KESS 2 & KESS 2 Dwyrain : Gwybodaeth i Randdeiliaid 2023

CYNNWYS

Rhagair 3

Gwybodaeth KESS 2 4 Gwybodaeth KESS 2 Dwyrain 5 Yn Cwmpasu Cymru Gyfan 6 Cwrdd ag Anghenion Diwydiant 7 Cwmpas a Graddfa 8 Dyraniadau Prosiectau 9 Cyfleoedd Cyfartal 10 Ymrwymiadau Cynaliadwyedd 11

Partneriaeth gyda Busnes 12 Sgiliau Lefel-Uwch 14 Digwyddiadau a Gwobrau 15

Astudiaethau Achos 16 Adnoddau Ychwanegol 18

Mae’r wybodaeth yn y llyfryn hwn yn gywir adeg ei argraffu, Ionawr 2023

RHAGAIR

Gyda diwedd y Cronfeydd Strwythurol yn brysur agosáu, bydd KESS 2 a KESS 2 Dwyrain yn gorffen ar ddiwedd 2023. Mae’r ddau brosiect, a ariennir gan Gronfa Gymdeithasol Ewrop (ESF) drwy Lywodraeth Cymru ac a arweinir gan Brifysgol Bangor, wedi bod yn hynod lwyddiannus. Maent wedi adeiladu ar etifeddiaeth KESS 1 a, dros yr 8 mlynedd diwethaf, wedi ehangu i gynnig ysgoloriaethau ymchwil wedi’u hariannu’n llawn ar draws Cymru gyfan.

Trwy bartneriaethau sefydledig cryf ledled Cymru, mae ein prosiectau wedi creu etifeddiaeth anhygoel o lwyddiannau Ymchwil Ôl-raddedig ac wedi cryfhau cysylltiadau ymchwil cydweithredol rhwng y byd academaidd a diwydiant. Mae’r sylfaen gadarn hon yn rhoi pob rheswm i ni barhau i adeiladu ar y llwyddiannau hyn, i gryfhau ac ehangu’r partneriaethau cydweithredol hyn ymhellach a datblygu academyddion Cymru yn y dyfodol, gan eu harfogi â’r sgiliau sydd eu hangen arnynt i gael cyflogaeth mewn marchnad gynyddol gystadleuol, tra hefyd yn gwreiddio diwylliant ymchwil mewn busnesau bach a chanolig yng Nghymru.

Wrth i’r ddau brosiect ddod i ben, a’n cyllideb ESF yn gorffen, rydym yn wynebu’r her o nodi’r agweddau mwyaf llwyddiannus ar y tri prosiect; KESS 1, KESS 2, a KESS 2 Dwyrain, gyda’r

bwriad o ganolbwyntio ar etifeddiaeth y buddsoddiad ESF hwn i Gymru. Mae’r cyfleoedd lefel uwch a ariennir gan KESS wedi cael effaith fawr ar Gymru, felly nawr yw’r amser i ni ystyried yn drylwyr ein camau nesaf a sut y gallwn fwrw ymlaen â’r llwyddiant hwn yn yr un modd â model tebyg i ‘KESS 3’.

Diolch i chi i gyd, ein rhanddeiliaid, am eich cefnogaeth barhaus i brosiectau KESS 2 a KESS 2 Dwyrain ac edrychaf ymlaen at ddarganfod sut y gallwn gario ein hetifeddiaeth i’r dyfodol, gyda’n gilydd.

Penny Dowdney Rheolwr KESS 2 Cymru p.j.dowdney@bangor.ac.uk : 01248 382266

GWYBODAETH KESS 2

Mae Ysgoloriaethau Sgiliau Economi Gwybodaeth (KESS 2) yn ymgyrch fawr Cymru gyfan a gefnogir gan Gronfeydd Cymdeithasol Ewropeaidd (ESF) drwy Lywodraeth Cymru. Mae KESS 2 yn cysylltu cwmnïau a sefydliadau ag arbenigedd academaidd yn y sector Addysg Uwch yng Nghymru i hwyluso prosiectau ymchwil cydweithredol, sy’n gweithio tuag at gymhwyster PhD neu Radd Meistr Ymchwil.

