an vzw sch rift van Kar ava 2 3-m aan del ijks tijd gst e jaa rga ng nr. inti ntw ene zev 1 apr il - mei - jun i 202 Gee rde gem vaa rt 96 X v.u. Ger d Ver tom men pen wer ifte kan too r 209 9 Ant 280 0 Mec hel en Afg
Met de campervan ligt de wereld aan je voeten
Omgaan met vooroordelen over ‘Afrika
Als je je niet ongemakkelijk voelt, ben je niet aan het luisteren
Op bezoek in ViaVia Marrakech
Bye bye Belgium, Salaam Marokko!
Veilig op reis
Op Eurotrip in groep: de reistrend van 2021?
@nowhitesaviors
Voorwoord Reisfoto - Spectaculaire uitzichten van hier Trek eens dwars door België / Tips voor je zelf vertrekt Als je je niet ongemakkelijk voelt, ben je niet aan het luisteren / Omgaan met vooroordelen en stereotype beeldvorming over ‘Afrika’ Column / Boterkoek Hoe reis ik duurzaam? Circulair reizen?! De wereld aan je voeten met de campervan Bye bye Belgium, Salaam Marokko! Joker / Op Eurotrip in groep: de reistrend van 2021?
Inhoud + Colofon
Lotte Van Den Bogaert
2
Colofon
Kitty Van der Aerschot
Cover: Mitte Scheldeman Samenstelling: Jonathan Cooman Teksten: De vermelde reisbegeleiders van Karavaan en gastauteurs Eindredactie: Annelies Buys Lay-out: Jonathan Cooman Druk: Drukkerij Antilope De Bie Papier: cyclusoffset, gerecycleerd en chloorvrij
de Karavaan nr. 2
3 4 6 10 15 16 20 24 28 32
Blijven plannen maken Dries Wiercx
Voorzitter Karavaan vzw
D
e traditie is dat de voorzitter van Karavaan het voorwoord schrijft van ons driemaandelijks tijdschrift. De vorige 38 keren (!) nam Tom Van Den Borre jullie mee in zijn verhaal, dat betekent bijna een decennium aan voorzitterschap. Hij blijft actief als reisbegeleider en in het bestuur, een afscheid is het dus niet maar een dikke merci voor de voorbije periode is hier wel op zijn plaats!
Zelf mag ik de fakkel overnemen. Wie ben ik? Dries, woonachtig te Leuven, in 2013 geselecteerd als reisbegeleider, ondertussen 11 reizen begeleid, en bestemmingsverantwoordelijke van het prachtige Japan! Ik ben actief in de vorming tot reisbegeleider en help in de selectieprocedure voor nieuwe reisbegeleiders. Je leest het, Karavaan is een vereniging die die me na aan het hart ligt. Ik heb dit jaar alleszins genoten van één voordeel: de verhoogde aandacht voor het digitale. Nadat ik in 2015 en 2018 naar de ViaVia van Jogjakarta mocht reizen, was het dit jaar een blij digitaal weerzien in de virtual tour. Enkele weken geleden slaagden ze er ook in mijn keuken te laten ontploffen via een online kookworkshop. Laat dit een tip voor jou zijn: ze bieden die online kookworkshops nog aan. Laat ons ook in de toekomst onze ViaVia-familie dichtbij houden in vormingen, op weekends, in De Karvaan en in de activiteiten. Over Via’s gesproken, de meest dichtbije ViaVia in het buitenland is sinds vorig jaar de nieuwe ViaVia van Marrakesh. Dat is maar 3,5 uur vliegen maar toch denk ik dat nog niemand daar geraakt is. Gelukkig was onze Lotte daarop voorbereid en schakelde ze de TV in. Jullie hebben kunnen genieten van haar verhaal in het programma Bye Bye Belgium op GoPlay.be. In deze editie laten we haar aan het woord en vertelt ze ons over haar bijzondere parcours. Laat ons blijven plannen maken, iets dichterbij dan velen gewoon zijn, maar geen erg, ook daar is nog veel te ontdekken. Zo heeft Joker heel wat nieuwe reisconcepten binnen Europa uitgewerkt: fiets- en wandelreizen, onderweg met campervan of minibus, … opties genoeg om te verkennen. Ik ga alvast mijn reiskriebels niet opbergen: van zodra het kan trek ik er op uit! Misschien kom ik jullie wel ergens tegen. Vooraf
Tot binnenkort, dichtbij of wat verder.
de Karavaan nr. 2
3
Spectaculaire uitzichten van hier Wandelen, wandelen, wandelen. Nog nooit heb ik zoveel gewandeld als het afgelopen jaar. Het werd het hoogtepunt van mijn sociaal bestaan. Ik vond wandelen in België altijd saai, maar dit jaar ontdekte ik wandelroutes met avontuurlijke modderwegjes, rotsen, laddertjes, hoogtemeters en spectaculaire uitzichten. Elementen die, zo dacht ik, niet in België te vinden waren. Wel dus. Mijn persoonlijke favorieten zijn Les échelles en de Crêtes de Frahan (start in Rochehaut), Confluent des Deux Ourthes (start aan de barrage de Nisramont, zie foto) en Le Hérou (Nadrin). Tekst : Elien De Jaeger foto: Sarah Van Sighem
Reisfoto
Jouw foto in De Karavaan? Tag ons op Instagram: @karavaanvzw
4
de Karavaan nr. 2
Reisfoto de Karavaan nr. 2
5
Trek eens dwars door België
Deel 3 Tips voor je zelf vertrekt Trek eens dwars door België
Tekst: Els Willems Foto’s: Els Willems en haar vele reisgenoten op de GR129
6
“Zet de ene voet voor de andere en herhaal dat veel keren.” Het zou de ideale briefing zijn bij de start van de GR, want meer is het uiteindelijk niet. Of toch? De GR129 afwandelen, het leek ons wel wat. Niemand van ons had eerder een langeafstandswandeling gedaan wat de reis extra boeiend maakte. Vooraf en onderweg liepen we dan ook tegen moeilijkheden aan die we ieder op onze eigen manier probeerden te overwinnen. Samen met een aantal medewandelaars blik ik terug op de zomer van 2020.
de Karavaan nr. 2
zelf kwam ik uit ‘coronagebied’ waar afstand houden de norm was, maar meteen toen de groep mij zag werd ik vastgepakt en geknuffeld. Op mijn eerste stapdag was het duidelijk dat er al een routine was en dat er afspraken waren gemaakt. Ik heb gewoon ingepikt en gevolgd. Wat mij het meest zal bijblijven, is de warmte van de mensen. Overal waren we welkom! Mijn vertrouwen in de mensheid is enorm gegroeid. In Mons was ik er nog niet klaar mee: niet met stappen, niet met de andere Karavaners, niet met de ervaring,… Ik had nog zoveel zin om verder mee te wandelen. Zo besloot ik een weekje later om in alle vroegte op de trein te stappen naar Brugge om de allerlaatste etappe tot Blankenberge mee te maken. Het was heerlijk om de ontlading en de trots te zien wanneer we bij aankomst met de voetjes in de zee stonden! Ik geef graag dezelfde tip die ik voor
Afscheid, maar geen vaarwel
Trek eens dwars door België
Christophe Dewolf: “Ik koos bewust voor een korter avontuur van Aarlen naar Florenville. Vanaf de eerste dag werd de toon gezet. De volgende dagen zou de intensiteit van de beleving van elke etappe alleen maar toenemen, door de ontmoetingen en de gesprekken, door elkaar te vinden en op elkaar in te spelen, door de natuur van de zuiders aandoende Gaume. Wat ik zelf niet had verwacht, is dat ik op afstand alles mee zou blijven beleven via de Whatsapp-groep. Daarom besloot ik nog een stukje mee te stappen. Even hartelijk als de uitzwaai in Florenville was, is de verwelkoming in Ellezelles. Er was veel veranderd, veel gebeurd. Zo ging de GR haar laatste week in, op naar haar eindbestemming, een mooie deugddoende ervaring rijker. Ik geef nog één gouden tip mee:
elke wandeltocht die wat langer duurt geef: geniet van het van-dag-tot-dag-leven, alles wat je nodig hebt steekt in je rugzak, het enige waar je over moet nadenken is waar je ‘s avonds gaat slapen en voor de rest mag je hoofd leeg zijn/worden.”
