BIZIKLETA BIDAIA / Un viaje en bici

Page 1

Bakardadean..., baina ondo lagunduta

BIZIKLETA BIDAIA

Bidaia egunerokoabakarrikezbidaiatzeko Jose Mari Gu érrez Angulo

UN VIAJE EN BICI

Diario de viaje para no viajar solo

Bizikleta bidaia

Baiona‑Nantes‑MontSaintMichel‑Roscoff‑Redon 2021ekoirailaren29tikazaroaren3raegindakobidaia

2

JosunerietaAimarri.

Bakarrikbidaiatududanbakoitzean,betiizan duthaienulermenetalaguntza.

Etaeguneroargitaratzennuenlaburpentxikia irakurtzenzutenei.Lagundutasentiarazten ninduten,etamotibazioaizanzireneguneroko laburpenaegitekoetahasteanpentsatutako ibilbideosoaamaitzeko.

EtaezindutahaztuMimizan‑Plageherriko Aurelieetaberefamilia.Bigarrenegunean bidaiabertanbeherautzibeharnuelapentsatu nuenean,haienabegionagatikbideanjarraitu etabidaldiabukatunuen.

3

PRÓLOGO

Entre el 29 de setiembre y el 3 de noviembre de 2021 hice un viaje entre Baiona y Roscoff siguiendo varias rutas ciclables. Llegué a Nantes y Redon por la Vélodyssée, seguí hasta Mont Saint Michel siguiendo básicamente la V3, recorrí la Vélomaritime por la costa bretona hasta Roscoff y volví a seguir la Vélodyssée hasta Redon.

Viajaba solo, pero antes de salir ya había añadido a mi propia motivación los ánimos y el apoyo que recibía de mi familia y de algunas amistades. Para hacerles partícipes de mi viaje publicaba cada día en Facebook un pequeño texto sobre la etapa del día anterior y unas cuantas fotos, algunas también en Instagram.

Comprobé desde el principio que varias decenas de personas seguían aquellos relatos, que ni eran las crónicas de cada etapa ni la transcripción de mi diario de viaje, pero lo resumían de alguna manera. Y cada mañana, nada más despertarme y todavía de noche, me sentí obligado a escribir un pequeño texto y a seleccionar unas cuantas fotos para poner en los ojos de quienes seguían mi viaje algo de lo que había visto.

Aquí reproduzco lo que fui publicando durante el viaje Para cada etapa aparecen dos fechas; la primera es del día que lo publiqué, la segunda del día que hice la etapa. Si mantengo las dos es para no modificar el texto, en el que a menudo aparece la palabra “ayer”, haciendo referencia al día que hice la etapa, a veces también utilizo el presente al iniciar o terminar el texto del día.

Iba solo, pero me sentía realmente acompañado. Para todas las personas que iban conmigo mi más sincero agradecimiento. Pensando en ellas, y en las que me ayudaron durante el viaje, recopilo aquí todos aquellos textos y muchas de las fotos que les acompañaban.

Incluyo como epílogo un texto que sobre el viaje publiqué en Aiaraldea.eus. Y al final, como anexo, la crónica de un viaje a Las Landas en enero de 2021 con Josune

4

HITZAURREA

2021eko irailaren 29tik azaroaren 3ra bitartean Baiona eta Roscoff arteko bidaiaegin nuen,bizikleta bidebatzukjarraituz Nantes etaRedon erairitsi nintzen Velodyssee tik; gero Mont Saint Michel era heltzeko V3 izenekoa jarraitu nuen; kostalde bretainiarrean zehar Roscoff eraino Velomaritime deitutako bidetik joan nintzen; eta Redon eta Nantes‑era itzultzeko Velodysseejarraitunuenberriro.

Bakarrik nenbilen, baina irten aurretik nire motibazioari gehituak nizkion nire familiarengandik eta lagun batzuengandik jasotzen nituen animoak eta babesa. Nire bidaia haiekin konpartitzeko, goizero argitaratzen nituen Facebookenaurrekoegunekoegindakoariburuzkotestutxikibatetaargazki batzuk;bakanbatzukInstagramenerebai.

Hasieratik ikusi nuen hamarnaka lagunek jarraitzen zituztela kontakizun haiek. Ez ziren etapa bakoitzeko kronikak, ez nire bidaia‑egunkariaren transkripzioa, baina nolabait laburbiltzen zuten egiten ari nintzena Eta goizero, esnatu bezain laster eta oraindik gauez, testu txiki bat idaztera eta argazki batzuk aukeratzera behartuta sentitu nintzen, nire bidaia jarraitzen arizirenenbegietanikusitakozerbaitjartzeko.

Liburutxo honetan bidaian argitaratu nuena erreproduzitzen dut. Etapa bakoitzerako bi data agertzen dira: lehenengoa, argitaratu nuen egunekoa da; bigarrena, etapa egin nuen egunekoa Biak usten ditut testuari koherentzia ez kentzeagatik; askotan «atzo» hitza agertzen da, etapa egin nuen egunari erreferentzia eginez, baina askotan ere orainaldian hasi edo bukatzendaegunekotestua.

Bakarrik nindoan, baina benetan lagundua sentitzen nintzen. Nire eskerrik beroenak nirekin zihoazen guztiei. Pertsona horiek gogoan, eta bidaian lagundu zidatenak ere, hemen biltzen ditut testu guztiak eta haiekin batera argitaratunituenargazkiasko.

Aiaraldea.eus‑en argitaratu nuen bidaiari buruzko testu bat gehitzen dut epilogomoduan.

Etaazkenean,gehigarrimoduan,2021.kourtarrileanLandetaraJosunerekin egindakobidaiabatenkronika

5
6

29 09 2021

El viaje que voy a emprender en Baiona no va a ser tan larg como la huelga de Tubacex pero antes de que termine espero vuestra victoria Ánim huelguistas Por muy sucias q sean las maniobras del Gobierno Vasco y de la asociación de trileros de la empresa, lo conseguiréis.

(A finales de septiembre las trabajadoras y trabajadores de Tubac llevaban unos 230 días de huelga, un huelga que toda la clase trabajadora Ayala hicimos nuestra).

2021‑09‑29

Baionan hasiko dudan bidaia ez da Tubacexeko greba bezain luzea izango, baina amaitu baino lehen zuen garaipena espero dut. Animo grebalariak. Eusko Jaurlaritzako eta enpresako trilero elkartearen maniobrakosozikinakizanarren,lortukoduzue.

(IrailarenamaieranTubacexekolangileek230bategunzeramatzatengreban,Aiaraldekolangile klase osoakgureaegingenuengrebahori)

7

Comienzo el viaje. Baiona.

Cruzo el Errobi primero e inmediatamente el Aturri para alejarme de Euskal Herria pedaleando hacia el norte Aunque tengo un recorrido diseñado, no sé si el tiempo me permitirá completarlo o si decidiré volver antes a casa

Hay quien me ha preguntado si ahora será con las alforjas con las que voy a tener una complicada relación, como la que tuve hace algo más de dos meses con la mochila Aquella fue el eje temático o la disculpa para resumir (mucho) cada día del recorrido por el GR 282 Pero ahora ni siquiera sé aún si cada día publicaré algo sobre la ruta que comienzo.

Si lo hago será para que las personas que sin venir viajan conmigo puedan seguir mi ruta, y para compartir con ellas parte de esta experiencia.

Algunas, empezando por Josune y ella la primera , conocerán más detalles, también de viva voz Pero todas las que me habéis hecho saber que estáis ahí me animáis a contarlo

A ver si me decido

8 30 09 2021

2021‑09‑30

Bidaiahastendut. Baiona. Errobi zeharkatzen dut lehenik eta Aturri berehala, Euskal Herritik iparralderantz pedalei eraginez aldentzeko. Ibilbide bat diseinatuta dudan arren, ez dakit eguraldiak ibilbide hori osatzen utziko didan edo etxera bukatu baino lehenago itzultzea erabakiko dudan.

Batzuek galdetu didate ea orain harreman korapilatsua izango dudan alforjekin, duela bi hilabete motxilarekin izan nuenaren antzekoa. HuraizanzenGR‑282ibilbidearenardatztematikoaedoegunbakoitza laburbiltzeko aitzakia. Baina orain ez dakit hasten dudan ibilbideaz egunerozerbaitargitaratukodudan.

Egiten badut, etorri gabe nirekin bidaiatzen duten pertsonek nire ibilbidea jarraitu ahal izan dezaten izango da, eta haiekin konpartitzekoesperientziahonenzatibat.

Batzuek,Josunerengandikhasita‑etaberaklehena‑,xehetasungehiago ezagutukodituzte,baitaahotsbizizere.Bainahorzaudetelajakinarazi didazuenguztiokegunerozerbaitkontatzeraanimatzennauzue.

Eaerabakitzendudan.

9

01 10 2021

Etapa 1 (30 09 2021). Baiona Léon

Me despierta el gallo de los dueños del camping a las 6 de la mañana. Es de noche y el rocío ha sido fuerte, así que en unas horas no empezaré la segunda etapa. Mientras envío mis buenos días a Josune y escucho una canción que hace poco alguien compartió conmigo: "Amigo", de Roberto Carlos. Hago mía la letra.

La etapa de ayer, la primera, transcurrió como la había previsto: Baiona Léon. 70 km. En la guía de la Veloydissée 60,5, pero me aparté de la ruta en un par de sitios.

Después de pasar por Bocau y Tarnos, zonas portuarias e industriales, las dunas y los árboles no me dejaron ver el mar hasta Capbreton Desde la playa miro hacia el S y la neblina desdibuja las siluetas del Larrun, Aiako Harriak, Jaizkibel..., pero las puedo distinguir.

Después las dunas me siguen ocultando el mar. La Velodyssée atraviesa unos cuantos km entre árboles y llego a Léon

En el camping Petit Jean, a 2,5 km de León instalo mi tienda y preparo una pequeña cena caliente

El camping casi vacío El silencio me rodea

10

2021‑10‑01

1. etapa (2021‑09‑30). Baiona – Léon

Kanpinekojabeenoilarrakesnatunaugoizeko6etan.Gauadaeta ihintzanabarmenaizanda.Beraz,ordubatzutanezdutbigarrenetapa hasiko.Josunerinireegunonakbidaltzendizkiodanbitartean,duela gutxinorbaiteknirekinpartekatuzuenabestibatentzutendut:Amigo, RobertoCarlosena.Neureegitendutletra.

