Περιοδικό "Στα Χρώματα του Διαβήτη" Τεύχος 40

του διαβήτη ΤΕΥΧΟΣ 40

x

Ιούλιος-Σεπτέμβριος 2022

ISSN: 2241–3677

χρωματα

στα

Λίγα λόγια. . Φίλοι και φίλες μου αγαπημένες, Σας καλωσορίζω φίλοι και φίλες μου σε αυτό το τεύχος με ένα πολύ μικρό απόσπασμα από το υπέροχο -γεμάτο φως και Ελλάδα- ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη. Ο ΗΛΙΟΣ Εσείς στεριές και θάλασσες τ' αμπέλια κι οι χρυσές ελιές ακούτε τα χαμπέρια μου μέσα στα μεσημέρια μου. «Σ' όλους τους τόπους κι αν γυρνώ μόνον ετούτον αγαπώ!». Από τη μέση του εγκρεμού στη μέση του αλλού πελάγου κόκκινα κίτρινα σπαρτά νερά πράσινα κι άπατα. «Σ' όλους τους τόπους κι αν γυρνώ μόνον ετούτον αγαπώ!». ...και χωρίς να σας κουράσω, θα ήθελα να ευχαριστήσω μέσα από την καρδιά μου τους γιατρούς μας, το νοσηλευτικό προσωπικό μας, τον καπετάνιο μας, τους δημάρχους και τους τοπικούς φορείς όλων των νησιών που επισκεφθήκαμε, πραγματοποιώντας την 7η εκστρατεία μας στα πλαίσια της ενημέρωσης και της πρόληψης του σακχαρώδους διαβήτη στα νησιά του Αιγαίου μας (Κάλυμνο, Λέρο, Αγαθονήσι, Αρκιούς, Μαράθι, Ψέριμο, Φούρνους και Λειψούς). Πάνω από όλα, όμως, θέλω να ευχαριστήσω τους κατοίκους των νησιών μας, που μας καλοδέχθηκαν και ανταποκρίθηκαν στο κάλεσμά μας με αγάπη και πολλά-πολλά χαμόγελα! Κάθε φορά που ολοκληρώνεται αυτή η δράση μας, πάντα το συναίσθημά μου είναι το ίδιο: Αγάπη και σεβασμός στον άνθρωπο και στον υπέροχο τόπο που ζούμε!!

Καλό Καλοκαίρι! Αναστασία Καφούση

στα χρωματα του διαβήτη

x

3

40 x

ΙΟΥΛΙΟΣ-ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΣ 2022

χρωματα

στα

Τριμηνιαία Περιοδική Έκδοση

www.meodigotodiaviti.gr

του διαβήτη

Ιδιοκτησία ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ-ΚΑΡΤΑ ΔΙΑΒΗΤΗ

Υπεύθυνη Διαφήμισης Αναστασία Καφούση

Επιμέλεια-Διόρθωση Κειμένων & Υποδοχή Διαφήμισης Ειρήνη Καφούση

Υπεύθυνος Λογιστηρίου Δημήτρης Μούτουλας

Καλλιτεχνική Επιμέλεια Κατερίνα Σπηλιωτοπούλου

Εκτύπωση Pressious Arvanitidis

Εκδότης "ΜΕ ΟΔΗΓΟ ΤΟ ΔΙΑΒΗΤΗ" Αστική Μη Κερδοσκοπική Εταιρεία Αγ.Ι.Θεολόγου 41, Χολαργός 15561 Τηλ. 210 6520062, Fax. 210 6520082 Email: info@kartadiaviti.gr

ISSN: 2241- 3677

Επικοινωνήστε μαζί μας για ό,τι σας απασχολεί στο τηλέφωνο: 210 6520062 ή στο e-mail: info@kartadiaviti.gr Οι απόψεις των συντακτών και των αρθρογράφων δεν αποτελούν αναγκαία απόψεις του εκδότη και του ιδιοκτήτη του περιοδικού. Για τα αποστελλόμενα έντυπα, κείμενα και φωτογραφίες, ο εκδότης παίρνει αυτομάτως το δικαίωμα δημοσίευσης. Κείμενα και φωτογραφίες που αποστέλλονται στο περιοδικό προς δημοσίευση δεν επιστρέφονται. Απαγορεύεται η αναπαραγωγή ή η μετάδοση όλου ή μέρους του εντύπου (κείμενα και φωτογραφικό υλικό), χωρίς την έγγραφη άδεια του εκδότη (νόμος 2121/1993).

4 στα χρωματα του διαβήτη

x

Επιστημονικοί Συνεργάτες Λάζαρος Θ. Βαρυτιμιάδης MD. MSc. cPhD. FEBGH, Αναπληρωτής Διευθυντής Γαστρεντερολογικού Τμήματος, Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ, Γαστρεντερολόγος– Ηπατολόγος, Εξειδικευμένος στην Επεμβατική Ενδοσκόπηση Χριστίνα Δημοπούλου, Ενδοκρινολόγος–Διαβητολόγος–Κλινική Ανδρολόγος, Υφηγήτρια Πανεπιστημίου Μονάχου, Επιστημονική Συνεργάτης Α’ Μαιευτικής Γυναικολογικής Κλινικής Γ.Π.Ν. Παπαγεωργίου Γιώργος Ιβανόβας, Ιατρός–Φυσιοπαθητική–Προληπτική Ιατρική Αγγελική Καβαλλιεράτου MSc, Ψυχολόγος/Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια, Κλινική & Κοινοτική Ψυχολόγος, Μετ. Παιδοψυχολογίας & Ψυχολογίας Εφήβων Αντώνιος Λέπουρας MD., Ειδικός Παθολόγος–Διαβητολόγος, Διευθυντής Παθολογικής–Διαβητολογικής Κλινικής & Διαβητολογικού Ιατρείου ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΑΝ GENERAL Κωνσταντίνος Μακρυλάκης, Καθηγητής Παθολογίας–Μεταβολικών νοσημάτων Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική & Διαβητολογικό Κέντρο, ΓΝΑ Λαϊκό, Αθήνα Παναγιώτα Μήτρου, MD, PhD, Παθολόγος–Διαβητολόγος Προϊσταμένη Αυτοτελούς Τμήματος Θεραπευτικών, Πρωτοκόλλων και Μητρώων Ασθενών, Υπουργείο Υγείας Δημοσθένης Παναγιωτάκος, FRSPH, FACE, Καθηγητής Βιοστατιστικής & Επιδημιολογίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο Ελένη Παπαγιαννίδου, MMedSci, PhD, Κλινική Διαιτολόγος, Βιοχημικός, eleni.papagiannidou@rebalance.gr, www.rebalance.gr Νικόλαος Παπάνας, Καθηγητής Παθολογίας–Σακχαρώδους Διαβήτη Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου–Ιατρείου Διαβητικού Ποδιού, Β΄ Παθολογική Κλινική, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Ομάδας Μελέτης Διαβητικού Ποδιού, Αρχισυντάκτης "The International Journal of Lower Extremity Wounds" Θεοδόσιος Πάρχας, Γαστρεντερολόγος–Ηπατολόγος, Επιστημονικός υπεύθυνος ενδοσκοπικού τμήματος METROPOLITAL GENERAL, www.parchas.gr Παναγιώτης Ν. Σιαπέρας, OT, CPsychol AFBPsS, Εργοθεραπευτής– Ψυχολόγος, Dean of Faculty of Health & Rehabilitation Sciences–Μητροπολιτικό Κολλέγιο, Μέλος της επιστημονικής Επιτροπής του Ελληνικού Συλλόγου για το Σύνδρομο Asperger, psiaperas@mitropolitiko.edu.gr Γιάννης Τούντας, Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών Διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής Χριστίνα Τσινέλη, Συμβ. Ψυχικής Υγείας–Ψυχοδραματίστρια–Εκπαιδευτικός Σοφία Τσίτσου, Κλινική Διαιτολόγος–Διατροφολόγος, Απόφοιτος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου «Σακχαρώδης Διαβήτης και Παχυσαρκία» (MMedSci), Ιατρική Σχολή Αθηνών, Υποψήφια Διδάκτωρ Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Εργαστήριο Διαιτολογίας και Ποιότητας Ζωής Παναγιώτης Χαλβατσιώτης, Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας ΕΚΠΑ Πρόεδρος Δ.Σ. Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Η ΕΛΠΙΣ» Γεώργιος Χρούσος, Ομότιμος Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίο Αθηνών Μαρία Αθ. Ψωμά, Ιατρός–Βιοπαθολόγος, Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών, Ιατρική & Χειρουργική της Παχυσαρκίας (Paris VI), Board Certified στην Ιατρική της Αντιγήρανσης, www.psoma.gr

Συνεντεύξεις Παρασκευή Σακκά, Νευρολόγος, Πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, Πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια

ΜΊΛΑ για το Διαβήτη σου

Μπορείς να τον ρυθμίσεις

Επισκεφθείτε σήμερα το www.diabetestalks.gr

463

εκατομμύρια

59

εκατομμύρια

Στην Ελλάδα ο σακχαρώδης διαβήτης επηρεάζει το

άνθρωποι πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη σε όλο τον κόσμο.1

άνθρωποι πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη στην Ευρώπη.1

του γενικού πληθυσμού της χώρας.2

11,6%

Βιβλιογραφία: 1. International Diabetes Federation. IDF Diabetes Atlas, 9th edn. Brussels, Belgium: International Diabetes Federation, 2019.

2. Touloumi G, et al. High prevalence of cardiovascular risk factors in adults living in Greece: the EMENO National Health Examination Survey. BMC Public Health 2020; 20(1):1665. Μια πρωτοβουλία της Novo Nordisk Ελλάς Ε.Π.Ε. Το παρόν κείμενο και το περιεχόμενο της παρούσας ιστοσελίδας επιμελήθηκε το ιατρικό τμήμα της Novo Nordisk Ελλάς Ε.Π.Ε. και απευθύνεται αποκλειστικά στο Ελληνικό και Κυπριακό κοινό. Αυτές οι πληροφορίες προορίζονται για γενική πληροφόρηση και ενημέρωση του κοινού και σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να υποκαταστήσουν τη συμβουλή ιατρού ή άλλου αρμοδίου επαγγελματία υγείας. Για οποιαδήποτε ιατρική συμβουλή, σας παρακαλούμε να απευθυνθείτε στον ιατρό σας. Οι απόψεις και δηλώσεις ασθενών, ιατρών και άλλων ατόμων αντικατοπτρίζουν προσωπικές απόψεις και δεν αποτελούν ιατρικές οδηγίες ή κατευθύνσεις.

Novo Nordisk Ελλάς Ε.Π.Ε. Αλ. Παναγούλη 80 & Αγ. Τριάδας 65 • 153 43, Αγία Παρασκευή Τηλ.: 210 60 71 600 • http://www.novonordisk.gr • http://www.novonordisk.com

GR21CD00007

Ο ιστότοπος www.diabetestalks.gr δημιουργήθηκε ώστε να παρέχει πληροφορίες σχετικά με τη νόσο του σακχαρώδη διαβήτη, τα αίτια εμφάνισης, τις συννοσηρότητες και τις επιπτώσεις της νόσου, καθώς και τις επίκαιρες θεραπευτικές οδηγίες, αλλά και την σύγχρονη τεχνολογία, είτε στα συστήματα καταγραφής της γλυκόζης, είτε στα συστήματα χορήγησης διάφορων φαρμακευτικών επιλογών. Έχει, επίσης, σκοπό να αναδείξει τις φωνές και τις απόψεις των ανθρώπων που ζουν με τη νόσο του σακχαρώδη διαβήτη, σε όλο τον κόσμο αλλά και την Ελλάδα.

Editorial της σύνταξης

Kύρια αιτία αναπηρίας αποτελούν σήμερα τα ψυχικά νοσήματα, σύμφωνα με πρόσφατη αναφορά του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ). Περίπου ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι, παγκοσμίως, υπολογίζεται ότι ζουν με κάποια ψυχική νόσο. Ο Dr Mark Van Ommeren, ειδικός ψυχικής υγείας του ΠΟΥ επισημαίνει ότι η κατάθλιψη αποτελεί τον κύριο λόγο απουσίας των ατόμων από την εργασία τους. Έχει υπολογιστεί, επίσης, ότι οι άνθρωποι με ψυχική νόσο ζουν κατά μέσο όρο 10-20 χρόνια λιγότερα από το γενικό πληθυσμό. Μόνο στη διάρκεια της πανδημίας, το άγχος και η κατάθλιψη σημείωσαν τερατώδη αύξηση που ανήλθε στο 25%. Δυσανάλογα επιβαρύνθηκαν στη διάρκεια της πανδημίας τα άτομα που είχαν προϋπάρχοντα προβλήματα ψυχικής υγείας, πριν από την έναρξη της πανδημίας. Οι αυτοκτονίες, αν και δεν σημείωσαν αύξηση στη διάρκεια της πανδημίας, συνηγορούν σε περισσότερο από 1 στους 100 θανάτους από κάθε αιτία. Αν διαπιστώσετε ότι εσείς ή κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο εμφανίζει άγχος, θλίψη ή κατάθλιψη που επιμένει, αν καταναλώνει περισσότερο αλκοόλ από ό,τι συνήθως ή δεν αντλεί την ίδια ευχαρίστηση από ενασχολήσεις που το ευχαριστούσαν κατά το παρελθόν, θα πρέπει να αναζητήσει τη βοήθεια ενός ειδικού και να μάθει πώς μπορεί να τα διαχειρίζεται. Για να διατηρήσουμε την ψυχική μας υγεία, ένα από τα πράγματα που μπορούμε και πρέπει να κάνουμε είναι να παραμείνουμε σωματικά δραστήριοι. Το δεύτερο που πρέπει να κάνουμε είναι να αποφεύγουμε το αλκοόλ, γιατί δημιουργεί περισσότερα προβλήματα από εκείνα που νομίζουμε ότι επιλύει. Τρίτον, είναι σημαντικό να αφιερώνουμε καθημερινά χρόνο σε κάτι που μας διασκεδάζει ή που δίνει νόημα στη ζωή μας. Και τέλος, μπορούμε να εφαρμόσουμε τεχνικές διαχείρισης του στρες. Μπορεί τα τελευταία χρόνια να έχουν γίνει αρκετά πράγματα στο κομμάτι της ψυχικής υγείας και στη χώρα μας, οι άνθρωποι να αναζητούν πιο εύκολα βοήθεια, να απευθύνονται στους ειδικούς και να είναι πιο δεκτικοί σε σχέση με το παρελθόν σε προτεινόμενες παρεμβάσεις, όπως η ψυχοθεραπεία και η λήψη φαρμακευτικής αγωγής, ωστόσο υπάρχουν ακόμα κινήσεις και βήματα που μπορούν να γίνουν για τη βελτίωση της κατάστασης. Ν. Καρακώστα.

6

x

στα χρωματα του διαβήτη

Index περιεχόμενα

38 ΝΕΑΝΙΚΟΣ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ

46 ΠΡΩΤΕΐΝΕΣ

18

10 38

78 10

ΕΥΣΤΡΕΣ VS. ΔΥΣΤΡΕΣ Τι είναι καλό και τι είναι κακό στρες;

16

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΟΙ ΜΕ ΝΕΕΣ ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ Γιατί βρισκόμαστε στην εποχή των νέων αναδυόμενων επιδημιών;

18

Ο ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΣ ΔΕΝ ΕΧΕΙ ΕΠΟΧΗ

22 ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ ΑΝΔΡΑ ΜΕ ΣΑΚΧΑΡΩΔΗ ΔΙΑΒΗΤΗ

28 ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ

Tα προειδοποιητικά σημάδια

32 ΜΟΝΟΓΟΝΙΔΙΑΚΟΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ MODY

36

8

x

20ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΔΙΑΒΗΤΟΛΟΓΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ Πλούσια η Ελλάδα σε παραγωγή γνώσης για το διαβήτη

στα χρωματα του διαβήτη

Η έλλειψη τους στη διατροφή. Πώς συνδέεται με την παχυσαρκία;

50 ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ

Ο περιορισμός τους αναστρέφει το διαβήτη

54 ΓΙΑΤΙ ΟΙ ΔΙΑΙΤΕΣ ΑΠΟΤΥΓΧΑΝΟΥΝ; 60 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΤΡΟΦΗΣ ΣΤΟ ΔΙΑΒΗΤΙΚΟ ΠΟΔΙ

64

ΜΕΤΦΟΡΜΙΝΗ Χθες, σήμερα, αύριο

68 ΗEALTHY AGEING

Γιατί είναι σημαντικό να μεγαλώνουμε με υγεία;

73

ΓΑΣΤΡΟΟΙΣΟΦΑΓΙΚΗ ΠΑΛΙΝΔΡΟΜΗΣΗ Τι μπορεί να προκαλέσει στο μέλλον;

76 7

ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ ΠΡΟΛΗΨΗΣ, ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ για τη νόσο του σακχαρώδους διαβήτη η

78 ΑΥΤΙΣΜΟΣ ΥΨΗΛΗΣ

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ (ASPERGER)

86 Συνάντηση με την

Παρασκευή Σακκά

Νευρολόγος, Πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, Πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια

94 SOCIAL MEDIA BREAK Πώς και γιατί;

Και ξεκινήστε πάλι

Το ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΥΓΕΙΑΣ και ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΣΥΝΙΣΤΟΥΝ: Διαβάστε προσεκτικά τις οδηγίες χρήσης, συμβουλευτείτε τον γιατρό ή τον φαρμακοποιό σας.

Κάτοχος άδειας κυκλοφορίας Αθήνα: Θέση Ρίκια, 19300 Ασπρόπυργος • Τηλ: 210 5777140 • Fax: 210 5788791 • e-mail: info@farmasyn.gr • www.farmasyn.gr Γραφείο Β. Ελλάδος: Βασιλίσσης Όλγας 226, 55134 Καλαμαριά • Τηλ: 2310 703856 • Fax: 2310 703718 • e-mail: thess@farmasyn.gr

Προϊόν της: Engelhard Arzneimittel GmbH & Co. KG Herzbergstraße 3, 61138 Niederdorfelden, Germany. E-Mail: info@engelhard.de

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

Γράφει ο:

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΧΡΟΥΣΟΣ Ομότιμος Καθηγητής της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίο Αθηνών

ΕΥΣΤΡΕΣ V 10

x

στα χρωματα του διαβήτη

S. ΔΥΣΤΡΕΣ στα στα χρωματα χρωματα του τουδιαβήτη διαβήτη

x

11 11

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

Ο Αριστοτέλης είχε περιγράψει μια πολύ σημαντική συσχέτιση, ―που ο ίδιος εφάρμοσε στη μέτρηση των ανθρώπινων αρετών― η οποία βασίζεται στην αρχή του Δελφικού «μέτρον άριστον» ή της λεγόμενης «μεσότητας», ότι δηλαδή κάθε καλό βρίσκεται στη μέση, μεταξύ δύο κακών, του ελλιπούς και του υπερβολικού.

Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με το στρες, ένα φαινόμενο αύξησης της εγρήγορσης και επιστράτευσης ενός θεμελιώδους συστήματος του οργανισμού, που λέγεται σύστημα του στρες και που διεγείρεται για να μας βοηθάει να αντιμετωπίζουμε φυσικές ή συγκινησιακές προκλήσεις, οι οποίες άλλωστε είναι ένα αναπόσπαστο χαρακτηριστικό της ανθρώπινης ζωής. Το στρες, η κατάσταση του οργανισμού κατά την οποία η ομοιόστασή του, δηλαδή η ισορροπία του, διαταράσσεται ή βρίσκεται υπό απειλή, μπορεί να είναι ευχάριστο, δυσάρεστο, ουδέτερο, ωφέλιμο, ή βλαπτικό. Στρες που το μέγεθός του είναι μέσα σε ένα ορισμένο εύρος πρόκλησης, με άνω και κάτω όρια που διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο, είναι ανεκτό και αποζητούμενο από τον οργανισμό και ίσως- μέχρι ενός βαθμού- και αναγκαίο. Μέσα σε αυτά το όρια και ίσως λίγο πάνω από αυτά, το στρες θεωρείται “ευστρές”, εφ’ όσον δεν βλάπτει τον οργανισμό, ενώ μπορεί να είναι και ωφέλιμο. Όταν όμως το μέγεθός του είναι πολύ πάνω ή κάτω των ορίων ανοχής στο στρες, τότε, μιλάμε για κακό στρες ή “δυστρές”, δεδομένου ότι συνήθως είναι δυσάρεστο και πιθανόν βλαπτικό.

Κινητήρια δύναμη Η ενδογενής, συνεχής κινητήρια δύναμη και τάση του φυσιολογικού ανθρώπου, ― που έχει ονομαστεί με τον Αγγλικό όρο “effectance”, ― να προσπαθεί να αντιμετωπίζει με ικανότητα και αποτελεσματικότητα το εκάστοτε περιβάλλον του, είναι συχνά μια αυτόματη προσπάθεια ώθησης των άνω ορίων εύρους του ανεκτού στρες. Δηλαδή, ο άνθρωπος εκ φύσεως τείνει να αξιολογεί το περιβάλλον του, να λύνει προβλήματα σε σχέση με αυτό και, σαν αποτέλεσμα, να αποκτάει το αίσθημα της μαεστρίας και επιτυχίας. “Επιστήμη ποιητική ευδαιμονίας” έγραφε ο Πλάτων, αναφερόμενος στην ευχαρίστηση που φέρνει η μάθηση και κατανόηση της φύσης. “Πάντες άνθρωποι του ειδέναι ορέγονται φύσει”, δίδασκε ο Αριστοτέλης για τη φυσική τάση αναζήτησης νέας γνώσης από τον άνθρωπο. Και η μάθηση και η απόκτηση νέας γνώσης και νέων δεξιοτήτων είναι κατακτήσεις του ανθρώπου έναντι του περιβάλλοντός του. Όχι πάντα, αλλά συχνά, η πραγμάτωση της κινητήριας δύναμης effectance συνδυάζεται με στρες, που είναι ευχάριστο και ωφέλιμο, δηλαδή ξεκάθαρα ευστρές.

12 12

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Το σύστημα του στρες του οργανισμού μας, που μας βοηθάει σε δύσκολες καταστάσεις, σμιλεύτηκε από τη φύση μέσα σε πολλά εκατομμύρια χρόνια. Ο σκοπός του ήταν και είναι να μας εξυπηρετεί σε σχετικά οξείες, δηλαδή χρονικά περιορισμένες καταστάσεις, οι οποίες βασικά αντιμετωπίζονται με τις περίφημες προσαρμοστικές αντιδράσεις “πάλης”, “φυγής” και “παγώματος” (fight, flight, freezing), που είναι επίσης οξείες. Τέτοιου είδους αντιδράσεις, μέσα στα ανεκτά όρια του κάθε ατόμου γενικά δεν είναι βλαπτικές και συνεπώς, είναι είτε ουδέτερες από πλευράς οφέλους, είτε ωφέλιμες για τον οργανισμό.

ΑΓΧΟΣ, ΚΑΤΑΘΛΙΨΗ, ΠΑΧΥΣΑΡΚΙΑ, ΨΥΧΟΣΩΜΑΤΙΚΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΩΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ, ΧΡΟΝΙΑ ΚΟΠΩΣΗ ΚΑΙ ΠΟΝΟΣ, ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ ΤΟΥ ΥΠΝΟΥ, ΜΕΤΑΒΟΛΙΚΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ, ΥΠΕΡΤΑΣΗ, ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ, ΑΥΤΟΑΝΟΣΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ, ΚΑΡΚΙΝΟΣ, ΟΛΑ ΠΡΟΚΑΛΟΥΝΤΑΙ Ή ΧΕΙΡΟΤΕΡΕΥΟΥΝ ΟΤΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ ΧΡΟΝΙΟ ΔΥΣΤΡΕΣ.