Mae KESS 2 yn gweithredu o fewn ardal gydgyfeirio Gorllewin Cymru a’r Cymoedd, sy’n cynnwys; Ynys Môn, Gwynedd, Conwy, Sir Ddinbych, Ceredigion, Sir Benfro, Sir Gaerfyrddin, Abertawe, Castell-nedd Port Talbot, Pen-y-bont ar Ogwr, Rhondda Cynon Taf, Merthyr Tudful, Caerffili, Blaenau Gwent a Thorfaen.

Lansiwyd KESS 2 Dwyrain ym mis Ionawr 2019 ac mae’r ddau brosiect yn gweithio ar y cyd ac yn caniatáu i ni weithredu ar draws Cymru gyfan i baratoi cyfleoedd PhD a Meistr Ymchwil. Cyn KESS 2 Dwyrain, dim ond yn yr ardal gydgyfeirio a gwmpesir gan KESS 2 yn unig yr oeddem yn gallu cynnig ysgoloriaethau. Mae’n werth nodi bod KESS 2 a KESS 2 Dwyrain yn dal i fod yn brosiectau ar wahân, yn gweithio o’u dyraniadau cyllid unigol eu hunain, ond mae’r ddau yn gweithredu ar yr un model busnes.

Mae KESS 2 Dwyrain yn gweithredu o fewn ardal ddwyreiniol Cymru sy’n cynnwys; Sir y Fflint, Wrecsam, Powys, Sir Fynwy, Casnewydd, Caerdydd a Bro Morgannwg.

YN CWMPASU CYMRU GYFAN

Gall ystod o gwmnïau a sefydliadau gymryd rhan yn KESS 2 a KESS 2 Dwyrain, gan gynnwys cwmnïau micro, cwmnïau bach a chanolig, cwmnïau mawr, y trydydd sector a mentrau cymdeithasol. Prifysgol Bangor sy’n arwain y ddau brosiect, ac maent yn cynnwys pob un o’r wyth o brifysgolion yng Nghymru. Yn dilyn y prosiect KESS llwyddiannus cyntaf rhwng 2009 a 2014, mae KESS 2 a KESS 2 Dwyrain yn dal i adeiladu ar y llwyddiant hwnnw, a byddant yn darparu 858 ysgoloriaeth dros eu cyfnodau perthnasol ledled Cymru gyfan.

YSTADEGAU : KESS 2 (GORLLEWIN)

£29.3m Cyllid Prosiect 365 Partner Cwmni 401 PhD 169 Meistri drwy Ymchwil

YSTADEGAU : KESS 2 DWYRAIN

£9.5m Cyllid Prosiect 127 Partner Cwmni 125 PhD 46 Meistri drwy Ymchwil

AMCANION ALLWEDDOL

• Cynyddu capasiti ymchwil mentrau bach a chanolig (SMEau) drwy gysylltu gyda phrosiect PhD neu radd Feistr Ymchwil

• Annog SMEau i wneud gwaith ymchwil a recriwtio ymchwilwyr

• Paratoi a hyfforddi unigolion i gyfrannu at ymchwil fel gweithwyr proffesiynol

• Cefnogi datblygiad technolegau allweddol ledled Cymru

• Hyrwyddo datblygiad sgiliau lefel uwch

Mae prosiectau KESS 2 yn unigryw oherwydd maent yn cael eu teilwra i ddarparu ymchwil cyffrous ac arloesol, wrth fodloni anghenion busnes actif neu ei sector. Rhaid i’r ymchwil a gynhelir drwy brosiect KESS 2 ffitio yn un o bedwar Maes Her Fawr Llywodraeth Cymru: Gwyddorau Bywyd ac Iechyd; Carbon Isel, Ynni a’r Amgylchedd; TGCh a’r Economi Ddigidol; Peirianneg a Deunyddiau Ymlaen Llaw.

