5 6 8 12
“TECHNIEK IS OVERAL!”
Pvc-buizen op de juiste lengte knippen. “Meten is weten!”
Máire: “Techniek is leuk én belangrijk!”
Meer dan 2.500 leerlingen uit Haarlem en omgeving kwamen eind november naar het MAAK-terrein in de Waarderpolder. Op een driedaags festival volgden ze workshops op het gebied van techniek. Van robots programmeren tot elektra aanleggen, van drones besturen tot banden wisselen.
TEKST: JACQUELINE SCHADEE | FOTO’S: FLOOR GODEFROY
In de grote hallen van MAAK aan de Oudeweg is het op 22 november een drukte van belang. Honderden kinderen van verschillende basisscholen volgen aandachtig drie workshops. Ze maken 3D-tekeningen of het lichtplan van een theater, verbinden stroomdraden, besturen racewagens, mixen muziek en nog veel meer. De workshops worden begeleid door mensen van technische opleidingen en bedrijven.
Programmeren kun je leren
Noah (10) en Timo (10) van basisschool Valeo proberen de stokken te vangen die vanaf een balk naar beneden vallen. “Supermoeilijk!”, lachen ze. Op welk moment de stokken vallen, bepaalt de regelapparatuur, legt een docent uit. “Het programmeren daarvan kun je leren op de opleiding IW. Je kunt ook kiezen voor ‘elektra’ of ‘installatietechniek’.”
Passie voor loodgieten
Abel (16) volgt de opleiding IW. Hij wil loodgieter worden. “Zeker weten”, zegt hij. “Dat is mijn passie. Ik kan er mijn energie in kwijt. Ik was nooit goed in leren uit boeken. Nu ga ik één dag per week naar de opleiding en werk ik vier dagen, ook via school. Ik doe wat ik leuk vind, ben vrij in de weekenden en verdien meer dan mijn vrienden!”
Leuk werk
Bij de workshop van het Coornhert Lyceum leren kinderen het alarmsysteem van een huis programmeren. “Het buitenlicht floept bijvoorbeeld alleen aan als het buiten donker is”, legt techniekdocent Henk Jan uit. “De meeste kinderen vinden techniek leuk. En je kunt er later leuk en afwisselend werk mee doen waar je veel geld mee verdient.”
Nieuwe technologie
Een beroep van de toekomst is het programmeren van zorgrobots, zegt Kathelijn Rombouts, die het festival organiseert. “Zij gaan straks misschien langs de bedden om eten uit te delen”, zegt ze. “Om zo’n robot te programmeren, heb je kennis van technologie nodig.” Ook voor het aansturen van 3D-printers, die bijvoorbeeld nieuwe heupen of benen maken, is technologie nodig.
Red de toekomst Kinderburgemeester Máire houdt een korte toespraak. “Techniek is voor iedereen die nieuwsgierig is en graag nieuwe dingen ontdekt”, zegt ze. “Techniek kan ervoor zorgen dat het in de toekomst goed gaat met mensen en met de aarde.” Wethouder Diana van Loenen knikt. “Kies dus vakken of een opleiding waarmee je de techniek in kunt”, zegt ze. “En blijf daarna in de buurt werken. We hebben technische mensen nodig. Duizenden!”
Wormen voor de bomen
Broer en zus worden 1e
Feest in de Gravenzaal
Veilig oud & nieuw vieren
Samen een robot programmeren.
Aan de knoppen bij Aliander.
& RAADSELS
Twee onderbroeken zijn op vakantie. Zegt de één tegen de ander: “Wat ben jij bruin geworden.” Zegt de ander: “Ja, klopt. Ik ben al één week gedragen!”
Stef (9)
Juf vraagt aan Mees: “Mees, kun jij een voorbeeld geven van het spreekwoord ‘Eerlijk duurt het langst’?” Mees: “Ja hoor. Als ik het huiswerk overschrijf van Jula, ben ik lekker snel klaar. Als ik het zelf moet maken, ben ik veel langer bezig!”
Sarah (11)
“Verdorie, mijn telefoon doet het niet”, zegt moeder, “misschien moet ik hem laten schoonmaken in de telefoonwinkel.” Jim: “Hoeft niet hoor, mama. Ik heb hem vanmorgen nog in bad gedaan.”
Bernard (10)
“Er zitten twintig duiven op het dak. Een jager schiet er drie vanaf. Hoeveel blijven er dan nog over?”, vraagt juf. Miryam: “Geen één, juf. Want de rest blijft echt niet op dat dak zitten!”
Ahmed (11)
Welk ijs kan niet smelten?
Finn (8)
Maartje loopt een winkel binnen. Bij de deur hangt een bord. ‘Pas op voor de hond!’ staat erop. Binnen ligt een kleine hond te slapen. Maartje lacht. “Wie is er nou bang voor dit hondje?”, vraagt ze. “Niemand”, antwoordt de winkelier. “Maar bijna iedereen struikelt erover.”
Bart (12)
Heb jij een leuke mop of een goed raadsel? Mail ze met je voornaam en je leeftijd naar redactie@jong023.nl
DE NIEUWE JONG023 VERSCHIJNT DONDERDAG 30 JANUARI 2024
Losse krant bestellen? Mail je adres naar redactie@jong023.nl en ontvang een betaallink voor € 6,95 (krant + administratie- en verzendkosten).
De oplossing van de vorige keer was HERFST Dat werd opgestuurd door:
- Deransu en Hajar, De Piramide, - Abdulrahman, Al Ikhlaas, - Braxton, Willem van Oranjeschool - Sepp, Hannie Schaftschool - Groep 7, Spaarneschool - Willem, De Verbeelding - Teun, De Ark - Ben, Dreefschool - Rayhana, Rudolf Steinerschool - Vesper, De Cirkel - Mila, De Cirkel - Stef, De Cirkel - Sebastiaan, De Ark - Senna, Veronicaschool - Timo en Matheo, Rudolf Steinerschool - Alysa, Lindeboom - Lorenzo, De Cirkel
Braxton heeft de boekenbon van de Kennemer Boekhandel gewonnen. Gefeliciteerd!