Atzokoetapa,lehenengoa,aurreikusibezalajoanzen:Baiona Leon.70 km.LaVeloydisseebidetik60,5daude,dudangidarenarabera,baina ibilbidetikaldendunintzenparebatlekutan.

BocauetaTarnos ekoportuetaindustrialdeetatikigaroondoren, duneketazuhaitzekezzidatenitsasoaikustenutziCapbreton‑eraino. Hondartzatikhegoalderabegiratunuen,etalainoakLarrun,Aiako Harriak,Jaizkibeletaabarrensiluetaklausotzenzituen,bainaikus nitzakeen.

Gerodunekitsasoaezkutatzenzidatenberriro.Kilometrobatzuk zeharkatunituenzuhaitzarteanetaLeonerairitsinintzen.

Petit‑Jeankanpinean,Leondik2,5km‑ra,dendajarrietaafaribero txikibatprestatunuen.

Kanpinaiahutsikdago.Isiltasunakinguratzennau.

11

Etapa 2 (01 10 2021). León Mimizan ¡Qué hospitalidad tan maravillosa!

Problemas que me desmoralizan y generosa hospitalidad que reafirma mi motivación para seguir en esta ruta Ese sería el resumen de la segunda etapa, la de ayer, en la que hice 59 km, 10 menos de los previstos.

Salí tarde del camping. Hasta la playa de Contis el mar seguía oculto y la Velodyssée bordeada por árboles: alcornoques, castaños, madroños , pero sobre todo pinos.

En Contis todo estaba prácticamente cerrado. Solo un restaurante abierto de los muchos que hay cerca del mar

Después de comer me acerqué hasta la playa, que las dunas siempre ocultan, y seguí hasta Mimizan, donde pensaba quedarme para solucionar una avería en el freno trasero, que no frenaba

En los dos talleres que estuve no la podían arreglar, pero en el segundo Sophie, la amabilísima trabajadora del negocio de alquiler, se desvivió por buscarme solución en otros pueblos cercanos

Hizo innumerables llamadas explicando el problema Al final decidimos que podría seguir y buscar solución en Biscarrosse. Pero antes de irme volvió a hacer innumerables llamadas para buscarme alojamiento. su da de ci. e calles ñal en

lado la

Héliak, 9 urteko neskatoak oparitu zidan txirrindula

12
02 10 2021

2021‑10‑02

2. etapa (2021 10 01). Léon Mimizan Zeinabegizoragarria!

Gogogabetzen nauten arazoak, eta bide honetan jarraitzeko nire motibazioa berresten duen abegi on bihotz‑zabala. Hori izango litzateke bigarren etaparen laburpena, atzokoa, 59 km egin nituenekoa,aurreikusitakoakbaino10gutxiago.

Berandu atera nintzen kanpinetik. Contis hondartzaraino itsasoak ezkutuan jarraitzen zuen, eta zuhaitzek inguratzen zuten Velodyssee: artelatzak,gaztainondoak,gurbitzak...,bainabatezerepinuak.

Contisen ia dena zegoen itxita. Itsasotik gertu zeuden jatetxe ugarietatikbatbesterikezzegoenirekita.

Bazkaldu ondoren dunek ezkutatzen zuten hondartzara hurbildu nintzen, eta Mimizaneraino jarraitu nuen, han geratzeko asmoa bainuenatzekobalaztarenmatxurabatkonpontzeko.

Bi tailerretan egon nintzen eta ezin izan zidaten matxura konpondu, baina bigarrenean Sophiek, alokairu negozioko langile txit adeitsua, ahaleginguztiaeginzueningurukobesteherribatzuetankonponbidea bilatzekoniretzat.

Hamaika dei egin zituen arazoa azaldu eta konponbidea bilatzeko.

13
14

Azkenean erabaki genuen Biscarrossera jarraituko nuela hurrengo egunean matxura konpontzeko. Baina, alde egin aurretik, beste hamaikadeieginzituenostatubila.

Azkenean Aurelie eta Loysen etxean amaitu nuen, haiekin eta Helia neskatoarekin eta Alexis txikiarekin lagunarte ezin hobean eguna bukatzeko. Zorionez, gainera, Loysek, beste lagun baten laguntzaz, balazta‑pastillaberriakjarrizituennirebizikletarenatzekogurpilaren frenoan.

Zeinabegizoragarria!

Bakarrik txakur bat agertu zen oldalkor. Aurelieren etxearen bila nenbilenean, galtza elastikoa hautsia eta izterrean seinale nabarmen batutzizizkidan.

Gaurjarraitzendutbidaiabibizikletekin:nikekartzennuenaetaHelia txikiakoparitudidana.

Milioibatesker.

15

Etapa 3 (02 10 2021) Mimizan-Plage - Dune de Pilat.

Después de desayunar, recibir un regalo de Hélia, hacerme una foto con Aureliè y despedirme de su familia, comencé a pedalear. Gracias a que Loys arregló el freno trasero de mi bici marché con la tranquilidad que eso me daba y sin la preocupación de tener que buscar un lugar donde me lo arreglasen

He agradecido el favor, sobre todo en algunas pendientes entre Biscarrosse y la Duna de Pilat que, aunque cortas, eran del 10%.

No hay ningún camino que recorra la costa entre Mimizan y Biscarrosse; una enorme zona militar ocupa toda la costa y desde el mar hasta los lagos de Aurelihan y el de Biscarrosse y Parentis. Bordear la zona y el lago de Biscarrosse alarga las distancias, pero vi lugares en los que no pude resistirme a parar. Gastes, a donde pensaba llegar el día anterior, fue uno de ellos

El recorrido de unos 16 km entre Biscarrosse y Biscarrose Plage, que pasa por el lago de Cazaux y Sanguinet, me pareció especialmente atractivo.

A partir de Biscarrosse Plage el sendero ciclable volvió a entrar en el inacabable túnel arbóreo Ya no presté atención a nada más que al esfuerzo de pedalear para llegar a tiempo a algún camping cercano a la Duna de Pilat. Dudé entre poner la tienda o alquilar alguna cabaña La previsión para hoy era de mucha lluvia, como desde las seis de la mañana estoy comprobando Pasarme las horas tumbado oyendo caer la lluvia sobre mi tienda no me atraía, así que resolví la duda a favor de la cabaña

03 10 2021

2021‑10‑03

3. etapa (2021‑10‑02). Mimizan‑Plage ‑ Pilat Dune.

Gosaldu, Heliaren opari bat jaso, Aurelierekin argazki bat atera eta berefamiliariaguresanondoren,pedaleieragitenhasinintzen.Loysek nire bizikletaren atzeko balazta konpontzeari esker lasaitasun osoarekin joan nintzen, eta matxura konpontzeko leku bat bilatu beharrikgabe.

Mesedea eskertu dut, batez ere, Biscarrosse eta Duna de Pilat en artekoaldapabatzuetan,motzakizanarren%10ekoakbaitziren.

Ez dago Mimizan eta Biscarrosse arteko kostaldea zeharkatzen duen biderik; eremu militar handi batek kostalde osoa hartzen du, eta itsasotik Aurelihan eta Biscarrosse eta Parentiseko aintziretaraino. Biscarrosse lakuaren eta honen inguruaren arteko tartea luzatu egin zen, baina leku batzuetan ezin izan nion eutsi gelditzeari. Gastes, aurrekoeguneaniritsinahinuenlekura,horietakobatizanzen.

Biscarrosseko lakua inguratzeak luzeago egiten du bidea, baina ezin izan nion leku batzuetan gelditzeari eutsi. Gastes, aurreko egunean

17
18

iritsinahinuenlekura,horietakobatizanzen.

Biscarrosse eta Biscarrose Plage arteko 16 kilometroko ibilbidea, Cazaux eta Sanguinet aintziretatik igarotzen dena, bereziki erakargarriairudituzitzaidan.

Biscarrosse Plagetik aurrera bidegorria zuhaitz tunel amaiezinean sartu zen berriro. Pilat‑eko dunatik hurbil egon zitekeen kanpinen batera garaiz iristeko ez nion ezeri jaramonik egin pedalei eragiteko ahaleginaribaino.

Heltzeanzalantzasortuzitzaidan:dendajarriedotxabolabatalokatu. Gaurko iragarpena euri asko egitekoa zen, goizeko seietatik egiaztatzen ari naizen bezala. Nire dendan euria entzuten etzanda egoteak ez ninduen erakartzen, eta zalantzari irtenbidea eman nion txabolarenalde.

19

04-10-2021

Ayer no pedaleé. El pronóstico de lluvia persistente y abundante se cumplió, aunque para mediodía amainó.

Anduve por la Duna de Pilat sobre su arena mojada por la lluvia, que al menos desde las seis de la mañana no había dejado de caer. Salí del camping preparado para la lluvia, pero antes de pisar la duna ya dejó de llover.

La Duna de Pilat es la más grande de Europa: tiene 107 m de alto, 2.700 de largo y 500 de ancho. ¿Cuántos granos de arena hay en ella? Yo me llevé unos cuantos en los pies. ¿Cuántos paseos como el de ayer tendría que hacer para retirar toda la arena que el viento ha acumulado durante milenios? Creo que no voy a tener tiempo. Para cuando escribo esto el viento ya habrá borrado todas mis huellas.

Por la tarde el tiempo mejoró y fui en autobús a Arcachon. Recorrí el paseo costero. La lengua de tierra de Cap Ferrer cierra el horizonte al W, y parece querer encerrar toda la gran bahía de Arcachon. Hoy la bordearé por el E.

A ver hasta donde llego.

20

2 A

iragarpenabete,bainaeguerdirakobaretueginzen.

Pilat‑eko dunan barrena ibili nintzen euriak bustitako bere hondar gainean, goizeko seiak ezkero behintzat etengabe jausten ari zena. Euritarako prest atera nintzen kanpinetik, baina duna zapaldu baino lehenatertuzuen.