Vergeet je niet af en toe eens om te draaien om het uitzicht achter jou ook te bewonderen.”
Trots de zee in
Leen Mattheijssens: “Na twee weken wandelen, sloot ik aan bij de groep om van Dinant tot Mons te stappen. Het werd meteen aanpassen:
de Karavaan nr. 2
7
Trek eens dwars door België
Me-time is ook belangrijk
8
Marnick Luxem: “Ik was enorm blij om na de quarantaine opnieuw op trot te kunnen gaan. Het geeft zoveel energie om buiten te kunnen zijn, dingen te ontdekken en mensen te ontmoeten terwijl je gewoon geniet van de simpele dingen. Trektochten geven je enorm veel vrijheid. Je staat en gaat waar je wilt en hebt heel weinig nodig. Een GR afwandelen is een vrij intensief gegeven en brengt toch wat complexiteit met zich mee, zeker als je het doet in groepsverband waarbij het een continu komen en gaan is van mensen. Pas op, dat is best intensief! Ik had
zelf ook regelmatig nood aan meer momenten voor mezelf. Plan dus zeker wat me-time in, ook als je in groep gaat reizen.”
Een nee heb je, een ja kan je krijgen
Nele Grootjans: “De GR129 werd een fysiek en mentaal avontuur dat ik graag wilde
de Karavaan nr. 2
aangaan. De eindbestemming was voor mij ondergeschikt aan de ervaring om als groep op stap te gaan. Samen op trektocht zijn is jezelf ontdoen van alle luxe en terugkeren naar de essentie van ‘samen zijn’. Je kan zonder iets te zeggen kilometers lang naast elkaar lopen, maar het volgende moment lig je uren te tetteren over koetjes en kalfjes. Je hebt maar een half woord nodig om een luidkeelse zangstonde in gang te steken en een goed aperitiefmoment is de basis van een gezellige avond. Ik heb nieuwe mensen ontmoet en vrienden beter leren kennen. Nog bijna dagelijks worden er herinneringen opgerakeld aan de GR129. En de km-teller blijft lopen, want ook na de GR gaat het wandelen verder. Het zal één van die reizen zijn waar we nog lang over spreken. Samen op pad gaan, is je vereerd voelen dat je getuige mocht zijn van de mindere dagen van een ander en weten dat je op jouw beurt een mindere dag mag hebben. Het is respect tonen voor elkaars stiltes en me-time-momentjes,
maar ook verwonderd zijn over de momenten die je als groep beleeft. Het is onder de indruk zijn dat je alle fases, processen, case studies en roos van Leary-vakjes uit de sessies groepsdynamica van de opleiding tot reisbegeleider herkent. Ik kan geen betere praktijkoefening bedenken! De GR is meer dan stappen naar een eindbestemming. De mooiste herinneringen worden
gecreëerd onderweg tijdens de leuke babbels met tochtgenoten, miserie-momenten waar je later om lacht, maar ook bij spontane ontmoetingen met locals. Zij wijzen je vaak
naar de hidden spots, volksverhalen of naar hun tuin, keuken, badkamer... om te overnachten. Aarzel dus niet om hen vragen te stellen! Een nee heb je, een ja kan je krijgen!”
Onvergetelijk
Els Willems: Voor mij werd het avontuur vooral een les in leren loslaten: reizen met een minimum aan bagage meestal niet wetende waar je ’s avonds zou slapen, je telkens weer moeten aanpassen aan een nieuwe groep, jezelf flexibel opstellen en leren omgaan met ieders verschillen. Ik heb ontzettend veel bijgeleerd over groepsdynamica, het kampeergebeuren en het belang van degelijk trekkingsmateriaal. Het werd een onvergetelijk avontuur waarvoor ik zeer dankbaar ben er deel van uit te mogen maken. Mijn laatste tip is dan ook om te investeren in een goede trekkingsrugzak en, twijfel of je iets gaat nodig hebben? Laat het dan thuis. Als er iemand de groep verliet, zwaaiden
we die steeds uit met dit liedje. En dat doe ik ook graag met jullie: ‘Ik zeg je geen vaarwel mijn vriend….’”
Trek eens dwars door België de Karavaan nr. 2
9
Als je je niet ongemakkelijk voelt, ben je niet aan het luisteren.
Als je je niet ongemakkelijk voelt, ben je niet aan het luisteren
10
Omgaan met vooroordelen en stereotype beeldvorming over ‘Afrika’ “Zamelen we geld in en nemen we boeken mee voor het schooltje? Dat gebruiken ze daar in Afrika vast nog.” “Kijk daar, die hutjes. Dat die mensen nog altijd zo leven.” “Dat daar is geen echte Masai: die heeft een horloge aan en heeft een gsm. Die heeft zich voor ons verkleed.” .
Tekst: Mitte Scheldeman Foto’: Mitte Scheldeman tenzij anders vermeld
de Karavaan nr. 2
Boven: Waarom kiezen we al te snel voor een foto van een hut? Ga actief op zoek naar niet stereoptype beeldvorming van “Afrika”. Post bv ook fotos van moderne steden zoals Dar Es Salaam. Unsplash Links: Een beeld van het Instagram-account @nowhitesaviors. Onszelf en onze eigen denkbeelden en reflexen in vraag stellen voelt niet altijd even comfortabel aan.
Dekoloniseren in de samenleving
realiteit en hoe meer ik overtuigd raak van het belang van dit dekoloniseringsproces. Waarom gebruiken veel witte mensen in mijn omgeving verkleinwoorden als we het over een huis of school hebben in sub-Saharisch Afrika? Is een ‘hut’ soms minder huis? En een ‘schooltje’ minder school? Waarom hoor ik het woord Afrika gebruikt worden alsof het een land is, terwijl het een continent is bestaande uit een variëteit aan landen en diverse culturen? Landen, die bovendien artificieel gecreëerd zijn door Europese mogendheden, zonder enig respect voor historische, ethnische en culturele criteria. Waar halen wij, witte burgers, het recht vandaan om zelfs het gesprek niet te willen aangaan wanneer zwarte medeburgers, vragen om iets te veranderen aan de Sinterklaastraditie? Medeburgers die door onze voorouders zijn onderdrukt, bestolen en behandeld als slaven, en door onze huidige maatschappij nog steeds op directe en minder directe manieren worden onderdrukt. Het dekoloniseringsproces start bij het on-
de Karavaan nr. 2
Als je je niet ongemakkelijk voelt, ben je niet aan het luisteren.
Nadia Nsayi beschrijft in haar boek “Dochter van de dekolonisatie” hoe onze samenleving doordrongen is van koloniale mens- en denkbeelden, bewust en onbewust. Als kind van zowel de witte als de zwarte leefomgeving vertelt ze hoe ze opgroeit in de Vlaamse gemeente Landen en in Franstalig Brussel. Fantastisch, vind ik, hoe ze je door haar persoonlijke aanpak, genuanceerde en verbindende vertelstijl, als lezer meeneemt en overtuigt van haar constructieve boodschap om onze publieke ruimte, ons onderwijs en onze mindset in België te dekoloniseren En dat dekoloniseren vergt een intens proces, althans bij mij toch. Het is ons door onze ouders, kennissen, media en samenleving impliciet en expliciet met de paplepel ingegeven dat kleur, cultuur, afkomst en religie gepaard gaan met bepaalde superieure of inferieure waarden. Hoe bewuster ik me word van deze onbewust ingebakken percepties, hoe meer ik voorbeelden tegenkom in mijn dagdagelijkse
11
derwijs en de media die tot de dag van vandaag erg eurocentrisch zijn. Boeken op de middelbare school zijn nog steeds bijna uitsluitend door Westerse schrijvers geschreven. We leren over de Grieken en de Romeinen, maar niet over bijvoorbeeld de Congolezen die meevochten in de wereldoorlogen. Ik leerde het laatste pas op mijn 21ste in mijn masterjaren bij historicus Zana Etambala, mijn eerste en enige zwarte professor. Wanneer m’n boeken bovendien versleten zijn, deel ik ze graag uit in “Afrika”. Maar wat hebben de gebruikers aan boeken die niet gecontextualiseerd zijn? Een interessante Tedtalk die ik hierover luisterde is ‘The danger
of a single story’ van Chimamanda Ngozi Adichie. Zij beschrijft hoe ze als kind in boeken
las over de seizoenen waar winter en sneeuw onderdeel waren van het leven en het eten van appels die goed zijn voor de gezondheid, maar die ze niet kende als fruitsoort.
