© Sociëteit de Harmonie Groningen, 2012 ISBN: 978-90-9026718-0 Idee, auteur en samensteller: Wim Visser Technische uitwerking van de illustraties: Ton de Jong (2011 †) Met dank aan: Hidde van der Bijl Concept voor vormgeving en productie: dT concept en ontwerp, www.dt.nl Drukwerk: de Marne, Leens www.societeitdeharmonie.nl secretaris@societeitdeharmonie.nl Dit boekje is te bestellen door een e-mail te sturen naar bovenstaand adres o.v.v. Bestelling Biljartboekje Indien u nadere informatie omtrent deze uitgave wilt, kunt u per mail rechtstreeks contact opnemen met de auteur: wimvisser@home.nl
Inhoudsopgave 1
Vooraf
5
2
Leeswijzer
9
Inleiding
15
4
Biljarttips voor de (beginnende) biljarter
23
5
Hulpmiddelen
29
3
algemene instructie over houding, keuvoering, stoten
• houding en keuvoering (figuur HK) • ketszone (figuur K) • zij-effecten (figuur E) • hoogte-effecten (figuur F) • zone-indeling voor de hoogte-effecten (figuur Z) • afmetingen biljart (figuur A) • basisindeling (figuur B) afstootpunten en mikpunten • richtingspijl (figuur R) voorbeeld en uitneembare pijl achterin
6
Oefeningen voor beginnende biljarters
39
• rubriek A: oefeningen met 1 bal – A 1 t/m A 9 • rubriek B: oefeningen met 2 ballen – B 1 t/m B 3 • rubriek C: oefeningen met 3 ballen – C 1 t/m C 8 • rubriek D: allerlei oefeningen – D 1 t/m D 11
7
Oefeningen voor gevorderde biljarters
115
• toelichting bij de oefeningen • speelfiguren 1 t/m 50
8
Informatiebronnen • aanbevolen literatuur en internetsites
Uitklapblad basisindeling
Losse richtingspijl
171
1
VOOR AF
Vooraf Het bestuur van Sociëteit De Harmonie Groningen presenteert met trots dit prachtige Biljartoefenboekje. Gemaakt door en voor onze biljartende leden. En voor alle anderen die willen leren (beter te) biljarten. Aanleiding tot het ontwikkelen van dit boekje was de vraag van biljartende leden en biljartleraren van de Groningse Sociëteit De Harmonie naar een handzaam, informatief en doordacht hulpmiddel bij biljartlessen, ook te gebruiken als ‘zelfhulpboekje’ om verder te kunnen oefenen na afloop van de lessen. Want een boekje voor de echte beginners was er eigenlijk niet. De totale opzet van dit biljartoefenboekje is uitgewerkt door drie leden van Sociëteit de Harmonie. Initiatiefnemer en schrijver is Wim Visser, met digitale ondersteuning van Ton de Jong. Ton is helaas voor het ter perse gaan van dit boekje overleden. Ook onze bondsinstructeur en bondsridder van de Koninklijke Nederlandse Biljart Bond, Hidde van der Bijl, heeft een substantiële bijdrage aan het eindproduct geleverd. Wij zijn alle drie zeer erkentelijk voor hun geweldige inspanning. De vormgeving is verzorgd door het Groningse bureau ‘dT concept & ontwerp’, waarbij Margreet Homan (projectleiding), Hans Schrijer (tekstredactie) en Ton Keuning (technische lay-out) de stimulerende medewerkers zijn geweest. Zij hebben letterlijk aan de rand van het biljart gestaan om mee te kunnen denken over de ideale vormgeving. En met resultaat.
We weten zeker dat dit boekje zijn weg zal vinden onder de leden en de biljartleraren van onze Sociëteit. We hopen dat ook veel anderen er gebruik van zullen maken. Reacties zijn van harte welkom.
