"Στα Χρώματα του Διαβήτη" Τεύχος 26

του διαβήτη ΤΕΥΧΟΣ 26

x

Ιανουάριος-Μάρτιος 2019

ISSN: 2241–3677

χρωματα

στα

12:23 9:41

100%

Οι Μετρήσεις Μου ΤΕΤ

ΠΕΜ

ΠΑΡ

Παρασκευή, 21 Οκτωβρίου

9:01

93

mg dL

10:15

59

mg dL

18:31

231

mg dL

21:41

99

mg dL

197

mg dL

Σάββατο, 22 Οκτωβρίου

20:53 Κυριακή, 23 Οκτωβρίου

2

x

στα χρωματα του διαβήτη

Λίγα λόγια. . Αγαπητοί φίλοι, Εύχομαι ολόψυχα Καλή Χρονιά και ένα ευτυχισμένο 2019! Νέα χρονιά σημαίνει νέο ξεκίνημα. Για τους περισσότερους είναι ευκαιρία να υποσχεθούν κάτι στον εαυτό τους ή να θέσουν στόχους που θέλουν να εκπληρώσουν. Είναι εντυπωσιακό το πώς μια απλή αλλαγή στο ημερολόγιο - που είναι βασισμένο σε μια αυθαίρετη μέτρηση του χρόνου επινοημένη από τον άνθρωπο - εμπνέει τόσα συναισθήματα, γίνεται ορόσημο για αλλαγές στη ζωή μας και αφορμή για γιορτή! Στο τεύχος αυτό αποφασίσαμε να κάνουμε έναν απολογισμό, όχι μόνο των δράσεων που πραγματοποιήσαμε μέσα στη χρονιά που πέρασε, αλλά και απολογισμό συναισθημάτων! Η χρονιά μας ξεκίνησε στα σχολεία της Αθήνας μαζί με το Escape Room. Πρόσωπα παιδικά, αγνά, χαρούμενα, που περίμεναν να παίξουν, να λύσουν γρίφους και να εκπαιδευτούν στη σωστή διατροφή και την πρόληψη του διαβήτη. Κάθε παρουσία μας εκεί, μας γέμιζε χαρά, αισιοδοξία και δύναμη για να συνεχίσουμε. Και ήρθε η άνοιξη και η φύση, που με την αναγέννησή της σου προκαλεί συναισθήματα αισιοδοξίας, που γεννά πάντα την ελπίδα πως κάτι μπορεί να άλλαξε και εμείς ετοιμάζαμε τα πανιά μας για την 4η Πανελλαδική μας εκστρατεία. Όλοι μας, μαζί με τους γιατρούς, ανυπομονούσαμε να βρεθούμε δίπλα σε αυτούς τους ανθρώπους. Η Εκστρατεία αυτή ήταν ακόμα ένα ταξίδι δίπλα σε συμπολίτες μας που δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας, τόσο σε επίπεδο πρόληψης και ενημέρωσης όσο και σε επίπεδο διάγνωσης. Συναντήσαμε παλαιότερα περιστατικά αλλά και νέα, βρεθήκαμε δίπλα τους, ακούσαμε τις ιστορίες τους, τους φόβους τους, τις ελπίδες τους, τη ζωή τους. Ήταν ακόμα ένα ταξίδι που δεν είχε εισιτήριο επιστροφής, μιας και η σκέψη όλων μας ήταν και είναι συνεχώς κοντά τους. Και φτάνει το καλοκαίρι του 2018, μια ανάσα πριν τον Αύγουστο που όλοι περιμένουμε λίγο να ξεκουραστούμε και να γεμίσουμε μπαταρίες. Και είμαστε εδώ κι ετοιμάζουμε το περιοδικό μας. Το περιοδικό που ήθελε και θέλει να δώσει ένα διαφορετικό νόημα στη ζωή των ανθρώπων που ζουν με το διαβήτη. Να δει τις δυσκολίες στην καθημερινότητα, τις ανθρώπινες σχέσεις, ψυχολογία και φυσικά...το παιδί… Και θεωρούμε πως τα έχουμε καταφέρει. Έχουμε βάλει το λιθαράκι μας στο χτίσιμο μιας υγιούς ενημέρωσης και επικοινωνίας. Και όπως είπαμε και στην αρχή, πολλοί έχουν βοηθήσει για να γίνει πραγματικότητα αυτός ο στόχος και κάθε χρονιά φαντάζει πιο φωτεινός. Χωρίς να το καταλάβουμε ήρθε και ο Σεπτέμβρης. Το σχολικό κουδούνι χτύπησε και για εμάς και στο τέλος του μήνα ξεκινάμε, ίσως, την πιο δυνατή δράση μας. Με την υποστήριξη του Κοινωφελούς Ιδρύματος “ΤΙΜΑ” επισκεπτόμαστε 6 Δήμους της Δυτικής Αττικής. Επισκεπτόμαστε όλα τα ΚΑΠΗ των δήμων και εξετάζουμε, ενημερώνουμε και είμαστε δίπλα στα άτομα της 3ης ηλικίας. Και εδώ τα συναισθήματα μας είναι πολύ δυνατά. Η χαρά εναλλάσσεται με τη λύπη, γιατί διαπιστώνεις πως υπάρχουν άνθρωποι στα αζήτητα, άνθρωποι που ζουν χωρίς να έχουν κάποιον να τους κρατά το χέρι και να τους φροντίζει. Σκληρό, αλλά δυστυχώς «συνηθισμένο». Και εκεί, βλέπεις το γιατρό που ήρθε για μια επίσκεψη να σκύβει, να τον αγκαλιάζει και να τον φροντίζει σαν να είναι δικός του άνθρωπος. Και τότε, το συναίσθημα της λύπης γίνεται συναίσθημα ευγνωμοσύνης. Και χωρίς να το καταλάβουμε, φτάσαμε στα Χριστούγεννα! Στολίδια, λαμπάκια, Χριστουγεννιάτικα δέντρα… Όλη η ομάδα τρέχει για να ξεκινήσουμε το Diabetes Magic Bus. Με οδηγό τον Κρατερό Κατσούλη, το Diabetes Magic Bus έκανε στάσεις σε 6 δήμους της Αττικής, για να φέρει τα παιδιά πιο κοντά στη μαγεία των Χριστουγέννων και να ενημερώσει μικρούς και μεγάλους για το διαβήτη και τον εμβολιασμό. Το μαγικό του ταξίδι περιλάμβανε δωρεάν εξετάσεις γλυκόζης, ενημέρωση για το Σακχαρώδη Διαβήτη και τον εμβολιασμό από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό και εκπαιδευτικά παιχνίδια για παιδιά και εφήβους σε σχέση με το Σακχαρώδη Διαβήτη. Κι έτσι φτάσαμε στο τέλος του 2018 και κάνουμε μια νέα αρχή στο 2019! Εύχομαι να είμαστε καλά, ώστε να απολαύσουμε την καινούργια χρονιά με τις συναρπαστικές εμπειρίες και τα συναισθήματα που θα μας προσφέρει! Πολύ φιλικά, Αναστασία Καφούση

στα χρωματα του διαβήτη

x

3

26 x

ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ-ΜΑΡΤΙΟΣ 2019

χρωματα

στα

του διαβήτη

Ιδιοκτησία ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ-ΚΑΡΤΑ ΔΙΑΒΗΤΗ

Διευθύντρια Σύνταξης Νεκταρία Καρακώστα

Υπεύθυνοι Διαφήμισης Αναστασία Καφούση Ελένη Νικολάου

Επιμέλεια-Διόρθωση Κειμένων & Υποδοχή Διαφήμισης Ειρήνη Καφούση

Υπεύθυνος Λογιστηρίου Δημήτρης Μούτουλας

Καλλιτεχνική Επιμέλεια Κατερίνα Σπηλιωτοπούλου

Εκτύπωση PressiousArvanitidis

Εκδότης BCO Development Αγ.Ι.Θεολόγου 41, Χολαργός 15561 Τηλ. 210 6520062, Fax. 210 6520082 Email: info@bco.gr

Τριμηνιαία Περιοδική Έκδοση

www.kartadiaviti.gr Επιστημονικοί Συνεργάτες Δρ Σπυρίδων Γκούβαλης, Χειρουργός/Ουρολόγος/Παιδοουρολόγος, επιστημονικός συνεργάτης του ΔΘΚΑ Υγεία Χάρης Δημοσθενόπουλος, MmedSci, Κλινικός Διαιτολόγος/Βιολόγος, Προϊστάμενος Διαιτολογικού Τμήματος Λαϊκού Νοσοκομείου Αθηνών Mαρία Δούραλη, Ψυχολόγος Υγείας Ιωάννης Π. Κιουμής, Καθηγητής Πνευμονολογίας και Λοιμωξιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης Αθηνά Μαξιμιάδη, MSc, Ψυχολόγος Υγείας Αλέξανδρος Νάστος, Ειδικός Παθολόγος, μέλος της ESoDiMeSO και της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης (Ιατρεία Ασπροπύργου «Πανάκεια» & Α’ Παθολογική Κλινική Ιατρικού Κέντρου Αθηνών) Dr Ελένη Παπαγιαννίδου, Κλινική Διαιτολόγος/ Διατροφολόγος, Γ.Ν. Ασκληπιείο Βούλας Άγγελος Παππάς, Διευθυντής ΕΣΥ, Διαβητολογικό Κέντρο Βενιζέλειου Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου Ανατολή Παταρίδου, Xειρουργός ωτορινολαρυγγολόγος κεφαλής και τραχήλου, παιδο-ΩΡΛ, επιστημονική συνεργάτης του νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ-ΜΗΤΕΡΑ Αναστάσιος Σπαντιδέας, MD, PhD, FCCP, Παθολόγος/Κλινικός Φαρμακολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών Νικόλαος Τσαπτσίνος, Αλλεργιολόγος Ερμιόνη Τσενικλίδη, Ενδοκρινολόγος /Διαβητολόγος Γεώργιος Β. Τυρογιάννης, Ειδικός Παθολόγος, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών Δημήτριος Ι. Χατζηδάκης, Ομότιμος Καθηγητής Παθολογίας/ Ενδοκρινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

Συνεντεύξεις Στυλιανός Αντωναράκης, Καθηγητής Γενετικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Γενετικής και Γενωμικής iGE3 της Γενεύης ISSN: 2241- 3677

Ειδικοί Συνεργάτες Επικοινωνήστε μαζί μας για ό,τι σας απασχολεί στο τηλέφωνο: 210 6520062 ή στο e-mail: info@kartadiaviti.gr Οι απόψεις των συντακτών και των αρθρογράφων δεν αποτελούν αναγκαία απόψεις του εκδότη και του ιδιοκτήτη του περιοδικού. Για τα αποστελλόμενα έντυπα, κείμενα και φωτογραφίες, ο εκδότης παίρνει αυτομάτως το δικαίωμα δημοσίευσης. Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται στο περιοδικό προς δημοσίευση δεν επιστρέφονται. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή ή η μετάδοση όλουχρωματα ή μέρους του του διαβήτη εντύπου (κείμενα και φωτογραφικό υλικό), 4 στα χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη (νόμος 2121/1993).

x

Σπύρος Ζαρογιάννης, Κλινικός Διαιτολόγος/Διατροφολόγος, Χαροκόπειο Παν/μιο Αθηνών. Μεταπτυχιακός φοιτητής με εξειδίκευση στο Διαβήτη, College of Medical, Veterinary & Life Sciences, University of Glasgow Νεκταρία Καρακώστα, Δημοσιογράφος Υγείας

Editorial της σύνταξης

Με αφορμή την πρόσφατη επιδημία ιλαράς που εξαπλώνεται στις ΗΠΑ και που οι υγειονομικές αρχές έχουν αποδώσει στο αντιεμβολιαστικό κίνημα, ως δημοσιογράφος υγείας, αλλά και ως μαμά, δεν μπορώ παρά να εκφράσω την απορία: Πώς είναι δυνατόν γονείς να πιστεύουν οτιδήποτε διαβάσουν στο Ίντερνετ και στη βάση της όποιας γνώμης σχηματίσουν να αφήνουν ανεμβολίαστα τα παιδιά τους, παρά τις συστάσεις του παιδιάτρου;

ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ Δημοσιογράφος Υγείας

Τα επιστημονικά δεδομένα υπάρχουν και είναι ακλόνητα και σαφή: Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ο εμβολιασμός είναι η σημαντικότερη παρέμβαση δημόσιας υγείας μετά το καθαρό πόσιμο νερό, μία παρέμβαση που προλαμβάνει σήμερα περί τα 2.000.000-3.000.000 θανάτους το χρόνο. Αν μάλιστα η εμβολιαστική κάλυψη βελτιωνόταν, θα μπορούσε να προλάβει 1.500.000 ακόμη! Η παράνοια όμως δείχνει, δυστυχώς, να επικρατεί. Έτσι, η ταχεία εξάπλωση του αντιεμβολιαστικού κινήματος, ανάγκασε πρόσφατα τον ΠΟΥ να κατατάξει τη διστακτικότητα απέναντι στα εμβόλια, στην όγδοη θέση της λίστας με τις 10 μεγαλύτερες απειλές για τη δημόσια υγεία! Στην ίδια λίστα δηλαδή με το AIDS, τον Έμπολα, την αντοχή στα αντιβιοτικά, την παχυσαρκία, το διαβήτη και τη στεφανιαία νόσο... Τα στοιχεία του Αμερικανικού Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων (CDC) για τα επίπεδα εμβολιαστικής κάλυψης των παιδιών έως 35 μηνών στις ΗΠΑ είναι απογοητευτικά: Από το 2001 έως το 2015, το ποσοστό των ανεμβολίαστων παιδιών κάτω των τριών ετών τετραπλασιάστηκε! Οι αντιεμβολιαστές αρνούνται τα εμβόλια λόγω αντίδρασης στα συμφέροντα της φαρμακοβιομηχανίας, άλλοι υποστηρίζουν ότι περιέχουν μη φυσικά και μη ασφαλή συστατικά με τα οποία δεν θέλουν να φορτώσουν τον οργανισμό του παιδιού, άλλοι ισχυρίζονται ότι τα εμβόλια συνδέονται με αυτισμό. Ωστόσο, οι επιστήμονες έχουν απορρίψει με στοιχεία και μελέτες όλους αυτούς τους ισχυρισμούς. Πολλοί «θιασώτες» του κινήματος λένε: «Γιατί να εμβολιάσω το παιδί μου για μια ασθένεια που δεν είναι άμεση απειλή;». Όμως οι ειδικοί προειδοποιούν: Όσο αυτή η τρέλα συνεχίζεται, θα αρχίσουμε σύντομα πάλι να βλέπουμε περιστατικά όχι μόνο ιλαράς, αλλά και παρωτίτιδας και πολιομυελίτιδας... Θέλουμε πραγματικά να ζήσουμε κάτι τέτοιο;

6

x

στα χρωματα του διαβήτη

Index περιεχόμενα

10

38 ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΗ & ΔΙΑΒΗΤΗΣ Ο «εφιάλτης» που επιστρέφει

38

46 ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ Κρίκοι της ίδιας αλυσίδας

50 ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΗΣ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D 54 ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΑ ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ

34

54

58 ΠΩΣ ΜΕΤΑΦΕΡΟΥΜΕ

ΤΗΝ ΙΝΣΟΥΛΙΝΗ ΤΟ ΧΕΙΜΩΝΑ;

60 ΔΙΑΒΗΤΗΣ

Πώς και γιατί επιδρά στην ακοή;

64 Απολογισμός 2018

MAGIC DIABETES BUS

10 ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑΣ Γιατί είναι αναγκαίος;

16 ΔΙΑΛΕΙΜΜΑΤΙΚΗ ΔΙΑΙΤΑ Μπορεί να βοηθήσει στο διαβήτη;

22 ΤΡΟΦΙΜΑ & ΦΑΡΜΑΚΑ

Οι πιο συχνές αλληλεπιδράσεις

26 ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑ

Η νόσος «φάντασμα»

34 ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ

Η... δύσκολη πλευρά της άνοιξης

8

x

στα χρωματα του διαβήτη

68 Συνάντηση με τον

Στυλιανό Αντωναράκη Καθηγητής Γενετικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης, Πρόεδρος του Ινστιτούτου Γενετικής και Γενωμικής iGE3 της Γενεύης

76 ΔΙΑΓΝΩΣΤΗΚΑ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ! Και τώρα τι;

80 ΑΤΟΜΟ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ

Μπορεί να νηστέψει με ασφάλεια;

84 ΠΑΜΕ ΘΕΑΤΡΟ!

86 ΜΑΓΕΙΡΕΥΟΥΜΕ ΝΟΣΤΙΜΑ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΑ!

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει ο:

ΙΩΑΝΝΗΣ Π. ΚΙΟΥΜΗΣ Καθηγητής Πνευμονολογίας και Λοιμωξιολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης

ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑΣ

ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΓΚΑΙΟΣ; Παρά τις κοσμογονικές προόδους της Ιατρικής κατά τον 20ο αιώνα, η πνευμονία αποτελεί ακόμη και σήμερα μια από τις σημαντικότερες αιτίες νοσηρότητας στα νεογνά, τα νήπια και τους ηλικιωμένους.

Η θνητότητα της νόσου, ωστόσο, αφορά κατά κύριο λόγο τους ηλικιωμένους και αυξάνεται σχεδόν εκθετικά όσο μεγαλύτερη είναι η ηλικία των ατόμων που προσβάλλονται. Καθώς το ποσοστό των ηλικιωμένων ως ποσοστό του πληθυσμού βρίσκεται σε συνεχή άνοδο τόσο στην Ευρώπη, όσο και στην Αμερική, γίνεται φανερό ότι η πνευμονία καθίσταται μια πρόκληση για τα συστήματα υγείας όλων των χωρών επειδή, εκτός από την απώλεια ανεκτίμητων ανθρώπινων ζωών, εκτοξεύει τις ανάγκες χρήσης και το κόστος της νοσοκομειακής περίθαλψης.

10 10

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

ΤΟ ΣΥΖΕΥΓΜΕΝΟ ΠΟΛΥΣΑΚΧΑΡΙΔΙΚΌ ΕΜΒΟΛΙΟ ΚΑΛΥΠΤΕΙ 13 ΣΤΕΛΕΧΗ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΙΟΚΟΚΚΟΥ, ΑΛΛΑ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΜΟΡΦΗΣ ΤΟΥ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΠΩΣ ΔΙΑΘΕΤΕΙ ΥΨΗΛΟΤΕΡΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΕΠΕΙΔΗ ΠΡΟΚΑΛΕΙ ΠΑΡΑΤΕΤΑΜΕΝΗ ΑΝΟΣΙΑ, ΧΟΡΗΓΕΙΤΑΙ ΕΦΑΠΑΞ.

στα στα χρωματα χρωματα του τουδιαβήτη διαβήτη

x

11 11

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Η ΧΟΡΗΓΗΣΗ ΑΝΤΙΜΙΚΡΟΒΙΑΚΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΤΥΠΙΚΑ ΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΕΝΑΝΤΙ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΙΟΚΟΚΚΟΥ ΔΕΝ ΕΓΓΥΑΤΑΙ ΤΗΝ ΕΥΝΟΪΚΗ ΕΚΒΑΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ, ΚΑΘΩΣ ΣΤΙΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ΒΑΡΙΑΣ ΠΝΕΥΜΟΝΙΑΣ ΠΟΥ ΣΥΝΟΔΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΜΙΚΡΟΒΙΑΙΜΙΑ ΕΧΕΙ ΑΠΟΔΕΙΧΘΕΙ ΟΤΙ ΔΕΝ ΜΕΙΩΝΕΙ ΤΟΥΣ ΘΑΝΑΤΟΥΣ ΠΟΥ ΘΑ ΣΥΜΒΟΥΝ ΜΕΣΑ ΣΤΙΣ ΠΡΩΤΕΣ 3-5 ΗΜΕΡΕΣ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ.

12 12

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Οι πλέον πρόσφατες μελέτες δίνουν στους ιούς (όπως π.χ. στον ιό της γρίπης) έναν ολοένα και μεγαλύτερο ρόλο στην παθογένεια της πνευμονίας, παρ’ όλα αυτά ο πνευμονιόκοκκος διατηρεί την ηγετική του θέση ως πρωτεύον αίτιο της νόσου. Η χορήγηση αντιμικροβιακών φαρμάκων τυπικά δραστικών έναντι του πνευμονιοκόκκου δεν εγγυάται την ευνοϊκή έκβαση της νόσου, καθώς στις περιπτώσεις βαριάς πνευμονίας που συνοδεύεται από μικροβιαιμία έχει αποδειχθεί ότι δεν μειώνει τους θανάτους που θα συμβούν μέσα στις πρώτες 3-5 ημέρες της νόσου. Επιπλέον, παρά την αντιμικροβιακή θεραπεία, ο κίνδυνος θανάτου παραμένει υψηλός για τα άτομα με χρόνια σοβαρά νοσήματα που θα αναπτύξουν πνευμονία. Από την άλλη πλευρά, η πρόληψη της πνευμονίας συνεπάγεται τη χορήγηση λιγότερων αντιβιοτικών, με αποτέλεσμα τη μικρότερη ανάπτυξη αντοχής των μικροβίων στα πολύτιμα αυτά φάρμακα. Άρα, η πρόληψη της πνευμονίας έχει διπλή σημασία και θα πρέπει να επιδιώκεται συστηματικά. Αναμφίβολα, το αποτελεσματικότερο προληπτικό μέσο για την πνευμονία είναι ο εμβολιασμός. Παρά τις παράλογες απόψεις του λεγόμενου «αντιεμβολιαστικού κινήματος», το σύνολο της ιατρικής κοινότητας σε παγκόσμιο επίπεδο προσπαθεί να πείσει το κοινό, ότι πέρα από κάθε αμφιβολία οι εμβολιασμοί αποτελούν την ιατρική παρέμβαση που σώζει περισσότερες ζωές

από οποιοδήποτε άλλο διαγνωστικό ή θεραπευτικό μέσο. Τα αντιπνευμονιοκοκκικά εμβόλια προσφέρουν προστασία απέναντι στην πνευμονία που προκαλείται από τον πνευμονιόκοκκο, ένα μικρόβιο που εμφανίζει περισσότερα από 90 ανοσολογικά διαφορετικά στελέχη. Επί του παρόντος, διατίθενται δύο ασφαλή εμβόλια με διαφορετική μορφή, που στοχεύουν τα σημαντικότερα νοσογόνα στελέχη του πνευμονιοκόκκου. Το πολυσακχαριδικό εμβόλιο σχεδιάστηκε ώστε να καλύπτει 23 στελέχη πνευμονιοκόκκου που ευθύνονται κατά κύριο λόγο για την ανάπτυξη πνευμονίας. Διαθέτει σχετικά καλή αποτελεσματικότητα απέναντι στις πνευμονίες που συνοδεύονται με μικροβιαιμία, αλλά απαιτείται η επανάληψή του κάθε πέντε χρόνια, καθώς η ανοσία που προσφέρει μειώνεται με την πάροδο του χρόνου. Από την άλλη πλευρά, το συζευγμένο πολυσακχαριδικό εμβόλιο καλύπτει λιγότερα (13) στελέχη του πνευμονιοκόκκου, αλλά λόγω της μορφής του, φαίνεται πως διαθέτει υψηλότερη αποτελεσματικότητα και επειδή προκαλεί παρατεταμένη ανοσία, χορηγείται εφάπαξ. Η συνδυασμένη χορήγηση και των δύο εμβολίων αυξάνει τη συνολική κάλυψη των μικροβιακών στελεχών και συστήνεται στις περιπτώσεις όπου επιδιώκεται η μέγιστη δυνατή προστασία.