“Wat is jou W lievelingsplek in je buurt?”
De Haarlemse burgemeester Jos Wienen hoort graag wat de mening is van kinderen in zijn stad. Waar spelen ze graag met vrienden of vriendinnen? Wat maakt hun buurt leuk of gezellig? Leerlingen uit groep zes van De Pantarijn vertellen waar zij het liefst zijn in Schalkwijk.
Wat is jouw lievelingsplek in de buurt?
Meer informatie en contact: redactie@jong023.nl www.jong023.nl facebook.com/jong023.nl
“Het allerliefst ben ik in de grote speeltuin in Nieuw-Vennep, want daar woon ik. Ik speel daar met mijn buurmeisjes. We doen tikkertje en verstoppertje. Toen ik nog in Haarlem woonde, speelde ik vaak op het schoolplein van De Molenwiek. Dat is een leuk plein.”
“De voetbalkooi aan de Van Konijnenburgstraat! Daar speel ik bijna elke dag. Lekker voetballen. Of we gaan naar de speeltuin ernaast. Ik speel alleen of met andere kinderen uit de buurt. Het allerliefst ga ik voetballen.”
“Ik ben het liefst thuis. Dan kan ik op elk moment iets met mama of oma delen. Ik heb speelgoed, kijk tv of ga gamen. Buiten speel ik in random speeltuinen. Vrienden komen soms bij mij thuis of ik bij hen. We gamen dan graag samen.”
“Winkelcentrum Schalkwijk. Shoppen en boodschappen doen. Elke maandag doe ik boodschappen, samen met mama of alleen. Ik spaar alle hamsters van Albert Heijn. Er zijn er een heleboel. Ik ben nu bijna broke, dus ik ga weer even sparen!”
“Bij mijn opa en oma in Schalkwijk speel ik het liefst buiten. Daar zijn heel veel speeltuinen. Meestal doen we tikkertje of verstoppertje. Of iedereen neemt wat mee en we gaan samen picknicken. De houten speeltuin vind ik het mooist. Daar is een leuke wip-wap.”
“De speeltuin bij Texelhof, die is vlak bij mijn huis. Mijn beste vriendin woont tegenover mij. We spelen er heel vaak samen. Er is een leuke glijbaan. We spelen verstoppertje. En ik neem vaak een tas met lekkere dingen mee om samen van te snoepen.”
“Ik ga het liefst naar winkelcentrum Schalkwijk. Leuke dingen shoppen. Laatst kwam Sinterklaas daar. Soms zijn er leuke dieren. Ik kan er lopend naartoe. Soms ga ik met mijn ouders, soms met een vriendin. Het leukst vind ik de Intertoys en de bubble tea-bar.”
“Ik hou van thuis zijn en binnenspelen. Spelletjes, tv-kijken, tekenen. Ik wil van mijn kamer bij mijn moeder thuis graag een gamekamer maken. Als ik bij mijn vader ben, loop ik vaak naar mijn vriend om bij hem binnen te spelen.”
“Ik ga graag naar de winkels bij de Jumbo. Ik kijk dan naar wat er nieuw is, zoals speelgoed of slijm. De speeltuin bij de Braillelaan vind ik ook heel leuk. Daar is een wip-wap waar je met zes kinderen op kunt zitten. Drie vriendinnen wonen er vlakbij. We spelen vaak samen.”
Dylailah (9)
Alissa (11)
Eva (9)
Ömer (10)
Sofie (9)
Dilara (9)
Lars (8)
Gabriela (9)
Railey (9)
Sudoku
KINDEREN IN ACTIE
VOOR HUN DORP
Zandvoort heeft sinds kort een kindercommissie. De kinderen daarin willen hun dorp groener, schoner en veiliger maken. Van alle Zandvoortse basisscholen zitten er twee kinderen in de commissie. Op 6 november werden ze door burgemeester David Moolenburgh geïnstalleerd in het raadhuis. Trotse ouders, broertjes en zusjes keken toe.
Wethouder Lars Carree is bij de inhuldiging. Hij vindt het belangrijk om kinderen te laten meedenken over Zandvoort. “Wij grote mensen praten zo vaak óver jongeren, zonder naar hun mening te vragen. Dat gaat nu veranderen. Deze kinderen kunnen gevraagd, en ongevraagd, advies geven.”
Oranje Nassauschool Rune wil zich inzetten voor meer natuur én voor een schonere natuur. “Er spoelt nu te veel plastic aan op het strand”, zegt hij. “De natuur is belangrijk. Zonder aarde zijn wij er straks niet meer.” Zijn klasgenoot Maura wil graag grotere speeltoestellen.
Amy is gevonden. Adam, Xavi en Noor zien haar door het raampje van het voorraadhok.
‘Nou? Wie heeft je opgesloten?’, vroeg Adam. Amy staarde naar Xavi, maar zei niets. ‘Jij?’, vroeg Adam. ‘Jij?!’
‘Het spijt me zo!’, riep Xavi. ‘Het was niet m’n bedoeling! Ik wou je meteen weer bevrijden, Amy! Echt!’
‘Waarom dan?’, vroeg Adam. Xavi boog zijn hoofd. ‘Het is alleen nog Amy dit en Amy dat!’ Zijn ogen traanden. ‘Ik heb de reservesleutel ge…uh.. leend van meester Theo. Ik dacht: ik lok Amy het hok in. Sluit haar op. En dan red ik haar. En dan wil jij mij weer als vriend!’