στα χρωματα του διαβήτη

x

13

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

Χρόνιο δυστρές Στη σύγχρονη ανθρώπινη κοινωνία, όμως, το στρες έχει μετατραπεί αιτιολογικά σε μικρού ή μετρίου βαθμού ψυχοκοινωνικό και οικονομικό στρες, που επηρεάζει την υγεία του ατόμου σε καθημερινή και νυχθημερήσια βάση, δηλαδή είναι και χρόνιο και συνεχές. Αυτό το χρόνιο, παρατεταμένο στρες είναι πολύ βλαπτικό για τον οργανισμό, προκαλώντας ύπουλη, αργή, αλλά τελικά πιθανόν θανατηφόρα βλάβη, δεδομένου ότι συσχετίζεται με όλα τα χρόνια “μη μεταδιδόμενα νοσήματα”, μια εκτεταμένη σειρά από ψυχολογικές, ψυχοσωματικές και σωματικές νόσους που και μας ταλαιπωρούν και που στο τέλος μπορούν δυνητικά να μας σκοτώσουν. Συνεπώς, το χρόνιο στρες είναι από τη φύση του κακό, δηλαδή δυστρές. Άγχος, κατάθλιψη, παχυσαρκία, ψυχοσωματικά συμπτώματα σωματοποίησης, χρόνια κόπωση και πόνος, διαταραχές του ύπνου, μεταβολικό σύνδρομο, υπέρταση, σακχαρώδης διαβήτης, αυτοάνοσα νοσήματα, καρκίνος, όλα αυτά προκαλούνται ή χειροτερεύουν όταν υπάρχει χρόνιο δυστρές. Βασική λύση, κατ’ αρχάς, είναι η πεντάτευχος του τρόπου ζωής, δηλαδή η καλή διατροφή, η μέτρια σωματική άσκηση, ο σωστός ύπνος, η καθημερινή κανονικότητα, η επαρκής διαχείριση του στρες, αλλά και όλα τα άλλα συστατικά της ζωής που μας κάνουν ανθρώπους. Όπως η παραπάνω αναφερθείσα κινητήρια δύναμη “effectance”, η άσκηση των πανανθρώπινων αρετών, η ύπαρξη νοήματος στη ζωή, η υπέρβαση του εαυτού, κ.ά. Ουκ επ’ άρτω μόνον ζήσεται άνθρωπος...

14

x

στα χρωματα του διαβήτη

Κάλεσε στο 10306, στην Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης, η οποία λειτουργεί δωρεάν για τους πολίτες όλο το 24ωρο και από την έναρξη της λειτουργίας της, το 2020, έχει λάβει πάνω από 400.000 κλήσεις. Στη Γραμμή SOS 1056 παιδιά, έφηβοι και γονείς βρίσκουν ανθρώπους να τους ακούσουν και να δράσουν. Η γραμμή λειτουργεί 24 ώρες την ημέρα, 365 ημέρες το χρόνο, δωρεάν από σταθερό, κινητό και καρτοτηλέφωνο και στηρίζεται από προσωπικό της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης το «Χαμόγελο του Παιδιού». Η γραμμή 11525 δίνει υπεύθυνες απαντήσεις σε κρίσιμα θέματα, όπως: η ψυχική υγεία των παιδιών (άγχος, θυμός, διαπροσωπικές σχέσεις εφήβων, σχέσεις γονέων-παιδιών κ.ά.), η βία στο σχολείο, η ενδο-οικογενειακή βία, οι σχέσεις, το άγχος, η επιθετικότητα και η οριοθέτηση, η διαχείριση του διαζυγίου, τα παιδιά με ειδικές ανάγκες. Η Εθνική Γραμμή Παιδικής Προστασίας 1107 (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής Αλληλεγγύης - Ε.Κ.Κ.Α) παρέχει συμβουλευτική, ψυχολογική και κοινωνική στήριξη σε ανηλίκους και γονείς. Είναι στελεχωμένη με εξειδικευμένους κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους. Απευθύνεται σε παιδιά, έφηβους και σε όσους έχουν να αναφέρουν και επιθυμούν να επεξεργαστούν προβλήματα ή ερωτήματα που αφορούν σε ανηλίκους. Λειτουργεί 24 ώρες, κάθε μέρα και είναι δωρεάν. Η Γραμμή Βοηθείας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ 8001180015 (help@saferinternet.gr), απευθύνεται σε παιδιά & εφήβους και τις οικογένειές τους, παρέχοντας υποστήριξη και συμβουλές για θέματα που σχετίζονται με τη χρήση του Διαδικτύου, του κινητού τηλεφώνου και των ηλεκτρονικών παιχνιδιών (παρενόχληση, εξάρτηση, επιβλαβές περιεχόμενο, παιδοφιλία, κ.ά.). Αν έχετε τάσεις αυτοκαταστροφής, καλέστε το 1018, την 24ωρη Γραμμή Παρέμβασης για την αυτοκτονία. Ένας αυτοκαταστροφικός άνθρωπος χρήζει άμεσης βοήθειας από ειδικούς ψυχικής υγείας. Για την υποστήριξη της Τρίτης Ηλικίας, λειτουργεί Τηλεφωνική Γραμμή Βοήθειας για την Άνοια 1102, τόσο για τους ασθενείς, όσο και για τους φροντιστές τους. Η Ανοικτή Γραμμή 215 215 2121 προσφέρει δωρεάν ψυχοκοινωνική υποστήριξη των ογκολογικών ασθενών και των οικογενειών/φροντιστών τους από εξειδικευμένους επαγγελματίες, σε συνεργασία με την Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία και την Εταιρεία Κοινωνικής Ψυχιατρικής Π. Σακελλαρόπουλος.

Χρειάζεσαι βοήθεια; Μπορείς να βρεις βοήθεια με ένα τηλεφώνημα! στα χρωματα του διαβήτη

x

15

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

Γράφει ο:

ΓΙΑΝΝΗΣ ΤΟΥΝΤΑΣ Ομότιμος Καθηγητής Ιατρικής Πανεπιστημίου Αθηνών Διευθυντής του Ινστιτούτου Κοινωνικής και Προληπτικής Ιατρικής

ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΟΙ ΜΕ ΝΕΕΣ ΕΠΙΔΗΜΙΕΣ Η διετής εμπειρία μας από την πανδημία COVID-19 αναδεικνύει το ερώτημα πόσο κινδυνεύουμε στο άμεσο μέλλον από μια νέα πανδημία και πόσο έτοιμοι είμαστε να την αντιμετωπίσουμε;

16

x

στα χρωματα του διαβήτη

Οι επιδημίες πρωτοεμφανίστηκαν στις απαρχές της Νεολιθικής περιόδου, όταν με την αγροτική επανάσταση δημιουργήθηκαν οι πρώτοι μόνιμοι οικισμοί και ξεκίνησε η εκτροφή ζώων. Η διαμονή σε κλειστούς χώρους και η στενή επαφή με ζώα δημιούργησαν ευνοϊκές συνθήκες για τη μετάδοση ιών και μικροβίων από ζώο σε άνθρωπο και από άνθρωπο σε άνθρωπο. Έκτοτε, και μέχρι τα μέσα του 20ου αιώνα, οι επιδημίες αποτέλεσαν την πρώτη αιτία θανάτου, με εκατομμύρια θύματα σε όλον τον κόσμο. Στη δεκαετία του 1960 η εποχή των λοιμωδών νοσημάτων θεωρούνταν ότι είχε παρέλθει. Στην ταχεία μείωσή τους, τις τρεις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα στον αναπτυγμένο κόσμο, συνέβαλαν αρχικά η θεαματική βελτίωση του βιοτικού επιπέδου και στη συνέχεια τα αντιβιοτικά και πολλά νέα εμβόλια. Η πολιομυελίτιδα και η ευλογιά αποτέλεσαν παρελθόν. Το 1968 ο επικεφαλής των υγειονομικών υπηρεσιών των Ηνωμένων Πολιτειών διακήρυξε ότι ο πόλεμος κατά των λοιμώξεων είχε κερδηθεί. Το 1975 ο πρύτανης της φημισμένης Ιατρικής Σχολής του Γέιλ δήλωσε πως δεν θα προέκυπταν πλέον νέα μεταδοτικά νοσήματα. Όμως, κατά τη δεκαετία του 1970, όλες αυτές οι εκτιμήσεις διαψεύστηκαν. Από τότε μέχρι σήμερα, η ανθρωπότητα βιώνει ένα νέο κύμα έξαρσης των λοιμωδών νοσημάτων, νέες επιδημίες και πανδημίες (κυρίως ιογενούς αιτιολογίας) με εκατομμύρια θύματα σε όλον τον πλανήτη. Από το 1975 έως το 2020 είχαν καταγραφεί περισσότερες από τριάντα επιδημίες, ως επί το πλείστον ιογενούς αιτιολογίας, όπως ο Embola, το AIDS, ο MERS, ο SARS, κ.ά., με αποκορύφωση την τρέχουσα πανδημία του Covid-19. Βρισκόμαστε πλέον σε μια εποχή νέας νοσηρότητας, που οι ιστορικοί της ιατρικής την αποκαλούν εποχή των αναδυόμενων επιδημιών. Τα αίτια σχετίζονται με τον αυξανόμενο συνωστισμό σε ολοένα και πιο μεγάλες πόλεις, με τις συνεχείς μετακινήσεις πληθυσμών λόγω της παγκοσμιοποίησης και των τοπικών πολέμων, καθώς και με σημαντικές αλλαγές στη διατροφή μας και στη σχέση μας με τα ζώα. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, η Οργάνωση Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών και η Παγκόσμια Οργάνωση για την Υγεία των Ζώων, σε κοινή τους διακήρυξη πριν από λίγα χρόνια, είχαν εντοπίσει τέσσερις βασικές αιτίες για την ανάδυση και διάδοση των νέων επιδημιών: το εμπόριο των εξωτικών ειδών, τη βρώση άγριων ζώων, τις συνθήκες εκτροφής των ζώων, και κυρίως την αυξανόμενη ζήτηση για ζωική πρωτεΐνη, παγκοσμίως. Τα εντατικά συστήματα εκτροφής των τελευταίων δεκαετιών για την ικανοποίηση της αυξημένης αυτής ζήτησης είναι η πιο έντονη αλλαγή στη σχέση ανθρώπων και ζώων εδώ και δέκα χιλιάδες χρόνια. Αν δεν τροποποιηθεί άμεσα η σχέση αυτή, ώστε να μην απειλεί την υγεία των ανθρώπων, η ανθρωπότητα θα βρεθεί αντιμέτωπη στο ορατό μέλλον με νέες επικίνδυνες ιογενείς πανδημίες.

στα χρωματα του διαβήτη

x

17

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

Γράφει ο:

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΧΑΛΒΑΤΣΙΩΤΗΣ Επίκουρος Καθηγητής Παθολογίας Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ Πρόεδρος ΔΣ ΓΝΑ 'Η ΕΛΠΙΣ"

Ο εμβολιασμός δεν έχει εποχή! Στο περιβάλλον αλλά και επάνω στο σώμα μας υπάρχουν πολυάριθμοι μικροοργανισμοί, όπως μικρόβια, ιοί, παράσιτα και μύκητες, που μπορεί όμως να έχουν και ιδιαίτερα παθογόνα χαρακτηριστικά. Όταν οι συνθήκες τους το επιτρέψουν θα επιβαρύνουν την υγεία μας, αφού θα νοσήσουμε από τα νοσήματα που προκαλούν. Υπάρχουν πολλοί αμυντικοί φραγμοί που θέτει το σώμα μας στους μικροσκοπικούς εισβολείς. Το ανοσοποιητικό μας σύστημα αποτελεί το μηχανισμό αναγνώρισης του «εχθρού» που εξατομικευμένα ενεργοποιεί όλες εκείνες τις διεργασίες που στοχεύουν στην καταστροφή του εισβολέα.

18 18

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Τα ουσιαστικά όπλα του ανοσοποιητικού μας συστήματος είναι τα αντισώματα, που στοχεύουν στην αναστολή συγκεκριμένων λειτουργιών του εισβολέα που αποτελούν και την αχίλλειο πτέρνα του. Έτσι, τα αντισώματα που παράγονται με τον εμβολιασμό έναντι του κορωνοϊού αναστέλλουν το μηχανισμό που διαθέτει ο ιός να αγκιστρώνεται στην επιφάνεια των κυττάρων για να εισέλθει στη συνέχεια στα κύτταρα του σώματός μας. Αν νοσήσουμε, τότε, εκτός από τα ειδικά αντισώματα, το ανοσοποιητικό μας σύστημα δημιουργεί και κύτταρα μνήμης, για να μην ξεχάσουμε ποτέ τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του μολυσματικού παράγοντα και η παραγωγή των νέων αντισωμάτων να είναι ταχεία σε μια επαναμόλυνση από τον ίδιο μικροοργανισμό.

Νέα vs παραδοσιακά εμβόλια Τα παραδοσιακά εμβόλια περιέχουν εξασθενημένους ή βιολογικά ανενεργούς παθογόνους μικροοργανισμούς, που ενώ δεν μπορούν να προκαλέσουν το νόσημα δημιουργούν όλες τις συνθήκες ενεργοποίησης του ανοσοποιητικού μας για την παραγωγή των ειδικών αντισωμάτων. Τα νεώτερα εμβόλια παρέχουν στα κύτταρα του ανοσοποιητικού μας ειδικές επεξεργασμένες πληροφορίες για την κατασκευή των ειδικών αντισωμάτων. Μερικά εμβόλια ίσως απαιτήσουν πολλαπλές δόσεις για την ολοκληρωμένη ενεργοποίηση του ανοσοποιητικού. Εποχιακός ονομάζεται ένας εμβολιασμός όταν απαιτείται να προσφερθεί σε συγκεκριμένη εποχή του έτους, αφού το νόσημα από το οποίο θα προστατεύσει παρουσιάζει εποχιακή κατανομή. Πιο συγκεκριμένα, ο εμβολιασμός για τη γρίπη συστήνεται να διεξάγεται αρχές φθινοπώρου, αφού τα επιδημικά κύματα των κρουσμάτων γρίπης καταγράφονται τους χειμερινούς μήνες, γιατί τότε οι περιβαλλοντικές συνθήκες υποχρεώνουν την κοινωνικότητά μας να περιορίζεται σε κλειστούς χώρους. Είναι γνωστό, ότι η διασπορά ενός μεταδοτικού νοσήματος ευνοείται με το συνωστισμό.

Ιλαρά Η ιλαρά είναι μια πολύ μεταδοτική ιογενής νόσος που μπορεί να αποβεί θανατηφόρος και αφορά όλες τις ηλικίες- όχι μόνο τα παιδιά. Η μόνη προστασία για τη νόσο είναι το εμβόλιο MMR (Measles Mumps Rubella) που μας καλύπτει εκτός από την ιλαρά, από την παρωτίτιδα και την ερυθρά. Παρόλο που παρουσιάζονται εποχικές εξάρσεις της νόσου, ο εμβολιασμός δεν είναι εποχιακός, αφού εκτελείται στη νηπιακή ηλικία με μια ακόμη αναμνηστική δόση μετά 10 έτη. Αντίστοιχα,

στα χρωματα του του διαβήτη διαβήτη

x

19 19

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

και ο εμβολιασμός με το τριπλό εμβόλιο για τη διφθερίτιδα, τον τέτανο και τον κοκκύτη, που προφυλάσσει από τα προαναφερθέντα νοσήματα που παρουσιάζουν εποχική κατανομή, γίνεται στη βρεφική και παιδική ηλικία.

Πνευμονιόκοκκος Ο πνευμονιόκοκκος είναι ένα κοινό μικρόβιο που όμως είναι υπεύθυνο για βαριά νόσηση στα μεγαλύτερης ηλικίας άτομα με ιστορικό υποκείμενων νοσημάτων, αλλά και στα παιδιά. Εκτός από πνευμονία, ο πνευμονιόκοκκος μπορεί να είναι υπόλογος για πυώδη μέση ωτίτιδα αλλά και για μηνιγγο-εγκεφαλίτιδα, ιδιαίτερα στη βρεφονηπιακή ηλικία. Ο ειδικός εμβολιασμός με το συζευγμένο 13-δύναμο εμβόλιο που προφυλάσσει σε πολύ ψηλό ποσοστό από τη σοβαρή νόσηση, είναι υποχρεωτικός για τα παιδιά μικρότερα των 2 ετών και συνιστάται ισχυρά για τους μεγαλύτερους των 65 ετών, όταν μάλιστα συνυπάρχουν χρόνια νοσήματα. Επειδή οι προαναφερθείσες λοιμώξεις εκδηλώνονται πιο συχνά τους χειμερινούς μήνες, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι ο ειδικός εμβολιασμός για τον πνευμονιόκοκκο μπορεί να θεωρηθεί ως εποχιακός. Επειδή όμως καταλείπει προστασία για πολλά χρόνια, δεν απαιτείται να χορηγείται κάθε φθινόπωρο και δεν κατηγοριοποιείται ως εποχικός, αφού μπορεί να χορηγηθεί σε κάθε εποχή του έτους.

HPV Ο εμβολιασμός για την πρόληψη του ιού των κονδυλωμάτων (HPV Human papillomavirus) που αποτελεί ένα σεξουαλικά μεταδιδόμενο νόσημα δεν έχει εποχιακή κατανομή, αλλά θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι έχει ηλικιακή υποχρεωτικότητα, αφού πρέπει να χορηγηθεί στην παιδικοεφηβική ηλικία, πολύ πριν αρχίσει η σεξουαλική δραστηριότητα.

COVID-19 Τα σύγχρονης τεχνολογίας εμβόλια που επιλέχθηκαν για την προφύλαξή μας από τον κορωνοϊό, από ό,τι φαίνεται παρέχουν με την παραγωγή των ειδικών αντισωμάτων ολιγόμηνη ασπίδα προστασίας. Επομένως, σε τυχόν εποχικά κύματα έξαρσης της πανδημίας, θα πρέπει να προγραμματίζεται ο εμβολιασμός, που αποκτά έτσι χαρακτήρα εποχικού εμβολιασμού. Επομένως, ένας εμβολιασμός «έχει εποχή» όταν δεν καταλείπει διά βίου ανοσία και παράλληλα, καλείται να μας προφυλάξει από νοσήματα που παρουσιάζουν εποχικές εξάρσεις.

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Διαταραχές του αναπαραγωγικού συστήματος στον άνδρα με σακχαρώδη διαβήτη

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια ραγδαία εξελισσόμενη επιδημία: Το 2000 ο συνολικός αριθμός των ατόμων ηλικίας 20-79 ετών με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2 ανερχόταν σε 16,8 εκατομμύρια, ενώ το 2019 ο αριθμός αυτός είχε σχεδόν διπλασιαστεί και ανερχόταν σε 32,3 εκατομμύρια. Το 52% των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη αφορά άνδρες (16,7 εκατομμύρια).

22 22

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Γράφει η:

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΥ Ενδοκρινολόγος–Διαβητολόγος Κλινική Ανδρολόγος Υφηγήτρια Πανεπιστημίου Μονάχου Επιστημονική Συνεργάτης Α’ Μαιευτικής Γυναικολογικής Κλινικής Γ.Π.Ν. Παπαγεωργίου

Στην Ελλάδα, με βάση δεδομένα της Eurostat το 2019, ο μέσος όρος των ασθενών με σακχαρώδη διαβήτη ανέρχεται σε 4,7%, χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που ανέρχεται σε 6,2%.

Άξονας υποθαλάμου-υπόφυσης-γονάδων Ο εκλυτικός παράγοντας των γοναδοτροπινών (GnRH) εκκρίνεται στον υποθάλαμο και ασκεί διεγερτική δράση στα γοναδοτρόφα κύτταρα του πρόσθιου λοβού της υπόφυσης, τα οποία με τη σειρά τους παράγουν τις γοναδοτροπίνες FSH και LH. Η FSH επιδρά στα κύτταρα Sertoli του όρχεως και οδηγεί στην παραγωγή των σπερματοζωαρίων, ενώ η LH επιδρά στα κύτταρα Leydig του όρχεως και οδηγεί στην παραγωγή τεστοστερόνης.

Επιδράσεις της υπεργλυκαιμίας στην ανδρική αναπαραγωγική οδό Οι επιδράσεις της υπεργλυκαιμίας στην ανδρική αναπαραγωγική οδό και υγεία συνίστανται τόσο σε ορμονικές μεταβολές, όσο και σε διαταραχές της ομοιοστασίας της γλυκόζης.

στα χρωματα του διαβήτη

x

23

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Οι ορμονικές μεταβολές συνίστανται στην έλλειψη ινσουλίνης και στα μειωμένα επίπεδα των γοναδοτροπινών LH και FSH και της τεστοστερόνης. Μπορούν να οδηγήσουν σε πρόωρη και παλίνδρομη εκσπερμάτιση, στυτική δυσλειτουργία, ανικανότητα, μειωμένη λίμπιντο και καθυστερημένη σεξουαλική ωρίμανση. Οι μεταβολές της ομοιοστασίας της γλυκόζης οδηγούν σε μείωση των υποδοχέων της γλυκόζης (GLUTs) και σε παθολογική πρόσληψη, μεταφορά και μεταβολισμό της γλυκόζης. Όσον αφορά την απευθείας επίδραση της υπεργλυκαιμίας στο σπερματοζωάριο, αυτή έγκειται στη μείωση της κινητικότητας και της συγκέντρωσης, καθώς και στην αύξηση των μορφολογικών ανωμαλιών και την αύξηση του κατακερματισμού του DNA (DNA fragmentation) (Mol Cell Endocrinol. 2014).

Σακχαρώδης διαβήτης και δυσμενείς επιλογές του τρόπου ζωής Δυσμενείς επιλογές του τρόπου ζωής όπως η παχυσαρκία, το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ, σε συνδυασμό με την ύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη μπορεί να οδηγήσουν σε μειωμένη λίμπιντο, στυτική δυσλειτουργία, διαταραχές της εκσπερμάτισης και της σπερματογένεσης, καθώς και σε μειωμένη λειτουργικότητα του σπέρματος.

Ανδρολογικός χαρακτηρισμός ασθενούς με σακχαρώδη διαβήτη Αν θελήσουμε να χαρακτηρίσουμε ανδρολογικά τον άνδρα με σακχαρώδη διαβήτη, 16,4% εμφανίζει στυτική δυσλειτουργία – κυρίως αρτηριακής αιτιολογίας (50%), ενώ ένα υψηλό ποσοστό εμφανίζει υπογονιμότητα (51,8%) (Vignera et. Al, 2009). Ο σακχαρώδης διαβήτης έχει αρνητικές επιδράσεις στην ανδρική σεξουαλική λειτουργία και γονιμότητα, οδηγώντας σε: ò Δευτεροπαθή υπογοναδισμό (ανεπάρκεια τεστοστερόνης που

οφείλεται σε βλάβη στην υπόφυση). ò Πρωτοπαθή υπογοναδισμό (διαταραγμένη λειτουργία κυττάρων

Leydig). ò Διαταραχές σπερματογένεσης (διαταραχή λειτουργίας κυττάρων

Sertoli). ò Φλεγμονή ανδρικών επικουρικών αδένων. ò Στυτική δυσλειτουργία. ò Διαταραχές εκσπερμάτισης (καθυστερημένη, παλίνδρομη εκσπερ-

μάτιση).

24

x

στα χρωματα του διαβήτη

Σακχαρώδης διαβήτης και επίπεδα τεστοστερόνης Τόσο στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, αλλά κυρίως στο σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, οι ασθενείς εμφανίζουν μειωμένα επίπεδα τεστοστερόνης στο αίμα. Έχει αποδειχθεί μάλιστα ότι τα επίπεδα της τεστοστερόνης μειώνονται, όσο αυξάνεται ο δείκτης μάζας-σώματος των ασθενών (ΒΜΙ, kg/m2), με άλλα λόγια η παχυσαρκία (Diabetes Care. 2006).

Πρωτοπαθής υπογοναδισμός (διαταραγμένη λειτουργία κυττάρων Leydig) & διαταραχές σπερματογένεσης Ο ινσουλινοεξαρτώμενος σακχαρώδης διαβήτης επηρεάζει τη λειτουργία των όρχεων μέσω μηχανισμών που συνδέονται με τις γοναδοτροπίνες FSH και LH. Πιθανοί παθογενετικοί μηχανισμοί που έχουν προταθεί είναι: ò Το οξειδωτικό stress. ò Η αύξηση των δραστικών ριζών οξυγόνου στο σπερματικό υγρό. ò Η αυξημένη κατάτμηση σπερματικού DNA. ò Η διαταραγμένη μιτοχονδριακή λειτουργία. ò Επιγενετικές τροποποιήσεις.

στα χρωματα του διαβήτη

x

25

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Σακχαρώδης διαβήτης και σπερμοδιάγραμμα Ο σακχαρώδης διαβήτης έχει αρνητικές επιδράσεις σε όλες τις κλασσικές παραμέτρους του σπερμοδιαγράμματος, όπως ò η συγκέντρωση ò η προωθητική κινητικότητα ò ο όγκος ò οι φυσιολογικές μορφές.