Pilat Duna Europako handiena da: 107 metroko altuera du, 2.700 metroko luzera eta 500 metroko zabalera. Zenbat hondar ale daude bertan? Nik batzuk hartu nituen oinetan. Zenbat ibilaldi egin beharko nituzke atzo bezala haizeak milaka urtetan pilatu duen hondar guztia kentzeko? Uste dut ez dudala astirik izango. Hau idazten dudanerako haizeaknireaztarnaguztiakezabatuakizangoditu.

Arratsaldean eguraldiak hobera egin zuen eta autobusez joan nintzen Arcachonera. Kostaldeko pasealekutik Ferrer lurmuturrak horizontea ixten zuen mendebaldetik, eta bazirudien Arcachongo badia handi osoagiltzapetunahizuela.Gaurekialdetikinguratukodut. Eanorainoiristennaizen.

21

05 10 2021.

Etapa 4 (04 10 2021) Duna de Pilat - Arès

En la de ayer pocas paradas para sorprenderme y apenas dos fotos. Para una etapa de unos 50 o 55 km hice 90, y no llegué a donde quería Prácticamente todo el recorrido transcurrió por zonas pobladas. En Teste de Buch seguí por la vía cicable por la que circulaba sin ver el desvío de la Vélodysée. Enseguida me pareció que no veía el sol donde debería verlo Cuando me di la vuelta ya había andado 10 km que tuve que volver a desandar No fue la única vez que me aparté de la Velodyssée, y tuve que ir por carreteras compartidas y con tráfico. Pasé Le Teich y Biganos y llegué a un pueblo por el que no tenía que pasar, Mios Y por fin el sol se colocó en el lugar que le correspondía, aunque las nubes cubrían a menudo el cielo

En Míos y los pueblos siguientes se concentraba bastante gente en las pistas públicas de petanca. Jugaban a ese juego que, aunque con diferencias en el "reglamento", me recuerda a la "tángala", un juego al que jugábamos en la escuela de Lendoño, nosotros con un trozo de teja

Ver a tanta gente jugando a la petanca o a cartas en la calle me hizo pensar que me libraría de la lluvia anunciada, pero no fue así.

Buscar camping o alojamiento en Arés también fue costoso Varios campings ya han cerrado y las chambres d'hôtes también. Al final en el camping la Canadienne me permiten pasar la noche en una mobil home por el mismo precio que una parcela para la tienda. Desde las 4 de la madrugada está lloviendo, y lo sigue haciendo ahora, a las 08:00

A ver a dónde llego hoy.

22

2021‑10‑05.

4. etapa (2021 10 04). Duna de Pilat Arès

Atzokoetapangeldialdigutxietaargazkiparebatbesterikez.

50edo55kilometrokoetapabaterako90kilometroeginnituen,etaez nintzennahinuentokirairitsi.

Ia ibilbide osoa eremu populatuetatik igaro zen. Teste de Buch en ez nuen Velodysee‑ren saihesbidea ikusi eta okerreko bidetik jarraitu nuen. Berehala iruditu zitzaidan ez nuela eguzkia ikusten ikusi behar nuen tokian. Baina 10 km eginda neuzkan atzera egin nuenean Teste deBuch eraitzultzeko.

Ez zen izan Velodysseetik aldendu nintzen aldi bakarra, eta errepide partekatuetatiketatra ikodunetatikjoanbeharizannuen.LeTeicheta Biganos pasatu eta igaro behar ez nuen herri batera iritsi nintzen, Mios‑era. Eta azkenean, hodeiek zerua sarri estaltzen zuten arren, eguzkiazegokionlekuanjartzensumatunuen.

Miosen eta hurrengo herrietan jende ugari biltzen zen petanka‑pista publikoetan. Joko horretan jolasten zuten eta, "araudian" desberdintasunakizanarren,Lendonokoeskolanjolastengenuenjolas

23

ZORIONAK!!! Borrokakmerezidu. GoraAiaraldekolangileria! Aurrekoegunean,236egunekogrebaeginondoren,etaAiaraldekolangile‑klase osoarenelkartasunaktiboarekin,enpresakamoreemanbeharizanzuen,eta Tubacexekolangileekamaitutzatemanzutengreba Hemengatazkarenazterketabatirakurdaiteke: https://aiaraldea.eus/aiaraldea/1633381681770 tubacexeko grebalariekgaraipen historikoa lortu dute orain ikusteko gai ez badira ere 05-10-2021 ZORIONAK!!! La lucha merece la pena Gora Aiaraldeko langileria!

24
2

bat gogorarazten zidan: “tangala”; guk teila zati batekin egiten genuen..

Hainbeste jende kalean petankan edo kartetan jolasten ikusteak euritiklibratukoninduelapentsarazizidan,bainaezzenhalaizan.

Ares‑en kanpina edo ostatua bilatzea ere neketsua izan zen. Kanpin batzuk, eta chambre d'hoteak ere, itxi dituzte dagoeneko. Azkenean, Canadienne kanpinean gaua mobil home batean pasatzeko aukera ematenzidaten,dendarakopartzelabatenprezioberean.

Goizaldeko 4etan euri txaparradak hasi dira; eta orain, 08:00etan, jarraitzendute.

Eanorainoheltzennaizengaur.

25

10 2021

apa 5 (05 09 2021) Arès Maubuisson. llovido por la noche y he tenido que recoger la nda mojada, pero va a hacer buen día

a la etapa de ayer, en cambio, temía a la lluvia, e desde las cuatro de la mañana había sido sistente. Poco más tarde de las diez salí de Arès parado para aguantarla, aunque ya apenas caía amente muy de vez en cuando vi el sol hasta mediodía, pero al salir de anau Ocean una pista recta, larga y llana alaba al N. La lluvia me acabó respetando. ndo el sol se insinuó entre las nubes vi que mi mbra avanzaba un poco adelantada a mi izquierda uí la pista hasta Porge Ocean. Luego más rectas queadas por robles; estos se hacían notar bién bajo las ruedas de la bici que aplastaban las otas o las hacían salir disparadas produciendo un o especial. Cuando eran los pinos los que queaban las pistas las ruedas se deslizaban sobre sin hacer ruido, pero se hacían notar. No ron los abedules, que ya pierden las hojas, ni los madroños

En Lacanau Ocean entré hasta la playa por una calle ena de locales de hostelería cerrados. Solo se oía el uido de los toldos agitados por el mismo viento que me iba dificultando el avance Y cada vez más fuerte, l mar embravecido

Comí en uno de los pocos locales abiertos ontemplando las olas y oyendo el ruido agresivo que hacían ellas y el viento Después, siguiendo hacia Maubuisson, vi que mi ombra me adelantaba ligeramente por la derecha; e iba haciendo tarde.

Ya sin rectas llanas, con subidas y bajadas y cambiando a menudo de dirección, vine hasta Mubuisson y planté mi tienda en uno de sus campings. Este pueblo está al borde del lago de Carcans Es un pueblo turístico que ya tiene la mayoría de sus locales comerciales cerrados

El lago es muy atractivo, pero yo no pude tomarme ni una cerveza. Un bar que vi abierto al llegar ya había cerrado para cuando volví al pueblo

26

Euria egin du gauean eta denda bustita jaso behar dut, baina gaur eguraldionaegingodu.

Atzoko etaparako, ordea, euriaren beldur nintzen, goizeko lauretatik aurrera euria iraunkorra izan baitzen. Hamarrak baino pixka bat beranduago atera nintzen Ares‑etik euriari eusteko prest, nahiz eta, orduhorretarakonoizbehinkabesterikezzenerortzen,etaleunki.

Eguerdira arte ez nuen eguzkia ikusi, baina Lacanau‑Ocean‑etik irtetean pista zuzen, luze eta lau batek iparraldera seinalatzen zuen. Eguzkia hodeien artean limurtu nahian zebilenean, nire itzala pixka bataurreratuaikustennuennireezkeraldean.

Porge Ocean herriraino jarraitu nuen pista. Gero alboetan haritzak zituzten zuzengune luzeak. Ezkurrak nabarmentzen ziren ere bizikletaren gurpilek zanpatzen zituztenean, edo jaurtita ziztu bizian irteten zirenean zarata berezia eginez. Pisten alboetan pinuak zeudenean, gurpilak haien hostoen gainean irristatzen ziren zaratarik egin gabe, baina nabarmendu egiten ziren. Ez ziren falta izan hostoak

27
28

galtzenaridirenurkiak,eztagurbitzakere.

Lacanau‑Ocean‑enhondartzarainosartunintzenostalaritza‑lokalitxiz betetako kale batetik. Aurrera egitea zailtzen zidan haize berak astindutako olanen hotsa besterik ez zen entzuten. Eta gero eta indartsuagoitsasozakartua.

Lokal ireki bakanetako batean bazkaldu nuen olatuei begira, eta itsasoaketahaizeakegitenzutenzarataoldarkorraentzuten.

Gero, Maubuisson‑erantz jarraituz, nire itzala apur bat aurreratzen ikusinueneskuinetik;berandutzenarizen.

Zuzegune lauik gabe, igoera eta jaitsierekin eta sarritan norabidea al‑ datzen,Maubuisson erainoetorrinintzenetakanpinbateanjarrinuen niredenda.HerrihauCarcanslakuarenertzeandago.Dagoenekolokal komertzialgehienakitxitadituenherrituristikoada.

Lakuaosoerakargarriada,bainanikezinizannuengaragardobatere hartu. Iritsi nintzenean irekita ikusi nuen taberna bat itxita zegoen herriraitzulinintzenerako.

29

Etapa 6 (06 10 2021) Maubuisson - Soulac sur Mer

Para la de ayer etapa 6 tardé en salir del camping. Esperé a que la tienda se secase lo más posible.

Maubuisson está en el extremo SW del lago Carcans Hourtin Carcans y Hourtin, los dos pueblos que dan nombre al lago, están al E del mismo. Pero Carcans Plage y Hourtin Plage están al W a la orilla del mar.

Ya había hecho 8 o 10 km por otras sendas ciclables cercanas al lago cuando me incorporé a la Vélodyssée para seguirla por una carretera con poco tráfico; solo pasó un coche en los 17 km que separan Carcans Plage de Hourtin Plage. En este último pueblo, hasta el que me desvié para comer y ver el mar, todo estaba cerrado.