Over Sociëteit De Harmonie Groningen, sinds 1840 Een Groningse Sociëteit met ruim 500 leden en een zeer rijke biljarttraditie. Clubs als De Harmonie, Metropole en GBC, de oudste biljartclub van Nederland, hebben er hun thuishaven. De sociëteit is een ontmoetingsplek met bridgeclubs, exposities, koffieconcerten, leesclub, zangkoor, goed geoutilleerd Grand Café, vergaderruimtes in een prachtig sociëteitsgebouw op maar honderd biljartkeulengtes afstand van de Groningse Martinitoren. Pronkstuk is de mooie biljartzaal met 8 kleine wedstrijdtafels en 2 grote matchtafels op de eerste verdieping. In de benedenzaal staan nog 2 kleine wedstrijdtafels, die vooral voor lessen gebruikt worden. Onder de biljartende leden een groot aantal enthousiaste beginners en liefhebbers, maar ook een groep succesvolle competitiespelers op hoog niveau en gediplomeerde biljartleraren. Kortom, een sociëteit met een keur aan activiteiten. Meer informatie is te vinden op www.societeitdeharmonie.nl
2
LEES WIJ ZER
Leeswijzer De hele opzet van dit boekje, alle oefeningen en tips zijn gebaseerd op de in onze Sociëteit verzorgde cursus ‘Opleiding tot basisbiljartinstructeur’, zoals die gegeven wordt door onze bondsinstructeur Hidde van de Bijl. Biljartleraar Wim Visser bedacht dit oefenboekje dat precies op de rand van een biljart past. Hij selecteerde ook de oefenstof en presenteerde die in een vorm die de ‘geheimen’ van beter biljarten inzichtelijk maakt: heel goed zelfstandig te doen door de beginnende spelers en aantrekkelijk voor biljarters die de eerste beginselen onder de knie hebben. Het was niet onze bedoeling om weer een theorieboek over de biljartsport uit te geven, met alle technische ins-en-outs en tactische strategieën en patronen. Het moest puur een oefenboekje worden, dat zich in het eerste deel richt op de beginnende biljarters die les krijgen in de Sociëteit. Alle oefeningen zijn gebaseerd op de gangbare biljarttheorieën en als zodanig ‘KNBB-proof’. In het tweede deel staan oefeningen zonder begeleidende tekst, spelsituaties die ook voor enigszins gevorderde biljarters de moeite waard zijn om te trainen. Het boekje zal ook een rol krijgen binnen de bestaande cursussen. Onze biljartinstructeurs bieden de leerlingen tijdens die lessen tal van oefeningen aan. Hierbij kunnen ze zich nu ook richten op de concrete oefeningen uit dit biljartoefenboekje.
Het oefenboekje zal het beste tot zijn recht komen wanneer het gebruikt wordt in de combinatie les nemen - zelf verder oefenen. Gesteund door de vakkundige instructie van de biljartleraren en gewapend met het boekje kunnen de leden in de Sociëteit regelmatig oefenen om zo de aangeboden lesstof in de praktijk te verwerken, te herhalen en te perfectioneren zonder dat er een biljartleraar bij aanwezig hoeft te zijn. De vormgeving van het biljartboekje is zo gekozen, dat het liggend op de rand van het biljart goed te raadplegen is. Omdat het goed positioneren van de biljartballen op de biljarttafel vaak een probleem vormt bij het verwerken van de lesstof, bieden de modellen in de vorm van duidelijke illustraties houvast. De tekeningen kun je in één oogopslag koppelen aan de praktijksituatie op het biljartlaken: zo leg je de ballen op de juiste manier neer ten opzichte van elkaar. Het is aan te bevelen om de positie van de ballen op het biljartlaken te markeren met een wit potlood. Bij de keuze van de oefenstof is naast een aantal onontbeerlijke technische vaardigheden die je nu eenmaal moet beheersen, het accent gelegd op ‘spelenderwijs leren’ met spelelementen die motiveren om te blijven oefenen. De aangeboden oefenstof loopt voor een groot deel parallel met de instructies die de biljartleraren geven tijdens de lessen. Het boekje begint met een inleidende instructie over de houding aan het biljart, de keuvoering en de techniek van het stoten. Het is een algemene toelichting voordat je begint met de oefeningen.
Bij houding en keuvoering is steeds uitgegaan van rechts足 handige spelers. Linkshandige biljarters kunnen simpelweg alles in spiegelbeeld uitvoeren. De eerste reeks oefeningen is ingedeeld in de volgende rubrieken: A. Oefeningen met 1 bal. Aandacht voor houding en keuvoering en het geven van zij-effect. B. Oefeningen met 2 ballen. Het hoogte-effect komt aan de orde bij het doorstoten, amortiseren en trekken. C. Oefeningen met 3 ballen. Het mikpunt gaat een belangrijke rol spelen. D. Allerlei oefeningen, variaties op de rubrieken A, B en C, plus nieuwe spelsituaties. De tweede reeks oefeningen is geschikt voor de enigszins gevorderde biljarter. Hij bestaat uit 50 speelfiguren, die vallen onder de rubriek verzamelstoten. Bij deze speelfiguren zijn geen begeleidende teksten meer uitgeschreven, wel een toelichting met instructie voorafgaande aan de oefeningen. Bij alle speelfiguren staan steeds tekeningen met de afstootpunten, het hoogte-effect en zij-effect op de speelbal, plus de mikpunten op of net naast bal 2: bij elkaar genoeg informatie voor een gevorderde speler om de oefening te doen slagen.
