STEDENBOUWKUNDIGE KENMERKEN NAOORLOGSE WIJKEN UITHOORN

STEDENBOUWKUNDIGE KENMERKEN

NAOORLOGSE WIJKEN UITHOORN

ontwerp

2

Professional case Stage 3e jaar (ROPSTG30)

Naoorlogse wijken Uithoorn

Stedenbouwkundige kenmerken van naoorlogse wijken Uithoorn in kaart en beeld voor toepassing in ruimtelijke opgaven.

Onderzoeker Julian van Spankeren

Student

Hogeschool Rotterdam

Stedenbouwkundige Docent

Kien Ontwerp Hogeschool Rotterdam

Begeleiding Gereon Bargeman Nienke van der Noordaa

3

Voorwoord In dit rapport worden de stedenbouwkundige kenmerken van de naoorlogse wijken in Uithoorn in kaart en beeld gebracht. Een zeer groot deel van de Nederlandse woonwijken is gebouwd in verschillende naoorlogse periodes. Elke naoorlogse periode heeft een eigen type naoorlogse wijk voortgebracht. Deze naoorlogse wijken kenmerken zich met stedenbouwkundige kenmerken die zijn voortgekomen uit de visie op stedenbouw in de tijdsperiode. Nu deze naoorlogse wijken beginnen te verouderen, kunnen er nieuwe stedenbouwkundige opgaven ontstaan in deze wijken. Voor deze opgaven is het van belang dat de stedenbouwkundige kenmerken in kaart zijn gebracht. In de plaats Uithoorn zijn alle naoorlogse periodes vertegenwoordigd in verschillende wijken. Doordat alle naoorlogse periodes zijn vertegenwoordigd in Uithoorn, is Uithoorn een perfecte plaats om de stedenbouwkundige kenmerken van de verschillende naoorlogse wijken in kaart en beeld te brengen.

De bevindingen in dit rapport maken duidelijk hoe naoorlogse wijken stedenbouwkundig gezien in elkaar zitten. De bevindingen zijn daarom toepasbaar in ruimtelijke opgaven met betrekking tot naoorlogse wijken.

Dit rapport is gemaakt in het kader van een derdejaars stage bij ontwerp- en adviesbureau Kien Ontwerp. Het rapport is onderdeel van een professional case waarin onderzoek is gedaan naar verdichting in naoorlogse wijken. Dit onderzoek is uitgevoerd in de periode van oktober 2017 t/m juni 2018. Dit rapport omvat het onderzoek naar de stedenbouwkundige kenmerken van de naoorlogse wijken in Uithoorn.

4

Inhoud Inleiding

pagina 7

Thamerdal Zijdelwaard Legmeer Meerwijk

pagina 21 pagina 29 pagina 51 pagina 61

Bevindingen

pagina 77

5

6

INLEIDING

N 1:25.000 7

Ligging Landelijk gezien ligt Uithoorn op de driesprong van Noord-Holland, Zuid-Holland en Utrecht. Regionaal gezien ligt Uithoorn ten zuiden van Amsterdam en ten oosten van de Bloemenveiling en Schiphol. Uithoorn maakt deel uit van Metropoolregio Amsterdam en Vervoerregio Amsterdam. Hierdoor is Uithoorn economisch en verkeerskundig goed verbonden met Amsterdam. Met de komst van de Uithoornlijn in 2020 zal de bereikbaarheid tussen Amsterdam en Uithoorn nog meer toenemen. Deze gegevens maken dat Uithoorn in een economisch sterke regio ligt die veel mensen aantrekt.

Amsterdam Uithoorn

8

Wijken De gemeente Uithoorn bestaat uit de plaats Uithoorn en het dorp De Kwakel. Statistisch gezien bestaat de gemeente uit elf wijken. Het dorp De Kwakel valt statistisch gezien onder de wijk Meerwijk. De namen van de meeste wijken omschrijven het karakter, de functie of de historie van de wijk. Zo is bijvoorbeeld de wijk ‘Meerwijk’ een waterrijke wijk, de wijk ‘Glastuinbouwgebied‘ een gebied vol met kassen, en de wijk ‘Langs de vuurlinie’ een wijk langs de vuurlinie van de Stelling van Amsterdam.

N

Veilinggebied

Legmeer Zijdelwaard

Langs de vuurlinie Glastuinbouwgebied

Meerwijk (De Kwakel)

Thamerdal

Meerwijk

Bedrijventerrein

m ntru

D

sce orp

Veenweidegebied

1:25.000 Bron: CBS Wijk- en Buurtkaart 2017.

9

Historie Aan de oevers van de Drecht, Kromme Mijdrecht en de Amstel en in de nabije omgeving van het Legmeer ontstaan in de 12e en 13e eeuw nederzettingen waaronder Uithoorn, Thamen en De Kwakel. Tot de Tweede Wereldoorlog bleven dit kleine dorpen. Na de Tweede Wereldoorlog wordt het woongebied van Uithoorn ingrijpend vergroot. Tussen 1948 en 1956 wordt de Thamerbinnenpolder bebouwd met de wijk Thamerdal. In de Jaren 60 wordt de wijk Zijdelwaard gebouwd in de Thamerbinnenpolder en in de Legmeerpolder. In de Jaren 70 wordt de wijk Legmeer in de Legmeerpolder gebouwd. In de Jaren 80 worden aan de oostzijde van Zijdelwaard woonerven toegevoegd. In de Jaren 80 en 90 wordt Meerwijk gebouwd. In de jaren 90 worden ook Legmeer en Thamerdal uitgebreid.

De Kwakel is door de naoorlogse decennia heen kleinschalig uitgebreid. In de 21e eeuw hebben er ook uitbreidingen plaatsgevonden in met name Legmeer en De Kwakel. In Legmeer en in Dorpscentrum zijn momenteel nieuwe woonwijken in aanbouw.

N

Veilinggebied

Legmeer Zijdelwaard

Langs de vuurlinie Glastuinbouwgebied

Meerwijk (De Kwakel)

Thamerdal

Bedrijventerrein

m ntru e c s orp

Meerwijk

D Veenweidegebied

Ouderdom naoorlogse wijken Jaren 50

Jaren 80

Jaren 60

Jaren 90

Jaren 70

10 Bron: Noord-Hollands Archief. Bron: Basisregistratie Adressen en Gebouwen.

1:25.000

Stadsweefsels Twee van de drie typen wijken waar volgens ‘Transformatie van woonwijken met behoud van stedenbouwkundige identiteit’ een omvangrijke herstructurerings- of transformatieopgave aanwezig of aanstaande is, zijn ook in Uithoorn te vinden: naoorlogse wijken met homogeen, heterogeen en grootschalig stadsweefsel en woonerfwijken met laagbouwweefsel. Uithoorn heeft geen stadsvernieuwingswijken, omdat Uithoorn voor de Tweede Wereldoorlog nog een klein dorp was en zich pas na de Tweede Wereldoorlog heeft uitgebreid.

N

Veilinggebied

Legmeer Zijdelwaard

Langs de vuurlinie Glastuinbouwgebied

Meerwijk (De Kwakel)

Thamerdal

Bedrijventerrein

m ntru

Meerwijk

sce orp

D Veenweidegebied

Stadsweefsels Naoorlogs homogeen Naoorlogs heterogeen Naoorlogs grootschalig Woonerf laagbouw

Bron: Transformatie van woonwijken met behoud van de stedenbouwkundige identiteit.

