promotie
Longproblemen bij mensen met een dwarslaesie
Longfunctie voorspelt luchtweginfecties Waarom is er zo weinig aandacht voor longproblemen bij mensen met een dwarslaesie? Het is een vraag die Karin Postma, fysiotherapeut en onderzoeker bij Rijndam Revalidatie, altijd verbaasd heeft. Deelname aan een grote landelijke dwarslaesiestudie bleek de aftrap voor een eigen promotie, waarbij ze onder meer een methode onderzocht om de inademingsspieren te trainen. Dankzij goede acute zorg is de levensverwachting na een dwarslaesie enorm verhoogd, maar in de chronische fase blijkt longproblematiek een van de belangrijkste oorzaken van ziekte, ziekenhuisopnames en vroegtijdig overlijden. “En daar zijn we ons in revalidatiecentra onvoldoende van bewust”, stelt Postma. “Hoewel patiënten zelf haast nooit klagen over hun ademhaling, is hun longfunctie en hoestkracht in feite minimaal. Hoesten doe je met je buikspieren, maar die zijn bij veel patiënten verlamd. Zelfs iemand met een relatief lage laesie heeft eigenlijk nauwelijks hoestfunctie.”
Hoger risico Uit de dwarslaesiestudie waar Postma als onderzoeksassistent bij betrokken was, bleek dat de longfunctie bij veel patiënten na het ontslag uit het revalidatiecentrum achteruitging. “Ik wilde vooral weten welke groep extra risico op longinfectie loopt, zodat je daar je nazorgprogramma op kunt afstemmen. De aandacht gaat vooral naar hoge complete dwarslaesie, maar mensen met een lagere laesie krijgen ook longontsteking. Ik heb gekeken of longfunctie misschien een goede voorspeller voor longinfecties was. En inderdaad blijken dwarslaesiepatiënten met een lagere longinhoud grotere kans te hebben op infecties.” Krachttraining Postma onderzocht het effect van krachttraining van de inademspieren. “Patiënten trainden naast hun normale revalidatie acht weken met een RIMT threshold trainer, een ademhalingsapparaatje met een klep en een veer, dat zorgt voor weerstand bij inademing. Bij patiënten die hiermee trainden werd tot na een jaar na training een positief effect op de inademingskracht gevonden.” De RIMT training wordt inmiddels vaker bij uiteenlopende aandoeningen en onderzoeken ingezet. “Voor dwarslaesie is het nog niet goed onderzocht, maar er zijn steeds meer aanwijzingen
Karin Postma werkt sinds 1995 als fysiotherapeut bij Rijndam Revalidatie in Rotterdam. Daarnaast haalde ze in 2002 haar Master Bewegingswetenschappen aan de Universiteit Maastricht. Titel proefschrift: Respiratory Function after Spinal Cord Injury: changes over time, consequences and effect of training Promotie: januari 2015, Erasmus Universiteit Rotterdam Promotieteam: prof. dr. H.J. Stam, dr. J.B.J. Bussmann
dat de inademingskracht een onafhankelijke voorspeller is van sterfte.”
Hoestkracht Postma vond een sterke relatie tussen inademingskracht en hoestkracht. “Bij hoesten moet je een sterke kracht naar buiten hebben om slijm op te kunnen hoesten, maar daarvoor moet je ook diep kunnen inademen, om die flow te kunnen krijgen. Wij vonden een relatie die suggereert dat, als je de inademingskracht kunt laten toenemen, ook de hoestkracht beter wordt.” “Wij testen bij mensen met een dwarslaesie nu eerst de algemene longfunctie. Als die laag is, testen we de inademingskracht. Als ook die laag is, bieden we krachttraining voor de inademingsspieren aan. Het idee is om hen sterker te maken, zodat als ze verkouden worden of longontsteking krijgen, ze voldoende reserves hebben om niet in ernstiger problemen te komen.” Patiënten moeten na revalidatie zo lang mogelijk een actieve, gezonde leefstijl nastreven, benadrukt Postma. “Juist voor mensen met een dwarslaesie is het belangrijk om fit te zijn en niet te zwaar; want die zaken kunnen nieuwe problemen opleveren: met voortbewegen, aan de schouders en met ademhalen. Op dit moment doen we daar onderzoek naar, samen met de Erasmus Universiteit.” FysioPraxis | oktober 2015
25