FysioPraxis mei 2016

37

Doelen gebruik ICF Core Sets bij lymfoedeem 1. CF Core Sets kunnen als richtlijn dienen voor de keuze van relevante uitkomstmaten. Het meest opvallende symptoom van lymfoedeem is zwelling van het aangedane lichaamsdeel.

Binnen de ICF-terminologie betreft dit een stoornis van de lymfatische functie, behorend bij het hoofdstuk functies, resulterend in een anatomische verandering van het lichaamsdeel, behorend bij het hoofdstuk anatomische eigenschappen. Veel onderzoek in de lymfologie richt zich voor een groot deel op volume als uitkomstmaat. Als de ICF gebruikt wordt, wordt duidelijk dat ook andere componenten belangrijk zijn, zoals activiteiten en participatie, en dat het functioneren van de patiënt ook afhankelijk is van contextuele factoren (externe en persoonlijke factoren).

2. ICF Core Sets kunnen de keuze voor meetinstrumenten vereenvoudigen. Het moet duidelijk zijn uit welke ICF-categorieën meetinstrumenten bestaan. Om dit te analyseren kunnen meetinstrumenten volgens een standaardprocedure en bepaalde regels gelinkt worden aan de ICF.13,14 Dit gebeurt door tijdens de analyse de onderdelen van meetinstrumenten te coderen met de ICF (linking proces). De resultaten van dit verbindingsproces kunnen vervolgens vergeleken worden met de ICF Core Sets om een beeld te krijgen van het aantal items van de Core Sets dat door het meetinstrument gedekt wordt. Onder andere door deze informatie kan de onderzoeker of fysiotherapeut een keuze maken of hij het instrument wil gebruiken of niet. Concluderend kan gezegd worden dat de patiëntinformatie die bij het gebruik van de ICF naar voren komt, kan helpen bij het bepalen van wat en hoe er moet worden gemeten. Dit geldt voor wetenschappelijk onderzoek, maar ook voor de keuze van meetinstrumenten in de klinische praktijk.

3. De ICF Core Sets kunnen gebruikt worden als referentiemiddel voor richtlijnen. In de laatste versie van de Nederlandse multidisciplinaire richtlijn voor lymfoedeem worden de Core Sets regelmatig genoemd, maar op dat moment waren ze nog niet vastgesteld.15 Nu de Core Sets ontwikkeld zijn, zouden deze geïmplementeerd kunnen worden in de richtlijn.

4. ICF Core Sets voor lymfoedeem brengen structuur in de verzamelde gegevens en vergemakkelijken het inbrengen daarvan in de patiëntendossiers. Binnen de elektronische patiëntendossiers kunnen gegevens uitgebreid worden vastgelegd. Met behulp van de Core Sets kan hierin structuur worden aangebracht en de functie van de patiënt beter worden beschreven.

5. ICF Core Sets kunnen gebruikt worden om

de ernst van de disfunctie van de patiënt te beschrijven. Voor elke ICF-categorie van de Core Sets kunnen zogenaamde typeringen (qualifiers) toegekend worden. Op een schaal van 0 (geen stoornis of beperking) tot 4 (volledige stoornis of beperking) kan de ernst van de problemen worden aangegeven. De typeringen kunnen gebruikt worden in de individuele begeleiding van de patiënt.

6. ICF Core Sets kunnen gebruikt worden om lymfoedeem-specifieke gegevens te genereren. Gegevens over het voorkomen van lymfoedeem zijn moeilijk te bepalen door de grote variatie in onderzoeken, symptomen, methoden om de aandoening te diagnosticeren en het gebrek aan voldoende registratie van patiënten met lymfoedeem, doordat patiënten hoofdzakelijk worden geregistreerd met de ‘hoofdaandoening’ zoals kanker. Daarbij komt nog dat lymfoedeem zich vaak pas ontwikkelt na ontslag uit het ziekenhuis.1,15 ICF Core Sets voor lymfoedeem kunnen helpen om meer informatie naar boven te krijgen over deze aandoening, niet alleen over het voorkomen van specifieke categorieën van de ICF, maar ook over de impact van de aandoening op het dagelijks leven van de patiënt.