1:25.000 11

Waterstructuur Uithoorn ligt grotendeels in een veen- en polderlandschap.

Deze landschappen zitten vol met waterstructuren. Deze waterstructuren komen voort uit de oorspronkelijke agrarische verkaveling. Deze oorspronkelijke agrarische verkavelingsstructuren en waterstructuren zijn grotendeels behouden gebleven en overgenomen in de naoorlogse wijken, en vormen de basis voor de andere stedenbouwkundige structuren.

De grootste en meest duidelijke waterstructuur is de rivier Amstel. De structuur van de Amstel heeft echter weinig invloed op de waterstructuren van het veen- en polderlandschap.

Het grootste geconcentreerde wateroppervlak in Uithoorn is het Zijdelmeer. Het Zijdelmeer is een natuurlijk wateroppervlak, en heeft net als de Amstel weinig invloed op de waterstructuren van het veen- en polderlandschap. De Amstel en het Zijdelmeer hebben wel invloed op de structuur van de direct naastgelegen waterstructuren. In Uithoorn zijn ook twee forten van de stelling van Amsterdam te vinden. Het water rondom deze forten beĂŻnvloed de oriĂŤntatie van de naastgelegen bebouwing.

12

N

Fort bij De Kwakel

Zijdelmeer

stel

Am

Fort aan de Drecht

1:25.000

Waterstructuur van landschap Het veen- en polderlandschap als huidig of oorspronkelijk landschap is duidelijk terug te zien in de waterstructuren.

Het veenlandschap is rijker aan water en de waterstructuren zijn meer divers. De waterstructuren in het polderlandschap zijn strakker en hebben een duidelijkere oriĂŤntatie. De forten van de Stelling van Amsterdam zijn omringd door water.

Het fort en het omringende water zorgen voor een eigenzinnig microlandschap.

N

Fort bij De Kwakel

Zijdelmeer

stel

Am

Fort aan de Drecht Waterstructuur Water Waterstructuur veenlandschap Waterstructuur polderlandschap Fort

1:25.000 13

Bebouwingsstructuur De bebouwingsstructuren in de naoorlogse wijken zijn grotendeels gebaseerd op de verkaveling- en waterstructuur van het oorspronkelijke landschap. De bebouwing is georiĂŤnteerd volgens de oorspronkelijke agrarische verkavelingsstructuur. In de wijk Legmeer is juist weer afgeweken van de oorspronkelijke agrarische verkavelingsstructuur en is de bebouwingsstructuur vrij en speels. In het meest oostelijke deel van Meerwijk komen het veenlandschap, het Zijdelmeer en de Amstel samen. De driehoekige vorm van dit stuk land is tot stand gekomen door de natuurlijke vorm van het Zijdelmeer en de Amstel, en door de waterstructuur van het veenlandschap.

De bebouwingsstructuur is hier gebaseerd op de ruimtelijke vorm van dit landschap.

N Legmeer

Meerwijk-Oost

Bebouwingsstructuur naoorlogse wijken Gebaseerd op oorspronkelijke agrarische verkaveling Gebaseerd op waterstructuur veenlandschap Gebaseerd op ruimtelijke vorm van landschap Vrije bebouwingsstructuur

14

1:25.000

Verkaveling De kavels in de naoorlogse wijken zijn volgens verschillende verkavelingsprincipes verkaveld en bebouwd. De verkavelingsprincipes die gehanteerd zijn in de naoorlogse wijken van Uithoorn zijn strokenverkaveling, stempelverkaveling, hofverkaveling, villaverkaveling, vrije compositie en verkaveling in bouwblokken. De toegepaste verkavelingsprincipes komen voort uit de visie op stedenbouw uit de periode waarin de betreffende wijk werd gebouwd. In de jaren 50 en 60 was het verkavelen in stroken of stempels populair in de stedenbouw, deze verkavelingsprincipes zijn dan ook terug te vinden in Thamerdal en Zijdelwaard. In de jaren 70 werd veel verkaveld in vrije composities, zoals te zien is in Legmeer. In de jaren 80 en 90 werden veel verschillende verkavelingsprincipes binnen een wijk toegepast, zoals te zien is in Meerwijk.

N Legmeer Zijdelwaard

Thamerdal Meerwijk (De Kwakel) Meerwijk

Verkaveling naoorlogse wijken Strokenverkaveling Stempelverkaveling Hofverkaveling Villaverkaveling Vrije compositie Bouwblokken

1:25.000 15

Infrastructuur

cht

Art

ella

an

M

se

ns

sC

lfo

hr

A

áx im

isti

na

a sla

ien

Ar

b

er ht

Ac

W

ie

ge r

br

ui

laa

ala

an

n

N 196 Polde r

Laan

Wegcategorieën Fietspad

Th

van M

nl

aa

n

an

rla

e am

weg

we g

in

N 201

a gla er

se

Pr

nw eg

gin

end

Am

in

Sch

n

n

Ko n

van

m

Zoo m

hur

ste rd a

de

N

N 201

Klu

Zijd

Aan

de

In het Rond elw eg

Op

N 196

eerw

jk eldi mst

ijk

Zuid

Mijdrecht

A

Erftoegangsweg Wijkontsluitingsweg Gebiedsontsluitingsweg Busbaan Busstation

16

Amstelveen

Aalsmeer

Wa tso

Uithoorn is regionaal verbonden door de provinciale wegen N196 en N201.

De N196 loopt centraal door Uithoorn als de Koningin Máximalaan en verschillende wijkontsluitingswegen sluiten aan op deze weg. De N201 ligt ten noorden van Uithoorn in de gemeente Amstelveen en is bereikbaar vanuit Uithoorn via de Zijdelweg en de Amsterdamse weg.

Door Uithoorn loopt een busbaan over het tracé van de voormalige spoorlijn. Naast het kruispunt van de busbaan en de Alfons Arienslaan bevindt zich het busstation van Uithoorn. Tussen de Polderweg en Laan van Meerwijk zit een bussluis.

Het busverkeer kan zijn weg in Meerwijk vervolgen tussen deze wijkontsluitingswegen over deze bussluis. Uithoorn heeft ook een uitgebreid fietspadennetwerk. In en tussen de wijken zijn veel fietsverbindingen waar geen verbindingen zijn voor autoverkeer.

1:25.000

Wegenstructuur De woongebieden van de naoorlogse wijken worden ontsloten door middel van een gridstructuur, tangentiële structuur of boomstructuur. De wijze van ontsluiting heeft te maken met de visie op stedenbouw en verkeer uit de tijdsperiode. In de wijken Thamerdal en Zijdelwaard wordt het woongebied ontsloten door een gridstructuur. In de jaren 50 en 60 stond de auto centraal in de visie op stedenbouw en verkeer.

Een gridstructuur zorgt voor de meest directe wegenstructuur, wat ten goede komt aan de bereikbarheid met auto.