En Montalibet les Bains, 20 km después, ya no era hora de servir comidas Tomé una crepe y una cerveza y esperé hasta las 4 a que abriese un supermercado

Luego otros de 20 km más hasta Soulac sur Mer, donde esperaba encontrar camping. Encontré varios, pero todos cerrados A las 6 ya era tarde para ir más lejos; a esa hora cierran las recepciones y dudaba de que hubiese muchos abiertos Tuve suerte con un hotel que apenas tiene ya clientes; también estaban cerrando el bar del hotel

Cuando salí a las 7 y media de la tarde era un pueblo desierto.

30 07 10 2021

2021‑10‑07

6. etapa (2021‑10‑06). Maubuisson ‑ Soulac sur Mer

Atzoko etapa hasi urretik 6. etapa denbora behar izan nuen kanpinetikirteteko.Dendaahaliketagehienlehortuarteitxaronnuen. Maubuisson Carcans Hourtin lakuaren hego mendebaldeko muturreandago.CarcansetaHourtin,aintzirariizenaematendiotenbi herriak,aintzirarenekialdeandaude.BainaCarcans‑PlageetaHourtin‑ Plagemendebaldekoitsasertzeandaude.

8 edo 10 km eginak nituen aintziratik gertu zeuden beste bizikleta‑ bide batzuetatik, Velodyssee bizikleta bidea tra iko gutxiko errepide batetik jarraitu nuenerako; auto bakarra igaro zen Carcans Plage eta Hourtin‑Plagearteko17kilometrotan.Azkenherrihonetara,jatekoeta itsasoaikustekodesbideratunintzen,bainadenaitxitazegoen.

Montalibet les Bains enera heltzean, 20 km geroago, ez zen janaria zerbitzatzeko garaia. Krepe bat eta garagardo bat hartu eta 16:00ak arteitxaronnuensupermerkatubatirekiarte.

31

Gero beste 20 km egin nituen Soulac sur Mer‑era, kanpina aurkitzea esperonuenherrira.Batzukaurkitunituen,bainadenakitxita.Seietan beranduzenurrutiragojoateko;orduhorretanharrerakitxiegitenohi dituzte, eta zalantzak nituen baten bat irekita ote zegoen. Zortea izan nuenbezerogutxi zituenhotelbatekin;hotelekotabernaereixtenari ziren.

Arratsaldeko zazpi eta erdietan kalera irten nintzenean, Soulac sur Merherrimortubatematenzuen.

1

07 10 2021)

Soulac Marennes

doné las Landas y su osque artificial de más ón de hectáreas, la ayoría de pino Lo he atravesado por su ás occidental como si un túnel vegetal. que me sorprendió: a de pinos absorbe de agua de la capa 4 horas. Los efectos erán también así de

erry el estuario de La contré un paisaje y unos entes; pedaleé a la orilla vesé pueblos con vida, star en proceso de cierre blos turísticos que había días anteriores.

o de La Coubre subí sus Desde 69 metros de vista de 360° alrededor: a Gironde, la isla de a landesa a lo lejos... o la vía no se asomó al do el tiempo flanqueada que me vino bien para y esforzarme los en pedalear para llegar de Marennes antes de epción las 6 Llegué a cepción de los que ar abiertos hace días

ennes Plage a mping a la ferme enda. atrimonio de e ha preparado el

34

2021‑10‑08

7. etapa (2021 10 07). Soulac

sur Mer Marennes

Atzo utzi nituen Landak eta bertako milioi bat hektarea baino gehiagoko baso arti izial erraldoia; azalera gehiena itsas pinuek hartzen dute. Bere mendebaldeko muturretik zeharkatu dut landare tunelbatetikigarokobanintzbezala.

Harritu ninduen datu bat irakurri nuen: pinu hektarea bakoitzak geruza freatikoko 45.000 litro ur xurgatzen ditu 24 ordutan. Ondorio ekologikoakerehandiakizangodira.

Ferryz zeharkatu nuen La Gironde estuarioa eta paisaia eta herri ezberdinak aurkitu nituen; itsas ertzean pedalei eragin eta bizirik zeudenherriak zeharkatunituen,ezzirudienixtekobideanzeudenik, aurrekoegunetanzeharkatutakoherrituristikoakbezala.

La Coubre itsasargira iristean bere 300 eskailerak igo nituen. 69 metroko altueratik 360º ko ikuspegia izan nuen inguruan: Gironde estuarioa,Oleronuhartea,Landesetakokostaldeaurrunean...

35
36

Itsasargitik aurrera, bidea ez zen itsasora atera, eta zuhaiztietan ibili nintzen denbora guztian; hori ondo etorri zitzaidan ez despistatzeko eta pedalei eragiten hurrengo 25 kilometroetan Marennes eko kanpinen batera 6ak baino lehen heltzen ahalegintzeko. Garaiz iritsi nintzen, baina irekita aurkitzea espero nituen harrera‑lekuak egun batzuklehenagotikezzirenirekitzen.

Marennes Plagetik Marennes era itzuliz, camping a la ferme bat ikusi nuenetabertanjarrinuenniredenda.

Gaurgoizeanautokarabanistabikotebatekgosariaprestatudit.

37

Etapa 8 (08 10 2021). Marennes Yves Ayer comprobé de nuevo que sin tener en cuenta posibles paradas, equivocaciones e imprevistos, no tengo que plantearme objetivos.

Después del desayuno que un matrimonio francés preparó en el camping para otro ciclista y para mí, seguí la ruta hacia la Rochelle y pasé por pueblos por los que no tenía que haber pasado

Cuando acabé tomando la Vélodyssée en Saint Agnant, pedaleé a través de un túnel vegetal por una pista de todo uno, a veces junto a un canal. Seguí también el curso de La Charente, un río que parece de barro

En Tonnay Charente un trabajador de la limpieza al que pregunté por el camino fue hasta el Ayuntamiento para traerme un mapa. Me ayudó a llegar a Rochefort sin contratiempos, pero no a salir de la ciudad, que me costó. En Rochefort debería de haber hecho una parada No paré para poder llegar a La Rochelle Tendré que volver, la próxima vez con compañía.

Después de atravesar una zona húmeda, inundada parcialmente y embarrada acabé deteniéndome en Yves El barro, entre los guardabarros y las ruedas, y el viento se empeñaban en impedirme el avance El camping estaba cerrado Vi un complejo La Havane con chambres d'hôte y no lo dudé. Me quedé en él.

Desde la orilla del mar, con vistas hacia Rochefort y junto a las casetas desde las que pescan platijas, llamé a Josune y compartí con ella la hermosa vista del atardecer Quizás volvamos a este mismo sitio

Hoy, después de desayunar y de terminar de quitar el barro bajo los guardabarros, seguiré hacia el N sin marcarme un destino concreto a la salida.

38

8. etapa (2021/10/08). Marennes‑Yves

Atzo berriro egiaztatu nuen ez dudala helbururik planteatu behar balizkogeldialdiak,okerraketaustekabeakkontuanhartugabe.

Frantziar senar emazte bikote batek kanpinean beste txirrindulari batentzat eta niretzat prestatu zuten gosariaren ondoren, La Rochel‑ eko bidea hartu eta zeharkatu behar ez nituen hainbat herrietatik pasatunintzen.

Saint‑Agnant‑en Velodyssee hartu nuenean, landare‑tunel batean zehar ibili nintzen zagor pista batetik, batzuetan kanal baten ondoan. Charente ibaiaren ibilbideari ere jarraitu nion; ibaia buztinezkoa zirudien.

Tonnay Charente n garbiketako langile bati bideaz galdetu nion eta udaletxeraino joan zen mapa bat niretzat ekuratzeko. Mapak Rochefort‑era ezustekorik gabe iristen lagundu zidan, baina ez hiritik irteten,kostatubaitzitzaidan.

Rochefor‑tengeldialdibateginbeharnuen,bainaeznintzengeldituLa

39
2021‑10‑09
40

Rocchelera iritsi ahal izateko. Itzuli egin beharko dut, hurrengoan lagunduta.

Urpeanetalokaztutazegoenhezegunebatzeharkatuondoren,Yves‑en gelditzea erabaki nuen. Lohi‑babesen eta gurpilen artean jasotako lokatza, eta haizea ere, nire aurrerapena eragozten tematzen ziren. Kanpina itxita zegoen. La Havane izeneko konplexu bat ikusi nuen chambres d'hôterekin, eta ez nuen zalantzarik izan. Bertan geratu nintzen.

Itsas ertzetik, Rochefort‑era begira eta platuxak arrantzatzeko erabiltzen dituzten etxolen ondoan, Josuneri deitu eta ilunabarraren ikuspegi ederra harekin partekatu nuen. Agian leku honetara itzuliko gara.

Gaur, gosaldu eta lohi babesen azpiko lokatza kendu ondoren, iparralderantz jarraituko dut, irteeran helmuga zehatzik markatu gabe.

41

Etapa 9 (09 10 2021) Yves Marans

He pasado la noche en el camping municipal de Marans, que, este sí, sigue abierto. Ayer me di cuenta de que lo que estoy haciendo no es una aventura, porque cenando una lata de sardinas con tomate se me cayó media sardina y no la comí. Pero hoy por la mañana he soñado que cocinaba lentejas con chorizo; antes de hacer el segundo plato me he despertado.

Ayer salí de Yves con el sol bastante alto Hasta Châtelaillon, y también después de atravesar el pueblo, la vía ciclable va pegada al mar, un mar que en marea baja deja aquí piedras y lodo a la vista. El agua se había retirado y lo que veía no era lo de la tarde noche anterior.

Lo primero que me hizo saber que estaba cerca de La Rochelle fue la torre de la Linterna; y cuando me fui acercando al puerto aparecieron las de San Nicolás y la de la Cadena.

Recorrí la zona del puerto por la que paseaba o comía ya mucha gente. Una visita más larga y pausada a La Rochelle, que es de un atractivo evidente, es otro de los viajes que quedan pendientes, el mismo que para visitar Rochefort Hasta Marans pedaleé junto al canal que une esta ciudad con La Rochelle. En algún lugar en el que la vía ciclable se alejaba algo del canal seguí por el sendero que seguía a su orilla, lleno de raíces en las que la bici botaba sin cesar y toda la carga saltaba continuamente

Cansado de botar me paré a comer algo en la más absoluta soledad. Solo el rumor del agua y del viento y el tímido canto de algún pájaro solitario me acompañaba

42 10 10 2021

2021‑10‑10

9. etapa (2021 10 09). Yves‑Marans

Gaua Marans‑eko udal‑kanpinean igaro dut, hau bai, oraindik irekita dago.

