FESTIVAL
klassieke muziek
www.pieterjanleusink.nl/festival
Een muzikale droom Niet alleen de droom van maestro Pieter Jan Leusink is uitgekomen met de realisatie van het Festival Klassieke Muziek Elburg. Voor velen, al dan niet bekend met de vesting van Elburg, zal het een droom zijn om de klassieke stukken te mogen beluisteren in de sfeervolle Kloostertuin of in de mooie Grote Kerk, beide historische locaties met fantastische akoestiek. Namens de Gemeente Elburg heet ik u dan ook van harte welkom in Hanzestad Elburg. Nadat begin dit jaar de drie geplande uitvoeringen zeer snel vrijwel uitverkocht waren, heeft de organisatie besloten een extra, vierde concert toe te voegen op de zaterdagavond. Samen met het beleidsteam Kunst & Cultuur, verheugde ik me over deze ontwikkeling. Elburg is meer dan een bezoekje waard en voor bezoekers uit het hele land zijn de klassieke concerten een uitgelezen mogelijkheid om de musea, de monumenten, de mooie winkels en gezellige terrasjes van Elburg te ervaren. Net als het landelijk buitengebied in onze gemeente. De combinatie met het concertbezoek bezorgt u een heerlijke korte vakantie of een aantal dagen onthaasten. Fietsen, wandelen, varen, cultuur snuiven; in Elburg kan het allemaal. Gemeente Elburg draagt muziek een bijzonder warm hart toe. Talloze koren en muziekverenigingen in onze gemeente bevestigen de liefde voor muziek van de inwoners. Diversiteit ook; van klassiek tot gospel en van koren met een christelijke signatuur tot Irish Folk, van slagwerk bij de jeugd (met een Nederlands kampioenschap eind vorig jaar!) tot door leerlingen samengestelde orkesten op middelbaar onderwijs, muziek leeft breed in onze lokale samenleving. Als gemeente ondersteunen we dit graag. Vorig jaar zijn de muzieklessen Algemene Vorming opnieuw geïntroduceerd op een aantal basisscholen en dit jaar is het programma uitgebreid, zodat kinderen op jonge leeftijd actief in aanraking komen met muziek.
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 2
Verschillende scholen hebben zich aangemeld voor de subsidieregeling Muziekimpuls, waarmee we een begin kunnen maken met professionalisering van muzieklessen op school. Vorig jaar heeft het beleidsteam Kunst & Cultuur van de gemeente Elburg zich sterk gemaakt voor ‘Elburgers in Concert’, voor en door inwoners. Gedurende de hele dag en overal in de gemeente klonk muziek, met een gezamenlijke afsluiting. Wegens succes geprolongeerd; in het voorjaar van 2018 volgt de tweede editie. Hiernaast zijn nieuwe initiatieven gestimuleerd en ondersteund waaronder de musical Willem van Oranje en de Hanzevoorstelling van Stichting 8081. Dat er iets gebeurt wanneer je samen muziek maakt, is duidelijk wanneer je een voorstelling bijwoont. Er komt energie vrij, klanken en tonen kunnen zorgen voor een emotie die alleen muziek los kan maken. Hoogleraar in de klinische neuropsychologie Erik Scherder heeft het aangetoond: “Je ziet de netwerken in de hersenen opbloeien wanneer je luistert naar muziek die je mooi vindt.” Niet alleen zorgen muzieklessen bij kinderen voor een betere ontwikkeling van de hersenen, bij iedereen zorgt muziek maken of naar muziek luisteren voor een lager stressniveau. Er zijn uiteraard meer manieren om te ontspannen, echter muziek is één van de weinige vormen om veel verschillende emoties op te roepen. Dirigent Pieter Jan Leusink maakt met zijn Festival Klassieke Muziek Elburg, klassieke muziek bereikbaar voor een grote doelgroep. Niet alleen door zijn landelijke bekendheid, maar ook door zijn zakelijke en artistiek leiderschap van het Holland Boys Choir, waar hij in ruim 25 jaar 750 jongens heeft opgeleid tot klassiek koorzanger of solist. In 2001 kreeg het gezelschap wereldwijde bekendheid door de verkoop van zes miljoen exemplaren van de opname van de geestelijke Bachcantaten. Dat de maestro dit festival organiseert in Elburg, met de intentie er een jaarlijks terugkerend evenement van te maken en uiteindelijk een traditie, juichen we enorm toe. We genieten hierdoor extra bekendheid voor Vesting- en Hanzestad Elburg én extra bekendheid op het gebied van klassieke muziek uit de barokke stijlperiode. Het festival levert een aanzienlijke bijdrage aan cultuurbeleving en aan cultuurparticipatie. Een droom gerealiseerd… Namens gemeente Elburg wens ik u een heerlijke muzikale ervaring! José Oosthoek wethouder
Inhoudsopgave FESTIVAL
klassieke muziek
Programma overzicht.........................................4 Pieter Jan Leusink.............................................. 5 Solisten........................................................ 6 - 7 The Bach Orchestra of the Netherlands.... 8 - 9 Bereikbaarheid................................................. 10 Plattegrond Kloostertuin................................ 11 Plattegrond Elburg.................................. 12 - 13
PROGRAMMA Donderdag 29 juni............................ 14 - 17 Vrijdag 30 juni................................... 18 - 21 Zaterdag 1 juli................................... 22 - 25
Museum Elburg.............................................. 26 A. Vogel........................................................... 27 Klompmaker Fietsverhuur............................. 27 Nationaal Orgelmuseum............................... 28 Museum Sjoel................................................. 29 Restaurant ‘De Haas’..................................... 30 Lötters Edelstenen.......................................... 31 Met dank aan.................................................. 32
juni 2017 Niets uit deze uitgave mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever worden openbaar gemaakt of verveelvoudigd. FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 3
FESTIVAL
klassieke muziek
De pure italiaanse dramatiek Stabat Mater’s van Vivaldi, Pergolesi & Boccherini donderdag 29 juni Grote Kerk Elburg 19:30 - 21:45 uur Programma PAGINA 14-17
ode aan bach
Bach verdient een eerbetoon vrijdag 30 juni Grote Kerk Elburg 19:30 - 21:45 uur Programma PAGINA 18-21
klassiek in de kloostertuin Aria’s en liefdesduetten van Händel & Purcell Händels Water Music
zaterdag 1 juli kloostertuin Elburg 15:00 - 17:15 uur 20:15 - 22:30 uur Programma PAGINA 22-25 FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 4
Beste muziekliefhebber, Vanaf 1800 waren mijn voorvaderen visserman in mijn geboorte- en woonplaats Elburg. Mijn opa Pieter Jan Leusink en mijn vader Martinus Leusink waren de laatste in ons geslacht die dit beroep uitvoerden met hun Bons (een vissersboot) de EB 8 totdat de Zuiderzee ook bij Elburg werd ingepolderd. De visserstad raakte hierbij zijn ziel kwijt en de vissers hun werk. In mijn jeugd maakte ik de wederopstanding van Elburg mee waarbij ook de in verval geraakte binnenstad geheel werd gerestaureerd. Vestingstad Elburg ademt daardoor nog steeds de sfeer van de gouden eeuw, de tijd van de grote componisten: Bach, Händel en Vivaldi. Het Festival Klassieke Muziek Elburg biedt u tevens de mogelijkheid om een bezoek te brengen aan één van de musea die Elburg rijk is of aan één van de vele historische bezienswaardigheden. Kortom: Elburg is bij uitstek de sfeervolle lokatie om de eeuwenoude composities van de grote meesters uit te voeren. Met de eerste editie van Festival Klassieke Muziek Elburg gaat een grote muzikale droom in vervulling.
