Voorwoord

Het regenwoud van de Amazone is rijk aan kleuren. Het sprankelende groen van boombladeren, het strakblauw van een opgeklaarde hemel na een regenbui, het dieprood van de ondergaande zon boven de brede, traag stromende rivieren. Het scala aan kleurschakeringen verschuift met de uren van de dag. Behalve in de weken voor de regentijd, de periode van de vele bosbranden. Dan overheerst een donker kleurenpalet van gitzwarte rookslierten die boven de bosrand hangen, en van bruine modderplekken in het stilstaande water van de plassen tussen de verkoolde boomstammen. De lucht verandert in grijsblauw. Wanneer regenwolken het smeulende bos doven, is er weer ruimte voor de heldere tinten van het woud.

Er zijn veel woorden besteed aan de zwarte toekomst die het Amazonewoud en daarmee onze planeet te wachten staat. Ook dit boek gaat over de toekomst van het bos, geen donkere, maar een stralende toekomst waarin we verder verlies van de schoonheid van de natuur, de biodiversiteit en de ecologische waarde voorkomen. De redding van het regenwoud en de savannes in het Amazonegebied is niet een fantasie, maar een mogelijke werkelijkheid. Evenmin is de verdere aantasting van het woud een onomkeerbaar en onherroepelijk proces. We hebben niet te maken met een onvermijdelijke loop van de geschiedenis, maar met een proces waar we zelf bij betrokken zijn. De toekomst van het grootste regenwoud op onze planeet ligt in onze handen; het is de grootste uitdaging die we moeten aangaan.

Vijfhonderd jaar terug is het Amazonewoud ontdekt aan de oevers van een tot dan onbekend continent. Sindsdien zijn avonturiers en gelukzoekers vanuit Europa er per zeilschip heen gevaren. Steeds dieper trokken ze het fascinerende regenwoud in, op jacht naar rijkdom. Vanaf het begin waren er plundertochten om het goud en hout te roven. Aan boord van de schepen bevond zich ook een handvol wetenschappers, botanisten en beeldend kunstenaars. Zij kwamen niet uit roofzucht, maar uit nieuwsgierigheid naar de natuurlijke schoonheid van het uitgestrekte gebied. Die wilden ze ervaren, onderzoeken en uitbeelden. Hun nalatenschap van tekeningen, schilderijen en geïllustreerde boekwerken vormt een bron van kennis en inspiratie, nu wellicht meer dan ooit tevoren.

De echte aantasting van het woud die de toekomst van het gebied dramatisch bedreigt, is van veel recenter datum. Niet meer dan zestig jaar terug, veel langer is het niet. De huidige productie van soja, rundvlees en palmolie voor een steeds toenemende wereldbevolking laat veel diepere sporen achter. De verwoestende krachten van nu slaan sneller en harder om zich heen dan vroeger. Haast is dus geboden. Uitstel en vertraging maken het alleen maar moeilijker en kostbaarder om het woud te redden, als het dan nog mogelijk zou zijn. Dat is de essentie van dit boek: in woord en beeld tonen wat we kunnen doen om verdere aantasting van dit natuurgebied met wouden en savannes te stoppen en herstel in gang te zetten. Redding is de agenda van de toekomst.

Een team van deskundigen heeft geholpen bij het in kaart brengen van de bedreigingen van het Amazonegebied en vooral van de stappen die nodig en mogelijk zijn om het woud te behouden. Ze hebben inzichten aangedragen vanuit verschillende wetenschappelijke disciplines waaronder bosbouw- en landbouwkunde, geschiedenis, recht en criminologie, economie, antropologie en diergeneeskunde. Samen bieden ze een realistisch beeld van een mogelijke, kleurrijke toekomst van dit unieke gebied. Hun namen vindt u in het dankwoord.

Pitou van Dijck