‘Wat een jaloerse rotstreek’, zei Noor. ‘Hallo?’, klonk een mannenstem. De kinderen deinsden achteruit. Voor het gebroken raam verscheen het gezicht van meester Theo, de conciërge.
“Veel speeltuinen zijn leuk voor de kleintjes, maar niet voor ons. Een kabelbaan lijkt me vet. Er is er nu geen één bij ons in het dorp.”
Hannie Schaft School
“Ik wil graag meer speelplaatsen”, zegt Boyan. “Het plein van onze school kan ook leuker.” Fayen: “De speeltuinen in Zandvoort zijn meer voor baby’s. Op schoolreisje zie ik wel coole speeltuinen, met spannende kabelbanen.” Fayen wil ook meer buitenspeelgoed voor in de pauze.
De Zeevonk
Malak en Hana gaan ideeën ophalen bij de kinderen op hun school. “We vragen naar hun ideeën en wensen. Die geven wij weer door aan de gemeente”, zegt Hana. Ze ziet graag hekken om het voetbalveld op school en meer natuur in het dorp. “Vooral meer bloemen”, zegt ze.
De Mariaschool
Sasha wil meer groen in het dorp en een extra basketbalveld. “Het is goed voor kinderen als ze eropuit moeten. Anders blijven ze op hun kamer luieren. Dat doe ik zelf ook te veel”, zegt ze. Jake: “Als dakloze mensen statiegeldflessen uit vuilnisbakken halen, valt er afval op straat. Het is beter als er aparte bakken voor statiegeldflessen komen”. Ook wil Jake meer voetbalkooitjes en gras in plaats van stenen op de pleinen.
De School
Tommy ziet graag dat de doornstruiken om het voetbalveld bij school verdwijnen. Hij vindt ook dat er minder gerookt moet worden op terrassen. “Als je een salade eet naast iemand die rookt, krijg je die rook binnen. Dat kan echt niet.” Cérise vindt dat er meer veilige speelplekken moeten komen. “Er zijn nu speeltuinen waar vuurwerk wordt afgestoken.” Ze denkt aan meer bewaking en meer verlichting. “Als er altijd licht is, worden speeltuinen veiliger”, zegt ze. Cérise gaat haar schoolgenoten ook vragen wat zij belangrijk vinden.
EEN NIEUW
STADSWAPEN
Sóley (10) van de Rudolf Steinerschool heeft de tekenwedstrijd gewonnen met haar ontwerp voor een nieuw stadswapen van Haarlem. Jonna (9) van De Peppelaer werd tweede, Isa (9) van de Bavinckschool derde. Op 22 november mochten de klassen van de winnaars naar het stadhuis van Haarlem komen.
Voor in de statige Gravenzaal staan drie schildersezels met daarop de winnende ontwerpen, bedekt door een doek. De kinderen gaan voor de ezels zitten. Ze weten dat iemand uit hun klas gewonnen heeft, maar wie…?
Mooie spreuk
De voorzitter van de jury, Michaëla Bijlsma, roept als eerste Isa naar voren. Haar klas juicht. Ze heeft de derde prijs. “Je hebt een prachtige mug gemaakt met een mooie achtergrond. Je wapenspreuk is geweldig: ‘Wij Haarlemmers prikken het niet’.”
OPGELET
‘Waarom zou je wel boos of bang mogen zijn en niet jaloers?’, zei hij. ‘Je mag je jaloers voelen, maar zoiets mag je nooit meer doen, Xavi! En nu heeft Amy mijn geheim ontdekt.’ Meester Theo wees achter zich. Daar lag een poes op een dekentje met vier kleintjes. Adam en Noor verdrongen elkaar voor het raampje. ‘Ze lag in een doos achter het fietsenhok. Als de jonkies groot genoeg zijn, mag de poes blijven als schoolpoes. Goed tegen de muizen. Voorwaarde is wel dat ik een thuis vind voor die vier jonkies…’ ‘Ik!’, riep Amy. ‘Ik wil er heel graag één!’ ‘Ik ook!’, riepen Noor, Xavi en Adam tegelijk. ‘Vier kittens en vier kinderen… Eerst thuis vragen, maar ik wil ze graag onderbrengen bij een vriendenclubje.’ Meneer Theo lachte. ‘Vrienden die poezenfamilie worden.’ Ze juichten alle vier tegelijk: ‘Best cat friends forever!’
Mats (11), Davina (10) en Emma (9) van de Beatrixschool gingen half oktober langs de deuren om geld op te halen voor Giro555. “We hebben lege potjes met tape beplakt, zodat je niet ziet hoeveel geld iemand erin stopt”, legt Mats uit. Het drietal haalde maar liefst € 57,- op. Emma’s moeder maakte het kleingeld over naar het goede doel.
Drie klassen kwamen naar het stadhuis voor de prijsuitreiking. In elke klas zat een winnaar van de ontwerp-wedstrijd.
Gouden Penseel
Dan mag Jonna naar voren komen. De jury vindt haar leeuwen mooi. Ook haar spreuk is bijzonder: ‘Wij gaan ervoor’, maar dan in het Latijn. Jonna’s klasgenoten zijn supertrots, maar niet verbaasd. “Ze is gewoon heel goed”, zegt Noud (9). Lola (10): “Jonna heeft tekentalent. Ze heeft al eens de Gouden Penseel gewonnen.”
Blikvanger
Als laatste wordt Sóleys tekening onthuld. Een mug met een witte zon erachter. “Echt
een blikvanger”, zegt Michaëla. “Je hebt het prachtig gedaan.” Sóley en haar klas zijn door het dolle heen. “En dan te bedenken dat ik mijn eerste tekening kwijt was!”, zegt Sóley. “Ik maakte snel een nieuwe. Die heeft mijn moeder naar het stadhuis gebracht!”