στα χρωματα του διαβήτη

x

13

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Η ΑΠΟΔΟΧΗ ΤΟΥ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ ΑΠΟ ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΙΦΟΒΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΡΑΣΕΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΑ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΣΤΟ ΑΤΟΜΙΚΟ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΣΤΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ.

Γρίπη Η γρίπη μπορεί να προκαλέσει σοβαρή και ενδεχομένως θανατηφόρα πνευμονία, ενώ παράλληλα προδιαθέτει τον εξασθενημένο οργανισμό για την μετέπειτα ανάπτυξη πνευμονίας από μικρόβια, όπως ο πνευμονιόκοκκος και ο σταφυλόκοκκος. Ο αντιγριπικός εμβολιασμός καλύπτει τα 3 ή 4 επικρατέστερα για την πρόκληση νόσου στελέχη του ιού. Επειδή, όμως, αυτά μεταβάλλονται κάθε έτος, το εμβόλιο θα πρέπει να επαναλαμβάνεται ετησίως στα άτομα και τις ομάδες (όπως οι

14

x

στα χρωματα του διαβήτη

ηλικιωμένοι και όσοι πάσχουν από σοβαρά νοσήματα) που εκτίθενται περισσότερο στον κίνδυνο σοβαρής νόσου. Σε εμβολιασμό πρέπει να υποβάλλεται και το προσωπικό των υπηρεσιών υγείας, προκειμένου να μειωθούν οι πιθανότητες μετάδοσης της λοίμωξης στους ήδη νοσηλευόμενους ασθενείς. Η ασφάλεια του αντιγριπικού εμβολίου είναι υψηλή και οι σοβαρές ανεπιθύμητες δράσεις του είναι σπάνιες και αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά Δυστυχώς, η εμβολιαστική κάλυψη αν και έχει αυξηθεί στη χώρα μας, δεν έχει φθάσει ακόμη στα επιθυμητά επίπεδα. Εδώ θα πρέπει να υπογραμμισθεί, ότι εφόσον ο εμβολιασμός καλύψει ένα συγκεκριμένο ποσοστό του πληθυσμού, τότε -έμμεσα- προστατεύονται και εκείνα τα άτομα που δεν έχουν εμβολιασθεί. Το φαινόμενο αυτό, γνωστό σαν «προστασία αγέλης», έχει κρίσιμη σημασία προκειμένου να ελεγχθεί η εξάπλωση της πνευμονίας στην κοινότητα. Η αποδοχή του εμβολιασμού από τα άτομα και τις επίφοβες ομάδες μπορεί να δράσει προστατευτικά όχι μόνο στο ατομικό, αλλά και στο κοινωνικό επίπεδο, διασώζοντας δύο πολύτιμες αξίες, ανθρώπινες ζωές και δυσεύρετους οικονομικούς πόρους για την υγεία.

στα χρωματα του διαβήτη

x

15

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Γράφει ο:

ΧΑΡΗΣ ΔΗΜΟΣΘΕΝΟΠΟΥΛΟΣ MΜEDSCI. PHDC Κλινικός Διαιτολόγος/Βιολόγος Προϊστάμενος Διαιτολογικού Τμήματος ΓΝΑ Λαϊκό. Μέλος ΔΣ Ελληνικής Διαβητολογικής Εταιρείας & Εταιρείας ΕΜΠΑΚΑΝ. Μέλος Committee DNSG & EFAD European Specialist for Diabetes, Κέντρο Διατροφικής Αγωγής Αμπελοκήπων

διαλειμματική δίαιτα Μπορεί να βοηθήσει στο διαβήτη;

Ο κυριότερος λόγος για την αυξανόμενη δημοτικότητα της διαλειμματικής δίαιτας είναι η αποτελεσματικότητά της στην απώλεια βάρους. Σύντομα, όμως, αναπτύχθηκε το ερώτημα αν θα μπορούσε η δίαιτα αυτή να χρησιμοποιηθεί επίσης στη θεραπεία και στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων και του διαβήτη τύπου 2, παράλληλα με τα άλλα διαδεδομένα διατροφικά πρότυπα, όπως η μεσογειακή διατροφή, η δίαιτα DASH και η δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων.

16

x

στα χρωματα του διαβήτη

στα χρωματα του διαβήτη

x

17

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Τι είναι η διαλειμματική δίαιτα ή νηστεία;

Η συχνότητα εμφάνισης του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 (ΣΔ2) φθάνει τα επίπεδα επιδημίας παγκοσμίως και έχει άμεση σχέση με την αύξηση των ποσοστών παχυσαρκίας και του καθιστικού τρόπου ζωής. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, 425 εκατομμύρια ενήλικες θα έχουν διαβήτη έως το 2030. Αυτό είναι σημαντικό, καθώς ο διαβήτης συνδέεται στενά με καρδιαγγειακές παθήσεις, αμφιβληστροειδοπάθεια, νευροπάθεια και νεφρική νόσο, καταστάσεις που αυξάνουν την πίεση στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης. Τα άτομα με διαβήτη χρησιμοποιούν τρεις έως τέσσερις φορές περισσότερους ιατρικούς πόρους, σε σχέση με τα άτομα χωρίς διαβήτη. Η μέτρια απώλεια βάρους και η συστηματική άσκηση μπορούν αφενός να αποτρέψουν την εμφάνιση του ΣΔ2, αφετέρου να βελτιώσουν το μεταβολικό έλεγχο. Στο πλαίσιο αυτό, οι διαιτητικές παρεμβάσεις θεωρούνται απαραίτητες για τη θεραπεία και την πρόληψη των επιπλοκών που σχετίζονται με το διαβήτη. Υπάρχουν πολλοί τύποι διαιτητικών παρεμβάσεων που μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα άτομα με διαβήτη. Μία από αυτές είναι η διαλειμματική νηστεία (IF=intermittent fasting). Πρόκειται για μια διαιτητική παρέμβαση στην οποία κάποιος μπορεί να τρώει μόνο 6-8 ώρες την ημέρα, μένοντας νηστικός τις υπόλοιπες 16 - 18 ώρες.

18 18

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Η διαλείπουσα ή διαλειμματική νηστεία είναι η διαδικασία της εναλλαγής ανάμεσα σε περιόδους φαγητού και μη λήψης φαγητού. Είναι μια διαδεδομένη, το τελευταίο χρονικό διάστημα, διατροφική μέθοδος. Οι περισσότεροι την ακολουθούν σε μια προσπάθεια να αποκομίσουν οφέλη για την υγεία τους. Υπάρχουν διαφορετικές μέθοδοι IF νηστείας. Αυτές είναι:

1.

Η μέθοδος 5/2

Αυτή η μέθοδος σας επιτρέπει να τρώτε κανονικά πέντε ημέρες την εβδομάδα. Οι άλλες δύο μέρες είναι οι ημέρες νηστείας, αν και εξακολουθείτε να τρώτε. Απλά η θερμιδική πρόσληψη εκείνες τις ημέρες δεν ξεπερνά τις 500 - 600 θερμίδες.

2.

Η μέθοδος Eat-stop-eat

Με αυτήν περιορίζονται όλα τα τρόφιμα για 24 ώρες, μία ή δύο φορές την εβδομάδα.

3.

Η μέθοδος 16/8

Όλες οι θερμίδες της ημέρας καταναλώνονται σε σύντομο χρονικό διάστημα - τυπικά 6 με 8 ώρες - και επικρατεί νηστεία για τις υπόλοιπες 14 έως 16 ώρες. Μπορείτε να το κάνετε αυτό κάθε μέρα, ή μερικές φορές την εβδομάδα.

Για εσάς που θέλετε να περιορίσετε την κατανάλωση ζάχαρης στη διατροφή σας, η πράσινη σειρά Παπαδοπούλου ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ, σας προσφέρει πολλές διαφορετικές επιλογές για όλες τις στιγμές της ημέρας. Η σειρά περιλαμβάνει προϊόντα χωρίς ζάχαρη (Cream Crackers, Πολυδημητριακά Μπισκότα Πρωινού με κακάο, Digestive & Mini Digestive) και προϊόντα χωρίς προσθήκη ζάχαρης ή άλλων σακχάρων (Digestive Bar με μαύρη σοκολάτα και παξιμαδάκια KRISPIES ολικής άλεσης). Όλα τα προϊόντα της σειράς Παπαδοπούλου ΧΩΡΙΣ ΖΑΧΑΡΗ είναι πλούσια σε δημητριακά και περιέχουν φυτικές ίνες, για μια καθημερινή ισορροπημένη διατροφή. Επιπλέον για εσάς που θέλετε να περιορίσετε και την κατανάλωση αλατιού στη διατροφή σας, δημιουργήσαμε τις φρυγανιές Παπαδοπούλου «Χωρίς». Οι φρυγανιές «Χωρίς» παρασκευάζονται χωρίς προσθήκη αλατιού και ζάχαρης. Βάλτε στη διατροφή σας την Πράσινη σειρά Παπαδοπούλου και κερδίστε όλη την απόλαυση χωρίς τη ζάχαρη!

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Γιατί είναι τόσο δημοφιλής; Ο κυριότερος λόγος για την αυξανόμενη δημοτικότητα της διαλειμματικής δίαιτας είναι η αποτελεσματικότητά της στην απώλεια βάρους. Σύντομα, όμως, αναπτύχθηκε το ερώτημα αν θα μπορούσε η δίαιτα αυτή να χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία και στην πρόληψη των καρδιαγγειακών παθήσεων και του διαβήτη τύπου 2, παράλληλα με τα άλλα διαδεδομένα διατροφικά πρότυπα, όπως η μεσογειακή διατροφή, η δίαιτα DASH και η δίαιτα χαμηλών υδατανθράκων. Οι μελέτες που έχουν αξιολογήσει τις επιδράσεις της διαλειμματικής δίαιτας στο ΣΔ2 είναι πολύ περιορισμένες, αν και υπάρχουν δοκιμές που βρίσκονται σε εξέλιξη. Μία μελέτη πάνω στην επίδραση της νηστείας μέρα παρά μέρα σε υγιή ενήλικα ποντίκια με φυσιολογικό βάρος για διάστημα τριών μηνών, αν και οδήγησε σε μειωμένο σωματικό βάρος είχε ως αποτέλεσμα μια αύξηση του λιπώδους ιστού στην περιοχή της κοιλιάς τους, αλλά και βλάβες στα κύτταρα του παγκρέατός τους. Ωστόσο, άλλη μελέτη που δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση BMJ Case Reports τον Οκτώβριο του 2018, όπου τρεις άνδρες με ινσουλινοεξαρτώμενο διαβήτη τύπου 2, ηλικίας 40 έως 67 ετών, ακολούθησαν ένα πρόγραμμα διαλειμματικής νηστείας για διάστημα περίπου 10 μηνών έχασαν βάρος (10-18% του συνολικού σωματικού τους βάρους), ενώ καταγράφηκε και μείωση του σακχάρου νηστείας και της γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης τους σε τέτοιο βαθμό, που διέκοψαν τη φαρμακευτική τους αγωγή. Μια τελευταία μελέτη, που δημοσιεύθηκε τον Ιούλιο του 2018 στο περιοδικό Journal of the American Medical Association διαπίστωσε, ότι η διαλείπουσα νηστεία δεν ήταν καλύτερη στη βελτίωση των επιπέδων σακχάρου του σακχαρώδους διαβήτη τύπου 2 από τον κανονικό θερμιδικό περιορισμό.

20

x

στα χρωματα του διαβήτη

P u p l i

Καρτεράκι

Η διαλειμματική νηστεία, αν και φαίνεται να έχει θετικά αποτελέσματα στην απώλεια βάρους και στην πρόληψη του διαβήτη τύπου 2, είναι πιθανό να προκαλέσει σοβαρές βλάβες στο πάγκρεας με αποτέλεσμα την απορρύθμιση της παραγωγής της ινσουλίνης. Τα αποτελέσματα που να την κατατάσσουν ως μία απόλυτα ενδεδειγμένη μέθοδο διατροφής δεν είναι ακόμη αρκετά. Ωστόσο, μία βραχυπρόθεσμη ημερήσια διαλειμματική νηστεία μπορεί να είναι μία ασφαλής και ανεκτή διαιτητική παρέμβαση σε ασθενείς με ΣΔ2, ικανή να βελτιώσει το βάρος του σώματος, τη γλυκόζη νηστείας και τη μεταγευματική μεταβλητότητα στις τιμές του σακχάρου. Αυτό που είναι βέβαιο, είναι πως απαιτείται μεγαλύτερη, μακρύτερη μελέτη για επιβεβαίωση ή μη των παραπάνω ευρημάτων.

®

από την DICTAMUS

Τσάι φτιαγμένο από βότανα της κρητικής γής, με άρωμα που σε ταξιδεύει γευστικά στην κρητική ύπαιθρο. Τα οκτώ θαυμάσια βοτανικά αφεψήματα της Dictamus®, μπορούν να γίνουν μια υγιεινή, καθημερινή συνήθεια. Δίκταμο, Λουίζα, Μέντα, Χαμομήλι, Φασκόμηλο και τρία ευεργετικά βοτανικά μείγματα. Βασισμένα σε παραδοσιακές συνταγές και γνήσια κρητικά βότανα, προσφέρουν ένα ποιοτικό αφέψημα που τονώνει, ηρεμεί και προφυλάσσει τον οργανισμό μας. Είναι ο φυσικός τρόπος που ενισχύει το αίσθημα της ευεξίας και βελτιώνει την ψυχική μας διάθεση, καθώς το τσάι από βότανα δεν περιέχει καφεΐνη(τεϊνη) και έχει όλες τις ευεργετικές ιδιότητες των βοτάνων από τα οποία παρασκευάζεται. Στη γραμμή παραγωγής του εφαρμόζεται πιστοποιημένο σύστημα ασφάλειας και διαχείρισης τροφίμων EN ISO 22000:2005, προκειμένου να προσφέρει ένα απόλυτα ασφαλές προϊόν στον καταναλωτή. Όλα τα ροφήματα αυτής της σειράς, είναι χαλαρωτικά και πίνονται όλες τις ώρες της ημέρας, κρύα ή ζεστά.

Καλ ή απόλ αυση, με υγ εία !!! στα χρωματα του διαβήτη

x

21

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Γράφει η:

ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ Κλινική Διαιτολόγος Διατροφολόγος, Γ.Ν. Ασκληπιείο Βούλας

ΤΡΟΦΙΜΑ & ΦΑΡΜΑΚΑ ΟΙ ΠΙΟ ΣΥΧΝΕΣ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ

22

x

στα στα χρωματα του τουδιαβήτη διαβήτη

Πιθανά να έχετε ακούσει ότι δεν πρέπει να πίνετε χυμό γκρέιπφρουτ μαζί με τα φάρμακα της χοληστερόλης. Ωστόσο, αυτός δεν είναι ο μόνος συνδυασμός τροφίμων και φαρμάκων που πρέπει να αποφεύγετε. Ο χυμός γκρέιπφρουτ μπορεί να αλληλεπιδράσει με πολλά άλλα φάρμακα, συνταγογραφούμενα και μη και το ίδιο ισχύει και για πολλά άλλα τρόφιμα.

Ο ΧΥΜΟΣ ΓΚΡΕΙΠΦΡΟΥΤ ΕΧΕΙ ΤΗ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ ΝΑ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑ ΜΕ ΤΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΜΕ ΔΙΑΦΟΡΟΥΣ ΤΡΟΠΟΥΣ. ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ ΤΟΝ ΑΝ ΠΑΙΡΝΕΤΕ ΣΤΑΤΙΝΕΣ.

Ο χυμός γκρέιπφρουτ έχει τη δυνατότητα να αλληλεπιδρά με τα φάρμακα με διάφορους τρόπους. Ένας τρόπος είναι η αύξηση της απορρόφησης ορισμένων φαρμάκων - όπως συμβαίνει με μερικές, αλλά όχι όλες τις στατίνες. Αποφύγετε το χυμό γκρέιπφρουτ αν παίρνετε στατίνες. Ο χυμός γκρέιπφρουτ δεν αφήνει το σώμα να μεταβολίσει φυσιολογικά τα φάρμακα, με αποτέλεσμα οι φαρμακευτικές ουσίες να βρίσκονται σε χαμηλότερα ή υψηλότερα από τα κανονικά επίπεδα στο αίμα. Πολλά φάρμακα επηρεάζονται με αυτόν τον τρόπο, συμπεριλαμβανομένων των αντι-ισταμινικών, των αντιυπερτασικών, των φαρμάκων του θυρεοειδούς, των αντισυλληπτικών, των αντιόξινων και της δεξτρομεθορφάνης που καταστέλλει το βήχα.

στα χρωματα του διαβήτη

x

23 23

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Είναι καλό να αποφεύγετε ή να μειώνετε σημαντικά την πρόσληψη χυμού γκρέιπφρουτ όταν παίρνετε αυτά τα φάρμακα. Γιατί, όμως, μόνο ο χυμός γκρέιπφρουτ προκαλεί προβλήματα και όχι άλλοι χυμοί εσπεριδοειδών; Ο χυμός γκρέιπφρουτ περιέχει μία κατηγορία ενώσεων, τις λεγόμενες φουρανοκουμαρίνες, που δρουν στο σώμα, αλλάζοντας τα χαρακτηριστικά αυτών των φαρμάκων. Ο χυμός πορτοκαλιού και οι λοιποί χυμοί εσπεριδοειδών δεν περιέχουν αυτές τις ενώσεις.

Πράσινα φυλλώδη λαχανικά Τα αντιπηκτικά φάρμακα, όπως για παράδειγμα η βαρφαρίνη, επιδρά στους παράγοντες πήξης που εξαρτώνται από τη βιταμίνη Κ. Τρώγοντας πάρα πολλά πράσινα φυλλώδη λαχανικά, τα οποία είναι υψηλά σε βιταμίνη Κ, μπορεί να μειωθεί η ικανότητα των αντιπηκτικών να αποτρέπουν την πήξη. Ωστόσο, δεν είναι ανάγκη να κόψετε πλήρως τις πράσινες σαλάτες. Τα προβλήματα εμφανίζονται όταν υπάρξει σημαντική και αιφνίδια αύξηση ή μείωση της πρόσληψης αυτών των λαχανικών, καθώς μπορεί να μεταβληθεί η αποτελεσματικότητα του φαρμάκου. Επομένως, το μήνυμα είναι να τρώτε τα χόρτα σας αλλά σε σταθερή ποσότητα.

Υποκατάστατα αλατιού Οι καταναλωτές που λαμβάνουν κάποια φάρμακα για καρδιακή ανεπάρκεια ή για την υψηλή αρτηριακή πίεση πρέπει να είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί με τα υποκατάστατα αλατιού, τα οποία αντικαθιστούν συχνά το νάτριο με το κάλιο. Η αυξημένη κατανάλωση καλίου, μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων αυτών. Όσοι λαμβάνουν αναστολείς ΜΕΑ για την υπέρταση για παράδειγμα, μπορεί να παρατηρήσουν σημαντική αύξηση των επιπέδων καλίου στο αίμα, καθώς αυτά τα φάρμακα αυξάνουν το κάλιο. Αντίθετα, αν κάποιος έχει επιβαρυμένη νεφρική λειτουργία, θα πρέπει να αποφύγει τη χρήση υποκατάστατων αλατιού.

Τρόφιμα που περιέχουν τυραμίνη Τα υψηλά επίπεδα στο αίμα της αμινοξικής τυραμίνης μπορούν να προκαλέσουν αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Αρκετά φάρμακα παρεμβαίνουν στην καταστροφή της τυραμίνης, συμπεριλαμβανομένων των αναστολέων της μονοαμινοξειδάσης (ΜΑΟΙ) που αντιμετωπίζουν την κατάθλιψη και των φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία των συμπτωμάτων της νόσου του Parkinson. Η συμβουλή μου για όσους παίρνουν αυτά τα φάρμακα είναι να αποφεύγουν τα πλούσια σε τυραμίνη τρόφιμα. Ο κατάλογος είναι μακρύς και περιλαμβάνει: σοκολάτα, ώριμα τυριά, καπνιστά και ζυμωμένα κρέατα, λουκάνικα, επεξεργασμένα κρέατα, ζυμωμένα προϊόντα σόγιας και μπίρα.

ΣΕ ΚΑΠΟΙΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ, Η ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΚΑΘΕ ΤΡΟΦΗΣ ΣΤΗΝ ΠΕΠΤΙΚΗ ΟΔΟ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΕΙΩΣΕΙ ΤΗΝ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗ ΕΝΟΣ ΦΑΡΜΑΚΟΥ. ΤΕΤΟΙΟΥ ΤΥΠΟΥ ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΕΥΚΟΛΑ ΝΑ ΑΠΟΦΕΥΧΘΟΥΝ ΑΝ ΠΑΡΟΥΜΕ ΤΟ ΦΑΡΜΑΚΟ 1 ΩΡΑ ΠΡΙΝ Ή 2 ΩΡΕΣ ΜΕΤΑ ΤΟ ΦΑΓΗΤΟ.

24

x

στα χρωματα του διαβήτη

Συμπερασματικά, οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ τροφίμων και φαρμάκων μπορούν να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην ασφάλεια και την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής θεραπείας, καθώς και στη διατροφική κατάσταση του ατόμου.

Περισσότερα από 100 χρόνια ασταμάτητης αναζήτησης, είναι μόνο η αρχή. Αυξάνουμε την προσπάθεια, από το μοναδικό μας στόχο, τη βελτίωση της ανθρώπινης υγείας.

Menarini Hellas A.E. - Αν. Δαμβέργη 7, 104 45 Αθήνα, Τ.: 210 8316111-13, F.: 210 8317343 info@menarini.gr, www.menarini.gr

GR-MEN-ADV-01-09-2018

μειώνοντας μόνο την απόσταση

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει ο:

ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ ΣΠΑΝΤΙΔΕΑΣ MD, PHD, FCCP Παθολόγος – Κλινικός Φαρμακολόγος, Διδάκτωρ Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών

ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑ

Η νόσος «φάντασμα»

26 26

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Οι πόνοι στην ινομυαλγία είναι διάχυτοι και όχι εντοπισμένοι σε κάποιο ή κάποια σημεία του σώματος. Άκρα (χέρια, πόδια) και κορμός του σώματος συμμετέχουν εξίσου στον εντοπισμό του πόνου. Οι πόνοι είναι συνεχείς και βαθείς, προερχόμενοι βασικά από ινο-μυϊκούς σχηματισμούς. Τους πόνους μπορεί να συνοδεύει δυσκαμψία των αρθρώσεων και του σώματος που είναι πιο έκδηλη κατά την πρωινή έγερση από το κρεβάτι. Αρκετά άτομα, παράλληλα με τους πόνους, αναφέρουν και μουδιάσματα ή τσιμπήματα υπό μορφή βελονών σε διάφορα σημεία του σώματος. Όχι σπάνια, συνυπάρχει υπερβολική ευαισθησία στο άγγιγμα του δέρματος (χάιδεμα, χτένισμα) που μεταφράζεται σε πόνο ή δυσφορία (αλλοδυνία) ή ακόμα και δυσανεξία στο φως και στους ήχους (φωτοφοβία, ηχοφοβία). Χαρακτηριστική είναι η πρόκληση πόνου με την άσκηση πιέσεως σε συγκεκριμένα σημεία του σώματος (εικόνα 1).

