Bory dla seniora by Karol Gutsze

Bory Tucholskie dla Seniora Ochrona przyrody i Å&#x203A;rodowiska w Polsce Karol Gutsze Tuchola, 4.05.2017 r.

Ochrona przyrody i środowiska w Polsce ●

Zrównoważony rozwój, zrównoważona turystyka

●

Ustawa o ochronie przyrody

●

Rezerwaty Biosfery UNESCO

●

Interpretacja jako metoda ochrony i prezentacji

Zrównoważony rozwój, zrównoważona turystyka ●

Paradygmat ciągłego rozwoju

●

Ograniczone zasoby

●

Znikające bariery

●

Eksponencjalny wzrost liczby turystów

●

Ryzyko zmiany

●

Konieczność świadomego zarządania

Zrównoważony rozwój

Zrównoważony rozwój Zrównoważony rozwój (często niefortunnie określany jako ekorozwój, choć kwestie ekologiczne są tylko jednym z jego elementów) to taki proces zmian społecznych, gospodarczych i środowiskowych, który zapewnia równowagę pomiędzy zyskami i kosztami rozwoju i to w perspektywie przyszłych pokoleń, czyli jest „odzwierciedleniem polityki i strategii ciągłego rozwoju gospodarczego i społecznego bez szkody dla środowiska i zasobów naturalnych, od których jakości zależy kontynuowanie działalności człowieka i dalszy rozwój” (Lokalna Agenda 2001). Elementem tak rozumianego zrównoważonego rozwoju musi być spójność społeczna. Rozwój stał się jednym z podstawowych celów działania politycznego, jakie stawiają sobie przywódcy światowi – narodowi i lokalni. Rozwój decyduje o sukcesie. Jednak efekty uboczne niekontrolowanego rozwoju stają się coraz bardziej dotkliwe, tak więc celem polityki jest w dużym stopniu nie tylko stymulowaniu rozwoju, ale i przeciwdziałanie niekorzystnym zjawiskom, które on powoduje. Efekty niezrównoważonego, ekstensywnego rozwoju zaczęły wzbudzać niepokój zarówno ludzi nauki (np. raporty Klubu Rzymskiego), jak i części opinii publicznej (np. ruchy ekologiczne), zarówno w kwestiach dotyczących wyczerpywania się zasobów (szczególnie źródeł energii), jak i dewastacji środowiska naturalnego czy znacznego rozwarstwienia społecznego w poszczególnych krajach i w perspektywie globalnej. Przełomem w politycznym podejściu do kwestii rozwoju była konferencja „Środowisko i Rozwój”, która odbyła się w 1992 r. w Rio de Janeiro, zakończona przyjęciem tzw. deklaracji z Rio. Określona tam zasada zrównoważonego rozwoju stała się w Polsce w 1997 r. wymogiem konstytucyjnym. Źródło: ekonomiaspoleczna.pl

Zrównoważony rozwój Zrównoważony rozwój to proces przemian, który zapewnia zaspokajanie potrzeb obecnego pokolenia bez umniejszania szans rozwojowych przyszłych generacji, m.in. dzięki zintegrowanym działaniom w zakresie rozwoju gospodarczego, społecznego oraz w zakresie środowiska. Takie rozumienie zagadnienia zrównoważonego rozwoju zostało rozpowszechnione dzięki raportowi Światowej Komisji G.H. Brundtland do spraw Środowiska i Rozwoju pt. Our Common Future (Nasza wspólna przyszłość). Dalszy rozwój idei kontynuowany był na Szczycie Ziemi w 1992 r., w efekcie którego wypracowano dokument Agenda 21. Kolejny kamień milowy działań na rzecz zrównoważonego rozwoju stanowiła Deklaracja Milenijna Narodów Zjednoczonych, w której określone zostały Milenijne Cele Rozwoju (Millenium Development Goals). Ich realizacja miała pozwolić na skuteczne stawienie czoła wyzwaniom XXI wieku w perspektywie do 2015 r. Postanowienia szczytu z 1992 r. zostały odnowione w 2002 r. w Johannesburgu, a następnie na szczycie w Rio de Janeiro w 2012 r., określanym jako Rio+20 (deklaracja The Future We Want – Przyszłość jakiej chcemy). Milenijne Cele Rozwoju zostały zastąpione w 2015 r. przez Cele Zrównoważonego Rozwoju (Sustainable Development Goals) zawarte w Agendzie Rozwojowej 2030 Transforming Our World. Ze zrównoważonym rozwojem ściśle wiążą się: koncepcja zielonej gospodarki oraz takie inicjatywy jak Wyjść poza PKB (Beyond GDP) czy raport Stiglitza. Źródło: stat.gov.pl