Η επιδείνωση των παραμέτρων του σπερμοδιαγράμματος φαίνεται να εξαρτάται από τη διάρκεια του σακχαρώδους διαβήτη (Condorelli et al. 2018). Ο σακχαρώδης διαβήτης οδηγεί σε μείωση της γονιμότητας κατά 65% στους διαβητικούς άνδρες, και αυτό φαίνεται - αν μη τι άλλο - από το γεγονός ότι οι άνδρες αυτοί χρειάζονται μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μέχρις ότου να δώσουν σύλληψη (time-topregnancy), όπως επιβεβαιώθηκε στη μελέτη LIFE (Eisenberg et al. Hum Reprod. 2016). Η ύπαρξη σακχαρώδους διαβήτη στον άνδρα επηρεάζει αρνητικά ακόμη και το αποτέλεσμα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής, οδηγώντας σε χαμηλότερα ποσοστά εγκυμοσύνης μετά από εξωσωματική γονιμοποίηση.

Επιδράσεις αντιδιαβητικής αγωγής στην ανδρική αναπαραγωγική λειτουργία Όχι μόνο ο σακχαρώδης διαβήτης, αλλά και η ίδια η αντιδιαβητική αγωγή φαίνεται να έχει επιδράσεις στην ανδρική αναπαραγωγική λειτουργία. Στην φαρμακευτική μας φαρέτρα έχουμε σήμερα πληθώρα σκευασμάτων για την θεραπεία του σακχαρώδους διαβήτη, όπως τα κλασικά διγουανίδια (μετφορμίνη), οι σουλφονυλουρίες, οι γλιταζόνες, οι αναστολείς DPP-4, φυσικά η ινσουλίνη, αλλά και νεότερες κατηγορίες φαρμάκων όπως τα ανάλογα GLP-1 και οι αναστολείς SGLT-2. Τα δεδομένα στη βιβλιογραφία όσον αφορά την επίδραση των διαφόρων κατηγοριών φαρμάκων στην ανδρική αναπαραγωγική υγεία είναι αντικρουόμενα: το μόνο αντιδιαβητικό φάρμακο που φαίνεται με βεβαιότητα να έχει θετική επίδραση στο αναπαραγωγικό σύστημα του άνδρα είναι η ινσουλίνη.

Συμπεράσματα Οι ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη εμφανίζουν υπογοναδοτροπικό υπογοναδισμό, μειωμένα επίπεδα φυλοδεσμευτικής σφαιρίνης SHBG, μειωμένες παραμέτρους σπέρματος, αυξημένη αρωματοποίηση τεστοστερόνης στον περιφερικό λιπώδη ιστό σε οιστραδιόλη, στυτική δυσλειτουργία και αυξημένο δείκτη κατακερματισμού του DNA. Ο ικανοποιητικός γλυκαιμικός έλεγχος, σε συνδυασμό με αλλαγές στον τρόπο ζωής των ασθενών αυτών - και ενδεχομένως εφόσον χρειαστεί η χρήση μεθόδων υποβοηθούμενης αναπαραγωγής - βελτιώνει σημαντικά την γονιμότητά τους και οδηγεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα, που δεν είναι άλλο από την επίτευξη κύησης.

26

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Γράφει ο:

ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ ΠΑΡΧΑΣ Γαστρεντερολόγος-Ηπατολόγος Επιστημονικός υπεύθυνος ενδοσκοπικού τμήματος METROPOLITAL GENERAL

ΚΟΙΛΙΟΚΑΚΗ

Tα προειδοποιητικά σημάδια Η Κοιλιοκάκη οφείλεται από μία αντίδραση του οργανισμού σε ένα συστατικό ορισμένων τροφών, μία πρωτεΐνη, τη γλουτένη. Για το λόγo αυτόν αποκαλείται και εντεροπάθεια από γλουτένη. Η γλουτένη εμπεριέχεται σε ορισμένες τροφές, όπως η σίκαλη, το σιτάρι, το κριθάρι και η βρώμη.

28

x

στα χρωματα του διαβήτη

Η κοιλιοκάκη δεν είναι αλλεργία σε κάποιες τροφές, είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα, που επηρεάζει, κυρίως, το πεπτικό σύστημα. Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη έχουν αντισώματα κατά της γλουτένης. Το ανοσοποιητικό μπερδεύεται και εκλαμβάνει το συστατικό αυτό των τροφών ως “κακό”, με αποτέλεσμα να του επιτίθεται. Αποτέλεσμα αυτής της επίθεσης είναι η φλεγμονή και η καταστροφή μέρους της επιφανείας του λεπτού εντέρου. Το λεπτό έντερο είναι πολύ σημαντικό για την απορρόφηση των συστατικών των τροφών, των βιταμινών, του σιδήρου και των ιχνοστοιχείων.

Ποιος μπορεί να παρουσιάσει κοιλιοκάκη; Η συχνότητα της κοιλιοκάκης στο γενικό πληθυσμό κυμαίνεται περίπου στο 1%. Δεν γεννιόμαστε με τη νόσο, αλλά σε κάποια στιγμή της ζωής μας, εάν έχουμε τη γενετική προδιάθεση μπορούμε να την εκδηλώσουμε. Αν έχουμε έναν συγγενή 1ου βαθμού με τη νόσο (γονείς, αδέλφια, απόγονοι), τότε η πιθανότητα να έχουμε και εμείς είναι 1 στις 10.

Η κοιλιοκάκη μπορεί να σχετίζεται και με άλλα αυτοάνοσα νοσήματα όπως: ò ò ò ò ò ò

Η αυτοάνοση θυρεοειδίτιδα: 26%. Η ερπητοειδής δερματίτιδα: 10-25%. Ο σακχαρώδης διαβήτης τύπου 1: 8-10%. Οι νευρολογικές διαταραχές (επιληψία, αταξία, περιφερική νευροπάθεια): 2-10%. Η αυτοάνοση ηπατίτιδα και η πρωτοπαθής χολική κίρρωση: 2-3%. Οι αρθροπάθειες, οι ρευματοπάθειες και το σύνδρομο Sjӧgren: 2-5%.

Συμπτώματα Τα συμπτώματα της νόσου ποικίλλουν σε μεγάλο βαθμό, μπορεί να είναι πολύ ήπια και να σχετίζονται με τη μη απορρόφηση θρεπτικών συστατικών ή μπορεί να παρατηρηθούν προβλήματα και σε άλλα όργανα του σώματος (εξωεντερικές διαταραχές).

Συμπτώματα από το πεπτικό ò διάρροια ò μετεωρισμός, τυμπανισμός (φούσκωμα) ò διαρροϊκές κενώσεις, με δύσοσμα κόπρανα που επιπλέουν ή εναλλαγές κενώσε-

ων (διάρροια-δυσκοιλιότητα) ò κοιλιακό άλγος ò συμπτώματα γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης (καύσος, καούρες) ò έλκη στοματικής κοιλότητας (αφθώδης στοματίτιδα).

Εξωεντερικές εκδηλώσεις ò Αναιμία, λόγω δυσαπορρόφησης σιδήρου. ò Οστεοπενία-οστεοπόρωση, λόγω κακής απορρόφησης ασβεστίου. ò Απώλεια βάρους, καθυστέρηση ανάπτυξης (κυρίως σε παιδιά με σοβαρή νόσο).

στα χρωματα του διαβήτη

x

29

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

ò Υποτροπιάζουσες αποβολές. ò Διαταραχή ηπατικής βιοχημείας (συνήθως αύξηση τρανσαμινασών). ò Νευρολογικά συμπτώματα, όπως αταξία, κεφαλαλγίες, διαταραχή ελλειματικής προ-

σοχής/υπερκινητικότητας. ò Παγκρεατική ανεπάρκεια. ò Καρδιολογικά νοσήματα.

Επιπλοκές κοιλιοκάκης Πέρα από τις επιπλοκές που ήδη αναφέρθηκαν, υπάρχει και ένας πολύ μικρός κίνδυνος ανάπτυξης κακοήθειας του πεπτικού, κυρίως λεμφώματος του λεπτού εντέρου, το οποίο είναι αρκετά σπάνιο.

Διάγνωση Σήμερα, η διάγνωση της κοιλιοκάκης είναι αρκετά απλή. Αρχικά, με μια εξέταση αίματος-αντισωμάτων γίνεται μια πρώτη εκτίμηση. Αν τα αντισώματα αποβούν θετικά, τότε η διάγνωση τίθεται με γαστροσκόπηση και λήψη βιοψίας από το πρώτο τμήμα του λεπτού εντέρου (δωδεκαδάκτυλο). Υπάρχει και γονοτυπικός έλεγχος που μπορεί σε σημαντικό βαθμό να αποκλείσει τη νόσο.

Θεραπεία Μέχρι σήμερα, η μοναδική θεραπεία είναι η δίαιτα πτωχή σε γλουτένη. Είναι πολύ σημαντικό να αναφερθεί ότι η δίαιτα πρέπει να είναι διά βίου και ότι ακόμα και μικρές ποσότητες γλουτένης μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα.

Οι τροφές που περιέχουν γλουτένη θα πρέπει να αποφεύγονται: ò Σιτάρι, κριθάρι, σίκαλη, βρόμη, καμούτ, έμερ, σπελτ (ντίνκελ/φάρο), τριτικέιλ, έιν-

κορν, κους-κους, σιμιγδάλι, ζέα. ò Δημητριακά πρωινού, ζυμαρικά, ψωμί από απαγορευμένα άλευρα, μπίρα, μαγιά

μπίρας.

Τροφές που μπορεί να περιέχουν γλουτένη, επίσης θα πρέπει να αποφεύγονται, εκτός και αν αναγράφεται ότι είναι ελεύθερες γλουτένης. ò Σάλτσα σόγιας, baking powder, έτοιμες σάλτσες, κύβοι ζωμού, μείγματα βοτάνων,

καρυκεύματα. ò Προπαρασκευασμένες τροφές με βάση το γάλα. ò Σακχαρωμένα φρούτα, λουκάνικα και αλλαντικά, προπαρασκευασμένα φαγητά με

βάση το κρέας ή το ψάρι, σάλτσες με βάση το κρέας ή το ψάρι. ò Ορισμένα φάρμακα και συμπληρώματα διατροφής.

Με τη σωστή διατροφή, τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης υποχωρούν μετά από λίγες εβδομάδες. Η παρακολούθηση και η σωστή συνεργασία του ασθενούς με κοιλιοκάκη, με τον γαστρεντερολόγο και τον διατροφολόγο είναι απαραίτητη για την αποφυγή πιθανών επιπλοκών.

30

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

ΜΟΝΟΓΟΝΙΔΙΑΚΟΣ ΔΙΑΒΗΤΗΣ ΤΥΠΟΥ

MODY Γράφει ο:

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΜΑΚΡΥΛΑΚΗΣ Καθηγητής Παθολογίας – Μεταβολικών νοσημάτων Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών Α’ Προπαιδευτική Παθολογική Κλινική & Διαβητολογικό Κέντρο ΓΝΑ Λαϊκό, Αθήνα

Ο σακχαρώδης διαβήτης (ΣΔ) τύπου MODY (Maturity Onset Diabetes of the Young - Διαβήτης της Ωρίμου Ηλικίας στους Νέους) ανήκει στις ιδιαίτερες, πιο σπάνιες μορφές διαβήτη, που προκαλείται από γενετικές διαταραχές της λειτουργίας των β-κυττάρων του παγκρέατος, οι οποίες επηρεάζουν την έκκριση της ινσουλίνης. Λέγεται μονογονιδιακός διαβήτης, διότι οφείλεται σε μετάλλαξη ενός μόνο γονιδίου (σε αντίθεση με τους πιο συνηθισμένους τύπους του διαβήτη τύπου 1 ή 2, όπου η κληρονομικότητα είναι πολυγονιδιακή). Κληρονομείται, συνήθως, από το γονέα στο παιδί με τον επικρατούντα τύπο κληρονομικότητας (αρκεί δηλαδή ένα μόνο μεταλλαγμένο γονίδιο για να εμφανιστεί η νόσος). Ο MODY αποτελεί μια ετερογενή ομάδα διαταραχών, τόσο όσον αφορά τις κλινικές εκδηλώσεις του, όσο και τη γενετική και την παθοφυσιολογία του, αφού έχουν πλέον εντοπιστεί μεταλλάξεις σε τουλάχιστον 14 διαφορετικά γονίδια που προκαλούν τη νόσο (Πίνακας). Θεωρείται ότι ευθύνεται για το 1-5% των περιπτώσεων ΣΔ, αν

32 32

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

στα χρωματα του διαβήτη

x

33 33

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Πίνακας. Τύποι MODY και χαρακτηριστικά τους Γονίδιο MODY

34 34

xx

Συχνότητα (% των MODY)

Παθοφυσιολογία

Άλλα χαρακτηριστικά

Θεραπεία

Ευαίσθητοι σε σουλφονυλουρίες

HN F4α

5

Δυσλειτουργία β-κυττάρου

Νεογνικός διαβήτης, υπερινσουλιναιμική υπογλυκαιμία βρεφικής ηλικίας, χαμηλά τριγλυκερίδια

GCK

15-20

Δυσλειτουργία στην ανίχνευση της γλυκόζης

Σταθερά μέτρια υπεργλυκαιμία

HN F1α

30-50

Δυσλειτουργία β-κυττάρου

PDX1

<1

Δυσλειτουργία β-κυττάρου

HN F1β

5

Δυσλειτουργία β-κυττάρου

NEUROD1

<1

Δυσλειτουργία β-κυττάρου

KLFII

<1

Δυσλειτουργία β-κυττάρου Δυσλειτουργία ενδοκρινούς και εξωκρινούς παγκρέατος

CEL

<1

PAX4

<1

Δυσλειτουργία β-κυττάρου

INS

<1

Μετάλλαξη στο γονίδιο ινσουλίνης

BLK

<1

Δυσλειτουργία έκκρισης ινσουλίνης

ABCC8

<1

Δυσλειτουργία των ευαίσθητων στο Κ+ καναλιών ΑΤP

KCNJ11

<1

APPLI

<1

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Δυσλειτουργία των ευαίσθητων στο Κ+ καναλιών ΑΤP Δυσλειτουργία έκκρισης ινσουλίνης

Γλυκοζουρία Ομοζυγώτες: μόνιμος νεογνικός ΣΔ, αγενεσία παγκρέατος Νεφρικές δυσπλασίες, ανωμαλίες ουροποιογεννητικού, παγκρεατική υποπλασία, χαμηλό βάρος γέννησης Νεογνικός διαβήτης, νευρολογικές ανωμαλίες Όμοιος με ΣΔ2

Δεν χρειάζεται φαρμακευτική θεραπεία Ευαίσθητοι σε σουλφονυλουρίες Δίαιτα ή δισκία ή ινσουλίνη

Ινσουλίνη

Δισκία ή ινσουλίνη Δισκία ή ινσουλίνη

Δυσλειτουργία εξωκρινούς μοίρας, λιπωμάτωση

Δισκία ή ινσουλίνη

Επιρρεπής σε κετοοξέωση

Δίαιτα ή δισκία ή ινσουλίνη

Νεογνικός διαβήτης, έναρξη σε παιδική ή ενήλικη ζωή Υπέρβαρος, σχετική ανεπάρκεια έκκρισης ινσουλίνης Ομοζυγώτες: μόνιμος νεογνικός ΣΔ Ετεροζυγώτες: παροδικός νεογνικός ΣΔ

Δισκία ή ινσουλίνη Δίαιτα ή δισκία ή ινσουλίνη Δισκία (σουλφονυλουρίες)

Ομοζυγώτες: νεογνικός ΣΔ

Δισκία ή ινσουλίνη

Διαβήτης παιδικής ή ενήλικης ζωής

Δίαιτα ή δισκία ή ινσουλίνη

και η συχνότητά του υποεκτιμάται, λόγω ελλιπούς πληροφόρησης των επαγγελματιών υγείας και λανθασμένης διάγνωσής του (συχνά διαγιγνώσκεται λανθασμένα ως ΣΔ τύπου 1 ή 2). Τα άτομα που πάσχουν από MODY μπορεί να είναι για πολλά χρόνια ασυμπτωματικά ή να εμφανίζουν υπεργλυκαιμία σε τυχαίες εργαστηριακές εξετάσεις. Τα κύρια χαρακτηριστικά του MODY που θα πρέπει να εγείρουν υποψία για ύπαρξη της νόσου είναι τα εξής: ò Διάγνωση συνήθως πριν από την ηλικία των 25 ετών. ò Ήπια υπεργλυκαιμία, χωρίς τάση για κετοξέωση. ò Όχι σημαντική παχυσαρκία ή/και απουσία σημείων αντίστασης στην ινσουλίνη. ò Οικογενειακό ιστορικό ΣΔ, τουλάχιστον σε δύο κάθετες γενεές, με αυτοσωματικό επι-

κρατούντα τρόπο κληρονομικότητας. ò Απουσία αντιπαγκρεατικών αυτοαντισωμάτων (ενδεικτικών αυτοανοσίας για ΣΔ1).

Επίσης μπορεί να υπάρχουν: ò Γλυκοζουρία, που δεν συμβαδίζει με την ήπια υπεργλυκαιμία. ò Ήπια υπεργλυκαιμία σε γυναίκες με ΣΔ κύησης. ò Νεφρικές κύστεις ή άλλες διαταραχές του ουροποιο-γεννητικού συστήματος.

Οι συχνότεροι τύποι είναι ο MODY-3 (μετάλλαξη στο γονίδιο του μεταγραφικού παράγοντα HNF1A) και ο MODY-2 (μετάλλαξη στο γονίδιο της γλυκοκινάσης, GCK - MODY). Στον MODY-3 οι πάσχοντες παρουσιάζουν προοδευτικά αυξανόμενα επίπεδα σακχάρου κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Αν και αρχικά μπορεί να μην χρειάζονται φαρμακευτική θεραπεία, αν χρειαστεί είναι πολύ ευαίσθητοι σε μικρές δόσεις σουλοφονυλουριών και αργότερα μπορεί να χρειαστούν ακόμα και ινσουλίνη για την πρόληψη επιπλοκών του διαβήτη. Οι ασθενείς αυτοί είναι νέοι, λεπτόσωμοι και μοιάζουν πολύ με αυτούς που έχουν ΣΔ1. Η διαφορά τους, όμως, είναι ότι έχουν οικογενειακό ιστορικό ΣΔ (γονέας εμφάνισε ΣΔ σε νεαρή ηλικία), διατηρούν την ικανότητα να παράγουν ινσουλίνη (C-πεπτίδιο) ακόμα και αρκετά χρόνια μετά τη διάγνωση και δεν έχουν παγκρεατικά αυτο-αντισώματα. Στον MODY-2 οι τιμές του σακχάρου είναι γενικά ήπια αυξημένες, δηλαδή συνήθως μεταξύ 120-180 mg/dl (μπορεί να εμφανισθεί και στη βρεφική ηλικία) και παραμένουν σε αυτά τα επίπεδα για όλη τους τη ζωή. Τα άτομα αυτά είναι χαρακτηριστικό ότι δεν εμφανίζουν μικροαγγειακές ή μακροαγγειακές επιπλοκές και δεν χρειάζονται καμία θεραπεία, παρά μόνο προσοχή στη δίαιτα. Ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται στην περίπτωση εγκυμοσύνης μητέρας με MODY-2, όπου η ύπαρξη MODY-2 τόσο στη μητέρα όσο και στο έμβρυο δεν χρειάζεται να θεραπευθεί με ινσουλίνη για αντιμετώπιση της υπεργλυκαιμίας της μητέρας (η θεραπεία με ινσουλίνη θα οδηγήσει σε καθυστέρηση της ανάπτυξης του εμβρύου), ενώ σε περίπτωση που το έμβρυο δεν έχει κληρονομήσει τη διαταραχή, η αντιμετώπιση της υπεργλυκαιμίας της μητέρας με ινσουλίνη θα συμβάλει στην αποτροπή μακροσωμίας του εμβρύου. Επί υποψίας MODY η τελική και οριστική διάγνωση γίνεται με μοριακό γενετικό έλεγχο σε ειδικά κέντρα (στην Ελλάδα γίνεται στο Χωρέμειο ερευνητικό εργαστήριο του Νοσοκομείου Παίδων η «Αγία Σοφία»). Υπάρχει διαθέσιμη στο διαδίκτυο online εφαρμογή από το Πανεπιστήμιο του Exeter στη Βρετανία (https://www.diabetesgenes.org/exeter-diabetes-app/), που μπορεί να είναι χρήσιμη για την εκτίμηση της πιθανότητας ύπαρξης ΣΔ τύπου MODY. Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο του MODY.

στα χρωματα του διαβήτη

x

35

Γράφει o:

ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΠΑΝΑΣ Καθηγητής Παθολογίας-Σακχαρώδους Διαβήτη Υπεύθυνος Διαβητολογικού Κέντρου-Ιατρείου Διαβητικού Ποδιού Β΄ Παθολογική Κλινική Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης Πρόεδρος Ευρωπαϊκής Ομάδας Μελέτης Διαβητικού Ποδιού Αρχισυντάκτης The International Journal of Lower Extremity Wounds

Πλούσια η Ελλάδα σε παραγωγή γνώσης για το διαβήτη Με μεγάλη επιτυχία πραγματοποιήθηκε από τις 18 έως τις 21 Μαΐου 2022 το 20ο Πανελλήνιο Διαβητολογικό Συνέδριο. Ο αριθμός των συμμετεχόντων ήταν μεγάλος και η θεματολογία τόσο πλούσια, που είναι αδύνατο να αναπτυχθεί εδώ σε όλη της την έκταση. Στο συνέδριο παρουσιάστηκαν οι νέες, επικαιροποιημένες κατευθυντήριες οδηγίες για την αντιμετώπιση του σακχαρώδους διαβήτη. Οι οδηγίες αυτές εκδίδονται πλέον κάθε χρόνο από την Ελληνική Διαβητολογική Εταιρεία και έχουν καταξιωθεί στη συνείδηση των ιατρών και των λοιπών επαγγελματιών υγείας.

Επιπλέον: ò Συνοψίστηκαν τα δεδομένα της τελευταίας δεκαετίας σχετικά με τις βλαπτικές επιδρά-

σεις της μεταγευματικής υπεργλυκαιμίας και της γλυκαιμικής μεταβλητότητας. ò Συζητήθηκε η σύγχρονη εξατομικευμένη θεραπευτική αντιμετώπιση της διαβητικής νευ-

ροπάθειας. ò Ανασκοπήθηκε η γνώση για τη διάγνωση και τη θεραπεία του διαβητικού ποδιού. ò Δόθηκε έμφαση στην ομάδα θεραπείας και στην ψυχολογική υποστήριξη των ατόμων με

σακχαρώδη διαβήτη. ò Η λειτουργία των β-κυττάρων, η παχυσαρκία, τα διλήμματα και οι προκλήσεις της ορθής διατροφής αποτέλεσαν μερικά από τα λοιπά σημαντικά θέματα. ò Και οι τεχνολογικές εξελίξεις στην υπηρεσία του διαβήτη αποτέλεσαν σημαντικό θέμα. Τέλος, όπως κάθε χρόνο, υπήρξε μεγάλος αριθμός προφορικών και αναρτημένων ανακοινώσεων, γεγονός που επιβεβαιώνει άλλη μια φορά τον πλούτο και το επίπεδο της παραγωγής γνώσης στον τομέα του διαβήτη στη χώρα μας. Εδώ χαιρετούμε την παρουσία και νεότερων επιστημόνων, οι οποίοι μας επιτρέπουν να αισιοδοξούμε.