Verjaardag Zo’n 550 kinderen van twaalf basisscholen maakten een ontwerp voor een stadswapen. De tekenwedstrijd wordt ieder jaar gehouden rond de verjaardag van Haarlem op 23 november. Alle basisscholen worden daarvoor uitgenodigd.
ALLEEN DRIE P’S DOOR HET TOILET!
Bak je wel eens patat of oliebollen in de frituurpan? Gooi het vet daarna alsjeblieft niet door de gootsteen of de wc, zegt Marinus van het Hoogheemraadschap van Rijnland. Het riool kan verstopt raken door het vet.
“Spoel daarom alleen de drie p’s door de wc of de gootsteen: poep, plas en (wc-) papier!”
TEKST: JACQUELINE SCHADEE
ILLUSTRATIES: KRISTEL MALPAGA-HOOGLAND
Water dat je wegspoelt in je keuken, wc of badkamer, gaat naar het riool. Het riool is een stelsel van buizen onder de grond. Bijna alle huizen zijn erop aangesloten. Het vieze water uit Haarlem en Zandvoort stroomt door de buizen naar de afvalwaterzuiveringsinstallatie (AWZI) in de Waarderpolder. Daar wordt het schoongemaakt en gaat het naar de rivieren en meren.
Verstopte buizen
“Frituurvet plakt tegen de wanden van het riool”, legt Marinus uit. “Dat is slecht voor de rioolbuizen. Ze kunnen daardoor verstopt raken.” Afvalwater met vet erin is moeilijk om schoon te maken. Ook verf, medicijnresten en sterke schoonmaakmiddelen zijn lastig uit het water te halen.
Ramp Behalve vieze stoffen zijn ook wattenstaafjes en vochtige doekjes zoals billendoekjes een ramp voor het riool. “Helaas spoelen veel mensen doekjes door de wc”, zegt Marinus. “Doekjes lossen niet op. Ze blijven hangen in de leidingen of achter de roosters. Ander vuil blijft daarachter steken. Zo ontstaan verstoppingen.” Slecht voor dieren en planten Soms is het water niet helemaal schoon als het vanuit de AWZI naar de rivieren en meren stroomt. “Dat is slecht nieuws voor de planten, vissen en andere dieren die in het water leven”, zegt Marinus. “Spoel dus alleen de drie p’s door de gootsteen of de wc!”
Vraag een gratis gastles aan bij het Hoogheemraadschap van Rijnland!
Je leert daarin:
• Alles over het water in je omgeving;
• Wat is een gemaal?
• Hoe heten de zandhopen voor de kust?
• Wat mag je (niet) door de gootsteen spoelen?
Na afloop krijgen alle leerlingen een Waterboek én een supertoffe sleutelhanger. Meld je aan via educatie@rijnland.nl.
Niels, Luuk en Oscar bij troep uit het riool.
Hier wordt vies water schoongemaakt.
door Wilma Geldof
Deel 6 SLOT GELD OPHALEN VOOR EEN GOED DOEL
Jake, Rune, Fayen, Maura, Cérise, Boyan, Tommy, Hana en Sasha met burgemeester Moolenburgh en wethouder Carree voor het raadhuis.
Natuur en Milieu
EEN FEESTELIJKE BOOMFEESTDAG
Dit najaar krijgt Haarlem er duizend bomen bij. De eerste drie zijn geplant naast het schoolplein van De Piramide. Dat gebeurde op Nationale Boomfeestdag, 20 november. Leerlingen uit groep 6 hielpen bij het planten. Ze schepten verse aarde over de wortels en strooiden handenvol regenwormen op de zwarte grond.
In de ochtend krijgt de klas les over bomen. De kinderen vergelijken blaadjes van verschillende bomen. Ze leren ook dat regenwormen de grond losmaken. Winterslaap
Na de les gaan de kinderen naar buiten. Ze raden hoe oud de bomen in de buurt zijn. “Veel bomen zijn ongeveer vijftig jaar oud”, vertelt natuurdocent Marye. “Dat komt doordat deze wijk vijftig jaar geleden werd aangelegd.” De kinderen rapen ‘helikoptertjes’ van de grond en gekleurde bladeren.
“In de winter gaan bomen rusten. Ze laten hun blaadjes vallen, zodat ze die geen voeding en water hoeven geven”, zegt Marye.
Kaartjes ophangen
Dan is het tijd voor actie. In het grasveld achter school zijn drie kuilen gegraven. Daarnaast liggen de bomen klaar: een eik, een haagbeuk en een prunus. Hun wortels zitten in een juten zak. De kinderen hebben wensen op kleine kartonnetjes geschreven. Ze hangen de wensen in de bomen.
Bomen in de grond “Ik wens dat deze bomen 1000 jaar blijven en niet ziek worden”, schreef Siana. “Ik wens dat iedereen gelukkig blijft”, staat op Yeganeh kaartje. “Ik wens dat de natuur terugkomt en dat er geen oorlogen meer zijn”, schreef Elain. Met een mini-heftruckje worden de bomen in de kuil gezet.
Aarde erover
Samen met wethouder Robbert Berkhout bedekken de kinderen de wortels met een laag aarde en handenvol regenwormen.
“Jullie kunnen je hele leven kijken hoe deze bomen groeien”, zegt de wethouder. “Bomen zijn heel belangrijk voor de stad. Ze geven verkoeling en schaduw op warme dagen. Hun wortels vangen regenwater op. En mensen worden blij van bomen. Ze voelen zich fijn als er bomen in hun buurt staan.”