k n i s u e L n a Pi eter J
Met muzikale groet, Pieter Jan Leusink
Pieter Jan Leusink dirigent volgde zijn studie aan het Conservatorium in Zwolle en ontving masterclasses van Sir David Willcocks. Onder zijn leiding kwamen meer dan 250 CD en DVD opnamen tot stand, waarvan diverse met goud en platina werden bekroond. Internationaal kwam zijn doorbraak met het realiseren van de integrale opnamen van Bachs 200 geestelijke Cantates in het Bach Herdenkingsjaar 2000, waarvan wereldwijd meer dan 6 miljoen werden verkocht. www.pieterjanleusink.nl FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 5
Olga Zinovieva sopraan studeerde cum laude af aan de Gnesins Academy of Music in Moskou. In 2005 kwam ze naar Nederland en vervolgde haar studie aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Vanaf 2011 tourt ze als solist met dirigent Pieter Jan Leusink en dat betekende de doorbraak bij het grote Nederlandse publiek. Met haar gracieuze uitstraling is ze uitgegroeid tot de ster-sopraan van allure. www.olgazinovieva.nl
Sytse Buwalda countertenor studeerde bij Paul Hameleers en aan het Sweelinck conservatorium te Amsterdam. Sytse Buwalda volgde masterclasses bij Paul Esswood, Max van Egmond en John Shirley Quirck. Zijn repertoire omvat muziek van Renaissance tot en met eigentijds muziektheater. Hij maakte furore op internationale festivals als de Händel Festspiele in Halle en Muziek Festwoche van Luzern. Sytse Buwalda soleerde op meer dan 100 cd’s waaronder diverse solo cd’s. www.sytsebuwalda.nl
Martinus Leusink tenor kreeg als zoon van dirigent Pieter Jan Leusink muziek met de ‘paplepel’ ingegoten. Als jongenssopraan zong hij op 11-jarige leeftijd de aria’s in Bachs Matthäus Passion, wereldwijd een unicum! Als ‘Erste Knabe’ maakte hij naam in Mozarts opera ‘Die Zäuberflöte’ op het Festival in het Franse Aix en Provence. Na zijn stemwisseling ontwikkelde hij zich tot tenor. Martinus Leusink werkte mee aan de integrale opnamen van Bachs Cantates. www.martinusleusink.nl FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 6
Igor Ruhadze viool begon zijn carrière als solo violist op 12-jarige leeftijd, waarbij hij soleerde met de Odessa Symphony Orchestra. Hij studeerde aan het Conservatorium van Moskou. In Amsterdam studeerde hij barokviool waarvoor hij ‘cum laude’ afstudeerde. Hij won vele internationale prijzen op diverse concoursen. Sinds 2008 is hij concertmeester van The Bach Orchestra of the Netherlands. www.igorruhadze.com
Frank Anepool trompet studeerde moderne trompet bij Peter Masseurs in Amsterdam. Na het behalen van zijn master in 1996 studeerde hij baroktrompet bij Susan Williams in Den Haag. Zijn veelzijdigheid komt tot uiting in de vele stijlen en ensembles waarin hij speelt. De laatste jaren specialiseerde hij zich in de authentieke speelwijze op natuurtrompet; de trompet uit de tijd van Bach en Händel. Naast zijn werk als trompettist is hij dirigent en docent trompet.
Pablo Sosa del Rosario traverso Pablo Sosa studeerde fluit aan het Koninklijk Conservatorium te Madrid waar hij afstudeerde in 2013. In Barcelona bij ESMUC studeerde hij bij Marc Hantäi en hij haalde hiervoor zijn Masterdiploma voor Traverso, Oude Muziek en musicologie in 2015. Momenteel volgt hij masterclasses van Wilbert Hazelzet en Kate Clark aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag. Pablo is onderdeel van het Goldfinch Ensemble waarmee hij meerdere prijzen won tijdens internationale muziek competities in Zweden en Frankrijk.
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 7
The Bach Orchestra of the Netherlands In 1996 richtte dirigent Pieter Jan Leusink The Bach Orchestra of the Netherlands op, bestaande uit musici die gespecialiseerd zijn in de uitvoering van barokmuziek. De gedreven musici bespelen authentieke instrumenten uit deze stijlperiode. Dirigent Pieter Jan Leusink is met zijn musici voortdurend op zoek naar de ultieme interpretatie. In 2006 werd aan het orkest een professioneel koor toegevoegd. The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands is in Nederland één van de weinige barokgezelschappen dat met een vaste bezetting werkt en op deze manier is uitgegroeid tot één van de toonaangevende in de internationale uitvoeringspraktijk van oude muziek. Met jaarlijks ruim 90 concerten is The Bach Choir & Orchestra of the Netherlands o.l.v. dirigent Pieter Jan Leusink een belangrijk aanbieder van klassieke concerten geworden in de Nederlandse muziekwereld. De enorme flexibiliteit van zowel musici als zangers geeft grote differentiatie in de programmering. Van Bachs Matthäus Passion wordt moeiteloos overgeschakeld naar Mozarts Requiem en van het wereldberoemde Miserere mei van Allegri naar Fauré’s Requiem wordt muzikaal dezelfde souplesse getoond. Tijdens de concerten is een grote betrokkenheid zichtbaar van de musici en zangers die zorgen voor uitvoeringen die sprankelend zijn, vol emotie en spiritualiteit en met een ongekende loyaliteit aan de composities die worden vertolkt. Niet in de laatste plaats is hierbij de hand zichtbaar van artistiek leider en dirigent Pieter Jan Leusink. The Bach Orchestra of the Netherlands werkte onder leiding van Pieter Jan Leusink mee aan meer dan 100 CD opnamen waarbij de integrale opnamen van
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 8
TH E
ORCHESTRA OF THE NETHERLANDS
Bachs 200 Cantates in het Bach Herdenkingsjaar 2000 het meest in het oog springen. De opnamen vonden plaats in de Grote Kerk van Elburg. Met een record verkoop van meer dan 6 miljoen exemplaren mag deze productie gerekend worden tot een van de succesvolste in de klassieke muziekhistorie. In 2001 ontving Pieter Jan Leusink een platina cd. Ook de opname van Bachs Matthäus Passion werd door een groot publiek gewaardeerd. Voor meer dan 100.000 verkochte exemplaren ontving men een gouden CD. In 2004 werd Pieter Jan Leusink benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. Dirigent Pieter Jan Leusink is een van de leading characters in de film ‘Erbarme Dich’ Matthäus Passion stories (2014) die werd geregisseerd door Ramón Gieling. De musici van The Bach Choir & Orchestra met de uitvoering van dit meesterwerk van Bach vormen een rode draad in de film. Deze film ging internationaal in 24 landen tegelijk in première bereikte vrijwel direct de kristallen status. En het publiek waardeerde de film met 4,5 sterren uit 5!
Jaarlijks ruim 90 concerten in heel Nederland Authentieke instrumenten De instrumenten die u vandaag hoort zijn authentiek uit de baroktijd of kopieĂŤn van instrumenten uit deze periode van de muziekgeschiedenis. Ten opzichte van moderne instrumenten wijken ze af in stemming. Het totale orkest is een halve toon lager gestemd als een modern orkest (A=415Hz). Tevens zorgt de gebruikmaking van darmsnaren voor een aparte klankkleur die als helder en mild kan worden gekenmerkt. Darmsnaren zijn zeer gevoelig voor temperatuurswisselingen en hoge vochtigheidsgraad. Het stemmen van een barokorkest neemt daarom behoorlijk wat tijd in beslag.
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 9
Bereikbaarheid
Met de auto Navigeer naar Het Schootsveld, een groot parkeerterrein aan de Zwolscheweg, vlakbij de oude binnenstad, Elburg. Parkeren is gratis. Vanaf de parkeerplaats ziet u de toren van de Grote Kerk al staan. De Kloostertuin is op steenworp afstand van het parkeerterrein. U loopt de brug over de oude binnenstad in. De Kloostertuin bevindt zich binnen de stadwallen aan de linkerzijde (Zuiderwalstraat). Met het openbaar vervoer Vanaf station Zwolle of station Nunspeet rijdt ieder half uur lijnbus 100 naar Elburg centrum. Vanaf de bushalte ‘Elburg Centrum’ ziet u de toren van de Grote Kerk al staan. U loopt de brug over de oude binnenstad in. De laatste bus richting: Station Nunspeet vertrekt 22:55 uur. Station Zwolle vertrekt 22:50 uur.