36

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει ο:

Νεανικός Σακχαρώδης Διαβήτης

38

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΛΕΠΟΥΡΑΣ Ειδικός Παθολόγος Διαβητολόγος Διευθυντής ΠαθολογικήςΔιαβητολογικής Κλινικής & Διαβητολογικού Ιατρείου ΜΕΤΡΟΠΟΛΙΤΑΝ GENERAL

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

ράντο, Καλιφόρνια, Οχάιο, Νότια Καρολίνα, πολιτεία Ουάσιγκτον και Αριζόνα/Νέο Μεξικό (Ινδικές Υπηρεσίες Υγείας). Στην έκθεση αξιολογήθηκαν 3 χρόνια: 2001, 2009 και 2017. Για κάθε έτος, συμπεριλήφθηκαν περίπου 3,5 εκατομμύρια νέοι. Τα ευρήματα αναφέρθηκαν ως προς τον τύπο του διαβήτη, τη φυλή/εθνικότητα, την ηλικία κατά τη διάγνωση και το φύλο. Τα ποσοστά διαβήτη τύπου 1 ανά 1.000 νέους αυξήθηκαν από 1,48 το 2001, σε 1,93 το 2009 και τελικά 2,15 το 2017. Κατά την περίοδο των 16 ετών, αυτό αντιπροσωπεύει αύξηση 45,1%. Ο επιπολασμός αυξήθηκε περισσότερο στους μη Ισπανόφωνους λευκούς (0,93 ανά 1.000) και στους μη Ισπανόφωνους μαύρους (0,89 ανά 1.000) νέους. Τα ποσοστά διαβήτη μεταξύ των νέων στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκαν σημαντικά από το 2001 έως το 2017, με τις περιπτώσεις διαβήτη τύπου 2 να αυξάνονται ταχύτερα μεταξύ των φυλετικών και εθνοτικών μειονοτήτων. Σε άτομα ηλικίας 19 ετών και κάτω, τα ποσοστά διαβήτη τύπου 1 και τύπου 2 αυξήθηκαν κατά 45,1% και 95,3%, αντίστοιχα, διαπίστωσε ο Jean M. Lawrence, διδάκτωρ επιστημών και συνεργάτης του Εθνικού Ινστιτούτου Διαβήτη, σε μια νέα μελέτη στις 25 Αυγούστου 2021. Η μελέτη αυτή περιλαμβάνει δεδομένα ατόμων από έξι περιοχές στις Ηνωμένες Πολιτείες: Κολο-

40

x

στα χρωματα του διαβήτη

Ενώ ο διαβήτης τύπου 2 ήταν συγκριτικά λιγότερο συχνός, τα ποσοστά αυξήθηκαν σε μεγαλύτερο βαθμό κατά 95,3%. Οι αυξήσεις ήταν και πάλι μεγαλύτερες μεταξύ των μαύρων και ισπανόφωνων νέων.

Τα ποσοστά διαβήτη αυξάνονται στους νέους Ο διαβήτης τύπου 1 είναι πολύ πιο συχνός στους νέους από το διαβήτη τύπου 2. Ωστόσο, τα ποσοστά και των δύο τύπων στους νέους αυξάνονται. Ο διαβήτης τύπου 2 είναι ιδιαίτερα ανησυχητικός στους νέους. Οι νέοι ασθενείς, επίσης, εμφανίζουν επιπλοκές πολύ νωρίτερα από ό,τι θα περίμενε κανείς. Η έγκαιρη διά-

γνωση και η θεραπεία, κυρίως με απώλεια βάρους σε παιδιά και εφήβους μπορεί να αναστρέψει το διαβήτη, να βελτιώσει την υγεία και την ευεξία τους καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής τους. Η Εθνική Έκθεση Στατιστικών Διαβήτη των ΗΠΑ για το 2020 αναφέρει ότι περίπου 210.000 παιδιά και έφηβοι κάτω των 20 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν διαγνωσθεί με διαβήτη. Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας (NIH) στις ΗΠΑ, αναφέρει ότι κάθε χρόνο, τα ποσοστά διαβήτη τύπου 1 αυξάνονται κατά 1,8% και τα ποσοστά διαβήτη τύπου 2 αυξάνονται κατά 4,8%. Οι νέοι που αναπτύσσουν διαβήτη διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών για την υγεία τους καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής τους.

Ποιοι τύποι διαβήτη επηρεάζουν τους νέους; Ο διαβήτης τύπου 1 και ο διαβήτης τύπου 2 είναι διαφορετικές καταστάσεις. Αν και ο τύπος 1 είναι πιο κοινός στους νέους, και οι δύο τύποι μπορεί να επηρεάσουν παιδιά και εφήβους και νέους ενήλικες.

Οι άνθρωποι μπορούν να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 1 σε οποιαδήποτε ηλικία, από την πρώιμη παιδική ηλικία έως την ενήλικη ζωή, αλλά η μέση ηλικία κατά τη διάγνωση είναι τα 13 έτη. Εκτιμάται ότι το 85% όλων των διαγνώσεων τύπου 1 λαμβάνουν χώρα σε άτομα ηλικίας κάτω των 25 ετών. Η θεραπεία περιλαμβάνει ισόβια χρήση ινσουλίνης και παρακολούθηση του σακχάρου στο αίμα, καθώς και διαχείριση δίαιτας και άσκησης, προκειμένου να διατηρηθούν τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα εντός του εύρους στόχου.

Διαβήτης τύπου 2 Η πιθανότητα εμφάνισης διαβήτη τύπου 2 αυξάνεται καθώς οι άνθρωποι μεγαλώνουν, με μέση ηλικία έναρξης τα 45 έτη, αλλά μπορεί να τον αναπτύξουν και παιδιά ή έφηβοι. Ο διαβήτης τύπου 2 είναι λιγότερο συχνός στα παιδιά και τους εφήβους, αλλά μπορεί να εμφανιστεί όταν η ινσουλίνη που παράγουν δεν λειτουργεί σωστά. Αντίσταση στην ινσουλίνη ονομάζεται αυτή η παθοφυσιολογική διαταραχή, που έχει συ-

Διαβήτης τύπου 1 Ο διαβήτης τύπου 1, που προηγουμένως ονομαζόταν νεανικός διαβήτης, εμφανίζεται όταν το πάγκρεας αδυνατεί να παράγει ινσουλίνη. Χωρίς ινσουλίνη, το σάκχαρο στο αίμα οδηγείται σε υψηλά επίπεδα, καθώς δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί από τα κύτταρα. Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε πολυουρία, σακχαρουρία, αφυδάτωση και υποθρεψία, με τη διάγνωση να γίνεται συχνά σε τμήμα επειγόντων και τον ασθενή σε σύγχυση ή και κωματώδη κατάσταση.

στα χρωματα του διαβήτη

x

41

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

σχέτιση με κληρονομικότητα, αλλά και αιτιολογική σύνδεση με την παχυσαρκία.

ρακτηριστική μυρωδιά στην αναπνοή, θολή όραση, υπνηλία, σύγχυση.

Πάνω από το 75% των παιδιών με διαβήτη τύπου 2 έχουν έναν στενό συγγενή που έχει διαβήτη. Η ύπαρξη ενός γονέα ή ενός αδερφού με διαβήτη τύπου 2 συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο, που τουλάχιστον διπλασιάζεται αν παχύνουν.

Η απώλεια βάρους είναι ένα κοινό σύμπτωμα πριν από τη διάγνωση. Οι μυκητιασικές μολύνσεις μπορεί επίσης να είναι σύμπτωμα του διαβήτη.

Τα ποσοστά του διαβήτη τύπου 2 αυξάνονται μαζί με την αύξηση της παιδικής παχυσαρκίας. Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων ΗΠΑ (CDC) αναφέρουν ότι η παχυσαρκία επηρέασε περίπου το 18,5% των παιδιών και εφήβων ηλικίας 2-19 ετών στις ΗΠΑ το 2015-2016. Μερικές φορές, το άτομο θα χρειαστεί φαρμακευτική αγωγή. Ωστόσο, οι άνθρωποι μπορούν συχνά να διαχειριστούν το διαβήτη τύπου 2 με αλλαγή της διατροφής, περισσότερη άσκηση, απώλεια κιλών και διατήρηση ενός φυσιολογικού βάρους.

Συμπτώματα Τα συμπτώματα του διαβήτη είναι παρόμοια σε παιδιά, εφήβους και ενήλικες. Ορισμένα συμπτώματα είναι κοινά και στους δύο τύπους διαβήτη, αλλά υπάρχουν κάποιες διαφορές που βοηθούν στη διάκρισή τους. Τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1 στα παιδιά τείνουν να αναπτύσσονται γρήγορα μέσα σε λίγες εβδομάδες. Τα συμπτώματα του διαβήτη τύπου 2 αναπτύσσονται πιο αργά. Μπορεί να χρειαστούν χρόνια για να γίνουν αισθητά.

Διαβήτης τύπου 1 Τα κύρια συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1 σε παιδιά και εφήβους περιλαμβάνουν αυξημένη δίψα και ούρηση, πείνα, απώλεια βάρους, κόπωση, ευερεθιστότητα, χα-

42

x

στα χρωματα του διαβήτη

Μερικοί άνθρωποι θα εμφανίσουν διαβητική κετοξέωση (DKA) κατά τη στιγμή της διάγνωσης. Αυτό συμβαίνει όταν το σώμα αρχίζει να καίει λίπος για ενέργεια λόγω έλλειψης ινσουλίνης. Αυτό οδηγεί στην παραγωγή χημικών ουσιών που ονομάζονται κετόνες, οι οποίες μπορεί να είναι τοξικές σε υψηλά επίπεδα. Αυτή είναι μια σοβαρή κατάσταση που απαιτεί θεραπεία.

Προειδοποιητικά σημάδια στον τύπο 1 Σύμφωνα με μια έρευνα του 2012 από το Diabetes U.K., μόνο το 9% των γονέων ήταν σε θέση να αναγνωρίσουν τα τέσσερα κύρια συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1 στα παιδιά τους. Μέχρι το 2013, το ποσοστό αυτό είχε αυξηθεί στο 14%. Μερικά παιδιά δεν λαμβάνουν διάγνωση έως ότου τα συμπτώματά τους είναι ήδη σοβαρά. Η λήψη μιας τόσο καθυστερημένης διάγνωσης θα μπορούσε να αποβεί μοιραία. Οι άνθρωποι χρειάζεται να είναι σε θέση να αναγνωρίσουν πιθανή νόσο πριν αναπτυχθεί DKA, αναγνωρίζοντας τα τέσσερα κύρια συμπτώματα του διαβήτη τύπου 1. ò Τουαλέτα: Το παιδί μπορεί να χρησιμο-

ποιεί συχνά την τουαλέτα, τα βρέφη μπορεί να έχουν πιο βαριές πάνες ή να υπάρχει ενούρηση στο κρεβάτι αφού είναι στεγνό για κάποιο χρονικό διάστημα. ò Δίψα: Το παιδί μπορεί να πίνει περισσό-

τερα υγρά από ό,τι συνήθως, αλλά να αισθάνεται ανίκανο να ξεδιψάσει.

ò Κούραση: Το παιδί μπορεί να νιώθει πιο

κουρασμένο από το συνηθισμένο. ò Αδυνάτισμα: Το παιδί μπορεί να χάνει

βάρος.

Διαβήτης τύπου 2 Τα κύρια συμπτώματα του διαβήτη τύπου 2 θα εμφανιστούν πολύ αργότερα, έως και 8 χρόνια μετά την έναρξη του διαβήτη και περιλαμβάνουν: ούρηση πιο συχνά- ιδιαίτερα τη νύχτα, αυξημένη δίψα, κούραση, ανεξήγητη απώλεια βάρους, κνησμό γύρω από τα γεννητικά όργανα, πιθανώς με μυκητιασική μόλυνση, αργή επούλωση κοψιμάτων ή πληγών, θολή όραση ως αποτέλεσμα ξηρότητας των ματιών.

Ένα άλλο σύμπτωμα της αντίστασης στην ινσουλίνη είναι η ανάπτυξη σκούρων, βελούδινων κηλίδων δέρματος, ιδίως στα άκρα, που ονομάζεται acanthosis nigricans. Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι μια άλλη πάθηση που συχνά σχετίζεται με την αντίσταση στην ινσουλίνη, αν και δεν είναι σημάδι αυτής, από μόνη της. Χωρίς θεραπεία, ο διαβήτης τύπου 2 φαίνεται να εξελίσσεται ταχύτερα στους νέους από ότι στους ενήλικες. Οι νεότεροι άνθρωποι φαίνεται επίσης να έχουν υψηλότερο κίνδυνο επιπλοκών, όπως νεφρική και οφθαλμική νόσο, νωρίτερα στη ζωή τους.

στα χρωματα του διαβήτη

x

43

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Υπάρχει επίσης μεγαλύτερος κίνδυνος για υψηλή αρτηριακή πίεση και υψηλά επίπεδα χοληστερόλης, τα οποία αυξάνουν τον καρδιαγγειακό κίνδυνο ενός ατόμου. Ο διαβήτης τύπου 2 στα παιδιά εμφανίζεται πάντα με παχυσαρκία, η οποία συμβάλλει δραματικά σε αυτούς τους υψηλότερους κινδύνους. Εξαιτίας όλων αυτών, η έγκαιρη ανίχνευση του διαβήτη τύπου 2 και η προσοχή στη διαχείριση του υπερβολικού βάρους και της παχυσαρκίας σε νεότερους ανθρώπους είναι ζωτικής σημασίας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την ενθάρρυνση των παιδιών να ακολουθούν μια ισορροπημένη υγιεινή διατροφή χαμηλών θερμίδων και να ασκούνται. Συνιστάται να ελέγχονται οι έφηβοι για διαβήτη εάν:

Η Πρόληψη σώζει Επί του παρόντος δεν είναι δυνατή η πρόληψη του διαβήτη τύπου 1, αλλά ο διαβήτης τύπου 2 μπορεί να προληφθεί σε μεγάλο βαθμό.

διαβήτη τύπου 2,

Τα παρακάτω βήματα μπορούν να βοηθήσουν στην πρόληψη του διαβήτη τύπου 2 στην εφηβική ηλικία:

ò έχουν παχυσαρκία,

ò Διατηρήστε φυσιολογικό βάρος. Το

ò έχουν ισχυρό οικογενειακό ιστορικό

ò είναι μαύρης ή ασιατικής οικογένειας, ò δείχνουν στοιχεία αντίστασης στην ιν-

σουλίνη, όπως acanthosis nigricans. Τα αποτελέσματα για παιδιά με διαβήτη τύπου 1 ή τύπου 2 βελτιώνονται σημαντικά με την έγκαιρη διάγνωση.

υπερβολικό βάρος αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης διαβήτη τύπου 2, καθώς αυξάνει το βαθμό αντίστασης στην ινσουλίνη. ò Παραμείνετε δραστήριοι. Η διατήρηση

της φυσικής δραστηριότητας μειώνει την αντίσταση στην ινσουλίνη και βοηθά στη διαχείριση της αρτηριακής πίεσης. Προτιμήστε κάποιο σπορ. Οι ομαδικές αθλοπαιδιές παρέχουν χαρά και κίνητρα να διατηρηθεί η άσκηση επί μακρόν… ò Περιορίστε τους κακούς υδατάνθρακες,

κυρίως υψηλής περιεκτικότητας σε θερμίδες, αμυλούχα ή με λίπη τρόφιμα και ποτά με ζάχαρη ή αλκοόλ. Προτιμήστε πρωτεΐνες χαμηλές σε λίπος, άφθονα πράσινα λαχανικά και έλεγχο στην ημερήσια κατανάλωση θερμίδων.

44

x

στα χρωματα του διαβήτη

Για την καλή υγεία συνιστάται μια ποικίλη, ισορροπημένη διατροφή και ένας υγιεινός τρόπος ζωής

Η ευλογημένη μέρα από το πρωινό της φαίνεται! Συνεχίζει με ευλογημένο δεκατιανό, μεσημεριανό, απογευματινό και βραδινό! Τα προϊόντα ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ νηστίσιμο είναι εξαιρετικά για κάθε ώρα της ημέρας! Κάνουν τα τοστ, σάντουιτς, σαλάτες, πίτσες & μαγειρευτά πεντανόστιμα!

Classic, λευκό σε άλμη, 3 mix τριμμένο και γεύση cheddar είναι εμπλουτισμένα με βιταμίνη Β12, φυτική πρωτεΐνη, φυσικό εκχύλισμα ελιάς, χωρίς λακτόζη και γλουτένη. Τα προϊόντα ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ νηστίσιμο είναι ιδανικά για όσους αποκλείουν τα γαλακτοκομικά από τη διατροφή τους!

Σ’ έπιασε λιγούρα; Πιάσε ένα ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ! Αφού, κάθε ώρα, είναι ώρα ΕβΛΟΓΗΜΕΝΟ!

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Γράφει η:

ΜΑΡΙΑ ΑΘ. ΨΩΜΑ Ιατρός-Βιοπαθολόγος Διδάκτωρ Πανεπιστημίου Αθηνών Ιατρική & Χειρουργική της Παχυσαρκίας (Paris VI) Board Certified στην Ιατρική της Αντιγήρανσης

ΠΡΩΤΕΐΝΕΣ

Η έλλειψη τους στη διατροφή. Πώς συνδέεται με την παχυσαρκία; Οι πρωτεΐνες είναι ένα μακροθρεπτικό συστατικό, απαραίτητο για τον ανθρώπινο οργανισμό. Οι δομικοί λίθοι των πρωτεϊνών είναι τα αμινοξέα, τα οποία διακρίνονται σε αυτά που συνθέτει ο οργανισμός (μη απαραίτητα) και όσα δεν μπορεί να τα συνθέσει και τα προσλαμβάνει από τις τροφές (απαραίτητα αμινοξέα). Αποτελούν δομικά υλικά για τους μύες, τους χόνδρους, το δέρμα και το αίμα.

46

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Οσον αφορά στο πρόβλημα της παχυσαρκίας, αυτό συνδέεται με πολλούς τρόπους. Ρυθμίζει τον μεταβολισμό, μιας και οι πρωτεΐνες αποτελούν τους δομικούς λίθους για τον σχηματισμό των ορμονών, των ενζύμων και των νουκλεϊνικών οξέων, που συμμετέχουν στους μεταβολικούς δρόμους. Κατά τη διάρκεια μιας δίαιτας, η επαρκής πρωτεΐνη μειώνει την απώλεια μυϊκής μάζας, επιταχύνει την αποκατάσταση και συντελεί στην αύξηση της άλιπης μυϊκής μάζας στο σώμα. Ο μυς είναι ένα ενεργό μεταβολικό όργανο και αυξάνει τις καύσεις. Η πρωτεΐνη αυξάνει τον κορεσμό και το αίσθημα πληρότητας. Είναι σημαντικό να υπάρχει σε κάθε γεύμα για να μην πεινάμε κατά τη διάρκεια της ημέρας, ειδικά σε μια προσπάθεια απώλειας κιλών. Έτσι, αποφεύγουμε τα επεισόδια υπερφαγίας και τα συχνά τσιμπολογήματα. Έρευνες δείχνουν ελάττωση στη συνολική πρόσληψη θερμιδών ημερησίως κατά 10% στα άτομα που καταναλώνουν μια διατροφή επαρκή σε πρωτεΐνη.

Μηχανισμός Η πρωτεΐνη αυξάνει τη θερμογένεση και τη δαπάνη ενέργειας που απαιτείται για την πέψη των θρεπτικών συστατικών. Κατά την πέψη, η πρωτεΐνη αυξάνει τις ενεργειακές δαπάνες περισσότερο από τα λίπη και τους υδατάνθρακες. Σημαντικό ρόλο στην παχυσαρκία παίζει και η “συναισθηματική πείνα” μας, το γεγονός ότι δηλαδή τρώμε χωρίς να πεινάμε, επειδή δεν “πήγε καλά” η μέρα μας ή όταν βιώνουμε ένα τραυματικό γεγονός.

Είναι σημαντικό να τροφοδοτούμε τον οργανισμό μας με σεροτονίνη, η οποία είναι η ορμόνη της ευτυχίας. Η σεροτονίνη παράγεται απο τα αμινοξύ τρυπτοφάνη, το οποίο βρίσκεται μόνο στις πρωτεΐνες. Ο χρόνος ανακύκλωσης της σεροτονίνης είναι 6 ώρες- για αυτόν το λόγο είναι σημαντικό να τροφοδοτούμε τον οργανισμό μας με πρωτεΐνη κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μελέτη που έγινε στο “Nutrition, Metabolism and Cardiovascular Disease” συμπεριέλαβε συμμετέχοντες που κατανάλωναν μια δίαιτα πλούσια σε πρωτεΐνες ή μια διατροφή με κανονική ποσότητα πρωτεΐνης για 12 εβδομάδες. Το σωματικό λίπος των συμμετεχόντων μετρήθηκε πριν και μετά την μελέτη. Και οι δυο ομάδες έχασαν λίπος, αλλά η ομάδα με διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνη είχε μεγαλύτερη απώλεια λίπους. Γενικά, συστήνεται να ακολουθούμε μια διατροφή πλούσια σε πρωτεΐνες για την ενεργοποίηση του μεταβολισμού. Προσοχή, ωστόσο, συστήνεται σε άτομα με προβλήματα νεφρικής λειτουργίας ή ιστορικό νεφρολιθίασης όπου απαιτείται επίβλεψη απο ιατρό.

48

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Γράφει η:

ΕΛΕΝΗ ΠΑΠΑΓΙΑΝΝΙΔΟΥ MMedSci, PhD, Κλινική Διαιτολόγος, Βιοχημικός

ΥΔΑΤΑΝΘΡΑΚΕΣ

Ο περιορισμός τους αναστρέφει το διαβήτη

Virtual καθοδήγηση διατροφής περιορισμένων υδατανθράκων με τεχνολογία συνεχόμενης παρακολούθησης γλυκόζης CGM οδηγεί σε αναστροφή του διαβήτη μέσα σε 6 μήνες.

50 50

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Το σώμα προσπαθεί να διατηρήσει τη γλυκόζη σε αυτό το εύρος, γιατί η υψηλή γλυκόζη μπορεί να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στα αιμοφόρα αγγεία και τα όργανά μας. Όταν η γλυκόζη αρχίζει να ανεβαίνει πάνω από αυτό το φυσιολογικό εύρος, το σώμα θα αυξήσει σημαντικά την έκκριση ινσουλίνης για να μετακινήσει την επιπλέον γλυκόζη από το αίμα και τα κύτταρά μας. Όταν για παράδειγμα, φάμε ένα τρόφιμο με πολλούς υδατάνθρακες, όπως για παράδειγμα 1 φλιτζάνι λευκό ή καστανό ρύζι, η γλυκόζη μας θα ανέβει γρήγορα. Αυτό συμβαίνει γιατί οι υδατάνθρακες στο ρύζι μετατρέπονται γρήγορα σε γλυκόζη. Στην πραγματικότητα, 1 φλιτζάνι ρύζι περιέχει περίπου 45 γραμμάρια υδατάνθρακες, που σημαίνει ότι περίπου 9 κουταλάκια του γλυκού γλυκόζη θα απορροφηθούν σε ένα σύστημα που προσπαθεί να παραμείνει στο 1 κουταλάκι του γλυκού γλυκόζη συνέχεια!

στα στα χρωματα χρωματα του τουδιαβήτη διαβήτη

x

51 51

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Είναι αποδεδειγμένο πλέον, ότι ο διαβήτης τύπου 2, προκαλείται από την «αντίσταση στην ινσουλίνη». Η υψηλή γλυκόζη στο αίμα είναι ένδειξη χαμηλής ανοχής στους υδατάνθρακες. Αντίσταση στην ινσουλίνη σημαίνει την κατάσταση εκείνη κατά την οποία τα κύτταρα παύουν να ανταποκρίνονται σωστά στο σήμα της ινσουλίνης. Έτσι, η ινσουλίνη θα εξακολουθεί να αυξάνεται, ως απόκριση στην κατανάλωση υδατανθράκων και η γλυκόζη δεν μπορεί να μεταφερθεί αποτελεσματικά στα κύτταρα, καθώς τα κύτταρα δεν ανταποκρίνονται στο σήμα της. Αυτό οδηγεί τόσο σε υψηλή γλυκόζη στο αίμα όσο και σε υψηλή ινσουλίνη. Η νέα μέθοδος του θεραπευτικού περιορισμού υδατανθράκων αντιμετωπίζει το αίτιο του διαβήτη που είναι η αντίσταση στην ινσουλίνη ή με άλλα λόγια την υψηλή ινσουλίνη. Η αντίσταση στην ινσουλίνη σχετίζεται με πολλά προβλήματα υγείας, εκτός από το διαβήτη τύπου 2 και τον προδιαβήτη, όπως μεταβολικό σύνδρομο, σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών (ΣΠΩ), αθηρωμάτωση, καρδιακή νόσο, λιπώδη ηπατική νόσο και άλλα. Κατά την εφαρμογή αυτής της μεθόδου, το άτομο «αντίσταση στην ινσουλίνη» (προδιάθεση για διαβήτη) ή με διαβήτη τύπου 2, φοράει ένα αισθητήρα CGM για 2 εβδομάδες πριν ξεκινήσει τον περιορισμό των υδατανθράκων και συνεχίζει να τρέφεται όπως συνηθίζει. Μετά, αφού το άτομο έχει εκπαιδευτεί σε μια διατροφή περιορισμένων υδατανθράκων φοράει ξανά τον αισθητήρα CGM για 2 εβδομάδες. Μέσα σε αυτές τις εβδομάδες λαμβάνει έγκαιρα online συνεχόμενη εξατομικευμένη ανατροφοδότηση στο χώρο του από κατάλληλα εκπαιδευμένο κλινικό διαιτολόγο. Με τη μέθοδο αυτή τα αποτελέσματα στην αναστροφή αυτής της δυσλειτουργίας είναι θεαματικά στη μείωση των επιπέδων της γλυκοζυλιωμένης (HbA1c). Η οπτικοποίηση – επίγνωση της επίδρασης των υδατανθράκων στο σώμα του ασθενούς, τον/ την βοηθά να υιοθετήσει μόνιμα τις διατροφικές αλλαγές. Η νέα μέθοδος αυτή είναι εφαρμόσιμη στην πράξη και πολύ καλά αποδεκτή από τους ασθενείς. Συνδυάζει τη χρήση CGM με την καθοδήγηση δίαιτας χαμηλής περιεκτικότητας σε υδατάνθρακες, οδηγεί σε διατροφικές αλλαγές και μπορεί να αναστρέψει το διαβήτη τύπου 2. Αυτή η μέθοδος απαλλάσσει από φάρμακα και παρέχει την ευκαιρία να αλλάξει το άτομο με διαβήτη τύπου 2 τη ζωή του γιατί αναστρέφει το διαβήτη – επαναφέρει την ινσουλίνη και τη γλυκόζη στο αίμα σε φυσιολογικά μη διαβητικά επίπεδα.