Zrównoważona turystyka Według WTO (Światowa Organizacja Turystyki) Zrównoważona turystyka to turystyka, która prowadzi do zarządzania wszystkimi zasobami w taki sposób, aby potrzeby ekonomiczne, społeczne i estetyczne były spełnione przy jednoczesnym zachowaniu integralności kulturowej, różnorodności biologicznej, systemów podtrzymywania życia oraz nie zaburzając kluczowych procesów ekologicznych. Światowa Organizacja Turystyki definiuje zrównoważoną turystykę, jako turystykę, która spełnia potrzeby zarówno turystów, jak i regionów przyjmujących turystów, jednocześnie chroniąc je i wspierając możliwości ich rozwoju w przyszłości. Zrównoważona turystyka nie powinna być traktowana, jako rodzaj produktu lub usługi, ale jako pewien etos wszystkich działań powiązanych z turystyką. Jako taka, jest integralną częścią wszystkich aspektów rozwoju turystyki i zarządzania, i nie powinna być traktowana jako element dodatkowy. Głównym celem zrównoważonej turystyki jest zachowanie ekonomicznych i społecznych korzyści wynikających z rozwoju turystyki przy jednoczesnym zmniejszeniu lub złagodzeniu niepożądanych oddziaływań na środowisko naturalne, historyczne, kulturowe lub społeczne. Cel ten osiągany jest poprzez równoważenie potrzeb turystów z potrzebami turystycznych destynacji.

Zrównoważona turystyka Według UNEP (Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych) Zasady zrównoważonego rozwoju odwołują się do rozwoju turystyki pod kątem jej wpływu na środowisko naturalne, aspekty ekonomiczne i społeczno-kulturowe. Jednocześnie istotne jest zachowaniu balansu pomiędzy tymi trzeba obszarami, tak, aby zapewnić ich zrównoważony rozwój w perspektywie długookresowej. A zatem, zrównoważona turystyka powinna: ●

●

Wykorzystywać w sposób optymalny zasoby środowiska naturalnego (które stanowią kluczowy element dla rozwoju turystyki), chroniąc podstawowe procesy ekologiczne, dziedzictwo przyrodnicze i różnorodność biologiczną. Szanować społeczno-kulturalny autentyzm społeczności przyjmujących, chronić ich dziedzictwo kulturowe i architektoniczne, oraz ich tradycyjne wartości, a także przyczyniać się do budowania międzykulturowego zrozumienia i tolerancji. Zapewniać skuteczne, długookresowe działania gospodarcze, które przyniosą społecznoekonomiczne korzyści wszystkim zainteresowanym stronom i będą między nimi sprawiedliwe rozdzielone. Chodzi tu między innymi o stabilność zatrudnienia, możliwości zarobkowania oraz różnego rodzaju usługi społeczne dostępne dla społeczności przyjmujących. Tym samym, zrównoważona turystyka powinna przyczyniać się do zmniejszenia ubóstwa.

Ustawa o ochronie przyrody ●

●

USTAWA z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody Art. 1. Ustawa określa cele, zasady i formy ochrony przyrody żywej i nieożywionej oraz krajobrazu. Art. 2. 1. Ochrona przyrody, w rozumieniu ustawy, polega na zachowaniu, zrównoważonym użytkowaniu oraz odnawianiu zasobów, tworów i składników przyrody:

1) dziko występujących roślin, zwierząt i grzybów; 2) roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną gatunkową; 3) zwierząt prowadzących wędrowny tryb życia; 4) siedlisk przyrodniczych; 5) siedlisk zagrożonych wyginięciem, rzadkich i chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów; 6) tworów przyrody żywej i nieożywionej oraz kopalnych szczątków roślin i zwierząt; 7) krajobrazu; 8) zieleni w miastach i wsiach; 9) zadrzewień.