Als je je niet ongemakkelijk voelt, ben je niet aan het luisteren.
Dekoloniseren op reis
12
Wanneer we als whities op reis gaan, zijn de rollen in theorie omgedraaid, maar in de praktijk durven we onszelf dikwijls meer vrijheden toeschrijven. Wat bijvoorbeeld met onze eigen klederdracht en ontblote schouders in warme landen? Alcoholgebruik in moslim-landen? Stellen we voor onszelf dezelfde eisen qua integratie voorop als diegene die we aan nieuwkomers en oudkomers in ons land stellen? Bovendien zien we het beeld dat we hebben
“
Wanneer de Masai zijn horloge bovenhaalt en een telefoontje pleegt, klopt dit niet met ‘ons’ beeld en is deze daarom nep en verkleed. Een paradox met de visie op integratie. Of kunnen traditioneel en modern soms niet samengaan?
de Karavaan nr. 2
over “Afrika”, graag bevestigd. We trekken foto’s van de stereotype beelden zoals wij ze kennen wanneer we op reis gaan, en delen geen foto’s van moderne gebouwen in steden. Een Masai die in een ‘hut’ woont en in traditionele klederdracht rondloopt is romantisch en exotisch. Foto click. Heb je toestemming gevraagd? We bezoeken de Masai alsof deze in een human zoo woont. Tegelijkertijd zorgt deze commercialisering van cultuur en community tourisme voor een soms broodnodig inkomen. Een interessant artikel hierover is Ethnicity Inc. Wanneer deze Masai vervolgens zijn horloge bovenhaalt en een telefoontje pleegt, klopt dit niet met ‘ons’ beeld en is deze daarom nep en verkleed. Een paradox met de visie op integratie. Of kunnen traditioneel en modern soms niet samengaan? En willen we naar een homogene cultuur waar iedereen hetzelfde denkt, doet en zich kleedt? Als reisbegeleider bij Joker, probeer ik deelnemers niet enkel te laten kennismaken met natuur en cultuur, maar probeer ik hierover eveneens mezelf en de groep te doen reflecteren. Ik geloof dat grenzen verleggen niet enkel fysiek is, maar eveneens intercultureel en mentaal. Ik probeer het goede voorbeeld te stellen aan deelnemers door mezelf enkele woorden van de taal eigen te maken om het ijs te kunnen breken met begroetingen. Mensen respectvol te benaderen vanuit een leergierigheid en openheid, eerder dan beoordelend of veroordelend. Niet louter te observeren en te ‘clicken’, maar vanuit verwondering elkaar te leren kennen. Daarnaast probeer ik een bruggenbouwer te zijn tussen inwoners en reisdeelnemers door hen te stimuleren zelf vragen te stellen en dit niet altijd via mij te laten passeren.
Dekoloniseren op het werk
De Oegandese Instagram-pagina die me helpt bij het leren kennen van de uitdagingen waar onze samenleving voor staat, is @NoWhiteSaviors. Onszelf en onze eigen denkbeelden en reflexen in vraag stellen voelt niet altijd even comfortabel aan. Hun
Via het Belgische ontwikkelingsagentschap Enabel werkt Mitte in Oeganda als junior expert agriculture education. Samen met het ministerie van onderwijs, schoolleiders en lerarenopleiders wilt ze het landbouwonderwijs voor landbouwdocenten pratijkgericht maken. O.a. door leraren in opleiding stages te laten doen bij landbouwbedrijven of onderzoekscentra. Ze gaat mee op zoek naar nieuwe partners voor de stages en ze werkt rond innovatie binnen de voorbereiding en evaluatie van de stages.
Eind november vertrok ik voor twee jaar via het junior programma van het Belgische ontwikkelingsagentschap Enabel naar Oeganda. Bij mijn aankomst, vond ik het belangrijk de partners waarmee en de context waarin ik ging werken eerst te leren kennen alvorens tot actie over te gaan. Dit deed ik onder andere door samen met hen een training te volgen en hen enkele malen op rij te bezoeken. Door die groeiende vertrouwensband, komen we samen gemakkelijker tot nieuwe inzichten en oplossingen. Doordat partners het stuur in handen houden en ik een rol krijg als facilitator, bouwen we aan initiatieven die matchen met de context. In de communicatie die ik over activiteiten voer, kies ik bewust voor foto’s waar ik als witte persoon niet centraal sta en gebruik ik een empowerende schrijfstijl. Daarnaast probeer ik tijdens deze processen voldoende te reflecteren, maar ook niet te verlammen. Ik treed in dialoog bij vragen of onduidelijkheden, en kan dit iedereen aanraden want dit is ongelofelijk leerrijk.
de Karavaan nr. 2
Als je je niet ongemakkelijk voelt, ben je niet aan het luisteren.
tagline is dan ook “If you are not uncomfortable, you’re not listening”. De pagina is een aanrader voor elke reisbegeleider die door dit artikel geprikkeld wordt. Want elke reisbegeleider en zijn groep spelen een rol in de (stereotype) beeldvorming over het land waar we op bezoek gaan. Niet enkel in de verhalen die we vertellen wanneer we thuiskomen, maar ook in de posts die we delen op onze sociale media. Een valkuil is om (onbewust) bij te dragen aan ‘koloniale’ beelden en witte superioriteitsgevoelens, bijvoorbeeld door steeds de witte bezoeker centraal te zetten in de foto, zwarte mensen gebruiken als foto props, enkel foto’s tonen van traditionele dorpen en niet van supermoderne steden etc. Ik geloof dan ook in bewustwording als eerste stap. Een hands-on werkboek dat me hierbij helpt is online beschikbaar via www.meandwhitesupremacybook.com. Verder geloof ik dat contact en samenwerken met mensen van andere culturen en kleuren stereotype denkbeelden kan doorbreken.
13
Hoe zit dat met de Belgische locals?
Als je je niet ongemakkelijk voelt, ben je niet aan het luisteren.
Ik dank Nadia Nsayi voor de feedback die ze heeft gegeven om dit artikel te laten groeien. Zo had ik onder andere doorheen het artikel verwezen naar ‘locals’ en ‘lokale taal’. Ze stuurde me: ‘Er wordt toch ook niet naar het Nederlands gerefereerd als lokale taal? Of naar Belgen als locals op eigen bodem?’ Daarnaast wees ze me op het gebruik van ‘we’. Wie zijn wij versus zij? Over welke witten/zwarten hebben we het? Wie herkent zichzelf wel/niet als reisbegeleider? Wie herkent uitspraken van zijn/ haar deelnemers wel/niet? Ongetwijfeld zijn er reisbegeleiders die minder in de white supremacy valkuilen vallen en waarvan anderen, waaronder ikzelf, nog veel kunnen leren. Ik heb niet de bedoeling iedereen over een kam te scheren, noch te polariseren. Mijn dekoloniseringsproces is immers nog steeds work in progress. Hopelijk inspireren deze schrijfsels in ieder geval om met deze thematiek aan de slag te gaan voor zij die hier niet mee vertrouwd zijn.
14
8 tips voor dekolonisering Sebastian van Hoeck van het Universitaire centrum voor ontwikkelingssamenwerking - UCOS - geeft je deze tips mee: Herken racisme in jezelf Vind de nuance Leer over je geschiedenis, ook de niet-westerse Onderzoek de psychologie van armoede Erken je privileges. Niet armoede, maar ongelijkheid is het grootste onrecht Wees je bewust van vooroordelen Wees nederig als bezoeker en nieuwsgierig naar alternatieve referentiekaders Bij werk, stages of vrijwilligerswerk: pluis je motivatie uit: doe je dit voor hen of voor jezelf?