52

x

στα χρωματα του διαβήτη

5

210 6520062

www.meodigotodiaviti.gr

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Γιατί οι δίαιτες

αποτυγχάνουν;

54

x

στα χρωματα του διαβήτη

Γράφουν οι:

ΓΙΩΡΓΟΣ ΙΒΑΝΟΒΑΣ

ΧΡΙΣΤΙΝΑ ΤΣΙΝΕΛΗ

Ιατρός- Φυσιοπαθητική-Προληπτική Ιατρική

Συμβ. Ψυχικής Υγείας-Ψυχοδραματίστρια-Εκπαιδευτικός

Η απώλεια βάρους είναι ζωτικής σημασίας για την καλυτέρευση πολλών χρόνιων ασθενειών και ιδιαίτερα του διαβήτη. Το να χάσει κάποιος βάρος αποτελεί μια από τις πιο συχνές συμβουλές που δίνουν οι επαγγελματίες υγείας. Ωστόσο, για πολλούς ασθενείς φαίνεται να είναι ένα δύσκολο εγχείρημα ή για να είμαστε πιο ορθοί: αποτελεί μιαν απελπιστική διαδικασία. Σε αυτό συμφωνεί και ο επιστημονικός κόσμος σήμερα: Οι άνθρωποι δεν χάνουν βάρος. Από τους 20 ανθρώπους που θα προσπαθήσουν, οι 19 θα αποτύχουν (95%). Το καλύτερο που μπορεί να περιμένει κανείς από διαφορετικές μεθόδους και πολύ κόπο είναι μια απώλεια της τάξης 10-15%, δηλαδή για ένα άτομο με 100 κιλά αυτό αντιστοιχεί σε 10-15 κιλά. Αρκετά λιγότερα από τα επιθυμητά, που θέλουν να χάσουν αρκετοί. Αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τις υποσχέσεις της βιομηχανίας κάθε δίαιτας και της «εύκολης» απώλειας βάρους. Πράγματι, οι άνθρωποι συχνά χάνουν γρήγορα βάρος, όμως το ανακτούν σε σύντομο χρονικό διάστημα και τις περισσότερες φορές προσλαμβάνουν ακόμη περισσότερο βάρος από ό,τι είχαν πριν. Τότε νιώθουν ανίκανοι και ένοχοι. Ωστόσο, η ανάκτηση βάρους μετά από μια δίαιτα δεν είναι έλλειψη θέλησης ή άλλου είδους αποτυχία. Είναι ζήτημα καθαρής φυσιολογίας. Μια παροιμία λέει: Όσο πιο πολύ κάνεις δίαιτα, τόσο πιο πολύ θα ζυγίζεις ή πιο απλά: η προσπάθεια απώλειας βάρους παχαίνει. Οι λόγοι για τους οποίους είναι σχεδόν αδύνατη η ουσιαστική απώλεια βάρους είναι πολύπλοκοι και περιλαμβάνουν σωματικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες που σιγά σιγά ανακαλύπτουμε και καταλαβαίνουμε.

στα χρωματα του διαβήτη

x

55

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Στους σωματικούς λόγους ανήκει ο Βασικός Μεταβολικός Ρυθμός (ρυθμίζει την καθημερινή καύση), η ποιότητα της διατροφής (υδατάνθρακες και επεξεργασμένες τροφές με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη που αποθηκεύονται ως λίπος και αυξάνουν την αντίσταση στην ινσουλίνη), η σύνθεση του μικροβιώματος του εντέρου (ανάλογα με τη χλωρίδα του εντέρου ένας άνθρωπος μπορεί να απορροφά τη διπλάσια ενέργεια συγκριτικά με έναν άλλον, με τον οποίο έχει την ίδια διατροφή), η χρήση φαρμάκων που παχαίνουν. Ψυχολογικοί λόγοι αποτελούν η χρήση του φαγητού ως ηρεμιστικού (stress eating) ή ως αντικαταθλιπτικού (emotional eating). Κοινωνικοί λόγοι είναι πως το φαγητό είναι άμεσα διαθέσιμο παντού, ο ρυθμός της δουλειάς που δεν επιτρέπει σταθερά και ποιοτικά γεύματα και οι βραδινές κοινωνικές συναναστροφές με φαγητό.

Θερμίδες Οι περισσότεροι απ’ αυτούς τους λόγους δεν έχουν να κάνουν με την κατανάλωση συγκεκριμένων θερμίδων. Η θερμίδα ως βάση της προσπάθειας για την απώλεια βάρους θεωρείται ξεπερασμένο μοντέλο και υποστηρίζεται μόνον από λίγους πια. Αποτελεί κι έναν λόγο γιατί αποτυγχάνουν οι δίαιτες. Με τη μείωση της πρόσληψης θερμίδων, οι περισσότεροι χάνουν εύκολα κάποια κιλά. Ωστόσο, ως αντίδραση, το σώμα μειώνει τις ανάγκες του. Ο Βασικός Μεταβολικός Ρυθμός πέφτει, κάτι που συνεχίζεται ακόμα και όταν τελειώσει η δίαιτα. Ως αποτέλεσμα, άτομα που ήταν σταθερά πριν την δίαιτα με συγκεκριμένες

56

x

στα χρωματα του διαβήτη

θερμίδες, θα πάρουν βάρος με τις ίδιες, μετά το τέλος της. Πολλοί, μετά από πολλές προσπάθειες απώλειας βάρους, τρώνε πλέον λίγο χωρίς να χάνουν, αλλά με την τάση να παίρνουν κιόλας. Εκεί ξεκινάει μια πιο θλιβερή κατάσταση. Φτάνοντας σε αυτό το σημείο, οι άνθρωποι νιώθουν συνεχώς ενοχές και το φαγητό έχει γίνει πια εχθρός. Η ζωή πλέον είναι μια καθημερινή μάχη με τις θερμίδες, για το πώς να αντιμετωπίσουν το φαγητό και αρκετοί γίνονται καταθλιπτικοί. Το πρόβλημα είναι πως έχει διαταραχθεί κάθε φυσιολογική σχέση με το φαγητό και με τον εαυτό τους. Ένας υγιής άνθρωπος έχει λίγο-πολύ σταθερό βάρος για δεκαετίες, σε περιόδους άγχους, σε στιγμές χαράς, σε περιόδους θλίψης, σε περιόδους με πολύ φαγητό και με λίγο φαγητό. Υπάρχει δηλαδή μια ισχυρή εσωτερική ισορροπία ανεξάρτητα από τις καθημερινές θερμίδες. Το φαγητό δεν αποτελεί θέμα και ο οργανισμός «το βρίσκει».

Οι λόγοι που διαταράσσουν αυτήν την ισορροπία είναι οι δίαιτες, τα φάρμακα, το ψυχολογικό στρες, κάποια τραυματικά βιώματα, ορμονολογικές διαταραχές και υπερβολικές προσδοκίες (Θέλω να χάσω… και γρήγορα μάλιστα).

Σχέση εγκεφάλουεντέρου Κομβικό ρόλο διαδραματίζει το έντερο και η γνωστή «σχέση εγκεφάλου και εντέρου». Μια κακή

χλωρίδα οδηγεί σε συναισθηματική απορρύθμιση και αντίστροφα μια συναισθηματική απορρύθμιση οδηγεί σε διαταραχή του εντέρου, είτε λόγω κακού τρόπου ζωής είτε με άμεση αλλαγή του μικροβιώματος (ψυχοσωματικό). Αυτή η επίδραση είναι τόσο άμεση που αρκετοί πλέον υποστηρίζουν πώς και μόνο δύο ώρες άγχους είναι ικανές να διαταράξουν το έντερο. Ένα διαταραγμένο έντερο με κακή χλωρίδα θα «ζητήσει» αν-

στα χρωματα του διαβήτη

x

57

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

θυγιεινές τροφές, οι οποίες προσφέρουν για λίγο μια ψυχολογική ανακούφιση και μετά ξεκινάει πάλι ο φαύλος κύκλος. Δεν είναι ψυχολογικό. Εξαρτάται από τις ορμόνες και τις τοξίνες που παράγονται στο έντερο. Ως αποτέλεσμα, αυτός που κάνει δίαιτες είναι εγκλωβισμένος μεταξύ ανέφικτων προσδοκιών: έναν βασικό βιολογικό ρυθμό που επιβραδύνεται, μια χλωρίδα που διαταράσσεται και ένα διατροφικό σύστημα που «ορίζεται» από κάποιον άλλον στο τι, στο πόσο, πού και πότε θα πρέπει να τρώει, γεγονός που συχνά δεν ταιριάζει στον ρυθμό του. Με αυτόν τον τρόπο απομακρύνεται ολοένα και περισσότερο από ΑΠΟ ΤΟΥΣ 20 τη σχέση με το σώμα ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ του και το πνεύμα ΠΟΥ ΘΑ του. Παρόμοια το βιώνει πολύς κόσμος ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΟΥΝ μετά από αποτυχημέΟΙ 19 ΘΑ νες δίαιτες.

ΑΠΟΤΥΧΟΥΝ (95%).

Τι μπορεί όμως να γίνει τελικά με την απώλεια βάρους; Ιδιαίτερα όταν απαιτείται λόγω χρόνιων ασθενειών; Δύο στρατηγικές είναι χρήσιμες και μπορεί ακόμη και να συνδυαστούν.

Η μία, είναι η συμπεριφορική στρατηγική, η οποία στοχεύει σε μια γενικότερη βελτίωση του τρόπου ζωής, συμπεριλαμβανομένης της ποιότητας του φαγητού, της άσκησης, του καλού ύπνου και ορισμένων τεχνικών για την αποφυγή της αποπλάνησης του φαγητού που υπάρχει παντού. Μια άλλη, η βιωματική στρατηγική είναι η βελτίωση της σχέσης με το φαγητό, με τον εαυτό, με τα συναισθήματα και με τη ζωή, γενικότερα. Και τα δύο είναι κρίσιμα. Μια ισορροπημένη σχέση με τον εαυτό και ένας καλός τρόπος ζωής είναι πιο σημαντικός για την ποιότητα της ζωής και την αντιμετώπιση χρόνιων ασθενειών ή του διαβήτη, από την απλή απώλεια βάρους με πολύ άγχος.

58

x

στα χρωματα του διαβήτη

Για να ενημερώσει και να βοηθήσει τους ανθρώπους να δώσουν αυτή τη μάχη, η Novo Nordisk δημιούργησε την εκστρατεία "Μην τό' χεις βάρος" (δείτε το βίντεο της καμπάνιας εδώ https://www.youtube.com/ watch?v=QI9rv0cJ2JI, αλλά και τον ιστότοπο www.mintoxeisvaros.gr, όπου ο αναγνώστης μπορεί να βρει διαθέσιμες πληροφορίες για τη νόσο της παχυσαρκίας, τα επιδημιολογικά δεδομένα και τη θεραπευτική αντιμετώπισή της. Την εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του γενικού πληθυσμού της Ελλάδας για τη νόσο της παχυσαρκίας υποστηρίζουν με την αιγίδα τους, οι: • Ελληνική Ενδοκρινολογική Εταιρεία • Ελληνική Εταιρεία Καρδιολογίας – Ε.Κ.Ε.

• Ελληνική Εταιρεία Μελέτης της Παχυσαρκίας, του Μεταβολισμού και των Διαταραχών Διατροφής – Ε.ΠΑ.ΜΕ.ΔΙ.

• Ελληνική Ιατρική Εταιρεία Παχυσαρκίας – Ε.Ι.Ε.Π.

• Ελληνική Χειρουργική Εταιρεία Παχυσαρκίας – Ε.Χ.Ε.Π.

• Πανελλήνιος Σύλλογος Στήριξης Ατόμων με Παχυσαρκία «Ιμερόεσσα» #ΜηνΤοΧειςΒάρος

#MinToXeisVaros

#ObesitySocialAwarenessCampaign

#TruthAboutWeight

#FightObesity

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Ο ρόλος της διατροφής στο

διαβητικό πόδι

Είναι γεγονός πως η σωστή και επαρκής διατροφή αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπευτικής αντιμετώπισης του σακχαρώδη διαβήτη. Τι γίνεται, όμως, στην περίπτωση των επιπλοκών του;

Γράφει η:

ΣΟΦIΑ ΤΣIΤΣΟΥ Κλινική Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, Απόφοιτος Χαροκοπείου Πανεπιστημίου «Σακχαρώδης Διαβήτης και Παχυσαρκία» (MMedSci), Ιατρική Σχολή Αθηνών Υποψήφια Διδάκτωρ Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Εργαστήριο Διαιτολογίας και Ποιότητας Ζωής

60

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΥΓΕΙΑ&ΔΙΑΤΡΟΦΗ

Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή! Σύμφωνα με τη Διεθνή Ομοσπονδία Διαβήτη (IDF), ο επιπολασμός του διαβήτη στην Ελλάδα υπολογίζεται στο 9,6%, πράγμα που σημαίνει ότι 1 στα 10 άτομα πάσχει από διαβήτη, ενώ αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως το 39,5% των περιστατικών παραμένει αδιάγνωστο. Το διαβητικό πόδι ανήκει στις χρόνιες επιπλοκές του διαβήτη, χαρακτηρίζεται από την ύπαρξη νευροπάθειας και διαφόρων βαθμών αρτηριοπάθειας, ενώ κύριο παράγοντα κινδύνου συνιστά η υπεργλυκαιμία. Έπειτα από ένα μικροτραυματισμό στην περιοχή του ποδιού ή έπειτα από διαδοχική έκθεση σε υψηλές πιέσεις μπορεί να αναπτυχθεί έλκος. Τα επιδημιολογικά δεδομένα υποστηρίζουν ότι το 19-34% των ατόμων με διαβήτη θα αναπτύξει έλκος κατά τη διάρκεια της ζωής του. Η επούλωση του έλκους είναι μια δυναμική και πολύπλοκη διαδικασία, η οποία δυσχεραίνεται στα άτομα με διαβήτη.

Μπορεί, όμως, η διατροφή να συμβάλει στην ταχύτερη επούλωση των ελκών; Σύμφωνα με τις επίσημες συστάσεις του 2019, δεν χρησιμοποιούνται παρεμβάσεις που στοχεύουν στη διόρθωση της διατροφικής κατάστασης (συμπεριλαμβανομένων των συμπληρωμάτων πρωτεΐνης, βιταμινών και ιχνοστοιχείων) σε ασθενείς με έλκος διαβητικού ποδιού, με σκοπό την ενίσχυση της επούλωσης. Το γεγονός αυτό αποδίδεται στην έλλειψη μεγάλης κλίμακας τυχαιοποιημένων κλινικών μελετών που να αξιολογούν την επίδραση των διατροφικών παρεμβάσεων στην επουλωτική διαδικασία. Ωστόσο, τα έως τώρα επιστημονικά δεδομένα μαρτυρούν την ύπαρξη μίας αμφίδρομης σχέσης μεταξύ των ελκών και της διατροφής. Φαίνεται ότι το έλκος επηρεάζει τη διατροφική κατάσταση των ατόμων αυτών, λόγω του μεταβολικού κόστους της επουλωτικής διαδικασίας, αλλά και της απώλειας θρεπτικών συστατικών μέσω της πληγής, ενώ παράλληλα, η ανεπαρκής διατροφή δεν παρέχει τα απαραίτητα υποστρώματα για την ομαλή επούλωση. Γι’ αυτό και προτείνεται αξιολόγηση της κατάστασης θρέψης, καθώς και η ανίχνευση και αποκατάσταση τυχόν ανεπαρκειών. Τα άτομα με διαβητικό πόδι δύνανται να λαμβάνουν επαρκή ποσά ενέργειας μέσω της διατροφής, όπως επίσης και πλήθος θρεπτικών συστατικών. Τα θρεπτικά συστατικά που έχουν μελετηθεί και φαίνεται πως επιδρούν θετικά στην επουλωτική διαδικασία είναι τα εξής: ò Οι βιταμίνες Α, D, E, C και κάποιες βιταμίνες του συμπλέγματος Β (Β12 και φυλλικό οξύ), ò μέταλλα, όπως το μαγνήσιο και ο ψευδάργυρος, ò οι πρωτεΐνες, καθώς και συγκεκριμένα αμινοξέα (αργινίνη, γλουταμίνη και β-υδροξυ-β-

μεθυλο-βουτυρικό οξύ), ò τα ω-3 λιπαρά οξέα και ò τα προβιοτικά.

Τα συστατικά αυτά φαίνεται πως συμμετέχουν σε διάφορες φάσεις της επουλωτικής διαδικασίας και η συμπληρωματική χορήγησή τους στις απαιτούμενες δόσεις έχει συσχετιστεί με

62

x

στα χρωματα του διαβήτη

Θρεπτικά συστατικά

Πηγές

Βιταμίνη Α

Γαλακτοκομικά προϊόντα, συκώτι, ψάρια, ιχθυέλαια, καρότα, κολοκύθα, τομάτα, παπάγια

Βιταμίνη D

Λιπαρά ψάρια, κρόκος αυγού, γαλακτοκομικά προϊόντα, συκώτι

Βιταμίνη E

Φυτικά έλαια, ξηροί καρποί, σπόροι, αβοκάντο, δημητριακά ολικής άλεσης, όσπρια

Βιταμίνη C

Λεμόνι, πορτοκάλι, γκρέιπφρουτ, φράουλες, πράσινες πιπεριές, λάχανο, σπαράγγι, παπάγια, κουνουπίδι, μπρόκολο, λαχανάκια Βρυξελλών

Βιταμίνη B12

Κόκκινο κρέας, πουλερικά, αυγό, ψάρια, οστρακοειδή, γαλακτοκομικά προϊόντα

Φυλλικό οξύ

Πράσινα φυλλώδη λαχανικά, μανιτάρια, λαχανάκια Βρυξελλών, σπαράγγια, όσπρια, εσπεριδοειδή, μπρόκολο

Ψευδάργυρος

Θαλασσινά (στρείδια και μαλάκια), σπόροι, ξηροί καρποί, κρέας και εντόσθια, γαλακτοκομικά προϊόντα, δημητριακά ολικής άλεσης, φυλλώδη λαχανικά και βολβοί

Μαγνήσιο

Σπόροι, ξηροί καρποί, σουσάμι, δημητριακά ολικής άλεσης, κακάο, τσάι, καφές, θαλασσινά, πράσινα φυλλώδη λαχανικά, σοκολάτα, ακατέργαστο ρύζι, αρακάς, καλαμπόκι, καρότο

Πρωτεΐνες (αμινοξέα)

Κρέας, ψάρια, όσπρια, σόγια, γαλακτοκομικά προϊόντα, σιτάρι, σπόροι κολοκύθας, φιστίκια

Ω3 λιπαρά οξέα

Λιπαρά ψάρια, λιναρόσπορος, σπόροι chia, καρύδια

Προβιοτικά

Γιαούρτι, κεφίρ, ξινολάχανο, ελιές, ψωμί με προζύμι, κίτρινο τυρί υψηλής ωρίμανσης, combutca

ταχύτερη επούλωση σε σχέση με τις ομάδες ελέγχου. Βέβαια, δεν πρέπει να παραλείπεται και η αύξηση της πρόσληψης των θρεπτικών αυτών συστατικών και μέσω της καθημερινής διατροφής. Απαραίτητη είναι και η επαρκής πρόσληψη υγρών, με τη συνιστώμενη ημερήσια κατανάλωση να εκτιμάται στα 30-40 ml ανά κιλό σωματικού βάρους. Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε και τη σημασία της διατροφής στην πρόληψη των επιπλοκών του διαβήτη. Η διατροφική εκπαίδευση και συμβουλευτική αποτελούν βασικό συστατικό της καλής γλυκαιμικής ρύθμισης, ανεξάρτητα από τη φαρμακευτική αγωγή. Mε την ανάπτυξη εξατομικευμένων προγραμμάτων διατροφής και την επίτευξη ενός φυσιολογικού σωματικού βάρους μπορεί να αντιμετωπιστεί η υπεργλυκαιμία και να μειωθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης επιπλοκών.

στα χρωματα του διαβήτη

x

63

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Γράφει η:

ΠΑΝΑΓΙΩΤΑ ΜΗΤΡΟΥ MD, PHD, ΠαθολόγοςΔιαβητολόγος Προϊσταμένη Αυτοτελούς Τμήματος Θεραπευτικών Πρωτοκόλλων και Μητρώων Ασθενών, Υπουργείο Υγείας

ΜΕΤΦΟΡΜΙΝΗ Χθες, σήμερα, αύριο

Η διαδρομή της μετφορμίνης από την αρχική ανακάλυψή της μέχρι την καθιέρωσή της ως φαρμακευτική ουσία πρώτης γραμμής για την αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2 (ΣΔτ2) παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον.

64 64

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Ήδη από τον Μεσαίωνα, αποδόθηκαν υπογλυκαιμικές ιδιότητες στο φυτό Galega officinalis. Οι αναλύσεις που διενεργήθηκαν αποκάλυψαν ότι οι ιδιότητες αυτές οφείλονται στην γαλεγίνη. Το 1918, η γαλεγίνη δοκιμάστηκε σε ζώα, αλλά η χρήση της περιορίστηκε λόγω τοξικότητας. Το γεγονός αυτό οδήγησε στην ανάπτυξη συνθετικών ενώσεων, εκ των οποίων η φαινφορμίνη λόγω τοξικότητας αποσύρθηκε, ενώ η μετφορμίνη εμφάνισε υπογλυκαιμική δράση χωρίς τοξικότητα. Η ανακάλυψη της ινσουλίνης είχε ως αποτέλεσμα τη μη ευρεία χρήση της μετφορμίνης μέχρι το 1957, όπου ο J. Sterne διαπίστωσε ότι η μετφορμίνη που χρησιμοποιείτο τότε κατά της γρίπης προκαλούσε μείωση του σακχάρου. Η εισαγωγή της μετφορμίνης στις ΗΠΑ το 1995 ενίσχυσε την έρευνα και τη χρήση της στο διαβήτη. Το 1998 τα αποτελέσματα μεγάλων κλινικών μελετών καθιέρωσαν τη μετφορμίνη ως θεμελιώδη επιλογή στον ΣΔτ2. Η μετφορμίνη διαφέρει από τους νεότερους υπογλυκαιμικούς παράγοντες, καθώς προέρχεται από ένα φυσικό προϊόν. Κύριος μηχανισμός δράσης της μετφορμίνης θεωρείται η μείωση της ηπατικής παραγωγής γλυκόζης, αλλά υπάρχουν επίσης δεδομένα για την ευεργετική της δράση στο εντερικό μικροβίωμα.

Επιπλέον, η μετφορμίνη έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τη φλεγμονή, ενώ υπάρχουν ενδείξεις για πιθανές αντιγηραντικές και αντικαρκινικές ιδιότητες.