CYFLEOEDD CYFARTAL

Mae ein gwaith monitro cyfle cyfartal ar draws prosiectau PhD a Meistr Ymchwil ar gyfer KESS 2 a KESS 2 Dwyrain yn adrodd y data canlynol:

DANGOSYDDION CYFRANOG KESS 2 (Gorllewin) KESS 2 Dwyrain

O dan oed 25 314 80

Dros oed 54 11 7

Anabledd (heb gynnwys cyflwr cyfyngedig) 33 16

Cyflwr iechyd cyfyngedig gwaith 8 4

Mudol UE 35 15

Mudol Di-UE 2 2

BAME 33 12

Siaradwyr Cymraeg 108 29

Cyfrifoldebau gofal / gofal plant 29 19

CYFLAWNWYR

Mae’r ffigurau ar gyfer KESS 2 (Gorllewin) mis Hydref 2020. O’n cyflawnwyr, mae 227 o gyfranogwyr (100%) mewn cyflogaeth yn dilyn eu cyfranogiad gyda KESS 2. Mae’n rhy gynnar i adrodd am gyflawnwyr ar gyfer KESS 2 Dwyrain.

RHANIAD RHYW

Rhaniad rhyw cyfranogwyr ar draws y ddau brosiect:

YMRWYMIAD CYNALADWYEDD

Mae KESS 2 a KESS 2 Dwyrain yn cymryd camau i sicrhau bod ein tîm a’n partneriaid yn cydnabod cynaliadwyedd yn ein holl weithgareddau. Rydym yn dangos hyn drwy roi ystyriaeth ystyrlon i les cenedlaethau’r presennol a’r dyfodol ym mhopeth a wnawn. Drwy fabwysiadu’r dull arloesol a rhesymegol hwn o reoli a chyflawni prosiectau rydym yn hyrwyddo ‘Deddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol (Cymru) 2015’ Llywodraeth Cymru a ddaeth yn gyfraith fis Ebrill 2016.

Yn ystod oes KESS 2 rydym yn gweithio drwy broses o ddysgu gweithredol er mwyn gwella ein dealltwriaeth o beth yw gwir ystyr cynaliadwyedd a llesiant i ni a’n partneriaid. Rydym yn frwdfrydig iawn am bartneru gydag eraill sy’n rhannu’r un weledigaeth ac sydd ar daith debyg. Rydym yn arwain ar yr agenda Gynhaliadwyedd gyda thîm o arbenigwyr o Brifysgol Bangor ochr yn

ochr â holl randdeiliaid a thimau KESS 2. Dyma’r ffordd o weithio rydym wedi ei ddewis i wneud cyfraniad cadarnhaol tuag at y Themâu Trawsbynciol.

Mae tair thema drawsbynciol wedi’u diffinio ar gyfer holl brosiectau ESF:

• Cyfle Cyfartal, Prif Ffrydio Rhywiol a’r Iaith Gymraeg

• Datblygu Cynaliadwy

• Mynd i’r Afael â Thlodi ac Allgáu Cymdeithasol

Dysgwch fwy am Gynaliadwyedd gyda KESS 2 ar-lein: kess2.ac.uk/cy/ sustainability

“Mae aros ar y pwls o ymchwil a datblygu sy’n digwydd yn y byd academaidd yn bwysig iawn i ni oherwydd mae’n caniatáu i ni edrych ymlaen a gweld pa atebion technolegol sydd angen i ni eu darparu ar gyfer y dyfodol ar gyfer y gwahanol feysydd ymchwil hyn. Ac o safbwynt masnachol, mae’n caniatáu inni ddatblygu cynhyrchion newydd.”

