10 - 31 Dosya
3/26/10
10:00 AM
Page 4
lanma koflullar›n›, sa¤lanacak t›bbi ve mesleki rehabilitasyon hizmetlerini düzenliyor. Türkiye’nin kabul etti¤i uluslararas› sözleflmeler de özürlüler konusunda izlenecek politikaya ›fl›k tutuyor. Özürlülerin istihdam› konusunda karfl›lafl›lan temel sorunlar; yasan›n, devletçe verilmesini flart kofltu¤u mesleki e¤itim ve rehabilitasyon hizmetlerinin yetersizli¤i, özürlülere verilen mesleki e¤itimin iflgücü piyasas›n›n ihtiyaçlar›na duyarl› olmamas› ve ihtiyac› karfl›layamamas›, kota-ceza sistemiyle yetinilip, etkili teflvik mekanizmalar›n›n benimsenmemifl olmas›, ifl ve çal›flma koflullar›n›n özürlüler için her zaman uygun olmamas› ve mesleki rehberlik ve dan›flmanl›k hizmetlerinin s›n›rl› kalmas›d›r. Ülkemizde, Anayasa’daki sosyal devlet ilkesine ra¤men, özürlülerin istihdam ve mesleki rehabilitasyon sorununun çözümü, kota sistemi üzerine odaklan›larak büyük ölçüde iflyerlerine b›rak›lm›fl; bu konuda uygulamaya konulabilecek baflka yöntemler ve teflvikler üzerinde durulmam›fl; mesleki ve t›bbi rehabilitasyon, özel e¤itim gibi toplum ve iflyeri ile uyuma yönelik altyap› oluflturulamam›fl durumda. As›l amac› üretim yapmak olan iflyerleri için, bu üretimi gerçeklefltirecek elemanlar›n iflin gerektirdi¤i niteliklere sahip olmas› önem tafl›m›yor. Di¤er bir ifadeyle, iflverenler için ifle alacaklar› elemanlar aç›s›ndan özürlü olan-olmayan ayr›m› de¤il, yapaca¤› iflin gerektirdi¤i bilgi, beceri ve tutuma sahip olup olmamas› ön plana ç›k›yor. Bu nedenle, özürlülerin istihdam› konusunu e¤itim ve mesleki rehabilitasyondan ayr› olarak de¤erlendirmek mümkün de¤il. Dolay›s›yla, özürlü istihdam›n›n art›r›lmas›nda en etkin yol, özürlülerin ifl ve meslek kazand›r›c› e¤itimden geçirilmesidir. Öte yandan, çal›flma flartlar›n›n özürlüler bak›m›ndan düzenlenebilmesi için bu yükümlülü¤e tabi k›l›nan tüm iflyerlerine devletçe mali ve teknik destek sa¤lanmal›. Özürlü istihdam› zorunluluk olmaktan ç›kar›lmal›, Avrupa Ülkeleri’ndeki örneklere uygun olarak, sosyal sigorta prim deste¤inin yan› s›ra istihdam› teflvik edici çeflitli devlet katk›lar› getirilmelidir. Almanya, Fransa, Çek Cumhuriyeti, ‹spanya, Romanya, Avusturya, Belçika, Finlandiya ve Polonya’da iflverene vergi indirimi sa¤lanmas›, özürlü istihdam› nedeniyle yap›lmas› zorunlu olan yat›r›mlar›n devletçe karfl›lanmas›, zorunlu rehabilitasyon hizmeti verilmesi, belirli süreyle ücretlerinin ve/veya sigorta primlerinin devletçe karfl›lanmas›, iflverene kredi veya sübvansiyon verilmesi, enerji maliyetinin düflürülmesi gibi istihdam› teflvik edici devlet katk›lar› bulunuyor.Ayr›ca,
