N V F G | N e d e r l a n d s e V e r e n i g i n g v o o r F y s i o t h e r a p i e i n d e G e r i at r i e
40
S p e c i a l i s t e n k at e r n
Implementatie diagnostische meetinstrumenten
Bepalen van frailty bij ouderen Met enkele eenvoudig toe te passen fysieke tests is een complex en ingewikkeld probleem als frailty door de fysiotherapeut goed te meten. De verwachting is dat de groep kwetsbare ouderen de komende jaren snel zal groeien. Fysiotherapeuten in de eerste lijn zullen in toenemende mate te maken krijgen met kwetsbare ouderen. Een objectieve evidence based meetset is dan onontbeerlijk.
kwetsbare ouderen veroorzaken, de BMI-meting en de Borgschaal.
Tekst: Anne Kingma-Helmholt
Volgens het Sociaal Cultureel Planbureau zal het aantal kwetsbare 65-plussers in Nederland tussen 2010 en 2030 toenemen van circa 700.000 tot 1 miljoen. Binnen deze populatie zal vooral de groep 80-plussers in omvang toenemen. Hulpverleners in de eerste lijn, onder wie huisartsen en fysiotherapeuten, zouden vroegtijdig onderzoek moeten doen naar eventuele lichamelijke, psychische en sociale problemen bij ouderen ten behoeve van herkenning van kwetsbaarheid. Onderzoek Van eerstelijns fysiotherapeuten wordt verwacht dat ze met behulp van een aantal tests de fysieke factoren van kwetsbaarheid bij ouderen goed en objectief kunnen vaststellen. De fysiotherapeuten hebben daarvoor kennis van kwetsbaarheid van ouderen en van fysieke meetinstrumenten nodig. Daarvoor moet onderzocht worden of deze kennis bij eerstelijns fysiotherapeuten aanwezig is. Dit onderzoek heb ik uitgevoerd als afstudeeropdracht voor de masteropleiding Fysiotherapie/Oefentherapie bij mensen met chronische ziekten, uitstroomrichting Geriatrie aan de Leidse Hogeschool. Ook heb ik onderzocht wat de beste evidence based fysieke meetinstrumenten zijn voor het bepalen van frailty bij ouderen door fysiotherapeuten in de eerste lijn, met als doel het ontwikkelen van een meetset. Meetinstrumenten Er is een literatuurstudie gedaan naar de beste ‘evidence based’ diagnostische fysieke meetinstrumenten voor het bepalen van frailty bij ouderen ouder dan 65 jaar, uit te voeren door fysiotherapeuten in de eerste lijn. Hierbij is er een splitsing gemaakt. Eerst is een studie gedaan naar welke fysieke meetinstrumenten best evidence based waren voor het meten van factoren die kwetsbaarFysioPraxis | januari 2014
www.shutterstock.com
heid bepalen, zoals gewichtsverlies, verlies van spierkracht, vermoeidheid/uithoudingsvermogen en verminderde loopsnelheid, balans en evenwicht. De tests moesten goed bruikbaar zijn in de dagelijkse praktijk: • niet meer dan twintig minuten per test • in de thuissituatie afneembaar • rekening houdend met de fysieke gesteldheid van de patiënt • geen kosten voor gebruik Daarna is er gekeken welke klinimetrische eigenschappen van deze fysieke meetinstrumenten bekend zijn bij de toepassing bij ouderen boven de 65 jaar. Uit het literatuuronderzoek kwamen als beste evidence based fysieke meetinstrumenten voor kwetsbare ouderen in de eerstelijns fysiotherapiepraktijk naar voren: de Berg Balance Scale, de tienmeterlooptest en de Chair Stand en/of TUG voor de verschillende factoren die problemen met ADL-mobiliteit bij
Kennis in de eerste lijn Ook zijn er 24 fysiotherapeuten ondervraagd die allen werkzaam zijn in een eerstelijns fysiotherapiepraktijk die direct verbonden is aan een verzorgingshuis. Ze werden ondervraagd aan de hand van drie enquêtes. De opzet was als volgt: 1 Er werd een eerste inventariserende enquête gehouden naar de kennis van het begrip frailty, kennis over vragenlijsten en fysieke tests bij frailty en gebruik van vragenlijsten en fysieke tests. 2 Vervolgens werd er scholing aangeboden waarbij de meetinstrumenten die in de literatuur gevonden waren, bij de fysiotherapeuten werden geïmplementeerd. Het gebruik ervan werd bij deze patiëntencategorie aanbevolen. 3 Na scholing en implementatie van de gekozen meetinstrumenten volgden er twee enquêtes waarmee de deelnemende fysiotherapeuten nogmaals werden gevraagd naar hun kennis van het begrip frailty, vragenlijsten en fysieke tests bij frailty en het gebruik van vragenlijsten en fysieke tests, met een tussenpauze van zes weken.
Uit de enquêtes bleek dat de kennis over de definiëring van frailty is toegenomen, evenals de kennis over de geïmplementeerde meetinstrumenten. Het gebruik van de meetinstrumenten lijkt niet te zijn toegenomen. Anne Kingma-Helmholt is fysiotherapeut en master fysiotherapie bij mensen met chronische ziekten, uitstroomrichting geriatrie. Ze werkt bij Praktijk Fysiotherapie en Manuele therapie Waldeck in Den Haag en is bereikbaar via praktijk@fysiotherapiewaldeck.nl.
Conclusie Uit het onderzoek blijkt dat met enkele eenvoudig toe te passen fysieke tests een complex en ingewikkeld probleem als frailty door de fysiotherapeut goed te meten is. Omdat de verwachting is dat de groep kwetsbare ouderen de komende jaren snel zal groeien en de beroepsgroep fysiotherapie daar in toenemende mate mee te maken zal krijgen, is verder onderzoek naar betrouwbare fysieke meetinstrumenten aan te bevelen. Ondanks dit belang en de intensieve scholing zijn de deelnemende fysiotherapeuten niet veel meer gaan meten.