Atzo konturatu nintzen egiten ari naizena ez dela abentura izendatu behar;sardinalataafaltzenarinintzeneansardinaerdiaerorizitzaidan etaeznuenjan.Bainagaurgoizeandilistaktxorizoarekinsukaldatzen nituelaamestudut;bigarrenplateraeginaurretikesnatueginnaiz.

Atzo Yves‑etik irten nintzenean eguzkia nahiko goian nuela. Chatelaillon eraino, eta baita herria zeharkatu ondoren ere, bizikleta bidea itsasertzean doa, itsasbeheran harriak eta lohia bistan uzten dituen itsaso baten ondoan. Ura urrunduta zegoen eta ikusten nuena ezzenaurrekoarratsaldekoa.

LaRochellegertuzegoelajakinarazizidanlehenengogauzaLinternako dorrea izan zen; eta portura hurbildu nintzenean, San Nikolas eta Katearendorreakagertuziren.

Portu inguruan ibili nintzen. Inguruetan jende askok paseatzen edo

43
44

jaten zuen. La Rochelle oso erakargarria da. Bisita luzeagoa eta pausatuagoa da egiteke geratzen den beste bidaietako bat, Rochefort bisitatzekoegindezakegunberbera.

Marans herriraino jarraitu nuen, hiri hau La Rochelle‑rekin lotzen duen kanalaren ondoan. Bizikleta bidea ubidetik pixka bat aldentzen zen lekuren batean, kanalaren ertzeko sustraiez betetako bidezidor batetik jarraitu nuen. Bizikleta etengabe egiten zuen salto eta zama guztiajauzikaentzutennuenatzean.

Jauzi egiteaz nekaturik, zerbait jaten gelditu nintzen erabateko bakardadean. Uraren eta haizearen zurrumurrua eta txori bakartiren batenkantuhotzanabakarriknituenlagun.

Marans herrira iritsi nintzenean, hirurak inguruan, ez nuen ezer irekirikikusi.Abstemioitzulikonaizbidaiahonetatik?

45

11 10 2021

Etapa 10 (08 10 2021) Marans-La Tranche sur Mer.

La Vendée tiene numerosas vías ciclables, pero ayer yo no disfruté de ellas ni de mi etapa.

Al salir del saco de dormir pensaba que podría hacer más de 90 km. Cuando empecé a pedalear ya me conformaba con 60 o 65 Al final hice 50

Salí tarde, me salí de la Vélodyssée y circulé casi toda la etapa por carreteras con tráfico, alguna con mucho.

Un ruido monocorde, repetitivo y persistente de la bici empezó a preocuparme, hasta que lo localicé en el roce de la rueda delantera con el guardabarros

En Champagné des Marans, un pueblo por el que no tenía que haber pasado, compré pan, que fue lo único que comí hasta la cena

Los paisajes por los que pasaba, llanuras de terrenos de cultivo atravesadas a menudo por canales, no me distraían ni del enfado de la pérdida de la ruta ni del ruido que hacía mi bici.

Al llegar a Saint Michel en l'Hern, pueblo por el que sí tenía que pasar, no aguanté más el ruido y me paré a repararlo Con un ajuste metía más ruido, con otro frenaba más la rueda Al final, después de haber perdido mucho tiempo, lo dejé como estaba.

Me quedé en La Tranche sur Mer, 22 km antes de lo que me había propuesto al salir Era pronto

En La Tranche hay unos 6 campings, todos cerrados. Me quedé en un hotel "Accueil Velo" (Les Cols Verts), donde creo que solucioné el ruido del guardabarros. Veremos hoy. Pero el día acabó con un bonito atardecer mirando al Atlántico

46

2021‑10‑11

10. etapa (2021 10 10). Marans‑La Tranche sur Mer.

LaVendeekbizikletabideugariditu,bainaatzoeznituengozatu,ezta nireetapaere.

Lo‑zakutikirtetean90km‑tikgoraeginnintzakeelaustenuen.Pedalei eragiten hasi nintzenean 60 edo 65 km rekin konformatzen nintzen. Azkenean50eginnituen.

Berandu irten nintzen. Velodyssee‑tik aldendu eta ia etapa osoan ibili nintzentra ikohandikoerrepideetan.

Bizikletaren zarata monokorde, errepikakor eta iraunkor bat hasi zitzaidan kezkatzen, harik eta aurreko gurpilak lohi babesarekin izandakomarruskaduranaurkitunuenarte(ustez).

Champagne des Marans‑en, pasatu behar ez nuen herri batean, ogia erosinuen,etahoriizanzenafalduartejannuengauzabakarra.

Igarotzen nituen paisaiek, sarritan ubideez zeharkatutako laborantza‑ eremu lauak, ez zuten nire haserrea bidea galtzeagatik

47

2021/10/11

LaTranchesurMer.Atzokoilunabarra. Txirrindulabakarbateannirekinbidaiatzendirenentzat.

48

desagerrarazten, ezta nir bizikletakegitenzuenzarataere.

Saint Michel en l'Hern herrian bertatikigarobeharbainuen,ezi izan nion zaratari gehiago euts eta konpontzeari ekin nion Doikuntza batekin zarata gehiag ateratzen zuen, beste bateki gurpila gehiago frenatzen zen Azkenean, denbora asko gald ondoren,zegoenbezalautzinuen

La Tranche sur Mer herria geratu nintzen, goizean nir buruari proposatuko helmug baino22kilometrolehenago.Goi zenoraindik.

La Tranche n 6 kanpin ingur daude, denak itxita. Accueil Vel hotel batean geratu nintzen (Le Cols Verts), eta han konpond nuen lohi babesaren zarat (ustez).Gaurikusikodugu.

Baina eguna ilunabar pol batekin amaitu nuen Atlantiko begira.

49

Etapa 11 (11

10

2021) La Tranche sur Mer-Les Sables d'Olonne

Al comenzar la etapa no pude menos que tararear "Los ejes de mi carreta", de Atahualpa Yupanqui. La bici no callaba.

Entre La Tranche y St Vicent sur Jard atravesé el bosque de Longeville por una pista de tierra. El sonido que las ruedas producían al pasar sobre la arena del camino ocultaba el sonido persistente, que yo creía del guardabarros delantero. En St. Vicent sur Mer paré en la playa para contemplar el mar y aproveché para intentar de nuevo arreglarlo. No lo conseguí, pero allí debió quedar mi juego de herramientas Seguí disfrutando de un precioso recorrido, que unas veces me acercaba al mar y otras me llevaba por zonas pantanosas, "les marais a poissons", en las que desde el siglo XI se hace entrar el agua del mar a través de una complicada red de canales. Con las mareas altas los peces entran en esta red y quedan allí atrapados para la pesca

Al menos desde una docena de kilómetros antes de Les Sables d'Olonne la Vélodysée va pegada a la costa y me fue acercando la ciudad poco a poco.

Comí mirando a la Gran Plage en un local en el que no me pusieron muchas pegas por la hora a la que llegué (eran las 2)

Como mi plan era llegar a St. Gilles Croix de Vie, enseguida me puse en marcha para seguir la Velodyssée Estaba disfrutando del viaje y todo iba bien para haber hecho algo menos de 40 km que me faltaban Cuando había hecho unos 7 u 8 el ruido persistente creció de repente y el guardabarros trasero frenó la rueda impidiendo el avance; la parrilla había perdido un tornillo de sujeción y tenía otro a punto de caer. ¡Y las herramientas en alguna playa olvidadas!

Desmonté toda la carga, con unas abrazaderas arreglé la avería como pude y con la bici renqueante volvi hacia Les Sables d'Olonne

En un Decatlhon me pusieron los tornillos que faltaban. Todo amabilidad. Aproveché para comprar un juego de herramientas, aunque no se para qué, cuando las uso lo hago para arreglar algo que ya está bien M dé L S bl d'Ol

50 12 10 2021

2021‑10‑12

11. etapa (2021‑10‑11). La Tranche sur Mer‑Les Sables d'Olonne.

EtapahasteanAtahualpaYupanquiren'Los ejes de mi carreta'ahopean kantatzeariezinnionekidin.Bizikletaezzenisiltzen.

La Tranche eta St. Vicent sur Jard herrien arteko Longeville ko basoa zeharkatu nuen lurrezko pista batetik. Gurpilek bidearen harea gainetik igarotzean sortzen zuten zaratak ezkutatu egiten zuen nire ustezaurrekolohi babesarenzensoinuiraunkorra.St.VicentsurMer hondartzan gelditu nintzen itsasoari begira, eta berriro konpontzen saiatzeko aprobetxatu nuen. Ez nuen lortu, baina han geratu zen ahaztutanireerreminta‑jokoa.

Ibilbide eder batez gozatzenjarraitu nuen. Bideak itsasora hurbiltzen ninduen batzuetan; beste batzuetan inguru zingiratsutik eramaten ninduen:'Les marais a poissons',nonXI.mendetikitsasokourasartzen den kanal sare korapilatsu baten bidez. Marea altuekin arrainak sare horretansartzendiraetahangeratzendiraharrapaturikarrantzarako.

Les Sables d'Olonne baino dozena bat kilometro lehenagotik Velodysee ibilbidea itsasertzari itsatsita dago, eta pixkanaka pixkanakahurbilduzitzaidanhiria.

GranPlagedeitutakoaribegirabazkaldunuenlokalbatean.Ordubiak

51
52

ziren,bainaezzidateneragozpenhandirikjarriorduagatik.

Nire plana St. Gilles Croix de Vie herrira heltzea zen eta ahalik eta lasterrenabiatunintzenVelodysseeibilbideajarraitzeko.