In de buurt Europarei in Zijdelwaard wordt het woongebied ontsloten door een tangentiële wegenstructuur. De ontsluitingsweg ligt buiten het woongebied en steekt het woongebied in bij de parkeerterreinen. Deze wegenstructuur zorgt ervoor dat verkeer en wonen gescheiden zijn. Het scheiden van functies werd in de jaren 60 veel toegepast bij grootschalige stedenbouw, zoals ook het geval is bij Europarei. In de wijken Legmeer en Meerwijk wordt het woongebied ontsloten door een boomstructuur. In de jaren 70 en 80 kwam de auto meer op de achtergrond en werden woonerven veel toegepast in de stedenbouw. Elk woonerf is een doodlopende straat, zodat er geen doorgaand verkeer mogelijk is, wat ten goede komt aan spelende kinderen en sociale interactie. Al deze woonerven vormen samen een boomstructuur. Elk doodlopend woonerf is een tak in deze boom.

N Europarei Legmeer Zijdelwaard

Thamerdal Meerwijk (De Kwakel) Meerwijk

Wegenstructuur Fietspad Rijbaan Gridstructuur Tangentiële structuur Boomstructuur

1:25.000 17

Vertegenwoordiging naoorlogse wijken Nu Uithoorn, de naoorlogse wijken en de stedenbouwkundige structuren in kaart zijn gebracht, kan er geconcludeerd worden dat in Uithoorn naoorlogse wijken uit alle tijdsperiodes aanwezig zijn en dat de visie op stedenbouw uit de tijdsperiode goed vertegenwoordigt wordt in de stedenbouwkundige structuren van de naoorlogse wijken. Doordat in Uithoorn alle naoorlogse tijdsperiodes vertegenwoordigd zijn, is Uithoorn een goed algemeen voorbeeld van een kleine plaats met naoorlogse wijken. De wijken die de naoorlogse stedenbouw vertegenwoordigen zijn Thamerdal, Zijdelwaard, Legmeer en Meerwijk. De Kwakel vertegenwoordigt als wijk niet eenduidig een naoorlogse periode, maar meerdere naoorlogse periodes.

N Legmeer Zijdelwaard

Meerwijk (De Kwakel)

Thamerdal

Meerwijk

Naoorlogse wijken Jaren 50 Jaren 60 Jaren 70 Jaren 80 Jaren 90

18

1:25.000

Uithoorn. Foto: Milliped.

19

20

STEDENBOUWKUNDIGE KENMERKEN

THAMERDAL 1948 - 1956

N 1:25.000 21

Thamerdal compositie

N

In Thamerdal is verkaveld en gebouwd in stroken en stempels. Thamerdal kenmerkt zich met elf overheersende composities, zoals te zien is op de kaart en in de legenda. De vijf verschillende stempelcomposities verschillen in complete compositie van elkaar. De strokencomposities verschillen van elkaar in ligging aan de weg en schakeling. Compositie 6, 9, 10, 11 zijn georiĂŤnteerd naar de weg terwijl compositie 7 en 8 haaks op de weg zijn georiĂŤnteerd. Compositie 9 vormt een open bouwblok bestaande uit stroken.

Compositie 10 bestaat uit onderbrekingen van twee-onder-een-kapwoningen. Bij compositie 11 zijn de woningen geschakeld door garages.

11

10 3

3

3

3

4

6

4

5

4 1

1

1

6

1

6

5

7

6

8

5

8

9 2

2

2

Stempelcomposities

2

9

9

11

Strokencomposities

4 8

2

9 10

1 22

3

5 6

7

11

1:5000

Thamerdal oriëntatie woningontsluiting

N

Thamerdal kenmerkt zich met woningen die direct ontsloten zijn vanuit de straat en georiënteerd zijn naar de straat, en door woningen die georiënteerd zijn volgens de indeling van de stempel en ontsloten worden door een voetpad.

Legenda

Ontsluiting van de woning

Oriëntatie Bebouwing

Woningontsluiting aan straat

Woongebied Straat Ontsluiting over voetpad

Woningontsluiting over voetpad

1:5000 23

Admiraal de Ruyterlaan

Prinses Christinalaan

Colijnla an

Thamerdal bestaat voornamelijk uit rijwoningen en twee-onder-een-kapwoningen. Tussen sommige rijwoningblokken is een poort als architectonisch accent toegepast. De uitbreiding van Thamerdal uit de jaren 90 (Colijnlaan) zit ook vol met architectonische accenten. De bijzondere bebouwing in Thamerdal bestaat uit maatschappelijk vastgoed zoals schoolgebouwen en uit kleine appartementencomplexen. Veel bijzondere bebouwing in Thamerdal is pas later in de 21e eeuw gebouwd. De oorspronkelijke bebouwing van Thamerdal is vooral simplistisch.

N

Thamerdal accenten en bijzondere bebouwing

Prinses Christinalaan Colijnlaan

Accenten en bijzondere bebouwing Architectonische accenten Bijzondere bebouwing (maatschappelijk vastgoed) Bijzondere bebouwing (appartementencomplex)

24

1:5000

Poort als architectonisch accent tussen de Prinses Christinalaan en Colijnlaan.

Bijzonder appartementencomplex aan de Prinses Christinalaan.

Architectonische accenten aan de Colijnlaan.

Bijzonder appartementencomplex aan de Admiraal de Ruyterlaan.

Thamerdal. Foto’s: Google Streetview, Funda, Oozo.

25

Thamerdal groen- en waterstructuur

N

De tuindorpgedachte is goed terug te zien in de groen- en waterstructuren van Thamerdal. In de wijk zijn aantal grote groen- en waterstructuren, in elke stempel zit groen, en de bebouwing in stroken eindigt in het groen. Hierdoor is er veel groen in de wijk en hebben alle woningen uitzicht op het groen. In het midden van de wijk zijn twee parken waar ook maatschappelijke voorzieningen zich bevinden.

Groen- en waterstructuur Groen aan strookbebouwing Groen in stempel Groen in hoofdstructuur Water- en groenstructuur Park Waterstructuur in park Overig groen

26

1:5000

Groen aan strookbebouwing.

Groen in stempel.

Groen aan Prinses Christinalaan.

Groen in stempels en Prinses Christinalaan.

Thamerdal. Foto’s: Kien Ontwerp, Oozo.

27

28

STEDENBOUWKUNDIGE KENMERKEN

ZIJDELWAARD

1960 - 1970

N 1:25.000 29

Zijdelwaard compositie

Piete

an

dijkla

gen r Lan

N Albe rt Ve laan

rwey

rhof

orte

an G

Herm

In Zijdelwaard is naoorlogs homogeen weefsel, naoorlogs grootschalig weefsel en woonerf-laagbouwweefsel te vinden.

Elk van deze drie weefsels heeft zijn eigen composities die het weefsel kenmerken. Zijdelwaard bestaat grotendeels uit naoorlogs homogeen weefsel. Het homogene weefsel bestaat uit composities van rijwoningen aan de straat die gecomposeerd zijn volgens de wegenstructuur, composities van rijwoningen in stempels aan een voetpad en groen, en composities van villa’s en twee-onder-een-kapwoningen aan de straat die ook gecomposeerd zijn volgens de wegenstructuur.

Multatulilaan

aan riusl Vale

Composities naoorlogs homogeen weefsel Rijwoningen gecomposeerd aan straat Rijwoningen gecomposeerd in stempels Villa’s of twee-onder-een-kapwoningen gecomposeerd aan straat

30

1:5000

Rijwoningen gecomposeerd volgens wegenstructuur, aan de Multatulilaan.