Ustawa o ochronie przyrody 2. Celem ochrony przyrody jest: 1) utrzymanie procesów ekologicznych i stabilności ekosystemów; 2) zachowanie różnorodności biologicznej; 3) zachowanie dziedzictwa geologicznego i paleontologicznego; 4) zapewnienie ciągłości istnienia gatunków roślin, zwierząt i grzybów, wraz z ich siedliskami, przez ich utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony; 5) ochrona walorów krajobrazowych, zieleni w miastach i wsiach oraz zadrzewień; 6) utrzymywanie lub przywracanie do właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych, a także pozostałych zasobów, tworów i składników przyrody; 7) kształtowanie właściwych postaw człowieka wobec przyrody przez edukację, informowanie i promocję w dziedzinie ochrony przyrody

Ustawa o ochronie przyrody Art. 5. Użyte w ustawie określenia oznaczają: 2e) krajobraz – krajobraz w rozumieniu art. 2 pkt 16e ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym 2f) krajobraz kulturowy – krajobraz kulturowy w rozumieniu art. 3 pkt 14 ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami 4) ochrona częściowa – ochronę gatunków roślin, zwierząt i grzybów dopuszczającą możliwość redukcji liczebności populacji oraz pozyskiwania osobników tych gatunków lub ich części; 5) ochrona czynna – stosowanie, w razie potrzeby, zabiegów ochronnych w celu przywrócenia naturalnego stanu ekosystemów i składników przyrody lub zachowania siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk roślin, zwierząt lub grzybów; 8) ochrona krajobrazowa – zachowanie cech charakterystycznych danego krajobrazu; 9) ochrona ścisła – całkowite i trwałe zaniechanie bezpośredniej ingerencji człowieka w stan ekosystemów, tworów i składników przyrody oraz w przebieg procesów przyrodniczych na obszarach objętych ochroną, a w przypadku gatunków – całoroczną ochronę należących do nich osobników i stadiów ich rozwoju; 22) udostępnianie – umożliwianie korzystania z parku narodowego, rezerwatu przyrody lub niektórych ich obszarów i obiektów w celach naukowych, edukacyjnych, turystycznych, rekreacyjnych, sportowych, filmowania, fotografowania, a także w celach zarobkowych;

Ustawa o ochronie przyrody Art. 6. 1. Formami ochrony przyrody są: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomniki przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) użytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

Ustawa o ochronie przyrody Art. 8. 1. Park narodowy obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. 2. Park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów. Art. 12. 1. Obszar parku narodowego może być udostępniany w sposób, który nie wpłynie negatywnie na przyrodę w parku narodowym. 2. W planie ochrony parku narodowego, a do czasu jego sporządzenia – w zadaniach ochronnych ustala się miejsca, które mogą być udostępniane, oraz maksymalną liczbę osób mogących przebywać jednocześnie w tych miejscach. 3. Za wstęp do parku narodowego lub na niektóre jego obszary oraz za udostępnianie parku narodowego lub niektórych jego obszarów mogą być pobierane opłaty.

Ustawa o ochronie przyrody Art. 13. 1. Rezerwat przyrody obejmuje obszary zachowane w stanie naturalnym lub mało zmienionym, ekosystemy, ostoje i siedliska przyrodnicze, a także siedliska roślin, siedliska zwierząt i siedliska grzybów oraz twory i składniki przyrody nieożywionej, wyróżniające się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, kulturowymi lub walorami krajobrazowymi Art. 14. Minister właściwy do spraw środowiska określi, w drodze rozporządzenia, rodzaje, typy i podtypy rezerwatów przyrody, kierując się potrzebą zapewnienia na obszarach cennych przyrodniczo, zróżnicowanych pod względem wartości przyrodniczych, ochrony rezerwatowej oraz wytypowania reprezentatywnej liczby rezerwatów przyrody ze względu na dominujący przedmiot ochrony i główny typ ekosystemu.