7. Zowel ICF Core Sets als het ICF-schema kunnen gebruikt worden bij patiënteneducatie en bij het vergroten van zelfmanagement. Met behulp van de ICF is het mogelijk om de patiënt meer inzicht te geven in zijn of haar functioneren en in de factoren die dit functioneren beïnvloeden. Daarom kan de ICF gebruikt worden bij patiëntinformatie en bij het aanleren van zelfmanagementstrategieën. Het bepalen van behandeldoelen door de patiënt zelf kan worden vergemakkelijkt door ICF Core Sets, doordat ze een overzicht geven van relevante items.16 8. ICF Core Sets voor lymfoedeem kunnen de multidisciplinaire samenwerking stroomlijnen. Omdat de ICF en de ICF Core Sets universeel toegepast kunnen worden, kunnen deze niet alleen gebruikt worden bij de conversatie met de patiënt, maar ook als hulpmiddel bij het overleg tussen verschillende hulpverleners. De uitgebreide Core Sets lenen zich voor multidisciplinaire settings, terwijl de korte Core Sets meer in de een-op-een-situatie kunnen worden toegepast.2,17 Door het gebruik van de ICF en ICF Core Sets kan wereldwijd uitgebreide informatie over lymfoedeem worden verzameld en vergeleken, waardoor meer bekend wordt over deze aandoening en welke behandelingen effectief zijn.

Aanbevelingen Met de komst van deze ICF Core Sets is een nieuw instrument beschikbaar binnen het onderzoek en bij de behandeling van de patiënt met

lymfoedeem. Vervolgonderzoek dient gericht te zijn op het valideren van de Core Sets voor de diverse zorgprofessionals in zowel binnen- als buitenland. Met de uitkomsten kunnen de Core Sets vervolgens worden geïmplementeerd in de dagelijkse praktijk.

Referenties 1. Stucki G, Cieza A, Ewert T, Kostanjsek N, Chatterji S, Ustün TB. Application of the International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) in clinical practice. Disabil Rehabil 2002;24:281-282.

2. Stucki G, Cieza A, Melvin J. The International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF): a unifying model for the conceptual description of the rehabilitation strategy. J Rehabil Med 2007;39:279-285.

3. World Health Organization. International Classification of Functioning, Disability and Health ICF. 2001.

4. Cieza A, Ewert T, Ustun TB, Chatterji S, Kostanjsek N, Stucki G. Development of ICF Core Sets for patients with chronic conditions. J Rehabil Med 2004;(Suppl 44):9-11.

5. Geyh S, Cieza A, Schouten J, Dickson H, Dommelt P, Omar Z, et al. ICF Core Sets for Stroke. J Rehabil Med 2004;Suppl 44:135-141.

6. Tschiesner U, Rogers S, Dietz A, Yueh B, Cieza A. Development of ICF core sets for head and neck cancer. Head Neck 2010;32:210-220.

7. Stier-Jarmer M, Cieza A, Borchers M, Stucki G. How to apply the ICF and ICF Core Sets for Low Back Pain.

Clin J Pain 2009;25:29-38.

8. Foldi M, Foldi E, editors. Foldi’s Textbook of Lymphology. Munchen: Elsevier, 2006.

9. Viehoff PB, Hidding JT, Heerkens YF, van Ravensberg CD, Neumann HAM. Coding of meaningful concepts in lymphedema-specific questionnaires with the ICF. Disabil Rehabil 2013;35:2105-2112.

10. Viehoff PB, Hidding JT, Heerkens YF, van Ravensberg CD, Neumann HAM. Factors related to lymphoedema coded with the International Classification of Functioning, Disability and Health. J of Lymphoedema 2014;9:25-33.

11. Viehoff PB, Gielink PDC, Damstra R, Heerkens YF, van Ravensberg CD, Neumann HAM. Functioning in lymphedema from the patients’ perspective using the International Classification of Functioning, Disability and Health (ICF) as a reference. Acta Oncol 2015;54:411-421.

12. Viehoff PB, Potijk F, Damstra R, Heerkens YF, van Ravensberg CD, van Berkel DM, et al. Identification of relevant ICF (International Classification of Functioning, Disability and Health) categories in lymphedema patients: A cross-sectional study. Acta Oncol 2015;54:1216-1224.

13. Cieza A, Geyh S, Chatterji S, Kostanjsek N, Ustun B, Stucki G. ICF linking rules: an update based on lessons learned. J Rehabil Med 2005;37:212-218.

14. Cieza A, Brockow T, Ewert T, Amman E, Kollerits B, Chatterji S, et al. Linking health-status measurements to the International Classification of Functioning, Disability and Health. J Rehabil Med 2002;34:205-210.

15. Damstra R, Halk AB, van den Berg JP, Born Y, Butter ESFA, van Dorst EBL, et al. Richtlijn lymfoedeem NVDV. 2013.

16. Kus S, Muller M, Strobl R, Grill E. Patient goals in post-acute geriatric rehabilitation: Goal attainment is an indicator for improved functioning. J Rehabil Med 2011;43:156-161.

17. Stucki G, Ewert T, Cieza A. Value and application of the ICF in rehabilitation medicine. Disabil Rehabil 2002;24:932-938.

FysioPraxis | mei 2016