16
FYSIOTHERAPIE IN HET UMC
Pilot: nieuwe vorm van revalidatie na orgaantransplantatie
Fysiotherapeuten in de eerste lijn zien nauwelijks patiënten na orgaantransplantatie. Hier bestaat dan ook veel onbekendheid over. In het UMCG is een pilot gestart voor een nieuwe vorm van revalidatie om deze groep patiënten te trainen. Dat gebeurde op initiatief van drie fysiotherapeuten: Edwin van Adrichem, Sanne van den Berg en Gerda Reinsma. Tekst: Mieke van Dalen
Waarom deze pilot? Sanne: “We werken zelf in de zorg en hebben de ervaring dat, ondanks dat we mensen follow-up aanbieden na transplantatie, ze toch een blijvend verlaagd functioneringsniveau hebben. Dat blijkt ook uit recente literatuur. Daar wilden we een interventie op zetten.” Gerda: “Overleving na transplantatie wordt steeds groter, daardoor zien we ook andere gezondheidsproblemen zoals bijwerkingen van medicatie, diabetes en obesitas. Daarom is het belangrijk dat iemand ook op de langere termijn fysiek goed kan functioneren.”
Wat houdt de interventie in? Sanne: “We hebben een lifestyle-assessmentweek ontwikkeld. Op het gebied van voeding, fysiek en psychosociaal functioneren onderzoeken we wat de beperkingen zijn. Die pakken we vervolgens individueel aan.” Gerda: “Op de eerste dag wordt het functioneren van de patiënten nauwkeurig in kaart gebracht door middel van klinimetrie, zoals een maximale fietsergometrie en spierkrachtmetingen. Daarnaast heeft de patiënt gesprekken met een arts, fysiotherapeut, diëtist en psycholoog. Aan het eind van de dag bespreken we elke patiënt in een interdisciplinair overleg. Vanaf de tweede dag krijgen de patiënten elke dag training en educatie volgens het voor hen ontwikkelde programma. Voor de eerste lijn is er een nazorgprogramma.”
Wat is uniek aan deze aanpak? Sanne: “De revalidatie die meestal wordt aangeboden, is een 6 tot 12 weken durend programma in de derde lijn. Wij kiezen voor een assessmentweek: 5 dagen waarin we alle expertise uit de tweede en derde lijn hebben gepompt. De uitvoering vindt in de eerste lijn plaats.” Behalve de vorm is ook de timing van deze aanpak uniek. Edwin: “Patiënten worden tussen 3 tot 9 maanden na hun transplantatie opgeroepen voor de assessmentweek. Dat is een bewuste keuze; uit ons eigen onderzoek blijkt dat er een natuurlijk herstel plaatsvindt tussen ontslag en een halfjaar, maar dat de progressie daarna stagneert. We willen het programma inzetten als deze mensen niet uit zichzelf verder komen. Bovendien kun je de testen direct na transplantatie niet zo goed uitvoeren, daar heb je enig herstel voor nodig.”
Foto: prinsfotografen.nl
‘De timing is uniek’
V.l.n.r.: Sanne van den Berg (fysiotherapeut UMCG), Edwin van Adrichem (bewegingswetenschapper en fysiotherapeut UMCG en Hanzehogeschool Groningen), Gerda Reinsma (bewegingswetenschapper en fysiotherapeut UMCG)
Hoe vergaat het de patiënt? Sanne: “Inmiddels heeft de patiënt ervaren dat het nodig is om intensief te trainen.” Edwin: “We hebben een patiënttevredenheidsenquête afgenomen, direct na afloop van de pilot. Die was enorm lovend. De patiënten hebben veel van de week geleerd, ook van het lotgenotencontact. Een halfjaar later zijn ze nog steeds enthousiast, niet alleen over de fysieke training, maar ook over de educatie.”
Hoe is het contact met de eerste lijn? Gerda: “We hadden al contact met de fysiotherapeuten in de eerste lijn, maar destijds hadden we nog niet de beschikking over alle objectieve klinimetrische waardes. We kunnen nu een veel gedetailleerdere verwijzing doen voor de intensiteit van een training. We komen met een beter advies voor de eerste lijn.” Sanne: “Patiënten krijgen een uitgeschreven trainingsschema mee naar huis; ze weten precies wat ze moeten doen.”
En de toekomst? Gerda: “Het is onze hoop en verwachting dat deze interventie een standaardonderdeel wordt van de transplantatiezorg.” Edwin: “De revalidatie na transplantatie is nu geen onderdeel van de transplantatie-DBC, daar proberen we verandering in te krijgen.” Sanne: “Juist omdat mensen na transplantatie kwetsbaar zijn, is het belangrijk dat ze fysiek goed functioneren. We willen de patiënten met dit programma een kans geven. En die pakken ze ook!” In 2017 besteedt FysioPraxis uitgebreider aandacht aan deze nieuwe vorm van revalidatie na orgaantransplantatie in het UMCG. De onderzoeken die ten grondslag liggen aan de interventie, kunt u vinden op www.kngf.nl/fysiopraxis. Heeft u nog vragen? Mail naar: transplantatie@rev.umcg.nl.
FysioPraxis | december 2016/januari 2017
fp10UMC.indd 16
06-12-16 14:19