Wormen aaien
“Ik vond het leuk om buiten te scheppen en om bladeren te verzamelen”, zegt Otis (9), als hij terug in de klas is. “Ik hou van de natuur en van bomen. En van voetbal.” Yousra (10) leerde vandaag dat wormen niet eng zijn. “Voor de les was ik bang om ze te aaien. Nu weet ik dat ze geen pijn doen. Ze eten de blaadjes van de bomen.” Yousra hoopt dat de nieuwe bomen nog heel lang zullen staan. Otis: “En dat ze niet omgehakt worden.”
WEETJES
Voorste rij: Maher, Zain, Maja, Yeganeh, Hadil, Yousra, Hareth, Naod. Achterste rij: Elain, Almir, Nadine, Amira, Emin, Nouaman, wethouder Robbert, Siana, meester Martijn, juf Eline, Otis, Finn.
DE STAD ALS SPONS
Tientallen kinderen en hun ouders kwamen zaterdag 16 november naar de Haarlemmer Kweektuin voor het Klimaatfestival. Het thema was: ‘De stad als spons’. Kinderen zagen in een film hoe een stad zich kan beschermen tegen wateroverlast. Ze maakten tegeltjes met wijze woorden. En ze legden zelf een droomtuintje aan in een grote bak met aarde. “Hoe meer groen in de tuin, hoe beter”, legt een medewerker uit.
Yousra, Elain en Hadil met regenwormen. Wormen maken de grond los, zodat de wortels beter kunnen groeien. Ze eten ook blaadjes op. Hun poep is mest.
DEZE PAGINA
Alle bladeren zien er heel verschillend uit.
Otis, Elain en Yousra (links) en Yeganeh (boven) hangen mooie wensen in de takken.
VEILIG OUD EN NIEUW VIEREN
Brandweerman Jeffrey heeft het liefst een jaarwisseling zonder gewonden.
Brandweermensen hebben het druk op oudjaarsavond. Ze gaan naar brandjes en ongelukken met vuurwerk. De brandweer moest vorig jaar met oud en nieuw 28 keer in actie komen in Haarlem. In Zandvoort één keer.
“Sommige mensen denken dat ik met oud en nieuw graag heftige dingen zie, maar dat is niet waar”, vertelt Jeffrey (38), brandweerman bij
de Veiligheidsregio Kennemerland. “Ik heb juist graag een jaarwisseling zonder slachtoffers. Ik zit die avond het liefst gezellig met mijn ploeg bij elkaar.”
Iets rustiger
Sinds 2022 is er een vuurwerkverbod in delen van Haarlem, Bloemendaal en Heemstede. Hoewel niet iedereen zich eraan houdt, lijkt het toch te helpen. “Twee jaar geleden waren er in onze omgeving 46 ongelukken door vuurwerk. Vorig jaar waren dat er 19. Een stuk minder”,
zegt Jeffrey. Eén ongeluk was wel heel erg: een jongen overleed nadat hij langs het Spaarne zwaar vuurwerk had afgestoken.
Koud vuur
Jeffrey wil kinderen graag leren hoe ze veilig met vuurwerk kunnen omgaan. Hij geeft daarom gastlessen op scholen. “Ik vertel bijvoorbeeld dat ‘koud vuur’ niet bestaat. Ook met sterretjes en rookbommen kunnen ongelukken gebeuren als je er wat doms mee doet.”
Veilig en gezellig
De belangrijkste tips van Jeffrey: “Gebruik een aansteek-lont als je vuurwerk afsteekt; houd genoeg afstand; zet vuurpijlen in een bak zand; doe een veiligheidsbril op, ook als je toekijkt; voorkom dat er vonkjes op synthetische kleding komen; en laat smeulend vuurwerk met rust.” Als iedereen zijn tips opvolgt, zal de oudjaarsnacht gezellig én veilig verlopen, denkt Jeffrey.
Veel mensen kijken uit naar het moment waarop ze vuurwerk mogen afsteken. De kleuren en vormen, de knallen…een mooie manier om het oude jaar af te sluiten en het nieuwe te beginnen. Andere mensen vinden vuurwerk gevaarlijk, dier-onvriendelijk of zonde van het geld.
En jij? Wat vind jij van vuurwerk? En waarom?
gek op lezen. Ze leest hier Juf Braaksel van Carry Slee.
“MIJN BOEK IS GRAPPIG ÉN GRIEZELIG!”
Hadil is 9 jaar. Ze zit in groep 6 van De Piramide. Wat is haar favoriete boek?
“Ik hou heel veel van lezen. Het liefst lees ik griezelige boeken of grappige boeken. ‘Juf Braaksel’ van Carry Slee is het allebei: grappig én griezelig. Ik lees nu het vijfde deel van de serie: ‘De Magische Ring’. Er zijn zeven delen. Het leukste vond ik ‘De Gigantische Ontploffing’. Lezen maakt me rustig. Als ik stress heb, ga ik lezen. Daarna voel ik me weer fijn.”
SPEURTOCHT
Ken je de Waanzinnige Boomhut? Doe dan in de kerstvakantie De Waanzinnige Boomhut-speurtocht in de Bibliotheek! Je maakt kans op superleuke Boomhut-prijzen. Haal een formulier bij de balie, beantwoord de vragen en lever je ingevulde formulier in. Je krijgt een boekenlegger en maakt kans op één van de prijzen.
Alle dertien delen van De Waanzinnige Boomhut!
Boek van De Waanzinnige Boomhut naar keuze. Waanzinnige Boomhut T-shirt & ‘Het Waanzinnige ideeënboek’. Waanzinnige Boomhut T-shirt.
BOEKENTIPS
Het is bijna kerstvakantie. Grote kans dat het buiten regent, stormt en koud is. Hoe fijn is het dan om binnen een boek te lezen? Verhalen brengen je overal naartoe waar je wil…naar een onbewoond eiland, een zonnig land, of een griezelige plek. Ga je mee op reis?