ELBURG
ER
E
EM
LE
W
OL
ZW
P
LU
VE
HET SCHOOTSVELD
EE
T
A28
SP N U <
N
‘T HARDE
RT
OO
E
M
<A
NUNSPEET
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 10
N TIO TA EET S P NS NS NU
F RS
6
T1
RI
AF
>
Kloostertuin Elburg Jufferenstraat
4
3
4
1
Entree
2
Podium
3
Catering
4
Toiletten
1
Zuiderwalstraat
2
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 11
Robbertsmatenstraat
Plattegrond Elburg 9 Stadsgracht
Beekstraat
Vissershaven
7
Havenkade
8
6
10
Vischpoortstraat
Beekstraat
Havenkade
Smedestraat
11
1
Museum Elburg Jufferenstraat 8
5
Joodse begraafplaats Stadswal
9
2
Museum Sjoel Graaf Hendriksteeg 2
6
Vischpoort Vischpoortstraat
10 Vischpoortstraat 28
3
Orgelmuseum Van Kinsbergenstraat 5
7
Visafslag Havenkade, aan de loswal
11 Westerwalstraat
4
Restaurant ‘De Haas’ Jufferenstraat 21
8
Botterwerf Havenkade
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 12
Klompmaker Fietsverhuur Robbertsmatenstraat 11b Lötters Edelstenen De mooiste steeg (cover)
N O W Z
Grote Kerk De kerk werd in 1396 gesticht en omstreeks 1450 voltooid. Tijdens de Festivaldagen is het mogelijk de kerktoren te beklimmen. U heeft een prachtig uitzicht over Elburg en wijde omgeving.
G
5
G 3
Van Kinsbergenstraat
Graaf Hendriksteeg
4
2
Jufferenstraat
1 K
B P
Bloemstraat
P
Parkeren U kunt gratis parkeren op Het Schootsveld. Het parkeerterrein is op steenworp afstand van de Grote Kerk en de Kloostertuin.
Stadsgracht
K
Kloostertuin De Kloostertuin van het voormalige Agnietenklooster is omringd door de kloosterpanden. Vanuit de tuin heeft u schitterend uitzicht op het klooster.
B
Bushalte Festival Klassieke Muziek Elburg is prima met openbaar vervoer te bereiken. Voor actuele vertrektijden adviseren wij de website 9292.nl. FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 13
FESTIVAL
klassieke muziek
donderdag 29 juni Grote Kerk Elburg 19:30 - 21:45 uur
Olga Zinovieva - sopraan Sytse Buwalda - countertenor Pieter Jan Leusink - dirigent The Bach Orchestra of the Netherlands viool I viool II altviool cello contrabas theorbe orgel
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 14
Igor Ruhadze Daria Gorban Eirini Stratigopoulou Caroline Kang Linda Paulino Regina Albanez Vaughan Schlepp
De pure italiaanse dramatiek Stabat Mater’s van Vivaldi, Pergolesi & Boccherini
1. Stabat Mater (RV 621) A. Vivaldi Het Stabat Mater is een cyclus gezangen over Maria, treurend onder het kruis van haar vermoorde Zoon. De Latijnse tekst is waarschijnlijk van Jacopone da Todi, gemaakt omstreeks 1300. In de 18e eeuw werd het Stabat Mater opgenomen in het Missale Romanum, waarna het een vast onderdeel werd in de R.K. eredienst voor het gebruik op bepaalde momenten in het kerkelijk jaar (voornamelijk in de Lijdenstijd). 1. Stabat mater Stabat Mater dolorosa, Juxta crucem lacrimosa, Dum pendebat Filius.
Antonio Lucio Vivaldi (4 maart 1678 – 28 juni 1741) werd in het Italiaanse Venetië geboren. Op zijn 25ste liet hij zich tot priester wijden en kreeg al gauw de bijnaam: ‘il prète rosso’ (de roodharige priester). Hetzelfde jaar werd hij benoemd tot ‘maestro di violino’ aan het Seminario musicale dell’ Ospedale della Pietà, een tehuis voor wezen, vondelingen en buitenechtelijke kinderen van de Venitiaanse adel. De musicerende wezen stegen snel in aanzien, ook in het buitenland. Omdat meisjes eigenlijk geen muziek mochten spelen, gaven zij concerten van achter een doek. Voor hen schreef Vivaldi de meeste van zijn concerten, cantates en gewijde muziek. Vivaldi’s muziek was vernieuwend. Zijn composities waren helder, met harmonische contrasten, en hij slaagde er vaak in vernieuwende melodieën en thema’s te bedenken. Van belang is ook dat zijn muziek bedoeld was om ook de massa aan te spreken, in plaats van alleen de intellectuele elite. Het vaak vrolijke karakter van zijn muziek weerspiegelt Vivaldi’s eigen plezier in het componeren, en is een belangrijke reden voor de enorme populariteit van zijn werk. Zijn oeuvre heeft een enorme omvang: het omvat onder andere meer dan 500 concerten, 46 opera’s en 73 sonates. Zijn beroemdste werken zijn ‘De vier Jaargetijden’, het Gloria in D en zijn Stabat Mater. Stabat Mater Vivaldi’s Stabat Mater kreeg extra uitdrukkingskracht door de grote eenvoud van de harmonisaties en de instrumentale bezetting: strijkers en orgel. Het vraagt van de uitvoerenden een grote betrokkenheid in het voordragen van de melodische lijnen en tekst.
1. Stabat mater De Moeder stond treurend onder het kruis, wenend om haar Zoon, die gekruisigd was.
2. CUJUS ANIMAM Cujus animam gementem, Contristatam et dolentem, Pertransivit gladius.
2. CUJUS ANIMAM Door haar treurende ziel sneed, wreed en pijnlijk, het mes van het leed.
3. O QUAM TRISTIS O quam tristis et afflicta Fuit illa benedicta Mater Unigeniti.
3. O QUAM TRISTIS O, hoe treurig en ontdaan was de Heilige Moeder van de enig geboren Zoon!
Quae moerebat et dolebat, Pia Mater, dum videbat nati poenas inclyti.
Terwijl Hij stierf als gekruisigde, deelde de bange Moeder met Hem het ondraaglijke leed.
4. QUIS EST HOMO Quis est homo qui non fleret, Christi Matrem si videret in tanto supplicio?
4. QUIS EST HOMO Zou er iemand zijn, waar ook, die niet werd aangegrepen bij het zien van haar leed?
5. QUIS NON POSSET Quis non posset contristari, Christi Matrem contemplari dolentem cum Filio?
5. QUIS NON POSSET Wie zou niet worden meegesleept, door de Moeder, die ten onder ging aan het leed van haar Zoon?
6. PRO PECCATIS Pro peccatis Suae gentis vidit Jesum in tormentis et flagellis subditum.
6. PRO PECCATIS Zij moest het aanzien, hoe Hij voor de zonden van zijn naasten werd gepijnigd en gehoond.
Vidit suum dulcem natum Moriendo desolatum, Dum emisit spiritum.
Zij zag, hoe haar geliefde Kind, door allen verlaten, wegkwijnde en tenslotte de geest gaf.
7. EJA MATER Eja Mater, fons amoris, me sentire vim doloris, fac, ut tecum lugeam. 8. FAC UT ARDEAT Fac ut ardeat cor meum in amando Christum Deum, Ut sibi complaceam. 9. AMEN Amen.
7. EJA MATER O Moeder, bron van de liefde, laat mij deel hebben, aan Uw onvoorstelbaar leed. 8. FAC UT ARDEAT Laat mijn hart, smeulend in smart, zich verbinden met de liefde van U, ter ere van God. 9. AMEN Amen.
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 15
2. Stabat Mater L. Boccherini
Het Stabat Mater van Luigi Boccherini (1743-1805) is een van de meest ontroerende liturgische werken, gebaseerd op het lijden van Maria tijdens de kruisiging van haar Zoon. Het laat diepe emoties zien, zoals angst, troosteloosheid en verdriet. Boccherini, bekend om zijn oeuvre van kamermuziek, schreef zijn Stabat Mater voor solo sopraan en strijkkwintet. Boccherini liet zich bij het componeren duidelijk inspireren door de
1. Stabat Mater Stabat Mater dolorosa, juxta crucem lacrimosa, dum pendebat Filius.
1. Stabat Mater De Moeder stond treurend onder het kruis, wenend om haar Zoon, die daaraan hing.
2. Cujus ANIMAM Cujus animam gementem, contristatam ac dolentem, pertransivit gladius.
2. Cujus ANIMAM Door haar treurende ziel sneed, wreed en pijnlijk, het mes van het leed.
3. EJA MATER Eja Mater, fons amoris, me sentire vim doloris, fac, ut tecum lugeam.
3. EJA MATER O Moeder, bron van de liefde, laat mij deel hebben aan Uw onvoorstelbaar leed.
Fac ut ardeat cor meum in amando Christum Deum, ut sibi complaceam.
Laat mijn hart, smeulend in smart, zich verbinden met de liefde van U, ter ere van God.
Sancta mater, istud agas, crucifixi fige plagas cordi meo valide.
Heilige Moeder, laat ook mijn lichaam de wonden voelen van de gekruisigde Christus.