Η ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΧΡΟΝΙΟΥ ΓΕΝΙΚΕΥΜΕΝΟΥ ΣΩΜΑΤΙΚΟΥ ΠΟΝΟΥ ΠΟΥ ΣΥΝΟΔΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΑΙΣΘΗΜΑ ΕΝΤΟΝΗΣ ΑΔΥΝΑΜΙΑΣ ΚΑΙ ΥΠΝΟΥ ΠΟΥ ΔΕΝ ΞΕΚΟΥΡΑΖΕΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΑΝΑΖΩΟΓΟΝΕΙ. ΕΠΕΙΔΗ ΑΚΡΙΒΩΣ ΜΙΛΑΜΕ ΓΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΟ ΚΑΙ ΟΧΙ ΓΙΑ ΝΟΣΟ ΜΕ ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ, Η ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑ ΕΧΕΙ ΕΠΙΚΡΑΤΗΣΕΙ ΝΑ ΑΝΑΦΕΡΕΤΑΙ ΚΑΙ ΩΣ Η «ΝΟΣΟΣΦΑΝΤΑΣΜΑ». ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΤΥΧΑΙΟ ΟΤΙ ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΤΕΘΕΙ Η ΔΙΑΓΝΩΣΗ, ΠΟΛΛΟΙ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΤΟΥΣ ΩΣ «ΥΠΕΡΒΟΛΙΚΟΙ» Ή ΩΣ «ΚΑΤΑ ΦΑΝΤΑΣΙΑΝ ΑΣΘΕΝΕΙΣ».

Κάτω τμήμα τραχήλου: πρόσθια προβολή μεταξύ των εγκαρσίων αποφύσεων των Α5-Α7

Δεύτερη πλευρά: δεύτερη χονδροπλευρική συνένωση Πλάγιος επικόνδυλος: 2 εκατοστά από τον επικόνδυλο

Γόνατο: στο μέσο του λιπώδους ιστού εγγύς της αρθρικής επιφάνειας

Ινίο: κατάφυση υπινιακού μυός

Τραπεζοειδής μυς: στο μέσον του άνω χείλους Υπερακάνθιος μυς: πάνω από το μέσο του άνω χείλους της ωμοπλάτης Γλουτιαίος μυς: άνω έξω τεταρτημόριο του γλουτού Μείζων τροχαντήρας: έμπροσθεν του τροχαντηρίου ογκώματος

στα χρωματα του διαβήτη

x

27

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

AΛΛΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ Η ινομυαλγία μπορεί να συνοδεύεται με μια μεγάλη γκάμα άλλων συμπτωμάτων, τα οποία δεν είναι τα ίδια για κάθε ασθενή. Τέτοια συμπτώματα είναι: ò Ευερέθιστο έντερο. ò Ευερέθιστη ουροδόχος

κύστη. ò Πονοκέφαλοι & ημικρανίες. ò Σύνδρομο ανήσυχων

ποδιών. ò Προβλήματα με τη

βραχυπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη μνήμη. ò Μειωμένη ταχύτητα

αντιδράσεων. ò Αδυναμία εκτέλεσης

πολλαπλών αποστολών. ò Ξηρότητα στόματος

(ξηροστομία). ò Άγχος, κατάθλιψη. ò Πόνος κατά την περίοδο. ò Βουητά στα αυτιά, ζάλη. ò Μουδιάσματα και καψίματα

σε διάφορα σημεία του σώματος, στα χέρια ή στα πόδια. ò Δυσλειτουργία

κροταφογναθικής άρθρωσης. ò Συμπτωματική υπογλυκαιμία.

28

x

στα χρωματα του διαβήτη

Το αίσθημα κόπωσης στην ινομυαλγία είναι πολύ έντονο και εκδηλώνεται ακόμα και επί απουσίας οποιασδήποτε δραστηριότητας, γίνεται δε βασανιστικό και εξοντωτικό με την παραμικρή σωματική ή πνευματική δραστηριότητα. Το αίσθημα κόπωσης παρεμβαίνει επηρεάζοντας αρνητικά τις επαγγελματικές, κοινωνικές και οικογενειακές δραστηριότητες του πάσχοντος από ινομυαλγία ατόμου, καθιστώντας τον πρακτικά ανίκανο και ανάπηρο. Λόγω του αισθήματος κόπωσης, οι πάσχοντες αποφεύγουν συχνά οποιαδήποτε δραστηριότητα και παραμένουν για πολλές ώρες ξαπλωμένοι στο κρεβάτι ή καθισμένοι σε μια αναπαυτική πολυθρόνα. Ο ύπνος των πασχόντων από ινομυαλγία δεν είναι βαθύς και αναζωογονητικός, με αποτέλεσμα το άτομο να ξυπνάει κουρασμένο και να παραπονιέται ότι δε χόρτασε τον ύπνο ακόμα και αν αυτός, σε διάρκεια, ήταν αρκετών ωρών. Συχνά, ο ύπνος είναι διακεκομμένος και διαταράσσεται εύκολα από θορύβους και σκέψεις. Οι νοητικές διαταραχές συχνότερα εκδηλώνονται με αδυναμία ή δυσκολία συγκέντρωσης και προσοχής, με δυσκολία στη σκέψη και στην ανάκληση των σωστών λέξεων κατά την ομιλία και με διαταραχές μνήμης.

Συχνότητα εμφάνισης της ινομυαλγίας Η ινομυαλγία είναι μια αρκετά συχνή πάθηση, αφού, ανάλογα με τα διαγνωστικά κριτήρια που χρησιμοποιούμε, η συχνότητα εμφάνισής της στο γενικό πληθυσμό κυμαίνεται από 2-8%, καθιστώντας την δεύτερη συχνότερη ρευματοπάθεια μετά την οστεοαρθρίτιδα. Στη συντριπτική της πλειοψηφία προσβάλλει γυναίκες. Σύμφωνα με τα παλαιά κριτήρια διάγνωσης (1990) του

Αμερικανικού Κολλεγίου Ρευματολογίας η οποία βασιζόταν κυρίως στο διάχυτο πόνο και στην ανεύρεση επώδυνων στην πίεση σημείων, η σχέση γυναικών/ανδρών ήταν 7:1 και αυτό γιατί στους άνδρες συνήθως έλειπαν τα ευαίσθητα στην πίεση σημεία. Με τα νέα διαγνωστικά κριτήρια (2010), με τα οποία η διάγνωση πλέον βασίζεται περισσότερο στο σύνολο των άλλων συμπτωμάτων και όχι στην ύπαρξη ευαίσθητων στην πίεση σημείων, η σχέση γυναικών/ανδρών πλέον είναι 2:1, όμοια δηλ. με αυτή όλων των άλλων συνδρόμων χρόνιου πόνου. Η ηλικία εμφάνισης της νόσου βρίσκεται μεταξύ 20-50 ετών, ωστόσο σπανιότερα μπορεί να προσβληθούν ακόμα και παιδιά. Η συχνότητά της φαίνεται να αυξάνεται με την ηλικία.

Η ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΤΑΙ ΣΥΧΝΟΤΕΡΑ ΣΕ ΑΤΟΜΑ ΠΟΥ ΠΑΣΧΟΥΝ ΑΠΟ ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ. ΕΤΣΙ, ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΟΤΙ ΤΟ 20% ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙΔΗ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑ ΚΑΙ ΤΟ 50% ΤΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝ ΜΕ ΕΡΥΘΗΜΑΤΩΔΗ ΛΥΚΟ ΠΑΣΧΟΥΝ ΑΠΟ ΙΝΟΜΥΑΛΓΙΑ.

Διάγνωση Δεν υπάρχουν ειδικές εργαστηριακές εξετάσεις για τη διάγνωση της ινομυαλγίας και έτσι, η διάγνωσή της βασίζεται αποκλειστικά στην αξιολόγηση των συμπτωμάτων και στον καθορισμό κλινικών κριτηρίων με βάση τα οποία με μεγάλη πιθανότητα τίθεται η διάγνωση της ινομυαλγίας. Οι εργαστηριακές εξετάσεις, συνήθως, βοηθούν στον αποκλεισμό άλλων παθολογικών καταστάσεων που μιμούνται ή μοιράζονται πολλά κοινά συμπτώματα με την ινομυαλγία. Το Αμερικανικό Κολλέγιο Ρευματολογίας (ΑΚΡ) τo 1990 όρισε τα κριτήρια διάγνωσης της ινομυαλγίας. Σύμφωνα με αυτά πρέπει να υπάρχουν διάχυτοι σωματικοί πόνοι και πόνος ή ευαισθησία στην πίεση τουλάχιστον σε 11 από 18 προκαθορισμένα σημεία του σώματος (βλέπε εικόνα 1). Η διάγνωση γίνεται βεβαιότερη, αν τα σημεία αυτά εντοπίζονται διάχυτα και στα 4 τεταρτημόρια του σώματος (άνω και κάτω ήμισυ του σώματος, δεξιό και αριστερό ήμισυ του σώματος). Τα σημεία αυτά καλούνται σημεία έκκλησης πόνου (trigger points ή tender points) και η ανεύρεση 11 τέτοιων σημείων μπορεί να θέσει τη διάγνωση της ινομυαλγίας με μεγάλη πιθανότητα. Στη συνέχεια, επειδή εφαρμόζοντας μόνο τα κριτήρια αυτά διέφευγαν της διάγνωσης κατηγορίες ασθενών και ιδιαίτερα άνδρες, το ΑΚΡ το 2010 έδωσε μεγαλύτερη βαρύτητα στα άλλα συμπτώματα και λιγότερο στην ευαισθησία των ανωτέρω περιγραφομένων σημείων έκκλησης πόνου. Με βάση τα κριτήρια αυτά, η διάγνωση της ινομυαλγίας συνοψίζεται στον πίνακα που ακολουθεί. >>>

στα χρωματα του διαβήτη

x

29

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Για να τεθεί η διάγνωση της ινομυαλγίας πρέπει να πληρούνται τα 3 κατωτέρω κριτήρια: 1. Ο δείκτης διάχυτου πόνου (ΔΔΠ) να είναι ≥7 και η βαρύτητα συμπτωμάτων (ΒΣ) να είναι ≥5 ή ο ΔΔΠ να είναι 3-6 και η ΒΣ να είναι ≥9.

2. Τα συμπτώματα να είναι παρόντα στο ίδιο περίπου επίπεδο για τουλάχιστον 3 μήνες.

3. Ο ασθενής να μην έχει καμία άλλη πάθηση που να δικαιολογεί τον πόνο.

∆∆Π.

Σηµειώστε τα σηµεία στα οποία ο ασθενής αναφέρει πόνο την τελευταία εβδοµάδα και µετά αθροίστε τα. q Δεξιά ωμοπλάτη q Αριστερή ωμοπλάτη q Άνω τμήμα δεξιού χεριού q Άνω τμήμα αριστερού χεριού

q Κάτω τμήμα δεξιού χεριού q Κάτω τμήμα αριστερού χεριού q Ανώτερο τμήμα οσφύος q Κατώτερο τμήμα οσφύος q Δεξιό ισχίο

q Αριστερό ισχίο q Άνω τμήμα δεξιού ποδιού q Άνω τμήμα αριστερού ποδιού q Κάτω τμήμα δεξιού ποδιού q Κάτω τμήμα αριστερού ποδιού

q Δεξιά σιαγώνα q Αριστερή σιαγώνα q Αυχένας q Στήθος q Κοιλιά

ΣΥΝΟΛΟ _____________

ΒΣ.

(µέρος 1Ο)

Σηµειώστε το επίπεδο βαρύτητας συµπτωµάτων της τελευταίας εβδοµάδας χρησιµοποιώντας την κάτωθι κλίµακα. Αθροίστε τους βαθµούς για να υπολογισθεί το συνολικό σκορ. Αίσθημα κόπωσης 0 = κανένα πρόβλημα 1 = ήπια, ελαφρά συμπτώματα, ή διαλείποντα συμπτώματα.

2 = μέσης βαρύτητας αξιόλογα συμπτώματα.

3 = έντονα, διάχυτα και συνεχή συμπτώματα.

ΒΣ.

(µέρος 2Ο)

q Πυρετός q Συχνουρία q Τριχόπτωση q Κεφαλαλγία q Διαταραχές ακοής q Οπισθοστερνικός καύσος q Εξανθήματα q Αϋπνία q Σπαστική κολίτιδα q Κνησμός q Ανορεξία

Αριθμός συμπτωμάτων 0 0 - 10 11-24 >25

xx

Νοητικά προβλήματα 0 = κανένα πρόβλημα 1 = ήπια, ελαφρά συμπτώματα, ή διαλείποντα συμπτώματα.

2 = μέσης βαρύτητας αξιόλογα συμπτώματα.

3 = έντονα, διάχυτα και συνεχή συμπτώματα. ΣΥΝΟΛΟ _____________

Σηµειώστε ποια από τα ακόλουθα συµπτώµατα εµφάνισε ο ασθενής την τελευταία εβδοµάδα. Αθροίστε τους βαθµούς (από 0-3 δες κατωτέρω) του 2ου µέρους µε αυτό του 1ου µέρους για να υπολογισθεί το συνολικό σκορ Βαρύτητας Συµπτωµάτων q Σπασμοί ουροδόχου κύστης q Θολή όραση q Θωρακικό άλγος q Δυσκοιλιότητα q Κατάθλιψη q Διάρροια q Ζάλη q Ξηροφθαλμία q Ξηροστομία q Εύκολα μελανιάσματα q Αίσθημα κόπωσης

30 30

Ξύπνημα αναζωογονημένος 0 = κανένα πρόβλημα με το ξύπνημα.

1 =ελαφρά κουρασμένος με το ξύπνημα ή διαλείποντα συμπτώματα κούρασης.

2 = μέσης βαρύτητας συμπτώματα κούρασης.

3 = έντονα, κουρασμένος με το ξύπνημα.

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

q Αγευσία ή δυσγευσία q Φαινόμενα Raynaud q Μυαλγίες q Κουδουνίσματα στ' αυτιά q Μυϊκή αδυναμία q Εμετοί q Ναυτία q Επιληπτικοί σπασμοί q Νευρικότητα q Δύσπνοια q Μουδιάσματα ή βελονιάσματα q Ευαισθησία στον ήλιο q Στοματικά έλκη q Διαταραχές σκέψης/μνήμης q Πονόκοιλοι q Συρίττουσα αναπνοή q Κοιλιακές κράμπες q Επώδυνη ούρηση ΣΥΝΟΛΟ _____________ q Κοκκινίλες

Σκορ 0 1 2 3

ΣΥΝΟΛΟ _____________

Ο μηχανισμός γένεσης του πόνου Η αίσθηση/αντίληψη του πόνου γίνεται στο Κεντρικό Νευρικό Σύστημα με την ακόλουθη διαδικασία: Σχεδόν σε όλο το σώμα μας υπάρχουν υποδοχείς (ανιχνευτές) του πόνου. Όταν κάποιο ερέθισμα (μηχανικό, χημικό κλπ) δράσει σε κάποιο σημείο του σώματός μας, τότε ενεργοποιούνται οι υποδοχείς αυτοί, οι οποίοι μεταφέρουν με ειδικές νευρικές ίνες το ερέθισμα αρχικά στο Νωτιαίο Μυελό. Εκεί, το ερέθισμα το παραλαμβάνουν άλλες νευρικές ίνες που το μεταφέρουν με τη σειρά τους στον εγκέφαλο, όπου γίνεται και η επεξεργασία και η αντίληψη του ερεθίσματος σαν πόνος. Στην ινομυαλγία μικρής έντασης επώδυνα ενοχλήματα γίνονται αντιληπτά σαν έντονος ή και πολύ έντονος πόνος. Γενικά, πιστεύεται ότι τα άτομα που εμφανίζουν ινομυαλγία, από απόψεως προσωπικότητας, ανήκουν σε μια κατηγορία ατόμων επιρρεπών στην εκδήλωση διαφόρων επώδυνων καταστάσεων που τα βασανίζουν από πολύ νωρίς στη ζωή τους και που διαρκούν συνήθως εφόρου ζωής. Στη διαμόρφωση αυτής της ευαίσθητης στον πόνο προσωπικότητας φαίνεται να ενέχονται γενετικοί (κληρονομικοί) παράγοντες αλλά και επιγενείς, δηλαδή επίκτητοι και περιβαλλοντολογικοί παράγοντες. Στους περιβαλλοντολογικούς παράγοντες εντάσσονται στρεσογόνοι παράγοντες, όπως οξείς πόνοι που συνήθως διαρκούν λίγες εβδομάδες, τραυματισμοί κ.λπ. Η ινομυαλγία μπορεί να συνυπάρχει με άλλες χρόνιες επώδυνες παθήσεις, όπως η οστεοαρθρίτιδα, η ρευματοειδής αρθρίτιδα ή ο λύκος. Το 10-30% των πασχόντων από κάποια ρευματοπάθεια παρουσιάζουν συμπτώματα ινομυαλγίας.

Στην ινομυαλγία μικρής έντασης επώδυνα ενοχλήματα γίνονται αντιληπτά σαν έντονος ή και πολύ έντονος πόνος.

Ψυχολογικοί, συμπεριφορικοί και κοινωνικοί παράγοντες μπορεί να συμβάλλουν στην εκδήλωση της ινομυαλγίας. Οι ασθενείς που πάσχουν από ινομυαλγία πάσχουν συχνότερα από ψυχιατρικές παθήσεις, όπως κατάθλιψη, αγχώδεις νευρώσεις και ψυχαναγκασμούς. Άλλοι παράγοντες που μπορεί να προδιαθέτουν στην εκδήλωση ινομυαλγίας είναι οι διαταραχές ύπνου, η παχυσαρκία, η έλλειψη σωματικής άσκησης, η ανεργία και έλλειψη ικανοποιήσεων από τη ζωή.

στα χρωματα του διαβήτη

x

31

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Θεραπεία Η θεραπευτική αντιμετώπιση της ινομυαλγίας προϋποθέτει την πλήρη κατανόηση από την πλευρά του ασθενούς της πάθησης που βιώνει. Αυτό θα πρέπει να γίνεται με τη βοήθεια του γιατρού, ο οποίος είναι υποχρεωμένος να αφιερώσει αρκετό χρόνο για να εξηγήσει στον ασθενή τι ακριβώς είναι η ινομυαλγία, τι γνωρίζουμε και τι δε γνωρίζουμε σήμερα για τη νόσο, πώς θα εξελιχθεί η νόσος του στο χρόνο και τέλος, τι μπορούμε να κάνουμε για την ανακούφισή του. Προς το παρόν, αυτά που σήμερα αποδεδειγμένα θεωρούνται αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της ινομυαλγίας είναι: 1. Η τακτική άσκηση και η ενδυνάμωση των μυών. Η οποιαδήποτε μορφή αερόβιας άσκησης θεωρείται σήμερα αναπόσπαστο μέρος κάθε θεραπευτικής προσπάθειας μια και βελτιώνει όχι μόνο τους πόνους αλλά και το σύνολο σχεδόν των συμπτωμάτων που συνοδεύουν τους πόνους, όπως π.χ. οι διαταραχές ύπνου, η κατάθλιψη κ.ά. Οι ασκήσεις πρέπει να γίνονται σε τακτά διαστήματα και μπορεί να είναι οποιαδήποτε μορφή αερόβιας άσκησης, όπως κολύμβηση, ποδήλατο, περπάτημα, υδροαεροβική, κ.ά.

2. Η φυσικοθεραπεία, οι χειρομαλάξεις, ο βελονισμός, οι υδροθεραπείες, η γνωσιακή/συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, ο διαλογισμός, η γιόγκα και ασκήσεις tai-chi, που συνδυάζουν την τόνωση των μυών με τη χαλάρωση, σταδιακά οδηγούν σε σημαντική βελτίωση του πόνου. Αξίζει οι ασθενείς με ινομυαλγία να δοκιμάσουν μερικές ή και όλες τις ανωτέρω μεθόδους, γιατί εί-

32

x

στα χρωματα του διαβήτη

ναι ακίνδυνες και μπορούν να αποδειχθούν αποτελεσματικές για κάποιους ασθενούς, ώστε να μην καταλήξουν στη φαρμακευτική αγωγή.

3. Η χρησιμοποίηση χαμηλών δόσεων ήπιων αντικαταθλιπτικών συνιστάται σε μερικές περιπτώσεις, όπως π.χ σε ασθενείς με διαταραχές ύπνου. Σε περιπτώσεις που η νόσος επιπλέκεται με κατάθλιψη, η χορήγηση υψηλών δόσεων αντικαταθλιπτικών είναι επιβεβλημένη.

4. Η χορήγηση μη-ναρκωτικών παυσίπονων (παρακεταμόλης, τραμαντόλης) βοηθά στην ανακούφιση των πόνων της ινομυαλγίας και την επέλευση του ύπνου. Τοπικές εγχύσεις αναισθητικού σε σημεία έντονου πόνου ή ευαισθησίας μπορεί να βοηθήσουν σε μερικές περιπτώσεις.

5. Τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα δεν ανακουφίζουν από τον πόνο της ινομυαλγίας, συνεπώς δεν πρέπει να χορηγούνται. Επιπλέον, λόγω της χρονιότητας της νόσου, η χρήση των φαρμάκων αυτών εγκυμονεί κινδύνους εμφάνισης σοβαρών παρενεργειών.

6. Οι βιταμίνες και τα διάφορα «δυναμωτικά» δεν προσφέρουν τίποτα στην αντιμετώπιση της ινομυαλγίας.

7. Οι διαταραχές ύπνου που αποτελούν ένα αρκετά βασανιστικό πρόβλημα σε πολλούς ασθενείς που πάσχουν από ινομυαλγία θα πρέπει να αντιμετωπίζονται αρχικά με τα γενικά μη φαρμακευτικά μέτρα – αν αυτά δεν αποδώσουν μπορούμε να προχωρήσουμε σε φαρμακευτική αντιμετώπισή της.

8. Συστήνεται η ψυχολογική υποστήριξη του ασθενούς από το περιβάλλον του. Το άμεσο περιβάλλον θα πρέπει να ενημερωθεί για τη φύση της ασθένειας και να πεισθεί ότι το άτομο ούτε κατά φαντασία ασθενής είναι, ούτε προσποιείται ή μεγαλοποιεί τα συμπτώματα που αισθάνεται.

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

Γράφει ο:

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΤΣΑΠΤΣΙΝΟΣ Αλλεργιολόγος

ΑΛ ΛΕ ΡΓΙΕΣ Η... ΔΥΣΚΟΛΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ Φτέρνισμα, καταρροή και μάτια που... κλαίνε είναι τα σημάδια που σηματοδοτούν για ορισμένους την έλευση της άνοιξης...

34 34

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

!