Rijwoningen gecomposeerd in stempel, aan de Albert Verweylaan.

Rijwoningen gecomposeerd volgens wegenstructuur, aan de Valeriuslaan.

Twee-onder-een-kapwoningen gecomposeerd volgens wegenstructuur, aan de Pieter Langendijklaan.

31

Zijdelwaard. Foto’s: Funda.

Europarei compositie Het naoorlogse grootschalig stadsweefsel bevindt zich in Europarei.

Europarei is een buurt in Zijdelwaard met een eigen stedenbouwkundig karakter dat anders is als de rest van Zijdelwaard. Europarei bestaat uit negen galerijflats in het groen die gecomposeerd zijn in grootschalige stempels.

32

Brusselflat.

Brusselflat.

Brusselflat in het groen.

Monnetflat en Schumanflat in het groen.

Europarei. Foto’s: Funda, Kien Ontwerp.

N Sch

uma

nne tflat Mo

Brusselflat

nfla t

1:2500 Europarei.

33

Zijdelwaard-Oost compositie Aan de oostelijke rand van Zijdelwaard bevinden zich vier woonerven. Deze woonerven zijn in de jaren 80 gebouwd en toegevoegd aan Zijdelwaard.

Aan deze woonerven bevinden zich rijwoningen en twee-onder-een-kapwoningen. De rijwoningen en twee-onder-een-kapwoningen zijn aan elkaar geschakeld met garages.

De woningen zijn gecomposeerd rondom het woonerf en vormen samen een hof.

34

Woningen aan de Marsmanlaan.

Groen in Ter Braaklaan.

Jan Campertlaan.

Woningen aan de Jan Campertlaan.

Woonerven aan oostelijke rand van Zijdelwaard. Foto’s: Funda.

N

Jan Campertlaan

Marsmanlaan

Slauerhofflaan

Ter Braaklaan

1:2000 Woonerven aan de oostelijke rand van Zijdelwaard.

35

Zijdelwaard oriëntatie woningontsluiting

N

Het naoorlogse homogene weefsel in Zijdelwaard kenmerkt zich met woningen die direct ontsloten zijn vanuit de straat en georiënteerd zijn naar de straat, en met woningen die georiënteerd zijn volgens de indeling van de stempel en ontsloten worden door een voetpad.

Dit is goed te zien rondom het Herman Gorterhof.

In de omgeving van het Herman Gorterhof zijn rijwoningen naar de straat georiënteerd, rijwoningen in stempels, en villa’s en twee-onder-een-kapwoningen georiënteerd naar de straat. Hierdoor is de omgeving van het Herman Gorterhof een goede vertegenwoordiging van het naoorlogse homogene weefsel.

Herman Gorterhof

Albert Verweylaan Legenda

Ontsluiting van de woning

Oriëntatie Bebouwing

Woningontsluiting aan straat

Woongebied Straat Ontsluiting over voetpad

36

Woningontsluiting over voetpad

1:2000

Herman Gorterhof. Foto: Funda.

37

Europarei oriĂŤntatie woningontsluiting De buurt Europarei bestaat uit negen galerijflats.

In deze galerijflats worden de woningen ontsloten door middel van een galerij. Deze galerij is aan de voorzijde van de woningen. De woonkamers van deze flatwoningen bevinden zich echter aan de achterzijde van de woningen. Het uitzicht vanuit de woonkamers is bij deze galerijflats het tegenovergestelde van de oriĂŤntatie van het gebouw.

38

Galerijflat Europarei. Foto: Kien Ontwerp.

N

Legenda

Galerijflat

OriĂŤntatie Bebouwing Galerij Lift en trappenhuis

Europarei.

1:2500 39

Zijdelwaard-Oost oriëntatie woningontsluiting De woningen aan de woonerven in de oostelijke rand van Zijdelwaard zijn georiënteerd op het woonerf of georiënteerd naar buiten richting de rest van de wijk. Alle woningen worden ontsloten via het woonerf.

De woningen die georiënteerd zijn naar de wijk hebben aan de voorzijde van de woning een voordeur die aan een voetpad of straat ligt en aan de achterzijde een garage.

Deze woningen worden aan de voorzijde met een voetpad of straat ontsloten, en aan de achterzijde via het woonerf ontsloten. In de woonerven zijn geen trottoirs en liggen de voortuinen gelijk aan het woonerf.

40

Jan Campertlaan. Foto: Funda.

N

Jan Campertlaan

Marsmanlaan

Legenda Oriëntatie

Slauerhofflaan

Georiënteerd naar woonerf

Ter Braaklaan

Georiënteerd naar wijk

Bebouwing Voetpad aan woning Woonerf

Woonerven aan de oostelijke rand van Zijdelwaard.

1:2000 41

Zijdelwaard accenten en bijzondere bebouwing De bijzondere bebouwing in Zijdelwaard bestaat uit maatschappelijk vastgoed zoals scholen, kerken, een bibliotheek en een sportcomplex, en uit appartementencomplexen en bijzondere rijwoningen.

De meeste bijzondere bebouwing staat op centrale en groene plekken in de buurten van Zijdelwaard.

Een groot deel van de bijzondere bebouwing is pas later in de jaren 80 en 90 en in de 21e eeuw gebouwd. De architectonische accenten uiten zich voornamelijk in bijzondere daken van woningen uit de jaren 80, maar ook in de openbare ruimte als trappen aan het water dat parallel loopt aan de Albert Verweylaan.

N De Groen-Rode Scheg

Albe rt Ve n

ylaa rwe

De Schutse

Winkelcentrum Zijdelwaard

Nijhofflaan

De Hoeksteen

hof

us Revi b o c Ja

Accenten en bijzondere bebouwing

Potgieterlaan

Architectonische accenten Bijzondere bebouwing (maatschappelijk vastgoed) Bijzondere bebouwing (appartementencomplex) Bijzondere nieuwbouw (maatschappelijk vastgoed)

Tesselschadelaan

Bijzondere nieuwbouw (appartementencomplex of rijwoningen) Winkelcentrum

42

Bronnen: Basisregistratie Adressen en Gebouwen, Toelichting Bestemmingsplan Zijdelwaard.

1:5000

De Hoeksteen: openbare bibliotheek. Ontworpen door Gerrit Rietveld.

Protestantse kerk De Schutse.

Appartementencomplex aan de Tesselschadelaan.

Trappen aan het water als architectonisch accent.

Zijdelwaard. Foto’s: Fiveprime, Preek van de Leek, Funda, Kien Ontwerp.

43

Zijdelwaard bijzondere nieuwbouw Een groot deel van de bijzondere bebouwing in Zijdelwaard is pas later in de jaren 80 en 90 en in de 21e eeuw gebouwd. Deze bijzondere nieuwbouw bestaat uit winkelcentrum Zijdelwaard, maatschappelijk vastgoed, appartementencomplexen en rijwoningen. In 2001 en 2002 is er een sportcomplex en een basisschool gebouwd in wijkpark de Groen-Rode Scheg. De nieuwe appartementencomplexen hebben vrije en ronde vormen, en staan op centrale en groene plekken. Deze appartementencomplexen bestaan voornamelijk uit ouderenwoningen.

44

Jacob Reviushof. Foto: Kien Ontwerp.

Bijzonder appartementencomplex uit 2006 in het Jacob Reviushof.