4. TUI NATI Tui Nati vulnerari tam dignati pro me pati poenas mecum divide.
4. TUI NATI Wat Uw Zoon te lijden kreeg, om wille van mij, dat wil ik samen met U dragen.
Fac me vere tecum flere crucifixo condolere donec ego vixero.
Moge ik mijn tranen met de Uwe mengen, rouwend om Hem die voor mij leed, zo lang ik leven mag.
Juxta crucem tecum stare, te libenter sociare, in planctu desidero.
Met U bij het kruis te staan, daar samen met U te treuren, is alles wat ik van U vraag.
5. VIRGO VIRGINUM Virgo virginum praeclara, mihi jam non sis amara, fac me tecum plangere.
5. VIRGO VIRGINUM Maagd, uitverkoren onder de maagden, verhoor mijn nederige bede en deel met mij Uw leed.
6. QUANDO CORPUS Quando corpus morietur fac ut animae donetur paradisi gloria. Amen.
6. QUANDO CORPUS Als ten slotte mijn lichaam hier ten onder gaat, geef, dat mijn ziel dan zal opstijgen, om verder in het Paradijs Zijn lof te zingen. Amen.
Stbat Mater versie van Pergolesi. De verwantschap met Pergolesi’s serene toonzetting is duidelijk. De compositie kenmerkt zich door het intieme, tedere en gepassioneerde karakter. Op 28 mei 1805 overleed Luigi Boccherini in Madrid (Spanje was zijn tweede vaderland). Hoewel afkomstig uit het land van de opera, ontwikkelde hij zich ironisch genoeg als de belangrijkste ‘Latijnse’ componist van kamermuziek. Zijn nobele en intelligente stijl worden gekenmerkt door liefde voor het detail. Zijn ‘uitvinding’ was het strijkkwintet (twee violen, altviool, cello en contrabas, net als bij het beroemde Kwintet in C, D.956 van Schubert), waarvan hij er zo’n 140 schreef. Daarnaast componeerde hij 100 strijkkwartetten, ruim 60 strijktrio’s, celloconcerten en symfonieën.
PAUZE
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 16
3. Stabat Mater G.B. Pergolesi 1. DUET Stabat Mater dolorosa, juxta crucem lacrimosa, dum pendebat Filius.
1. DUET De Moeder stond treurend onder het kruis, wenend om haar Zoon, die daaraan hing.
9. DUET Sancta mater, istud agas, crucifixi fige plagas cordi meo valide.
9. DUET Heilige Moeder, laat ook mijn lichaam de wonden voelen van de gekruisigde Christus.
2. ARIA Cujus animam gementem, contristatam ac dolentem, pertransivit gladius.
2. ARIA Door haar treurende ziel sneed, wreed en pijnlijk, het mes van het leed.
Tui Nati vulnerari tam dignati pro me pati poenas mecum divide.
Wat Uw Zoon te lijden kreeg, om wille van mij, dat wil ik samen met U dragen.
3. DUET O quam tristis et afflicta fuit illa benedicta Mater Unigeniti.
3. DUET O, hoe treurig en ontdaan was de Heilige Moeder van de enig geboren Zoon!
Fac me vere tecum flere crucifixo condolere donec ego vixero.
Moge ik mijn tranen met de Uwe mengen, rouwend om Hem die voor mij leed, zo lang ik leven mag.
4. ARIA Quae moerebat et dolebat, et tremebat, cum videbat nati poenas inclyti.
4. ARIA Terwijl Hij stierf als gekruisigde deelde de bange Moeder met Hem het ondraaglijke leed.
Juxta crucem tecum stare, te libenter sociare, in planctu desidero.
Met U bij het kruis te staan, daar samen met U te treuren, is alles wat ik van U vraag.
Virgo virginum praeclara, mihi jam non sis amara, fac me tecum plangere.
Maagd, uitverkoren onder de maagden, verhoor mijn nederige bede en deel met mij Uw leed.
5. DUET Quis est homo qui non fleret Christi Matrem si videret in tanto supplicio?
5. DUET Zou er iemand zijn, waar ook, die niet werd aangegrepen bij het zien van haar leed?
10. ARIA Fac ut portem Christi mortem, passionis fac consortem, et plagas recolere.
10. ARIA Moge ik in mijn lichaam de dood van Jezus meedragen tot mijn laatste ademtocht.
Quis non posset contristari Piam Matrem contemplari dolentem cum Filio?
Wie zou niet worden meegesleept door de Moeder, die ten onder ging aan het leed van haar Zoon?
Fac me plagis vulnerari cruce hac inebriari ob amorem Filii.
Alle wonden, Hem geslagen, smaad en kruis met Hem te dragen, dat is voortaan mijn gewin!
Pro peccatis Suae gentis vidit Jesum in tormentis et flagellis’ subditum.
Zij moest het aanzien, hoe Hij voor de zonden van zijn naasten werd gepijnigd en gehoond.
6. Aria Vidit suum dulcem Natum morientem desolatum dum emisit spiritum.
6. ARIA Zij zag, hoe haar geliefde Kind, door allen verlaten, wegkwijnde en tenslotte de geest gaf.
11. DUET Inflammatus et accensus per te, Virgo, sim defensus in die judicii.
11. DUET Moge ik, brandend van liefde voor Hem, door U, o Maagd, worden verdedigd op de dag des oordeels.
Fac me cruce custodiri, Morte Christi premuniri, confoveri gratia.
Maak, dat Zijn kruis mij zal heiligen, dat Zijn dood mij zal louteren, dat Zijn genade mij zal verwarmen.
7. ARIA Eja Mater, fons amoris, me sentire vim doloris, fac, ut tecum lugeam.
7. ARIA O Moeder, bron van de liefde, laat mij deel hebben aan Uw onvoorstelbaar leed.
12. DUET Quando corpus morietur fac ut animae donetur paradisi gloria. Amen.
8. DUET Fac ut ardeat cor meum in amando Christum Deum, ut sibi complaceam.
8. DUET Laat mijn hart, smeulend in smart, zich verbinden met de liefde van U, ter ere van God.
12. DUET Als ten slotte mijn lichaam hier ten onder gaat, geef, dat mijn ziel dan zal opstijgen, om verder in het Paradijs Zijn lof te zingen. Amen.
Giovanni Battista Pergolesi (1710-1736) werd geboren bij Ancona aan de Oostkust van Italië. Voor zijn studie ging hij naar Napels, toen een belangrijk centrum van muziek. Daar studeerde hij bij Francesco Durante, en speelde zich ook zijn korte carrière af. Hij schreef opera’s, sinfonia’s, solo-concerten en kerkelijke muziek. Ten minste tweemaal in zijn leven heeft Pergolesi het Stabat Mater getoonzet. In het begin van zijn carrière maakte hij een versie in a-klein, die niet zo bekend is geworden. Aan het eind van zijn korte leven voltooide hij de vandaag uitgevoerde versie in c-klein. De toen nog zeer gevaarlijke ziekte tuberculose velde Pergolesi op de leeftijd van slechts 26 jaar. In het Napolitaanse muziekleven van de 18e eeuw traden vaak castraatzangers op als alt. Elders in Europa gebruikte men daarentegen ook wel de falset alten (countertenors).
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 17
FESTIVAL
klassieke muziek
vrijdag 30 juni Grote Kerk Elburg 19:30 - 21:45 uur
Olga Zinovieva - sopraan Sytse Buwalda - countertenor martinus leusink - tenor Pieter Jan Leusink - dirigent The Bach Orchestra of the Netherlands viool I viool I viool II altviool cello contrabas theorbe traverso orgel & clavecimbel
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 18
Igor Ruhadze Daria Gorban Cecilia Baesso Eirini Stratigopoulou Caroline Kang Linda Paulino Regina Albanez Pablo Sosa del Rosario Vaughan Schlepp
Een ode aan bach ‘Widerstehe doch der Sünde’ Cantate BWV 54 Sytse Buwalda, countertenor ARIA Widerstehe doch der Sünde,
Sla toch de zonde af, anders krijgt
Sonst ergreifet dich ihr Gift.
haar gif je in haar macht.
Laß dich nicht den Satan blenden;
Laat Satan je niet verblinden;
Denn die Gottes Ehre schänden,
want zij die Gods eer schenden
Trifft ein Fluch, der tödlich ist.
worden getroffen door een vloek die dodelijk is.
