Hst 5 Leven in afwachting van
‘In ons centrum ondersteunen de opvoeders en sociale assistentes ons. Ze helpen ons ook met ons schoolwerk. Elke dinsdag organiseren ze een bijeenkomst waar we de problemen die we ondervinden in het centrum of daarbuiten bespreken en we proberen er oplossingen voor te vinden.’
Kinderen hebben het recht om van een passende levensstandaard te kunnen genieten. In de eerste plaats zorgen hun ouders daarvoor. Is die verantwoordelijkheid voor de ouder te zwaar om dragen, dan moeten ze op ondersteuning kunnen rekenen.86 Voor kinderen die (nog) geen ‘papieren’ hebben, is dit recht niet zo vanzelfsprekend. Zitten ze nog samen met hun ouder(s) in volle papierenstrijd voor een erkenning van een statuut, dan kunnen ze op ondersteuning van de overheid rekenen. Samen met hun ouder(s) kunnen ze in een open opvangcentrum en soms ook in een flat of huis verblijven. Afhankelijk van hun opvangplek ervaren kinderen en jongeren positieve of negatieve kanten. Is hun papierenstrijd zonder resultaat gestreden en komt de dreiging van uitwijzing dichterbij dan komt hun passende levensstandaard mogelijks in het gedrang. Sommigen blijven met hun ouders in dezelfde opvangplek, anderen trekken tijdelijk of voorgoed weg en proberen in moeilijke omstandigheden, in de illegaliteit, te overleven.
‘In ons centrum gaat het er helemaal anders aan toe: er is te weinig ruimte, er is geen aangepaste infrastructuur en we hebben te weinig bewegingsvrijheid.’
Kinderen getuigen over de problemen die ze zonder vaste plek beleven. Plots moeten ze weer opnieuw verhuizen en hun vrienden en school achterlaten. Soms vangen kennissen hen op of delen ze een huis met andere ouders en kinderen. Met weinig financiële middelen proberen ze samen met hun ouders te overleven. Wanneer de nood hoog is dan dragen ze financieel hun steentje bij. Een meisje zegt: ‘Ik spaar mijn zakgeld. Als mijn ouders dan iets nodig hebben, kan ik ze helpen.’ Sinds kort is er een nieuwe opvangwet. De nieuwe wet streeft naar een betere begeleiding van kinderen en ouders. Kwetsbare categorieën kunnen op specifieke aandacht rekenen. In dit nieuwe kader is de steun nu enkel materieel, niet financieel. Vroeger kregen kinderen en ouders na een tijdje meer ruimte om hun leven zelf uit te bouwen. Ze konden op zoek gaan naar een eigen plek. Hun ouders konden werk zoeken. Nu is die ruimte sterk ingeperkt zolang de asielprocedure loopt. Net als in de papierenstrijd, geldt ook in de opvang een cruciaal onderscheid tussen minderjarigen die alleen of samen met hun ouders komen. NBM hebben in navolging van het IVRK andere opvangmogelijkheden. Tot hun meerderjarigheid kunnen ze in theorie op die opvangmogelijkheden rekenen. Worden ze meerderjarig dan dreigt hun opvang weg te vallen. In dit hoofdstuk lichten we de diverse opvangmogelijkheden voor kinderen met en zonder ouders toe. Gaan ze zelf of samen met hun ouders voor een erkenning van een statuut dan staat de federale staat voor hun opvang in. Niet zelden valt de opvang van kinderen, met of zonder ouders, en zonder ‘papieren’ echter ook onder de Vlaamse bevoegdheid.87 Dit maakte er het overzicht niet makkelijker op.
50
86 Art. 5 en 18 van het IVRK 87 De aanwezigheid van een groot aantal mensen zonder wettig verblijf is een realiteit die niet enkel een zaak van het federale beleid is maar ook aan Vlaamse bevoegdheidsterreinen raakt zoals welzijn, onderwijs, gezondheidszorg, huisvesting. Het opvangbeleid voor mensen zonder wettig verblijf is één van de drie beleidssporen van het Vlaams minderhedendecreet. Het Vlaamse opvangbeleid is erop gericht om basisrechten te garanderen zoals recht op gezondheidszorg, recht op onderwijs, recht op menswaardig bestaan, recht op privé-, gezins- en familieleven. Bovendien houdt dit opvangbeleid ook een ruimere oriëntering en begeleiding in. De Vlaamse bevoegdheid ligt dus in de individuele begeleiding waardoor mensen georiënteerd worden naar welke oplossing zij in hun situatie nastreven: een heroriëntatie naar het land van herkomst, een legalisatie van het verblijf in België... Voor minderjarigen vinden we Vlaamse bevoegdheden terug bij de opvang van en de zorg voor NBM.