bu, kapitalizmin kusurlarýný her ne pahasýna olursa olsun örtmek için didinen burjuva iktisatçýlarýnýn uydurduklarý bir masaldýr. Tersine, belirli sanayi kollarýnda yaratýlmýþ tekel, kapitalist üretimin bütününde zaten var olan karýþýklýðý daha da çoðaltmakta, aðýrlaþtýrmaktadýr. [sayfa 35] Tarýmýn geliþmesi ile sanayiin geliþmesi arasýndaki oransýzlýk ki bu, genellikle, kapitalizme özgü bir olaydýr daha da artmaktadýr. Büyük Alman bankalarýnýn sanayi ile iliþkisi üstüne en iyi yapýtlardan birinin yazarý olan Jeidels in de kabul ettiði gibi, en iyi kartelleþmiþ ve aðýr sanayi denen sanayi kolunun, özellikle kömür ve demir sanayiinin ayrýcalýklý durumu, öbür sanayi kollarýnda sistem eksikliðini daha da hissedilir bir noktaya getirmektedir.20 Bir ulusal ekonomi ne denli geliþmiþ olursa, diye yazýyor kapitalizmin azgýn savunucusu Liefmann, riskli giriþimlere, yabancý ülkelerdeki iþletmelere, geliþmek için uzun zaman isteyen iþletmelere, ensonu yalnýzca yerel önem taþýyan iþletmelere yönelir. 21 Riskin artýþý, kesinlikle taþarak yurtdýþýna vb. akan sermayedeki çok büyük artýþlara baðlýdýr. Ayný zamanda, tekniðin çok büyük bir hýzla ilerlemesi, ulusal ekonominin çeþitli alanlarý arasýndaki uyumsuzluðun giderek çoðalan unsurlarýný, karýþýklýðý, bunalýmlarý ortaya çýkarýr. Liefmann þunu da kabul etmek zorunda kalmýþtýr: Doðrusu, insanlýðý, yakýn bir gelecekte teknik yönden önemli devrimler beklemektedir; bunlar ulusal ekonominin örgütleniþini de kesin bir biçimde etkileyecektir... elektrik, havacýlýk... Çoðunca ve genel olarak böyle derin ekonomik dönüþüm dönemlerinde, yoðun bir spekülasyon eðiliminin çoðaldýðý görülür... 22 Bunalýmlarýn her çeþidi, daha çok da ekonomik bunalýmlar, ama kesinlikle tek baþýna ekonomik bunalýmlar deðil güçleri oranýnda, yoðunlaþmaya ve tekele eðilimi artýrýr. Ýþte çaðdaþ tekellerin tarih içindeki bir dönüm noktasý olan 1900 bunalýmýnýn önemi üzerine Jeidels in yararlý birkaç düþüncesi: [sayfa 36] 1900 bunalýmý, temel sanayi kollarýndaki dev iþletmelerin yanýnda, bugünkü buluþlara göre önemini yitirmiþ yapýda birçok 20 Jeidels, Das Verhältnis, der deutschem Grossbanken zur besonderer Berücksichtigung der, Eisenindustrie, Leipzig 1905, s. 271. 21 Liefmann, Beteitigungs-und Finanzierungsgesellschaften, s. 434. 22 Liefmann, ayný yapýt, a. 465, 466.
V. Ý. Lenin Emperyalizm Kapitalizmin En Yüksek Aþamasý
31