RECITATIEF
Johann Sebastian Bach werd op 21 maart 1685 geboren. Op zeer jonge leeftijd kreeg hij vioolles van zijn vader en bekwaamde zich in het bespelen van het orgel in de plaatselijke kerk. Door de Lutherse kerk leerde Bach dat muziek een goddelijke gave was en geen menselijke uitvinding. De jaren dat hij als cantor was verbonden aan de Thomaskirche in Leipzig was Bach het meest productief. Hij schreef in deze periode ruim honderd cantates. Vandaag worden een aantal beroemde aria’s uit cantates vertolkt maar ook twee cantates integraal. Een daarvan betreft Cantate 82A ‘Ich Habe Genug’. Omdat Bachs eerste versie, die hij schreef voor bas en hobo, op de concertpodia een groot suc-
Die Art verruchter Sünden
Het soort van goddeloze zonden
Ist zwar von außen wunderschön,
is weliswaar blijkbaar wonderschoon;
Allein man muß
maar daarna moet je met pijn
Hernach mit Kummer und Verdruß
en verdriet veel ongeluk ervaren.
Viel Ungemach empfinden.
Van buiten is het goud, maar
Von außen ist sie Gold,
als je verder gaat, zie je alleen maar
doch will man weiter gehn,
een lege schaduw en een
So zeigt sich nur ein leerer Schatten
witgepleisterd graf.
Und übertünchtes Grab.
Het lijkt op de appels van Sodom
Sie ist den Sodomsäpfeln gleich,
en wie zich ermee inlaat zal het
Und die sich mit derselben gatten,
koninkrijk van God niet binnengaan.
Gelangen nicht in Gottes Reich.
Het is als een scherp snijdend
Sie ist als wie ein scharfes Schwert,
zwaard dat ons lichaam en onze
Das uns durch Leib und Seele fährt.
ziel in tweeën deelt.
ARIA Wer Sünde tut, der ist vom Teufel,
Wie zonde begaat is van de duivel,
Denn dieser hat sie aufgebracht.
want die heeft de zonde in de wereld
Doch wenn man ihren schnöden Banden
gebracht. Maar als je haar ellendige
Mit rechter Andacht widerstanden,
ketenen rechtschapen weerstaat, dan
Hat sie sich gleich davon gemacht.
maakt ze zich meteen uit de voeten.
ces was componeerde Bach tevens een versie voor sopraan en traverso (barokfluit). Dit is de versie die u vandaag gaat beluisteren. De tweede aria uit deze cantate, “Schlummert ein” is het enige deel uit zijn grote aantal cantates dat Bach noteerde in het ‘Notenbüchlein’ voor zijn vrouw Anna Magdalena. Er zijn bronnen die vertellen dat Bach de versie voor sopraan in bijzijn van zijn vrouw Anna Magdalena bij hem thuis voor het eerst uitvoerde, omdat een vrouwelijke sopraan niet in de Eredienst mocht zingen. Het meest bekende meesterwerk dat Bach componeerde is
Viool Concert in A-moll BWV 1041 Igor Ruhadze, viool 1. Allegro (snel) 2. Andante (gaande beweging) 3. Allegro assai (zeer snel)
de Matthäus Passion. Niet alleen muzikaal maar ook dankzij de symboliek en rekenkundig geniale details. Na zijn dood in 1750 raakte de compositie, even als zijn overige werken, in de vergetelheid. In 1829 was het Mendelssohn die deze machtige compositie weer tot leven bracht, waardoor het sindsdien niet meer uit onze muziekcultuur is weg te denken.
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 19
Aria’s uit Bachs Passionen
‘Zion hört die Wächter singen’
‘Ach mein Sinn’ uit de Johannes Passion
Martinus Leusink, tenor
Martinus Leusink, tenor Ach, mijn geest, Waar wil je uiteindelijk heen, Waar zal ik mij verkwikken? Blijf ik hier, of wens ik mij Berg en heuvel op mijn rug? In de wereld is helemaal geen raad En in mijn hart Staan de pijnigingen Van mijn wandaad, Omdat de knecht zijn heer verloochend heeft.
Ach, mein Sinn, Wo willt du endlich hin, Wo soll ich mich erquikken? Bleib ich hier, Oder wünsch ich mir Berg und Hügel auf den Rükken? Bei der Welt ist gar kein Rat, Und im Herzen Stehn die Schmerzen Meiner Missetat, Weil der Knecht den Herrn verleugnet hat.
Aria uit Cantate BWV 140 Zion hört die Wächter singen, Das Herz tut ihr vor Freuden springen, Sie wachet und steht eilend auf. Ihr Freund kommt vom Himmel prächtig, Von Gnaden stark, von Wahrheit mächtig, Ihr Licht wird hell, ihr Stern geht auf. Nun komm, du werte Kron, Herr Jesu, Gottes Sohn, Hosianna! Wir folgen All‘ Zum Freudensaal Und halten mit das Abendmahl.
‘Kommt, ihr angefochtnen’ Aria uit Cantate BWV 30
‘Blute nur’ uit de Matthäus Passion
Sytse Buwalda, countertenor
Olga Zinovieva, sopraan
Kommt, ihr angefochtnen Sünder, Eilt und lauft, ihr Adamskinder, Euer Heiland ruft und schreit! Kommet, ihr verirrten Schafe, Stehet auf vom Sündenschlafe, Denn itzt ist die Gnadenzeit!
Blute nur, du liebes Herz! Ach! ein Kind, das du erzogen, Das an deiner Brust gesogen, droht den Pfleger zu ermorden, denn es ist zur Schlange worden.
Bloed nu maar, o moederhart. Ach, een kind dat gij hebt grootgebracht, dat eens aan uw borst heeft gelegen dreigt nu zijn Heer te gaan vermoorden want het is tot slang geworden.
‘Geduld!’ uit de Matthäus Passion Martinus Leusink, tenor Geduld! Geduld! Wenn mich falsche Zungen stechen. Leid ich wider meine Schuld Schimpf und Spott, ei, so mag der liebe Gott Meines Herzens Unschuld rächen.
Geduld, geduld! Als onrecht van valse tongen mij tart, moet ik lijden zonder schuld. Laster en spot, o, dat de goede God de onschuld zal wreken van mijn hart!
Dansen uit Suite Nr. 2 BWV 1067 Pablo Sosa del Rosario, traverso 1. Polonaise & Double 2. Menuett 3. Badinerie
‘Wie furchtsam wankten meine ‘Erbarme Dich’ uit de Matthäus Passion Sytse Buwalda, countertenor / Igor Ruhadze, viool Erbarme dich Mein Gott, um meiner Zähren willen! Schaue hier, Herz und Auge weint vor dir Bitterlich.
Heb medelijden, Heer, omwille van mijn tranen. Zie hoe hart en ogen om U wenen zo bitter.
PAUZE
Aria uit Cantate BWV 33 Sytse Buwalda, countertenor Wie furchtsam wankten meine Schritte, Doch Jesus hört auf meine Bitte Und zeigt mich seinem Vater an. Mich drückten Sündenlasten nieder, Doch hilft mir Jesu Trostwort wieder, Daß er für mich genung getan.
‘Seht, Seht! Wie Reisst, wie Bricht’ Aria uit Cantate BWV 92 Martinus Leusink, tenor Seht, seht! Wie reißt, wie bricht, wie fällt, Was Gottes starker Arm nicht hält. Seht aber fest und unbeweglich prangen, was unser Held mit seiner Macht umfangen. Laßt Satan wüten, rasen, krachen, Der starke Gott wird uns unüberwindlich machen.
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 20
‘Ich habe genug’Cantate BWV 82 Cantate BWV 82a Olga Zinovieva, sopraan / Pablo Sosa del Rosario, traverso Sion hoort de wachters zingen, haar hart springt op van vreugde, ze ontwaakt en staat haastig op. Haar vriend daalt stralend uit de hemel neer, sterk van genade, machtig van waarheid, haar licht wordt helder, haar ster komt op. Kom, waardevolle kroon, heer Jezus, Gods zoon! Hosanna! Wij volgen allen naar de feestzaal en nemen deel aan het avondmaal.
Komt, o aangevochten zondaars, haast u en loopt, o Adamskinderen, uw Heiland roept en huilt! Komt, verdwaalde schapen, staat op uit de slaap van de zonde Want nu is de genadetijd!
schritte’ Hoe angstig wankelden mijn schreden, maar Jezus luistert naar mijn gebed en toont mij zijn Vader. De zondelast drukte mij neer maar Jezus‘ troostwoord helpt mij weer want hij heeft zoveel voor mij gedaan.