Ryan Mowat, RS Aqua

Ar gyfer perchnogion busnes a rheolwyr, un o’r manteision mwyaf yw gallu canolbwyntio sgiliau tuag at faes ymchwil ynghylch eu busnes - rhywbeth sy’n aml yn amhosibl heb adnoddau ychwanegol drud. Yn aml, mae’r cyhoeddusrwydd positif a’r cysylltiadau ynghlwm wrth y prosiectau hyn yn golygu bod busnesau wedi cael adenillion gwych ar eu buddsoddiad ymhell cyn i ganlyniadau’r ymchwil gael eu cyhoeddi, na’u heffaith ddod i’r amlwg.

Mae adborth gan gyn-gyfranogwyr yn dangos bod cwmnïau wir yn gwerthfawrogi’r cysylltiad y maent yn eu hadeiladu gyda’r prifysgolion, a bod hyn yn aml wedi arwain at gydweithio pellach. Mae KESS 2 yn gyfle gwerthfawr i gael myfyriwr PhD neu radd Feistr Ymchwil yn gweithio ar

faes penodol i’r busnes. Mae llawer o fanteision i bartneriaid cwmni KESS 2 gan gynnwys:

• Datblygu diwylliant ymchwil yn y sefydliad

• Creu safle i’w sefydliad fel llais awdurdodol ac arweinydd y farchnad yn eu sector

• Profi honiadau, canfyddiadau a phrofiadau ynghylch eu cynnyrch, gwasanaeth neu frand

• Creu a chynnal cysylltiadau gwerthfawr gyda’u prifysgol leol

• Denu a chefnogi datblygiad ymchwilwyr newydd yn eu cwmni

• Manteisio ar y pris mynediad isel iawn o ran yr adenillion posibl allai ddeillio o’r prosiect

MAP PARTNER CWMNI

Mae gan KESS 2 453 o gwmnïau ar ein cronfa ddata sydd wedi cymryd rhan weithredol yn y prosiect, ac mae 61% o’r sefydliadau sy’n cymryd rhan yn KESS 2 yn SMEau.

Mae ein Map Partneriaid Cwmni, a grëwyd yn ddiweddar, yn arddangos y partneriaid cwmni eang yr ydym wedi gweithio gyda nhw o bob rhan o Gymru hyd yma, gyda’r nifer hon yn cynyddu wrth i brosiectau newydd gael eu creu a’u lansio.

Mae’r map ei hun yn rhyngweithiol ac mae modd ei weld yn llawn ar: kess2.ac.uk/cy/a-z-company-partners/

Dr Andy Pitman, Lignia Wood

SGILIAU LEFEL-UWCH

Mae KESS 2 yn falch o baratoi a hyfforddi unigolion i gyfrannu at ymchwil fel gweithwyr proffesiynol. Yn ogystal, ein nod yw hyrwyddo sgiliau lefel uwch ymysg sectorau ymchwil a datblygu â blaenoriaeth Llywodraeth Cymru, ac felly mae elfen ddatblygu sgiliau wedi’i hymgorffori ym mhob ysgoloriaeth KESS 2. Mae’r Wobr Datblygu Sgiliau Ôl-raddedig (PSDA), sy’n cael ei chefnogi gan gyllideb datblygu sgiliau flynyddol, wedi bod yn agwedd lwyddiannus tu hwnt ar y prosiect KESS 2.

YSGOL RADDEDIGION

Mae Ysgol Raddedigion KESS yn cynnig cyfle i gyfranogwyr gydweithio ag eraill y tu allan i’w hamgylchedd ymchwil. Mae’r ‘adeilad carfan’ hwn wedi’i werthfawrogi’n fawr ac mae’n hynod fuddiol. Mae’r Ysgol Raddedigion yn edrych ar ochr fusnes y prosiect a hefyd yn ymgorffori’r hyfforddiant Datblygu Cynaliadwy, er mwyn i hynny fod yn llinyn cyffredin drwyddo draw.

