Help patiënten: benut je netwerk
Onbewust onbekwaam Veel fysiotherapeuten zijn tegenwoordig gespecialiseerd. Sinds 2007 beschikken gespecialiseerde fysiotherapeuten over een masterdiploma. Daarmee zijn ze zeer bekwaam geworden in een deelgebied binnen de fysiotherapie. Maar weten we deze gespecialiseerde collega’s ook te vinden als dat nodig is? Tekst: Mariska Willemsen MSPT
Laatst meldde zich een patiënt bij me, ze was verwezen door een uroloog. Ze kwam in verband met urine-incontinentie en verzakkingsklachten (prolaps). Eerder dit jaar was ze vanwege knieklachten onder behandeling geweest bij een algemeen fysiotherapeut. Deze collega had haar ook bekkenkanteloefeningen en oefeningen in ‘core stability’ gegeven. Hierdoor ging ze niet beter met haar urineverlies en het drukkende gevoel op de bekkenbodem om. Integendeel, de klachten namen toe. ONBEKEND IS ONBEKWAAM Het oefenen van core stability door middel van buikspieroefeningen verhoogde de druk op de bekkenbodem. Daardoor verergerde de verzakking. Ondanks de goede bedoelingen van de fysiotherapeut kreeg de patiënt een onjuiste behandeling. Had de collega meer verstand van zaken gehad, dan was ze tot een andere behandeling gekomen of had ze de patiënt doorverwezen naar een geregistreerd bekkenfysiotherapeut. Ze was onbewust onbekwaam. Fysiotherapeuten zijn doeners, en door onze drang de patiënt te willen helpen, stappen we in onze valkuil als zorgverlener. Onbekend is onbekwaam (is onbevoegd). Betrekken we dit ook op onszelf? VOORBEHOUDEN Een geregistreerd bekkenfysiotherapeut is opgeleid en bevoegd in het diagnosticeren en behandelen van disfuncties van de bekkenbodem en core stability in relatie tot de bekkenbodem. Hierbij kan gebruikt worden gemaakt van een inwendig onderzoek en myofeedback. Uit wetenschappelijk onderzoek1,2 blijkt dat bij een substantieel deel van de mensen de bekkenbodem bij contractie niet beweegt of juist een persbeweging maakt in plaats van een liftende en steunende beweging. Ook is bekend dat de projectie van de bekkenbodem op de motorische en sensorische schors in de cortex slechts beperkt van omvang is. Dit maakt training van de coördinatie van de bekkenbodem complex.
De bekkenfysiotherapeut gebruikt inwendige palpatie en myofeedback om de verschillende delen van de bekkenbodem te beoordelen en ter educatie van de patiënt.3 Inwendig onderzoek is een invasieve en dus voorbehouden behandeling. Na een inwendig onderzoek wordt de patiënt geacht de functie van de bekkenbodem in relatie tot de klacht te begrijpen. Daarna kan gestart worden met de eerste patiëntspecifieke oefeningen. RELATIE MET LAGERUGPIJN Nu zijn manueel therapeuten bij uitstek opgeleid om patiënten met recidiverende lagerugklachten te behandelen. Al langer is bekend dat 93% van deze patiënten ook bekkenbodemklachten heeft.4-6 Ik vraag me af hoe vaak manueel therapeuten ook naar bekkenbodemdisfuncties vragen in de anamnese. Indien je de relatie bekkenbodem en bekken/lagerugklachten begrijpt, is het vanzelfsprekend om ernaar te vragen. Dan kan een consult bekkenfysiotherapie nuttig zijn om de relatie lagerugklachtbekkenbodemklacht te diagnosticeren. Andersom zijn er ook patiënten met bekkenbodemklachten op basis van het disfunctioneren van de lage rug. Rugpijn kan onder andere
overactiviteit van de bekkenbodem veroorzaken. Daardoor kunnen mictie- of defaecatieklachten ontstaan of seksuele disfunctie. Een bekkenfysiotherapeut is opgeleid om de oorzaak van deze klachten vast te stellen. Wanneer de oorzaak van arthrogene aard is, mag worden verwacht dat de patiënt voor behandeling wordt verwezen naar een manueel therapeut. Zo zijn er natuurlijk ook verwijzingen naar de psychosomatisch fysiotherapeut of kinderfysiotherapeut denkbaar. BEWUST ONBEKWAAM Het is van belang dat fysiotherapeuten proberen om niet onbewust onbekwaam te zijn. Wees bewust onbekwaam en (her)ken je beperkingen. Een netwerk van collega-fysiotherapeuten met verschillende specialisaties bewijst hierbij zijn nut. Graag promoot ik het onderhouden van contacten en onderling verwijzen. Daarmee bewijs je jezelf als professional, en bovenal is je patiënt beter geholpen. Mariska Willemsen is bekkenfysiotherapeut MSPT en manueel therapeut. Ze werkt bij PMC Impact in Zoetermeer. Ze is bereikbaar via mwillemsen@pmcimpact.nl.
Mariska Willemsen
De literatuur staat op FysioNet, www.fysionet.nl. FysioPraxis | mei 2015
41
N V F B | N E D E R L A N D S E V E R E N I G I N G V O O R F Y S I O T H E R A P I E B I J B E K K E N P R O B L E M AT I E K E N P R E - E N P O S T PA R T U M G E Z O N D H E I D S Z O R G
S P E C I A L I S T E N K AT E R N