1. Aria: Ich habe genug Ich habe genug, Ich habe den Heiland, das Hoffen der Frommen, Auf meine begierigen Arme genommen; Ich habe genug! Ich hab ihn erblickt, Mein Glaube hat Jesum ans Herze gedrückt; Nun wünsch ich, noch heute mit Freuden Von hinnen zu scheiden.
Het is genoeg, ik heb de Heiland, de hoop der vromen, in mijn verlangende armen genomen; het is genoeg! Ik heb hem gezien, mijn geloof heeft Jezus aan het hart gedrukt. Mijn wens is nu, dat ik vandaag nog met vreugde van hier mag scheiden.
2. Recitative: Ich habe genug Ich habe genug. Mein Trost ist nur allein, dass Jesus mein und ich sein eigen möchte sein. Im Glauben halt ich ihn, da seh ich auch mit Simeon die Freude jenes Lebens schon. Laßt uns mit diesem Manne ziehn! Ach! möchte mich von meines Leibes Ketten der Herr erretten; Ach! wäre doch mein Abschied hier, mit Freuden sagt ich, Welt, zu dir: Ich habe genug.
Het is genoeg! Mijn troost is enkel dit: dat Jezus van mij en ik zijn eigendom mag zijn. In het geloof houd ik hem vast en zie alreeds met Simeon de vreugde van dàt Leven. Laat ons met deze man vertrekken! Ach! Dat de Heer mij van de keten van mijn lichaam zou verlossen; Ach! Was mijn afscheid maar een feit, met vreugde zou ik tot u, wereld, zeggen: Het is genoeg!
3. Aria: Schlummert ein Schlummert ein, ihr matten Augen, Fallet sanft und selig zu! Welt, ich bleibe nicht mehr hier, Hab ich doch kein Teil an dir, Das der Seele könnte taugen. Hier muss ich das Elend bauen, Aber dort, dort werd ich schauen Süßen Friede, stille Ruh.
Sluimert maar, gij moede ogen, Sluit u zacht en zalig toe. Wereld, ik ben hier weg! Mijn ziel wordt er immers niet beter van als ik nog langer uw leven deel. Hier moet ik ellende op ellende stapelen maar daar, dáár zal ik aanschouwen zoete vrede en stille rust
4. Recitative: Mein Gott! Mein Gott! wann kömmt das schöne: Nun! Da ich im Friede fahren werde und in dem Sande kühler Erde und dort bei dir im Schoße ruhn? Der Abschied ist gemacht, Welt, gute Nacht!
Mijn God, wanneer komt dat mooie ogenblik dat ik zal heengaan in vrede en in het koele zand der aarde - en ginds in uw schoot rusten zal. Afscheid heb ik al genomen, Welterusten, wereld!
5. Aria: Ich freue mich Ich freue mich auf meinen Tod, Ach, hätt er sich schon eingefunden. Da entkomm ich aller Not, Die mich noch auf der Welt gebunden.
Ik verheug mij op mijn dood, ach, was het maar reeds zover! Dan ben ik van alle nood af, die mij ter wereld nog gebonden houdt.
Zie zie! Het scheurt het breekt het valt. Wat Gods sterke arm niet ondersteunt. Maar zie hoe vast en onbewegelijk prijkt wat onze held omarmt met zijn macht. Laat Satan tieren, razen, daveren. De machtige God zal ons onoverwinnelijk maken.
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 21
FESTIVAL
klassieke muziek
zaterdag 1 juli kloostertuin* Elburg 15:00 - 17:30 uur 20:15 - 22:30 uur
Olga Zinovieva - sopraan Sytse Buwalda - countertenor Pieter Jan Leusink - dirigent The Bach Orchestra of the Netherlands viool I viool II altviool cello contrabas fagot hobo hoorn baroktrompet theorbe orgel & clavecimbel FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 22
Igor Ruhadze Daria Gorban Luca Alfonso Rizzello Cecilia Baesso Gabriel Moncada Marta Jimenez Vega Örzse Adam Eirini Stratigopoulou Caroline Kang Nika Zlataric Linda Paulino Carles Vallès Castelló Beto Caserio Aleksandra Mutwicka Hylke Rozema Renske Wijma Frank Anepool Regina Albanez Vaughan Schlepp
* Bij slechte weersomstandigheden vinden deze concerten plaats in de Grote Kerk van Elburg
klassiek in de kloostertuin ‘Sound the trumpet’ Uit ‘Come, Ye Sons of Art’ - H. Purcell Sytse Buwalda - countertenor, Frank Anepool - baroktrompet Als favoriete componist van de koning, kreeg Purcell de eer een Ode te componeren voor de verjaardag van Koningin Mary II in 1694: ‘Come, Ye Sons of Art, Away‘. ‘Sound the Trumpet‘ is een duet oorspronkelijk geschreven voor twee countertenoren en speciaal voor dit concert gearrangeert voor countertenor en baroktrompet. Sound the trumpet till around
Steek de trompet, tot overal de luiste-
You make the list‘ning shores rebound. rende kusten het geluid weerkaatsen. On the sprightly hautboy play
Speel op de levendige hobo.
All the instruments of joy
Bespeel alle blijde instrumenten, die
That skillful numbers can employ,
bekwame musici kunnen gebruiken
To celebrate the glories of this day.
om de glorie van deze dag te vieren.
‘Lascia ch‘io pianga’ Henry Purcell (1659-1695) was een Engelse componist van barokmuziek, wiens composities ook nu nog veel worden
Uit opera ‘Rinaldo’ - G.F. Händel Olga Zinovieva - sopraan
uitgevoerd en opgenomen. Zijn werk behoort tot het belangrijkste barokrepertoire. Purcell was onder andere een leerling
Händel‘s opera Rinaldo was de eerste Italiaanse opera die hij componeerde voor
van de Engelse componist John Blow. Hij schreef zowel kerk-
het Engels toneel. Het verhaal vindt plaats in Jeruzalem aan het eind van de 11e
muziek, toneelmuziek en instrumentale werken als liederen
eeuw, ten tijde van de eerste kruistochten. In deze aria bid Almirena om genade:
en (semi-)opera’s.
‘Lascia ch‘io pianga‘.
Purcell werd een populair componist van welkomstliederen voor vorstelijke personen en lofzangen (odes). Na Purcells overlijden, op 36-jarige leeftijd in 1695 te Londen, bundelde zijn weduwe, Frances Pieters, zijn populairste liederen en instrumentale stukken in de collectie Orfeus Britannicus, een
Lascia ch‘io pianga, mia cruda sorte,
Laat mij in tranen mijn lot beklagen
E che sospiri, la libertà.
En laat mij verlangen naar de vrijheid.
Il duo lo infranga, queste ritorte,
Moge barmhartigheid de pijn van
De‘ miei martiri, sol per pietà.
deze marteling doorbreken.
bijnaam voor Purcell die al tijdens zijn leven gebruikt werd.
Georg Friedrich Händel (1685-1759) was een Engelse barokcomponist van Duitse afkomst. Händel kwam niet uit een muzikale familie. Toch openbaarde er zich al vroeg talent en belangstelling voor muziek. Zijn vader verzette zich hier aanvankelijk tegen, maar Händel oefende stiekem door. Een bezoek aan Weißenfels was doorslaggevend, toen hertog Johan Adolf hem, als kind van amper acht, hoorde spelen. Door toedoen van hem kreeg Händel een muziekopleiding bij Friedrich Zachau, een organist in Halle. Later vestigde hij zich in Engeland, waar hij zich in eerste instantie richtte op de opera en daarvoor zelfs een eigen theater opende in Londen. Het viel hem in Engeland niet makkelijk. Zijn leven werd gekenmerkt door moeilijkheden, weerstanden, afgunst en onwelwillendheid. De componist overwon door zijn ijzeren wilskracht en onuitputtelijke energie. Een enorme erfenis liet hij achter: 42 opera’s, 29 oratoria, meer dan 120 cantates, trio’s en duetten. Verder Engelse, Duitse, Italiaanse en Latijnse kerkmuziek, serenades en odes. Onder zijn instrumentale werken vallen de orgelconcerten, concerti grossi, ouvertures en kamermuziek zoals hobo- en vioolsonates en werken voor klavecimbel en orgel. FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 23
‘Cold Song’ Uit opera ‘King Arthur’ - H. Purcell Sytse Buwalda - countertenor
1) Ouverture (Largo & Allegro) 2) Adagio e staccato 3) Menuet 4) Passepied
‘Cold Song‘ is de beroemde aria uit de semi-opera ‘King Arthur‘.