KEEP

CALM Όσο κι αν η συγκεκριμένη εποχή συνοδεύεται από μαγευτικά χρώματα και μεθυστικά αρώματα, τα συμπτώματα των αλλεργιών είναι από ενοχλητικά έως και επικίνδυνα και μπορούν να μετατρέψουν τη μαγεία της εποχής σε... εφιάλτη. Τι θα πρέπει να προσέχει το αλλεργικό άτομο την άνοιξη; Την περίοδο της άνοιξης, οι αλλεργικοί ασθενείς μας πρέπει να είναι προετοιμασμένοι και να λάβουν προληπτικά μέτρα για τις διάφορες μορφές αλλεργίας, όπως η αναπνευστική (ρινίτιδα - άσθμα - επιπεφυκίτιδα), οι τροφικές αλλεργίες, κ.ά. Λόγω του μικρού της βάρους, η γύρη μπορεί να μεταφερθεί παντού, μιας και ο αέρας μπορεί να την παρασύρει πολύ μακριά από την πηγή δημιουργίας της, δηλαδή το φυτό. Όταν φυσάει και έχει και ζέστη, οι γύρεις κυκλοφορούν σε μεγάλη ποσότητα. Αν είναι κάποιος αλλεργικός πολύ ευαίσθητος, αρκεί μικρή ποσότητα γύρεων ανά κυβικό μέτρο για να του προκαλέσει συμπτώματα. Αυτό σημαίνει, ότι δεν είναι ανάγκη οι αλλεργικοί να έχουν το περδικάκι

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

στην αυλή τους για να τους δημιουργήσει το άσθμα, αυτό μπορεί να συμβεί και από απόσταση. Πάντως, τα όμορφα φυτά όπως η τριανταφυλλιά, δε δημιουργούν συνήθως αλλεργίες. Ακόμη και τα πεύκα που γεμίζουν τα πάντα με την κίτρινη σκόνη, σπάνια προκαλούν αλλεργίες (ρινίτιδα & άσθμα), διότι η γύρη τους είναι βαριά. Η ηλιοφάνεια και ο αέρας αυξάνουν τις γύρεις, ωστόσο και τις βροχερές ημέρες (με ήπια βροχόπτωση) οι γύρεις πλησιάζουν χαμηλά στο χώμα και μπορούν και τότε, λόγω της υγρασίας, να προκαλέσουν συμπτώματα. Αν πάσχετε από κάποια αλλεργία, είναι σημαντικό να είστε προσεκτικοί στις εργασίες με τα κηπουρικά και γενικότερα στην επαφή με το χώμα. Κάποιες πρακτικές συμβουλές για τους αλλεργικούς όταν ασχολούνται με τον κήπο, είναι να φορούν ειδικά ρούχα (φόρμες), γάντια και μάσκα, και όταν επιστρέφουν στο σπίτι να αφαιρούν τα ρούχα τους και να ξεπλένουν το σώμα τους από τη γύρη (κεφάλι, μάτια, κ.λπ.). Όσο για τις νοικοκυρές, αν υπάρχει κάποιο αλλεργικό άτομο στο σπίτι, θα πρέπει να αερίζουν μετά τις 11 το πρωί και έως τις 4 το απόγευμα, και να μην απλώνουν τα πλυμένα ρούχα έξω, διότι όταν τα μαζέψουν θα είναι γεμάτα γύρεις.

Αλλεργίες & ταξίδι Επειδή οι περισσότεροι ασθενείς λόγω της αλλεργικής ρινίτιδος, επιπεφυκίτιδος και του άσθματος λαμβάνουν αντιαλλεργικά φάρμακα (όπως π.χ. αντιϊσταμινικά), θεωρώ σκόπιμο να τονίσω ότι ο συνδυασμός λήψεως φαρμάκων, αντιϊσταμινικών, κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών και οδήγησης πρέπει να αποφεύγεται, διότι υπάρχει συνέργεια φαρμάκων και αλκοόλ και μείωση των αντανακλαστικών στην οδήγηση.

ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΛΛΕΡΓΙΕΣ ΤΗΣ ΑΝΟΙΞΗΣ ò Όσοι είστε αλλεργικοί στα

φυτά ή στη γύρη τους, κρατήστε κλειστά τα παράθυρα του σπιτιού σας και ανοιχτό το air condition, τοποθετώντας ειδικά φίλτρα, που συγκρατούν την σκόνη ή τη γύρη. ò Χρησιμοποιήστε αποϋγραντήρες, αν οι χώροι όπου ζείτε εμφανίζουν υγρασία. ò Ελαττώστε τα πήλινα διακοσμητικά και τα βιβλία, που συλλέγουν σκόνη. ò Κρατήστε τα κατοικίδια έξω από το σπίτι. ò Λούζεστε κάθε μέρα, για να απομακρύνετε σκόνη και πιτυρίδα. Πλένετε συχνά τα ρούχα σας. ò Χρησιμοποιείτε καλύμματα μαξιλαριών, στρωμάτων και παπλωμάτων, ώστε να υπάρχει ένας φραγμός ανάμεσα σε σας και στη σκόνη, που φωλιάζει στο κρεβάτι σας. Πηγή: Διαδίκτυο

36

x

στα χρωματα του διαβήτη

Όταν ένας αλλεργικός πρόκειται να οδηγήσει, είναι σημαντικό να μη λάβει αντιϊσταμινικά χάπια, και –εννοείται– να μην πιει αλκοόλ. Αν έχει συμπτώματα αλλεργίας, θα πρέπει να περιοριστεί στα ειδικά σπρέι για τη ρινίτιδα ή το άσθμα, και εάν αυτά δεν είναι αρκετά, να λάβει χάπια κορτιζόνης από το στόμα. Επίσης, όταν οι αλλεργικοί ταξιδεύουν με αυτοκίνητο, είναι προτιμότερο να βάζουν το air condition και να έχουν τα παράθυρα του αυτοκινήτου κλειστά, ενώ αν οδηγούν μηχανή, χρειάζεται να φορούν κράνος που να καλύπτει μάτια και μύτη, ώστε να μην εισπνέουν τις γύρεις της ατμόσφαιρας που αφθονούν αυτήν την εποχή.

Διάγνωση

ο συνδυασμός λήψεως φαρμάκων, αντιϊσταμινικών, κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών και οδήγησης πρέπει να αποφεύγεται, διότι υπάρχει συνέργεια φαρμάκων και αλκοόλ και μείωση των αντανακλαστικών στην οδήγηση.

Είναι σημαντικό κάθε άτομο που πάσχει από αλλεργία να γνωρίζει το αίτιο της αλλεργίας του, δηλαδή πότε ανθίζουν τα φυτά στα οποία έχει ευαισθησία. Η ελιά για παράδειγμα ανθίζει τον Απρίλιο - Μάιο, το περδικάκι (παριετάρια) από το Μάρτιο - Μάιο έως και τον Σεπτέμβριο - Οκτώβριο, το πεύκο το Φεβρουάριο - Μάρτιο, το κυπαρίσσι από Νοέμβριο μέχρι Απρίλιο και τα αγροστώδη (γκαζόν, βερμούδα, δημητριακά, κ.ά.) την άνοιξη (Απρίλιο - Μάιο - Ιούνιο). Βέβαια, η ανθοφορία τους εξαρτάται πολύ και από τις καιρικές συνθήκες. Επίσης, θα πρέπει να γνωρίζει ότι όταν τον πειράζει κάποιο φυτό, είναι πιθανό και τα συγγενικά φυτά να ενοχλούν εξίσου (π.χ. η ελιά είναι συγγενής με το λιγούστρο, την πασχαλιά, τη φλαμουριά (τίλιο), το φράξο). Τέλος, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι οι αλλεργίες κληρονομούνται. Αν ο πατέρας έχει ρινίτιδα και το ένα παιδί άσθμα, τότε και το άλλο αδελφάκι θα εμφανίσει ρινίτιδα - επιπεφυκίτιδα και άσθμα.

στα χρωματα του διαβήτη

x

37

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει ο:

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΗ

Ο "ΕΦΙΑΛΤΗΣ" ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΓΚΟΥΒΑΛΗΣ Χειρουργός / Ουρολόγος / Παιδοουρολόγος, Επιστημονικός συνεργάτης του ΔΘΚΑ Υγεία

38

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΠΟΥ ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ

Τα τελευταία χρόνια, μελέτες και επιδημιολογικά δεδομένα έχουν αναδείξει μια σαφή συσχέτιση μεταξύ του σακχαρώδους διαβήτη και των ουρολοιμώξεων. Τα άτομα με διαβήτη έχουν κατά μέσο όρο 2-4 περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν ουρολοίμωξη, ενώ εμφανίζουν, επίσης, συχνά υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις και ασυμπτωματική βακτηριουρία. Έχει παρατηρηθεί από μελέτες, ότι στους ασθενείς με ΣΔ εμφανίζονται διαταραχές σε όλο το φάσμα της ανοσολογικής απάντησης. Αποτέλεσμα είναι οι ασθενείς με ΣΔ να εμφανίζουν συχνότερα κοινές λοιμώξεις (π.χ. ουρολοιμώξεις, πνευμονίες), λοιμώξεις με βαριά κλινική εικόνα (π.χ. εμφυσηματώδης χολοκυστίτιδα ή πυελονεφρίτιδα, νεκρωτική απονευρωσίτιδα κ.ά.), ακόμη και βακτηριακές ή μυκητιασικές λοιμώξεις, που σε άτομα που δεν πάσχουν από διαβήτη είναι σχετικά σπάνιες (π.χ. κακοήθης εξωτερική ωτίτιδα, ρινοεγκεφαλική μουκορμύκωση κ.ά.). Το δυσάρεστο είναι, ότι οι λοιμώξεις των ασθενών με ΣΔ συνοδεύονται από μεγάλη θνητότητα, ενώ άλλες παρουσιάζουν άτυπη (ήπια και ύπουλη) κλινική εικόνα. Απαιτείται, επομένως, επαγρύπνηση για την έγκαιρη διάγνωση και αντιμετώπισή τους. στα χρωματα του διαβήτη

x

39 39

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Η ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΕΙ ΚΥΡΙΩΣ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΩΝ, ΣΤΑ ΟΠΟΙΑ ΤΟ ΠΑΘΟΓΟΝΟ ΜΙΚΡΟΒΙΟ ΕΜΦΑΝΙΖΕΙ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ.

Μεγάλης σημασίας είναι η ρύθμιση της γλυκόζης αίματος για την αποφυγή λοιμώξεων, αλλά και κατά την πορεία μίας εγκατεστημένης λοίμωξης. Η απορρύθμιση του διαβήτη ως συνέπεια της λοίμωξης, χρήζει ιδιαίτερης προσοχής κατά τη νοσηλεία των ασθενών. Στα άτομα με διαβήτη εμφανίζεται συχνά και ασυμπτωματική βακτηριουρία, δεν χρήζει όμως αντιμικροβιακής θεραπείας.

ΣΔ & Ουρολοιμώξεις Οι λοιμώξεις του ουροποιητικού είναι συχνότερες (2-4 φορές) στους ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη και εμφανίζουν συχνότερα επιπλοκές. Πέραν των παθοφυσιολογικών μηχανισμών που ήδη αναφέρθηκαν, στην αυξημένη συχνότητα των ουρολοιμώξεων συντείνει και η χρήση ουροκαθετήρων. Το 80% των λοιμώξεων εντοπίζεται στο κατώτερο ουροποιητικό, ενώ συχνή στα άτομα με διαβήτη είναι και η αμφοτερόπλευρη πυελονεφρίτιδα. Η κλινική εικόνα με πυρετό, λευκοκυττάρωση και συστηματική τοξιναιμία χαρακτηρίζει την πυελονεφρίτιδα και στους διαβητικούς. Όταν, αντί για τα αναμενόμενα εντεροβακτηριοειδή, απομονωθεί σε ουροκαλλιέργεια S. aureus, τίθεται υπόνοια αιματογενούς διασποράς, που δεν είναι ασυνήθιστη στα άτομα με διαβήτη. Η οξεία κυστίτιδα θεραπεύεται και στα άτομα με διαβήτη με βραχυχρόνια από του στόματος σχήματα 5 ημερών. Η απόδοσή τους είναι βέλτιστη, όταν δοθούν εντός 24 ωρών από την έναρξη των συµπτωμάτων (µετά τη λήψη ουροκαλλιέργειας). Επί πυελονεφρίτιδας, συστήνεται η χορήγηση θεραπείας για 7-14 ημέρες, αρχικά ενδοφλέβια. Φτωχή ανταπόκριση στη θεραπεία ασθενών με ΣΔ συνηγορεί υπέρ επιπλοκών, όπως η νεκρωτική θηλίτιδα ή το περινεφρικό απόστημα. Συµπτώματα και των δύο είναι η εγκατάσταση άλγους στη νεφρική χώρα, που συνοδεύεται από επιδείνωση του πυρετού. Ευρήματα, όπως ψηλαφητή μάζα στη νεφρική χώρα ή το υπογάστριο, είναι ισχυρές ενδείξεις αποστήματος, όμως αυτά εμφανίζονται μόνο στο 25% των περιπτώσεων.

40

x

στα χρωματα του διαβήτη

Παθοφυσιολογία Δεν είναι ακόμα ξεκάθαρο αν η υπεργλυκαιμία αυτή καθ΄εαυτήν αποτελεί ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για λοιμώξεις. Φαίνεται, πάντως, πως υπάρχει σαφής αμφίδρομη σχέση λοιμώξεων - ΣΔ: Η ανεπαρκής ρύθμιση της γλυκόζης αυξάνει την επίπτωση των λοιμώξεων, ενώ οι τελευταίες συντελούν στην απορρύθμιση του ΣΔ. Έχει βρεθεί ότι τα αυξημένα επίπεδα γλυκόζης ευνοούν την ανάπτυξη και προσκόλληση μυκήτων στο ουροθήλιο. Η Candida albicans προσκολλάται πιο εύκολα στο παρειακό ή κολπικό επιθήλιο, βοηθούμενη από εξαρτώμενες από τη γλυκόζη πρωτεΐνες και η προσκόλληση με τη σειρά της οδηγεί σε διαταραχή της φαγοκύττωσης, δίνοντας έτσι πλεονέκτημα στον μικροοργανισμό έναντι του ξενιστή. Ο ΣΔ προκαλεί διαταραχές σε όλο το φάσμα της ανοσίας, ξεκινώντας από το δέρμα, που αποτελεί την πρώτη γραμμή άμυνας του οργανισμού. Τα έλκη και η νευροπάθεια του αυτόνομου νευρικού συστήματος διαταράσσουν αυτή τη φραγή άμυνας. Η παραγωγή κυτταροκινών είναι, επίσης, ελαττωμένη στους διαβητικούς ασθενείς.

στα χρωματα του διαβήτη

x

41

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Πρόληψη & θεραπεία Οι λοιμώξεις συχνά επιπλέκουν την -ήδη επιβαρυμένη-κλινική πορεία και ποιότητα ζωής των ασθενών με ΣΔ. Η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη: Η καλή ρύθμιση του σακχάρου ενδέχεται να έχει ρόλο και στην πρόληψη και αντιμετώπιση των λοιμώξεων στα άτομα με διαβήτη. Η θεραπεία των ουρολοιμώξεων περιλαμβάνει κυρίως τη χρήση αντιβιοτικών, στα οποία το παθογόνο μικρόβιο εμφανίζει ευαισθησία.

42

x

Η ΟΥΡΟΛΟΙΜΩΞΗ ΘΕΩΡΕΙΤΑΙ ΥΠΟΤΡΟΠΙΑΖΟΥΣΑ ΟΤΑΝ ΕΜΦΑΝΙΖΕΤΑΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΟ ΑΠΟ ΤΡΕΙΣ ΦΟΡΕΣ ΕΤΗΣΙΩΣ.

Οι Thorley at a1. έδειξαν πως εμμένων πυρετός για πάνω από 4 ημέρες αποτελεί κλινικό κριτήριο για υποψία περινεφρικού αποστήματος. Η διάγνωση της νεκρωτικής θηλίτιδας επιβεβαιώνεται με ανάστροφη πυελογραφία και εκείνη του αποστήματος με υπερηχογραφικό έλεγχο ή αξονική τομογραφία.

Ασυµπτωµατική µικροβιουρία Η βακτηριουρία είναι συχνότερη στα άτομα με διαβήτη, ιδίως δε στις γυναίκες (18% έναντι 6% σε γυναίκες που δεν πάσχουν από διαβήτη). Αυξάνει ακόμη περισσότερο στην προχωρημένη νόσο με βλάβες στα όργανα-στόχους και επί πλημμελούς ρύθμισης του διαβήτη. Η ασυμπτωματική βακτηριουρία συχνά ακολουθείται από ουρολοίμωξη στα άτομα με ΣΔ τύπου 2. Εντούτοις, δε συστήνεται προληπτική χορήγηση αγωγής μετά την ανεύρεση ασυμπτωματικής βακτηριουρίας στο ΣΔ, γιατί δεν προφυλάσσει από τη μετέπειτα ανάπτυξη ουρολοίμωξης και υπάρχει υψηλός βαθμός επανεμφάνισης της βακτηριουρίας μετά τη διακοπή της. Επιπροσθέτως, η εμμένουσα ασυμπτωματική βακτηριουρία δεν επηρεάζει δυσμενώς τη νεφρική λειτουργία.

Παθοφυσιολογικά, οι επαναλοιμώξεις οφείλονται σε αυξημένη προσκόλληση παθογόνων στο ουροθήλιο, ενώ εμπλέκονται, επίσης, γενετικοί και ανατομικοί παράγοντες. Η αναγνώριση των τελευταίων θεωρείται ιδιαιτέρως κρίσιμη, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε διόρθωσή τους.

Η μυκητουρία (κυρίως είδη Candida) είναι επίσης συχνή στα άτομα με διαβήτη. Το εύρος της σημειολογίας ποικίλλει από ασυµπτωματικό αποικισμό έως πυελονεφρίτιδα και νεφρικό ή περινεφρικό απόστημα. Παρουσία συμπτωμάτων ή ύπαρξη πυουρίας συνηγορούν υπέρ λοίμωξης. Ενώ η λοίμωξη του ανώτερου ουροποιητικού απαιτεί συστηματική θεραπεία, η θεραπεία λοίμωξης που περιορίζεται στην ουροδόχο κύστη παραμένει αμφιλεγόμενη, καθώς η μυκητουρία συχνά υποστρέφεται.

Η ουρολοίμωξη θεωρείται υποτροπιάζουσα όταν εμφανίζεται περισσότερο από τρεις φορές ετησίως.

Οι αντιμυκητιασικές επιλογές περιλαμβάνουν τη χορήγηση φλουκοναζόλης από το στόμα (200 mg/d επί 7-14 ημέρες) ή μια ενδοφλέβια δόση μικροσωμιακής αμφοτερικίνης-Β.

στα χρωματα του διαβήτη

Μυκητουρία

P u p l i

Το πρώτο στην Ευρώπη Diabetes Shop άνοιξε στην Αθήνα Tο πρώτο Medtronic Diabetes Shop στην Ευρώπη είναι γεγονός και άνοιξε τις πύλες του στον Πύργο των Αθηνών. Περιμένει τα άτομα με διαβήτη και τις οικογένειές τους, όχι μόνο για να παρουσιάσει τις νέες τεχνολογίες στη διαχείριση του διαβήτη και για να τους δείξει προϊόντα και αξεσουάρ που θα κάνουν πιο εύκολη τη ζωή τους, αλλά και να τους εκπαιδεύσει.

O χώρος δημιουργήθηκε στη λογική ενός Αpple Store δίνοντας τη δυνατότητα σε όσους το επισκεπτούν να επεξεργαστούν αρχικά την αντλία ινσουλίνης, όπως θα έκαναν και με ένα κινητό τηλέφωνο σε ένα κατάστημα ηλεκτρονικών ειδών. Στο κέντρο του καταστήματος υπάρχει ευδιάκριτο το μήνυμα "Είμαστε μαζί σας σε αυτό το ταξίδι" (We're together on this journey), ενώ σε έναν από τους τοίχους διαβάζουμε το… μανιφέστο του χώρου που καταλήγει στο μήνυμα "είμαστε πάντα δίπλα σας" (always by your side). Σύμφωνα με τον Rasmus Kofoed, Sr. Regional Business Director, ABGI & Nordic, Diabetes της εταιρείας, "πρόκειται για ένα βοήθημα για τους γιατρούς, τα νοσοκομεία, τους φροντιστές και τους ίδιους τους ασθενείς. Μία ευκαιρία να έλθουν και να λάβουν περισσότερη ενημέρωση και γνώση". Πολύ κοντά στα παιδιατρικά νοσοκομεία της χώρας, όπου παρακολουθούνται παιδιά με διαβήτη από όλη την Ελλάδα, αλλά και σε μεγάλα γενικά νοσοκομεία και διαβητολογικά κέντρα, το κατάστημα δίνει τη δυνατότητα σε όποιον ασθενή έχει λάβει τη σύσταση να χρησιμοποιήσει αντλία ινσουλίνης, να έλθει για πρώτη φορά σε επαφή με τη συσκευή. Να την πιάσει, να την επεξεργαστεί, να δει αν του ταιριάζει. Στον ίδιο χώρο θα φιλοξενηθεί από τα τέλη του χρόνου και το πρώτο τεχνητό, υβριδικό πάγκρεας της Medtronic που αναμένεται να φτάσει στη χώρα μας στις αρχές του 2020.

Κέντρο Εκπαίδευσης Πιστοποιημένοι εκπαιδευτές της εταιρείας αναλαμβάνουν να λύσουν όποια απορία μικρών και μεγάλων, να ενημερώσουν τον κόσμο για τις αντλίες ινσουλίνης, για τεχνικά θέματα γύρω από τη χρήση τους, αλλά και να τον εκπαιδεύσουν στο λογισμικό διαχείρισης θεραπείας CareLink. Στη βάση της παρατήρησης ότι η επαφή μεταξύ των ασθενών βοηθά σημαντικά, οι εκπαιδεύσεις που γίνονται δύο φορές την εβδομάδα είναι ομαδικές. Μελλοντικά (η εταιρεία έχει ήδη καταθέσει αίτημα στο ΕΟΦ), στο συγκεκριμένο χώρο θα μπορούν να προσφέρονται εκπαιδεύσεις και από γιατρούς. Η διαφάνεια του χώρου, φιλοδοξεί, επίσης, να περάσει το μήνυμα ότι ο διαβήτης υπάρχει γύρω μας και ότι έχει λύσεις. Όπως τόνισε ο Alberto Andolina, Sr Director, Marketing & Strategy, EMEA, Diabetes της Medtronic, "πιστεύουμε ότι θα ανοίξει την πόρτα προς την τεχνολογία για περισσότερα άτομα με διαβήτη". Πρόκειται για ένα project πρωτοποριακό, ακόμη και για τα δεδομένα της Medtronic, το οποίο αν όλα πάνε καλά, θα επαναληφθεί και σε άλλες χώρες.

"Mε το Diabetes Shop η Medtronic καινοτομεί σε ευρωπαϊκό και παγκόσμιο επίπεδο. Πιστεύουμε, πως η τεχνολογία αποτελεί το μέλλον για το διαβήτη και θέλουμε να προσφέρουμε στους ασθενείς περισσότερη γνώση και πρόσβαση στις θεραπείες", τόνισε ο Managing Director της Medtronic Ελλάς, κ. Δημήτρης Νίκας.

44

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΝΕΟ ΣΗΜΕΙΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ

UC 201909775 EL © Medtronic 2019. Με την επιφύλαξη παντός δικαιώματος.

