işe radikalizm taraftan olarak başladı, ama sonra Byron'a ve Shelley'e karşı beslediği azılı kin ve nefretiyle ün saldı; sonunda da, öyle bir kültür düşmanı kesildi ki, Macualay gibi tutucu bir tarihçi bile onun Konuşmalar adlı eserini şiddetle eleştirdi. «Aklı» «iblisce bir günah» sayan Saksonyalı köylü Luther'in akidesi bu insanların hepsine bulaşmıştı. Biliyoruz ki, Luther'in ataları yüzyıllarca küçük kilise prenslerinin, şövalyelerin ve toprak sahibi soyluların kanlı hakimiyeti altında yaşamışlardı. Luthev'e mutaassıp akidesini ilham eden işte bu hâkimiyetti. Luther akidesinin esası şudur: Hıristiyan olan kimse tamamıyla eylemsiz olmalı, hiçbir şeye karışmamalı. Diri diri derisi yüzülse bile, en küçük bir mukavemet göstermeden ıstırap çekmeli. Bu Hıristiyan yeryüzüne ait her şeye karşı kayıtsızdır, ilgisizdir. Kendisini soymalarına, boğazlamalarına, işkencelere çarptırılmalarına hiç ses çıkarmayacak; çünkü, o yeryüzünde bir din kurbanıdır. Köylüler Thomas Münzer, Wen-der Geiler ve daha başka şeflerin idaresinde, zalimler? karşı çıktıkları zaman, Luther şövalyelere vekilide adamlarına şöyle seslendi: «Kendi selametiniz söz konusu! Köylülere hiç acımayıp boğazlayın, öldürün, boğun! Bunları kudurmuş köpekler gibi gebertin!»
Sovyet rejiminden bıkan delikanlının hoşlandığı şairler, ideolojilerinin esaslarını işte bu kaynaktan almışlardır. Şimdi de Jukovski hakkında birkaç söz söyleyeyim. Tıpkı Wordsworth ve Robert Southey gibi, Jukovski de bir «saray» şairiydi, başında çiçekten tacı var- 61 -