12+ jaar
Vuurwerk om twaalf uur is in Nederland een traditie. Mensen in het buitenland hebben andere tradities. Noa is 9 jaar en zit op de Ter Cleeff. Haar vader komt uit Spanje, haar moeder uit Tibet. Ze vertelt hoe zij het nieuwe jaar inluidt.
“Op oudjaarsdag maken we samen momo’s. Dat zijn gekookte deegflapjes met gehakt. Ze zijn heel lekker. Momo’s komen uit Tibet.” Als de klok twaalf uur slaat, volgt Noa de Spaanse traditie. “We hebben een bakje met twaalf druiven. Elke keer dat de klok ‘Doing!’ doet, stoppen we één druif in onze mond. Dat gaat best snel. Je moet gauw kauwen en doorslikken. Als je je niet verslikt, zul je in het nieuwe jaar geluk hebben. Vorig jaar was het mij bíjna gelukt.” Noa steekt met haar familie ook vuurwerk af. “We hebben knalerwten, sterretjes en een sierfontein. Ik vind het heel mooi. Het is wel vervelend dat je die knallen hoort. Daar kunnen dieren van schrikken.”
Noa eet met oud en nieuw twaalf druiven als de klok twaalf uur slaat.
Zit je ergens mee? vraag het Cjg!
Een coach van het Centrum voor Jeugd en Gezin (CJG) beantwoordt elke maand een vraag in Jong023. Heb je een vraag? Mail redactie@jong023.nl.
FOTO: MIRANDA BRUINSMA ILLUSTRATIE: ALEX VAN KOTEN
Elsa antwoord.geeft
Hoi Karima,
9-12 jaar
Ophef in het oude China Gary Northfield. Julius Zebra reist over de beroemde zijderoute naar het oude Chinese Rijk.
De laatste verhalenverteller Donna Barba Higuera Een komeet raakt de aarde. Petra gaat met haar familie naar de planeet Sagan.
Vraag
Karima (12): “Kinderen uit mijn klas vragen iedereen of ze voor Israël of voor de Palestijnen zijn. Ik weet niet wat ik moet antwoorden. Al dat geweld is vreselijk. Ik ben tegen oorlog en voor vrede.”
Ik denk dat je vraag heel goed aansluit bij waar veel mensen nu mee bezig zijn. Het conflict en het geweld tussen Israël en de Palestijnse bevolking is verschrikkelijk voor iedereen die daar woont. Je hebt helemaal gelijk als je zegt dat het geen wedstrijd is. In Israël wonen zowel Palestijnse als Israëlische mensen en ieder mens is evenveel waard. Iedereen daar lijdt onder het afschuwelijke geweld dat plaatsvindt. Er zijn al heel veel mensen omgekomen.
Recht op veiligheid
Alle mensen hebben het recht om veilig te kunnen leven en opgroeien. Dat is zelfs internationaal vastgelegd. De Verenigde Naties hebben de rechten van de mens en de rechten van het kind bepaald. Zo heeft iedereen recht op leven, vrijheid en veiligheid. Een belangrijk recht van het kind is het recht op bescherming tegen oorlog. Het maakt niet uit of iemand Israëlisch of Palestijns is - die rechten hebben we allemaal. Toch worden veel mensen en
kinderen in Israël en Gaza nu niet goed beschermd.
Elk mens mag er zijn
De situatie in Israël is ingewikkeld, maar jij hoeft geen kant te kiezen. Het is belangrijk dat mensen elkaar niet zien als ‘de vijand’. We moeten anderen zien als mensen die recht hebben op een veilig leven. Als je klasgenoten je vragen om een kant te kiezen, dan kun je gewoon zeggen dat je vindt dat iedereen het recht heeft op een veilig leven. Dat iedereen er mag zijn en dat je vrede wilt voor alle mensen die daar wonen. Zowel voor Israëlische als Palestijnse mensen.
Filmpje
Wil je meer weten over de rechten van de mens? Klokhuis maakte een goed filmpje: www.hetklokhuis.nl. Of kijk eens op www.kinderrechten.nl.
Lieve groeten, Elsa
Bij het CJG werken mensen die jou en je ouders kunnen helpen met vragen over lastige dingen thuis, op school, of ergens anders. Kijk voor meer informatie op www.cjgkennemerland.nl.
Ook iets doen voor een ander? Schrijf je in op haarlem.buuv.nu.
Deze pagina werd gemaakt met team Gezonde School en GGD Kennemerland.
Hadil is
HOERA!
AH VOS BESTAAT 25 JAAR
Dit jaar bestaan de supermarkten van AH Vos 25 jaar. Dat zijn winkels van Albert Heijn die worden geleid door de familie Vos.
Opa Vos ging honderd jaar geleden in de Slachthuisbuurt langs de deuren met een handkar: een mini-supermarkt op wielen. In 1999 opende zijn zoon, Jan Vos, een Albert Heijn aan de Zijlweg. De zoons van Jan, Peter en Paul Vos, begonnen ook hun eigen winkels. Nu zijn er vier AH Vos supermarkten in Haarlem, en één in Zaandam. Er werken ongeveer 750 mensen. De meeste zijn tussen de 13 en 20 jaar oud.
De eigenaren vinden het belangrijk om mensen uit de buurt te helpen. Ze geven geld of voedsel aan projecten die over ‘gezond’, ‘samen’ of ‘bewegen’ gaan. Zo is AH Vos sponsor van de voetbalclubs Alliance en DSK. Ook de Kinderuniversiteit, basisschool De Schelp, én Jong023 werken samen met AH Vos. Eten dat over de datum is, maar nog wel goed, geeft AH Vos aan Haarlem Food Future. Zij koken er maaltijden van in buurthuizen.
QUIZ
Is jouw achternaam Vos?