De docenten en schoolleiders binnen de lerarenopleiding fine-tunen de bestaande evaluatie voor de leraren landbouw in opleiding die stages doen bij landbouwbedrijven en onderzoekscentra. Mitte faciliteert de workshop aan de hand van activerende en interactieve oefeningen.
de Karavaan nr. 2
Column Peter Van Dinter
Boterkoek
“Ik weet niet wat het eigenlijk is, dat ik gekocht heb”, zei m’n moeder terwijl ze wat spullen op hun plek ordonneerde . Ze had bij haar wekelijks huishoud-technisch bezoekje een koffiekoek meegebracht voor me. Dat kwam als geroepen, want de eerste signalen van eetlust overvielen me stipt om kwart over elf in de ochtend. Sinds ik me bijna 2 jaar geleden op het fenomeen “intermittent fasting” heb gesmeten, eet ik immers zelden nog ontbijt. De calorie-inname stopt om zeven uur ‘s avonds en start om elf uur ‘s morgens. Best goed vol te houden, zeker in een tijd waar lichaamsbeweging wel hoog op de agenda moet staan, maar door de week meestal beperkt is tot het veelvuldig op-en aflopen van de trap op zoek naar koffie, en het uit de bureaustoel heffen van het lichaam om voor het raam al filosoferend tot het besluit te komen dat het buiten alsnog te donker is om een wandeling te gaan doen. Iedere dag bestemd als ‘morgen’ stijgt de kans dat het er toch nog eens van zal komen. Tijdens de korte bezoekjes van m’n moeder is er steeds een uitwisseling van gestreken kledij. Hemden draag ik al even niet meer. Althans, toch niet voor professionele doeleinden. Nu behouden we dat voorrecht hoogstens voor een bovengemiddelde tête-à-tête met een knuffelcontact voor een bijzondere gelegenheid. Dus wordt die strijk heden beperkt tot wat t-shirts, polo’s voor teleconferences met camera en comfortabele trainingsbroeken die niet in beeld komen. Ik voel me in mijn situatie dan ook vrijer dan ooit. Dankzij de maatregelen hoef ik niet continu strak in het pak te zitten, kan ik iedere dag uitslapen, hebben de poezen altijd gezelschap, kan ik op eender welk moment gaan winkelen en heb ik de vrijheid om na te denken over meerdere kleine en minder kleine dingen op eigen tempo. Het meest van al ben ik dankbaar voor de weekends waarbij we geen drukke werkreizen moeten voorbereiden, maar waarbij we alle paden in België op een duurzame manier kunnen ontdekken. Zonder opgejaagd te zijn heb ik m’n bucket-list van GR-paden en bezienswaardigheden in eigen land verhonderdvoudigd op een bijzonder korte tijd. Nu vraag ik mezelf ook luidop af of de covid-maatregelen wel lang genoeg zullen duren om dit allemaal te verkennen? We kunnen dus maar beter van deze onthaaste situatie genieten, zolang het nog duurt. Voor je het weet zijn we alweer hectisch last-minute budgetvriendelijke kamers aan het boeken voor 14 personen. “Iets van een croissant met rozijnen”, sprak ik terug, terwijl ik dankbaar nog een hap nam van de met boter aangerijkte zoeterige zonde. Het smaakte, die vrijheid. Column de Karavaan nr. 2
15
Hoe reis ik duurzaam?
Toerisme is (althans, voor corona) de snelst groeiende industrie ter wereld. Als iedereen op een meer bewuste manier zou reizen, zou dat een gigantische impact hebben. Wie Karavaan kent, weet dat duurzaamheid helemaal bovenaan de prioriteitenlijst staat. We zijn ervan overtuigd dat reizen op een verantwoorde manier een positieve bijdrage aan de wereld levert. We kunnen de ecologische impact van reizen niet ontkennen, maar onze missie is en blijft het zoeken naar creatieve manieren om duurzame oplossingen te vinden. Zo kunnen we niet alleen nu, maar ook in de toekomst van al onze mooie bestemmingen blijven genieten. Tekst: Stefanie Deleu en Emma Devriendt
Rubriek
Kitty Van der Aerschot
16
de Karavaan nr. 2
Bij Karavaan hebben wij ‘The Triple Bottom Line’ die refereert naar People, Planet en Prosperity uitgebreid met Partnership en Peace, volgens het model van de 5 P’s. We zijn er rotsvast van overtuigd dat toerisme en de daarmee gepaard gaande ontmoetingen één van de beste manieren is om rijkdom tussen welvarende en minder welvarende landen te herverdelen. Het is een belangrijke hefboom voor wederzijds begrip en waardige levensomstandigheden. Hoe reis je duurzaam? We loodsen je met plezier door de 5 P’s. We vertellen kort wat we bij Karavaan en Joker doen en wat jij kunt doen als je zelf op reis gaat. Planet
Reis traag, wordt een slow traveller. Vaak willen we op reis zoveel mogelijk zien in weinig tijd. We trekken in sneltreinvaart een land door, krampachtig op zoek naar de hoogtepunten en altijd bang om dingen te
People
De connectie met mensen is voor ons heel belangrijk. We proberen eerst en vooral onze avontuurlijke reizen beschikbaar te maken voor
de Karavaan nr. 2
Hoe reis ik duurzaam?
Samen met ons netwerk en reizigers beschermen we de natuurlijke hulpbronnen van onze planeet en het klimaat voor toekomstige generaties. Bij trekkingen in de natuur vragen we deelnemers aandacht te hebben voor de omgeving. De volgende praktische maatregelen worden toegepast op reis: we laten de natuurlijke vegetatie ongemoeid en verzamelen al ons afval, we zijn zuinig met het watergebruik op plekken waar het weinig voorradig is (zoals bergdorpen), en we zetten natuurlijk afbreekbare zeep en wasmiddel op onze bagagelijst voor vertrek. Kortom, we houden bij elke reis de gezondheid van de planeet in de gaten. Enkele planet tips als je zelf op reis gaat:
missen. Door letterlijk langzamer te reizen zal je wat van deze plekken moeten opgeven, maar krijg je in werkelijkheid veel meer van een land mee. Zie je tijd daarom als iets dat je kwalitatief wil besteden, in plaats van kwantitatief. Reis CO²-arm door geen binnenvluchten te nemen of voor duurzame opties te kiezen zoals de trein, de bus en/of het openbaar vervoer. Compenseer je vliegreis via duurzame energie- en besparingsprojecten als Bos+, hierdoor geef je huishoudens in ontwikkelingslanden toegang tot duurzame energie. Investeer tijd in lokale en pakkende projecten zoals het kweken van inheemse bomen in Oeganda (via Entwiga Community Oeganda). Maak in natuurgebieden uitsluitend gebruik van uitgezette routes, zo blijven flora en fauna gespaard.
17
Hoe reis ik duurzaam?
18
iedereen, ook jongeren met een fysieke of mentale beperking of uit maatschappelijk kwetsbare situaties. Tijdens iedere trip laten we reizigers kennismaken met lokale bewoners door op kleinschalige manier ontmoetingen te regelen. Soms wordt er ook bij de plaatselijke bevolking thuis overnacht. Zo is er direct contact met de leefcultuur, wat niet alleen een beleving is, maar natuurlijk ook inkomsten betekent voor deze families. Tips en tricks voor jouw eigen people-ervaring: Respecteer de gastheren en -vrouwen en hun culturele erfgoed. Verdiep je op voorhand in de lokale gebruiken, tradities en sociale omstandigheden. Fotograferen doe je niet zomaar. Leg eerst contact met de mensen die je wenst te fotograferen en vraag toestemming. Val niet onaangekondigd binnen in een dorp of bij een inheems volk. Maak duidelijke afspraken, eventueel met dorpshoofd: over vergoeding, kampeerplek en wat je mag bezoeken of werk samen met een lokale organisatie die dit respecteert.
de Karavaan nr. 2
Prosperity
We zorgen samen met jullie voor een welvarend en betekenisvol leven in harmonie met de natuur. Vaak overnachten we in kleinschalige lokale of door families gerunde hotels en guesthouses. Zo proberen we de lokale economie te stimuleren. Wanneer we eten of souvenirs kopen, opteren we eerder voor plaatselijke handelaars dan grote ketens. Hoe kan jij meer aandacht geven aan prosperity tijdens het reizen? Koop lokaal gemaakte producten en handwerk. Geef alleen aan bedelaars als de locals dat ook doen. In de Islam is aalmoezen geven één van de vijf zuilen, ook in India is het normaal bedelaars te helpen. Pas je dus aan aan de cultuur. Geef nooit wat aan bedelende kinderen. In veel ontwikkelingslanden worden kinderen ingezet om te bedelen of
“
Tijdens groepsreizen steunen we graag initiatieven voor en door sterke vrouwen! Zo proberen we te werken aan de genderongelijkheid in de toeristische sector.
spullen te verkopen. Werk met lokale gidsen. Informeer je over het geven van fooien.