Bijzonder appartementencomplex uit 2005 aan de Potgieterlaan.

Winkelcentrum Zijdelwaard uit 1987, gerenoveerd in 2015.

Bijzondere rijwoningen uit 1998 aan de Nijhofflaan.

Zijdelwaard. Foto’s: Funda, Dura Vermeer.

45

Zijdelwaard groen- en waterstructuur

De Biezenwaard

De Groen-Rode Scheg

an

46

N erweyla Albert V

In Zijdelwaard zijn twee grote groengebieden: wijkpark de Groen-Rode Scheg en natuur- en recreatiegebied de Biezenwaard. In de Groen-Rode Scheg zijn een kerk, basisschool en sportcomplex gevestigd. Rijwoningen aan de oostelijke rand van de Groen-Rode Scheg steken uit in het park en woningen aan de westelijke kant kijken uit op het park. In de Groen-Rode Scheg zijn veel paden en routes voor langzaam verkeer.

Hierdoor is de Groen-Rode Scheg goed verbonden met de wijk. De Biezenwaard is onderdeel van een ecologische verbindingszone. Door het natuurgebied zijn fiets- en wandelpaden. In de Biezenwaard zijn naast natuurgebied ook sportfaciliteiten, een kinderboerderij, een kinderdagverblijf en een kinderhospitium gevestigd. In Zijdelwaard zijn een aantal waterstructuren met groene randen. Deze waterstructuren lopen vanuit het midden van de wijk naar de randen van de wijk. In de stempels, lanen, hoven en centrale plekken in de buurt is ook veel groen. Zijdelwaard is rijk aan groen en kenmerkt zich met een groen karakter.

Bron: Toelichting Bestemmingsplan Zijdelwaard.

Groen- en waterstructuur Water Park / Bos Groen Wijkgrens

Natuur- en recreatiegebied de Biezenwaard.

Herman Gorterhof, een centrale groene plek met bebouwing in Zijdelwaard.

Groen- en waterstructuur parallel aan de Albert Verweylaan.

Jacob Reviushof, een centrale groene plek met bebouwing in Zijdelwaard.

Zijdelwaard. Foto’s: Kien Ontwerp, Funda.

47

Zijdelwaard oriëntatie landschap Zijdelwaard ligt in het oorspronkelijke landschap van de Legmeerpolder en Thamer Binnenpolder. De landschappen van deze polders verschillen in oriëntatie van elkaar. In Zijdelwaard is er geen harde grens tussen deze verschillende landschapsoriëntaties, maar lopen de verschillende landschapsoriëntaties over in elkaar in de waterstructuren, in het park de Groen-Rode Scheg en in bebouwingscomposities. De oriëntatie van het landschap wordt verdraaid in bebouwingscomposities door de wijk heen en in de centraal gelegen vijver. In het park de Groen-Rode Scheg lopen de landschapsoriëntaties over in elkaar in een groene zone, hierdoor heeft dit park ook een driehoekige vorm. De verdraaiing van landschapsoriëntatie is een kenmerk van Zijdelwaard dat de bebouwingcomposities van Europarei, winkelcentrum Zijdelwaard en Jacob Reviushof vorm geeft.

De vorm van het park de Groen-Rode Scheg en de vorm van de centraal gelegen vijver zijn ook ontstaan door de verdraaiing van landschapsoriëntatie in groen en water.

48

N

Landschapsoriëntatie Zijdelwaard Landschapsoriëntatie

Uithoorn 1948. Bron: Topotijdreis. Bewerking: Julian van Spankeren.

N

Europarei De Groen-Rode Scheg

Vijver

Winkelcentrum Zijdelwaard

Jacob Reviushof

Oriëntatie

Verdraaiing van oriëntatie Oriëntatie waterstructuur

Verdraaiing Verdraaiing van oriëntatie in bebouwingscompositie

Oriëntatie bebouwing Bebouwing Park Vijver

Verdraaiing van oriëntatie in groene overloopzone Verdraaiing van oriëntatie in waterstructuur

1:10.000 49

50

STEDENBOUWKUNDIGE KENMERKEN

LEGMEER

1970 - 1975

Legmeer Wijk Naoorlogs Legmeer

N 1:25.000 51

Legmeer compositie

N

Legmeer kenmerkt zich met vrije en speelse composities. De bebouwing bestaat uit rijwoningen in stroken met een verspringende rooilijn, en uit schakelvilla’s die aan elkaar geschakeld zijn met garages of bijgebouwen. Eind jaren 80 / begin jaren 90 is Legmeer uitgebreid in het zuiden. Deze uitbreiding bestaat uit een compositie van rijwoningen in stroken met een rechte rooilijn.

Op de Klucht

Aan de Zoom Rode Klaver

Geertruidahoeve

Composities Stroken met verspringende rooilijn Schakelvilla’s Stroken met rechte rooilijn

52

1:5000

Rijwoningen met een verspringende rooilijn aan Rode Klaver.

Rijwoningen uit 1990 met een rechte rooilijn aan Aan de Zoom.

Schakelvilla’s aan Op de Klucht.

Schakelvilla’s in de Geertruidahoeve.

Legmeer. Foto’s: Funda.

53

Legmeer oriëntatie ontsluiting

Legenda

Ontsluiting voorzijde

N

Legmeer kenmerkt zich met woningen die georiënteerd zijn naar de straat en ontsloten worden vanuit de straat. Legmeer kenmerkt zich ook met woningen die georiënteerd zijn naar de groene omgeving en ontsloten worden aan de achterzijde. De schakelvilla’s hebben vrije oriëntaties en worden ontsloten door een voetpad aan de voorzijde van de woning dat leidt naar een erf. Dit erf ontsluit de concentratie van schakelvilla’s. Schakelvilla’s die aan een straat staan worden wel ontsloten aan de voorzijde vanuit de straat. In Legmeer zijn er ook woningen die alleen ontsloten worden door een voetpad aan de voorzijde. In Legmeer is er een uitgebreid netwerk van voetpaden die veel woningen ontsluiten.

ook

sl Bie

arijn

Rosm

Ontsluiting vanuit erf

Oriëntatie

Geertruidahoeve

Bebouwing Woongebied

Ontsluiting achterzijde Ontsluiting vanuit voetpad

Erf Straat Voetpad

54

1:5000

1:2000

N

N

N

1:2000

1:2000

Oriëntatie naar de straat en ontsluiting aan de voorzijde.

Oriëntatie naar het groen en ontsluiting aan de achterzijde.

Vrije oriëntatie en ontsluiting met voetpad dat leidt naar een erf.

Rijwoningen aan Rosmarijn.

Rijwoningen aan Bieslook.

Schakelvilla’s in de Geertruidahoeve.

Legmeer. Foto’s: Funda.

55

Legmeer accenten en bijzondere bebouwing

N

De bijzondere bebouwing in Legmeer bestaat uit de nieuwe supermarkt en horeca, maatschappelijk vastgoed zoals het Alkwin Kollege en Praktijkschool Uithoorn, en uit appartementencomplexen waaronder woontorens met zeven verdiepingen uit de jaren 70 en kleine appartementencomplexen uit 1990. De architectonische accenten uiten zich in bijzondere openbare ruimtes die bestaan uit getrapte pleintjes aan het water. Veel rijwoningen uit 1989 en 1990 zijn geaccentueerd met een verspringende daklijn of verhoogde dakranden.