Καρδιοπροστατευτική δράση Τα έως τώρα δεδομένα συγκλίνουν υπέρ της άποψης ότι η μετφορμίνη έχει ουδέτερες ή και ευεργετικές δράσεις στο καρδιαγγειακό σύστημα. Σε μία μετανάλυση 13 μελετών διαπιστώθηκε μείωση της συνολικής θνητότητας, του καρδιακού θανάτου, του εμφράγματος μυοκαρδίου και της περιφερικής αγγειοπάθειας με τη χρήση μετφορμίνης. Η μετφορμίνη έχει παγκοσμίως καθιερωθεί ως πρώτης γραμμής θεραπεία για τη διαχείριση ασθενών με ΣΔτ2, θέση που κατέχει λόγω της αποτελεσματικότητας, του κόστους, της ασφάλειας και του καρδιαγγειακού οφέλους της. Η αποτελεσματικότητα της μετφορμίνης είναι ισοδύναμη και με άλλες κατηγορίες αντιδιαβητικών φαρμάκων (σουλφονυλουρίες, γλιταζόνες, αγωνιστές GLP-1, DPP-4i, SGLT-2i). Η μετφορμίνη είναι επίσης αποτελεσματική όταν χρησιμοποιείται σε διπλό ή τριπλό συνδυασμό με άλλους αντιδιαβητικούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της ινσουλίνης.

στα χρωματα του διαβήτη

x

65

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Ανεπιθύμητες ενέργειες Οι ανεπιθύμητες ενέργειες της μετφορμίνης είναι συνήθως ήπιες (ναυτία, έμετος, διάρροια, κοιλιακός πόνος), παροδικές και μπορούν να μετριαστούν με σταδιακή έναρξη ή μείωση της δόσης. Μία σπάνια ανεπιθύμητη ενέργεια είναι η γαλακτική οξέωση, ο κίνδυνος της οποίας αυξάνεται όταν συνυπάρχει νεφρική ανεπάρκεια, σηψαιμία, βαριά αναπνευστι-

κή ή καρδιακή ανεπάρκεια ή αλκοολισμός. Τέλος, η χρήση μετφορμίνης έχει συσχετιστεί με μείωση των επιπέδων βιταμίνης Β12.

ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ ΠΟΥ ΥΠΟΣΤΗΡΙΖΟΥΝ ΠΙΘΑΝΑ ΠΡΟΣΘΕΤΑ ΟΦΕΛΗ ΤΗΣ ΜΕΤΦΟΡΜΙΝΗΣ ΣΕ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΟΠΩΣ Η ΓΗΡΑΝΣΗ, Η ΦΛΕΓΜΟΝΗ, ΤΑ ΚΑΡΔΙΑΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΚΑΙ Ο ΚΑΡΚΙΝΟΣ.

Συμπερασματικά, μετά από 60 χρόνια ευρείας χρήσης, η μετφορμίνη παραμένει ως ένα από τα πιο αποτελεσματικά, ασφαλή και οικονομικά φάρμακα για την αντιμετώπιση του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, τόσο ως μονοθεραπεία στο πρώτο βήμα της θεραπευτικής αγωγής, όσο και ως θεραπεία συνδυασμού με όλες τις κατηγορίες αντιδιαβητικών αγωγών, σε όλα τα στάδια της νόσου. Επιπλέον υπάρχουν εν-

66

x

στα χρωματα του διαβήτη

δείξεις που υποστηρίζουν πιθανά πρόσθετα οφέλη σε καταστάσεις όπως η γήρανση, η φλεγμονή, τα καρδιακά νοσήματα και ο καρκίνος. Αυτός είναι ο λόγος που μέχρι και σήμερα παραμένει ως η πρώτη και βασική επιλογή για την αντιμετώπιση του ΣΔτ2 στις ελληνικές αλλά και διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες, παρά την κυκλοφορία ολοένα και περισσότερων νέων φαρμακευτικών κατηγοριών.

ΔΩΣΕ ΑΙΜΑ, ΧΑΡΙΣΕ ΖΩΗ Το καλοκαίρι οι ανάγκες σε αίμα αυξάνονται όμως η προσφορά αίματος μειώνεται, καθώς οι εθελοντές αιμοδότες πηγαίνουν διακοπές, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται σοβαρά προβλήματα στους ασθενείς που μεταγγίζονται τακτικά, αλλά και οι ασθενείς που χρειάζεται να χειρουργηθούν. Για να μην κινδυνέψει καμία ζωή λόγω έλλειψης αίματος, το Εθνικό Κέντρο Αιμοδοσίας διοργανώνει αιμοδοσίες με πλήρη τήρηση των μέτρων προστασίας των εθελοντών αιμοδοτών στη διάρκεια της πανδημίας και συγκεκριμένα: ò χορήγηση του προβλεπόμενου από τον ΕΟΔΥ εξοπλισμού ατομικής προστασίας (μάσκες, γάντια, αντιση-

πτικό) για το προσωπικό και τους εθελοντές αιμοδότες που θα συμμετάσχουν ò αποστείρωση στις καρέκλες αιμοδοσίας ò τήρηση των αποστάσεων μεταξύ των καρεκλών αιμοδοσίας ò τηλεφωνικά ραντεβού, προκειμένου να αποφευχθούν φαινόμενα συνωστισμού.

Για να δώσεις αίμα χρειάζεται: ò ò ò ò ò

Να είσαι 18-65 ετών. Να έχεις πάρει ένα ελαφρύ γεύμα πριν την αιμοδοσία. Να έχεις κοιμηθεί τουλάχιστον 5 ώρες. Να αναφέρεις τυχόν ασθένειες και φάρμακα που λαμβάνεις στο γιατρό της αιμοδοσίας. Εάν έχεις κάνει τατουάζ να έχουν παρέλθει 4 μήνες.

Ενημερώσου για τις επερχόμενες αιμοδοσίες από το site του Ε.ΚΕ.Α: https://ekea.gr/events/

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

Γράφει o:

ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΚΟΣ FRSPH, FACE, Καθηγητής Βιοστατιστικής & Επιδημιολογίας, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο

ΗEALTHY AGEING Γιατί είναι σημαντικό να μεγαλώνουμε με υγεία;

Είναι πλέον γεγονός ότι η γήρανση του παγκόσμιου πληθυσμού αυξάνει με ταχύτατους ρυθμούς, ιδιαίτερα τις τελευταίες δεκαετίες, επιφέροντας τεράστιες επιπτώσεις στην κοινωνία. Οι άνθρωποι άνω των 65 ετών προβλέπεται ότι θα αντιπροσωπεύουν το 17% των κατοίκων του πλανήτη ως το 2050 και αναμένεται να φτάσουν τα 1,6 δισεκατομμύρια, έναντι 617 εκατομμυρίων που είναι σήμερα. Έντονα αυξητικοί ρυθμοί γήρανσης παρατηρούνται και στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών που αντιπροσωπεύουν σήμερα ποσοστό περίπου 20% του πληθυσμού, θα ανέλθουν στο 30% σύμφωνα με τις προβλέψεις το 2030. Είναι λοιπόν επιτακτική η ανάγκη για κατανόηση του τρόπου με τον οποίο θα διασφαλιστεί ότι η γήρανση του πληθυσμού θα είναι «επιτυχής» ή «υγιής», δηλαδή να γερνάμε με όσο το δυνατόν λιγότερες επιπτώσεις για εμάς, αλλά και για τους γύρω μας.

68 68

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

Η ΥΓΙΗΣ ΓΗΡΑΝΣΗ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΥ ΑΥΞΗΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣΔΟΚΙΜΟΥ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ ΚΑΙ ΜΕΙΩΜΕΝΗΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑΣ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΑΣΘΕΝΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΠΗΡΙΩΝ, ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΥΨΗΛΩΝ ΕΠΙΠΕΔΩΝ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΟΥ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΣΤΗ ΖΩΗ. στα χρωματα του διαβήτη

x

69

ΥΓΕΙΑ&ΕΥΕΞΙΑ

YΓΙΗΣ ΓΗΡΑΝΣΗ Η γήρανση είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο, το οποίο επηρεάζει τους ανθρώπους με διαφορετικό ρυθμό και ένταση, αλλά και μοτίβο νοσηρότητας. Η «υγιής» γήρανση, ένας όρος που έχει χρησιμοποιηθεί εναλλακτικά και ως «ενεργός» γήρανση ή «επιτυχημένη» ή «θετική» ή «παραγωγική», δεν είναι ένα ενιαίο φαινόμενο, αλλά πρέπει να αναλυθεί στις συνιστώσες της. Χαρακτηριστικό είναι ότι αν και χρησιμοποιείται ευρέως στους ακαδημαϊκούς κύκλους από τη δεκαετία του 1990, η συναίνεση σε ό,τι αυτός ο όρος μπορεί να περιλαμβάνει, είναι εντυπωσιακά μικρή. Κατά καιρούς έχουν προταθεί διάφορες συνιστώσες υγιούς γήρανσης από τον

70 70

xx

στα σταχρωματα χρωματατου τουδιαβήτη διαβήτη

χώρο της βιολογίας, της ιατρικής, της κοινωνιολογίας, της ψυχολογίας, προκειμένου να διαμορφωθεί ένα κοινά αποδεκτό πλαίσιο. Ένας από τους πρώτους ορισμούς ορίζει την υγιή γήρανση μέσω τριών θεμελιωδών χαρακτηριστικών, τη μικρή πιθανότητα εκδήλωσης νόσου ή ανικανότητας σε δεδομένη ηλικία, την υψηλή νοητική και φυσική ικανότητα, καθώς και την ενεργή συμμετοχή σε διάφορες κοινωνικές δραστηριότητες. Σύμφωνα όμως με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, η υγιής γήρανση έχει μια πιο ολιστική έννοια που βασίζεται στην πορεία της ζωής και στις λειτουργικές προοπτικές. Η υγιής γήρανση είναι μία διαδικασία ανάπτυξης και διατήρησης της λειτουργικής ικανότητας που επιτρέπει την ευημερία των ηλικιωμένων ή εναλλακτικά είναι η διαδικασία της βελτιστοποίησης των ευκαιριών για καλή υγεία, για συμμετοχή, για ασφάλεια, προκειμένου να βελτιωθεί η ποιότητα της ζωής, καθώς οι άνθρωποι γερνούν. Η υγιής γήρανση επιτρέπει στους ανθρώπους κάθε ηλικίας να αξιοποιούν τις δυνατότητές τους, προκειμένου να ζουν με ευημερία και να είναι ενεργοί στην κοινωνία, με τέτοιο τρόπο που να καλύπτονται οι ανάγκες και οι επιθυμίες τους. Πρόσφατες μελέτες συμφωνούν στο ότι η ανεπαρκής σωματική δραστηριότητα, η ανθυγιεινή διατροφή, το κάπνισμα, η χαμηλή κοινωνική στήριξη και η έλλειψη συντροφικότητας, καθώς και η περιορισμένη αποδοτικότητα του συστήματος υγείας, αναγνωρίζονται ως βασικοί προσδιοριστές της υγιούς γήρανσης ενός πληθυσμού. Η προσέγγιση της «καλής» υγείας στις μέρες μας τείνει να λάβει μια πιο ολιστική θεώρηση, από τη μεμονωμένη προσέγγιση των προηγούμενων ετών, όπου π.χ., εστιαζόταν σε ένα παράγοντα ή μια συμπεριφορά. Συγκεκριμένα, η υιοθέτηση εξατομικευμένων και στοχευμένων συμπεριφορών υγείας, κοντά στο πρότυπο του παραδοσιακού Μεσογειακού τρόπου ζωής, μπορούν να συμβάλουν στην επίτευξη υγιούς γήρανσης και να αποτελέσουν εργαλείο για τις στρατηγικές παρέμβασης στον πληθυσμό, που στοχεύουν σε μια υγιή και λειτουργική πορεία ζωής του ατόμου.

Ο ρόλος της Πολιτείας Η ευθύνη της πολιτείας είναι μεγάλη σε αυτή την προσέγγιση, γιατί είναι αυτή που πρέπει να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις και τις δομές για την υγιή γήρανση του πληθυσμού. Η ενασχόληση των ατόμων με τα κοινά, η απασχόλησή τους και πέρα της συνταξιοδότησης, δημιουργούν στο άτομο την αίσθηση της λειτουργικότητας και της χρησιμότητας, παράγοντες που συμβάλουν καθοριστικά στην υγιή γήρανση. Παράλληλα, η διατήρηση των υγιεινών διατροφικών επιλογών, καθώς και άλλων συμπεριφορών του τρόπου ζωής, με την παράλληλη εξασφάλιση των απαραίτητων πόρων για την βιωσιμότητα των προαναφερθέντων, αποτελούν και αυτά συνιστώσες ενός μοτίβου που θα οδηγήσει στην υγιή γήρανση του πληθυσμού. Είναι συμφέρον της ίδιας της κοινωνίας η προάσπιση της υγιούς γήρανσης του πληθυσμού, διότι πέρα από το ατομικό όφελος, το κέρδος για την πολιτεία θα είναι και αυτό μεγάλο, με τη μείωση των δαπανών για την υγεία, ιδιαίτερα των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού.

στα χρωματα του διαβήτη

x

71

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

72

x

στα χρωματα του διαβήτη

Γράφει ο:

ΛΑΖΑΡΟΣ Θ. ΒΑΡΥΤΙΜΙΑΔΗΣ MD. MSc. cPhD. FEBGH Γαστρεντερολόγος–Ηπατολόγος Εξειδικευμένος στην Επεμβατική Ενδοσκόπηση Αναπληρωτής Διευθυντής Γαστρεντερολογικού Τμήματος, Νοσοκομείο ΜΗΤΕΡΑ

Γαστροοισοφαγική Παλινδρόμηση

Τι μπορεί να προκαλέσει στο μέλλον; Γαστροοισοφαγική Παλίνδρομη Νόσος (ΓΟΠΝ) είναι η νοσολογική οντότητα που χαρακτηρίζεται από βασανιστικά συμπτώματα και /ή επιπλοκές που οφείλονται στην παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου. Τα κυρίαρχα συμπτώματα της νόσου είναι: Ο οπισθοστερνικός καύσος, η θωρακαλγία, η δυσφαγία σε στερεά – υγρά ή και στα δύο, η όξινη παλινδρόμηση, οι ερυγές και η οδυνοφαγία (το άλγος κατά τη διάρκεια της κατάποσης). Ακόμα, κάποιοι ασθενείς θα εμφανίσουν άτυπα συμπτώματα όπως βράγχο φωνής, στηθάγχη, globus sensation (αίσθημα κόμβου), αναπνευστικούς συρίττοντες, κ.ο.κ. Μια συστηματική αξιολόγηση 15 επιδημιολογικών μελετών ανέδειξε πως η επίπτωση της νόσου ανέρχεται στο 10 – 20% του πληθυσμού στη Δύση και 5% στην Ασία. Τα ποσοστά της ΓΟΠΝ στις ΗΠΑ ανέρχονται στο 22%.

στα χρωματα του διαβήτη

x

73

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Παράγοντες κινδύνου Παράγοντες που σχετίζονται με την εγκατάσταση της ΓΟΠΝ είναι η ύπαρξη ολισθαίνουσας διαφραγματοκήλης, η παχυσαρκία, το κάπνισμα, η ηλικία, η λήψη φαρμάκων (μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων ΜΣΑΦ). Η παθοφυσιολογία της νόσου είναι πολύπλοκη και εμπλέκονται αρκετοί παράγοντες που αφορούν τόσο στην ανεπάρκεια των φυσικών φραγμών να εμποδίσουν την παλινδρόμηση γαστρικού περιεχομένου στον οισοφάγο, όσο και στην αδυναμία των οισοφαγικών μηχανισμών να επαναπροωθήσουν έγκαιρα και αποτελεσματικά το παλινδρομούν υλικό προς τον στόμαχο. Η ταξινόμηση της ΓΟΠΝ βασίζεται στην ύπαρξη ή όχι διαβρώσεων στο κατώτερο τμήμα του οισοφάγου. Η πλειοψηφία των ασθενών έχει συμπτωματολογία ΓΟΠΝ χωρίς την ύπαρξη διαβρώσεων (Non-Erosive Reflex Disease, NERD). Το 30% των ασθενών θα εμφανίσει τη βαρύτερη μορφή της νόσου, η οποία χαρακτηρίζεται από διαβρώσεις ή έλκη στο κατώτερο οισοφάγο με ή χωρίς συμπτωματολογία (Erosive Reflex Disease, ERD), η οποία εν συνεχεία μπορεί προοδευτικά να εξελιχθεί σε στένωση του οισοφάγου, αιμορραγία, οισοφάγο Barrett ακόμα και αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου.

Οισοφάγος Barrett Ο οισοφάγος Barrett είναι μια προκαρκινική κατάσταση και ορίζεται ως η εξαλλαγή του φυσιολογικού οισοφαγικού βλεννογόνου σε μεταπλαστικό επιθήλιο με χαρακτηριστικά τόσο γαστρικού όσο και εντερικού τύπου και δυναμική ανάπτυξη δυσπλασίας. Συμβαίνει μετά από χρόνια έκθεση του κατώτερου οισοφάγου στο όξινο περιβάλλον των γαστρικών υγρών λόγω της παλινδρόμησης. Οι παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη οισοφάγου Barrett είναι: Η μακροχρόνια ΓΟΠΝ, το κάπνισμα, η παχυσαρκία, το οικογενειακό ιστορικό, το ανδρικό φύλο. Η συμπτωματολογία ασθενών

74

x

στα χρωματα του διαβήτη

με οισοφάγο Barrett είναι παρόμοια με αυτή της ΓΟΠΝ. Μόνο το 5% των ασθενών με ΓΟΠΝ θα αναπτύξουν οισοφάγο Barrett και από αυτούς πολύ λιγότεροι κακοήθεια. Ο οισοφάγος Barrett, όπως και κάθε άλλη προκαρκινική κατάσταση, χρειάζεται τακτική παρακολούθηση με ενδοσκόπηση και λήψη βιοψιών.

Στένωση οισοφάγου Η στένωση του οισοφάγου απαντάται συνήθως μετά από μακροχρόνια γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και τις περισσότερες φορές είναι καλοήθης. Το κυρίαρχο σύμπτωμα των στενώσεων είναι η δυσφαγία. Μπορεί να είναι απότοκο κατάποσης καυστικής ουσίας, ακτινοθεραπείας ή δερματολογικών παθήσεων. Οι απλές στενώσεις συνήθως έχουν ομαλό βλεννογόνο, είναι μικρότερες των 2 εκ σε μήκος και η διάμετρός τους επιτρέπει τη δίοδο του ενδοσκοπίου >10 χιλ. Οι περισσότερες περιπτώσεις μπορούν να αντιμετωπιστούν με ενδοσκοπική διαστολή της στένωσης.

Καρκίνος οισοφάγου Ο εκ πλακωδών κυττάρων καρκίνος του οισοφάγου επικρατούσε τον περασμένο αιώνα, ενώ τις τελευταίες δεκαετίες ο συνηθέστερος καρκίνος (>60%) είναι το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου και η αύξησή του αποδίδεται στην γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ΓΟΠΝ). Παράγοντες κινδύνου για ανάπτυξη αδενοκαρκινώματος είναι: η ΓΟΠΝ, η ηλικία >60 και το φύλο - οι άνδρες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο κατά 3-4:1. Η δυσφαγία είναι το κυρίαρχο σύμπτωμα του καρκίνου του οισοφάγου, ενώ μπορεί να εκδηλωθεί και απώλεια βάρους, αδυναμία και έμετος. Η διάγνωση πραγματοποιείται με ενδοσκόπηση και λήψη βιοψιών, ενδοσκοπικό υπέρηχο και απεικονιστικό έλεγχο με αξονική ή μαγνητική τομογραφία.

στα χρωματα του διαβήτη

x

75

ΧΡΩΜΑΤΙΣΤΕΣ...ΔΡΑΣΕΙΣ

7η

Εκστρατεία

με Oδηγό το Διαβήτη 2022

Πρόληψη, Εκπαίδευση και Ενημέρωση κατά της νόσου του Σακχαρώδους Διαβήτη www.meodigotodiaviti.gr kartadiaviti meodigotodiaviti channel/meodigotodiaviti

76

x

στα χρωματα του διαβήτη

ΚΆΛΥΜΝΟΣ ΛΈΡΟΣ ΑΓΑΘΟΝΉΣΙ ΑΡΚΙΟΙ ΜΑΡΆΘΙ ΨΈΡΙΜΟΣ ΦΟΎΡΝΟΙ ΛΕΙΨΟΙ

ΣΚΕΦΤΟΜΑΙ ΘΕΤΙΚΑ | ΤΡΩΩ ΥΓΙΕΙΝΑ | ΑΘΛΟΥΜΑΙ ΣΥΧΝΑ

7ο

Με απόλυτη επιτυχία ολοκληρώθηκε το ταξίδι ενημέρωσης της ΑΜΚΕ με Οδηγό το Διαβήτη

Πάνω από 500 άνθρωποι εξετάστηκαν στο πλαίσιο του 7ου ταξιδιού πρόληψης και ενημέρωσης, που διοργάνωσε από 28 Μαΐου έως 2 Ιουνίου, σε επτά νησιά του Αιγαίου (την Κάλυμνο, τους Φούρνους, τους Λειψούς, τη Λέρο, το Αγαθονήσι, την Ψέριμο, τους Αρκιούς και το Μαράθι) η ΑΜΚΕ “Με Οδηγό το Διαβήτη”. Η προσέλευση του κόσμου στο κάλεσμα της πρόληψης και της ευαισθητοποίησης ήταν εντυπωσιακή. Το ταξίδι ξεκίνησε από την Κάλυμνο, όπου πραγματοποιήθηκε και ομιλία ενημέρωσης στη δημοτική βιβλιοθήκη του νησιού, με αθρόα συμμετοχή. Στη διάρκεια του ταξιδιού εντοπίστηκαν περισσότερα από 15 αδιάγνωστα περιστατικά διαβήτη, ενώ ένας σημαντικός αριθμός ήδη διαγνωσμένων ατόμων με διαβήτη βρέθηκαν αρρύθμιστοι. Σε πολλά νησιά, οι διαγνωσμένοι διαβητικοί είχαν να επισκεφθούν γιατρό για τουλάχιστον 3 χρόνια, ενώ στους Φούρνους Κορσεών, όπου η εθελοντική ομάδα είχε συστήσει πέρσι συγκεκριμένα μέτρα σε άτομα με διαβήτη, φέτος πραγματοποιήθηκε επανέλεγχος (!) διαπιστώνοντας μια καλή πορεία.

Εξετάσεις

Εκτός από εξετάσεις σακχάρου και γλυκοζυλιωμένης αιμοσφαιρίνης, οι κάτοικοι εξετάστηκαν και πνευμονολογικά και οφθαλμολογικά, στο πλαίσιο ελέγχου συννοσηροτήτων του διαβήτη, ενώ η ποδολόγος εξέτασε και φρόντισε τα πόδια διαβητικών και μη, εντοπίζοντας αρκετά παραμελημένα περιστατικά. Στην Ψέριμο, στο πλαίσιο της δράσης εξετάστηκαν οι 23 από τους συνολικά 35 κατοίκους του νησιού, ενώ σε κάποια νησιά πραγματοποιήθηκαν και κατ’ οίκον επισκέψεις, καθώς οι ασθενείς ήταν αδύνατο να μετακινηθούν - πολλώ δε να ταξιδέψουν σε άλλα νησιά για να λάβουν υπηρεσίες υγείας… Είναι χαρακτηριστικό ότι στους Λειψούς, τα κοντινότερα νοσοκομεία βρίσκονται στη Λέρο και στη Ρόδο, όμως η ακτοπλοϊκή σύνδεση με τη Ρόδο περιορίζεται σε μόλις δύο φορές την εβδομάδα. Οι δε κάτοικοι της Ψερίμου, για να δουν γιατρό πρέπει να μετακινηθούν με καϊκι στην Κάλυμνο! Το ταξίδι πρόληψης και ενημέρωσης ολοκληρώθηκε στη Λέρο, όπου οι εξετάσεις συνοδεύτηκαν επίσης με ομιλία ενημέρωσης σε ένα κατάμεστο αμφιθέατρο! Με αγάπη και συγκίνηση οι κάτοικοι όλων των νησιών αγκάλιασαν των πρωτοβουλία, αναδεικνύοντας με τον πιο χειροπιαστό τρόπο τη χρησιμότητα τέτοιων αποστολών. Η συγκεκριμένη προσπάθεια δεν θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα χωρίς την εθελοντική συμμετοχή και προσφορά των γιατρών μας, οι οποίοι ακούραστα πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους στους ακρίτες μας και συγκεκριμένα: • του Παθολόγου–Διαβητολόγου, Διευθυντή Διαβητολογικού Κέντρου Metropolitan General, κ. Αντώνη Λέπουρα, ο οποίος βρίσκεται ακούραστα δίπλα μας όλα αυτά τα χρόνια.