Peace
Laten we met z’n allen vreedzame, rechtvaardige en inclusieve samenlevingen bevorderen. Karavaan en Joker kaarten de problematiek rond het voluntourisme aan en geven advies over vrijwilligerswerk in het buitenland. Verder leiden we onze reisbegeleiders op om kindersekstoerisme en -misbruik te detecteren en te melden. Wat kan jij doen? Verdiep je in de geschiedenis van je bestemming en probeer diepliggende relaties te doorgronden. Informeer je voldoende over vrijwilligerstoerisme. Stel jezelf de vraag: doe ik het voor mezelf? Of doe ik het voor de ander? Meld seksueel misbruik van minderjarigen in het buitenland op www.ikzegstop.be.
Partnership
Door te reizen verander je mee de maatschappij op een positieve manier
Het vergroten en verdiepen van de kennis over de wereld is van in het begin het voornaamste doel van Karavaan en Joker. We zijn continu op zoek naar een manier om zorgzamer te zijn voor onze planeet en haar bewoners. Na een reis sta je meer open voor wat je niet kent. Je blik is verruimd en je hebt meer begrip en misschien zelfs meer waardering voor andere culturen. Persoonlijke ontmoetingen en verandering in mindset hebben een impact op latere levenskeuzes. Op die manier willen we graag samen met jullie een positieve maatschappelijke verandering teweeg brengen!
Wat doen wij en wat kan jij doen? Lees meer over duurzaam reizen op karavaan.be.
de Karavaan nr. 2
Hoe reis ik duurzaam?
Via onze begeleiders en ons netwerk implementeren we solide en globale partnerschappen. We werken rechtstreeks met een lokale agent en zorgen ervoor dat het verdiende geld lokaal wordt besteed aan voedsel, vermaak, vervoer en verblijf. Er is ook aandacht voor bijvoorbeeld de genderongelijkheid in de toeristische sector: tijdens groepsreizen steunen we graag initiatieven voor en door sterke vrouwen! Ook jij kan letten op je partnerships op reis: Durf je informeren naar de manier van werken en de verloning. K ies niet resoluut voor de goedkoopste optie. Ondersteun een contact dat goed bezig is door een review te schrijven of hen op een andere manier aan te bevelen. Breng een bezoek aan de ViaVia reiscafés. Het management is steeds een duo uit België en de lokale gemeenschap. Ze zorgen voor een goede sociale zekerheid van hun perso-
neel en ondersteunen verschillende lokale sociale projecten met hun inkomsten. Let op waar je je geld uitgeeft. Het is het krachtigste middel om voor lokale ontwikkeling te zorgen.
19
Circulair reizen?!
“
Circulair reizen?!
Sustainability as we know it is dead. Doing less harm is no longer enough. The future of sustainability lies in regeneration: seeking to restore and replenish what we have lost, to build economies and communities that thrive, and that allow the planet to thrive too.
20
‘De circulaire economie’… het is een concept dat steeds vaker aan bod komt. Maar wat betekent het eigenlijk? En is het mogelijk om de principes van circulariteit toe te passen op de reissector? Joker, Karavaan en de ViaVia Tourism Academy, in samenwerking met de duurzaamheidsspecialisten van Route 2030, zoeken dit uit. Begin 2020 hebben zij een voorstel ingediend bij Vlaanderen Circulair om een project rond circulair reizen te starten. Het doel van dit project? Onderzoek doen naar de opportuniteiten van circulariteit binnen de reissector en het de Karavaan nr. 2
Walter Thompson
creëren van circulaire mindsets, zowel bij reisbegeleiders als bij individuen. Het is natuurlijk onnodig om te zeggen dat Covid-19 wel wat in de weg gezeten heeft, maar gelukkig hebben ze met dit project toch een aantal interessante inzichten gekregen in het afgelopen jaar. Wij spraken met Sara Vermeulen (Route 2030) en Greet Huybrechts (Joker) om hier meer over te horen. Lees hier onze belangrijkste takeaways uit het interview. Tekst: Joni Nielandt
Wat is ‘circulariteit’ precies?
De circulaire economie, in tegenstelling tot de traditionele lineaire ‘wegwerpeconomie’, is een alternatief dat draait rond het hergebruik van materialen en producten en de verlenging van de levensduur daarvan. Circulaire economie gaat dus een stap verder dan duurzaamheid en recycleren: Het is ook het fundamenteel herdenken van producten en systemen. Een circulaire economie heeft voordelen voor zowel het milieu als voor burgers.
Waar past reizen dan binnen dit plaatje?
Momenteel is circulariteit al zeer gekend in de bouwsector en de maakindustrie. Ook in de mode is er een grote anti-fast fashionbeweging en komen er steeds meer kleren op de markt die gemaakt zijn van gerecycleerd materiaal.
Maar in de reissector is de circulaire economie een minder vanzelfsprekend concept. Het is duidelijk dat de impact van reizen aanzienlijk is en alleen maar groter wordt. Ieder jaar trekken miljoenen Belgen erop uit om “nieuwe” plaatsen op te zoeken of de toeristische high lights van een bepaalde plek te verkennen – natuurlijk buiten tijden van Covid-19 gerekend. Vandaar dat Route 2030 en Joker samen op zoek zijn gegaan naar manieren om reizen op een circulaire manier mogelijk en toegankelijk te maken.
Het verschil tussen circulair reizen en duurzaam reizen
Joker is al jaren bezig met duurzaam reizen, wat vooral draait rond de negatieve impact van iets inperken of om een zo laag mogelijke impact te hebben. Circulair reizen, daarentegen,
de Karavaan nr. 2
Circulair reizen?!
In het model van de circulaire economie zorgen we ervoor dat het afval terug omgezet wordt naar nieuw bruikbaar materiaal a.d.h.v. recycleren. In het reizen gaan we niet langer onze negatieve impact zo laag mogelijk houden, maar gaan we zelfs zorgen voor een positieve impact!
21
We startten samen met Route 2030, Joker en de ViaVia Tourism Academy een heus traject om een Joker groepsreis circulair te maken!
gaat daar een stapje verder in: het gaat om het hebben van een positieve impact.
Circulair reizen?!
Duurzaamheid en circulariteit worden beiden vaak geassocieerd met ecologie en zero-waste. Uiteraard zijn Joker en Karavaan hier sterk mee bezig, maar het is wel zo dat op vlak van ecologische voetafdruk, mobiliteit een erg groot aandeel heeft en het is voorlopig nog erg moeilijk (en kostelijk) om dit volledig circulair te maken. Joker is bijvoorbeeld vorig jaar overgestapt naar Bos+ als CO²-compensatie voor de vluchten van alle reisbegeleiders (klanten hebben de optie hier ook voor te kiezen). Hoe dan ook blijft het moeilijk om elk aspect van de reis te ‘circulariseren’.
22
Circulariteit heeft trouwens een brede definitie die verder strekt dan alleen de impact op het milieu. Volgens Sara en Greet staat de betekenis van het concept in lijn met de vijf P’s: People, Planet, Prosperity, Peace, Partnership. Joker voegt daar zelf nog een P aan toe: Pleasure.
de Karavaan nr. 2
In deze zin is het de bedoeling dat mensen die circulair reizen een positieve impact hebben op alle zes P’s tezamen (Zie quote J. Walter Thompson’s Innovation Group). J. Walter Thompson’s Innovation Group heeft dit heel mooi en duidelijk verwoord:
“Duurzaamheid zoals we dat kennen is dood. Minder kwaad doen is niet langer voldoende. De toekomst van duurzaamheid ligt in regeneratie: proberen herstellen en bijvullen wat we hebben verloren, economieën en gemeenschappen opbouwen die floreren en die de planeet ook laten bloeien.”
Wat zou het betekenen om circulair op reis te gaan?