Bidaiazgozatzenarinintzenetadenaondozihoanfaltazitzaizkidan40 km baino zertxobait gutxiago egiteko. 7 edo 8 km inguru eginda nituenean zaratak gora egin zuen bat‑batean eta atzeko lohi‑babesak gurpila frenatu zuen aurrera egitea eragotziz; parrillak torloju bat galduta zeukan, eta beste bat erortzeko zorian zegoen. Eta nire erreminta‑jokoahondartzarenbateanahaztuta!

Zama guztia kendu nuen, matxura ahal nuen moduan konpondu plastikozko brida batzuekin, eta bizikleta errenka nuela Les Sables d 'Olonne‑rantzitzulinintzen.

Decatlhon batean jarri zizkidaten falta ziren torlojuak. Adeitasun guztia. Erreminta‑joko bat erosteko aprobetxatu nuen, baina ez dakit zertarako, erabiltzen dudanean ondo dagoen zerbait konpontzeko erabiltzendut.

LesSablesd'Olonne‑ngeratunintzen.

Ezdakitgaurkohelmuganpentsatualazortearierabakitzenutzi.

53
54 2021‑10‑13 LesSablesd'Olonne.Egoerakbehartuta,geldialdia.Aurreraberriro!

2021‑10‑13

12. etapa (2021/10/12). Les Sables d 'Olonne‑Fromentine

Ederra izan zen atzoko etapa. Berehala poztu nintzen bezperan Les Sables d 'Olonne ra itzuli behar izaea. Egin izan ez gero, ez nukeen gozatuko St. Gilles Croix de Vie herrirainoko ibilbideaz. Goizetan da lasaien bidaiatzen dudanean eta geldialdi gehiago egiten ditudanean. Etatartehorrekpolikiegiteamerezizuen,osopoliki.

Hasieran, kostaldea, marais eta basoa. Gero itsasoa ezkerretara ibilbidearen tarte luzeetan. Arratsaldean berriro basoa lurrezko bizikleta bideetatik.

Pistetako hareak ez zuen ezkutatu behar atzeko lohi babesak sortzen zuensoinuerregularraetairaunkorra,behintzatBremsurMerherritik aurrera. Marais ak zeharkatzen dituen zubi estuan gelditu nintzen eta esku‑ukitu zorioneko eta magiko batekin desagerrarazi nuen. Hau bakea!

Atzo iritsi nintzen iritsi nahi nuen lekura: La Barre des Monts. Noirmoutierirlarenondokokanpinbaterahurbildunintzen,Velodysee gidaren arabera urriaren erdialdera arte irekita bait dagoelako. Agian

55

13 10 2021

Etapa

12 (12 10 2021)

Les Sables d'Olonne-Fromentine

La de ayer fue una etapa preciosa. Enseguida me alegré de haber tenido que dar la vuelta para volver a Les Sables d'Olonne la víspera. De no haberlo hecho no habría disfrutado del recorrido que pensaba haber hecho hasta St. Gilles Croix de Vie. No habría disfrutado porque es por las mañanas cuando más tranquilo viajo y cuando hago más paradas Y ese tramo merecía hacerlo así, despacio

Al comienzo costa, "marais" y bosque. Luego el mar a mi izquierda durante largos tramos del recorrido. A la tarde bosque de nuevo por vías ciclables de tierra.

La arena de las pistas no tuvo que ocultar el ruido del roce regular y persistente en el guardabarros trasero, por lo menos desde el estrecho puente que atraviesa las "marais" en Brem sur Mer. Un toque de manos afortunado y mágico lo eliminó. ¡Qué paz! Ayer llegué a donde me había propuesto: La Barre des Monts Me acerqué hasta un camping cercano a la isla de Noirmoutier, que según la guía de la Vélodysée está abierto hasta mediados de octubre. Pues deben tener meses de menos de 24 días, porque ayer ya estaba cerrado.

He dormido en Fromentine, desde donde quería haber pasado a la isla Noirmoutier por el puente que la une a tierra firme Desde la isla la Velodyssée sigue por la carretera sumergible del paso de Le Gois, que sólo se puede atravesar con marea baja. Hoy sólo a partir de las 16:00, demasiado tarde para mí. Otro destino para algún futuro viaje.

Nota: la foto del paso de Le Gois no es mía; la copié de otra que vi en Fromentine

56

24 egun baino gutxiagoko hilabeteak izango dituzte hemen atzo itxita zegoelako.

Fromentine‑n egin dut lo. Handik Noirmoutier uhartera igaro nahi nuen lehorrera lotzen duen zubitik. Uhartetik Velodysseek Le Gois pasabideko errepide urperagarritik jarraitzen du, itsasbehera dagoenean bakarrik zeharka daitekeena. Gaur 16:00etatik aurrera bakarrik, beranduegi niretzat. Etorkizuneko bidaiaren baterako beste helmugabat.

Oharra: Le Gois eko pasabidearen argazkia (behekoa) ez da nirea; Fromentine n ikusinuenbesteargazkibatetikkopiatunuen.

57

2021 10 13 Batzutanbideak bukaezinadirudi.

58

2021‑10‑14

13. etapa (2021‑10‑13). Fromentine‑St. Michel Chef‑Chef

Atzoko lehenengo 27 kilometrotan nire itzalak ez zekien non kokatu. Fromentinetik eguzkiari begira irten nintzen eta ez nion nire itzalari jaramonhandirikegin,bainageronireezkerretikmugitzenikusinuen, eta Bec eko portura iritsi nintzenerako bira osoa emana zeukan nire inguruan.

Lerro zuzenean 10 kilometro baino gehiago ez zirenerako, 27 kilometroko eta 360 ° ko bira egin nuen, Velodyssee k gune zingiratsuaksaihestekoematenduena.

Oso lasai ibili nintzen tra ikorik ia ez zegoen errepideetatik eta lurrezko pistetatik (agian lurra baino harea gehiagoarekin). Sarritan gelditzennintzen marais‑akikusteko.Ezdakitnolaitzuli marais hitza; inguru zingiratsuak dira, baina gizakiak asko aldarazitakoak. Gero kostaldetikhurbilagojarraitunuen,bainakanalaketaesklusakugariak ziren oraindik. Atentzioa eman zidan Port des Champs portuak bere kolorezko eraikuntzengatik, baina deigarriago portua den bezala izateagatik:itsasorainoirekitakoubideestubat,bestealdeguztietatik soroezinguratua.Izenegokiadu.

Jade kostaldeko herri turistiko gehiagotatik igaro eta Pornic era iritsi

59

14 10 2021

Etapa 13 (13 10 2021) Fromentine-St. Michel Chef-Chef

Ayer, durante los primeros 27 kilómetros, mi sombra no sabía dónde colocarse. Salí de Fromentine mirando al sol y no me fijé en ella, pero luego la vi moverse por mi izquierda, y para cuando llegué al puerto de Bec ya había dado una vuelta completa a mi alrededor.

Para lo que en línea recta no hubiesen sido más de 10 kilómetros di una vuelta de 27 y de casi 360°, la que da la Velodyssée para sortear zonas pantanosas.

Por carreteras por las que apenas había tráfico y por pistas de tierra (o más arena que tierra) circulé tranquilo y parando a menudo para observar las marais, que no sé cómo traducir; si son zonas pantanosas están muy modificadas por el ser humano Luego seguí más cerca de la costa, pero seguía habiendo canales y esclusas. Me llamó la atención el Port des Champs por sus construcciones de colores, pero más por lo que es el puerto: un estrecho canal abierto hasta el mar y rodeado por todos los demás lados por campos y tierras de cultivo. Tiene el nombre apropiado.

Pasé por más pueblos turísticos de la costa de Jade y llegué a Pornic Si me hubiese quedado a dormir habría recorrido esta ciudad, pero tenía tiempo de llegar más lejos. Quería acercarme cuanto antes a la desembocadura del Loira, que luego seguiré hasta Nantes por su margen izquierda.

Hice unas fotos en Pornic, consulté por la ruta en la oficina de turismo y seguí hasta St Michel Chef Chef para dormir en el albergue Brise de Mer. He dormido en una habitación compartida de 4 camas, pero he estado solo.

Nantes a la vuelta de la esquina

60
2021 10 13 Fromentine. Autoerretratualesmarais etan.Atzeandudanaezdakrokodiloa.

nintzen. Lotara geratu izan banintz hiri honetan barrena ibiliko nukeen, baina urrutirago iristeko denbora nuen oraindik. Ahalik eta lasterren hurbildu nahi nuen Loirako bokalera, bihar ibaiaren ezkerraldetikNanteseraheltzeko.

ArgazkibatzukeginnituenPornic en,ibilbideazgaldetunuenturismo bulegoanetaStMichelChef ChefherrirainojoannintzenBrisedeMer aterpetxean lo egiteko. Lau oheko gela partekatu batean egin dut lo, bainabakarrikegonnaiz. Nantesgertudago.

61

2021 10

15 10 2021

Etapa 14 (14 10 20219. St. Michel Chef Chef Nantes

Ayer hice 82 km. Parece que es la distancia a la que me he abonado, porque es el tercer día que hago la misma Sin embargo no es la distancia que avanzo; a veces me desvío, o me acerco a una playa, o me equivoco, ...

Después de los 14 primeros kilómetros llegué al estuario del Loira. Gire hacia el E y empecé a alejarme del mar siguiendo la margen izquierda. Tenía Nantes a unos 55 km en línea recta, pero yo tuve que recorrer 68

Pedaleé sin cruzarme con nadie durante mucho tiempo, excepto con el viento Este no llevaba la contraria al Loira y se dirigía, como él, hacía el mar Trataba de impedir mi avance y me costaba resistirme a su empeño.

Durante bastantes kilómetros seguí la carretera pegada al canal de La Martinière, estrecha y casi sin tráfico Al lado del canal estaban aparcados los coches de los pescadores que se habían instalado con sus cañas al borde del agua.

De Pellerin en adelante atravesé poblaciones y pasé por carreteras en las que tuve que compartir la ruta con el tráfico.

Con bastantes subidas y bajadas se me estaba haciendo largo, aunque el cuentakilómetros me decía que faltaba poco Supe que había llegado cuando vi una de las obras del arte urbano de Nantes que Josune y yo vimos en agosto: un péndulo en movimiento instalado en una construcción industrial Todavía tenía que atraveasr la ciudad para llegar al centro

Hoy no pedaleo Me quedo en Nantes Organizaré mis siguientes etapas y seguiré la "línea verde" por la ciudad.