Ustawa o ochronie przyrody Art. 15. 1. W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody zabrania się: 1) budowy lub przebudowy obiektów budowlanych i urządzeń technicznych, z wyjątkiem obiektów i urządzeń służących celom parku narodowego albo rezerwatu przyrody; 3) chwytania lub zabijania dziko występujących zwierząt, zbierania lub niszczenia jaj, postaci młodocianych i form rozwojowych zwierząt, umyślnego płoszenia zwierząt kręgowych, zbierania poroży, niszczenia nor, gniazd, legowisk i innych schronień zwierząt oraz ich miejsc rozrodu; 4) polowania, z wyjątkiem obszarów wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych ustanowionych dla rezerwatu przyrody; 5) pozyskiwania, niszczenia lub umyślnego uszkadzania roślin oraz grzybów; 6) użytkowania, niszczenia, umyślnego uszkadzania, zanieczyszczania i dokonywania zmian obiektów przyrodniczych, obszarów oraz zasobów, tworów i składników przyrody; 7) zmiany stosunków wodnych, regulacji rzek i potoków, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody; 8) pozyskiwania skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, minerałów i bursztynu; 9) niszczenia gleby lub zmiany przeznaczenia i użytkowania gruntów; 10) palenia ognisk i wyrobów tytoniowych oraz używania źródeł światła o otwartym płomieniu, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska;

Ustawa o ochronie przyrody Art. 15. 1. W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody zabrania się: 11) prowadzenia działalności wytwórczej, handlowej i rolniczej, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony; 12) stosowania chemicznych i biologicznych środków ochrony roślin i nawozów; 13) zbioru dziko występujących roślin i grzybów oraz ich części, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 14) połowu ryb i innych organizmów wodnych, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony lub zadaniach ochronnych; 15) ruchu pieszego, rowerowego, narciarskiego i jazdy konnej wierzchem, z wyjątkiem szlaków i tras narciarskich wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 16) wprowadzania psów na obszary objęte ochroną ścisłą i czynną, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych w planie ochrony, psów pasterskich wprowadzanych na obszary objęte ochroną czynną, na których plan ochrony albo zadania ochronne dopuszczają wypas oraz psów asystujących w rozumieniu art. 2 pkt 11 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych

Ustawa o ochronie przyrody Art. 15. 1. W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody zabrania się:

17) wspinaczki, eksploracji jaskiń lub zbiorników wodnych, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 18) ruchu pojazdów poza drogami publicznymi oraz poza drogami położonymi na nieruchomościach stanowiących własność parków narodowych lub będących w użytkowaniu wieczystym parków narodowych, wskazanymi przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 19) umieszczania tablic, napisów, ogłoszeń reklamowych i innych znaków niezwiązanych z ochroną przyrody, udostępnianiem parku albo rezerwatu przyrody, edukacją ekologiczną, z wyjątkiem znaków drogowych i innych znaków związanych z ochroną bezpieczeństwa i porządku powszechnego; 20) zakłócania ciszy; 21) używania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego, uprawiania sportów wodnych i motorowych, pływania i żeglowania, z wyjątkiem akwenów lub szlaków wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 22) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu;

Ustawa o ochronie przyrody Art. 15. 1. W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody zabrania się:

23) biwakowania, z wyjątkiem miejsc wyznaczonych przez dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody – przez regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 24) prowadzenia badań naukowych – w parku narodowym bez zgody dyrektora parku, a w rezerwacie przyrody – bez zgody regionalnego dyrektora ochrony środowiska; 25) wprowadzania gatunków roślin, zwierząt lub grzybów, bez zgody ministra właściwego do spraw środowiska; 26) wprowadzania organizmów genetycznie zmodyfikowanych; 27) organizacji imprez rekreacyjno-sportowych – w parku narodowym bez zgody dyrektora parku narodowego, a w rezerwacie przyrody bez zgody regionalnego dyrektora ochrony środowiska..