Wederik d orn t Ron o h e Uit In h ool

h

ksc ktij a r P

Alkwin Kollege Accenten en bijzondere bebouwing Bijzondere openbare ruimte Verhoogde dakrand Verspringende daklijn Bijzondere bebouwing (supermarkt en horeca) Bijzondere bebouwing (maatschappelijk vastgoed) Bijzondere bebouwing (appartementencomplex) Bijzondere bebouwing (appartementencomplex uit 1990)

56

Bron: Basisregistratie Adressen en Gebouwen.

1:5000

Alkwin Kollege, gebouwd in 1988.

Praktijkschool Uithoorn, gebouwd in 2011.

Bijzondere woontorens en bijzondere openbare ruimte aan In het Rond.

Bijzonder appartementencomplex en bijzondere openbare ruimte aan Wederik.

Legmeer. Foto’s: RJ Audiovisueel, CD20-Bouwsystemen, Funda.

57

Legmeer groen- en waterstructuur

N

Legmeer is rijk aan groen en water. In de straatprofielen van de buurt- en wijkontsluitingswegen van Legmeer zit veel groen en in elke buurt is een openbaar park. Door deze parken lopen routes voor langzaam verkeer.

Bewoners beleven het groen hierdoor ook als zij zich verplaatsen te voet of met de fiets door de wijk. In het midden van Legmeer is een grote waterstructuur waar een aantal parken aan grenzen. Deze waterstructuur ligt centraal en vormt de kern van Legmeer. De woningen van Legmeer staan in een groene omgeving waardoor Legmeer een woonwijk in een park lijkt te zijn.

In h et M idd en k

sloo

Bie oet Bijv

en

idd

et M

In h

Groen- en waterstructuur Groen Park Water

58

1:5000

Park aan water aan In het Midden.

Park aan Bijvoet.

Park aan water aan In het Midden.

Speelpark aan Bieslook.

Legmeer. Foto’s: Funda.

59

60

STEDENBOUWKUNDIGE KENMERKEN

MEERWIJK 1984 - 1995

N 1:25.000 61

Meerwijk compositie De bebouwingsstructuren in Meerwijk zijn grotendeels gebaseerd op de waterstructuur van het oorspronkelijke veenlandschap. De woningen en het woongebied zijn gebouwd op de bestaande grond en de waterstructuur is grotendeels behouden gebleven. Bij het naast elkaar houden van de huidige topografische kaart en de topografische kaart uit 1981 is goed te zien dat de waterstructuur grotendeels behouden is gebleven en dat de bebouwing op bestaande grond staat.

Doordat de bebouwingsstructuur gebaseerd is op de oorspronkelijke waterstructuur zijn de bebouwingscomposities grotendeels rechte stroken van rijwoningen of geschakelde twee-onder-een-kapwoningen, rechte rijen van villa’s, van twee-onder-een-kapwoningen of van kwartetwoningen, en vierkante hoven. De bebouwing in deze composities volgt de waterloop of staat haaks op de waterloop. In Meerwijk zijn ook vrije composities met bijzondere architectuur te vinden.

62

N

1:10.000

N

1:10.000 Meerwijk 1981. Bron: Topotijdreis.

63

Bruine

s Blauw e Gan

Goudl

ijster

Brand

gans

N

Lijster

Composities Stroken Compositie van kwartetwoningen Hof Compositie van villa’s of twee-onder-een-kapwoningen Vrije compositie

64

1:10.000

Strokencompositie aan Brandgans.

Hofcompositie aan Blauwe Gans.

Villacompositie aan Goudlijster.

Villacompositie aan Bruine Lijster.

Meerwijk. Foto’s: Funda.

65

Buurt K compositie

N Kofsc hip

Het meest oostelijke deel van Meerwijk is Buurt K. Buurt K is de oudste buurt van Meerwijk en hoort oorspronkelijk niet bij Meerwijk. Buurt K was eerst een buurt van Dorpscentrum en is later een buurt geworden van Meerwijk. Buurt K heeft daardoor een eigen stedenbouwkundige opzet die verschilt met de rest van Meerwijk. Buurt K bestaat uit een compositie van zes bouwblokken met elk een binnenterrein. De vorm van deze bouwblokken is gebaseerd op de ruimtelijke vorm van de grond waar Buurt K op gebouwd is. De vorm van deze ondergrond is driehoekig. Hierdoor hebben de meeste bouwblokken knikken wat zorgt voor een afwisselend straatbeeld door de buurt.

l

e Karve

ns

Scha

Amstel

Bron: Toelichting Bestemmingsplan Meerwijk.

66

1:2000

Buurt K gezien vanaf de Amstel.

Rijwoningen aan Klipper.

Binnenterrein met speeltuin aan Kofschip.

Binnenterrein en achterzijde van rijwoningen aan Karveel, gezien vanaf Schans.

Meerwijk. Foto’s: Funda.

67

Meerwijk oriëntatie ontsluiting In Meerwijk is het overgrote deel van de woningen georiënteerd naar de woonstraat en worden de woningen ontsloten vanuit deze woonstraat. In traditionele stedenbouw zijn woningen georiënteerd naar de weg van de hoogste categorie. In Meerwijk is deze traditie echter meer de uitzondering. De wegen van de hoogste categorie in Meerwijk zijn de wijkontsluitingswegen: Laan van Meerwijk, Amsteldijk Zuid, Polderweg en Watsonweg. Een aantal woningen in Meerwijk zijn wel georiënteerd naar een wijkontsluitingsweg. Deze woningen worden ontsloten aan de voorzijde met een voetpad en aan de achterzijde of zijkant met een achterstraat. Doordat de wijkontsluitingswegen in Meerwijk een breed profiel hebben met veel groen en water zijn veel woningen aan een wijkontsluitingsweg niet georiënteerd naar deze wijkontsluitingsweg, maar naar de meest dichtbijgelegen woonstraat.

68

N

Laan

van M

eerw

ijk

Ferm o

or

Legenda Oriëntatie

Wijkontsluitingsweg

Oriëntatie naar wijkontsluitingsweg

Bebouwing

Achterstraat

Ontsluiting aan achterzijde

Woongebied

Uitzonderlijke oriëntatie en ontsluiting

1:10.000

N

Voorzijde van rijwoning georiënteerd naar Laan van Meerwijk.

Laan

van M

eerw

ijk

Ferm o

or

1:2000 Achterzijde van rijwoning, ontsluiting vanuit achterstraat Fermoor.

Meerwijk. Foto’s: Funda.

69

Buurt K oriëntatie ontsluiting Buurt K kenmerkt zich grotendeels met woningen die georiënteerd zijn naar de straat en ontsloten worden aan de voorzijde vanuit de straat. Alle zijdes van de bouwblokken zijn naar buiten toe georiënteerd, met uitzondering van drie appartementencomplexen aan Schans en rijwoningen aan Kofschip. De appartementencomplexen aan Schans zijn als het ware georiënteerd naar de binnenkant van het bouwblok, zodat de balkons aan de achterzijde van de woningen uitzicht hebben over de Amstel. De appartementen worden niet direct ontsloten vanuit de straat, maar door meerdere galerijen. De rijwoningen aan Kofschip zijn ook naar binnen toe georiënteerd, zodat de achtertuinen zich aan het water bevinden. De woningen aan de noordzijde van Laan van Meerwijk worden aan de voorzijde door een voet- en fietspad ontsloten, en aan de achterzijde door een achterstraat. De woningen aan de zuidzijde van Laan van Meerwijk worden ontsloten door een ventweg aan de voorzijde. De woningen aan Karveel worden aan de voorzijde ontsloten door een straat die alleen toegankelijk is voor voetgangers, en aan de achterzijde door een binnenterrein en achterstraat.