SKILLS FORGE

Mae KESS 2 hefyd wedi sefydlu porth hyfforddiant a datblygu doethurol dwyieithog drwy Skills Forge, sydd ar gael i’w defnyddio gan bob prifysgol sy’n cymryd rhan. Drwy hyn, gall cyfleoedd fod ar agor i bawb sydd ynghlwm wrth y prosiect.

TRAWSWLADOL

Drwy Gymdeithas Prifysgolion Ewrop (EUA), rydym wedi sefydlu Ysgol Ddoethurol Ddiwydiannol Ewrop (E.I.D.S.), sy’n golygu y gallwn weithio gyda phrifysgolion partner ledled Ewrop a chynnig cyfleoedd rhyngwladol i’n hysgolheigion KESS 2 a phartneriaid cwmni.

RHWYDWAITH ALUMNI

Yn ogystal â hyn, mae gennym rwydwaith cyn-fyfyrwyr KESS cryf, yn cynnwys ysgolheigion a phartneriaid cwmni sydd wedi bod yn gysylltiedig â’r prosiect dros ei flynyddoedd gweithredu.

DIGWYDDIADAU A GWOBRAU

Mae KESS 2 hefyd wedi cynnal cyfres o Ddigwyddiadau Blynyddol i gyfranogwyr, a oedd ar ffurf cystadleuaeth gyflwyno a seremoni wobrwyo. Rhoddodd ein digwyddiadau blynyddol gyfle i gyfranogwyr o bob carfan gymryd rhan yn y gystadleuaeth a chyflwyno eu gwaith i gynulleidfa yn ogystal â chyfle i rwydweithio ag eraill o fewn y prosiect.

ASTUDIAETHAU ACHOS

Mae KESS 2 yn cadw mewn cysylltiad rheolaidd â’r gymuned cyfranogwyr a, dros gyfnod y ddau brosiect, rydym wedi casglu cyfoeth o astudiaethau achos. Yn amrywio o brofiadau ymchwilwyr i dystebau busnes i farn y byd academaidd, mae ein hastudiaethau achos testun a fideo yn amlygu prosiectau KESS 2 a KESS 2 Dwyrain o safbwynt cyfranogwr. Mae ein hastudiaethau achos a’n fideos i gyd ar gael i’w gweld ar wefan KESS 2.

“Roedd gweithio gyda TATA wedi fy ngalluogi i ddod yn gyfarwydd â’r rhwystrau sy’n wynebu cwmnïau mawr wrth geisio lleihau eu heffaith ar yr amgylchedd. Datblygodd fy ymchwil broses bioburo i gymryd allyriadau nwyon tŷ gwydr a’u trosi’n gemegau i’w defnyddio mewn biopolymerau a phlastigau.” - Dr Rhiannon Chalmers-Brown

“Roedd fy mhrosiect yn canolbwyntio ar gynnwys cyn-filwyr a anafwyd mewn ymarfer corff, gan ganolbwyntio ar yr elfennau ffisiolegol a seicolegol. Roedd cael partner cwmni i gydweithio ag ef ar y PhD yn golygu fy mod yn gallu cael mynediad at rwydwaith mewnol o gyn-filwyr i gynnal fy ymchwil.” - Dr Robert Walker

“Roedd cael fy lleoli yng Ngardd Fotaneg Genedlaethol Cymru ar gyfer fy mhrosiect KESS 2 yn rhoi profiad PhD unigryw gyda llawer o fanteision. Mae’r prosiect hwn a ariannwyd gan KESS 2 wedi arwain at gyhoeddi dau bapur ymchwil o’m thesis, gyda thraean yn cael eu hadolygu a phedwerydd wrthi’n cael eu paratoi. Rwyf hefyd wedi cydweithio ag aelodau eraill o dîm ymchwil yr Ardd Fotaneg, gan gyfrannu fel cyd-awdur i ddau gyhoeddiad pellach ar chwilota gwenyn mêl.” - Dr Abigail Lowe