5) Air
Cupido roept naar de Koude Genius van Brittannië, die bedolven
6) Menuet
ligt onder een berg sneeuw: “Ontwaak, en schud de winter uit uw
7) Bourrée
mantel.“ Zeer langzaam en bibberend staat de Koude Genius op,
8) Hornpipe
weeklagend en jammerend dat hij oud en verstijfd is; hij wil weer
9) Allegro moderato
bevriezen. What power art thou,
Welke macht zijt gij,
who from below.
die van beneden.
Hast made me rise
Heeft mij ongewild
unwillingly and slow.
en langzaam laten stijgen.
From beds of everlasting snow.
Vanaf een bed van eeuwige sneeuw.
See’st thou not how stiff
Ziet u niet hoe stijf
and wondrous old.
en wonderlijk oud.
Far unfit to bear the bitter cold,
Ongeschikt om de bittere kou
I can scarcely move
te dragen.
or draw my breath.
Ik kan mij nauwelijks bewegen
Let me, let me freeze
of adem halen. Laat me,
again to death.
laat me weer doodvriezen.
‘Water Music’ Suite No. 1 in F-majeur (HWV 348) - G.F. Händel The Bach Orchestra of the Netherlands Händel schreef zijn beroemde Water Music in het jaar 1717 in opdracht
‘When I am laid, am laid in Earth’ Uit opera ‘Dido’s Lament’ - H. Purcell Olga Zinovieva - sopraan ‘Dido‘s Lament‘ (‘Weeklacht van Dido)‘ is het dramatisch hoogtepunt van de opera ‘Dido and Aeneas‘. De aria geldt in de muziekwetenschap als een voorbeeld van een passacaglia (een compositie in meestal driedelige maatsoort over een baslijn, die doorgaans eerst alleen klinkt en vervolgens herhaald wordt waarbij de boven- en middenstemmen een contrapuntische en harmonische relatie met deze basmelodie aangaan). Een arrangement voor blaaskapel wordt traditioneel jaarlijks gespeeld tijdens de Britse Remembrance Day. When I am laid, am laid in earth,
Als ik neerdaal, neerdaal in het graf,
May my wrongs create
Laat mijn ellende
No trouble in thy Breast
geen onrust geven in uw borst
Remember me, but ah!
Gedenk mij toch, maar ach!
forget my fate.
vergeet mijn lot.
van Koning George de Eerste. Geruchten gingen dat de normaliter
‘Pena tiranna’
nogal teruggetrokken George een boottocht met een varend concert
Uit opera ‘Amadigi’ - G.F. Händel
wilde organiseren om Londen te laten zien dat hij er was en dat hij in
Sytse Buwalda - countertenor
staat was tot het bouwen van een feest. Het concert vond plaats op de rivier de Theems waarbij de toehoorders en het orkest op boten zaten. De koning vond het werk zo mooi dat het maar liefst driemaal achter elkaar werd uitgevoerd. Voor deze gelegenheid componeerde Händel een mix van dansen van
Pena tiranna io sento al core,
Wrede pijn voel ik in mijn hart,
nè spero mai trovar pietà.
het lukt zelfs niet medelijden te
Amor m’affanna, e il mio dolore
vinden. Liefde beangstigt mij in
in tanti guai pace non ha.
zoveel genot krijgt mijn smart geen rust.
Franse en Britse origine. Het Menuet was een elegante dans met kleine stapjes, voor twee personen meestal in driekwartsmaat. Zowel het Menuet als de Bourrée zijn van Franse origine. Beide van oorsprong een klompendans. De Engels-Schotse Hornpipe, in Nederland bekend als de horlepiep, is van origine een Schotse vissersdans die later door de Hollandse zeevaarders in de 19e eeuw is meegebracht naar het vaste land. De componisten van de baroktijd hebben het destijds bij de ‘upper class’ geïntroduceerd door het in de composities te verwerken. Doordat de muziek in de openlucht hoorbaar moest zijn klinkt Händels ‘Water Music’ pompeuzer dan we gewend zijn in Händels composities.
‘Let the bright Seraphim’ Uit oratorium ‘Samson’ - G.F. Handel Olga Zinovieva - sopraan, Frank Anepool - baroktrompet Let the bright Seraphim in
Laat de stralende engelen in een
burning row their loud uplifted
vlammende rij hun geheven
angel-trumpets blow.
bazuinen luid laten klinken.
Let the cherubic host, in tuneful
Laat de menigte cherubijnen hun
choirs, touch their immortal
onvergankelijke goudbesnaarde
harps with golden wire.
harpen bespelen als welluidende koren.
PAUZE
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 24
‘Eternal source of light divine’
‘Water Music’
Uit ‘ Birthday Ode of Queen Anne’ - G.F. Händel
Suite No. 2 in D-majeur (HWV 349) - G.F. Händel
Olga Zinovieva - sopraan, Frank Anepool - baroktrompet
The Bach Orchestra of the Netherlands 1) Allegro
De ‘Ode for the Birthday of Queen Anne’ componeerde Händel voor
2) Alla hornpipe
Koningin Anna, de dochter van Jacobus II en de troonopvolgster van
3) Menuet
Koning-stadhouder Willem III en diens vrouw, en Anna‘s zuster Maria
4) Lentement
II. Het stuk staat in een rijke traditie van muzikaal huldebetoon aan
5) Bourrée
de Engelse vorsten, waarvan de ‘Birthday Odes for Queen Mary’, van Händels voornaamste inspirator Henry Purcell wellicht de bekendste zijn. Eternal source of light divine
Eeuwige bron van goddelijke
with double warmth thy
licht met uw warme stralende
beams display,
vertoning en met onder-
‘Da tempeste il legno infranto’ Uit opera ‘GIULIO CESARE’ - G.F. Händel Olga Zinovieva - sopraan Da tempeste il legno infranto,
Als het schip, kapot door de
and with distinguish‘d glory shine, scheidende glorious aanzien,
se poi salvo giunge in porto,
stormen, eindelijk veilig de haven
to add a lustre to this day.
non sa più che desiar.
veilig bereikt, weet de matroos
een glans te geven aan deze dag
niet meer wat hij wil.
‘Ombra mai fu’ Uit opera ‘Xerxes’ - G.F. Händel
Così il cor tra pene e pianto,
Als het hart, verscheurd met
or che trova il suo conforto,
lijden en tranen, eenmaal is her-
torna l‘anima a bear.
steld na troost raakt hij buiten
Sytse Buwalda - countertenor
zichzelf van gelukzaligheid.
In april 1737 de opera ‘Xerses‘ van Georg Friedrich Händel te Londen in première. De opera vertelt over de beeldschone Romilda op wie de Perzische Koning Xerxes zijn oog heeft laten vallen, maar die zelf verliefd is op zijn broer Arsamene. Deze aria uit de eerste scène echter, is
Duetto: ‘Io t‘abbraccio’ Uit opera ‘Rinaldo’ - G.F. Händel Olga Zinovieva - sopraan, Sytse Buwalda - countertenor
het eerbewijs van Xerxes aan een plataan in wiens weldoende schaduw
RODELINDA e BERTARIDO
hij zit te genieten in zijn koninklijke tuin. Die rol werd ten tijde van
Io t‘abbraccio.
Ik omhels jou.
Händel door onder andere de castraat Farinelli vertolkt.
E più che morte, aspro e forte,
En meer bitter en hard
è pel cor mio questo addio,
dan de dood in mijn hart is dit
che il tuo sen dal mio divide.
afscheid die ons uit elkaar scheurt.
Ombra mai fu
Nooit was er een schaduw,
di vegetabile,
van enig plant,
cara ed amabile,
lieflijker, mij dierbaarder,
Ah mia vita!
Ach , mijn leven! Ach, mijn schat!
soave più.
en zachter.
Ah mio tesoro! se non moro,
Als ik niet sterf, hoe wreed is
è più tiranno quell‘affanno,
dat leed die de dood brengt,
che dà morte, e non uccide.
maar niet dood.
‘Senta di gioia’ Uit opera ‘Amadigi’ - G.F. Händel Sytse Buwalda - countertenor Sento la gioia,
Ik voel de vreugde
Che’in sen mi brilla,
gloeien in mijn borst,
E già scintilla
En in de hemel straalt
Nel ciel la stella
al de ster van de
Del Dio d’amor;
God der liefde,
Sarò beato
Ik ben gezegend met jou,
Con te, mia bella,
mijn schone,
E amico il fato
Mijn vriend,
Già mi promette
het lot heeft me
Contento al cor.
een gelukkig hart beloofd.