N

n Laa

van

er Me

k

wij

l

e Karve

ns

Scha Legenda Oriëntatie

Ontsluiting voorzijde

Ontsluiting vanuit ventweg

Bebouwing Woongebied Straat

Ontsluiting achterzijde Ontsluiting vanuit galerij

Amstel

Ventweg Galerij Portiek

70

1:2000

Rijwoningen aan noordzijde van Laan van Meerwijk.

Rijwoningen aan zuidzijde van Laan van Meerwijk.

Appartementen aan Schans.

Rijwoningen aan Karveel.

Meerwijk. Foto’s: Funda.

71

Meerwijk accenten en bijzondere bebouwing Meerwijk kenmerkt zich met veel verschillende soorten bebouwing. Deze verschillende soorten bebouwing hebben allemaal een eigen unieke uitstraling. Dit zorgt voor zeer veel verschillende soorten architectonische accenten en bijzondere bebouwing. Alle bebouwing in Meerwijk is in feite bijzonder te noemen, doordat alle soorten bebouwing zich onderscheiden in uitstraling van elkaar. Doordat er zoveel bijzondere bebouwing is, springt weinig bebouwing hier bovenuit als daadwerkelijk bijzonder. De bebouwing die wel zo bijzonder is dat het opvalt tussen alle bijzondere bebouwing in, zijn twee wooncomplexen en het gemeentehuis. In Meerwijk-Oost bevindt zich een bijzonder appartementencomplex aan Euphraat. Dit appartementencomplex heeft de vorm van waterpoort en is daarmee een bijzondere verschijning in Meerwijk. Deze bijzondere vorm zorgt ervoor dat dit appartementencomplex functioneert als een landmark. In het midden van Meerwijk-West bevindt zich een wooncomplex op een eiland bij Canadese Gans. De bebouwing op dit eiland heeft een bijzondere compositie. De bebouwing op het eiland loopt deels in bogen, en in het midden van het eiland staat een cilindervormige woontoren. Alle bebouwing op dit eiland heeft een bijzondere vorm en uitstraling, waardoor het wooncomplex op het eiland ook functioneert als landmark. In het uiterste oosten van Meerwijk bevindt zich het gemeentehuis van Uithoorn. Dit gebouw heeft een bijzondere functie en uitstraling, en behoort daarom ook tot de bijzondere bebouwing van Meerwijk.

Woontoren aan Canadese Gans.

Appartementencomplex aan Euphraat.

72

Meerwijk. Foto’s: Funda, Oozo, RTV Ronde Venen.

Gemeentehuis Uithoorn.

N

Canadese Gans

Euphr aat

Accenten en bijzondere bebouwing Bijzonder wooncomplex Gemeentehuis

1:10.000 73

Meerwijk groen- en waterstructuur

Lijste r

N

Grote

ster

Zangl ij

Goud

lijster

Meerwijk kenmerkt zich met zeer veel water en groen. Dit komt doordat de waterstructuur van het oorspronkelijke veenlandschap grotendeels behouden is gebleven. Deze waterstructuur is een belangrijk onderdeel van de stedenbouwkundige opzet van de wijk. Veel woningen hebben een achtertuin aan het water, waardoor water een sterk aanwezig onderdeel is van de woonbeleving.

Tussen sommige achtertuinen Canadese Gans en water zit een groenstrook om een natuurlijke overgang te creĂŤren. Hierdoor zorgt de waterstructuur ook voor veel groen door de wijk heen. De wijkontsluitingswegen in Meerwijk hebben een breed profiel met veel groen. In de woonstraten is ook veel groen aanwezig. Groen komt overal voor in Meerwijk.

Meerwijk ligt aan een veenweidegebied. De bebouwingsdichtheid neemt af aan de randen van de wijk om een natuurlijke overgang te creĂŤren naar het Veenweidegebied veenweidegebied. De water- en groenstructuur zorgen ervoor dat Meerwijk een onderdeel is van het omliggende veenweidegebied. In het midden van Meerwijk bevindt zich een ecologische verbindingszone die Meerwijk verdeeld in Meerwijk-Oost en Meerwijk-West.

Bron: Toelichting Bestemmingsplan Meerwijk.

74

Water en groen bij Canadese Gans.

Tuin aan het water met uitzicht over het veenweidegebied bij Goudlijster.

Tuinen aan het water bij Zanglijster.

Overgang naar het veenweidegebied bij Grote Lijster.

Meerwijk. Foto’s: Funda.

75

76

BEVINDINGEN

N 1:25.000 77

Bevindingen Kenmerken Thamerdal

De naoorlogse wijk Thamerdal uit de jaren 50 is gebaseerd op de tuindorpgedachte. De wijk kenmerkt zich met stempel- en strokencomposities. Deze composities zijn georiënteerd naar de straat of staan haaks op de straat. De bebouwing in composities die haaks georiënteerd zijn op de straat of georiënteerd zijn volgens de indeling van de stempel worden ontsloten met een voetpad. De bebouwing die georiënteerd is naar de straat wordt vanuit de straat ontsloten. De bijzondere bebouwing in Thamerdal bestaat vooral uit appartementencomplexen die in de 21e eeuw zijn gebouwd. De oorspronkelijke bebouwing in Thamerdal is simplistisch.

De tuindorpgedachte is goed terug te zien in de groenen waterstructuren van Thamerdal. In de wijk zijn aantal grote groen- en waterstructuren, in elke stempel zit groen en de bebouwing in stroken eindigt in het groen. Hierdoor is er veel groen in de wijk en hebben alle woningen uitzicht op het groen. In het midden van de wijk zijn twee parken waar ook de maatschappelijke voorzieningen zich bevinden.

Kenmerken Zijdelwaard

De naoorlogse wijk Zijdelwaard uit de jaren 60 kenmerkt zich met seriebouw. De wijk bestaat voor een groot deel uit buurten met rijwoningen die aan de straat of in stempels staan. Aan de randen van deze buurten staan vrijstaande woningen of twee-onder-een-kapwoningen. De woningen worden direct ontsloten vanuit de straat en zijn georiënteerd naar de straat, of de woningen zijn georiënteerd volgens de indeling van de stempel en worden ontsloten door een voetpad. Verder bestaat Zijdelwaard voor een deel uit de buurt Europarei. Europarei heeft een eigen stedenbouwkundig karakter dat anders is als de rest van Zijdelwaard. Europarei bestaat uit negen galerijflats in grootschalige stempels. De woningen in deze gale78

rijflats worden ontsloten door een galerij. De galerijflats zijn georiënteerd volgens de indeling van de stempel.

In de jaren 80 zijn er in het oosten van Zijdelwaard vier woonerven gebouwd. Aan deze woonerven bevinden zich rijwoningen en twee-onder-een-kap-woningen.