Ustawa o ochronie przyrody Art. 16. 1. Park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania, popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju. Art. 17. 1. W parku krajobrazowym mogą być wprowadzone następujące zakazy: 1) realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko; 2) umyślnego zabijania dziko występujących zwierząt, niszczenia ich nor, legowisk, innych schronień i miejsc rozrodu oraz tarlisk i złożonej ikry, z wyjątkiem amatorskiego połowu ryb oraz wykonywania czynności w ramach racjonalnej gospodarki rolnej, leśnej, rybackiej i łowieckiej; 3) likwidowania i niszczenia zadrzewień śródpolnych, przydrożnych i nadwodnych, jeżeli nie wynikają z potrzeby ochrony przeciwpowodziowej lub zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego lub wodnego lub budowy, odbudowy, utrzymania, remontów lub naprawy urządzeń wodnych; 4) pozyskiwania do celów gospodarczych skał, w tym torfu, oraz skamieniałości, w tym kopalnych szczątków roślin i zwierząt, a także minerałów i bursztynu; 5) wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu, z wyjątkiem prac związanych z zabezpieczeniem przeciwsztormowym, przeciwpowodziowym lub przeciwosuwiskowym lub budową, odbudową, utrzymaniem, remontem lub naprawą urządzeń wodnych; 6) dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli zmiany te nie służą ochronie przyrody lub racjonalnej gospodarce rolnej, leśnej, wodnej lub rybackiej;

Ustawa o ochronie przyrody Art. 17. 1. W parku krajobrazowym mogą być wprowadzone następujące zakazy: 7) budowania nowych obiektów budowlanych w pasie szerokości 100 m od: a) linii brzegów rzek, jezior i innych naturalnych zbiorników wodnych, b) zasięgu lustra wody w sztucznych zbiornikach wodnych usytuowanych na wodach płynących przy normalnym poziomie piętrzenia określonym w pozwoleniu wodnoprawnym, o którym mowa w art. 122 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne – z wyjątkiem obiektów służących turystyce wodnej, gospodarce wodnej lub rybackiej; 8) lokalizowania obiektów budowlanych w pasie szerokości 200 m od krawędzi brzegów klifowych oraz w pasie technicznym brzegu morskiego; 9) likwidowania, zasypywania i przekształcania zbiorników wodnych, starorzeczy oraz obszarów wodno-błotnych; 10) wylewania gnojowicy, z wyjątkiem nawożenia własnych gruntów rolnych; 11) prowadzenia chowu i hodowli zwierząt metodą bezściółkową; 12) utrzymywania otwartych rowów ściekowych i zbiorników ściekowych; 13) organizowania rajdów motorowych i samochodowych; 14) używania łodzi motorowych i innego sprzętu motorowego na otwartych zbiornikach wodnych.

Ustawa o ochronie przyrody Art. 17. 1a. W parku krajobrazowym, w strefach, o których mowa w art. 20 ust. 4 pkt 7 (strefy ochrony krajobrazów stanowiących w szczególności przedpola ekspozycji, osie widokowe, punkty widokowe oraz obszary zabudowane wyróżniające się lokalną formą architektoniczną, wyznaczone w obrębie krajobrazów priorytetowych, istotnych dla zachowania walorów krajobrazowych parku krajobrazowego) dla terenów: 1) objętych miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wprowadza się zakazy: a) lokalizowania nowych obiektów budowlanych, b) zalesiania; 2) nieobjętych miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego wprowadza się zakazy: a) lokalizowania nowych obiektów budowlanych, b) lokalizowania nowych obiektów budowlanych odbiegających od lokalnej formy architektonicznej, c) lokalizowania nowych obiektów budowlanych o wysokości przekraczającej 2 kondygnacje lub 7 m, d) zalesiania. 1b. W parku krajobrazowym zakazuje się niszczenia i uszkadzania obiektów o istotnym znaczeniu historycznym i kulturowym wskazanych w planie ochrony dla parku krajobrazowego

Ustawa o ochronie przyrody Art. 25. 1. Sieć obszarów Natura 2000 obejmuje: 1) obszary specjalnej ochrony ptaków; 2) specjalne obszary ochrony siedlisk; 3) obszary mające znaczenie dla Wspólnoty. 2. Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych formami ochrony przyrody, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 1–4 i 6–9