62
14. Bestealdeanitsasoa. (St MichelChef Chef)

2021 10 15

14. etapa (2021 10 14). St. Michel Chef‑Chef –

Nantes

Atzo 82 km egin nituen. Badirudi distantzia horretara harpidetu naizela, luzeera berdinarekin hirugarren eguna delako. Hala ere, ez da aurreraegitendudandistantzia;batzuetandesbideratuegitennaiz,edo hondartzabaterahurbiltzennaiz,edobideokerrahartzendut,...

Lehen 14 kilometroen ondoren Loirako estuariora iritsi nintzen. Ekialderantz biratu eta itsasotik urruntzen hasi nintzen, ibaiaren ezkerraldea jarraituz. Nantes 55 km ra neukan lerro zuzenean, baina 68kmeginbeharizannituen.

Denbora luzez inorekin gurutzatu gabe ibili nintzen, haizearekin izan ezik. Honek ez zuen Loiraren aurka egiten eta ibaia bezala itsasorantz joaten zen. Nire aurreratzea eragotzi nahian zebilen ere, eta kosta egitenzitzaidanharenahaleginariaurreegitea.

KilometroaskoanzeharLaMartinierekoubidearenondokoerrepideari jarraitu nion, estua eta ia tra ikorik gabea. Kanalaren ondoan arrantzaleenautoakzeudenaparkatuta,kanaberakurertzeanzituztela.

Pellerin dik aurrera herriak eta errepideak zeharkatu nituen eta tra ikoarekinpartekatubeharnuenibilbidea.

Igoera eta jaitsiera askorekin luze egiten zitzaidan bidea, kilometro‑ kontagailuakgutxifaltazelaesanarren.

63
64

Josunek eta biok abuztuan ikusitako arte urbanoko obretako bat aurrean ikustean jakin nuen hirian nengoela: pendulu bat mugimenduan eraikuntza industrial batean instalatuta. Oraindik hiria zeharkatubeharnuenerdigunerairisteko.

Gaur ez dut pedalei eragingo. Nantesen geratuko naiz. Nire hurrengo etapak antolatuko ditut eta "lerro berdeari" jarraituko diot hirian zehar.

65

(15 10 2021) Nantes

Durante el viaje todas las personas que he visto viajar con alforjas iban en dirección contraria a la mía. Ayer desayuné con dos euskaldunes que habían venido en bici desde Hendaia hasta Nantes, y ayer mismo volvían en tren para casa.

Yo, con la colada hecha y sin prisa para salir ni para llegar, callejeé por la mañana y por la tarde sin alejarme mucho del centro.

Volví a seguir a menudo la línea verde, como hicimos en agosto Josune y yo, una línea pintada en el suelo que no tienes que hacer más que seguir para ir descubriendo Nantes y sus manifestaciones artísticas.

Fui a dos lugares con la clara intención de volver a ver lo que hay en ellos: el Elogio de la Transgresión y el Memorial de la Abolición de la Esclavitud

El primero es la escultura de una niña que se está bajando del pedestal. También puede parecer que se sube. Dice la guía que me facilitaron en la oficina de turismo que en las obras del autor, Philippe Ramette, todo es cuestión del punto de vista. Para mí no hay duda. Los agujeros que la figura de la niña tiene en los pies indican que la escultura estaba sujeta a los dos bulones que surgen del pedestal Una metáfora perfecta para la transgresión, porque no se trata de la representación de una niña, representa a la escultura misma que abandona su función. Eso sí es una transgresión; que una niña juegue nunca debería serlo.

El Memorial de la Abolición de la Esclavitud ocupa un espacio muy amplio En el exterior, sobre el suelo que los viandantes pisan cada día, hay centenares de cajas transparentes donde aparecen otros tantos nombres de barcos negreros Los nombres de algunos me resultan sorprendentes para la función que se les encomendada: Le Pere de Famille, L’Espérance, L’Aimable Therese, …

Sigo hacia el norte

66 16 10 2021

2021‑10‑16

(2021 10 15). Nantes

Bidaianzeharalforjekinbidaiatzenikusiditudanpertsonaguztiaknik eramaten dudan kontrako norabidean zihoazen. Atzo Hendaiatik Nantes era bizikletan etorritako bi euskaldunekin gosaldu nuen, eta atzobertanetxeraitzulizirentrenez.

Ni, gobada eginda eta irteteko eta iristeko presarik gabe, goizean eta arratsaldeanibilinintzenkalezkale,erdigunetikgehiegiurrundugabe.

Sarritan jarraitu nion lerro berdeari, abuztuan Josunek eta biok egin genuen bezala; lurrean margotutako lerro bat da, Nantes eta bere adierazpen artistikoak deskubritzeko jarraitu besterik egin behar ez duzuna.

Abuztuan adierazi eta sentiarazi zidatena berriro sentitzeko asmo argiarekinbilekutaraitzulinintzen:TransgresioarenGorespeneraeta EsklabotzarenAbolizioarenMemorialera.

Lehenengoa idulkitik jaisten ari den neskato baten eskultura da. Igotzen dagoela eman dezake ere‑. Turismo bulegoan eman zidaten

67
68

gidan Philippe Ramette egilearen lanetan dena dela ikuspuntu kontua azaltzenzen.Niretzatezdagozalantzarik.Neskatoarenirudiakoinetan dituenzuloekeskulturaidulkitiksortzendirenbibuloieilotutazegoela adieraztendute. Transgresiorako metafora perfektua, ez baita neskato baten irudikatzea, bere funtzioa uzten duen eskultura batena irudikatzendu.Horibaidelatransgresiobat;neskatobatenjolasakez genituzkeinoiztransgresiobezalaikusibehar.

Esklabotza Abolizioaren Memorialak oso eremu zabala hartzen du. Kanpoaldean, oinezkoek egunero zapaltzen duten lurraren gainean, ehunkakutxagardendaude,nonesklaboenmerkataritzanpartehartu zuten beste hainbeste itsasontzi‑izen agertzen dira. Batzuen izenak harrigarriak iruditzen zaizkit ematen zitzaien funtzioarentzat: Le Pere de Famille, L’Espérance, L’Aimable Therese,… Gauriparralderantzjarraitzendut.

69

2021‑10‑16.

Nantes Brestkanalekobidea. Izugarrizkoatxrrindulaz egiteko.

17 10 2021

Etapa 15 (16 10 2021) Nort sur Erdre Redon

Para evitar unas cuantas carreteras compartidas con el tráfico y bastantes rotondas en Sucé sur Erdre, a las 07:35 de la mañana tomé un tren hasta Nort sur Erdre. Media hora de viaje.

Al llegar aún era de noche, había niebla y hacía frío. Esperé en la estación, donde no había sitio para guarecerse. Pregunté a un joven que llegó dónde podría tomar un café y me indicó cómo ir al pueblo. Llegué aterido a un local templado y con un café con leche entré en calor.

El resto del día fue seguir el canal Nantes Brest.

Al llegar al canal tomé la dirección contraria, hacia Nantes. Aunque el canal tiene un recorrido sinuoso sabía que en Nort sur Erdre tenía que dirigirme hacia el norte pero me equivoqué, como se equivocó la paloma del poema de Rafael Alberti; yo también pensé que el norte era el sur. La niebla no dejaba ver el sol y no me di cuenta de que en los árboles que tenía a mi derecha, en la otra orilla, la claridad era más evidente Después de fijarme en ese detalle seguí lleno de dudas, hasta que un cartel confirmó el error y me di la vuelta.

Luego todo fue seguir junto al canal hasta llegar a Redon.

70

2021‑10‑17

15. etapa (2021 10 16). Nort sur Erdre – Redon.

Tra ikoarekin partekatutako errepide batzuk eta Suce sur Erdre‑n biribilgune ugari saihesteko, goizeko 07:35ean tren bat hartu nuen NortsurErdre raino.Orduerdikobidaia.

Oraindik gaua zen, lainoa zegoen eta hotz egiten zuen. Geltokian itxaronnuenegunaargitzenzenbitartean,bainaezzegoengordetzeko lekurik.Gazte bati galdetu nionnonhar nezakeenkafe bat eta herrira nola joan azaldu zidan. Hotzak hartuta epeldutako lokal batera iritsi nintzen,etakafesnebatekinhotzaastindunuen.

GeroNantes‑Brestkanalondokobidearijarraitunion.

Kanalera iristean, kontrako norabidea hartu nuen, Nantes erantz. Kanal ondoko ibilbidea bihurgunetsua izan arren, banekien Nort sur Erdre‑n iparralderantz jo behar nuela, baina okertu nintzen, usoak Rafael Albertiren olerkian huts egin zuen bezala; nik ere uste nuen iparraldea hegoaldea zela. Lainoak ez zuen eguzkia ikusten uzten, eta eznintzenkonturatu eskuinekozuhaitzetan,beste ertzean,argitasuna nabariagoa zela. Xehetasun horretan erreparatu ondoren zalantzaz beteta jarraitu nuen, kartel batek akatsa baieztatu eta buelta eman

71

El sonido de la arena, los guijarros de las pistas y el de las bellotas bajo las ruedas de la bici volvió a ser la melodía que me acompaña. Los tramos de pista asfaltados eran los compases de silencio en la partitura En algún descanso algún manzano junto al camino me ofreció unas sabrosas manzanas.

Salí de la pista para acercarme a Blain, donde a las 12:30 ya estaban recogiendo los puestos del mercado y cerrando los comercios También salí para acercarme a Guenrouët.

Entre la equivocación y los desvíos, una etapa que según la guía iba a ser de unos 75 km llegó a los 90.

Seguir este canal en bici no puede defraudarte. Hoy volveré a seguir su itinerario.

72

nuenarte.

Gero kanalaren ondoan jarraitzea besterik ez nuen egin behar Redonerairisteko.

Harearen soinua, pistetako harri koskorrena eta bizikletako gurpilen azpiko ezkurrena izan zen berriro entzuten nuen melodia. Asfaltatutako pista zatiak partiturako isiltasun konpasak ziren. Atsedenaldirenbatean,bideondokosagarrondorenbateksagargozoak eskainizizkidan.