In het biljartboekje is na de algemene inleiding een overzicht met tips voor de (beginnende) biljarter opgenomen. Na de biljarttips vind je de hulpmiddelen en de ondersteunende tekeningen, bladzijden met illustraties van afstootpunten op de speelbal en mikpunten op bal 2, waarvan achter in het boekje een uitklapbaar model is toegevoegd nog steeds passend op de rand van het biljart. Tevens is er een handig hulpmiddel ontworpen om te helpen ‘sturen’ en het juiste mikpunt te bepalen: een richtingspijl vanuit biljartbal 2 met mikpunten. Deze richtingspijl is ook als los uitneembaar hulpmiddel achter in het biljartboekje geplaatst en kan ter ondersteuning op het biljartlaken, onder bal 2 worden gelegd. Ook de afmetingen van het biljart staan aangegeven. Tot slot worden nog diverse informatiebronnen aangereikt: een boekenlijst met aanbevolen, eerder uitgegeven biljartliteratuur, alsmede een aantal verwijzingen naar biljartsites op het internet.
6
OEF ENIN GEN voor beginnende biljarters
RU BRIEK A oefeningen met 1 bal – A 1 t/m A 9
A1 A1 A1
Hoogte: Hartlijn Hoogte: Hartlijn Hoogte: Zij-effect: 0 Zij-effect: 0 Hartlijn Mikpunt: diamond bovenband Zij-effect: 0 Mikpunt: diamond bovenband
Mikpunt: diamond bovenband
A1
Het stoten van de bal over een getrokken rechte lijn
• houd de keu ongeveer 10 cm van het einde vast en leg de keu in de stootrichting • de voeten staan naast elkaar, de hand langs de heup • loop nu naar voren, plaats de pomerans zo dicht mogelijk tegen het midden (richting hartpunt) van de speelbal • nu plaats je de rechtervoet onder de keu en stapt in, met de linkervoet naar voren, wijzend in de richting van de speelbal, de beide voeten ongeveer 60 cm van elkaar • nu vooroverbuigen en de linkerhand (voorhand) op het biljart leggen • maak een ringetje met duim en wijsvinger om de keutop te geleiden, de andere vingers van de voorhand maken een vuist en liggen op het biljart • maak nu de voorbewegingen (je mag er bij tellen 1-2-3) en stoot af • laat de bal zo dicht mogelijk bij de benedenband eindigen • probeer vooral een rechtlijnige stoot te maken: een bal die precies over de lijn van de ‘heenweg’ terug komt
RU BRIEK D allerlei oefeningen – D 1 t/m D 11
D10 D10 D10
Hoogte: naar keuze Zone : naar: keuze Zone naar keuze Zij-effect: naar Zij-effect : naar: keuze Zij-effect naarkeuze keuze Mikpunt: variabel Mikpunt : variabel Mikpunt : variabel
D10 Het potspel - eenvoudige versie • bij dit spel moet je er steeds in slagen, de rode bal te raken • er ligt echter een obstakel op het biljart in de vorm van een kastje met poortjes • je moet proberen om de bal voor je tegenstander(s) steeds schuil te leggen achter het kastje, zodat degene die na jou de beurt heeft de rode bal kan missen • je mag met je keu door het poortje gaan om je bal aan te spelen • ook kan je speelbal of de rode bal tegen het kastje of in het kastje belanden • steeds gewoon doorspelen, ook al is dat nog zo moeilijk • bij dit spel komt het regelmatig voor, dat je via de losse band moet spelen, omdat het kastje in de weg ligt • als je de rode bal mist, krijg je een ‘uitje’ • als een speler zo’n uitje heeft gekregen, worden de ballen teruggeplaatst naar de beginsituatie, zoals op de illustratie staat aangegeven • als je drie uitjes hebt, ben je helemaal ‘af’ en uit de strijd • de overige biljarters spelen door tot er een winnaar is • bij de aanvangsstoot (zie illustratie) moet de rode bal uit het driehoekje worden gestoten • blijft de rode bal in het driehoekje liggen, dan heb je eveneens een ‘uitje’
27
7
OEF ENIN GEN voor gevorderde biljarters
55
Hoogte: zone Hoogte: zoneB B Zij-effect: Zij-effect: 11 RR Mikpunt Mikpunt : : 44 LL Drijvend (zacht) Drijvend (zacht)
66
Hoogte : zone Hoogte: zoneBB Zij-effect : 1RR Zij-effect: 1 Mikpunt : Mikpunt: 44 LL Drijvend (zacht) Drijvend (zacht)
www.societeitdeharmonie.nl