23
Tabel 1. Resultaten van de NPRS-scores en de PSKscores per activiteit. NPRS-scores Kniepijn PSK-scores ’s Avonds zitten Slapen Line-dancing
Week 1 8
Week 2 7
Week 3 4
Week 4 0
Week 56 0
80 70 50
-
-
0 0 0
0 0 0
Contra-indicaties Indien manipulatie van de m. plantaris wordt overwogen, dienen lokale ontstekingen en tromboflebitiden als contra-indicaties voor de manipulatietechniek te worden uitgesloten.13 Ook in de acute fase na een ruptuur, waarbij zwelling en haematoom zichtbaar zijn, is de behandeltechniek gecontra-indiceerd.14
Medische beeldvorming Indien een hypertonie van de m. plantaris waarschijnlijk lijkt, maar er twijfel bestaat over de juistheid van deze diagnose, bestaat de mogelijkheid tot aanvullend onderzoek. Enerzijds om de hypertonie van de m. plantaris aan te tonen, anderzijds om differentiaaldiagnoses als tumoren, bursitiden of diepveneuze trombose uit te sluiten. Hiervoor zijn echografie of MRI geschikt.13,14,15
Het behandelproces
Patiënte is in totaal vier maal behandeld, in een periode van drie weken. Tijdens de eerste drie behandelingen is de m. plantaris gemanipuleerd. Deze specifieke behandeltechniek wordt nader in dit blad beschreven onder de rubriek Test en techniek in beeld. De vierde behandeling bestond uit controle, evaluatie en afsluiting van het behandelproces. Ook werd de nazorg besproken. Deze bestond, gezien de aanwezigheid van een actieve instabiliteit van de onderste extremiteit, uit een actief oefenprogramma ter stabilisatie van de gehele beweegketen. Desgewenst is de inhoud hiervan op te vragen bij de auteur. Eén jaar na de laatste behandeling heeft telefonisch contact plaatsgevonden ter evaluatie van de behaalde resultaten.
Resultaten Het eerste en laatste meetmoment laat zien dat de kniepijn blijvend is afgenomen van NPRS 8 naar 0. De PSK-scores van de verschillende activiteiten zijn blijvend afgenomen van 80, 70 en 50 naar 0 (tabel 1). Discussie
De geringe Bakerse cyste en het kleine scheurtje van de laterale meniscus zijn beide benoemd als mogelijke differentiaaldiagnoses. Deze zijn verworpen, omdat het klinisch onderzoek omtrent deze differentiaaldiagnoses negatief was en beide door de behandelend orthopeed niet als verklarend voor de pijnklachten werden benoemd. Omdat de pijnklachten na één jaar niet zijn gerecidiveerd, mag aangenomen worden dat de klachten veroorzaakt werden door een hypertonie van de m. plantaris als gevolg van overmatige contracties ter stabilisatie van het kniegewricht, bij een actieve instabiliteit van de
onderste extremiteit. De met de MRI-scan aangetoonde laesies van de linkerknie zullen naar alle waarschijnlijkheid niet de oorzaak voor de m. plantarishypertonie zijn geweest.
Conclusie Bij een m. plantarishypertonie kan de planta-
rismanipulatie en de geboden nazorg leiden tot volledige en blijvende pijnafname. (Para-)medici zouden het onderzoeken van de m. plantaris en het behandelen van de m. plantarishypertonie kunnen toevoegen aan het klinisch handelen, zowel bij knieklachten als bij kuitklachten en pijn in de knieholte.
Literatuur 1. Laschet RJM. Hypertonie van de musculus plantaris. Nederlands Militair Geneeskundig Tijdschrift 1992;45:143-78. 2. Alsemgeest MAM. Onderbeenklachten door plantarishypertonie. Sport en Geneeskunde 2012;2:22-5. 3. Hendriks ERHA. Plantaris hypertonie en manipulatie. Geneeskunde en Sport 1983;4:109. 4. Childs JD, Piva SR, Fritz JM. Responsiveness of the Numeric Pain Rating Scale in Patients with Low Back Pain. Spine 2005;30:1331-4. 5. Beurskens AJHM, de Vet HCW, Köke AJA. Responsiveness of functional status in low back pain. A comparison of different instruments. Pain 1996;65:71-6. 6. Rauch A, Cieza A, Stucki G. How to apply the International Classification of Functioning Disability and Health (ICF) for rehabilitation management in clinical practice. Eur J Phys Rehabil Med 2008;44:329-42. 7. Mannion AF, Balagué F, Pellisé F, Cedraschi C. Pain measurement in patients with low back pain. Nat Clin Pract Rheumatol 2007;3:610-8. 8. http://www.rivm.nl/who-fic/icf.htm 9. Steiner WA, Ryser L, Huber E, Uebelhart D, Aeschlimann A, Stucki G. Use of the ICF Model as a Clinical Problem-Solving Tool in Physical Therapy and Rehabilitation Medicine. Phys Ther 2002;82:1098-1107. 10. Avril Y, Collado H, Coudreuse JM, Viton JM, Delarque A, Chagnaud C, et al. Acute leg pain caused by plantaris muscle injury in a professional soccer player. Joint Bone Spine 2007;74:660-2. 11. Dieteren JPM. “De sleutel naar succes”. Een Narrative Review over de diagnostiek bij hypertonie van de musculus plantaris. Hogeschool Utrecht 2008. 12. Hendriks ERHA, Jong de A. Myogelosen, Hypertonie of Kramp. Geneeskunde en Sport, 1983;16:110. 13. Hendriks E. Sportmedische diagnostiek en therapie. Deel 1; Onderste Extremiteiten. Tijdstroom, Lochum;1992. 14. Helms CA, Fritz RC, Garvin GJ. Plantaris muscle injury: evaluation with MR imaging. Radiology 1995;195:201-3. 15. Spina AA. The plantaris muscle: anatomy, injury, imaging, and treatment. Journal Can Chiropr Assoc 2007;51:158-65.
Tom Ehlen is werkzaam als Master Orthopedisch Manueeltherapeut en Master Sportfysiotherapeut binnen FysioStofberg. Ook is hij binnen de Sportzone Limburg te Sittard verbonden aan de Handbal Academie Heren en het Nationaal Training Centrum (NTC) Triathlon. Hij is te bereiken via tom@fysiostofberg.nl. FysioPraxis | januari 2014