N V F G | N E D E R L A N D S E V E R E N I G I N G V O O R F Y S I O T H E R A P I E I N D E G E R I AT R I E
46
S P E C I A L I S T E N K AT E R N
Ouderen binnen de revalidatiefysiotherapie
Kwalitatief onderzoek naar eigen regie De samenleving in Nederland verandert razendsnel. Burgers kunnen en moeten steeds meer zelf regelen. De laatste jaren wordt er ook binnen de gezondheidszorg in Nederland een groter beroep gedaan op de eigen verantwoordelijkheid van de patiënt. Het is nog niet bekend hoe oudere patiënten in de dagelijkse praktijk eigen regie voeren tijdens een fysiotherapeutisch behandeltraject in de revalidatiesetting en in welke mate ze hierbij ondersteuning krijgen van de behandelend fysiotherapeut. Onderzoek moet hierin duidelijkheid verschaffen.
Figuur 2. Behandelcommunicatie volgens het RAP
Tekst: Ank Mollema MSc
De recent ontwikkelde definitie van gezondheid van Machteld Huber sluit aan op de veranderingen in de samenleving: “Gezondheid is het vermogen om zich aan te passen en een eigen regie te voeren, in het licht van de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen van het leven.” We lezen de definitie terug in ons beroepscompetentieprofiel: “De cliënt beslist mee over de behandeldoelen en de inhoud van de behandeling.” BEHANDELDOELEN Door ziekte, ongeval of een aangeboren aandoening kunnen ouderen (55+) in behandeling komen bij een fysiotherapeut in een revalidatiesetting. Ze krijgen dan te maken met de methodiek van het Revalidatie Activiteiten Profiel (RAP; zie figuur 1), een gangbare behandelcommunicatie binnen de revalidatie. Een belangrijk kenmerk van deze vorm van behandelcommunicatie is het gezamenlijk opstellen van behandeldoelen
Figuur 1. Methodiek van het RAP
(zie figuur 2). Het opstellen van behandeldoelen is een belangrijk aspect bij het geven en krijgen van eigen regie in een behandelrelatie. Het is op dit moment niet bekend hoe oudere patiënten in de dagelijkse praktijk eigen regie voeren tijdens een fysiotherapeutisch behandeltraject in de revalidatiesetting en in welke mate en op welke wijze ze hierbij ondersteuning krijgen van de behandelend fysiotherapeut. De doelstelling van dit onderzoek is kennis en inzicht te krijgen in de opvattingen, ervaringen en factoren die invloed hebben op de mate van eigen regie. METHODE Het onderzoek is tussen oktober 2015 en februari 2016 uitgevoerd in het kader van de masteropleiding geriatriefysiotherapie in een centrum voor medisch-specifieke revalidatie in Zwolle en op een afdeling geriatrische revalidatie van een verpleeghuis in Zwolle. Het onderzoek kent een kwalitatief explorerend onderzoeksdesign volgens de opvattingen van de gefundeerde theoriebenadering. De data zijn gegenereerd door open, semigestructureerde interviews. Respondenten krijgen hiermee de mogelijkheid hun ervaringen over te dragen en hun perspectief te verduidelijken. Er is onderzoek gedaan in een populatie patiënten van 55 jaar en ouder in een revalidatiesetting en in een populatie behandelend fysiotherapeuten. RESULTATEN Beide populaties bestonden uit 7 respondenten. De resultaten zijn per populatie verdeeld in 4
categorieën: het begrip eigen regie, ervaringen met eigen regie, invloeden op eigen regie en verbeterpunten. Beide populaties vonden eigen regie belangrijk en wilden hiermee werken. Niemand kon echter benoemen wat het begrip precies inhield. Het was in de dagelijkse praktijk niet voor alle patiënten duidelijk dat er samen met de behandelend therapeut behandeldoelen opgesteld waren. Alle patiënten gaven aan invloed te willen hebben op de inhoud van de behandeling. Wederzijds vertrouwen, een gevoel van vakkennis van de fysiotherapeut en duidelijke uitleg versterken de mate van eigen regie. Een gevoel van ziekte belemmert het nemen van eigen regie. Tot de leeftijd van 70 jaar heeft leeftijd geen invloed op de mate van eigen regie. CONCLUSIE EN AANBEVELINGEN Al weten oudere patiënten en fysiotherapeuten niet precies wat eigen regie inhoudt, toch hechten ze er wel belang aan. Om meer mogelijkheden voor eigen regie te creëren, lijkt het nodig verbeterpunten in te voeren: een duidelijk beleid en een eenduidige werkwijze in de hele organisatie, goede voorlichting en begeleiding voor fysiotherapeuten en patiënten en het maken van tijd voor het bespreken van behandeldoelen en het behandelplan. Het inzetten van (elektronische) middelen bij het aanbieden van informatie biedt hierbij ondersteuning. Met deze verbeterpunten kunnen oudere patiënten en behandelend fysiotherapeuten samen op weg naar het doel. Ank Mollema MSc is geriatriefysiotherapeut en werkt bij Vogellanden, Centrum voor Revalidatie in Zwolle. Ze is bereikbaar via a.mollema@vogellanden.nl.
Het volledige artikel is in oktober 2016 gepubliceerd in het Nederlands Tijdschrift voor Geriatriefysiotherapie.
FysioPraxis | december 2016/januari 2017
fp10speckatern.indd 46
06-12-16 14:26