“Fel menter gymdeithasol, mae wedi bod yn ddefnyddiol iawn cael ein cysylltu ag Ellyse trwy brosiect KESS 2. O’r cychwyn cyntaf, mae gwaith academaidd Ellyse wedi ein helpu i gael mewnwelediad i gymhellion ein haelodau ac i’r tîm ddeall yn well y bobl ifanc rydym yn gweithio gyda nhw – gan ein galluogi i newid y ddarpariaeth. Rydym wedi cael gwybodaeth unigryw sydd wedi ein galluogi i lunio ein harlwy i ymgysylltu â’n haelodau – a darpar aelodau – yn fwy effeithiol, gan adeiladu ar ddarnau blaenorol o waith.” - Melissa Anderson, Rheolwr Gyfarwyddwr, Academi Gymnasteg y Cymoedd

“Mae’r PhD wedi bod yn ddylanwadol mewn ystod o brosiectau yr wyf wedi bod yn gweithredu fel cynghorydd iddynt. Mae’r rhain yn cynnwys gweithio gyda Chomisiynydd Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol i asesu cynnydd y 44 o gyrff sy’n cydymffurfio yng Nghymru tuag at y nodau llesiant a helpu Gofal Cymdeithasol Cymru i gasglu a rhannu’r gwersi a ddysgwyd am wydnwch cymunedol yn ystod cam cyntaf pandemig Covid 19.” - Andrew Rogers

“Mae gennyf llawer i ddiolch i KESS amdano, o ran fy nghyflawniadau academaidd dros y 9 mlynedd diwethaf. Rwy’n parhau hyd heddiw i gydweithio’n agos â’r un partner diwydiannol a sefydlwyd yr holl flynyddoedd yn ôl. Mae rhaglen cymorth cyllid Ymchwil Ôl-raddedig yng Nghymru, gan weithio gyda chydweithwyr diwydiannol, yn hanfodol i gadw talent ymchwil cynhenid o fewn y wlad.” - Dr Manon Pritchard

I bori drwy ein llyfrgell o astudiaethau achos ewch i: kess2.ac.uk/cy/case-studies/ neu kess2.ac.uk/cy/alumni/alumni-videos/

ADNODDAU YCHWANEGOL

Mae llawer mwy i’w ddarganfod am KESS 2 a KESS 2 Dwyrain ar-lein, trwy ein gwefan a thrwy ein sianeli cyfryngau cymdeithasol. Mae rhestr o ddolenni defnyddiol i adnoddau llawn gwybodaeth i’w gweld isod. I gael gwybodaeth lawn a chynhwysfawr am y ddau brosiect a’u hagweddau perthynol i bob categori o randdeiliaid, ewch i wefan KESS 2 www.kess2.ac.uk

Gwybodaeth KESS 2 : kess2.ac.uk/cy/about

Gwybodaeth KESS 2 Dwyrain : kess2.ac.uk/cy/east

Gwybodaeth i Gwmniau : kess2.ac.uk/cy/business

Gwybodaeth i Academyddion : kess2.ac.uk/cy/academics

Cynaliadwyedd gyda KESS 2 : kess2.ac.uk/cy/sustainability

Newyddion KESS 2 : kess2.ac.uk/cy/category/news/

Trydar : @KESS_Central

LinkedIn : linkedin.com/in/kess-2-central/ Facebook : facebook.com/KESS2Central

CYSYLLTWCH

Os oes gennych gwestiwn sydd heb ei ateb yn y llyfryn hwn, neu os hoffech drafod dyfodol KESS ymhellach a sut y gallwn symud ein model yn ei flaen, mae croeso i chi gysylltu â ni.

Penny Dowdney : Rheolwr KESS 2 Cymru p.j.dowdney@bangor.ac.uk 01248 382266 : 07500662195