Het klinkt misschien te mooi om waar te zijn, maar op veel vlakken kan je op dit moment al reizen met een positieve impact. Dit zit dan vooral in de keuze van partners, organisaties, activiteiten en accommodaties op reis. Als je werkt met ondernemers die zelf ook sociale en/
of ecologische doelen voor handen hebben, heb je zo ook automatisch een positieve impact. Enkele voorbeelden: Wanneer je tijdens je reis de keuze hebt tussen eten in een lokaal restaurant dat wordt uitgebaat door een familie of een fastfood keten, is het altijd meer circulair (en lekkerder) om te kiezen voor het lokale. Of, als je een tour wil doen door een stad zijn er soms organisaties die werken met daklozen of vluchtelingen als gids die je te voet kan rondleiden door een bepaald deel van de stad, wat een beter alternatief is dan een typische toeristenbus. Zowel Sara als Greet benadrukken ook dat ‘bewust’ of ‘slow’ reizen een cruciaal deel uitmaakt van circulair reizen. Dit is een beetje een tegenbeweging tegen de reizen die tot in detail zijn volgepland met toeristische hotspots en binnenlandse vluchten – waarna je bijna vermoeider terug thuiskomt dan dat je vertrokken was. In plaats hiervan, gaat het bij bewust reizen om ook momenten in de reis in te plannen waar je verbinding kan aangaan met de lokale bevolking, cultuur en plaats. Dit kan door bijvoorbeeld een lokale festiviteit, een lokale markt of een sociaal project te bezoeken die niet voor toeristen bedoeld zijn. Bewust reizen draait om het creëren van een ervaring die waardevoller en positief is voor zowel de reiziger als voor de lokale bevolking en de omgeving van de bestemming. Kortom: een positieve, circulaire ervaring voor alle P’s. Emma Haegeman op reis in Thailand. De tijd pakken als je reist maakt dat je ervaring waardevoller is en positief is voor zowel jezelf, de reiziger, als de lokale bevolking.
Circulair is niet altijd duurder
Bepaalde aspecten van duurzaam en circulair reizen zijn prijzig, maar zeker niet allemaal. Joker merkt dat mensen steeds meer op zoek gaan naar een bewuste manier van reizen, meer “off the beaten track.” Dit is niet per sé een duurdere manier van reizen aangezien je veel geld kan uitsparen door geen binnenlandse vluchten te nemen. Voor andere circulaire zaken die wel kostelijker zijn, geloven Greet en Sara dat wanneer je aan mensen uitlegt waarom iets duurder is, en als daar ecologische of ethische keuzes achter zitten, de meeste mensen daar wel open voor staan.
Tenslotte…
Er zijn veel manieren om een positieve impact te hebben tijdens het reizen. Het is vooral een kwestie van het creëren van een bepaalde mindset. Dit wil zeggen dat je als reiziger systematisch moet reflecteren en onderzoek doen naar circulaire alternatieven voor bepaalde activiteiten en producten. Denk: Wat heeft de grootste impact op mijn reis? Dit zijn de zaken die je koopt zoals eten, souvenirs en kleren, en diensten zoals transport, activiteiten en accommodatie. Stel jezelf de volgende vragen: Wat is de herkomst van dit product? Is dit eigenhandig lokaal gemaakt of komt dit uit China? Wat voor positieve impact maak ik met deze beslissing? Is er een “beter,” meer circulair, alternatief?
Stay tuned…
de Karavaan nr. 2
Circulair reizen?!
Wat kunnen we nog verwachten? Joker en Route 2030 werken nog tot September 2021 samen aan een aantal praktische ideeën om circulair reizen meer toegankelijk en tastbaar te maken. Daarnaast organiseert Route 2030 aanstaande mei een interactieve workshop rond circulair reizen tijdens het opleidingsweekend voor Karavaanbegeleiders.
23
De wereld aan je voeten met de campervan
De wereld aan je voeten met de campervan
24
Met de campervan naar Frankrijk, vroem, vroem! Na lang twijfelen of we zouden fietsen, wandelen of roadtrippen besloten we met de campervan via enkele tussenstops naar Frankrijk te trekken. Tekst en foto’s: Mitte Scheldeman
de Karavaan nr. 2
Wilde plannen vragen om wildkamperen
Om in tijden van C* overdrukke campings te vermijden, maakten we gebruik van de applicatie
Park4night. Dit is een handige, gratis tool voor wildkamperen op de mooiste spotjes. De applicatie is community-based en wordt voor en door reizigers gemaakt. Je kan spotjes checken op plaatsen waar je naartoe wil reizen of op “nearby locations” voor slaapplekken in je omgeving.
Onze persoonlijke top 3: 1) In Gorges du Tarn: op een heuvel bij een kasteel met uitzicht op de vallei (zie foto links) 2) In de Pyreneeën: bij Uzou aan de rivier met uitzicht op de vallei en de bergen (zie foto onder) 3) Bij een bevriende wijnboer in de Beaujolais
De wereld aan je voeten met de campervan de Karavaan nr. 2
25
Tijd voor actie
La Transardennaise wandelen in België? Een meerdaagse wandeltocht in het Mullerthal? Een pelgrimstocht door Frankrijk? Om per dag niet al te veel kilometers te rijden, hielden we enkele sportieve tussenstops. Via de website www.trekkings.be vind je fijne één of meerdaagse wandeltochten in België.
Mijn persoonlijke top 3 in België en Luxemburg: 1) 2) 3)
Mullerthal Trail Eisleck Trail Land art Trail
De wereld aan je voeten met de campervan
Aangezien ik een fervente meerdaagse wandelaar ben en mijn lief een fervente surfer, planden we een week me-time in onze reis en deed ik een stuk van de Pelgrimstocht naar Compostella terwijl hij ging surfen in Hossegor.
26
de Karavaan nr. 2
Me-time richting Compostella
De wandeling van Le Puy en Velay tot Conques kan ik iedereen aanraden die van wandelen, middeleeuwse dorpen en een sportieve uitdaging in de natuur houdt. Via de Spaanstalige website www.gronze.com vind je informatie over de etappes en slaapplaatsen. De wandelroute valt overigens vaak samen met de GR en er zijn opties om je bagage van het ene punt naar het andere te laten brengen. Omdat er zoveel (goedkope) slaapinfrastructuur is, raad ik aan om niet persé tentgerief mee te nemen. Een kleine rugzak met wat kleren en dagelijkse benodigdheden is voldoende. www.visorando.fr is trouwens ook een handige applicatie om mooie wandelingen te vinden op locatie. Ik leerde onderweg veel fijne mensen kennen en liep een groot stuk met een toffe Brusseloise genaamd Danya.
“
Ondertussen in Hossegor “In Montpellier neem ik een weekje afscheid van Mitte om naar Hossegor te gaan om te surfen. Het was een lange rit alleen (7u), thank you podcasts! Ik kom net op tijd aan bij de Atlantische oceaan voor een laat-avond surfsessie. Ik vervoeg er twee vrienden die daar uit hun auto en op het strand leven. De ene wil redder worden. Hij brengt er de hele zomer door tot bij de start van zijn opleiding in het najaar.
‘Not my type of tow’, maar voor wie graag surft is deze kuststrook de perfecte bestemming. Zelfs in de zomer lopen er heel wat golven binnen en is er altijd wel iets te surfen. Stevige beachbreaks en heel wat stroming kunnen wel je deel zijn. Op het warmste moment van de dag is het heerlijk vertoeven in de kalme schaduw van de naaldbomen rond het Canal d’Hossegor. Daarna gaan we een tweede keer het water in voor we dit stuk van de reis gemoedelijk afronden met na zonsondergang een kampvuur op het strand.” Hannes
de Karavaan nr. 2
De wereld aan je voeten met de campervan
“
Onderweg naar Compostela is er veel (goedkope) slaapinfrastructuur. Een tent is dus niet nodig!
Hossegor is geen avontuurlijke bestemming. Deze badstad is druk, duur en snobistisch. De m’as-tu vu Fransmannen en -vrouwen lopen er bij bosjes rond in hun merkkleding. Wild kamperen of in je auto slapen is er eigenlijk nergens toegestaan. Mijn vrienden kamperen op het strand en ik slaap op een grote parking (le Pénon-Nord). Elke ochtend sta ik op om 7u om de politie, die haar ronde komt doen, voor te zijn én de zee te checken om te gaan surfen.
27
Bye bye Belgium, Salaam Marokko!
Bye bye Belgium, Salaam Marokko!