Όλη η σύγχρονη τεχνολογία για το διαβήτη σε έναν νέο, ειδικευμένο χώρο, μοναδικό στον κόσμο.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗ Πύργος Αθηνών, Αμπελόκηποι Λ. Μεσογείων 2-4 Ισόγειο, Κτίριο Β Τηλ. 210 01 01 200

στα χρωματα του διαβήτη

x

45

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει ο:

ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΑΙ ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ Ι. ΧΑΤΖΗΔΑΚΗΣ Ομότιμος Καθηγητής ΠαθολογίαςΕνδοκρινολογίας Πανεπιστημίου Αθηνών

46 46

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

ΚΡΙΚΟΙ

ΤΗΣ ΙΔΙΑΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ

Οστεοπόρωση είναι η μείωση της οστικής μάζας ενός ατόμου συγκριτικά με φυσιολογικά άτομα ίδιου φύλου και ηλικίας, που συνδυάζεται με διαταραχές στην αρχιτεκτονική του οστού. Συνέπεια των παραπάνω είναι η εύκολη πρόκληση αυτόματων ή παθολογικών καταγμάτων. Το οστεοπορωτικό κάταγμα λέγεται παθολογικό ή αυτόματο, δηλαδή συμβαίνει χωρίς ή μετά από ελάχιστου βαθμού κάκωση.

Η οστεοπόρωση αφορά όχι μόνο τις γυναίκες (αν και συνηθέστερη σε αυτές) αλλά και τους άνδρες. Ως προ-στάδιο της οστεοπόρωσης υπάρχει η οστεοπενία. Και για τις δύο έχουν τεθεί όρια αναφοράς από τον ΠΟΥ με βάση τις τιμές της οστικής πυκνότητας του ατόμου. Η οστεοπόρωση αποτελεί ιατρικό πρόβλημα με τεράστια κοινωνικοοικονομική σημασία. Ο αριθμός των παθολογικών καταγμάτων που οφείλονται στην οστεοπόρωση αυξάνει θεαματικά. Έτσι, ενώ το 1990 τα κατάγματα ισχίου υπολογίζονταν σε 1,66 εκατομμύρια το χρόνο, το 2050 υπολογίζεται ότι θα φτάσουν τα 6,26 εκατομμύρια. Η οστεοπενία/οστεοπόρωση είναι κάτι που φαίνεται να αφορά άμεσα και τα άτομα με διαβήτη. Ειδικότερα, για το διαβήτη τύπου 1 η συσχέτιση είναι πιο σαφής και οι περισσότερες μελέτες έχουν δείξει ότι τα άτομα με νεανικό διαβήτη έχουν συχνά μειωμένη οστική μάζα. Ως προς το διαβήτη τύπου 2, υπάρχουν ετερογενή αποτελέσματα, έχει ωστόσο διαπιστωθεί αυξημένη συχνότητα καταγμάτων του περιφερικού σκελετού στα άτομα με διαβήτη στα οποία υπάρχει νευροπάθεια. Θα πρέπει να τονιστεί, ότι στην περίπτωση του διαβήτη, εκτός από τη μείωση της οστικής μάζας, στην πρόκληση κατάγματος συμβάλλουν επιπλοκές που μπορεί να προϋπάρχουν, όπως η αμφιβληστροειδοπάθεια και τα καρδιαγγειακά συμβάματα, που μπορεί να συμβάλουν σε διαταραχή της εγκεφαλικής αιμάτωσης και η επιρρέπεια των ηλικιωμένων σε πτώσεις.

στα χρωματα του διαβήτη

x

47 47

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Το ερώτημα που δικαιολογημένα προκύπτει είναι αν η ύπαρξη οστεοπενίας καθώς και ο βαθμός της εξαρτώνται από την ποιότητα ρύθμισης του μεταβολισμού των υδατανθράκων. Και σε αυτό το σημείο, αναφέρονται αντικρουόμενα δεδομένα. Όμως, αυτό δε σημαίνει πως ο στόχος πρέπει να παραμένει η καλύτερη δυνατή ρύθμιση, όπως ισχύει και στην περίπτωση πρόληψης των άλλων κλασικών επιπλοκών του διαβήτη. Ανάλογη ασάφεια υπάρχει και ως προς το θέμα της διάρκειας του διαβήτη και της μείωσης της οστικής μάζας, αν και στον τύπο 1, η παρουσία της νόσου για πάνω από 5 χρόνια συνδέεται με εντονότερη μείωση της οστικής μάζας.

Μέτρηση οστικής μάζας Η μέτρηση της οστικής μάζας γίνεται στις κλασικές ανατομικές θέσεις που συμβαίνουν τα οστεοπορωτικά κατάγματα, όπως οι οσφυϊκοί σπόνδυλοι, το άνω άκρο του μηριαίου (ισχίο) και το αντιβράχιο. Οι τιμές της πυκνότητας πρέπει να αξιολογούνται πάντα σε σχέση με τις αντίστοιχες τιμές αναφοράς από τον πληθυσμό που ανήκει το άτομο, δεδομένου ότι και μεταξύ των πληθυσμών υπάρχουν διαφορές που αφορούν στην πρόσληψη ασβεστίου (λήψη γαλακτοκομικών), στην ηλιοφάνεια (βιταμίνη D), στην περιεκτικότητα του νερού σε φθόριο κ.ά. Η καθιέρωση νέων μεθόδων προσδιορισμού της οστικής μάζας, όπως η απορροφησιομετρία των φωτονίων έδωσε τη δυνατότητα έγκαιρης διαπίστωσης ακόμη και μικρού βαθμού οστικής απώλειας. Αυτό έχει μεγάλη σημασία, δεδομένου ότι ήδη και στο στάδιο της οστεοπενίας, η εφαρμογή προφυλακτικής αγωγής για την αποφυγή μετάπτωσης σε οστεοπόρωση, είναι περισσότερο από απαραίτητη, ιδιαίτερα αν το άτομο έχει στο ιστορικό του ένα ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση. Τέτοιοι παράγοντες θεωρούνται η λεπτή σωματική κατασκευή, η κληρονομικότητα, η απουσία επαρκούς σωματικής άσκησης, καθώς και η μη επαρκής πρόσληψη ασβεστίου. Τα δύο τελευταία έχουν καθοριστικό ρόλο, όταν αφορούν την παιδική και εφηβική ηλικία, χωρίς να υπολείπονται σε σημασία και στην υπόλοιπη ζωή. Επιπλέον, το κάπνισμα, η κατάχρηση οινοπνευματωδών και η χρήση διαφόρων φαρμάκων, όπως και διάφορα νοσήματα συμβάλλουν στην πρόκληση οστικής απώλειας.

Θεραπεία Ποια αγωγή εφαρμόζεται αν ένα άτομο βρεθεί να έχει οστεοπενία ή οστεοπόρωση με βάση τις μετρήσεις της οστικής μάζας; Η απόφαση για το είδος της αγωγής δεν στηρίζεται μόνο στα αποτελέσματα των μετρήσεων της οστικής μάζας (πυκνότητας), αλλά στη συνεκτίμηση και άλλων στοιχείων, όπως οι παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση (που αναφέρθηκαν παραπάνω) και οι βιοχημικοί δείκτες του οστικού μεταβολισμού. Στους παράγοντες κινδύνου περιλαμβάνονται τυχόν προηγούμενο κάταγμα, όπως και η μακροχρόνια ακινησία εξαιτίας κάποιου νοσήματος ή κατάστασης. Από πλευράς διαιτητικής και φαρμακευτικής αγωγής, στο στάδιο της οστεοπενίας ή της οστεοπόρωσης, ισχύουν βασικά οι ίδιες αρχές που ισχύουν και στα άτομα που δεν έχουν διαβήτη. Βέβαια, προκύπτουν ιδιαιτερότητες που έχουν σχέση με το διαβήτη και οι οποίες πρέπει να τύχουν προσοχής, όπως η λήψη γαλακτοκομικών με χαμηλή περιεκτικότητα σε λιπαρά, η επαρκής, αλλά ταυτόχρονα και «περιορισμένη» χορήγηση ασβεστίου, αν υφίσταται αγγειοπάθεια κ.ο.κ.

48 48

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

ΥΓΕΙΑ & ΕΥΕΞΙΑ

Γράφει ο:

ΤΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΤΗΣ

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Β. ΤΥΡΟΓΙΑΝΝΗΣ Ειδικός Παθολόγος, Ιατρικό Κέντρο Αθηνών

βιταμίνης

D

ΣΗΜΕΡΑ ΥΠΟΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΟΤΙ ΠΑΝΩ ΑΠΟ 1 ΔΙΣΕΚΑΤΟΜΜΥΡΙΟ ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΣΤΟΝ ΠΛΑΝΗΤΗ ΜΑΣ ΕΧΟΥΝ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑ ΒΙΤΑΜΙΝΗΣ D ΜΕ ΕΜΦΑΝΕΙΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ, ΤΟΣΟ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ ΤΟΥΣ, ΟΣΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΖΩΗΣ ΤΟΥΣ.

Η μεγάλη έλλειψη της βιταμίνης σε 7 στους 10 κατοίκους της Μεσογείου, παρά το γεγονός ότι ζουν σε χώρες που «λούζονται» από ήλιο τις περισσότερες ημέρες του χρόνου, έχει επικρατήσει να αναφέρεται ως το «Μεσογειακό παράδοξο». Οι κάτοικοι των χωρών αυτών έχουν πιο σκούρα επιδερμίδα και αυξημένη μελανίνη στο δέρμα τους, άρα χρειάζονται περισσότερη ώρα έκθεσης στον ήλιο για να παραχθεί η βιταμίνη D. Επίσης, λόγω της αυξημένης ηλιοφάνειας στις χώρες αυτές, γίνεται εκτεταμένη χρήση αντηλιακών που μπλοκάρουν την παραγωγή της βιταμίνης.

50

x

στα χρωματα του διαβήτη

Παραγωγή Η βιταμίνη D3 σχηματίζεται στον οργανισμό μας, κυρίως, μέσω της απορρόφησης της ηλιακής υπεριώδους ακτινοβολίας από το δέρμα, αλλά και από ορισμένες τροφές πλούσιες σε βιταμίνη D.

Πλέον, αποδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος της βιταμίνης D όχι μόνο στην οστεοπενία-οστεοπόρωση, αλλά και στην εξασφάλιση μιας καλής άμυνας του οργανισμού με λιγότερα κρυολογήματα και θωράκισης του καρδιαγγειακού συστήματος.

Οι 2 μορφές, μεταβολίτες της βιταμίνης D είναι η εργοκαλσιφερόλη (βιταμίνη D2), η οποία περιέχεται στις τροφές και η χοληκαλσιφερόλη (βιταμίνη D3) που παράγεται στο δέρμα. Πρόσφατες ιατρικές μελέτες των Πανεπιστημίων Harvard και UCLA California έδειξαν, ότι η παρουσία της βιταμίνης D είναι απαραίτητη για να μπορούν τα κύτταρα να έχουν πρόσβαση στη «βιβλιοθήκη» του DNA. Στο DNA μας υπάρχουν όλες οι πληροφορίες που χρειάζονται τα κύτταρά μας για να επιβιώσουν, ανάλογα με τις συνθήκες που αντιμετωπίζουν κάθε φορά. Εκτός από τους υποδοχείς στο έντερο και στα οστά έχουν προσδιοριστεί υποδοχείς βιταμίνης D και σε εγκέφαλο, προστάτη, μαστό, κύτταρα ανοσοποιητικού, αγγεία, καρδιά. Έτσι, αποδεικνύεται ο σημαντικός ρόλος της βιταμίνης D όχι μόνο στην οστεοπενία- οστεοπόρωση, αλλά και στην εξασφάλιση μιας καλής άμυνας του οργανισμού με λιγότερα κρυολογήματα και στη θωράκιση του καρδιαγγειακού συστήματος. Επίσης, στην πρόληψη νοσημάτων, όπως οι κακοήθειες, ο ΣΔ, οι καρδιαγγειακές παθήσεις, η υπέρταση, η σκλήρυνση κατά πλάκας, τα αυτοάνοσα νοσήματα και οι υποτροπιάζουσες λοιμώξεις του αναπνευστικού.

στα χρωματα του διαβήτη

x

51

ΥΓΕΙΑ & ΕΥΕΞΙΑ

Η ΒΙΤΑΜΙΝΗ D3 ΣΧΗΜΑΤΙΖΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟ ΜΑΣ, ΚΥΡΙΩΣ, ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΠΟΡΡΟΦΗΣΗΣ ΤΗΣ ΗΛΙΑΚΗΣ ΥΠΕΡΙΩΔΟΥΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ ΔΕΡΜΑ, ΑΛΛΑ ΚΑΙ ΑΠΟ ΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΤΡΟΦΕΣ ΠΛΟΥΣΙΕΣ ΣΕ ΒΙΤΑΜΙΝΗ D.

Έλεγχος Τα επίπεδα της βιταμίνης D πρέπει πλέον να ελέγχονται σε όλο τον πληθυσμό μέσω της μέτρησης της 25(OH)βιτD3 στο αίμα. Η μέτρηση της 25(ΟΗ)βιτD3 δείχνει τις αποθήκες της βιταμίνης αυτής. Αυτή είναι μια προστεροειδής ορμόνη που αλληλεπιδρά με περισσότερα από 2500 γονίδια στο ανθρώπινο σώμα. Τελικό προϊόν του μεταβολισμού είναι η καλσιτριόλη 1,25 διυδροξυβιτD3.

Πηγές βιταμίνης D3 Οι κυριότερες διατροφικές πηγές της πολύτιμης βιταμίνης είναι τα λιπαρά ψάρια, τα αυγά και τα εμπλουτισμένα με τη βιταμίνη τρόφιμα. Σε περιπτώσεις διαπιστωμένης έλλειψης, ωστόσο, εκτός από την καθημερινή έκθεση 15 λεπτά την ημέρα στον ήλιο (όχι σε ώρα έντονης ηλιοφάνειας) χωρίς ηλιοπροστασία και της λήψης τροφίμων πλούσιων σε βιταμίνη D, o γιατρός σας πιθανότατα θα σας συστήσει και τη λήψη ειδικού συμπληρώματος διατροφής.

52

x

στα χρωματα του διαβήτη

Έχει τέλεια γεύση

ΝΕΑ ΣΕΙΡΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ

GREEN Βράζεται και ψήνεται χωρίς να χάνει τη γλυκύτητα του

∆εν επηρεάζει τα επίπεδα σακχάρου στο αίµα Με 100% φυσικές γλυκαντικές ουσίες

Με κρυσταλλική µορφή ιδανική για ζαχαροπλαστική

GREEN

Έχει χαµηλό γλυκαιµικό δείκτη

GREEN CRYSTAL

ΖΑΧΑΡΗ 1 κουταλάκι (5g)

1 κουταλάκι (0,5g)

1/5 κουταλάκι (1g)

facebook.com/zografos.diet

Για το

βιβλίο συνταγών

στείλτε e-mail: info@zografosdiet.gr ή τηλεφωνήστε: 210 4220320

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει η:

ΕΡΜΙΟΝΗ ΤΣΕΝΙΚΛΙΔΗ Ενδοκρινολόγος / Διαβητολόγος

Η κύηση – αυτή η πολύ όμορφη αλλά και περίπλοκη περίοδο της ζωής της γυναίκας, χαρακτηρίζεται από ανατομικές, ορμονικές και μεταβολικές διαταραχές με στόχο τη βέλτιστη ανάπτυξη του εμβρύου. Ο σακχαρώδης διαβήτης αποτελεί ομάδα μεταβολικών νοσημάτων που χαρακτηρίζονται από υπεργλυκαιμία, σαν αποτέλεσμα διαταραχής στην έκκριση ή δράση της ινσουλίνης ή και στα δύο, ταυτόχρονα. Ο σακχαρώδης διαβήτης στην κύηση αφορά είτε σε εγκυμονούσες με προϋπάρχων διαβήτη ή εγκυμονούσες με πρωτοδιάγνωστη διαταραχή

ΥΠΕΡΓΛΥΚΑΙΜΙΑ

ΣΤΗΝ ΚΥΗΣΗ στο μεταβολισμό των υδατανθράκων και υπεργλυκαιμία. Στη δεύτερη περίπτωση μιλάμε για διαβήτη κύησης.

54

x

στα χρωματα του διαβήτη

Εγκυμονούσα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου Ι ή τύπου ΙΙ Πριν αποφασίσουν κύηση οι γυναίκες με διαβήτη, θα πρέπει να συμβουλευτούν την ιατρική ομάδα που τις παρακολουθεί και που οφείλει να συνεργαστεί για τη βέλτιστη διαχείριση του διαβήτη και των επιπλοκών του, την επιτυχημένη έκβαση της κύησης και τη γέννηση ενός υγιούς βρέφους. Η κύηση με διαβήτη μπορεί να είναι επιτυχής, όταν προγραμματιστεί σωστά τουλάχιστον τρεις μήνες προ της σύλληψης και εξασφαλιστεί:

ò Καλή ρύθμιση για τουλάχιστον 3 μήνες πριν τη σύλληψη με HbA1c < 7 %.

ò Εκτίμηση και διαχείριση των πιθανών επιπλοκών (π.χ. υπέρταση, αμφιβληστροειδοπάθεια κ.ά.).

ò Αλλαγή σε ινσουλίνη που έχει ένδειξη για κύηση ή έναρξη ινσουλίνης και διακοπή χαπιών.

ò Διακοπή ή προσαρμογή φαρμακευτικής αγωγής που δίδεται για συνοδές παθήσεις και που ενδεχομένως δεν έχουν ένδειξη στην κύηση (π.χ. αντιϋπερτασικά ή στατίνες).

ò Απώλεια βάρους όπου συνυπάρχει παχυσαρκία, η οποία σχετίζεται με δυσμενή έκβαση της κύησης.

στα χρωματα του διαβήτη

x

55

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Κατά την κύηση συστήνεται η έναρξη συμπληρωμάτων διατροφής και ειδικά φολικού οξέος και η υιοθέτηση μιας σωστής διατροφής και τακτικής άσκησης, όπως και εκτός κύησης. Κατά την κύηση είναι απαραίτητη η συχνή αυτομέτρηση προγευματικά και μία ώρα μετά το γεύμα και συνήθως χρειάζεται εντατικοποιημένο σχήμα ινσουλινοθεραπείας με 24ωρης διάρκειας ινσουλίνη και γευματική.

ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΚΥΗΣΗΣ Σαν σακχαρώδης διαβήτης κύησης ορίζεται η υπεργλυκαιμία που διαπιστώνεται στην έγκυο και που δεν προϋπήρχε πριν την κύηση και οφείλεται σε ορμονικές και μεταβολικές διαταραχές της κύησης. Η καμπύλη σακχάρου με 75 γρ.γλυκόζης γίνεται την 24-28 εβδομάδα κύησης με όρια τιμών σακχάρου νηστείας 92 mg/dl, στη μία ώρα 180 mg/dl και στις 2 ώρες 150 mg/dl (τα όρια αυτά έχουν αμφισβητηθεί και τείνουν να γίνουν αυστηρότερα). Εφόσον διαπιστωθεί υπεργλυκαιμία, σαν πρώτο μέτρο αντιμετώπισης έρχεται η διατροφή με περιορισμό στους γρήγορα απορροφήσιμους υδατάνθρακες και αύξηση πρόσληψης ολικής αλέσεως προϊόντων, πάντα σε συνδυασμό με λαχανικά και πηγές πρωτεΐνης – εξατομικευμένα για την κάθε έγκυο. Σημασία μεγάλη δίδεται στην άσκηση και σε ένα γενικά υγιεινό τρόπο ζωής. Θεραπευτικά, η μόνη ενδεδειγμένη θεραπεία είναι η χορήγηση ινσουλίνης, σύμφωνα με τις οδηγίες του ενδοκρινολόγου. Μεγάλη σημασία -όπως βέβαια- σε όλες τις μορφές του διαβήτη, είναι η αυτομέτρηση, δηλαδή η μέτρηση της γλυκόζης στο σπίτι από το τσίμπημα στο δάκτυλο με τα ειδικά μηχανήματα, νηστική και μία ώρα μεταγευματικά. Με εκπαίδευση στην αυτομέτρηση μπορούμε να πετύχουμε αυστηρότερο γλυκαιμικό έλεγχο και να αποφύγουμε τις υπογλυκαιμίες. Επίσης, θα πρέπει να παρακολουθείται σε κάθε επίσκεψη η αρτηριακή πίεση και η αύξηση ή όχι του βάρους της εγκύου. Η παρακολούθηση της ανάπτυξης του εμβρύου μέσω υπερήχων, είναι πολύ σημαντικός οδηγός για τον έλεγχο του διαβήτη. Στόχος της αυστηρής ρύθμισης και παρακολούθησης είναι η αποφυγή επιπλοκών στην ανάπτυξη του κυήματος, όπως συγγενειών ανωμαλιών, μακροσωμίας, δυστοκία ώμων, κ.ά.