Mail dat met je naam, school en leeftijd naar joelle@vossupermarkten.nl. Zij maakt dan een Vos-pakket voor je met leuke cadeaus!
Vanwege de 25e verjaardag zijn er speciale Vos-sokken en boxershorts gemaakt. Wil jij die winnen? Maak dan een woord van de letters voor de goede antwoorden.
1. Waarom heten de Albert Heijns ‘Vos’?
R. Op de plek van de eerste supermarkt was een vossenhol.
S. De familie die eigenaar is van de supermarkt, heet Vos.
T. Het is een afkorting van Voor Ons Samen.
2. Welke twee voetbalclubs sponsort AH Vos?
R. Alliance en DSS.
S. Geel Wit en Olympia.
T. DSK en Alliance.
3. Waarom halen voedselredders eten op?
A. Ze willen voorkomen dat voedsel verspild wordt.
O. Ze willen mensen met weinig geld een gezonde maaltijd geven.
E. Allebei de antwoorden zijn goed.
4. Hoeveel Albert Heijn Vossen zijn er in totaal?
3 4 Mail het woord met je voornaam, school en leeftijd voor 8 januari naar redactie@jong023.nl.
ER ZIJN DIT NAJAAR AL TWEE HARTENWENSEN VERVULD!
Raf (8) van de Bavoschool Revius stuurde deze wens:
“Sommige kinderen kunnen hun verjaardag niet vieren. Anderen worden niet vaak uitgenodigd voor feestjes. Ik zou daarom graag met mijn hele klas een Lego-workshop doen. We vieren dan alle verjaardagen tegelijk!”
Half oktober kwam Rafs wens uit. Eerst bouwden de kinderen een afstandbestuurbare auto van Lego. Daarna kregen ze taart en limonade. Alle kinderen vonden het geweldig en Raf al helemaal.
Sammy (10) van de Liduinaschool had een wens:
“Op vakantie heb ik geklommen. Dat was heel erg leuk. Mijn grote wens is om dat in Haarlem ook te doen. Het liefst met een vriendje. Kan dat?”
Met twee andere kinderen mocht Sammy naar de klimmuur Haarlem. Een onvergetelijke middag.
Heb jij ook een hartenwens? Mail hem naar hartenwens@vossupermarkten.nl.
Tips van Lotta en Sophie
• “Wil je op één been schaatsen? Houd je neus, navel, knie en teen in één lijn.”
• “Remmen doe je met de pizzapunt, waarbij je de punten van je schaatsen tegen elkaar aanduwt. Of met de parallelrem, waarbij je je schaatsen dwars op het ijs zet.”
SCHAATSEN: EEN KOUD KUNSTJE?
Op IJsbaan Haarlem sjeest de ene na de andere schaatser voorbij. Overal op het spiegelgladde ijs zie je groepjes schaatsers, van jong tot oud. Is schaatsen supermoeilijk of toch een koud kunstje? Jong023 vroeg het Lotta (9) en Sophie (9) na hun training.
Op vrijdagmiddag hebben Lotta van de Bornwaterschool en Sophie van De Ark schaatsles. Eerst warmen ze zich op. Ze schaatsen flink wat rondjes om oranje pylonen. Daarna oefenen ze met vaart maken, goed remmen en op één been schaatsen. Het lijkt ze makkelijk af te gaan.
Sterke enkels
Lotta is gek op ijs en kou. “Schaatsen kan alleen in de winter. Dat maakt het zo bijzonder”, zegt ze. “Toen ik voor het eerst op natuurijs schaatste, wist ik dat ik graag op les wilde.”
Lotta schaatst op lage noren. “Ik schaats zonder harde schoen. Mijn enkels zijn daar nu, in het derde seizoen, sterk genoeg voor.”
Vallen is niet erg Graag zou Lotta nog beter pootje-over kunnen schaatsen. “Je plaatst daarbij je ene been over het andere. We leren het door elkaars hand vast te houden. Zo kun je goed ‘hangen’ in de bocht. Ik ben niet bang om te vallen, daar leer je juist van. Behalve als het in een natte plas is, dan is de kou toch niet zo fijn…”
PUZZEL
We verloten onder de goede inzendingen een boekenbon van Kinderboekwinkel Kiekeboek. Alleen de winnaar krijgt bericht.
Het woord van de vorige puzzel was SPECULAAS Dat werd opgestuurd door:
- Maryam en Deransu, De Piramide
- Laurens, Liduinaschool
- Willem, De Verbeelding
- Ben, Dreefschool
- Stef, De Cirkel
- Hugo en Finn, De Ark
- James, Cruquiusschool
- Mirali, Sint Bavoschool
- Rayhana, Rudolf Steinerschool
- Willem, De Ark
- Sebastiaan, De Ark
- Timo en Matheo, Rudolf Steinerschool
- Lorenzo, De Cirkel
- Juul, De Lindeboom
- Nur Nura, Bavo Basisschool
- Sebastiaan, Werkschuit
- Jonas, De Ark
Heel goed gedaan allemaal!
Twee klassen maakten de puzzel: groep 7 van de Spaarneschool (juf Monique) en groep 7 van de Liduinaschool (juf Elsa).
De Spaarneschool heeft na loting het boekenpakket gewonnen. Van harte!
Vriendinnen maken
Sophie schaatst al sinds haar zesde. “Schaatsen lijkt een individuele sport. Je rijdt natuurlijk veel in je eentje. Maar we doen ook vaak teamspelletjes. Ik heb al veel vriendinnen gemaakt.” Elk seizoen schaatst Sophie wat sneller. “Het lijkt me leuk om te kunnen shorttrack-schaatsen. Je gaat dan supersnel en hangt bijna horizontaal op het ijs!”