28
Bye bye Belgium! Met deze gedachte stapte de zwangere Lotte Van Den Bogaert in 2019 op het vliegtuig met bestemming Marrakech. Haar ambitie? Een ViaVia-reiscafé oprichten met haar Marokkaanse prille vriend Rachid. Tekst: Hanne Moermans foto’s: Lotte Van Den Bogaert
de Karavaan nr. 2
Iedereen denkt wellicht: “Hoe naïef is zij?” en Zwangere Lotte laat in ‘Bye Bye Belgium’ alles achter voor Marokko: “Financieel zitten we op ons dieptepunt”. Deze sensatiebeluste en zelfs lichtjes onheilspellende krantenkoppen (HLN, 3 februari 2021) suggereerden dat we op onze online tour van de gloednieuwe ViaVia een hopeloze, volledig uitgeputte Lotte zouden te zien krijgen. Het contrast kon echter niet groter zijn: een enthousiaste Lotte in een zonovergoten, Marokkaanse setting palmde het scherm in en nam een twintigtal nieuwsgierigen anderhalf uur op sleeptouw. Voor de afwezigen – die uiteraard ongelijk hadden – niet getreurd: schenk jezelf een glaasje heerlijke, traditionele muntthee in – zoet, zoeter, zoetst, uiteraard! –, draai de thermostaat naar Marokkaanse temperaturen, lees verder en waan je even in de koningsstad van Marokko. Je opvoeding bepaalt je kijk op je verdere leven, wordt vaak gezegd. Voor Lotte, oudste van 4 kinderen, gaat dit zeker op. Ze groeide met haar 3 broers op in Merksem, boven de plaatselijke Oxfam Wereldwinkel. Waarden zoals eerlijke handel, een samenleving waarin iedereen welkom is en respect voor verschillende meningen, kleuren en culturen werden haar dan ook met de paplepel ingegeven. De aanwezigheid van haar Zimbabwaanse adoptiebroer versterkte dit gevoel alleen maar.
Een kantelmoment in haar leven was de zomer van 2018, toen ze een Jokerreis naar Marokko begeleidde. Daar bleef ze op een avond met haar groep op café plakken en zo leerde ze Rachid kennen. Die korte tijd samen smaakte duidelijk naar meer, wat ertoe leidde dat Lotte stiekem af en toe pendelde naar Marokko om te ontdekken of Rachid een vakantielief was, of er toch wat meer in zat voor hen. Ongeveer op hetzelfde moment voelde ze ook dat haar verhaal bij Karavaan geschreven was en had ze de drang om iets anders te doen. Daarbij neigde ze vooral terug naar haar eerste liefde, de radio, en zonder eerst de zekerheid van een andere job te hebben, gaf ze die bij Karavaan op. Al snel kreeg ze een berichtje van een vriendin:
‘Ken je toevallig iemand die als gastvrouw in onze riad in Marrakech wil werken?’ Van een
perfecte timing gesproken! Dit was dé kans om te checken of haar relatie met Rachid het waard was, dus waagde ze de sprong. Rachid – geboren in een Marokkaans dorpje, maar tegelijk ook een wereldburger die geleefd had in Bangkok en Moskou – en Lotte bleken dezelfde droom te hebben en zaten beiden op een keerpunt: ze wilden een business in toerisme starten, het liefst in de toeristische
de Karavaan nr. 2
Bye bye Belgium, Salaam Marokko!
Na haar studies radio in Brussel, bleef ze in die diverse stad plakken door haar job bij FM Brussel. Na 11 jaar en heel wat ervaringen en ontmoetingen met beroemdheden rijker, besloot ze dat het tijd werd voor iets anders. Ze kandideerde voor vormingsverantwoordelijke bij Karavaan, met succes! Bezige bij Lotte werd er ook reisbegeleider en werd daarnaast vrijwilliger bij Exchange vzw, een uitwisselingsnetwerk waar zij als landencoördinator voor Ethiopië functioneerde, met als leuk side effect dat ze veel naar Ethiopië kon reizen. Intussen bleef het idee om zelf te gaan ondernemen in het buitenland wel in haar hoofd rondspoken.
Lotte ging aan de slag als vormingsverantwoordelijke bij Karavaan en coördineerde de opleiding tot reisbegeleider!
29
onmiddellijk een heel strikte lockdown ingevoerd, dus de kersverse ouders hadden 2 opties: er mentaal aan onderdoor gaan of zich verder en grondiger voorbereiden op een opening, wanneer die ook zou zijn.
Bye bye Belgium, Salaam Marokko!
trekpleister Marrakech. In Rachids woorden: “still virgin land for business with a lot of opportunities”. In Lottes hoofd bleven de waarden van een ViaVia-reiscafé rondspoken, waarbij ze de kans zou krijgen om zowel zichzelf als de gemeenschap waarin ze iets opstartte iets te kunnen bieden. In 2019 besloten ze de eerste ViaVia in Marokko op te richten. Het grote voordeel: ze kregen het logo van ViaVia, maar mochten er zelf hun eigen invulling aan geven en hun eigen stempel op drukken, de ideale combinatie dus.
30
Ze kregen de sleutel van het pand – of, beter gezegd, ruïne – van een advocaat op leeftijd. Op dat moment was het nog een slecht onderhouden advocatenkantoor, maar de huisbaas ging ermee akkoord dat ze het zouden ombouwen tot een restaurant. Ze hadden uiteraard heel wat werk voor de boeg, getuige de ravage na de afbraakwerken in de GoPlay-serie ‘Bye Bye Belgium’, maar het grote voordeel is dat de huishuur erg laag is. De oorspronkelijke, uiterst ambitieuze deadline voor opening, januari-februari 2020, werd al snel bijgesteld naar een realistischere timing: april 2020, het moment waarop enkele Joker- en Anders Reizen-groepen zouden langskomen. Dit leek hen de ideale test, een soort pre-opening, vóór de officiële opening die op 9 juni gepland was. Ondertussen beseft iedereen dat deze plannen enkel bij dromen bleven: halfweg maart viel de hemel op Lotte en Rachids hoofd. In Marokko werd
de Karavaan nr. 2
Ze kozen vol goede moed voor die tweede optie en besloten de extra tijd die hen onverwacht en ongewild geboden werd, om te buigen tot iets positiefs en te benutten om de ViaVia nóg gezelliger in te richten en het plafond een extra authentiek cachet te geven. In november was het eindelijk zover: tijd voor een soft opening, zoals ze het zelf noemden. Ze openden hun ViaVia voor 2 maanden, al was het enkel als koffiehuis en nog niet als restaurant. Zo konden ze al nagaan hoe hun ViaVia door de Marokkaanse bevolking onthaald zou worden: zouden de Marokkanen binnenkomen voor een koffietje? Al snel beseften ze dat ze een mengelmoes van toeristen en locals nodig hebben om echt rendabel te kunnen zijn. Hoewel de beginnende ondernemers een keukenteam van een zevental mensen hadden aangesteld, zodat ze zelf volop zouden kunnen genieten van hun ViaVia, waren ze al snel terug op zichzelf aangewezen. Rachid heeft dan wel ervaring als kok, Lotte en hij willen er eigenlijk vooral als gastvrouw en -heer zijn voor de bezoekers, iets wat corona onmogelijk maakte. Ze keerden zichzelf geen loon uit en betaalden de twee barmannen van hun eigen spaarcenten, wat na twee maanden onhoudbaar werd. De avondklok bleef gelden in Marokko en de terrasjes in de medina bleven leeg. In de nieuwe stad net buiten de medina, waar de kapitaalkrachtige Marokkanen zich bevinden, zitten de terrasjes wel vol. Voor alle anderen is de coronacrisis een regelrechte ramp.