56

x

στα χρωματα του διαβήτη

Δεν υπάρχουν αποδείξεις εκτός ελάχιστων ενδείξεων ότι η καισαρική πλεονεκτεί του φυσιολογικού τοκετού στις έγκυες με διαβήτη. Η συνεργασία του ενδοκρινολόγου, του διαιτολόγου, του μαιευτήρα, αλλά και άλλων ειδικοτήτων που θα κλιθούν, είναι πολύ σημαντική για την επιτυχημένη έκβαση της κύησης. Με καλή ρύθμιση του διαβήτη και εντατική παρακολούθηση πετυχαίνουμε μείωση του κινδύνου επιπλοκών και οδηγούμαστε με περισσότερη ασφάλεια σε μία επιτυχημένη κύηση και τοκετό και την απόκτηση ενός υγιούς βρέφους. στα χρωματα του διαβήτη

x

57

ΠΕΡΙ ΥΓΕΙΑΣ

Γράφει ο:

ΑΓΓΕΛΟΣ ΠΑΠΠΑΣ Διευθυντής ΕΣΥ, Διαβητολογικό Κέντρο Βενιζέλειου Γενικού Νοσοκομείου Ηρακλείου

Πώς

μεταφέρουμε την

ινσουλίνη το χειμώνα;

Οδεύουμε προς το τέλος του χειμώνα, αλλά σε αρκετές περιοχές της πατρίδας μας ακόμα οι θερμοκρασίες είναι αρκετά χαμηλές. Ιδιαίτερα στη Βόρεια Ελλάδα αλλά και στα ορεινά όλης της χώρας, η θερμοκρασία πέφτει σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Τι προφυλάξεις πρέπει να παίρνουμε κατά τη μεταφορά της ινσουλίνης στις μετακινήσεις και στα ταξίδια τους χειμερινούς μήνες; Η ινσουλίνη, όπως γνωρίζουμε πρέπει να αποθηκεύεται στο ψυγείο, στο θάλαμο συντήρησης όπου η θερμοκρασία κυμαίνεται μεταξύ 2ο έως 8οC, ενώ

58

x

στα χρωματα του διαβήτη

το φιαλίδιο ή η πένα ινσουλίνης που χρησιμοποιούμε καθημερινά πρέπει να βρίσκονται σε θερμοκρασία δωματίου. Πράγματι, οι κατασκευαστές ινσουλίνης μας πληροφορούν, ότι η ινσουλίνη σε θερμοκρασία δωματίου (οπωσδήποτε χαμηλότερα των 35ο και καλύτερα χαμηλότερα των 30ο) είναι σταθερή για 28 μέρες. Όταν έχουμε την ινσουλίνη στο ψυγείο, είναι φρόνιμο να τη βγάζουμε σε θερμοκρασία δωματίου λίγα λεπτά πριν τη χρησιμοποιήσουμε, γιατί η υποδόρια ένεσή της όταν είναι κρύα είναι πιο επώδυνη. Η ινσουλίνη είναι πρωτεΐνη διαλυμένη σε νερό (υδατικό διάλυμα) και αν η θερμοκρασία της πέσει κάτω από τους 2οC, το διάλυμα παγώνει. Μετά την απόψυξή της, είναι πιθανό να έχει χάσει την αποτελεσματικότητά της, γι’ αυτό είναι φρόνιμο να αντικατασταθεί. Προκειμένου να αποφύγουμε την κατάψυξη της ινσουλίνης, είναι σκόπιμο, όταν μετακινούμαστε σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, να τοποθετούμε τα φιαλίδιά της ή τις πένες σε ισοθερμικές σακούλες ή θερμός, τυλιγμένα σε ύφασμα για να μη σπάσουν. Προτιμούμε να την έχουμε μαζί μας στο χώρο των επιβατών

P u p l i

και αποφεύγουμε να την τοποθετούμε στο πορτ μπαγκάζ του ΙΧ αυτοκινήτου ή στο χώρο αποσκευών λεωφορείου, όπου η θερμοκρασία ενδέχεται να πέσει σε εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα. Το ίδιο ισχύει και για τα αεροπλάνα. Καθώς πετούν σε πολύ μεγάλο ύψος, η θερμοκρασία στην αποθήκη των αποσκευών μπορεί να πέσει σε πολύ χαμηλά επίπεδα. Και στα αεροπορικά ταξίδια λοιπόν, είναι προτιμότερο (χειμώνα-καλοκαίρι) όλα τα σκευάσματα ινσουλίνης να τοποθετούνται στη χειραποσκευή που παίρνουμε μαζί μας στην καμπίνα των επιβατών. Για να μας επιτραπεί αυτό από την υπηρεσία ασφαλείας του αεροδρομίου, μπορούμε να προμηθευτούμε από τον γιατρό μας βεβαίωση ότι έχουμε ΣΔ και χρειάζεται να μεταφέρουμε μαζί μας την ινσουλίνη μας, τις βελόνες για την πένα, το μετρητή σακχάρου και τα βελονάκια διάτρησης του δακτύλου. Τέλος, είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι και οι μετρήσεις της γλυκόζης στο τριχοειδικό αίμα (στο δάκτυλο δηλαδή), με τους γνωστούς μετρητές, ενδέχεται να επηρεασθούν τόσο στις πολύ χαμηλές, όσο και στις πολύ υψηλές θερμοκρασίες, δίνοντας τιμές γλυκόζης με απόκλιση από τις πραγματικές. Ειδικά σε θερμοκρασίες κάτω από το σημείο πήξης του νερού, η αλλοίωση του αποτελέσματος φαίνεται να είναι μεγαλύτερη, παρά το γεγονός ότι δεν έχουν πραγματοποιηθεί αναλυτικές μελέτες για να ελεγχθεί αυτή η επίδραση. Κατά τις μετακινήσεις μας τους χειμερινούς μήνες, επομένως, θα πρέπει να λαμβάνουμε και για τους μετρητές και για τις ταινίες τις ίδιες προφυλάξεις που λαμβάνουμε για την ινσουλίνη.

Το κλασικό ψυγείο πάγου της Igloo, Playmate Pal, είναι ιδανικό για συντήρηση φαρμάκων. Η μόνωση Ultratherm® στο σώμα (αφρός πολυουρεθάνης) σε συνδυασμό με τη χρήση παγοκύστης, δημιουργεί τις κατάλληλες συνθήκες για τη σωστή διατήρηση των φαρμάκων κατά τη διάρκεια της ημέρας. Χωρητικότητα 6 L. Εύκολο άνοιγμα ακόμη και με ένα χέρι, με πάτημα του κουμπιού στο πάνω μέρος. Καπάκι που ανοίγει και προς τις δύο πλευρές. Εργονομική χειρολαβή ενσωματωμένη στο καπάκι. Με ειδικό εσωτερικό πλαστικό, ανθεκτικό στους λεκέδες και τις μυρωδιές. Βάρος: 1 Kg.

UNIGREEN A.E. www.unigreen.gr

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει η:

ΑΝΑΤΟΛΗ ΠΑΤΑΡΙΔΟΥ Χειρουργός ωτορινολαρυγγολόγος κεφαλής και τραχήλου, παιδο-ΩΡΛ, επιστημονική συνεργάτης του νοσοκομείου ΥΓΕΙΑ-ΜΗΤΕΡΑ

ΔΙΑΒΗΤΗΣ

πώς &γιατί επιδρά στην ακοή; Δεν είναι σπάνιο για τα άτομα με διαβήτη να αναφέρουν συμπτώματα, όπως ζάλη, εμβοές και απώλεια ακοής. Tι θα πρέπει να κάνει το άτομο με διαβήτη, αν παρατηρήσει κάποιο τέτοιο σύμπτωμα και γιατί θα πρέπει να παρακολουθείται περιοδικά από ωτορινολαρυγγολόγο;

60

x

στα χρωματα του διαβήτη

Η αγγειοπάθεια και η νευροπάθεια που προκαλεί ο σακχαρώδης διαβήτης θεωρούνται οι πλέον καθοριστικοί παράγοντες πρόκλησης αιθουσοκοχλιακών διαταραχών στα άτομα με διαβήτη.

ΕΠΙ ΤΟΥ ΠΑΡΟΝΤΟΣ, ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΥΟΥΜΕ ΟΤΙ Η ΑΓΓΕΙΟΠΑΘΕΙΑ ΠΟΥ ΕΝΤΟΠΙΖΕΤΑΙ ΣΕ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟΥΣ ΑΣΘΕΝΕΙΣ ΣΥΜΒΑΛΛΕΙ ΣΕ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΒΑΘΜΟ ΣΤΗΝ ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΒΑΡΗΚΟΐΑΣ.

Η νευροπάθεια και η αγγειοπάθεια στις μικρές αρτηρίες και στα τριχοειδή αγγεία είναι συχνές εκδηλώσεις του σακχαρώδους διαβήτη. Η αγγειοπάθεια μπορεί να ελαττώσει σημαντικά την αιμάτωση στον κοχλία, με αποτέλεσμα την εμφάνιση μη αναστρέψιμων βλαβών στα τριχωτά κύτταρα.

Oι βλάβες αυτές έχουν άμεση επίδραση στην ακοή. Στη βιβλιογραφία, έχουν καταγραφεί πολλοί διαφορετικοί τύποι απώλειας της ακοής που έχουν παρατηρηθεί στα άτομα με διαβήτη. Ένας από αυτούς είναι η προοδευτική, σταδιακή, αμφοτερόπλευρη απώλεια νευροαισθητηρίου τύπου, που επηρεάζει ιδιαίτερα τις υψηλές συχνότητες και τους ηλικιωμένους. Τα συμπτώματα είναι παρόμοια με αυτά της πρεσβυακουσίας, αλλά με πιο σοβαρή απώλεια από αυτή που προκύπτει λόγω ηλικίας. Υπάρχουν όμως και ερευνητές που αναφέρουν νευροαισθητήρια βαρηκοΐα σε χαμηλές και μεσαίες συχνότητες. Ορισμένες μελέτες περιγράφουν επίσης το διαβήτη ως πιθανή αιτία μονόπλευρης αιφνίδιας απώλειας της ακοής. Μέχρι το 1960, υπήρχαν 3 θεωρίες σχετικά με την παθογένεια της απώλειας ακοής που οφείλεται στο σακχαρώδη διαβήτη: νευροπάθεια, αγγειοπάθεια και συσχέτιση και των δύο. Επί του παρόντος, υπάρχουν σημαντικοί λόγοι να πιστεύουμε ότι η αγγειοπάθεια που εντοπίζεται σε διαβητικούς ασθενείς συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στην πρόκληση βαρηκοΐας.

στα χρωματα του διαβήτη

x

61

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

ΤΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΝΑ ΕΛΕΓΧΟΥΝ ΠΕΡΙΟΔΙΚΑ ΤΗΝ ΑΚΟΗ ΤΟΥΣ ΜΕ ΜΙΑ ΑΠΛΗ ΕΞΕΤΑΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΩΤΟΡΙΝΟΛΑΡΥΓΓΟΛΟΓΟ, ΤΟ ΑΚΟΟΓΡΑΜΜΑ.

Η απώλεια της ακοής στα άτομα αυτά, παρουσιάζεται σταδιακά και παρά το γεγονός ότι τα ίδια δεν το αντιλαμβάνονται, γίνεται αντιληπτή από το οικογενειακό και φιλικό τους περιβάλλον. Η απώλεια ακοής κάνει αυτούς τους ασθενείς να αυξάνουν πολύ την ένταση στην τηλεόραση ή στο ραδιόφωνό τους και να δυσκολεύονται να ακούσουν τους γύρω τους. Αυτές οι ενδείξεις μπορεί με έμμεσο τρόπο να επηρεάσουν και την κοινωνικότητα των ατόμων αυτών, καθώς αποφεύγουν οποιαδήποτε δραστηριότητα και οδηγούνται στην αποξένωση.

Πώς μπορούμε, όμως, να προλάβουμε μια τέτοια εξέλιξη στα άτομα με διαβήτη;

Αρκετοί ερευνητές εξακολουθούν να θεωρούν τη νευροπάθεια ως βασική αιτία της απώλειας ακοής. Σε πολλούς ασθενείς, ωστόσο, επειδή παράλληλα υπάρχουν και άλλες παθήσεις οι οποίες μπορεί και αυτές να επιδρούν στην ακοή, όπως η υπέρταση και η αρτηριοσκλήρυνση, το ποσοστό επίδρασης δεν είναι πάντα εφικτό να διευκρινιστεί. Μία από τις σχετικές μελέτες πάντως, έδειξε ότι το 68% των ατόμων με διαβήτη παρουσιάζει προβλήματα βαρηκοΐας. Γενικά, η βαρηκοΐα που εμφανίζουν τα άτομα αυτά είναι νευροαισθητηρίου τύπου, αν και συχνά υπάρχει σύγχυση με την πρεσβυακουσία, η οποία εμφανίζεται λόγω ηλικίας.

62

x

στα χρωματα του διαβήτη

Τα άτομα με διαβήτη είναι σημαντικό να ελέγχουν περιοδικά την ακοή τους με μια απλή εξέταση από τον Ωτορινολαρυγγολόγο, το ακοόγραμμα. Πρόκειται για μια σύντομη και ανώδυνη για τον ασθενή διαδικασία, η οποία δείχνει με απόλυτη ακρίβεια οποιαδήποτε μεταβολή της ακουστικής ικανότητας του εξεταζομένου. Συμπερασματικά, από επίσημες μελέτες, δεν υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να αποδεικνύουν μια αιτιώδη σχέση μεταξύ του σακχαρώδους διαβήτη και της απώλειας ακοής. Άρα, κάθε βαρηκοΐα που διαγιγνώσκεται σε ένα άτομο με διαβήτη θα πρέπει να συνοδεύεται από πλήρη διαγνωστική αξιολόγηση για να καθοριστεί τόσο η αιτία της, όσο και η θεραπευτική στρατηγική που θα ακολουθηθεί. Ενώ η βαρηκοΐα που συσχετίζεται με το διαβήτη είναι συνήθως νευροαισθητηρίου τύπου, μη αναστρέψιμη και η αντιμετώπισή της, ανάλογα με τη σοβαρότητά της, είναι η εφαρμογή ακουστικών βαρηκοΐας (σήμερα η τεχνολογία έχει οδηγήσει στην δημιουργία σύγχρονων, ψηφιακών ακουστικών με πολύ μικρό μέγεθος, που προσαρμόζονται στις ανάγκες του κάθε ασθενούς και τον βοηθούν να απολαύσει την καθημερινότητά του), ο έλεγχος στους διαβητικούς εξακολουθεί να είναι απαραίτητος. Πολλές φορές, μπορεί η απώλεια ακοής να μην είναι νευροαισθητηρίου τύπου, αλλά φλεγμονώδους αιτιολογίας, όπως η εκκριτική ωτίτιδα που χρειάζεται φαρμακευτική αγωγή και κάποιες φορές χειρουργική αντιμετώπιση.

Χ Ρ Ω Μ ΑΤ Ι Σ Τ Ε Σ ...ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ

Το Magic Diabetes Bus "έφερε" τα Χριστούγεννα στην Αθήνα Πού;

Δήμος Αθηναίων – Σύνταγμα Δήμος Αμαρουσίου – Δημαρχείο Δήμος Ηρακλείου – Κεντρική πλατεία ΗΣΑΠ Δήμος Ιλίου – Πλατεία Γεννηματά Δήμος Ηλιούπολης – Πλατεία Εθνικής Αντιστάσεως Δήμος Νέας Φιλαδέλφειας/Νέας Χαλκηδόνας

Πότε;

64

x

από 16/12 έως 21/12/2018

στα χρωματα του διαβήτη

Το Magic Diabetes Bus κυκλοφόρησε στους δρόμους της Αθήνας, με οδηγό τον Κρατερό Κατσούλη και στάθμευσε σε δήμους της Αττικής, για να φέρει τα παιδιά πιο κοντά στη μαγεία των Χριστουγέννων και να ενημερώσει μικρούς και μεγάλους για το διαβήτη και τον εμβολιασμό. Από τις 16 έως και τις 21 Δεκεμβρίου 2018, το Diabetes Magic Bus της Αστικής Μη Κερδοσκοπικής Εταιρείας «Με Οδηγό το Διαβήτη», προσκάλεσε τους μικρούς του φίλους και τους γονείς τους σε ένα μαγικό ταξίδι, που περιελάμβανε: - Δωρεάν εξετάσεις γλυκόζης.

- Ενημέρωση για θέματα Σακχαρώδους Διαβήτη από Ιατρό, Διατροφολόγο και Σύμβουλο Ψυχικής Υγείας.

- Εκπαιδευτικά παιχνίδια για παιδιά και εφήβους σε σχέση με το Σακχαρώδη Διαβήτη.

- Ενημέρωση μικρών και μεγάλων για την αξία και τη σημασία του εμβολιασμού. Χορηγοί της μαγικής διαδρομής του Magic Diabetes Bus ήταν τα προϊόντα MISKO Ολικής Άλεσης και οι εταιρείες PFIZER HELLAS ΑΕ, EURODIET MED. Βασικοί υποστηρικτές ήταν οι εταιρείες ΓΙΩΤΗΣ AE, Ο.Σ.Υ. Α.Ε. και το Αρχιτεκτονικό Γραφείο της κυρίας Σίσσυς Φειδά, που με αγάπη, φαντασία και δημιουργικότητα διακόσμησε το εσωτερικό του μαγικού μας λεωφορείου!

στα χρωματα του διαβήτη

x

65

Ας "θυμηθούμε" κάποιες από τις δράσεις μας

23

ΑΠΡΙΛΙΟΥ 2018

12 ΜΑΪΟΥ 2018

26

ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 2018 ΙΛΙΟΝ

02

ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2018 ΠΕΡΙΣΤΕΡΙ

66 66

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ "ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ" ΣΕ 8 ΝΗΣΙΑ

2018 - 2019: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΣΕ 5 ΔΗΜΟΥΣ ΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΜΕ ΤΗΝ ΕΥΓΕΝΙΚΗ ΣΤΗΡΙΞΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΦΕΛΟΥΣ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ "ΤΙΜΑ" ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΟΥ ΔΙΑΒΗΤΗ

ESCAPE ROOM ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

για το έτος που μας πέρασε...

06

ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2018 ΑΓ. ΑΝΑΡΓΥΡΟΙ

03

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2018 ΑΓ. ΒΑΡΒΑΡΑΣ

16

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 2018

MAGIC DIABETES BUS "ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ"

στα χρωματα του διαβήτη

x

67

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

Πολυβραβευμένος και γνωστός διεθνώς για το ερευνητικό του έργο, ο Στυλιανός Αντωναράκης, Ομότιμος Καθηγητής Γενετικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης, είναι είναι ο άνθρωπος που κατάφερε να χαρτογραφήσει την ακολουθία του ανθρώπινου γονιδιώματος και ιδιαίτερα του χρωμοσώματος 21, το οποίο ευθύνεται για το σύνδρομο Down. Όπως επισημαίνει, “το χρωμόσωμα 21 είναι η μεγάλη του αγάπη”, καθώς μέσα του κρύβει πολύτιμα “μυστικά” για τη βιολογία μας. Με δική του πρωτοβουλία καθιερώθηκε η Παγκόσμια Ημέρα για το σύνδρομο Down (21 Mαρτίου), δίνοντας ώθηση στην ευαισθητοποίηση γύρω από το σύνδρομο, αλλά και στην προώθηση της έρευνας γύρω από αυτό: “Η καθιέρωση της Παγκόσμιας Ημέρας συνέβαλε στην καλύτερη αντιμετώπιση των παιδιών, στη λύση των προβλημάτων τους, στην αντιμετώπιση των ενηλίκων με σύνδρομο Down, στην επαγγελματική τους αποκατάσταση. Και άλλαξε πολλά σε σχέση με τη χρηματοδότηση της έρευνας για το σύνδρομο. Καμιά φορά η κοινωνική πίεση είναι πολύ πιο σημαντική και μεγαλύτερη από τη δουλειά ενός απομονωμένου εργαστηρίου”, σημειώνει.

στυλιανός

ΑΝΤΩΝΑΡΑΚΗΣ ΑΠΟ ΤΗ ΝΕΚΤΑΡΙΑ ΚΑΡΑΚΩΣΤΑ

Πρόσφατα αναγορευτήκατε σε επίτιμο διδάκτορα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Μιλήστε μας για αυτό. Το Πανεπιστήμιο Αθηνών είναι το Πανεπιστήμιο που μου έδωσε το πτυχίο της Ιατρικής. Είναι ένας πολύ αγαπητός χώρος που στελεχώνεται από φίλους, συμφοιτητές και συνεργάτες. Η ευγενική αναγνώριση του Πανεπιστημίου για το εργαστή-

68 68

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

ριό μας και την ερευνητική καριέρα μου, ήταν μεγάλη τιμή για εμένα, ήταν σαν να ξαναγυρίζω στο σπίτι μου. Επειδή από τότε που πήρα το πτυχίο μου δεν έχω εργαστεί καθόλου στην Ελλάδα, στη μεγάλη αίθουσα τελετών του Πανεπιστημίου ένιωσα σαν να ξαναγυρίζω στο σπίτι της μητέρας μου και του πατέρα μου. Ήταν μια πάρα πολύ συγκινητική και ευχάριστη στιγμή.

ΕΙΝΑΙ ΚΑΙΡΟΣ ΝΑ ΘΕΡΑΠΕΥΣΟΥΜΕ ΤΙΣ ΓΟΝΙΔΙΑΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ

Η ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΗ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΩΝ ΤΕΛΕΥΤΑΙΩΝ ΕΤΩΝ ΕΙΝΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗ, ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΟΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΔΙΑΒΑΣΟΥΜΕ ΤΟ ΓΟΝΙΔΙΩΜΑ ΦΘΗΝΑ, ΓΡΗΓΟΡΑ ΚΑΙ ΧΩΡΙΣ ΛΑΘΗ. στα χρωματα του διαβήτη

x

69

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΜΕ ΤΟ ΝΣΤΥΛΙΑΝΟ ΑΝΤΩΝΑΡΑΚΗ

Θέλω να ευχαριστήσω για αυτό τη Διοίκηση του Πανεπιστημίου, τον Καθηγητή κύριο Κόλλια που έκανε την πρόταση, τον Πρύτανη Καθηγητή κύριο Δημόπουλο και τον Καθηγητή, Πρόεδρο της Ιατρικής Σχολής κο Σφηκάκη, για την υποστήριξη, τη φιλοξενία και την αγάπη τους.

Επίκεντρο της έρευνάς σας για αρκετά χρόνια υπήρξε το χρωμόσωμα 21. Εκτός από το σύνδρομο Down με ποια άλλα νοσήματα συνδέεται το συγκεκριμένο χρωμόσωμα; Το χρωμόσωμα 21 είναι η μεγάλη μου αγάπη. Είναι το μικρότερο χρωμόσωμα που έχουμε στα κύτταρά μας και έχει περίπου 40 εκατομμύρια νουκλεοτίδια, 40 εκατομμύρια γράμματα. Παρά το μικρό του μέγεθος, το χρωμόσωμα 21 περιέχει περίπου 250 γονίδια που κωδικοποιούν πρωτεΐνες και άλλα 150-180 ακόμη που δεν κάνουν πρωτεΐνες, ωστόσο είναι ιδιαίτερα σημαντικά για τη βιολογία μας. Καθένας από εμάς έχει δύο αντίγραφα του χρωμοσώματος. Αν κάποιος έχει τρία αντίγραφα, εμφανίζεται το σύνδρομο Down (τρισωμία 21). Στο χρωμόσωμα 21 χαρτογραφείται, επίσης, μία συγγενής, κληρονομική τύφλωση, μια σοβαρή ανοσολογική αρρώστια, δύοτρεις πνευματικές καθυστερήσεις, μια συγγενής κώφωση, σύνδρομα δυσμορφιών. Μελετώντας κανείς το χρωμόσωμα 21, έχει ένα μικρό αλλά πολύ σημαντικό παράθυρο στη γονιδιακή βιολογία. Το χρωμόσωμα 21 μπορεί να χρησιμοποιηθεί σαν μοντέλο για να καταλάβει

70

x

στα χρωματα του διαβήτη

κανείς ολόκληρο το γονιδίωμα. Ό,τι βρούμε σε αυτό το χρωμόσωμα, μπορούμε να το επεκτείνουμε σε όλα τα άλλα χρωμοσώματα. Έτσι, ερευνάται από πάρα πολλά εργαστήρια ανά τον κόσμο.

Σήμερα, έχουν αλλάξει πολλά στον προγεννητικό έλεγχο των τρισωμιών. Μπορούμε πια να διαπιστώσουμε αν ένα έμβρυο πάσχει ή όχι από μία τρισωμία με λίγο αίμα από τη μητέρα. Το σύνδρομο Down είναι από τις πιο συχνές χρωσωμικές και γενετικές καταστάσεις. Περίπου 1 στις 700 γεννήσεις σε όλο τον κόσμο καταλήγει στη γέννηση ενός παιδιού με τρισωμία 21. Είναι αρκετά συχνό και γίνεται συχνότερο όσο περνούν τα χρόνια, διότι η συχνότητά του έχει σχέση με την ηλικία της μητέρας - όσο πιο μεγάλη είναι η μητέρα, τόσο μεγαλώνει η πιθανότητα να έχει ένα παιδί με σύνδρομο Dovn. Επειδή λοιπόν σήμερα οι γυναίκες έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση και στην εργασία, η μητρότητα καθυστερεί. Έτσι και ο κίνδυνος για σύνδρομο Down και άλλες χρωμοσωμικές ανωμαλίες αυξάνει. Ωστόσο, πλέον γνωρίζουμε ότι και η ηλικία του άνδρα παίζει ρόλο. Όσο μεγαλύτερος είναι, τόσο περισσότερες είναι οι πιθανότητες να εμφανίσει μεταλλαγές στο γονιδίωμά του και το μωρό να εμφανίσει ασθένειες που συνδέονται με ένα γονίδιο. Όπως είπατε, αυτό που έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια είναι ότι μπορούμε πια να δούμε την τρισωμία 21 από το αίμα της μητέρας, χωρίς να χρειάζεται αμνιοκέντηση.