• της Πνευμονολόγου–Εντατικολόγου, τ. επιμελήτριας Γ.Ν.Ν.Θ.Α. "Η Σωτηρία", Δήμητρας Παπανδρινοπούλου.

• της Κοινωνιολόγου MSc,PHd–Συμβούλου ψυχικής υγείας, Προέδρου του Συλλόγου Ελλήνων Κοινωνιολόγων και Μέλους του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΕΔΔΥΠΠ, κυρίας Ευαγγελίας Τσαπατσάρη.

• της Ποδιάτρου κ. Λένας Βασιλείου.

• του Χειρουργού Οφθαλμιάτρου, Δρος Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Κρήτης, κ. Αντώνη Χαρακίδα και • της νοσηλεύτριας Δήμητρας Κοκκόρη. “Η κούραση μεγάλη, αλλά η αγάπη του κόσμου σε αποζημιώνει. Πρόκειται για μέρη απομακρυσμένα, ξεχασμένα από όλους, όπου όμως υπάρχουν άνθρωποι που έχουν ανάγκη από ουσιαστική φροντίδα”, τόνισε χαρακτηριστικά ο κ. Λέπουρας. Ένα μεγάλο ευχαριστώ σε όλους τους Δήμους, τους Δημάρχους και τους Αντιδημάρχους που αγκάλιασαν την προσπάθεια, στον πρόεδρο του Ιατρικού Συλλόγου Καλύμνου κ. Γεράσιμο Αποστολάτο και στον Γενικό γιατρό της Λέρου, κ. Βαγγέλη Μαρκάκη για την πολύτιμη βοήθεια και υποστήριξη.

Το σημαντικό αυτό ταξίδι ζωής, δεν θα μπορούσε να γίνει πραγματικότητα χωρίς τη χορηγία των εταιρειών PFIZER, NOVO NORDISK και ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟ ΝΗΣΤΙΣΙΜΟ, αλλά και την υποστήριξη των: ASCENSIA και METROPOLITAN GENERAL.

στα χρωματα του διαβήτη διαβήτη

x

77 77

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Αυτισμός Υψηλής Λειτουργικότητας (Asperger) Ο όρος φάσμα του αυτισμού (Autism Spectrum Disorder ή ASD) είναι σχετικά νέος και αναφέρεται σε ένα γενικότερο ορισμό του αυτισμού που στη μία πλευρά του φάσματος περιλαμβάνει τον κλασικό αυτισμό που περιγράφηκε για πρώτη φορά από τον Αυστρο-Αμερικανό ψυχίατρο Leo Kanner το 1943.

78

x

στα χρωματα του διαβήτη

Γράφει o:

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Ν. ΣΙΑΠΕΡΑΣ OT, CPsychol AFBPsS, Εργοθεραπευτής-Ψυχολόγος Dean of Faculty of Health & Rehabilitation SciencesΜητροπολιτικό Κολλέγιο Μέλος της επιστημονικής Επιτροπής του Ελληνικού Συλλόγου για το Σύνδρομο Asperger

στα χρωματα του διαβήτη

x

79 79

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

Στην άλλη πλευρά του φάσματος του αυτισμού έχουμε τα άτομα τα οποία παρουσιάζουν την αυτιστική συμπτωματολογία σε πιο ελαφρά μορφή και έχουν δείκτη νοημοσύνης μέσο φυσιολογικό ή μεγαλύτερο του μέσου φυσιολογικού. Η διάγνωση αυτών των ατόμων είναι Υψηλής Λειτουργικότητας Αυτισμός (ΥΛΑ) ή σύνδρομο Asperger. Οι ερευνητικές προσπάθειες πάνω στο φάσμα του αυτισμού τα τελευταία χρόνια έχουν πιο πολύ επικεντρωθεί στα υψηλής λειτουργικότητας άτομα με αυτισμό, διότι είναι καλύτερη η επικοινωνία μαζί τους. Η Lorna Wing και η Judith Gould διεξήγαγαν το 1979 μια μεγάλη επιδημιολογική έρευνα στο Λονδίνο και κατέληξαν ότι οι χαρακτηριστικές δυσκολίες του αυτισμού μπορούν να περιγραφούν ως η τριάδα των διαταραχών: ò Διαταραχή στην κοινωνική αλληλεπίδραση. ò Διαταραχή στην κοινωνική επικοινωνία. ò Διαταραχή στην κοινωνική φαντασία, στην ευελιξία της σκέψης και το φανταστικό παιχνίδι.

Γενικότερα, έδωσαν έμφαση στην κοινωνική φύση των δυσκολιών οι οποίες παρουσιάζονται στον αυτισμό. Ενώ για πρώτη φορά μιλάνε για το φάσμα του αυτισμού διότι συνάντησαν παιδιά που ταίριαζαν με την τριάδα των διαταραχών, αλλά δεν ταίριαζαν ακριβώς με τις περιγραφές του Kanner. Αργότερα η Wing και η Gould το 1981 περιέγραψαν πιο αναλυτικά τα κριτήρια διάγνωσης για το σύνδρομο Asperger: ò Διαταραχή στην αμοιβαία κοινωνική αλληλεπίδραση και γενική κοινωνική ανικανότητα. ò Παράξενος και σχολαστικός λόγος με στερεοτυπικό περιεχόμενο χωρίς καθυστέρηση

ανάπτυξης. ò Περιορισμένες ικανότητες μη λεκτικής επικοινωνίας, περιορισμένες εκφράσεις προσώ-

που και χειρονομίες. ò Αντίσταση στις αλλαγές και ευχαρίστηση από επαναλαμβανόμενες δραστηριότητες. ò Περιορισμένα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα και καλή μνήμη. Μέχρι σήμερα η αιτιολογία των διαταραχών του φάσματος του αυτισμού είναι άγνωστη, οι επιστήμονες θεωρούν πως υπάρχει συνδυασμός γενετικών παραγόντων που επιδρά κάποια συγκεκριμένη χρονική στιγμή κάτω από συγκεκριμένες ίσως συνθήκες. Εμφανίζεται σε 36 άτομα ανά 10000 και προσβάλλονται πιο συχνά αγόρια από ότι κορίτσια με αναλογία 1 κορίτσι ανά 10 αγόρια. Με το πέρασμα των χρόνων η ανάγκη διερεύνησης των κοινωνικών δυσκολιών που αντιμετωπίζουν τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού, οδήγησε στην ανάπτυξη σημαντικών ψυχολογικών θεωριών που βοηθούν στην αξιολόγηση και παρέμβαση. Τρείς κλασικές θεωρίες είναι: 1. Η θεωρία του Νου (Theory of Mind).

2. Διαταραχή της Κεντρικής συνοχής (Weak Central Coherence Theory).

3. Διαταραχή της εκτελεστικής λειτουργίας (Executive Function Disorder). Η Θεωρία του Νου (Theory of Mind): Πρόκειται για την ικανότητα που διαθέτει ο μέσος άνθρωπος να σκέφτεται ό,τι οι άλλοι άνθρωποι σκέφτονται και επιπλέον να σκέφτεται τι μπορεί να σκέφτονται οι γύρω του για τον ίδιο κ.ο.κ. Με την συγκεκριμένη ικανότητα στη-

80

x

στα χρωματα του διαβήτη

στα χρωματα του διαβήτη

x

81 81

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

ρίζεται η αλληλεπίδραση μεταξύ των ανθρώπων, γίνεται η κατανόηση και η ερμηνεία της συμπεριφοράς των άλλων και το άτομο επιλέγει πράγματα που επηρεάζουν ή δεν επηρεάζουν τους ανθρώπους γύρω του. Με άλλα λόγια πρόκειται για την αντίληψη ότι και οι άλλοι άνθρωποι διαθέτουν νοητικές λειτουργίες, όπως προθέσεις, ανάγκες, επιθυμίες και πεποιθήσεις, οι οποίες μπορούν να διαφέρουν από τις δικές μας. Τα παιδιά στο

φάσμα του αυτισμού παρουσιάζουν δυσκολίες στη Θεωρία του Νου με τα πιο ικανά να δείχνουν κάποιου είδους κατανόηση, αλλά αναπτυξιακά πολύ αργότερα σε σχέση με τους συνομηλίκους τους. Έτσι έχουν δυσκολία στην πρόβλεψη της συμπεριφοράς των άλλων, η οποία οδηγεί σε φόβο και αποστροφή της συναναστροφής με συνομηλίκους. Επίσης, έχουν δυσκολία να αντιληφθούν τις προθέσεις των άλλων και να ερμηνεύσουν την συμπεριφορά τους (Baron-Cohen 1991;2001). Διαταραχή της Κεντρικής συνοχής (Weak Central Coherence Theory): Πολύ περιληπτικά, η συγκεκριμένη θεωρία δείχνει πως τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού έχουν την τάση να επικεντρώνονται στις λεπτομέρειες, αλλά όχι στο σύνολο των πληροφοριών. Έτσι, όταν βλέπουν έναν πίνακα ζωγραφικής δεν μπορούν να σχολιάσουν το νόημά του ή τι θέλει να πει ο καλλιτέχνης, αλλά παρατηρούν ανεπαίσθητες λεπτομέρειες του πίνακα. Ή όταν τους ζητηθεί να μεταφέρουν ένα μήνυμα δεν θα προσπαθήσουν να δώσουν το νόημα του μηνύματος, αλλά να επαναλάβουν ακριβώς τις λέξεις που άκουσαν από αυτόν που τους έδωσε το μήνυμα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να έχουν ιδιοσυγκρασιακή προσοχή, να προσπαθούν να επιβάλουν την άποψή τους, έχουν δυσκολία να ιεραρχήσουν τις προτεραιότητές τους και να κάνουν σωστές επιλογές και δυσκολία να κάνουν συσχετίσεις και γενικεύσεις (Frith1991).

82

x

στα χρωματα του διαβήτη

Διαταραχή της εκτελεστικής λειτουργίας (Executive Function Disorder): Πρόκειται για την ικανότητα εφαρμογής της κατάλληλης στρατηγικής για την επίλυση προβλημάτων που παρουσιάζονται. Η λειτουργία αυτή βρίσκεται στον μετωπιαίο λοβό του εγκεφάλου και περιλαμβάνει τις εξής συμπεριφορές: ò Αυτοέλεγχος ò Σχεδιασμός ò Αναστολές ò Ευελιξία στη συμπεριφορά ò Οργανωμένη διερεύνηση ò Διατήρηση και αλλαγή

Τα άτομα στο φάσμα του αυτισμού παρουσιάζουν δυσκολίες με όλες τις παραπάνω λειτουργίες, δυσκολίες στο να αρχίσουν και να τελειώσουν κάποια δραστηριότητα, δυσκολίες στο συμβολικό παιχνίδι και τη μίμηση. Παράλληλα, τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού αντιμετωπίζουν δυσκολίες στον κινητικό συντονισμό, αλλά και στην αισθητηριακή επεξεργασία, κάτι που επηρεάζει αρκετά τη συμπεριφορά τους (Frith 2003). Με τις τρεις θεωρίες γίνεται εύκολα αντιληπτό πως ένα παιδί με ΥΛΑ ή σύνδρομο Asperger που θα βρεθεί για πρώτη φορά στο σχολείο θα αντιμετωπίσει δυσκολίες κοινωνικοποίησης και ενσωμάτωσης. Χρειάζεται να βρει στο σχολείο κατανόηση από τον εκπαιδευτικό, προσαρμογές στο χώρο της τάξης και υποστήριξη από το σχολείο και την οικογένειά του. Χωρίς τα παραπάνω είναι πολύ πιθανό να εμφανιστούν προβλήματα συμπεριφοράς έως και σχολική άρνηση. Πέρα όμως από τις θεωρίες που περιγράφηκαν και εξηγούν τη συμπεριφορά των παιδιών στο φάσμα του αυτισμού υπάρχουν κι άλλες παράμετροι, όπως οι κινητικές δεξιότητες και η αισθητηριακή επεξεργασία που επηρεάζουν τη λειτουργικότητα και έμμεσα την κοινωνική συμπεριφορά του παιδιού.

Οι κινητικές ικανότητες στα παιδιά με σύνδρομο Asperger /ΥΛΑ Παρά το γεγονός ότι τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού δεν παρουσιάζουν κάποιου είδους κινητική αναπηρία, η πλειοψηφία τους εμφανίζει αδεξιότητα στην αδρή και τη λεπτή κίνηση (Frith, 1991). Εμφανίζουν κακό συντονισμό στην κίνησή τους με αποτέλεσμα σε πολλές περιπτώσεις μικροατυχήματα και κακή ισορροπία (Aarons, & Gittens, 1992). Ο Hans Asperger από πολύ νωρίς παρατήρησε ότι τα παιδιά που εξέτασε ήταν αδέξια στην κίνησή τους. Από τα σαράντα έξι παιδιά που μελετήθηκαν, το 91% κρίθηκαν αδέξια στο πέταγμα και πιάσιμο μιας μπάλας και στην ισορροπία στο ένα πόδι. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δεκαετιών, οι διάφορες μελέτες σχετικά με αδεξιότητα στην κίνηση παιδιών με ΥΛΑ δείχνουν πως εμφανίζουν χαμηλότερη κινητική επιδεξιότητα σε σχέση με τα παιδιά τυπικής ανάπτυξης της

στα χρωματα του διαβήτη

x

83

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚOΑΡΘΡΟ

ηλικίας τους (Rinehart et al., 2001). Οι γονείς και οι δάσκαλοι πολλές φορές περιγράφουν πως τα παιδιά με ΥΛΑ είναι πολύ αδέξια στη χρήση μολυβιού και χαρτιού, ενώ δραστηριότητες όπως το ποδήλατο τις αποφεύγουν, επειδή τους προκαλεί αρκετό άγχος και αίσθημα αποτυχίας. Σύμφωνα με τους ερευνητές, αυτές οι δυσκολίες στην κινητική επίδοση μπορεί να εξηγήσουν τον κακό γραφικό χαρακτήρα αλλά και σε κάποιο βαθμό τον αρνητισμό τους να συμμετάσχουν σε κινητικά παιχνίδια (Siaperas et al., 2011).

Διαταραχή στην αισθητηριακή επεξεργασία Ένα ακόμη χαρακτηριστικό των παιδιών στο φάσμα του αυτισμού είναι η διαταραχή στην αισθητηριακή επεξεργασία. Ο κάθε άνθρωπος όποτε βρίσκεται σε ένα νέο περιβάλλον βιώνει νέες αισθήσεις. Αισθάνεται τη διαφοροποίηση της θερμοκρασίας και λαμβάνει τις νέες οπτικές και ακουστικές πληροφορίες. Το κάθε άτομο με τρόπο αυτόματο και μη συνειδητό προσαρμόζεται στις αισθητηριακές πληροφορίες του νέου περιβάλλοντος. Η αδυναμία διαχείρισης και επεξεργασίας των αισθητηριακών πληροφοριών οδηγεί τα παιδιά στο φάσμα του αυτισμού σε προβλήματα συμπεριφοράς ή στην υιοθέτηση συγκεκριμένων συνηθειών. Υπάρχουν παιδιά που δεν μπορούν να ανεχτούν τις εσωτερικές ετικέτες των ρούχων τους, δεν δέχονται τροφές με συγκεκριμένη υφή και δεν αντέχουν δυνατούς ήχους (π.χ. μουσική σε γιορτές, ο ήχος της ηλεκτρικής σκούπας κ.ά.). Τέλος, τα προβλήματα στην αισθητηριακή επεξεργασία επηρεάζουν όπως αναφέρθηκε πριν την κινητική επίδοση, διότι δεν λαμβάνονται με επάρκεια αισθητηριακές πληροφορίες προκειμένου να προσαρμοστούν και να έχουν αποτελεσματική και καλά συντονισμένη κινητική απόδοση (Miller, 2006, Siaperas et al., 2012). Η οργάνωση ενός δομημένου προγράμματος παρακινεί το άτομο με αυτισμό να αλληλεπιδράσει με τον δάσκαλό του και του δίνει οδηγίες για το ποια είναι η αποδεκτή συμπεριφορά. Κάθε δραστηριότητα δομείται από μικρότερα επί μέρους βήματα με προκαθορισμένο σκοπό, κάτι που έχει δείξει πως βοηθά σημαντικά τα άτομα με αυτισμό. Τέλος, τα καλά δομημένα προγράμματα προσφέρουν προβλεπτικότητα, κάτι που αυξάνει κατά πολύ το επίπεδο συνεργασίας. Γενικά, το δομημένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα βοηθά πολύ ένα άτομο με αυτισμό, είτε πρόκειται για άτομα με σύνδρομο Asperger, είτε με κλασικό αυτισμό. Στις περιπτώσεις παιδιών με σύνδρομο Asperger ή ΥΛΑ, συνήθως, χρειάζεται δομή και συμβουλευτική στη διαχείριση των κοινωνικών τους δεξιοτήτων και του άγχους τους, ενώ παράλληλα είναι αναγκαία η αξιοποίηση της καλής μαθηματικής σκέψης, των καλλιτεχνικών δεξιοτήτων κι όποιων άλλων δεξιοτήτων διαθέτουν.

Συμπεράσματα Οι διαταραχές του φάσματος του αυτισμού διαρκούν σε ολόκληρη τη ζωή του ατόμου. Τα άτομα με αυτισμό είτε υψηλής είτε χαμηλής λειτουργικότητας απαιτούν φροντίδα και ενασχόληση, κάτι που επιδρά στη ζωή όλης της οικογένειας. Η εκτίμηση του εκπαιδευτικού και η συνεργασία με την οικογένεια είναι καθοριστική για την προσωπική και σχολική εξέλιξη του παιδιού. Οι βασικές ψυχολογικές θεωρίες και η γνώση για το φάσμα του αυτισμού σήμερα δίνουν σημαντική ερμηνεία για την συμπεριφορά των παιδιών με αυτισμό.

84

x

στα χρωματα του διαβήτη

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΤΟΥ ΦΑΣΜΑΤΟΣ ΤΟΥ ΑΥΤΙΣΜΟΥ ΕΧΕΙ ΠΟΛΛΕΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΙΔΙΟ ΤΟ ΑΤΟΜΟ, ΤΗΝ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΙ ΤΙΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ, ΑΛΛΑ ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΑΡΝΗΘΕΙ ΠΩΣ ΕΧΕΙ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ, ΚΛΙΝΙΚΟ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ. ___________________________________________________________________________________________________________

Βιβλιογραφία 1. Attwood, T. (2007). The complete guide to Asperger's syndrome. London: Jessica Kingsley Publishers. 2. Asperger, H. (1991). Autistic Psychopathology in childhood autism (U. Frith, Trans.), in U. Frith (Ed.), Autism and Asperger syndrome (pp. 37-92). Cambridge: Cambridge University Press. 3. Baron-Cohen, S. (2001).

Theory of Mind in Normal Development and Autism, Prisme, 34, pp. 174-183. 4. Baron-Cohen, S. (1991). Precursors to a theory of mind: Understanding attention in others, in A. Whiten (Ed.), Natural theories of mind: Evolution, development and simulation of everyday mindreading (pp. 233-251). Oxford: Basil Blackwell.

5. Cohen, H., Amerine-Dickens, M., & Smith, T. (2006). Early Intensive Behavioral Treatment: Replication of the UCLA Model in a Community Setting, Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics, 27 (2), 145-155. 6. Frith, U. (2003). Autism: Explaining the Enigma. Oxford: Blackwell. 7. Gelder, M. G., Mayaou, R., & Cohen, P. (2001) Oxford textbook of psychiatry. Oxford, UK: Oxford University Press. 8. Grandin, T., (1995). Διάγνωση: Αυτισμός Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα. 9.

Gray, C.A. & Garand, J.D., (1993), Social Stories: Improving responses of students with autism with accurate social information, Focus on Autistic Behaviour, 8 (1), 1-10. 10. Jordan, R. & Powell, S. (1995). Understanding and Teaching Children with Autism. Chichester: John Wiley. 11. Lovaas, O.I. (1987). Behavioural and normal educational and intellectual functioning in young autistic children. Journal of Consulting and Clinical Psychology. 55, 3-9. 12. Siaperas, P. (2012). Motor abilities and developmental movement disorders: Problems in terminology. World Federation of Occupational Therapists Bulletin, 65, 28-34. 13. Siaperas, P., Ring, H., Henderson, S., Barnett, A., Watson, P., & Holland, A.J. (2012). Atypical Movement Performance and SensoryIntegration in Asperger’s Syndrome. Journal of Autism and Developmental Disorders, 42, 718-725. 14. Volkmar, F. R., Lord, C., Bailey, A., Schultz, R. T., & Klin, A. (2004). Autism and Pervasive Developmental Disorders, Journal of Child Psychology and Psychiatry, 45 (1), 135-170. 15. Wing, L. (1981). Asperger's Syndrome: A Clinical Account, Psychological Medicine, 11, 115-129.

στα χρωματα του διαβήτη

x

85 85

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ

ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΚΚΑ

Νευρολόγος, Πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, Πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια

Η ΑΝΟΙΑ ΑΦΟΡΑ

1.000.000 ΕΛΛΗΝΕΣ

Τους λόγους για τους οποίους η άνοια χαρακτηρίζεται επιδημία του 21ου αιώνα, τόσο διεθνώς όσο και για τη χώρα μας, εξηγεί η Νευρολόγος, Διευθύντρια του Τμήματος Νευροεκφυλιστικών Παθήσεων Εγκεφάλου-Ιατρείου Μνήμης Νοσοκομείο ΥΓΕΙΑ, Πρόεδρος της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών και Πρόεδρος του Εθνικού Παρατηρητηρίου για την Άνοια κ. Παρασκευή Σακκά. "Στη χώρα μας, ο πληθυσμός των ανθρώπων με ήπια ή σοβαρά νοητικά προβλήματα πλησιάζει το μισό εκατομμύριο. Αν όμως συνυπολογίσουμε ότι για κάθε ασθενή με άνοια επηρεάζεται σημαντικά η ζωή 2-3 φροντιστών - μελών της οικογένειας, αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για μια πάθηση που αφορά άμεσα σε 1 εκατομμύριο Έλληνες πολίτες", σημειώνει η κυρία Σακκά.

86

x

στα χρωματα του διαβήτη

στα χρωματα του διαβήτη

x

87

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ Τ Η Ν ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΚΚΑ

Η Εταιρεία Alzheimer Αθηνών συμπληρώνει 20 χρόνια παρουσίας. Ποιες ήταν οι σημαντικότερες δυσκολίες, οι σημαντικότεροι σταθμοί και οι σημαντικότερες αλλαγές που πετύχατε; Είκοσι χρόνια πριν, δύο συγγενείς ατόμων με άνοια και ένας γιατρός αποφάσισαν να ιδρύσουν την Εταιρεία Alzheimer Αθηνών. Ο σκοπός τους ήταν απλός, όσο και επιτακτικός: η υποστήριξη των ατόμων με άνοια και των οικογενειών τους. Υποστήριξη πρακτική, επιστημονική και θεσμική, με στόχο την εξασφάλιση καλύτερης ποιότητας ζωής για όλους όσοι δοκιμάζονται στην περιπέτεια της άνοιας και της νόσου Alzheimer.

20 χρόνια μετά, η Εταιρεία έχει ιδρύσει και λειτουργεί 5 Κέντρα Ημέρας στην Αττική, 94 Συμβουλευτικούς Σταθμούς για την Άνοια, σε συνεργασία με τους Δήμους του ΕΔΔΥΠΠΥ σε όλη την Ελλάδα, Γραμμή Βοήθειας για την Άνοια, υπηρεσία Φροντίδας στο Σπίτι, ενώ κάθε χρόνο αναλαμβάνει πληθώρα πρωτοβουλιών, με σχετικές δραστηριότητες και εκστρατείες ενημέρωσης του κοινού. Επιπλέον, ο ρόλος της στο σχεδιασμό και την εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Άνοια ήταν αποφασιστικός, πάντα με στόχο την προάσπιση των δικαιωμάτων των ατόμων με άνοια και των φροντιστών τους, καθώς και τη δημιουργία κοινοτήτων φιλικών προς την άνοια. Οι αριθμοί και τα στατιστικά στοιχεία της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών αποκαλύπτουν ανθρώπους σε ανάγκη: Περισσότερα από 110.000 άτομα με άνοια και οι φροντιστές τους έλαβαν υπηρεσίες, 11.000 οικογένειες συμμετείχαν στο πρόγραμμα της κατ’ οίκον φροντίδας, ενώ 55.000 εξετά-

88

x

στα χρωματα του διαβήτη

στηκαν στα Ιατρεία Μνήμης της Εταιρείας όλα αυτά τα χρόνια.

Ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι σας; Οι επόμενοι στόχοι της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, αλλά και όλων των οργανώσεων Alzheimer στην Ελλάδα είναι να γίνει η άνοια προτεραιότητα στο χώρο της Δημόσιας Υγείας με την πλήρη εφαρμογή του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Άνοια, η οποία έχει καθυστερήσει αρκετά, παρά την πρόοδο που έχει γίνει τα τελευταία χρόνια στην υλοποίησή του.

Γραμμή βοήθειας για την άνοια: Πότε ξεκίνησε και ποια είναι η πορεία της; Ανέδειξε ανάγκες; Η Γραμμή Βοήθειας για την Άνοια 1102 ξεκίνησε τη λειτουργία της το Φεβρουάριο του 2021 σε μια περίοδο όπου λόγω του εγκλεισμού εξαιτίας της πανδημίας Covid-19, η ανάγκη για επικοινωνία μέσω του τηλεφώνου και εν γένει των νέων τεχνολογιών ήταν απαραίτητη. Η Γραμμή Βοήθειας 1102 λειτουργεί καθημερινά Δευτέρα – Παρασκευή 9:0019:00 (εκτός αργιών), ενώ παράλληλα με την τηλεφωνική επικοινωνία, παρέχεται η δυνατότητα επικοινωνίας μέσω live webchat. Επίσης, υπάρχει και η δυνατότητα επικοινωνίας μέσω e-mail, στο 1102@ alzheimerathens.gr. Η γραμμή στελεχώνεται από εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας: γιατρούς νευρολόγους και ψυχιάτρους, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, οι οποίοι παρέχουν άμεσα ενημέρωση, καθοδήγηση, συμβουλές και διασύνδεση. Η πλειονότητα των ατόμων που καλούν είναι φροντιστές και συγγενείς ατόμων με άνοια, ωστόσο στη γραμμή φτάνουν αιτήματα και από τα

ίδια τα άτομα που αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη μνήμη τους. Επίσης, δεχόμαστε αρκετές κλήσεις από επαγγελματίες υγείας, οι οποίοι θέλουν να ενημερωθούν για τις υπηρεσίες που προσφέρει η γραμμή, αλλά και για τις διαθέσιμες υπηρεσίες και δομές για την άνοια στην Ελλάδα. Μέσα από τις κλήσεις που δεχόμαστε, ανακαλύψαμε τη μεγάλη ανάγκη για καθοδήγηση που έχουν οι περισσότεροι από τους καλούντες, καθώς δεν γνωρίζουν πού να απευθυνθούν, τι δομές υπάρχουν διαθέσιμες στην περιοχή τους και πώς μπορούν να παροτρύνουν τον άνθρωπό τους να εξεταστεί. Μία άλλη μεγάλη ανάγκη που καλύπτει η γραμμή είναι αυτή των ανθρώπων που διαμένουν σε απομακρυσμένες περιοχές της Ελλάδας ή περιοχών που δεν διαθέτουν εξειδικευμένες υπηρεσίες για την άνοια, καθώς έχουν την ευκαιρία να έρθουν σε επαφή με ειδικούς, να ενημερωθούν και να καθοδηγηθούν κατάλληλα.

Σημαντικό φορτίο της άνοιας, κοινωνικό και οικονομικό, πέφτει στις οικογένειες. Ποιος είναι ο ρόλος του φροντιστή και πώς μπορεί να ενισχυθεί; Στην Ελλάδα τα άτομα με άνοια φροντίζονται κατά κύριο λόγο στο σπίτι τους από τα μέλη των οικογενειών τους. Πολλές φορές μάλιστα, η φροντίδα ενός ατόμου με άνοια απασχολεί περισσότερα από ένα άτομο του οικογενειακού περιβάλλοντος. Η φροντίδα αυτή προκαλεί ένα βαρύ και πολύπλευρο ψυχολογικό, πρακτικό και οικονομικό φορτίο, ενώ παράλληλα οι φροντιστές καλούνται να αναλάβουν πολλούς ρόλους. Πιο συγκεκριμένα, οφείλουν να προστατεύουν το άτομο, να διαχειρίζονται τη φροντίδα

του, να λαμβάνουν αποφάσεις για εκείνο και σε κάποιες περιπτώσεις να έρχονται σε σύγκρουση μαζί του και να γίνονται ακόμα και εχθροί του. Πολλές φορές ο φροντιστής αναγκάζεται να μειώσει το ωράριο εργασίας του ή και να την διακόψει εντελώς, ή ακόμα και να χάσει τους φίλους του λόγω των υποχρεώσεων της φροντίδας. Όσο προχωράει η ασθένεια, τόσο μεγαλύτερες είναι οι απαιτήσεις και οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο φροντιστής. Για να μπορέσει ο φροντιστής ενός ατόμου με άνοια να ανταπεξέλθει σε αυτό το βάρος μπορεί απευθυνθεί στην Εταιρεία Alzheimer Αθηνών, ώστε να λάβει υπηρεσίες είτε σε ατομική είτε σε ομαδική βάση. Ειδικότερα, μπορεί να πάρει μέρος στο σχολείο φροντιστών, στις ομάδες ψυχοεκπαίδευσης και διαχείρισης άγχους, να λάβει ατομική συμβουλευτική από ψυχολόγο ή να αποτανθεί στο ιατρείο ψυχιατρικής υποστήριξης φροντιστή. Δυστυχώς, σχετικά με το οικονομικό φορτίο ακόμα δεν υπάρχει συγκεκριμένο επίδομα που να αντιστοιχεί στη νόσο αυτή και κατ’ επέκταση να ενισχύει οικονομικά το ρόλο του φροντιστή ατόμου με άνοια.

Γιατί είναι σημαντικό το ιατρείο φροντιστή; Τι δείχνει η εμπειρία σας από τα πρώτα τέτοια ιατρεία; Τι κάνετε για τη στήριξη των φροντιστών που είναι ο αδύναμος κρίκος στην αλυσίδα της διάγνωσης και της πορείας με τη νόσο Alzheimer; Η Εταιρία Alzheimer Αθηνών, στην προσπάθειά της να ανακουφίσει το ψυχολογικό φορτίο των φροντιστών, λειτουργεί δύο ιατρεία για φροντιστές στα Κέντρα Ημέρας στο Παγκράτι και στην Πανόρμου.

στα χρωματα του διαβήτη

x

89

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ Τ Η Ν ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΚΚΑ

90

x

στα χρωματα του διαβήτη

στα χρωματα του διαβήτη

x

91

ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ ΜΕ Τ Η Ν ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ ΣΑΚΚΑ

Στόχος τους είναι η μείωση του ψυχολογικού φορτίου των φροντιστών ατόμων με άνοια, καθώς η ψυχολογική τους επιβάρυνση συνδέεται με αυξημένη χρήση υπηρεσιών υγείας, αλλά και αυξημένα επίπεδα άγχους και κατάθλιψης. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα οι φροντιστές να χρησιμοποιούν πολλά ψυχοτρόπα φάρμακα και να διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο να νοσήσουν από κλινική κατάθλιψη.

Τι προβλέπεται με το θεσμό του προσωπικού βοηθού; Ποιοι μπορούν να τον διεκδικήσουν; Πρόκειται για ένα πιλοτικό πρόγραμμα που υλοποιείται στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0 με τη χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αφορά άτομα ηλικίας 16 έως 65 ετών, τα οποία διαθέτουν απόφαση ΚΕΠΑ με συνολικό ποσοστό αναπηρίας ίσο ή μεγαλύτερο του 67% σε ισχύ, έχουν κύρια κατοικία εντός των ορίων της Περιφέρειας Αττικής και το ατομικό τους εισόδημα δεν ξεπερνάει το ποσό των εξήντα χιλιάδων ευρώ (€60.000). Σκοπός του προγράμματος είναι η ενίσχυση της ανεξάρτητης διαβίωσης του ατόμου με αναπηρία και η συμπερίληψή του στην κοινωνία, με βάση τις δικές του ανάγκες και συνθήκες ζωής. Ο ωφελούμενος, χωρίς καμία οικονομική υποχρέωση, θα μπορέσει να έχει έναν ή περισσότερους βοηθούς για δύο (2) έτη, ενώ η δεύτερη φάση του Προγράμματος, θα υλοποιηθεί μελλοντικά σε περιοχές εκτός Αττικής και η βοήθεια θα παρέχεται για ένα (1) έτος. Περισσότερες πληροφορίες υπάρχουν διαθέσιμες στην ιστοσελίδα https:// prosopikosvoithos.gov.gr.

92

x

στα χρωματα του διαβήτη

Γιατί η άνοια θεωρείται η επιδημία του 21ου αιώνα; Οι αριθμοί είναι συνταρακτικοί! Σήμερα, παγκοσμίως, υπάρχουν 50 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν με άνοια, αριθμός που θα αυξηθεί δραματικά στο μέλλον, λόγω της αύξησης του προσδόκιμου επιβίωσης, τόσο στις αναπτυγμένες, όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες. Μέχρι το 2050, οι ανοϊκοί ασθενείς θα φτάσουν τα 139 εκατομμύρια σε όλο τον κόσμο. Στη χώρα μας, 160.000 άτομα πάσχουν από άνοια και 280.000 άτομα από Ήπια Νοητική Διαταραχή (προστάδιο της άνοιας). Συνολικά, ο πληθυσμός των ανθρώπων με ήπια ή σοβαρά νοητικά προβλήματα πλησιάζει το μισό εκατομμύριο. Αν συνυπολογίσουμε ότι για κάθε ασθενή με άνοια επηρεάζεται σημαντικά η ζωή 2-3 φροντιστών μελών της οικογένειας, αντιλαμβανόμαστε ότι πρόκειται για μια πάθηση που αφορά άμεσα σε 1 εκατομμύριο Έλληνες πολίτες. Το ετήσιο δε κόστος της πάθησης αυτής στην Ελλάδα εκτιμάται σε 3 δισ. ευρώ.

Ποια συμπτώματα θα πρέπει να οδηγήσουν έναν ασθενή στο γιατρό; Τα συμπτώματα της άνοιας είναι: έκπτωση της πρόσφατης μνήμης, διαταραχές λόγου, απώλεια προσανατολισμού στο χώρο και στο χρόνο και έκπτωση καθημερινής λειτουργικότητας. Συνυπάρχουν αλλαγές στην προσωπικότητα, συχνά σωματικά ενοχλήματα και ψυχιατρικά συμπτώματα, όπως απάθεια, κατάθλιψη, επιθετικότητα, ευερεθιστότητα, αρνητισμός, παραλήρημα και ψευδαισθήσεις.

Τι πρέπει να κάνει κάποιος αν παρατηρήσει κάτι από τα παραπάνω; Αν ανησυχείτε για τη μνήμη σας ή κάποιος δικός σας έχει παρατηρήσει το γε-

γονός ότι ξεχνάτε, απευθυνθείτε άμεσα σε ένα Ιατρείο Μνήμης και εξεταστείτε! Συζητήστε τις ανησυχίες σας με το γιατρό σας, γιατί υπάρχουν και θεραπεύσιμες καταστάσεις που προκαλούν προβλήματα μνήμης, όπως η κατάθλιψη, οι χρόνιες λοιμώξεις, οι ανεπάρκειες βιταμινών, τα προβλήματα του θυρεοειδούς, οι όγκοι του εγκεφάλου!

Γιατί είναι σημαντική η έγκαιρη διάγνωση; Η άνοια δεν είναι φυσιολογικό κομμάτι των γηρατειών. Τα οφέλη της πρώιμης διάγνωσης είναι πολλά. Η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση βοηθά τους πάσχοντες: ò Να επωφεληθούν από τις διαθέσιμες

φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές θεραπείες. ò Να ενημερωθούν σωστά για την εξέλιξη της νόσου και τις διαθέσιμες πηγές βοήθειας. ò Να προγραμματίσουν τη ζωή τους και να πάρουν αποφάσεις για το μέλλον τους. ò Να διατηρήσουν την ποιότητα της ζωής τους μαζί με τους αγαπημένους τους.

Ποια όπλα έχουμε σήμερα για την αντιμετώπιση της νόσου;

Υλοποιούνται όμως και πολλές κλινικές δοκιμές νέων φαρμάκων που στοχεύουν πολλαπλούς παθογενετικούς μηχανισμούς της νόσου Alzheimer. Τα μέχρι στιγμής επιστημονικά δεδομένα μας επιτρέπουν να είμαστε αισιόδοξοι, ότι στα επόμενα χρόνια οι πρόοδοι της επιστήμης θα έχουν και πρακτική εφαρμογή στη φροντίδα των ασθενών με άνοια!

Πόσο σημαντικές είναι οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις και τι περιλαμβάνουν; Οι μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις στην άνοια είναι πολύ σημαντικές και έρχονται να ενισχύσουν το θεραπευτικό αποτέλεσμα των διαθέσιμων φαρμάκων. Οι παρεμβάσεις αυτές μπορεί να γίνονται μέσω της νοητικής ενδυνάμωσης, της λογοθεραπείας, της εργοθεραπείας, της ψυχοθεραπείας, της θεραπείας δια των αναμνήσεων, της θεραπείας τέχνης, της φυσικοθεραπείας και της γυμναστικής. Όλες αυτές οι παρεμβάσεις είναι διαθέσιμες στα Κέντρα Ημέρας της Εταιρείας Alzheimer Αθηνών, είτε μέσω ατομικών ή ομαδικών προγραμμάτων και διαφοροποιούνται ανάλογα με το στάδιο της νόσου.

Χρησιμοποιούμε φαρμακευτικές και μη φαρμακευτικές παρεμβάσεις. Οι εγκεκριμένοι θεραπευτικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται σήμερα για τη θεραπεία της νόσου Alzheimer είναι οι αναστολείς της χολινεστεράσης (δονεπεζίλη, ριβαστιγμίνη, γκαλανταμίνη) και η μεμαντίνη. Τα φάρμακα αυτά θεωρούνται συμπτωματικές θεραπείες και ελέγχουν μερικώς τα νοητικά και συμπεριφορικά συμπτώματα της νόσου, χωρίς να επηρεάζουν τη νευροεκφυλιστική διεργασία στον εγκέφαλο των πασχόντων.

στα χρωματα του διαβήτη

x

93

ΠΕΡΙ...Ψ Υ Χ Η Σ

94

x

στα χρωματα του διαβήτη

Γράφει η:

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΚΑΒΑΛΛΙΕΡΑΤΟΥ Ψυχολόγος / Συστημική Οικογενειακή Ψυχοθεραπεύτρια MSc Κλινική & Κοινοτική Ψυχολόγος Μετ. Παιδοψυχολογίας & Ψυχολογίας Εφήβων Φωτό: Γιώργος Μπουζάκης

Social media break

Πώς και γιατί;

Τα social media πλέον υπάρχουν καθημερινά στη ζωή μας, με πολλούς καθημερινούς χρήστες. Πράγματι, είναι εντυπωσιακός ο ρυθμός που όλα τα μέσα αποτελούν κομμάτι της ζωής μας και αυτό έχει σημαντική επιρροή και στον ψυχισμό μας.

Τι πραγματικά συμβαίνει στον κόσμο των social media Η ωραία εικόνα: Ο καθένας έχει την ανάγκη να βελτιώσει την εικόνα του και να προσπαθήσει να εκθέσει την καλύτερη εκδοχή του. Από την άλλη πλευρά, άνθρωποι που δεν περνούν καλά ή έχουν κάποιες συναισθηματικές δυσκολίες στη ζωή τους, επιλέγουν και πάλι να προβάλουν

κάποια ωραιοποιημένα, ακόμη και πλασματικά κομμάτια της ζωής τους, κόντρα στην πραγματικότητα, γιατί θεωρούν πως με αυτό τον τρόπο θα γίνουν πιο αρεστοί. Μοναξιά: Σε άτομα που αισθάνονται μεγαλύτερη μοναξιά, η χρήση αυτών των μέσων βοηθά θετικά, καθώς δεν χρειάζεται να εκθέτουν τον εαυτό τους, ενώ μένουν προστατευμένοι πίσω από μία οθόνη. Από την άλλη

στα χρωματα του διαβήτη

x

95

ΠΕΡΙ...Ψ Υ Χ Η Σ

ΝΑ ΘΥΜΑΣΤΕ, ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΚΟΙΝΟΠΟΙΕΙ ΤΙΣ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ Ή ΤΙΣ ΔΥΣΑΡΕΣΤΕΣ ΣΤΙΓΜΕΣ ΤΟΥ, ΑΛΛΑ ΤΙΣ ΠΙΟ ΦΩΤΕΙΝΕΣ.

πλευρά, άτομα που βιώνουν τη μοναξιά δυσάρεστα, αναπτύσσουν μια ψευδαίσθηση πως μέσω αυτών αποκτούν κοινωνικά μια επιβεβαίωση, η οποία λείπει από την πραγματική τους ζωή. Πόσο εύκολα μπορούμε να πέσουμε σε σύγκριση: Η ανάγκη για ταύτιση και σύγκριση μέσα από τον κυβερνοχώρο πολλαπλασιάζεται, καθώς όλοι βλέπουμε «την πιο ωραία εικόνα» και εκδοχή του καθενός. Όμως, αυτό πολλές φορές που φαίνεται είναι πως κάτι τέτοιο δεν έχει σχέση με την πραγματικότητα. Έτσι, αυτό μπορεί αφενός να δημιουργήσει ένα κίνητρο σε κάποιον, ώστε να ασχοληθεί περισσότερο με τη βελτίωση της ζωής του. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να εντείνει συναισθήματα δυσαρέσκειας από τον εαυτό του ή και από τη ζωή του, βλέποντας τριγύρω μόνο ιδανικά πρότυπα και να αισθάνεται ένα κενό.

96

x

στα χρωματα του διαβήτη

Γι’ αυτό σκεφτείτε τι έχετε στην «αληθινή» ζωή, απολαύστε χρόνο με τον εαυτό σας και τους δικούς σας ανθρώπους. Επενδύστε περισσότερο στον «έξω κόσμο» και προσπαθήστε όσο μπορείτε να απομακρύνεστε από την άσκοπη χρήση των μέσων δικτύωσης. Όταν σταδιακά διαπιστώσετε πως η συνεχής χρήση των μέσων δικτύωσης καλύπτουν συναισθηματικά κάποιο κενό, τότε είναι η κατάλληλη στιγμή να πατήσετε το κουμπί και να βγείτε «εκτός λειτουργίας». Είναι πολλές οι περιπτώσεις όπου έχει αποδειχθεί πως η έντονη ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μπορεί να εντείνει ή και να δημιουργήσει συναισθήματα άγχους, θλίψης και να επηρεάσει δραστικά την ψυχική υγεία του ατόμου, ακόμη και όταν αυτό δεν είναι απόλυτα εμφανές.

Εάν νιώθετε ότι συναισθηματικά βιώνετε κάποια αρνητικά συναισθήματα ò αποσυνδεθείτε, ò προσπαθήστε να αναρωτηθείτε τι θα

σας βοηθούσε – τι θα ήταν χρήσιμο ώστε να αισθανθείτε λίγο καλύτερα, ò θέστε όρια στον εαυτό σας για πιο

λόγο χρησιμοποιείτε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, τι σας προσφέρουν και τι θετικό κρατάτε από αυτά και ò απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό.

Μην είστε μόνοι σε τόσο δύσκολα συναισθήματα, ζητήστε βοήθεια προκειμένου να εντοπίσετε τη ρίζα των δυσκολιών σας και να τις αντιμετωπίσετε στην πραγματική ζωή.

στα χρωματα του διαβήτη

x

97

Δ Ε ΛΤ Ι Ο Τ Υ Π Ο Υ

Χωρίς γλουτένη; Γίνεται! Η Βιομηχανία Ζυμαρικών ΗΛΙΟΣ εγκαινιάζει τη βιβλιοθήκη οδηγών για θέματα διατροφής. Οι πρώτοι δύο οδηγοί προσφέρουν συμβουλές προς πάσχοντες με κοιλιοκάκη και ΣΔ. Η Βιομηχανία Ζυμαρικών ΗΛΙΟΣ παρουσίασε σε πρόσφατη εκδήλωση στη Θεσσαλονίκη δύο αναλυτικούς και χρήσιμους οδηγούς για τη διαχείριση της κοιλιοκάκης, απαραίτητους για κάθε πάσχοντα από κοιλιοκάκη ή δυσανεξία στη γλουτένη.

1 μπορώ και χώρις γλουτένη

Οι δύο αυτοί οδηγοί, η δημιουργία των οποίων εντάσσεται στις δράσεις εταιρικής κοινωνικής ευθύνης της ΗΛΙΟΣ, είναι το πρώτο βήμα μιας γενικότερης προσπάθειας ανάπτυξης μιας πλήρους βιβλιοθήκης οδηγών για θέματα που μας απασχολούν αναφορικά με τη διατροφή, την υγεία και την ευεξία μας. Με τίτλους «Μπορώ και Χωρίς Γλουτένη» και «Κοιλιοκάκη και Σακχαρώδης Διαβήτης: Μια Γλυκιά Συμμαχία», οι δύο οδηγοί δίνουν στους πάσχοντες όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για να μπορέσουν να προσαρμοστούν σε μια διά βίου διατροφή ελεύθερη γλουτένης που αποτελεί και τη μοναδική θεραπεία της κοιλιοκάκης.

Ο πρώτος οδηγός έχει συνταχθεί από τη Μαίρη Τσελεκίδου, νοσηλεύτρια και μητέρα πάσχοντος και εστιάζει σε πρακτικές συμβουλές που πρέπει να γνωρίζει ο κάθε πάσχοντας ή φροντιστής αυτού για την καθημερινότητά του και τις προκλήσεις της νόσου. Η θεματολογία του οδηγού είναι ευρεία και καλύπτει θέματα όπως η ανάγνωση της διατροφικής ετικέτας, η προετοιμασία των γευμάτων στο σπίτι, το φαγητό έξω, το γεύμα των παιδιών στο σχολείο και πολλά ακόμα. Ο δεύτερος οδηγός εστιάζει στους ανθρώπους που πάσχουν ταυτόχρονα από Κοιλιοκάκη και Σακχαρώδη Διαβήτη τύπου 1. Ο συντάκτης του οδηγού, Dr Χάρης Δημοσθενόπουλος, Διατροφολόγος-Βιολόγος ΜMedSci.PhD, με απλό και κατανοητό τρόπο δίνει στους πάσχοντες διατροφικές κατευθύνσεις ώστε να μπορούν να αντιμετωπίζουν τις διατροφικές προκλήσεις της καθημερινότητας. Βασικό μήνυμα των δύο οδηγών είναι ότι μια διατροφή ελεύθερη από γλουτένη μπορεί να είναι ελεύθερη από περιορισμούς και απαγορεύσεις. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η Βιομηχανία Ζυμαρικών ΗΛΙΟΣ κλείνει φέτος 90 χρόνια παραγωγής και διακίνησης υψηλής ποιότητας προϊόντων, με έμφαση στη γεύση και την καινοτομία. Με εξαγωγική παρουσία σε 30 χώρες και στις 5 ηπείρους, η ΗΛΙΟΣ -έχοντας πάντα στο επίκεντρο τον άνθρωπο- δίνει ιδιαίτερη έμφαση στα προϊόντα χωρίς γλουτένη, ώστε να προσφέρει ποικιλία επιλογών και πλούσια γεύση στους πάσχοντες ώστε να απολαμβάνουν όλοι εκλεκτές γεύσεις χωρίς περιορισμούς.

Έχεις κοιλιοκάκη ή δυσανεξία στη γλουτένη; Επικοινώνησε με την εταιρεία ΗΛΙΟΣ στο e-mail welcome@heliospasta.gr και λάβε εντελώς δωρεάν τους δύο πρώτους οδηγούς για τη διαχείριση της κοιλιοκάκης. Οι δύο οδηγοί κυκλοφορούν στην ελληνική και αγγλική γλώσσα. Για περισσότερες πληροφορίες αναφορικά με την εταιρεία και τα προϊόντα χωρίς γλουτένη ΗΛΙΟΣ, Molino di Ferro και Semper μπορείτε να επισκεφθείτε τη σελίδα www.heliospasta.gr.

98

x

στα χρωματα του διαβήτη

στα χρωματα του διαβήτη

x

99