24
test en techniek in beeld
Een manipulatietechniek
Behandeling van een m. plantarishypertonie Op pag. 20-23 van dit nummer van FysioPraxis is door middel van een case report het fysiotherapeutisch methodisch handelen bij een patiënte met een hypertonie van de m. plantaris beschreven. De toegepaste manipulatietechniek, die tot volledige pijnvermindering en het klachtenvrij uitvoeren van activiteiten heeft geleid, wordt hier op reproduceerbare wijze nader toegelicht. Tekst: Tom Ehlen
Lichamelijk onderzoek Wanneer er sprake is van een hypertonie van de m. plantaris is de spierbuik pijnlijk, gezwollen en hypertoon. Ook blijkt er vaak een drukpijnlijke plek te bestaan op de mediale onderzijde van de calcaneus, mediaal van de achillespees, daar waar de uitlopers van de plantarispees aanhechten op de calcaneus. De typerende pijnklachten in de knieholte worden geprovoceerd door in passieve (hyper)extensie flexie van de knie tegen weerstand te vragen.1,2,3,4,5,6 Verder kunnen pijnklachten voorkomen op de plaatsen waar het kniekapsel extra onder spanning staat. Dit komt vooral voor rond de apex patellae en de gewrichtsspleten. Hier frictioneert het kapsel op onderliggende botdelen. Patellofemorale klachten kunnen eveneens voorkomen door een verhoogde druk dorsaal van de patella. Bij het lichamelijk onderzoek zijn de belangrijkste uitkomsten: 1) drukpijn op de spierbuik van de m. plantaris, 2) op de aanhechting van de plantarispees en 3) op bovengenoemde frictiepunten van het kapsel. Daarnaast kan de (hyper)extensie van de knie beperkt zijn en is de knie vaak stabieler bij de schuifladetest dan aan de contralaterale zijde. Dit op basis van de verhoogde kapselspanning.
Figuur 1. Uitgangshouding voor palpatie van de m. plantaris.
Palpatie Palpatie van de spierbuik van de m. plantaris is mogelijk in de fossa poplitea van de knie en aan de mediale zijde van de laterale kop van de m. gastrocnemius. Laat de patiënt in buiklig plaatsnemen op de behandelbank, met de aangedane knie in 90° flexie. De heterolaterale hand van de onderzoeker omvat de hiel van de patiënt waarbij de onderarm op de voetzool wordt geplaatst (figuur 1). Zo kan gelijktijdige weerstand worden gevraagd in knieflexie en plantairflexie van de voet. Dit maakt palpatie van de spierbuik mogelijk. Deze is lateraal in de knieholte, mediaal van de laterale kop van de m. gastrocnemius te palperen (figuur 2). De pees kan naar distaal worden gevolgd tot aan de insertie, mediaal op de calcaneus.6 FysioPraxis | januari 2014
Figuur 2. Palpatie van de m. plantaris lateraal in de knieholte.