CENTRAL | HU 03.05.2015, 16.30
DUŻY ZESZYT A NAGY FÜZET VELKÝ SEŠIT Węgry, Niemcy, Austria, Francja | Maďarsko, Německo, Rakousko, Francie 2013, 112’ reżyseria | režie: János Szász scenariusz | scénář: András Szekér, János Szász zdjęcia | kamera: Christian Berger muzyka | hudba: James Apollo, Manuel Laval obsada | hrají: László Gyémánt, András Gyémánt, Piroska Molnár, Ulrich Matthes, Gyöngyvér Bognár, Ulrich Thomsen nagrody | ocenění: MFF w Chicago 2013 — wyróżnienie; MFF w Hajfie 2013 — wyróżnienie; MFF w Karlowych Warach 2013 — najlepszy film, Label Europa Cinemas; Festiwal Kina Europejskiego w Les Arcs 2013 — Nagroda Młodego Jury | MFF v Chicagu 2013 – čestné uznání; MFF v Haifě 2013 – čestné uznání; MFF Karlovy Vary 2013 – cena za nejlepší film, Label Europa Cinemas; Festival evropského filmu v Les Arcs 2013 – Cena mladé poroty
Piotr Mirski ■
W dużym zeszycie piszą dwaj chłopcy, bliźniacy, którzy obiecali ojcu, że zachowają dla niego wszystkie swoje wspomnienia i przemyślenia. Ojciec jest żołnierzem i musiał opuścić synów, kiedy wybuchła II wojna światowa. Matka też ich opuściła — mówiąc, że to dla ich dobra, zostawiła braci u babki. Nienawistna kobieta, którą sąsiedzi nazywają „wiedźmą”, mieszka w rozpadającej się chałupie. Zdani na siebie bohaterowie obserwują rzeczywistość i wszystko pilnie notują w zeszycie. Wyciągają wnioski: skoro żyją w nieczułych i niebezpiecznych czasach, to i oni sami muszą być nieczuli i niebezpieczni. Ćwiczą więc odporność na ból i odrzucają miłość rodziców. Zmieniają się w dwugłowe widmo. Film Szásza przypomina napisany beznamiętnym stylem raport z dehumanizacji. To opowieść osadzona w konkretnych historycznych realiach, ale mająca charakter alegorii — traktująca o złu, które rodzi się z chęci przetrwania, jest toksycznym produktem ubocznym wojny.
Dva chlapci, dvojčata, slíbili otci, že pro něj uchovají všechny své vzpomínky a myšlenky. Zapisují si je do velkého sešitu. Otec musel jako voják syny opustit po vypuknutí 2. světové války. Se slovy, že je to pro jejich dobro, chlapce opustila i jejich matka a nechala je u babičky. Nevraživá žena, které sousedi říkají „čarodějnice“, bydlí v rozpadající se chalupě. Hrdinové jsou odkázáni jeden na druhého. Pozorují svět kolem sebe a vše si pilně zapisují do sešitu. Docházejí k závěru, že když už žijí v tak bezcitné a nebezpečné době, musí být i oni bezcitní a nebezpeční. Trénují si odolnost proti bolesti a odmítají rodičovskou lásku. Stává se z nich dvouhlavý přízrak. Szászův film připomíná chladnokrevně napsanou zprávu o dehumanizaci. Příběh je zasazený do konkrétních historických reálií. Můžeme jej však vnímat jako alegorii zla, jež se rodí z touhy přežít, vzniká jako jedovatý vedlejší produkt války.
132