Volgens Lotte is de economische impact in Marokko véél groter dan de corona-impact: sinds maart vorig jaar zijn er 8440 doden geteld. Dit aantal wil ze uiteraard verre van relativeren, maar vergeleken met de sterftecij-
fers in Europa, valt dit wel goed mee. Toch lijdt toerisme in Marokko momenteel meer dan 80% verlies. In industriële steden zoals Casablanca, Rabat en Tanger is die corona-impact veel beperkter, aangezien de industrie gelukkig wel blijft draaien. Intussen probeert Marokko zich ook op de kaart te zetten bij de productie en verspreiding van het Chinese vaccin Sinopharm naar Centraal-Afrika, al is de impact hiervan niet voelbaar in toeristische steden als Marrakech. Gelukkig is, net zoals in België, takeaway er wel toegestaan, waardoor heel wat Marokkanen de straat op trekken om te verkopen. Rachid kocht een halve fiets – iets wat in België ondenkbaar is, maar heel normaal klinkt voor reizigers die al in Afrika verbleven – en een bak en knutselde zelf een bakfiets ineen waarop hij hun koffiemachine monteerde. Op die manier kan het koppel toch nog 1 barman in dienst houden en de straat op sturen om koffie te verkopen. Toch zijn de problemen hiermee verre van van de baan. Marrakech, een stad die voor velen toch tot de verbeelding spreekt, en die, door haar ligging aan de voet van het Atlasgebergte, perfect te combineren valt met een avontuurlijke uitstap, wou zich wereldwijd manifesteren als één van dé citytrip-bestemmingen. In 2018 slaagden ze hier al goed in, met 2,5 miljoen toeristen en ook 2020 ging oorspronkelijk op hetzelfde elan verder – tot dat plots allemaal omsloeg in maart en de wereld tot stilstand kwam…
haar man proberen te helpen waar ze kunnen, al hebben ze het momenteel zelf heel lastig. Ze hebben tweemaal meegeholpen aan Food Program Day, een initiatief van studenten van de American Language School in samenwerking met ViaVia Marrakech en Marrakech Green Wheels, waarbij ze voedselpakketten met de fiets rondbrengen naar daklozen. Ze mogen dan wel eens de moed verliezen, de hoop blijft.
Alles komt goed, insjallah!
Zwangere, naïeve Lotte? Na het volgen van de ViaVia Alternative Tour heb ik – en ongetwijfeld velen met mij – toch eerder het beeld van een hoopvolle, gedreven durfal Lotte met een groot hart voor de Marokkaanse gemeenschap en cultuur! Benieuwd om de uiterst gezellige ViaVia met geüpcyclede meubels te zien? Lottes avonturen kan je in ‘Bye Bye
Belgium’ herbekijken op www.goplay.be of kan je lezen (en beluisteren, ze is en blijft nu eenmaal radiomaker in hart en nieren) op haar blog ‘Ik ga naar Marrakech’. Samen met haar duimen we dat ze snel toeristen mag verwelkomen in haar ViaVia-reiscafé. Als alles goed gaat, kunnen ze in juli 2 Joker-groepen verwelkomen en zal de General Assembly of the World Tourism Organization die in september in Marrakech georganiseerd wordt, voor een toeristische reboost zorgen. Insjallah!
Bye bye Belgium, Salaam Marokko!
Alhoewel het Marokkaanse familiegevoel heel aanwezig is in vergelijking met in België, houden zelfs op die manier velen het hoofd amper boven water. Daarom richtten 4 vrouwen in juni-juli het Marrakech Artisan Fund op waarmee ze intussen al 120 gezinnen van ambachtslui uit de soeks, die voornamelijk aan toeristen verkopen maar in deze coronaperikelen snel vergeten worden, gesteund hebben. Toch is dit slechts een pleister op een open wonde: werkelijk iedereen lijkt er te bedelen. Ook Lotte en
de Karavaan nr. 2
31
Op Eurotrip in groep: de reistrend van 2021?
Op Eurotrip in groep
Hanne Castermans
32
Speciale tijden vragen om speciale reizen. Daarom gaat Joker deze zomer voluit voor meer vrijheid en veiligheid met een uitgebreid aanbod avontuurlijke roadtrips in groep door Europa. We leggen je graag het concept uit en zetten enkele Eurotrips in de kijker. Tekst: Sofie Stans
de Karavaan nr. 2
Het concept
Tijdens de Roadtrips in groep vertrekken we met de minibus in België en doorkruisen we verschillende landen. Genieten van het avontuur onderweg staat centraal. Even pauzeren op een prachtige plek, om dan weer verder te trekken en nieuwe horizonten te verkennen. Op een aantal Roadtrips slapen we in onze eigen Joker-tenten. Af en toe ruilen we die in voor een rustige nacht in een echt bed. Op andere Roadtrips kiezen we steevast voor gezellige hostels, soms in combinatie met één of meerdere nachten in een tent.
De reistrend van deze zomer
Groepsreizen blijven populair, dat bevestigt ook Jeroen Vincken van Joker. “Onze groepsreizigers staan klaar om opnieuw met gelijkgestemden te vertrekken en kiezen voor het avontuur en het veilige gevoel dat een groep (een eigen bubbel) biedt. In de zomer wordt er vaak gekozen voor Europa. Vooral de reizen met minibussen, zonder vliegen, waarbij we veel in de natuur zijn, zijn populair.”
Voor wie?
Er zijn Roadtrips specifiek voor jongeren (van 18 tot 26 jaar en van 26 tot 30 jaar) en Roadtrips voor alle leeftijden (Joker Avontuur). Op een aantal Roadtrips garanderen we extra slaap- en reiscomfort (Joker Comfort Editions).
Een overzicht van alle roadtrips vind je op www.joker.be/roadtrips.
“
“Door onderweg te zijn met ons eigen transport, kampeermateriaal en eten, hebben we een ontzettende vrijheid. We zijn dus op alles voorbereid en hebben de ruimte om snel te schakelen als er onverwachte dingen op ons pad komen. Het onderweg zijn en het ontdekken van unieke plekken, is het doel van onze reis, de eindbestemming is mooi meegenomen. “ Hanne Castermans, reisbegeleidster, ervaren roadtripster en product manager bij Joker
Op Eurotrip in groep de Karavaan nr. 2
33
Heerlijk vertoeven in Frankrijk! Ann Fransen
In de kijker Roadtrip door Frankrijk, Italië en Zwitserland
Op Eurotrip in groep
Tijdens deze 22-daagse roadtrip rijden we per minibus de vrijheid tegemoet richting Franse charme, Italiaans hooggebergte en Zwitserse natuur. We doorkruisen de Ardèche, de Provence en des Hautes-Alpes. Via het Italiaanse Turijn komen we in de Zwitserse bergen terecht, waar een portie outdoor avontuur ons opwacht. Deze reis biedt voor elke wat wils: van indrukwekkende canyons bewandelen tot historische steden bezoeken. Meer info op www.joker.be/FRAR
34
Roadtrip door Schotland (Go-26) Tijdens deze roadtrip trekken we naar het land van bergen, kastelen en mistige meren met doedelzakmuziek op de achtergrond. Dankzij de indrukwekkende highlands wanen we ons tijdens een trekking in een scene uit Harry
de Karavaan nr. 2
Potter, Skyfall of Outlander. We bezoeken Glasgow en hoofdstad Edinburgh, verkennen het mysterieuze Isle of Skye en ontdekken of er nu echt een monster rond dwaalt in Loch Ness. Meer info op www.joker.be/GBGS
Roadtrip door Duitsland en Tsjechië Dat Duitsland en Tsjechië wondermooie en verrassende plekjes herbergen, ontdekken we tijdens deze roadtrip achter het Ijzeren Gordijn. Wandelen en klimmen wisselen we af met rijden langs dromerige dorpjes wanneer we de bekende Romantische Straße volgen. Een fietstocht van twee dagen langs de wijngaarden van Moravië staat ook op het programma. Als kers op de taart brengen we een bezoek aan het historische Praag. Meer info op www.joker.be/DEAK
Yogyakarta in tijden van corona
Avontuurlijke groepsreizen • Go-26 alleen voor jongeren van 18 - 26 jaar • Avontuur voor iedereen die grenzen wil verleggen • Comfort Editions voor wie graag comfortabel slaapt
Bekijk het volledige aanbod op www.joker.be/alle-groepsreizen Ga gerust op avontuur
Rubriek
Al je vragen beantwoord over het boeken van je groepsreis in coronatijden: joker.be/gerust-op-avontuur
Gratis online infosessies Herbekijk de online reisvoorstellingen over onze groepsreizen op 35 joker.be/infosessies de Karavaan nr. 2
Individuele Fietsvakanties Verken een land al trappend
In je eigen bubbel Kies uit meerdere bestemmingen in Europa
Met eigen fiets of huurfiets Ook mogelijk met een E-bike
Comfortabel overnachten Goed uitgerust terug de fiets op
Met lokale activiteiten Bezoek een stad , museum of ga wandelen Volg ons op instagram.com/jokerreizen facebook.com/jokerreizen
Bekijk ons aanbod joker.be/fietsreizen