Rezerwaty Biosfery UNESCO Rezerwat biosfery (ang. biosphere reserve) – wyznaczony obszar chroniony zawierający cenne zasoby przyrodnicze. Rezerwaty biosfery na świecie powstały w ramach programu UNESCO MAB (ang. Man and the Biosphere, pol. Człowiek i biosfera). Według Ramowego statutu światowej sieci rezerwatów biosfery, powstałej w 1995, rezerwaty te są tworzone, aby promować i demonstrować zrównoważony związek człowieka z biosferą. Artykuł 4. stanowi, że rezerwat biosfery obejmuje mozaikę ekosystemów. W ramach tych rezerwatów znajdują się ekosystemy reprezentatywne dla głównych biomów danego kraju. Celem powstania tych rezerwatów jest stworzenie miejsc ochrony, obserwacji i badań. W ramach każdego rezerwatu tego typu wyróżnia się strefę centralną (core zone), buforową (buffer zone), czyli zabezpieczającą oraz przejściową (transition zone). W czerwcu 2010 było 564 rezerwatów biosfery w 109 krajach, z tego 10 w Polsce, dla porównania w 2002 408 w 94 krajach. Źródło: Wikipedia

Rezerwaty Biosfery UNESCO Program "Człowiek i biosfera" (ang. Man and the Biosphere, skr. MAB) – zainicjowany w 1971 r. przez UNESCO, międzynarodowy program, którego celem jest tworzenie i propagowanie prawidłowych relacji pomiędzy ludźmi a biosferą. Zadaniem programu jest osiągnięcie trwałej równowagi pomiędzy często sprzecznymi celami jak zachowanie różnorodności biologicznej, wspieranie rozwoju zasobów ludzkich, utrzymanie wartości kulturowych. (...) Program "Człowiek i biosfera" skupia się na badaniu relacji pomiędzy człowiekiem a naturą i jest odpowiedzią UNESCO oraz ONZ na problemy poruszane w trakcie światowych dialogów poświęconych ochronie środowiska, takich jak Konferencja Narodów Zjednoczonych na temat Środowiska i Rozwoju (Szczyt Ziemi z 1992 roku), a w szczególności jest realizacją celów nakreślonych w Konwencji o różnorodności biologicznej. W pierwszych latach główny nacisk kładziono na potrzebę istnienia chronionych obszarów dzikiej, niezniszczonej przyrody (...) udostępnione do badań naukowych, które obejmowały swymi granicami ekosystemy reprezentatywne dla głównych biomów świata lub ważne z różnych powodów dla danego kraju. Skupiano się przede wszystkim na samej ochronie środowiska.(...) W 1995 roku w Sewilli na konferencji MAB wyznaczono nową strategię ich tworzenia. Według niej rezerwaty biosfery nie miały być wyizolowanymi strefami, do których dostęp obwarowany jest licznymi chroniącymi je przepisami, lecz miejscami gdzie człowiek żyje w zgodzie z przyrodą, gdzie rozwój gospodarczy i społeczno-kulturowy prowadzony jest w równowadze z zachowaniem różnorodności biologicznej. Rezerwaty biosfery miały być nie tylko samymi obszarami chronionymi. Ich centralna i zasadnicza część, pozostająca pod ścisłą ochroną (strefa centralna), miała zostać otoczona obszarami o coraz mniej restrykcyjnym charakterze (strefa buforowa i tranzytowa), które byłyby przyjazne wobec ekonomicznego rozwoju regionu. Źródło: Wikipedia