ΘΕΩΡΩ ΟΤΙ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΥ ΕΡΧΟΝΤΑΙ, Η ΙΑΤΡΙΚΗ ΘΑ ΞΕΚΙΝΑ ΑΠΌ ΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΓΟΝΙΔΙΩΜΑΤΟΣ ΚΑΘΕΝΟΣ ΑΠΟ ΕΜΑΣ ΚΑΙ ΘΑ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΝ ΟΛΑ ΤΑ ΑΛΛΑ.

στα χρωματα του διαβήτη

x

71

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΜΕ ΤΟ ΝΣΤΥΛΙΑΝΟ ΑΝΤΩΝΑΡΑΚΗ

ΕΧΟΥΜΕ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ ΟΠΟΥ ΤΟ ΓΟΝΙΔΙΩΜΑ ΕΙΝΑΙ 100% ΥΠΕΥΘΥΝΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΉ ΤΟΥΣ... ΚΑΤΑΛΗΓΟΝΤΑΣ ΟΜΩΣ ΣΤΟ ΑΛΛΟ ΑΚΡΟ, ΒΡΙΣΚΟΥΜΕ ΑΡΡΩΣΤΙΕΣ, ΟΠΟΥ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΕΧΕΙ ΠΟΛΥ ΜΕΓΑΛΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΣΤΗΝ ΕΜΦΑΝΙΣΗ ΤΟΥΣ. ΣΤΟ ΕΜΦΡΑΓΜΑ ΤΟΥ ΜΥΟΚΑΡΔΙΟΥ ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ, ΤΟ ΓΟΝΙΔΙΩΜΑ ΣΥΝΕΙΣΦΕΡΕΙ ΚΑΤΑ 30% ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΤΑ 70%.

72 72

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Κατά τη διάρκεια της κύησης, στο αίμα της μητέρας περνάει από τον πλακούντα λίγο από το DNA του εμβρύου, που μπορεί να ανιχνευθεί. Με αλληλούχηση λοιπόν του γονιδιώματος του αίματος της μητέρας, μπορούμε να δούμε αν υπάρχουν τρισωμίες. Όσο περνάει ο καιρός και οι τεχνικές βελτιώνονται, αρχίζουμε να ανιχνεύουμε και άλλες χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Και πιστεύουμε, ότι στο εγγύς μέλλον θα μπορούμε να ανιχνεύσουμε ακόμη και ανωμαλίες ενός και μόνο γονιδίου από το περιφερικό αίμα.

Όσο περνάει ο καιρός δεν πέφτει και το κόστος; Με τις νέες τεχνικές διαβάσματος του γονιδιώματος το κόστος πέφτει και η βιο-ινφορματική ανάλυση γίνεται όλο και πιο ταχεία και όλο και πιο φθηνή. Κάτι άλλο που έχει αλλάξει είναι, ότι ενώ παλαιότερα ο προγεννητικός έλεγχος περιοριζόταν στις μητέρες άνω των 35 ετών, τώρα επεκτείνεται σε όλες τις μητέρες, λόγω της πίεσης των ζευγαριών να αποκτήσουν ένα φυσιολογικό παιδί. Δυστυχώς όμως, υπάρχουν ακόμη πολλές ακόμη γενετικές ασθένειες που δεν μπορούν να ελεγχθούν. Ωστόσο, και εκεί καταγράφεται συνεχής πρόοδος.

Βιολογικές θεραπείες και στοχευμένοι παράγοντες έχουν αλλάξει άρδην το τοπίο στην αντιμετώπιση πολλών παθήσεων. Ποια θεωρείτε μεγαλύτερη κατάκτηση των τελευταίων ετών και τι φέρνει το μέλλον; Η μεγαλύτερη κατάκτηση των τελευταίων ετών είναι τεχνολογική, είναι το

ότι μπορούμε να διαβάσουμε το γονιδίωμα φθηνά, γρήγορα και χωρίς λάθη. Η δεύτερη μεγάλη κατάκτηση είναι παράγωγο της τεχνολογίας: Είναι το γεγονός ότι έχουμε καταφέρει να διαβάσουμε εκατοντάδες χιλιάδες γονιδιώματα. Έτσι, έχουμε αρχίσει να καταλαβαίνουμε ποια είναι η φυσιολογική ποικιλομορφία στο γονιδίωμα και ποιες μεταλλαγές είναι φυσιολογικές. Αυτό μας επιτρέπει να κάνουμε πολύ πιο σωστές και σαφείς γενετικές διαγνώσεις. Τρίτο, πολλά εργαστήρια μπορούν πλέον να αναπτύξουν θεραπείες για αρρώστιες του γονιδιώματος, κάτι που μέχρι πριν από μερικά χρόνια ήταν ένα όνειρο. Όπως είχε πει και ο Μενταγουόρ, ένας πολύ μεγάλος Βιολόγος που έχει πάρει βραβείο Νόμπελ, "ο ερευνητής πρέπει να μελετά κάτι στο οποίο μπορεί να δώσει απάντηση". Νομίζω πως έχει φτάσει ο καιρός να δώσουμε θεραπευτικές απαντήσεις σε γονιδιακές αρρώστιες.

Τελικά τα γονίδια ή το περιβάλλον παίζουν μεγαλύτερο ρόλο στην ασθένεια; Η απάντηση εδώ έχει δύο άκρα. Στο ένα άκρο έχουμε τις ασθένειες όπου το γονιδίωμα είναι 100% υπεύθυνο για την εμφάνισή τους. Για παράδειγμα, στους ανθρώπους με αχονδροπλασία (νανισμό) έχει αλλάξει ένα γράμμα από τα 3 δισεκατομμύρια του γονιδιώματός τους και αυτό οδηγεί στην εμφάνιση της πάθησης σε ποσοστό 100%. Πηγαίνοντας προς το άλλο άκρο, μία γυναίκα με μετάλλαξη στο ογκογονίδιο BRCA1 ή 2 έχει πιθανότητα 70% να

στα χρωματα του διαβήτη

x

73

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΜΕ ΤΟ ΝΣΤΥΛΙΑΝΟ ΑΝΤΩΝΑΡΑΚΗ

εμφανίσει καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής της. Ο ντετερμινισμός εδώ είναι σοβαρός, αλλά όχι 100%. Συνεχίζοντας το δρόμο μας προς το άλλο άκρο, αν ένας άνθρωπος έχει δύο αντίγραφα ενός γονιδίου που λέγεται απολιποπρωτεΐνη Ε (είναι ομοζυγώτης στο γονίδιο Ε4), έχει 12 φορές μεγαλύτερες πιθανότητες σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό να πάθει νόσο του Αλτσχάιμερ. Ο ντετερμινισμός εδώ είναι μικρός αλλά σημαντικός. Καταλήγοντας στο άλλο άκρο, βρίσκουμε αρρώστιες, όπου το περιβάλλον έχει πολύ μεγάλη σημασία στην εμφάνισή τους. Στο έμφραγμα του μυοκαρδίου για παράδειγμα, το γονιδίωμα συνεισφέρει κατά 30% και το περιβάλλον κατά 70%.

Περάσατε τέσσερις δεκαετίες προσπαθώντας να αποκωδικοποιήσετε το "βιβλίο της ζωής". Τι έχουμε μάθει μέχρι σήμερα και τι μας επιφυλάσσει το μέλλον; Όταν τελείωσα την Ιατρική Σχολή το 1975, δεν ξέραμε τίποτα για το γονιδίωμά μας. Το γονιδίωμά μας ήταν κάτι θεωρητικό που υπήρχε στο μυαλό μας και στα βιβλία. Σαράντα χρόνια μετά, έχουμε διαβάσει το γονιδίωμα του ανθρώπου, έχουμε διαβάσει τα γονιδιώματα άλλων ειδών, ξέρουμε ποιες περιοχές είναι σημαντικές, έχουμε διαβάσει εκατοντάδες χιλιάδες γονιδιωμάτων, ξέρουμε 20.000 γονίδια που παράγουν πρωτεΐνες και άλλα 20.000 γονίδια που δεν κάνουν πρωτεΐνες αλλά είναι σημαντικά, ξέρουμε περίπου 1.000.000 περιοχές που είναι ρυθμιστικές για την έκφραση των γονιδίων μας και διάφο-

74

x

στα χρωματα του διαβήτη

ρες επιγενετικές μεταβολές του γονιδιώματος, ξέρουμε την αιτιολογία 4.200 γενετικών ασθενειών και τις προδιαθέσεις για αρκετές άλλες αρρώστιες, όπως ο διαβήτης, οι καρδιοπάθειες, οι καρκίνοι, ξέρουμε ποια γονίδια προκαλούν καρκίνο. Θεωρώ, ότι στα χρόνια που έρχονται, η Ιατρική θα ξεκινά από την ανάλυση του γονιδιώματος καθενός από εμάς και θα ακολουθούν όλα τα άλλα.

Εκτός από την έρευνά σας στο χρωμόσωμα 21 ποια άλλα θεωρείτε ορόσημα της έρευνάς σας; Όταν άρχισα την καριέρα μου στη Γενετική, πήγα πρώτα σε ένα εργαστήριο που μελετούσε τη Μεσογειακή Αναιμία, τη β- θαλασσαιμία. Εκεί, ταυτοποιήσαμε τις μεταλλαγές που κάνουν β-Μεσογειακή Αναιμία. Έπειτα μελέτησα το γονίδιο της αιμοφιλίας, που βρίσκεται στο χ χρωμόσωμα και βρήκαμε τη μοριακή αιτιολογία της αιμοφιλίας Α. Στη συνέχεια, ασχολήθηκα με το σύνδρομο Down και με όλο το χρωμόσωμα 21. Το εργαστήριό μας έχει ασχοληθεί επίσης πολύ με την ποικιλομορφία του γονιδιώματος, με το πόσο διαφορετικά είναι δηλαδή τα γονιδιώματα ανάμεσα στους ανθρώπους, αλλά και με τη μοριακή, τη γονιδιακή αιτιολογία της πνευματικής καθυστέρησης στα παιδιά. Και έχουμε βρει αρκετά γονίδια που ευθύνονται.

Έχετε επίσης ανακαλύψει τα γονίδια των πολυπόδων που σχετίζονται με καρκίνο και γονίδια που συνδέονται με τον καρκίνο του δέρματος.

Επειδή αυτό που κάνει τις γονιδιακές αρρώστιες είναι οι μεταλλαγές στο γονιδίωμα, τα λάθη που γίνονται στο γονιδίωμά μας κάθε φορά που το αντιγράφουμε, από κύτταρο σε κύτταρο και από γενιά σε γενιά, ένας καλός τρόπος να μελετήσει κανείς τη σημασία ή τον ρυθμό των μεταλλαγών είναι να μελετήσει τα νεοπλάσματα. Από τα νεοπλάσματα, αυτά που έχουν τον μεγαλύτερο ρυθμό μεταλλαγών είναι αυτά του δέρματος. Η κύρια δουλειά του εργαστηρίου μας δεν είναι ο καρκίνος, μελετήσαμε όμως αυτά τα γονίδια, διότι ένα μεγάλο ενδιαφέρον του εργαστηρίου μας είναι ο ρυθμός των μεταλλαγών.

Πού βρισκόμαστε σε σχέση με την αναγνώριση της ειδικότητας του Γενετιστή στη χώρα μας, τώρα που ο ρόλος των γονιδίων και των πρωτεϊνών στην εμφάνιση νοσημάτων είναι πια διαπιστωμένος; Η ειδικότητα του Γενετιστή είναι εκ των ων ουκ άνευ για να μπορέσει να προχωρήσει όχι μόνο η έρευνα αλλά και η αντιμετώπιση των ανθρώπων με κληρονομικές αρρώστιες. Επί πολλά χρόνια, οι Έλληνες συνάδελφοί μου είχαν προσπαθήσει να αναγνωριστεί η Κλινική και η Εργαστηριακή Γενετική ως μια από τις ειδικότητες. Μόλις το 2018 η ειδικότητα της Γενετικής αναγνωρίστηκε από το Υπουργείο Υγείας και εντός του έτους αναμένεται να δοθούν οι πρώτοι τίτλοι γενετιστών στην Ελλάδα. Αυτό είναι ένα ορόσημο. Είμαι σίγουρος, ότι μετά από αυτό θα αναπτυχθεί αρκετά η συγκεκριμένη ειδικότητα - όταν υπάρχει μια ειδικότητα-

ένα μέρος των νέων συναδέλφων θα εκπαιδευτούν σε αυτήν.

Και ο γιος σας ακολουθεί τον τομέα της έρευνας! Πώς αισθάνεστε για αυτό; Από τα τέσσερα παιδιά μου, ο μεγαλύτερος γιος μου, Εμμανουήλ, είναι καθηγητής Ογκολογίας στο Johns Hopkins στη Βαλτιμόρη και ασχολείται με τον καρκίνο του προστάτη και τις γονιδιακές μεταλλαγές που εμφανίζονται σε αυτόν. Έχει κάνει μια πολύ σημαντική καριέρα και η κλινική του συμβάλλει συνεχώς στην κατανόηση της σχέσης μεταξύ των γονιδιακών μεταλλαγών στον καρκίνο του προστάτη και της θεραπείας του.

Ως Έλληνας του εξωτερικού πώς βιώσατε την ελληνική κρίση; Σαν έξοδο πάρα πολλών εξαιρετικών επιστημόνων, ενός τρομερού δυναμικού προς την Ευρώπη, την Αμερική, ακόμη και τις αραβικές χώρες. Αυτό είναι μια μεγάλη αιμορραγία για την ελληνική κοινωνία και ελπίζω σύντομα να σταματήσει. Ελπίζω, αν τα οικονομικά της χώρας φτάξουν λίγο, να υπάρξει και η αντίθετη πορεία, δηλαδή οι επιστήμονές μας να επιστρέψουν. Αυτό είναι ένα πρόβλημα με μακροχρόνια επίπτωση: Φεύγουν πολύ καλά εκπαιδευμένοι άνθρωποι, οι οποίοι δεν επιστρέφουν και χάνεται η αλυσίδα της γνώσης. Το δεύτερο είναι, ότι σε χρόνια οικονομικής κρίσης, η έρευνα υποφέρει πολύ. Διότι η έρευνα, καθώς δεν δίνει έσοδα βραχυπρόθεσμα, θεωρείται είδος πολυτελείας. Αυτή η μικρόφθαλμη θεώρηση βλάπτει πολύ.

στα χρωματα του διαβήτη

x

75

ΠΕΡΙ...Ψ Υ Χ Η Σ

Γράφει η:

MΑΡΙΑ ΔΟΥΡΑΛΗ Ψυχολόγος Υγείας

ΔΙΑΓΝΏΣΤΗΚΑ ΜΕ ΔΙΑΒΉΤΗ!

και τώρα τι; Η διάγνωση ενός χρόνιου νοσήματος συνιστά ένα ιδιαίτερα ψυχοπιεστικό γεγονός, που μπορεί να προκαλέσει έντονα αρνητικά συναισθήματα στον ασθενή. τόσο έντονα, που ο τελευταίος μπορεί να καταστεί ανίκανος να χειριστεί την κατάσταση ορθά.

76 76

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Ακόμη και μετά την αποδοχή της νέας πραγματικότητας από τον ασθενή, ωστόσο, τα αρνητικά συναισθήματα δεν θα φύγουν ποτέ εντελώς. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζει κανείς πώς να τα διαχειρίζεται.

Άρνηση

ΤΟ ΠΙΟ ΔΥΝΑΤΟ ΟΠΛΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΟΠΟΙΟΥΔΗΠΟΤΕ ΧΡΟΝΙΟΥ ΝΟΣΗΜΑΤΟΣ, ΕΙΝΑΙ Η ΑΥΤΟΠΕΠΟΙΘΗΣΗ («ΜΠΟΡΩ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΩ») ΚΑΙ Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΝΟΣΟΥ, ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΥΣ.

Όλοι οι ασθενείς, όταν μαθαίνουν για πρώτη φορά ότι πάσχουν από μια χρόνια ασθένεια, περνάνε μέσα από την άρνηση. Πρόκειται για μια αμυντική στάση του εαυτού μας, για την αντιμετώπιση ενός στρεσογόνου γεγονότος. Το πρόβλημα εμφανίζεται όταν ο ασθενής παραμένει για περισσότερο χρόνο στο στάδιο αυτό και καθυστερεί να περάσει στο επόμενο στάδιο που χαρακτηρίζεται από μια πιο ώριμη συμπεριφορά.

Θυμός Συνήθως, διαβήτης και θυμός πηγαίνουν παρέα. Μπορεί κανείς να νιώθει θυμό γιατί ο διαβήτης απειλεί την υγεία του και έχει φέρει αλλαγές στη ζωή του. Είναι πιθανόν, επίσης, να είναι κανείς θυμωμένος με τα πράγματα που χρειάζεται να κάνει για να ελέγχει το διαβήτη του. Το τι προκαλεί το θυμό είναι λιγότερο σημαντικό από το πώς διαχειριζόμαστε τον θυμό μας - γιατί αν δεν ελέγξουμε τον θυμό μας, θα μας ελέγξει αυτός.

Κατάθλιψη Η καταθλιπτική διάθεση συνοδεύει συχνά τους ασθενείς με χρόνια ασθένεια, όπως ο διαβήτης. Μπορεί κανείς να νιώθει μόνος, λόγω της επιπλέον φροντίδας που χρειά-

Συναισθήματα, όπως άρνηση («δεν πιστεύω ότι συμβαίνει αυτό σε μένα»), θυμό («γιατί εγώ;»), κατάθλιψη («νιώθω λυπημένος και αβοήθητος»), ενοχή («πρέπει να έκανα κάτι λάθος»), αίσθημα αβοήθητου («δεν μπορώ να χειριστώ την κατάσταση») και αίσθημα χαμηλής αυτοπεποίθησης («κάτι δεν πάει καλά με μένα»), είναι συνηθισμένα και φυσιολογικά, κατά τη διάρκεια της προσαρμογής του ατόμου στη νέα πραγματικότητα. Με την αποδοχή του προβλήματος, το άτομο θα συνειδητοποιήσει γρήγορα το παράλογο των σκέψεών του. Θα κάνει ρεαλιστικές σκέψεις γύρω από την ασθένεια και το χειρισμό της κατάστασης και θα αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του, ώστε να διατηρήσει την υγεία του.

στα χρωματα του διαβήτη

x

77

ΠΕΡΙ...Ψ Υ Χ Η Σ

ζεται να δίνει στον εαυτό του, ώστε να ελέγχει το πρόβλημα της υγείας του. Είναι επίσης πιθανό, οι επιπλοκές στη θεραπευτική διαδικασία ή η αδυναμία ελέγχου της κατάστασης να προκαλούν αίσθημα θλίψης. Το να νιώθει κανείς θλίψη κάποιες φορές είναι φυσιολογικό. Aν όμως κάποιος αισθάνεται μεγάλη θλίψη και χωρίς ελπίδα για το μέλλον για μεγάλο χρονικό διάστημα, τότε θα πρέπει να γίνει έλεγχος για πιθανά σημάδια κατάθλιψης.

Ενοχή Η ενοχή είναι ένα συναίσθημα που μπορεί να νιώσουμε για πράγματα που έχουμε κάνει ή που δεν έχουμε κάνει. Αν για παράδειγμα δεν προσέχουμε τη διατροφή μας και δεν πηγαίνουμε στο θεράποντα ιατρό μας, είναι πιθανόν να νιώθουμε ενοχές. Η ενοχή μπορεί να μας επαναφέρει στο πρόγραμμα φροντίδας του εαυτού μας και να γίνει η αιτία για θετικές αλλαγές. Όμως χρειάζεται προσοχή, γιατί όταν κανείς κριτικάρει συνεχώς τον εαυτό του, επηρεάζεται αρνητικά η αυτοπεποίθησή του και κινδυνεύει να παραιτηθεί από κάθε προσπάθεια.

Χωρίς ελπίδα Μερικοί άνθρωποι υποστηρίζουν ότι δεν έχουν καμία ευθύνη και έλεγχο στην αντιμετώπιση της ασθένειάς τους. Τα άτομα αυτά χρειάζονται ενημέρωση και καθοδήγηση για να αναλάβουν τον έλεγχο της ζωής τους με επιτυχία. Το πιο δυνατό όπλο για την αντιμετώπιση οποιουδήποτε χρόνιου νοσήματος, ωστόσο, είναι η αυτοπεποίθηση («μπορώ να το κάνω») και η αναζήτηση της ορθής πληροφόρησης για τη διαχείριση της νόσου, από τους κατάλληλους ειδικούς.

78

x

στα χρωματα του διαβήτη

Multiseed Bread Mix

για Πολύσπορο Αρτοσκεύασμα

Με Γλυκαιμικό Δείκτη 54* *

Πιστοποίηση Πανεπιστημίου Oxford Brookes, School of Life Sciences, Nutrition and Food Science Group, UK Τρόφιμα με

Γλυκαιμικός Δείκτης

• Χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη

≤55

• Μέτριο γλυκαιμικό δείκτη

56-69

• Υψηλό γλυκαιμικό δείκτη

≥70

Πηγή: Harvard Health Publications – Harvard Medical School Γλυκαιμικός Δείκτης: Ο ρυθμός αύξησης της γλυκόζης στο αίμα μετά από γεύμα.

✔ Υπέροχη Γεύση ✔ Πηγή Εδώδιμων Ινών

Από τον φούρνο της γειτονιάς σας! ΣΤΕΛΙΟΣ ΚΑΝΑΚΗΣ ΑΒΕΕ Τ 210 24 19 700 F 210 24 62 433 ΥΠΟΚ/ΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ Τ 2310 570 121-4 F 2310 570 130 www.stelioskanakis.gr • info@stelioskanakis.gr •

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Γράφει o:

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΝΑΣΤΟΣ Ειδικός Παθολόγος, μέλος της ESoDiMeSO και της Ελληνικής Εταιρείας Υπέρτασης (Ιατρεία Ασπροπύργου «Πανάκεια» & Α’ Παθολογική Κλινική Ιατρικού Κέντρου Αθηνών)

νηστεία...

ΜΕ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ

80 80

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Σύμφωνα με την ορθόδοξη χριστιανική παράδοση, στη διάρκεια της νηστείας είναι σημαντικό να απέχουμε από το κόκκινο κρέας και τα πουλερικά, από τα γαλακτοκομικά, τα αυγά και τα ψάρια. Κάποιες μέρες οφείλουμε να απέχουμε ακόμη και από το ελαιόλαδο. Τι θα πρέπει να προσέξει το άτομο με διαβήτη, ώστε η αποχή από τις συγκεκριμένες τροφές να μην οδηγήσουν σε απορρύθμιση του σακχάρου του; Η σωστή διατροφή στη νηστεία προϋποθέτει την πρόσληψη όλων των απαραίτητων θρεπτικών συστατικών κατά τη διάρκειά της. Θα πρέπει, δηλαδή, να αναζητούμε τα συστατικά που στερούμαστε από τις απαγορευμένες τροφές σε τροφές που επιτρέπονται. Σε αντίθετη περίπτωση, θα προκληθεί ένδεια στον οργανισμό με αποτέλεσμα τη διαταραχή των λειτουργιών του οργανισμού ή την προσπάθεια υπεραναπλήρωσης με μη θρεπτικές αλλά πλούσιες σε θερμίδες τροφές, που μπορεί να οδηγήσουν με τη σειρά τους σε αύξηση του λιπώδους ιστού (παχυσαρκία). Μια υποθερμιδική δίαιτα, με μικρά και συχνά γεύματα (για την αποφυγή των επεισοδίων υπεργλυκαιμίας και υπερινσουλιναιμίας) είναι ένας βασικός κανόνας στη διαχείριση του διαβήτη. Την ίδια ώρα, για το άτομο με διαβήτη (όπως και για καθέναν από εμάς) είναι πολύ σημαντικό κάθε γεύμα να περιλαμβάνει ΟΛΑ τα θρεπτικά συστατικά που έχουμε ανάγκη. Κάθε γεύμα μας είναι σημαντικό να αποτελείται κατά 50-55% από υδατάνθρακες, κατά 25-35% από λίπη (προτιμώντας τα μονοακόρεστα, π.χ. ελαιόλαδο, φιστίκια, αμύγδαλα, σουσάμι-ταχίνι και τα ω-3) και κατά 10-20% από πρωτεΐνες. Το λίπος είναι απαραίτητο στο άτομο με διαβήτη για τρεις βασικούς λόγους: 1) Συστατικά του είναι απαραίτητα για τη σύνθεση ορμονών, προσταγλανδινών, μεμβρανών και τη σύνθεση της βιταμίνης D. 2) Αποτελεί διαλυτικό μέσο, το οποίο συμβάλλει στην απορρόφηση των λιποδιαλυτών βιταμινών.

