Wat werkt in de klas!, of opdracht van onderwijskundig leiderschap. Sta je elke middag als de kinderen naar huis gaan in de gang? Bel je als schoolleider de glaszetter op als er per ongeluk een bal door de ruit is gegaan? Laat je je leerkrachten voldoende meedenken in de teamvergaderingen? Zorg je voor voldoende aanmeldingen van leerlingen voor je school? De taken van een schoolleider zijn divers te noemen en grofmazig in te delen in een viertal rollen: beheerder, onderwijskundig leider, begeleider en ondernemer. De schoolleider besteedt slechts 2 procent van zijn tijd aan zijn taak als onderwijskundig leider, zo stelt de commissie Evaluatie Basisonderwijs (CEB) in 1994 vast. Terwijl een schoolleider die actief bij de inhoud van het onderwijs betrokken is, een kenmerk is van effectieve scholen. (Witziers, 1992; Meijnen e.a., 1991). Hoe kun je onderwijskundig leiderschap concreet vormgeven? In dit artikel wordt het werk van Marzano gebruikt als inspiratiebron voor de invulling daarvan. Het werk van Marzano Marzano en zijn team hebben een meta-analyse uitgevoerd over alle internationaal gepubliceerde wetenschappelijke onderzoeken over onderwijs tussen de jaren zestig en tweeduizend. Uit de analyse zijn een elftal factoren gekomen die werken bij het verbeteren van leerlingpresaties en de ontwikkeling van kinderen. De factoren zijn op 3 niveaus ingedeeld, te weten schoolniveau, leerlingniveau en leraarniveau. Een conclusie die we mogen trekken uit het werk van Marzano is dat de factoren op leraarniveau het grootste effect hebben op de prestaties en ontwikkeling van leerlingen. De leraar speelt een doorslaggevende rol. In zijn boek ‘Wat werkt in de klas’ beschrijft Marzano negen didactische principes die de leraar kan inzetten om de ontwikkeling van kinderen te bevorderen. De didactische principes Marzano concludeerde dat de volgende negen didactische principes goed werken. Didactische strategie
Percentielwinst
Identificeren van overeenkomsten en verschillen
45
Samenvatten en notities maken
34
Inspanningen bevestigen en erkenning geven
29
Huiswerk en oefening
28
Nonverbale representatie
27
Coöperatief leren
27
Doelen stellen en feedback geven
23
Vragen formuleren en hypotheses testen
23
Vragen stellen om voorkennis te activeren, leerstof georganiseerd aanbieden
22
Tabel 1 De negen didactische principes in volgorde van effectgrootte.
Deze opsomming van didactische principes en percentielwinsten kan de suggestie wekken dat je je alleen de eerste strategie eigen hoeft te maken. ‘Identificeren van overeenkomsten en verschillen’ genereert tenslotte het meeste effect. Dat is echter niet de kunst van het lesgeven. Marzano benadrukt dat een goede leraar over al de didactische strategieën beschikt en weet hoe en wanneer hij deze kan gebruiken. De ene strategie is namelijk geschikt voor het verwerven van begrip en de ander is beter in te zetten voor het verwerken van informatie. In het boek ‘Wat werkt in de klas’ wordt de onderzoeksbevindingen, theoretisch uitgangspunten en praktische handreikingen voor de leraar beschreven. Eigenlijk ligt er met dit boek een schat aan wetenschappelijke informatie klaar voor de
1