straal van de cirkel, aan in het zwaartepunt van het voertuig en drukt het als het ware naar buiten. In gedachte kunt u dit vergelijken met de trommel van de wasmachine. In rust gebeurt er niets met de kleding, maar als hij draait wordt de kleding naar buiten gedrukt. Ook hierbij de wetenschap dat, net als bij versnellende krachten, deze krachten verviervoudigen wanneer u de snelheid verdubbelt. Anders gezegd, twee keer zo hard door de bocht betekent vier keer zo hard naar buiten geduwd worden.
Andere krachten van buitenaf op het voertuig • Zijwind Het voorbeeld hieronder geeft aan dat u met zijwind van links en het passeren van bijvoorbeeld een fietser rekening moet houden met het wegvallen van die zijwaartse kracht voor de fietser. Het gevolg hiervan kan namelijk zijn dat de fietser plotseling naar links, uw kant, opkomt. Wanneer u dit niet voorziet zou de fietser u kunnen raken, met
alle gevolgen van dien. Kortom, verkeersinzichtelijk moet u er op dat moment met meer ruimte en wellicht minder snelheid omheen rijden. In het voorbeeld hieronder de situatie waarin u een vrachtauto passeert met zijwind van rechts. Uw voertuig heeft na het passeren de neiging naar links te bewegen, uitgebeeld in de resultante van beide krachten, de rode lijn, en u zult in eerste instantie geneigd zijn iets terug te sturen. Dit kunt u echter ook oplossen door: zoveel mogelijk links te rijden en de al aanwezige voorwaartse beweging iets te vergroten, door een beetje extra gas te geven (slechts 1 á 2 km per uur), op het moment van passeren. Dit wordt uitgebeeld met de verlenging van de blauwe lijn. In de tekening ziet u dan, heel overdreven benadrukt, dat de resultante, rood gestippeld, kleiner wordt. Hierbij hanteert u het zogenaamde sturen met het gas, in plaats van het oproepen van een extra kracht met het stuurwiel. Dat heeft namelijk gevolgen voor bijvoorbeeld het comfort, maar wellicht op hogere snelheid ook voor de beheersbaarheid van het voertuig.
• Wegverkanting Van belang is dat u rekening houdt met zowel positieve als negatieve verkanting van de weg. In combinatie met stuurkrachten en snelheid kunnen deze behoorlijk van invloed zijn. Positieve verkanting wordt vaak door de wegbeheerder bewust toegepast in een bocht om zo de centrifugale krachten op het voertuig (het ‘naar buiten drukken’) enigszins tegen te gaan, zie tekening hieronder. Voorbeeld 1. Met de blauwe pijlen. Door deze verkanting kunt u harder, maar ook veiliger en comfortabeler door de bocht rijden, echter dit wordt wel veroorzaakt door krachten van buitenaf. Als u diezelfde bocht oprijdt vanuit een zijweg wordt het ineens heel anders, diezelfde verkanting is plotseling negatief, met als gevolg dat uw voertuig de bocht wordt ‘uitgedrukt’. Dit wordt hieronder gevisualiseerd in voorbeeld 2. Voorbeeld 2. Door middel van de rode stippellijnen ten opzichte van de rode pijl, de richting die wenselijk is. Ook op rotondes komt u zowel positieve- als negatieve verkanting tegen en daarnaast is er bij de meeste wegen sprake van tonronding in het wegdek. Dit houdt in dat de weg aan beide zijden iets afloopt vanuit het midden ten behoeven van water-
en vuilafvoer. Dit is ook een vorm van verkanting waar u zich bewust van moet zijn. • Drempels Hier hebt u het minste last van wanneer de remmen vlak voor een drempel gedoseerd worden losgelaten, zodat het voertuig de gehele veerweg tot zijn beschikking heeft (geen extra druk op de voorwielen). Bij het afrollen van de drempel kan een trekkende motor de auto stabiliseren waardoor er rust in het voertuig komt. Uiteraard moet u de drempel zo mogelijk haaks op rijden, anders ervaart u de drempel vier maal in plaats van twee. • Spoorvorming Meestal komt spoorvorming voor op de rechterrijstrook van autosnelwegen, waar veel zwaar verkeer rijdt. Het kan echter ook op andere (meestal drukke) wegen voorkomen. De neiging bestaat om dit met het stuur te corrigeren (afhankelijk van het type band en de spoorbreedte van het voertuig) waardoor u, net als bij zijwind, bezig bent met het verwerken en opwekken van centrifugale krachten. Een vervelend bijverschijnsel bij regenachtig weer is dat u dan te maken kunt krijgen met aquaplaning, behandeld in hoofdstuk 3. Voor wat betreft het krachtenspel moet u zich bewust zijn van het
Zijwind na passeren vrachtauto
Zijwind die bij het passeren wegvalt voor de fietser rechts
2. Diezelfde verkanting is negatief voor een voertuig dat vanuit een zijweg de doorgaande bocht oprijdt. Die drukt het voertuig de bocht “uit”. 1. Door de positieve verkanting wordt een deel van de centrifugaal kracht omgezet in een kracht die het voertuig tegen de weg aandrukt...
154
leerboek ambulancechauffeur | 4. voertuigkennis
leerboek ambulancechauffeur | 4. voertuigkennis
155