3) Η παρουσία του στο 12δάκτυλο μέσω της εκκρινόμενης εντερογαστρόνης καθυστερεί την κένωση του στομάχου. Έτσι, συμβάλλει στη μείωση του ρυθμού απορρόφησης των υδατανθράκων, μειώνοντας το γλυκαιμικό δείκτη της τροφής.

Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΒΛΑΒΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΑΤΟΜΟ ΜΕ ΔΙΑΒΗΤΗ, ΑΛΛΑ ΜΑΛΛΟΝ ΕΠΩΦΕΛΗΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΥΓΕΙΑΣ ΤΟΥ. στα χρωματα του διαβήτη

x

81

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ΤΡΟΦΙΜΑ ΧΑΜΗΛΟΥ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗ Γιαούρτι Φιστίκια Λαχανικά Φρουκτόζη Κεράσια Γάλα Φακή Βερίκοκο Μήλο, αχλάδι Πορτοκάλι Ψωμί πολύσπορο Ρύζι

ΤΡΟΦΙΜΑ ΜΕΤΡΙΟΥ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗ 14 15 15-16 19 22 27-32 29 31 38 48 49 50

Μέλι Ζάχαρη Ανανάς Παγωτό Αναψυκτικά Άσπρο ψωμί

Προσέξτε τους συνδυασμούς των τροφών, ώστε τα απαραίτητα αμινοξέα που συμμετέχουν στη σύνθεση της πρωτεΐνης, τα οποία λείπουν από μία τροφή, να αναπληρώνονται από κάποια άλλη τροφή, στην οποία ευρίσκονται σε περίσσεια. Κάθε γεύμα μας θα πρέπει, επίσης, να περιλαμβάνει φυτικές ίνες, βιταμίνες και ιχνοστοιχεία, δίνοντας ιδιαίτερη σημασία στην επαρκή πρόσληψη καλίου, ασβεστίου, μαγνησίου, χρωμίου και βιταμινών και γενικότερα να προτιμώνται τροφές με χαμηλό ή μέσο γλυκαιμικό δείκτη (βλ. πίνακα). Ένας δεύτερος σημαντικός διατροφικός κανόνας για το άτομο με διαβήτη, όχι μόνο στη νηστεία, αλλά καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, αφορά στη μείωση της πρόσληψης νατρίου (έως 2300 mg Na δηλ. 5-6 gr,

82

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΤΡΟΦΙΜΑ ΥΨΗΛΟΥ ΓΛΥΚΑΙΜΙΚΟΥ ΔΕΙΚΤΗ 55 58 60 61 63-68 70

Καρπούζι Βάφλες Πατάτες τηγανητές Κορν φλέικς Πατάτες ψητές Πατάτες βραστές Γλυκόζη

αλάτι), ώστε να αποφεύγεται η αύξηση της αρτηριακής πίεσης που συνήθως συνυπάρχει στα άτομα με διαβήτη και αποτελεί σημαντικότατο παράγοντα καρδιαγγειακού κινδύνου. Προσοχή θα πρέπει να δίνει το άτομο με διαβήτη και στην κατανάλωση αλκοόλ, φροντίζοντας να μην ξεπερνά το συνιστώμενο των 1-2 ποτών. Ας πάρουμε ως παράδειγμα ένα πλήρες νηστίσιμο αλλά πλούσιο σε υδατάνθρακες γεύμα, το οποίο στην κοινή αντίληψη ίσως και να θεωρείται απαγορευμένο για κατανάλωση από το άτομο με διαβήτη: φασόλια (ή γενικά όσπρια) με 1 φέτα ψωμί και 1 κομμάτι 50 γραμμαρίων χαλβά από ταχίνι. Δύναται το άτομο με διαβήτη να καταναλώσει με ασφάλεια ένα τέτοιο υδατανθρακούχο γεύμα;

72 76 75 77 85 88 100

Η απάντηση είναι ναι και αυτό γιατί: Η θερμιδική κατανομή του γεύματος είναι ίδια με την προτεινόμενη στα άτομα με διαβήτη. Επιπλέον, τα φασόλια λόγω των πολλών φυτικών ινών που περιέχουν, έχουν χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, το σάκχαρο του χαλβά απορροφάται με καθυστέρηση λόγω του περιεχομένου λίπους, τα λίπη του χαλβά είναι κατ’ εξοχήν μονοακόρεστα (άρα καλύτερα για το λιπιδαιμικό προφίλ). Επιπλέον, υπάρχει συμπληρωματικότητα των πρωτεϊνών των οσπρίων με το ταχίνι και το ψωμί. Αν λοιπόν το άτομο με διαβήτη δύναται να καταναλώσει με ασφάλεια το παραπάνω γεύμα, μπορεί να κάνει το ίδιο και με άλλα νηστίσιμα με μικρότερη περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες τρόφιμα. Τα μανιτάρια για παράδειγμα, περιέχουν ελάχιστη συγκέντρωση λίπους και σακχάρων και σημαντικές ποσότητες φυτικών ινών. Οι πρωτεΐνες των μανιταριών, λόγω της παρουσίας όλων των απαραίτητων αμινοξέων, είναι υψηλής βιολογικής αξίας, συναγωνίζονται στην ποιότητα τις ζωικές πρωτεΐνες και θεωρούνται ιδανική τροφή σε διατροφή απαλλαγμένη από ζωικά προϊόντα. Τα θαλασσινά αποτελούν επίσης αποδεκτή τροφή για τον νηστεύοντα, δεν περιέχουν όμως χοληστερόλη; Περιέχουν την ίδια και λιγότερη από το κρέας (70-90 mg στα 100 γραμμάρια, ενώ η ημερήσια πρόσληψη μπορεί να φτάσει στα 200 mg/ημερησίως). Ένα αυγό για παράδειγμα, το οποίο επιτρέπεται να καταναλώνει το άτομο με διαβήτη, περιέχει τουλάχιστον

200 mg χοληστερόλης. Άρα, η κατανάλωση θαλασσινών δεν επιβαρύνει την υγεία του ατόμου με διαβήτη, αντιθέτως παρέχει πρωτεΐνες, ιχνοστοιχεία, βιταμίνες και τα πολύτιμα ω-3 λιπαρά. Οι ξηροί καρποί, τέλος, αποτελούν πολύ καλές πηγές φυτικής πρωτεΐνης και ωφέλιμων λιπαρών, αναπληρώνουν ιδανικά το ελαιόλαδο, παρέχουν βιταμίνες και ιχνοστοιχεία και η κατανάλωσή τους έχει συσχετιστεί με μειωμένη νοσηρότητα και θνησιμότητα.

Συμπερασματικά Με την αντικατάσταση των ζωικών τροφών με φυτικές τροφές (με προϋπόθεση την πρόσληψη όλων των απαραίτητων συστατικών, όπως αναφέρθηκε παραπάνω):

ò Μειώνεται η πρόσληψη των επιβλαβών κορεσμένων λιπαρών.

ò Αντικαθίσταται η ζωική πρωτεΐνη με φυτική (επιθυμητή ιδιαίτερα στη διαβητική νεφροπάθεια).

ò Αυξάνεται η πρόσληψη φυτικών ινών, συμβάλλοντας στο γλυκαιμικό και λιπιδαιμικό έλεγχο του ατόμου με διαβήτη, καθώς και στην καλή λειτουργία του εντέρου του.

ò Επιλέγοντας τροφές με χαμηλό γλυκαιμικό δείκτη, δεν διαταράσσεται η ρύθμιση του σακχάρου στο αίμα. Άρα, η νηστεία όχι μόνο δεν είναι επιβλαβής για το άτομο με διαβήτη, αλλά μάλλον επωφελής για τη συνολική κατάσταση της υγείας του, για αυτό και την προτείνω όχι μόνο ως άσκηση ψυχής αλλά και ως μέσο αποτοξίνωσης και βελτίωσης του λιπιδαιμικού προφίλ, απαραίτητου ιδιαίτερα για εκείνους που πάσχουν από διαβήτη τύπου ΙΙ.

στα χρωματα του διαβήτη

x

83

Β ΓΑ Ι Ν ΟΥΜ Ε ... ΕΞΩ

Πα Mε θε ατρ ο

λωξάντρα Η «Λωξάντρα», βασισμένη στο συναρπαστικό μυθιστόρημα της Μαρίας Ιορδανίδου, σε θεατρική απόδοση του Άκη Δήμου και σκηνοθεσία Σωτήρη Χατζάκη, είναι μια παράσταση-ταξίδι στο χωροχρόνο, που ξεκινά από το Μαυροχώρι, στην Κωνσταντινούπολη, το 1874, για να καταλήξει στην Ελλάδα, αρκετά χρόνια αργότερα, μέσα από απώλειες, χαρές, λύπες, αλλά και πολλές-πολλές συνταγές. Γιατί η Λωξάντρα, η κοκόνα της πόλης, είναι και η πιο φημισμένη μαγείρισσα σ’ ολάκερη την Πόλη. Διωγμοί, χρέη, φτώχεια, ακυβερνησιά, όλα τα ζει η Λωξάντρα στην πλούσια από εμπειρίες και ανθρώπους ζωή της. Μία πλούσια, από κάθε άποψη παράσταση: κείμενο, ατάκες, τραγούδι (από την Ελένη Τσαλιγοπούλου), συναισθήματα, δάκρυα και καημούς, κοστούμια, θίασο. Με την Ελένη Κοκκίδου και τον Γιώργο Αρμένη στους πρωταγωνιστικούς ρόλους, πλαισιωμένους από τον Μοχάλη Μητρούση, την Ευαγγελία Μουμούρη, τη Χρύσα Παππά, τον Σόλωνα Τσούνη, τον Χρήστο Πλαΐνη και έναν πολυμελή θίασο. Πού: Θέατρο Βεάκη, Στουρνάρη 32, Αθήνα, τηλ.

2105223522. Πότε: Τετάρτη στις 19:00, Πέμπτη 20:00, Παρασκευή 20:00, Σάββατο 17:30 και 21:00 και Κυριακή 17:45. Εισητήρια: 15, 17, 20 και 23 ευρώ.

staying alive Ήταν Απρίλιος του 2017, όταν η αγαπημένη, πολύ γνωστή σε Αγγλία και Ελλάδα stand-up κωμικός Κατερίνα Βρανά, έχοντας αποσπάσει τον τίτλο του πιο αστείου κοριτσιού στον κόσμο, αρρώστησε πολύ βαριά ενώ βρισκόταν σε περιοδεία στη Μαλαισία. Η Κατερίνα σώθηκε, αλλά ακόμη αντιμετωπίζει προβλήματα με την κίνηση, την όραση και την ομιλία της. Αυτό, όμως, δεν τη σταματά απ’ το να ανέβει στη σκηνή. Γιατί το χιούμορ της έμεινε αλώβητο. Όπως άλλωστε και το μαλλί της! Η παράσταση αυτή αποδεικνύει περίτρανα πως τίποτα δε σταματάει την Κατερίνα από τον απώτερο σκοπό της: Να γίνει Κυρίαρχος του Πλανήτη, ακόμη και με αμαξίδιο! Πού: Μικρό Παλλάς, Αμερικής 2 (City Link), Αθήνα Πότε: Κάθε Δευτέρα και Τρίτη έως και 23 Απριλίου Ώρα έναρξης: 21:00 Εισητήρια: 12 € γενική είσοδος, 10 € ΑΜΕΑ

84 84

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

έρως και θάνατος Η Ελένη Τσακάλου δημιούργησε και η θεατρική ομάδα «Θεατρικοί Ορίζοντες» μεταφέρουν στη σκηνή μια μοναδική σύνθεση τριών έργων του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη: «Έρωτας στο χιόνι», «Υπό την βασιλικήν δρυν» και «Το μοιρολόγι της Φώκιας». Ο ανεκπλήρωτος έρωτας του πρώην καπετάνιου Γιαννιού για την πολυλογού, μυλωνού γειτόνισσα, τον φέρνει αντιμέτωπο με το θάνατο έξω από την πόρτα της. Ο ανέφικτος έρωτας του νεαρού Παπαδιαμάντη για μια βασιλική βελανιδιά και η ονειρώδης ατμόσφαιρα που περιγράφει, καταλήγει στο «μοιρολόγι της φώκιας», όπου ο θάνατος της Ακριβούλας και η συνέχιση της ζωής της γριά-Λούκαινας μας φέρνουν αντιμέτωπους με το αιώνιο δίπολο ζωή-θάνατος. Τα έργα του Σκιαθίτη λογοτέχνη, «ζωντανεύουν» στη γλώσσα του, την καθαρεύουσα, βάζοντας μία επιπρόσθετη δυσκολία στους ηθοποιούς, στην οποία ανταποκρίνονται μοναδικά. Η ομάδα (Ελένη Τσακάλου, Μάριος Τζανακάκης, Άγγελος Κούκος, Βίκυ Κέκη, Σήλια Μουστάκη) αποδίδει στο έπακρο την περιγραφική δύναμη των έργων του «Αγίου των Ελληνικών Γραμμάτων», που είχε κάνει τον Οδυσσέα Ελύτη να μιλήσει για «μαγεία». Πού: Θέατρο Εξ Αρχής, Εμμ. Μπενάκη & Δερβενίων 46, Εξάρχεια. Πότε: Κάθε Κυριακή στις 19.00 και κάθε Δευτέρα στις 21.00. Πληροφορίες: 210-3822661.

το τίμημα Ένα από τα πιο γνωστά έργα του Άρθουρ Μίλερ ανεβαίνει στη σκηνή του θεάτρου «Ιλίσια» με τους Γιώργο Μιχαλακόπουλο, Γεράσιμο Σκιαδαρέση, Χρήστο Σαπουντζή και Ρένια Λουιζίδου, στους πρωταγωνιστικούς ρόλους. Ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος, ζωντανή ιστορία του ελληνικού θεάτρου ενσαρκώνει τον παλαιοπώλη – εκτιμητή Γκρέγκορι Σόλομον, που φτάνει στο παλαιό σπίτι του για να αποτιμήσει όλα όσα αντιπροσωπεύουν το παρελθόν, τις θυσίες που αναγκάστηκαν κάποιοι να κάνουν για χάρη άλλων. Ο Βίκτορ (Γεράσιμος Σκιαδαρέσης) ένιωσε χρέος να εγκαταλείψει τα όνειρά του για να υποστηρίξει τον πατέρα του. Η Έστερ (Ρένια Λουιζίδου) δίπλα του είναι η παρουσία που αδημονεί για ένα καλύτερο παρόν και μέλλον. Μπορεί τελικά κάποιος να ακολουθήσει τα όνειρά του; Ή πρέπει να πληρώσει το τίμημα της απόφασής του μέχρι τέλους; Σκηνοθεσία: Ιωάννα Μιχαλακοπούλου. Πού: Θέατρο “Ιλίσια”, Παπαδιαμαντοπούλου 4, Αθήνα. Τιμές Εισιτηρίων: Τετάρτη (λαϊκή απογευματινή): 15€ και 12€ (εξώστης), Πέμπτη και Παρασκευή: 18€ και 15€ (εξώστης), Σάββατο (βραδινή): 18€ (πλατεία), 15€ (εξώστης), Κυριακή: 18€ (πλατεία), 15€ (εξώστης). Φοιτητικό (όλες τις ημέρες): 12€. Για κρατήσεις: 210 7210045 & 210 7216317 (10:00 – 21:00).

στα χρωματα του διαβήτη

x

85 85

ΜΑΓΕΙΡΕΥΟΥΜΕ...ΝΟΣΤΙΜΑ & ΥΓΙΕΙΝΑ

Λιγκουίνι ολικής άλεσης με μανιτάρια και θυμάρι

86

x

στα χρωματα του διαβήτη

στα χρωματα του διαβήτη

x

87

Δ Ε ΛΤ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ

Οικογένεια Χριστοδούλου:

Νέα συσκευασία….ποιότητα ολοφάνερη Η Οικογένεια Χριστοδούλου, το brand που έχει συνδέσει το όνομα και την ιστορία του με χυμούς υψηλής διατροφικής αξίας από επιλεγμένα ελληνικά φρούτα, ανανέωσε τη συσκευασία του στους χυμούς ψυγείου. Το νέο εικαστικό συνδυάζει με δημιουργικό τρόπο τα φρούτα από επιλεγμένες περιοχές της Ελλάδας και τη φροντίδα της Οικογένειας Χριστοδούλου, που εδώ και δύο γενιές συνεχίζει να προσφέρει τους διατροφικούς θησαυρούς της ελληνικής γης. Κυρίαρχο στοιχείο της νέας συσκευασίας είναι η μείωση του μεγέθους της ετικέτας που φέρνει στο προσκήνιο το φυσικό χρώμα του χυμού. Το εικαστικό είναι λιτό με artisanal στοιχεία ενώ πρωταγωνιστικό ρόλο παίζουν τα προσεκτικά επιλεγμένα φρούτα που κλείνει μέσα του κάθε μπουκάλι. Η νέα επικοινωνία με κεντρικό μήνυμα «νέα συσκευασία…. ποιότητα ολοφάνερη», αναδεικνύει την ποιότητα των χυμών ψυγείου Οικογένεια Χριστοδούλου, που κυκλοφορούν σε 9 μοναδικές γεύσεις πάντοτε χωρίς προσθήκη ζάχαρης. Το καπάκι συνεχίζει να φέρει τη λέξη «χυμός» γραμμένη σε σύστημα Braille, καθώς η Οικογένεια Χριστοδούλου παραμένει ευαισθητοποιημένη προς τα άτομα με προβλήματα όρασης και σταθερά προσανατολισμένη στις αρχές της ΕΚΕ. Περισσότερες πληροφορίες: www.christodouloufamily.gr

88

x

στα χρωματα του διαβήτη

1

Η Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία "Με Οδηγό το Διαβήτη" μπορεί να χρησιμοποιήσει τα στοιχεία μου, όπως αναγράφονται στην παρούσα αίτηση (διατηρώντας τα σε βάση δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν. 2472/1997, «περί προστασίας του ατόμου από την επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα»), για να μου ταχυδρομεί δωρεάν δείγματα και ενημερωτικά έντυπα διαφόρων προϊόντων, καθώς και να με ενημερώνει τηλεφωνικά ή μέσω ηλεκτρονι-κού ταχυδρομείου ή μέσω γραπτών μηνυμάτων, για νέα προϊόντα, δράσεις ή υπηρεσίες που με αφορούν. Χρήση των στοιχείων μου για οποιοδήποτε άλλο σκοπό απαγορεύεται.

Αποστείλατε την αίτησή σας με fax: 210 65 20082 ή στη διεύθυνση: ΑΣΤΙΚΗ ΜΗ ΚΕΡΔΟΣΚΟΠΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ "ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ" ΑΓ.Ι. ΘΕΟΛΟΓΟΥ, ΤΚ 155 61, ΑΘΗΝΑ ή στο e-mail: info@kartadiaviti.gr. Περισσότερες πληροφορίες θα βρείτε: - στο site www.kartadiaviti.gr - καλώντας στο 210 6520060 - μέσω της ΕΛΟΔΙ στο 210 8838113

Με την ευγενική υποστήριξη

ΑΑNAME, NAME,AAHISTORY, HISTORY,AAFUTURE. FUTURE. ΗΗ εταιρεία εταιρεία Πετσιάβας Πετσιάβας είναι είναι μία μία από από τιςτις πιο πιο ισχυρές ισχυρές καικαιιστορικές ιστορικέςεταιρείες εταιρείεςστην στηνΕλλάδα. Ελλάδα.Από Απότην την ίδρυσή ίδρυσή μας, μας, τοτο 1920, 1920, στόχος στόχος καικαι δέσμευσή δέσμευσή μας μας είναι είναι νανα στεκόμαστε στεκόμαστε δίπλα δίπλα στον στον άνθρωπο άνθρωπο ακολουθώντας ακολουθώντας πάντα πάντατην τηνίδια ίδιαφιλοσοφία φιλοσοφίατης τηςσκληρής σκληρήςδουλειάς, δουλειάς, της τηςκαινοτομίας καινοτομίαςκαικαιτης τηςαποτελεσματικότητας. αποτελεσματικότητας. Με Μεσυνεχή συνεχήπαρουσία παρουσίαστην στηνφαρμακευτική φαρμακευτικήαγορά αγορά καικαιμεμεεμπειρία εμπειρία4040ετών ετώνστην στηναντιμετώπιση αντιμετώπισητου του Διαβήτη, Διαβήτη,είμαστε είμαστεδίπλα δίπλαστον στονΈλληνα ΈλληναΑσθενή Ασθενή προσφέροντας προσφέροντας υπεύθυνα υπεύθυνα καλύτερη καλύτερη ποιότητα ποιότητα ζωής. ζωής.

Πετσιάβας Πετσιάβας 4040 χρόνια χρόνια εμπειρία εμπειρία στον στον Διαβήτη. Διαβήτη.

ΑγΑγ . Αναργύρων . Αναργύρων 21,21, Ν. Ν. Κηφισιά, Κηφισιά, 14564 14564 ΑΘΗΝΑ ΑΘΗΝΑ Τ: 210 Τ: 210 6202301, 6202301, Φ: Φ: 210 210 8077079 8077079 E: info@petsiavas.gr E: info@petsiavas.gr

http://www.petsiavas.gr/ http://www.petsiavas.gr/

Αθηνάς Αθηνάς 15,15, Ιωνία, Ιωνία, 57008 57008 ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ T: 2310 T: 2310 722600, 722600, Φ: Φ: 2310 2310 722669 722669

2πλός έλεγχος 2πλή ασφάλεια, στη διαχείριση του διαβήτη

A N D RO I D A P P O N

Μέτρηση γλυκόζης, αλλά και β-κετόνης, από τον ίδιο μετρητή. Στη διαχείριση του παιδικού διαβήτη, κάντε ένα διπλό βήμα μπροστά!

• Τεχνολογία νέας γενιάς • Αξιόπιστη και ασφαλής μέτρηση πλήρης συμμόρφωση ΕΝ ISO • Τεχνολογία NFC για ανέπαφη μεταφορά δεδομένων στο κινητό ή το tablet για εύκολη λήψη δεδομένων

ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΠΡΟΛΗΨΗ

ΦΡΟΝΤΙΔΑ

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

www.menarinidiabetes.gr www.glucomen.gr