Blijven proberen Is schaatsen nou moeilijk of niet? “Op de binnenbaan zijn rekjes waarmee je kunt oefenen als je begint”, antwoorden de meiden. En als je schaatsles hebt, word je snel beter. Gewoon blijven proberen, dan glij je zo over het ijs!”
IJsbaan Haarlem is open tot eind maart. Zie ijsbaanhaarlem.nl. Voor lessen ga je naar krassport.nl of ijsclubhaarlem.nl.
Op 14 december houdt de IJsbaan open dag: knsb.nl/deviervannoordholland.
Schrijf je antwoord in de witte vakjes. De letters in de gele balk vormen een woord. Mail dit woord, samen met je voornaam, je school en je leeftijd voor 13 januari naar redactie@jong023.nl.
Hoe heet het industrie-gebied in Haarlem waar ook het MAAK-terrein zit? Pagina 1
Van welke school zijn de kinderen die de vraag van de burgemeester beantwoorden? Pagina 3
Hoe heten de buizen onder de grond waar het wc-water naartoe gaat? Pagina 5
Wat is de achternaam van de burgemeester van Zandvoort? Pagina 4
Welk feest werd dit jaar op woensdag 20 november gevierd? Pagina 6 en 7
Hoeveel druiven eet Noa met oud en nieuw om middernacht? Pagina 8
Welke serie leest Hadil? Pagina 9
Lotta is gek op ijs en …? Pagina 11
10
Waar ging Nur Nora naartoe met haar klas? Pagina 12 9
De antwoorden op de vragen vind je in deze krant!
Maak de puzzel met de hele klas en een win een boekenpakket van Kiekeboek!
Willem heeft de boekenbon van Kiekeboek gewonnen. Gefeliciteerd!
TEKST: KRISTEL BOSUA | FOTO’S: WILLEMIJN SWARTE
Rayhana van de Rudolf Steinerschool heeft de vorige quiz gewonnen en krijgt een hoodie van AH Vos!
Als je elkaars hand vasthoudt, kun je beter hangen in de bocht.
Lotta
De klas vierde alle verjaardagen tegelijk met taart en een Lego-les.
Thomas, Oscar en Sammy na het klimmen.
Kort nieuws
Leuke dingen om te doen
14 dec Spelletjes op het ijs IJsbaan Haarlem knsb.nl/deviervannoordholland 20 dec Vanaf 18.30 u: SantaRun Grote Markt santarunhaarlem.nl
KERSTVAKANTIE
Yalla, Yalla, zie je in Egypte Teylers Museum teylersmuseum.nl
Audiotour en workshops Frans Hals Museum franshalsmuseum.nl
Sport en spel Haarlem sportsupport.nl/agenda
Sport en spel Zandvoort teamsportservice/zandvoort
6 jan Weer naar school…
VRIJDAGAVOND
KERSTMANNEN IN DE STAD!
Kom verkleed als kerstman naar de Grote Markt en ren samen met tweeduizend(!) andere kerstmannen door de stad: 3 of 6 kilometer. Meedoen kost €17,50, de opbrengst gaat dit jaar naar de strijd tegen kinderarmoede in Haarlem. www.santarunhaarlem.nl
LEKKER BEWEGEN
Zin om iets actiefs te doen in de kerstvakantie? SportSupport organiseert weer SUPERLEUKE activiteiten voor kinderen in Haarlem.
Kijk voor het programma op sportsupport.nl/ agenda of scan de qr-code.
Ook in Zandvoort is van alles te doen in de vakantie. Zie teamsportservice.nl/zandvoort/jeugd
Inleverdagen
Haarlem: 8 januari en 10 januari
Zandvoort: 8 januari
Kijk voor de inleverlocaties, voorwaarden en uitslagen op spaarnelanden.nl/kerstbomenactie
Voor welk gebouw staan Eva en Adam?
Stuur je antwoord voor 13 januari 2025 met je voornaam, school en leeftijd naar redactie@jong023. Wie weet win jij een VVV-bon van € 10,-!
In oktober stonden Eva en Adam naast de Vleeshal op de Grote Markt.
DE PRIJSVRAAGPUZZEL STAAT OP PAGINA 11.
“Wij
wonnen de Superprijs!”
Nur Nora (8) en Bera Bora (5) van Bavoschool Jenaplan wonnen dit jaar de Superprijs met de kerstbomenactie. Ze kregen een cheque van maar liefst € 500,-. Van dat bedrag mochten ze met hun klas iets heel leuks doen.
FOTO’S: EVA CAMERON EN NIMET KAMAZ.
“We hebben wel 42 kerstbomen van straat gehaald”, vertelt ze. Bera Bora: “We bonden een touw om de bomen. Zo konden we ze verslepen. Mama en opa hielpen ook mee.” Nur Nora: “We brachten de bomen naar de speeltuin. Mensen van Spaarnelanden gaven ons voor elke boom 50 cent en een lootje.”
Topdag met de klas
Een paar weken later ontdekte Nur Nora dat ze de Superprijs hadden gewonnen. “Ik was superblij”, vertelt Nur Nora. “Ik vertelde mijn klas dat we samen naar de film mochten. Iedereen begon te schreeuwen!” Nur Nora ging naar Verschrikkelijke Ikke 4. Bera Bora had met zijn klas een heel leuke dag in Elswout. Ze gingen picknicken en zagen een theater-voorstelling van Wijnand Stomp. “Het was een topdag”, zegt Bera Bora’s juf.
Struikelen
De broer en zus gaan na de jaarwisseling weer kerstbomen verzamelen. “Het is beter als de bomen niet op straat blijven liggen. Mensen kunnen erover struikelen”, zegt Nur Nora. Spaarnelanden versnippert de ingezamelde bomen en laat er compost van maken.
Met het geld van de Superprijs ging de hele klas naar de film. “En iedereen kreeg popcorn!”