iflverene sa¤lanacak destekler sadece mali boyutla s›n›rl› kalmay›p, istihdam sonras› özürlülerin ifle uyumlar›n› sa¤layacak rehberlik hizmetlerini de içerecek flekilde verilmelidir. Özürlü çal›flt›rma zorunlulu¤u kald›r›lmal›. Buna geçifl döneminde iflletmelere, özürlü çal›flt›rma yükümlülü¤ü yerine yasalarda yap›lacak de¤iflikliklerle baz› alternatifler sunulabilir. Örne¤in, baz› AB Ülkeleri’nde (Avusturya, Almanya) oldu¤u gibi, özürlü istihdam etmekte zorlanan iflyerlerine özürlü istihdam›n› kolaylaflt›r›c› çal›flmalar yürütecek bir fona katk›da bulunma imkân› tan›nabilir. Özürlü personel için “do¤ru ifle do¤ru eleman” stratejisinin oluflturulmas› ve politikalar gelifltirilmesi büyük önem tafl›yor. Özürlülerin durumlar›na uygun ifllere yerlefltirilmeleri ve bu ifllerde kendilerini gelifltirebilmeleri için gerek akademik, gerek mesleki e¤itim temel etkendir. Bu ba¤lamda Mesleki E¤itim ve Dan›flmanl›k Merkezleri ça¤dafl yap›ya kavuflturulmal›, uygun ifle yönlendirme çal›flmalar›na a¤›rl›k verilmelidir. Özürlülerin e¤itim alabilmek için k›t kaynaklar›n yan›nda e¤itimleri için uygun mekân, teçhizat ve dan›flmanl›k konular›nda da eksiklikler bulunuyor. 5378 say›l› Kanun ile özel e¤itime iliflkin özel program, teknik araç, gereç ve insan kayna¤›na eriflim konusunda yasal düzlemde ilerleme sa¤lanm›fl, ancak uygulamada ilerleme kaydedilemedi. Özürlülerin niteliklerine uygun mesleki e¤itim verilememesi, özel e¤itim alan›nda e¤itim verecek yeterli say›da ö¤retmen yetifltirilemeyifli, Rehberlik ve Araflt›rma Merkezlerindeki araç gereç ve personel yetersizli¤i, özel e¤itim gibi temel sorunlar yaflanmaya devam ediyor.
T‹SK’in Küresel ‹lkeler Sözleflmesi (Global Compact) alan›nda yürüttü¤ü çal›flmalar T‹SK sözleflmeye iliflkin çal›flmalar›na Ekim 2002'de bafllad›. T‹SK ile UNDP aras›nda 27 Ocak 2003 tarihinde bir anlaflma metni imzaland›. Söz konusu dönemde T‹SK çeflitli illerde dört seminer düzenlendi. Bu dönemde Küresel ‹lkeler Sözleflmesi'ne 60’a yak›n Türk firmas› imza att›. Anlaflman›n süresinin dolmas›n› takiben UNDP ile T‹SK aras›nda yeni iflbirli¤i aray›fllar› bafllam›fl, 2005-2007 dönemini kapsayacak yeni bir projenin haz›rl›klar› yürütülmüfl ve T‹SK söz konusu projede ana rollerden birini üstlendi. T‹SK Türkiye’de Sözleflmeyi imzalayan iflletmelere yol gösterebilmek amac›yla, üyesi oldu¤u ve Birleflmifl Milletler nezdinde iflverenleri temsil eden Uluslararas› ‹flverenler Teflkilat› (IOE)’n›n konuya dair haz›rlad›¤› rehberi Türkçeye tercüme ederek yay›nlad›. T‹SK Yürütme Kurulu 2010 y›l› için ilaç, otomotiv ve tekstil olmak üzere belirledi¤i üç öncelikli sektörde, Küresel ‹lkeler Sözleflmesi’nin tan›t›m›n›n yap›lmas›na karar verdi ve bu yöndeki yo¤un çal›flmalar›na bafllad›. ILO öncülü¤ünde gelifltirilen “Küresel ‹lkeler Sözleflmesinin Çal›flma Hayat›na ‹liflkin ‹lkeleri: ‹flletmeler ‹çin Rehber” bafll›kl› doküman›n› T‹SK dilimize çevirerek, genifl da¤›t›m›n› yapt›.
13