ERKEK ÜREME SAĞLIĞI
Derleme
Tablo 2. Akut epididimitin sperm parametreleri üzerine etkisi Yazarlar
Negatif etki Dansite
Motilite
Morfoloji
Ludwig & Haselberger (22) + + + Berger ve ark. (23) + Weidner ve ark. (20) + + + Haidl (24) + Cooper ve ark. (25)
Sonuç
22 vakada 19 Pyospermi 70 erkekte 3 Azoospermi Kronik enfeksiyon; artmış makrofaj Azalmış epididimal belirteçler. (α -glucosidase, L-carnitine)
ğa bağlı akut veya subakut/kronik gelişebilen bir durumdur.
sek olduğu yerlerde yerini nonspesifik üretrite bırakmak-
Akut bakteriyel orşit (6 haftadan az) genelde cinsel yolla
tadır. Bu organın inflamasyonunun sperm parametreleri-
bulaşan hastalıklarla veya asendan üriner sistem enfeksi-
ne direkt etkisi yoktur. Fakat üretrit yoluyla gelişebilecek
yonları yoluyla gelişebilirken, subakut/kronik olgular daha
epididimit veya skarlanma yoluyla oluşacak parsiyel/tam
çok kronik inflamasyona yol açan enfeksiyon dışı neden-
tıkanıklık ile ejakülat volumün azalması, fertilite potansi-
lerle gelişir ve çoğunlukla asemptomatiktir. Viral enfeksi-
yelinde azalmaya neden olabilir (31).
yonlarda da testis tutulumu izlenebilir. Viral orşit nedenleri
5. Lökositospermi
arasında ise en sık izleneni kabakulak orşitidir. Puberte son-
Seminal sıvılarındaki lökositin tek nedeni genitoüriner
rası kabakulak enfeksiyon geçiren hastaların %20-30’unda
traktın enfeksiyonu değildir. Bilinen diğer etkenler maru-
orşit görülür. Kabakulak orşitinin %20’sinde orşit bilateraldir
ziyetler (sigara, çevresel toksinler, marihuana, bazı ilaçlar)
ve bilateral testis atrofisi ve azoospermiyle sonuçlanabilir.
genitoüriner kanal cerrahisi (vazektomi geri dönüşümü,
Diğer orşit nedeni olabilecek virüsler; Koksaki, Varicella ve
üretral cerrahi) ve otoimmunitedir. Aynı zamanda artmış
insan immun yetmezlik virüsü (HIV) dür (26-28).
lökositler ölmekte olan spermlerin apopitozuna ve geri
Kronik orşitte görülen inflamatuar değişiklikler tipik
dönüşümüne yardımcı olmak üzere izlenebilir. Artmış lö-
olarak otoimmun orşitte de görülür ve bu iki durumda da
kosit seviyelerinin azalmış sperm sayısı, azalmış hareketli-
testisin immün özerkligi bozulmaktadır (3). Otoimmun
lik, azalmış normal morfoloji, azalmış sperm penetrasyon
orşit, antisperm antikorlar (ASA) varlığında testisin oto-
yeteneği, artmış DNA fragmantasyonu ve azalmış gebelik
immün inflamasyonudur. Sertoli hücreleri arasında oluşan
oranları ile beraber olduğunu gösteren çeşitli çalışmalar
kan testis bariyerinin bozulmasıyla gelişir. Otoimmun or-
vardır (32-34). Sorulması gereken soru yükselen lökosit
şitler iki gruba ayrılır: Primer otoimmün orşitler infertilite
seviyelerinin genitoüriner kanal enfeksiyonunda belirteç
ile alakalıdır. Genellikle asemptomatiktir ve seminifer tübül
olarak kullanılıp kullanılamayacağıdır. Birçok çalışma bak-
membranlarına karşı oluşan ASA varlığı (%100) ile ilişkili
teriospermi ile semen lökositlerlerinin artışı arasında kore-
iken sekonder otoimmün orşit semptomatik orşit ve/veya
lasyon gösterememiştir (35, 36).
sistemik otoimmün bir hastalığa/hastalığın vaskülitine se-
Ürogenital trakta giren organizma direk ve indirek yol-
konder izlenebilir. ASA, spermatositlerin ve spermatidlerin
lardan negatif olarak sperme etki edebilir. Yabancı organiz-
apopitozunu indükler ve spermatozoanın immobilizasyonuna ve aglütinasyonuna neden olarak sperm-oosit etkileşimini engeller (29). Yine de orşitin sperm parametreleri üzerine etkisini gösteren çalışmalarda yetersizlik vardır. Biyopsi yapmadan, noninvaziv yöntemlerle ve serolojik ve seminal belirteçlerin yokluğu orşit tanısını ve dolayısı ile çalışmalardan veri elde edilmesini zora sokmaktadır (30).
ma vücutta inflamatuvar yanıta ve dolayısıyla otoimmun reaksiyon gelişmesine neden olabilir. Bunun yanında birçok patojen de sperm hücreleri üzerine direk etki edebilmektedir. Spermatozoa üzerine direk etki eden ajanlar K. Trahomatis, E. Coli, U. Urealitikum ve Hepatit B virüs (HBV) dür. E. Coli spermatozoaya yapışıp aglutinasyonu arttırırken Ureoplazma spermin nükleer kromatin integrasyonu-
4. Üretrit
nu bozarak etki eder (37). HBV ise mitokondrial membran
Üretritin en sık etkenleri K. Trahomatis, N. Gonore, M.
potansiyelinde kayba neden olarak sperm mobilitesinde
Genitalyum’dur. Gonoreal üretrit eğitim seviyesinin yük-
azalmaya neden olmaktadır (38).
45