De rijwoningen en twee-onder-een-kap-woningen zijn aan elkaar geschakeld met garages. De woningen staan rondom het woonerf en vormen samen een hof.

De bijzondere bebouwing in Zijdelwaard bestaat uit maatschappelijk vastgoed zoals scholen, kerken, een bibliotheek en een sportcomplex, en uit appartementencomplexen en bijzondere rijwoningen. De meeste bijzondere bebouwing staat op centrale en groene plekken in de buurten van Zijdelwaard. Een groot deel van de bijzondere bebouwing is pas later in de jaren 80 en 90 en in de 21e eeuw gebouwd. De architectonische accenten uiten zich voornamelijk in bijzondere daken van woningen uit de jaren 80, maar ook in de openbare ruimte zoals trappen aan het water. Zijdelwaard ligt in het oorspronkelijke landschap van de Legmeerpolder en de Thamer Binnenpolder. De landschappen van deze polders verschillen in oriëntatie van elkaar. In Zijdelwaard is er geen harde grens tussen deze verschillende landschapsoriëntaties, maar lopen de verschillende landschapsoriëntaties over in elkaar in de waterstructuren, in het park de Groen-Rode Scheg en in bebouwingscomposities. De oriëntatie van het landschap wordt verdraaid in bebouwingscomposities door de wijk heen en in de centraal gelegen vijver. In het park de Groen-Rode Scheg lopen de landschapsoriëntaties over in elkaar in een groene zone.

Kenmerken Legmeer

Het naoorlogse deel van de wijk Legmeer uit de jaren 70 heeft een vrije en speelse bebouwingsstructuur.

De bebouwing bestaat uit rijwoningen met een verspringende rooilijn en schakelvilla’s die aan elkaar

geschakeld zijn met garages of bijgebouwen. In de jaren 80/90 is Legmeer uitgebreid. De bebouwing van deze uitbreiding kenmerkt zich met strokencomposities met een rechte rooilijn. Legmeer kenmerkt zich met woningen die georiënteerd zijn naar de straat en ontsloten worden vanuit de straat. Legmeer kenmerkt zich ook met woningen die georiënteerd zijn naar de groene omgeving en ontsloten worden aan de achterzijde. De schakelvilla’s hebben vrije oriëntaties en worden ontsloten door een voetpad aan de voorzijde van de woning dat leidt naar een erf. Dit erf ontsluit de concentratie van schakelvilla’s. Schakelvilla’s die aan een straat staan worden wel ontsloten aan de voorzijde vanuit de straat. In Legmeer zijn er ook woningen die alleen ontsloten worden door een voetpad aan de voorzijde.

In Legmeer is er een uitgebreid netwerk van voetpaden die veel woningen ontsluiten. De bijzondere bebouwing in Legmeer bestaat uit de nieuwe supermarkt en horeca, maatschappelijk vastgoed zoals het Alkwin Kollege en Praktijkschool Uithoorn, en uit appartementencomplexen waaronder woontorens met acht lagen uit de jaren 70 en kleine appartementencomplexen uit 1990. De architectonische accenten uiten zich in bijzondere openbare ruimtes die bestaan uit getrapte pleintjes aan het water. Veel rijwoningen uit 1989 en 1990 zijn geaccentueerd met een verspringende daklijn of verhoogde dakranden. Legmeer is rijk aan groen en water. In de straatprofielen van de buurt- en wijkontsluitingswegen van Legmeer zit veel groen en in elke buurt is een openbaar park. Door deze parken lopen routes voor langzaam verkeer. Bewoners beleven het groen hierdoor ook als zij zich verplaatsen te voet of met de fiets door de wijk. In het midden van Legmeer is een grote waterstructuur waar een aantal parken aan grenzen. Deze waterstructuur ligt centraal en vormt de kern van Legmeer. De woningen van Legmeer staan in een groene omgeving waardoor Legmeer een woonwijk in een park lijkt te zijn.

Kenmerken Meerwijk

De stedenbouwkundige indeling van de naoorlogse wijk Meerwijk uit de jaren 80 en 90 is grotendeels bepaald door de bestaande waterlopen. De bebouwing is voornamelijk gebouwd op het bestaande land tussen de bestaande waterlopen in. Meerwijk-Oost is gebouwd in de jaren 80 en Meerwijk-west in de jaren 90. De bebouwing in Meerwijk bestaat grotendeels uit rijwoningen, geschakelde twee-onder-een-kapwoningen, villa’s, twee-onder-een-kapwoningen en kwartetwoningen. De bebouwing staat over het algemeen langs de waterstructuur of haaks op de waterstructuur, met uitzondering van enkele vrije bebouwingscomposities.

In Meerwijk is het overgrote deel van de woningen georiënteerd naar de woonstraat en worden de woningen ontsloten vanuit deze woonstraat. In traditionele stedenbouw zijn woningen georiënteerd naar de weg van de hoogste categorie. In Meerwijk is deze traditie echter meer de uitzondering. Een aantal woningen in Meerwijk zijn wel georiënteerd naar een wijkontsluitingsweg. Deze woningen worden ontsloten aan de voorzijde met een voetpad en aan de achterzijde of zijkant met een achterstraat. Doordat de wijkontsluitingswegen in Meerwijk een breed profiel hebben met veel groen en water zijn veel woningen aan een wijkontsluitingsweg niet georiënteerd naar deze wijkontsluitingsweg, maar naar de meest dichtbijgelegen woonstraat.

Het meest oostelijke deel van Meerwijk is Buurt K. Buurt K is de oudste buurt van Meerwijk en hoort oorspronkelijk niet bij Meerwijk. Buurt K was eerst een buurt van Dorpscentrum en is later een buurt geworden van Meerwijk. Buurt K heeft daardoor een eigen stedenbouwkundige opzet die verschilt van de rest van Meerwijk. Buurt K bestaat uit zes bouwblokken met elk een binnenterrein. De vorm van deze bouwblokken is gebaseerd op de ruimtelijke vorm van de grond waar Buurt K op gebouwd is. De vorm van deze ondergrond

is driehoekig. Hierdoor hebben de meeste bouwblokken knikken wat zorgt voor een afwisselend straatbeeld door de buurt. Meerwijk kenmerkt zich met veel verschillende soorten bebouwing. Deze verschillende soorten bebouwing hebben allemaal een eigen unieke uitstraling. Dit zorgt voor zeer veel verschillende soorten architectonische accenten en bijzondere bebouwing. Doordat er zoveel bijzondere bebouwing is, springt weinig bebouwing hier bovenuit als daadwerkelijk bijzonder. De bebouwing die wel zo bijzonder is dat het opvalt tussen alle bijzondere bebouwing in, zijn twee wooncomplexen die functioneren als landmarks, en het gemeentehuis. Meerwijk kenmerkt zich met zeer veel water en groen. Dit komt doordat de waterstructuur van het oorspronkelijke veenlandschap grotendeels behouden is gebleven. Langs het water, in de straatprofielen en in tuinen is veel groen aanwezig, wat zorgt voor een uitgebreide groenstructuur. De water- en groenstructuren in de wijk zorgen ervoor dat Meerwijk een onderdeel is van het omliggende veenweidegebied. In het midden van Meerwijk bevindt zich een ecologische verbindingszone die Meerwijk verdeeld in Meerwijk-Oost en Meerwijk-West.

79