FESTIVAL
klassieke muziek
pagina 25
1
Bezoekers van het Festival Klassieke Muziek Elburg krijgen op vertoon van hun ticket 50% korting op de entreeprijs van â&#x201A;Ź 6,00. De aanbieding is geldig tijdens de duur van het festival, dus op 29 en 30 juni en op 1 juli.
A. Vogel tuinen
De gezondste plek van Nederland In de A. Vogel tuinen op het prachtige landgoed Zwaluwenburg komen al uw zintuigen tot leven. Ervaar de kracht van de heilzame planten die we gebruiken voor de gezondheidsproducten van A. Vogel. Voel verschillende grondsoorten tussen uw tenen op het Blotevoetenpad en oroef de natuur in ons gezellige Kruidentheehofje. Hier kunt u zelf alle ingrediënten plukkebn voor een heerlijk kopje weldadige kruidenthee. Kortom: de A. Vogel tuinen hebben alles voor een gezond en gezellig dagje uit!
De A. Vogel tuinen liggen aan de Eperweg 3-5 in ‘t Harde en zijn geopend van 10:00 tot 17:00 uur.
de toegang is gratis
meer informatie avogel.nl/tuinen
Fiets huren?
9
De diversiteit in het landschap nodigt uit om te fietsen op de Veluwe. Huur voor slechts € 9,00 huurt u en hoogwaardige fiets met handremmen en versnellingen en kunt u zo weg fietsen. Voor drie dagen betaalt u slechts € 25,00
9.00
Fietsen kunnen worden afgehaald vanaf woensdag 28 juni 12.00 uur en levert u zaterdag 1 juli voor 17.00 uur weer in. Reserveer voor 23 juni uw fiets via info@klompmakerfietsen.nl
€ per dag Speciale festival aanbieding
3 dagen € 25,00
Robbertsmatenstraat 11B 8081HL Elburg www.klompmakerfietsen.nl
bezoek ontdek verwonder luister speel geniet Er zit muziek in het Nationaal Orgelmuseum! In de binnenstad van Elburg staat het enige Orgelmuseum van Nederland. Het museum herbergt een unieke collectie pijporgels, handschriften, orgelonderdelen en maquettes over dit bijzondere stukje Nederlands cultureel erfgoed. Het museum is ondergebracht in een middeleeuws stadskasteel, dat ooit gebouwd werd voor de hertog van Gelre. Pronkstuk van het museum is het zogenaamde Boonorgel, dat zich bevindt op de binnenplaats van het museum, in wat ooit de voormalige stadsgevangenis was. In de museumwinkel is een uitgebreide collectie tweedehands cdâ&#x20AC;&#x2122;s en bladmuziek aanwezig, voor orgel en andere instrumenten.
Tijdens het festival krijgt u 2 euro korting op de toegangsprijs van 6 euro op vertoon van deze gids.
nationaal orgel museum
Van Kinsbergenstraat 5 8081 CL Elburg, www.nationaalorgelmuseum.nl dinsdag tot en met zaterdag van 11.00 tot 17.00 uur.
3
2
Museum Sjoel Elburg presenteert twintig quilts van de joodse textielkunstenares Marlene Sanders (1948). De kleurrijke quilts zijn geïnspireerd op diepgaande studie van de thora. Ze zijn niet bedoeld als dekens voor op het bed, maar het zijn ‘art quilts’ die de functie hebben van schilderijen aan de wand.
Achtergrond Marlene Sanders is geboren in Panama, bracht haar jeugd door op Curaçao en woonde sinds haar 23ste in Amsterdam. In 2015 vertrok zij naar Jeruzalem, waar zij samen met haar man haar bestemming heeft gevonden. Aanvankelijk had Marlene haar hart verpand aan het poppentheater. Ze maakte alle poppen zelf en leefde zich helemaal uit met allerlei joodse onderwerpen. Toen ze op een dag met haar poppen het scheppingsverhaal speelde, dacht een van de kinderen dat de poppenspeler de Schepper was. Marlene begon te twijfelen en ging te rade bij een gezaghebbende rabbijn. Deze verbood haar nog langer poppen te maken. Dat betekende het einde van haar poppentheater. Juist in die tijd ontmoette ze een mevrouw die een quilt had gemaakt. Zo ontstond een nieuwe passie en kon Marlene haar creativiteit weer kwijt.
Diepgaande studie De quilts van Marlene Sanders berusten niet alleen op een diepgaande studie van de thora, maar ook op de vele toelichtingen die joodse commentatoren hierop gegeven hebben. Marlene: ‘Als ik in de Thora een zin lees die ik niet begrijp, dan zoek ik het commentaar daarop. Als ik de uitleg heb gevonden, dan zoek ik verder naar nog een uitleg en nog een uitleg. Soms liggen er wel twintig boeken op tafel. Bij het lezen van een mooi stuk ontstaat er soms een plaatje in mijn hoofd.’
Museum Sjoel Elburg Het is voor het eerst dat de quilts van Marlene Sanders in Nederland worden tentoongesteld. De tentoonstelling Thema’s uit de thora wordt in Museum Sjoel Elburg aangevuld met religieuze en museale objecten die een relatie hebben tot het bestuderen van de thora.
Museum Sjoel Elburg Graaf Hendriksteeg 2 8081 CH Elburg U kunt op vertoon van deze gids de fraaie, full color kijkwijzer bij de tentoonstelling gratis meenemen!
Openingstijden dinsdag t/m zaterdag 11.00 tot 17.00 uur
Kom genieten van het speciale festival menu
4
Concert for 2 main course mini buffet aan tafel van verschillende hoofdgerechtjes voor 2 personen incl. groentegarnituur, frites en gebakken aardappelen ** Kop koffie/thee/cappuccino na
00
€ 2 2,
oon
per pers
Restaurant & Partycentrum
De Haas Elburg
Jufferenstraat 21 • 0525-681737 • www.restaurantdehaas.nl
10 De wereld aan edelstenen
Gratis bij uw aankoop!
alleen voor festival bezoekers
Is het een winkel, een atelier of een museum?
Ontvang gratis bij uw aankoop deze wereldbol hanger met 5 edelsteen soorten. (t.w.v. € 59,95) Jaspis (rood) - Aventurijn (groen) Parelmoer (wit) - Rhodoniet (rose) Turkoois (blauw)
Voor alle drie de benamingen valt wel wat te zeggen. Een winkel omdat je bij Lötters Edelstenen de mooiste sieraden en edelstenen kunt kopen, een atelier omdat alles wat in de vitrines ligt zeer kunstig is gemaakt door mens en natuur en een museum omdat er zoveel soorten, maten en vormen stenen te bezichtigen zijn. Hoe dan ook, het pand aan de Vischpoortstraat 28 in het mooie toeristische vestingstadje Elburg is uw bezoek meer dan waard! “Een passie voor edelstenen”
Vischpoortstraat 28 - 8081 ER Elburg - tel. 0525 684314 / 06 20963167 maandag t/m zaterdag 10.00-17.30 uur zondag ook geopend
info@lottersedelstenen.nl - www. lottersedelstenen.nl
lottersedelstenen
Met dank aan: Gemeente Elburg (oud) burgemeester Frans de Lange, Waarnemend burgemeester Harry Dijksma, Jolanda Hop, José Oosthoek, Ruud van Henten, Anthonie Bosman, Brandweer Elburg, Thomas- Jan Stols, Botterstichting Elburg, Hervormde gemeente Elburg / Wim Westerink, Klompmaker Fietsen, Lötters Edelstenen, Museum Elburg / Annemarie van Hout, Museum Sjoel, Nationaal Orgelmuseum, Proven Webconcepts, Restaurant ‘De Haas’, PME Técnica / Koen Kevel, Tentworx, Omwonenden Kloostertuin… …en alle mensen die zich belangeloos hebben ingezet om dit festival mogelijk te maken. Festivalorganisatie: Stichting Klassieke Concerten Nederland
FESTIVAL
klassieke muziek
meer informatie over festival klassieke muziek elburg 2018? Schrijf u in op www.pieterjanleusink.nl/festival2018 en wij houden u op de hoogte. namens alle musici en medewerkers bedanken wij u voor uw komst en wensen wij u een schitterend FESTIVAL.
www.pieterjanleusink.nl/festival