Rezerwaty Biosfery UNESCO Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie – leżący na obszarze województwa kujawsko-pomorskiego oraz pomorskiego, największy polski rezerwat biosfery utworzony w 2010 r. przez Międzynarodową Radę Koordynującąb UNESCO do spraw "Człowiek i Biosfera" (MAB). Zajmuje powierzchnię 3195 km². Swoim zasięgiem obejmuje największy kompleks leśny w Polsce - Bory Tucholskie. Strefę rdzenną rezerwatu stanowi Park Narodowy „Bory Tucholskie” oraz 25 rezerwatów przyrody stanowiących najcenniejsze przyrodniczo obiekty całego regionu Borów Tucholskich: Dolina Rzeki Brdy, Bagna nad Stążką, Źródła Stążki, Jezioro Piaseczno, Brzęki im. Zygmunta Czubińskiego, Miedzno, Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego, Jezioro Laska, Mętne, Bór Chrobotkowy, Bagno Stawek, Jezioro Ciche, Jezioro Małe Łowne, Piecki, Cisy nad Czerską Strugą, Kręgi Kamienne, Jezioro Zdręczno, Krwawe Doły, Dury, Jeziorka Kozie, Jezioro Nawionek, Ustronie, Bagno Grzybna, Jelenia Góra, Martwe. Łączna powierzchnia strefy rdzennej wynosi 78,81 km² Strefę buforową tworzą przede wszystkim cztery parki krajobrazowe, z wyłączeniem powierzchni występujących w nich rezerwatów przyrody, które stanowią strefę rdzenną. W skład tej strefy wchodzą: Wdzydzki Park Krajobrazowy, Tucholski Park Krajobrazowy, Zaborski Park Krajobrazowy oraz Wdecki Park Krajobrazowy. Powierzchnia strefy buforowej wynosi 1126,35 km². Strefę tranzytową tworzą obszary 22 gmin (13 z województwa kujawsko-pomorskiego i 9 z województwa pomorskiego) oraz miasta Tuchola, z wyłączeniem terenów wchodzących w skład parku narodowego i parków krajobrazowych. W skład tej strefy wchodzą obszary następujących gmin: Bukowiec, Cekcyn, Drzycim, Gostycyn, Jeżewo, Kęsowo, Lniano, Lubiewo, Osie, Śliwice, Świekatowo, Tuchola i Warlubie (woj. kujawsko – pomorskie) oraz Brusy, Chojnice, Czersk, Dziemiany, Karsin, Konarzyny, Kościerzyna, Lipusz, Stara Kiszewa (woj. pomorskie). Powierzchnia strefy tranzytowej wynosi 2068,65 km². Źródło: Wikipedia

Rezerwaty Biosfery UNESCO Historia powstania Rok 2000 - pierwsze prace nad utworzeniem rezerwatu biosfery "Bory Tucholskie". Luty 2008 - zawarto porozumienie pomiędzy Stowarzyszeniem "Rezerwat Biosfery Bory Tucholskie" w Tucholi a Lokalną Grupą Działania "Sandry Brdy" z Chojnic. Podjęto kolejne kroki mające na celu przygotowanie wniosku o uznanie przez UNESCO obszaru Borów Tucholskich za rezerwat biosfery. Pieczę nad opracowaniem formularza sprawował prof. dr hab. Andrzej Nienartowicz z Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu. 31 maja - 4 czerwca 2010 - 22 Sesja Międzynarodowej Rady Koordynującej programu Człowiek i Biosfera (UNESCO) w Paryżu. Podczas tego posiedzenia zapadła decyzja o utworzeniu rezerwatu biosfery „Bory Tucholskie”. 23 czerwca 2010 - w siedzibie Parku Narodowego "Bory Tucholskie" odbyła się uroczystość z okazji powołania rezerwatu biosfery „Bory Tucholskie”. Źródło: Wikipedia

Rezerwaty Biosfery UNESCO ●

Rezerwat biosfery nie jest w Polsce formą ochrony przyrody!!!

●

Funkcja ochronna, promocyjna, integracyjna

●

Szanse bez zagrożeń

●

Edukacja z zakresu zrównoważonego rozwoju – Szkocja, Irlandia

Aktywna ochrona przyrody ●

Budowa infrastruktury

●

Kanalizacja ruchu turystycznego

●

Świadoma prezentacja walorów

●

Budowanie opowieści => korzystanie z dobrych wzorców

Interpretacja jako narzędzie ochrony przyrody i środowiska Heritage interpretation is an educational activity which aims to reveal meanings and relationships through the use of original objects, by firsthand experience,and by illustrative media, rather than simply to communicate factual information. — Freeman Tilden for the US National Park Service Any communication process designed to reveal meanings and relationships of cultural and natural heritage to the public, through first-hand involvement with an object, artifact, landscape or site. — Interpretation Canada Interpretation is a mission-based communication process that forges emotional and intellectual connections between the interests of the audience and the meanings inherent in the resource. — The National Association for Interpretation Interpretation enriches our lives through engaging emotions, enhancing experiences and deepening understanding of people, places, events and objects from past and present. — The Association for Heritage Interpretation Interpretation refers to the full range of potential activities intended to heighten public awareness and enhance understanding of [a] cultural heritage site [sic]. These can include print and electronic publications, public lectures, on-site and directly related off-site installations, educational programs, community activities, and ongoing research, training, and evaluation of the interpretation process itself. — ICOMOS Ename Charter for the Interpretation and Presentation of Cultural Heritage Sites (2008)

Dziękuję za uwagę!!! Karol Gutsze