Pistatik irten eta Blain‑era hurbildu nintzen. Han, 12:30ean, azokako postuakbiltzenetasaltokiakixtenariziren.Guenrouet erahurbiltzeko ereirtennintzen.

Hasierako akatsaren eta desbideratze batzuen artean, 75 kilometro inguruizangozituenetapa90erairitsizen.

Kanalhonenibilbideabizikletazegiteakezindizuhutsikegin.Gaurere berebidearijarraitukodiot.

73

18-10-2021

Etapa 16 (17 20 2021). Redon Ploërmel

Un bocadillo de pollo al curry para cenar me dio la noche Ayer me levanté sin ganas de desayunar, pero desayuné bien porque no sabía cuándo ni dónde iba a comer.

Cuando llegué de nuevo al canal Nantes Brest se me pasó el malestar, no sé si porque ya se tenía que pasar o porque la concentración en pedalear y observar lo que mis sentidos percibían lo ocultaban

Durante todo el recorrido que hice por el canal volví a escuchar la misma melodía que la víspera, el sonido de la arena y de las bellotas bajo las ruedas Me pareció que los compases de silencio fueron muchos menos que el día anterior.

En muchos rincones del canal me hubiese quedado sin hacer nada, simplemente mirar. Pero Mont Saint Michel y la costa norte bretona no se acercan si no pedaleo. En Malestroit paré y entré al pueblo para comer. Eran alrededor de las

74

2021‑10‑18

16. etapa (2021 20 17). Redon Ploërmel

Oilasko ogitarteko bat curry erara afaltzeko gaua izorratu zidan. Atzo gosaltzekogogorikgabejaikinintzen,bainagosaldunuen,eznekielako noizetanonbazkaldukonuen.

Berriro Nantes Brest kanalera iritsi nintzenean ondoeza pasatu zitzaidan, ez dakit pasatu behar zuelako edo pedalei eragin eta nire zentzumenek hautematen zutena behatzeko kontzentrazioak ezkutatzenzuelako.

Kanalaondotikeginnuenibilbideosoanbezperakodoinuberaentzun nuen berriro, harearen eta ezkurren soinua gurpilen azpian. Iruditu zitzaidan isiltasune konpasak aurreko egunean baino askoz gutxiago izanzirela.

Kanaleko bazter askotan gustora geratuko nintzen ezer egin gabe, begiratu besterik ez. Baina Mont Saint Michel eta Bretainiako iparraldekokostaldeaezdirahurbiltzenpedaleieragitenezbadiet.

Malestroit herrian sartu nintzen bazkaltzeko. 12:30ak inguru ziren. Frantses gehienak baino lehenago hasi nintzen bazkaltzen! Baina

75

12:30. ¡Llegué a comer antes que la mayoría de los Franceses! Pero para una gallette completa, ensalada, vino y café me tuvieron a la mesa hasta casi las 14:00 Era un lugar agradable. Sentado en una mesa al sol en medio de una plaza rodeada por la iglesia, casas con estructuras de madera y algunas calles que salían de ella y veía en perspectiva como en un cuadro, tuve ones del resto de comensales

Pocos kilómetros después de Malestroit abandoné la Vélodysée para tomar otra vía ciclable, la V3, que une Saint Malo, al norte de Bretaña, con la Presqu'ile de Rhys, al sur. El tramo que recorrí hasta Ploërmel estaba asfaltado en su totalidad.

Llegué para la 4 de la tarde pasadas Luego pensé que le había robado dos horas al viaje, atrasándolo, pero a donde me había propuesto llegar, St. Mée le Grand, quedaba lejos y no podía asegurar alojamiento antes de llegar. Me había vuelto a hacer muchas expectativas al salir por la mañana, y esta vez con un error de decenas de kilómetros al calcular la distancia que debía recorrer.

Se nota que el tiempo está cambiando. A ver si tengo suerte con él. Hasta ahora, excepto un día, ha sido excelente.

76

gallette osoa, entsalada, ardo eta kafe baterako ia 14:00ak arte eduki ninduten mahaian. Leku atsegina zen. Eliza inguratzen zuen plaza baten erdianeguzkitannengoen,mahaibateaneserita.Zurezkoegiturakzituzten etxeak eta plazatik irteten ziren kale batzuk perspektiban ikusten nituen margolanbatizangobalitzbezala.Pazientziaizannuen.Plazapolithartan gainerakomahaikideensolasaldienxuxurlabesterikeznuenentzuten.

MalestroitherritikkilometrogutxiraVelodyseeutzietabestebizikletabide bat hartu nuen, V3, Saint Malo eta Presqu'ile de Rhys, (azken hau Bretainiako hegoaldean) lotzen dituena. Ploermel herrirainoko tartea asfaltatutazegoen.

Arratsaldeko laurak aldera iritsi nintzen. Bidaiari bi ordu lapurtu nizkiola irudituzitzaidan,heldueraatzeratuz.Bainairitsinahinuenlekura,St.Mee le Grand, urrun zegoen eta heldu aurretik ezin nuen ostaturik ziurtatu. Itxaropen gehiegi izan nituen goizean irteteko orduan, eta dozenaka kilometrokoakatsbateginnuenRedonetaSt.MeeleGrandherrienarteko distantziakalkulatzean.

Nabaritzen da eguraldia aldatzen ari dela. Ea zortea dudan. Orain arte, egunbatizanezik,bikainaizandatxirrindulazbidaiatzeko.

19 10 2021

Etapa 17 (18 10 2021). Ploërmel - Becherel.

Salí de Ploërmel con el suelo mojado y, en el aire, algo entre sirimiri y niebla.

El tramo de la V3, que sigo ahora, está asfaltado hasta Mauron. Cuando abandoné la Vélodysée la arena y los guijarros se retiraron del concierto que, dirigido por las ruedas de la bici, sigo escuchando; se quedaron las bellotas Pero ayer entraron las castañas, más agresivas y violentas bajo las ruedas.

La lluvia persistente, aunque suave, comenzó antes de mediodía.

Mis perspectivas de llegar más allá de Plouasne desaparecieron en Mauron Después de pasar por St. Lery y dar unas vueltas para encontrar la continuación de la V3 llegué a Gael, donde paré a comer a una hora muy francesa para hacerlo. En un bar tabac epicerie compré una lata de sardinas con tomate,una baguette y una cerveza.

No dejaba de llover Seguí la ruta hasta Le Cruais, ahora por carreteras compartidas Allí una carretera cortada me apartó de la V3 y seguí hasta Montauban de Bretagne sin encontrarla de nuevo. Montaban es un pueblo industrial alejado de vías ciclables. La carretera que seguí tenía mucho tráfico, bastante de él pesado

Para llegar a Plouasne, donde había decidido quedarme, tenía que seguir una carretera similar. La lluvia, con su evidente incomodidad, no me impedía avanzar, pero el viento (cuyos efectos aumentaba la capa) y el tráfico pesado me imponían respeto.

Al llegar a Becherel paré He dormido en un B&B: Logis de la Filanderie, en un antiguo y

78

2021‑10‑19

17. etapa (2021 10 18). Ploërmel Becherel.

Zorua bustita atera nintzen Ploermeletik, eta airean zirimiri eta laino artekozerbait.

Orain jarraitzen dudan V3 bidegorria asfaltatuta zegoen Mauron‑ eraino. Velodysee utzi nuenean, harea eta harri koskorrak bizikletako gurpilen azpian entzuten jarraitzen dudan kontzertutik erretiratu ziren; ezkurrak geratu egin ziren. Baina atzo gaztainak agertu ziren, oldarkorragoaketabortitzagoakgurpilenazpian.

Nahizetaleunaizan,euriiraunkorraeguerdiabainolehenhasizen.

Plouasne tik harantzago iristeko nuen asmoa Mauron en desagertu eginzen.StLeryigaroetaV3arenjarraipenaaurkitzekobueltabatzuk eman ondoren Gael‑era iritsi nintzen, eta han bazkaltzen gelditu nintzen oso ordu frantsesean. Tabac epicerie batean sardina lata bat tomatearekin,baguettebatetagaragardobaterosinituen.

Euria ari zuen etengabe. Bidea jarraitu nuen Le Cruais‑eraino, orain errepide partekatuetatik. Han, bide moztu batek V3tik aldendu zitzaidan eta Bretagneko Montauban eraino jarraitu nuen, bidegorria

79

bonito edificio de ntramado de madera ue ya era posada hace glos.

a pérdida en la ruta cabó siendo afortunada echerel (su casco ntiguo) es un pueblo orprendente y digno de sita. La ciudad del libro. asi todos los locales del asco antiguo son brerías, salones de te y e artesanía relacionada. vuelvo a Bretaña olveré a pasar por echerel

Mont Saint Michel ya stá cerca. A ver si hoy o llueve

80

berraurkitu gabe. Montouban bizikleta bideetatik urrun dagoen herri industrial bat da. Jarraitu nuen errepidean tra iko handia eta astuna zegoen.

Plouasne‑n geratzea pentsatuta neukan, baina hara heltzeko antzeko errepide batetik jarraitu behar nuen. Euriak, bere deserosotasun nabarmenarekin ere, ez zidan aurrera egitea eragozten, baina haizeak (zeinaren efektuak kapak handitzen baitzituen) eta tra iko astunak beldurraematenzidaten.

Becherelerairisteangelditueginnintzen.B&Bbateanegindutlo:Logis de la Filanderie, antzinean ere ostatu izan zen egurrezko armazoidun eraikinzaharetapolitbatean.

Bideanhutseginizanazorionekoaizanzenazkenean.Becherel‑goalde zaharra harrigarria da eta bidaia merezi du. Liburuaren hiria. Alde zaharreko ia lokal guztiak liburu dendak, te aretoak eta jarduera hauekinlotutakoartisautzakoakdira.

Bretainiaraitzultzenbanaiz,Becherel etikpasatukonaiz.

MontSaintMichelgertudago.Eagaurezdueneuririkegiten.

81
82 2021-10-19. Zalantzabatsortuzait. Berehalaerabakikodut. Erabakidutbietarajoatea.Dolde Bretagne‑tikpasatunaiz dagoeneko. Eta...,MONTST.MICHEL!!!

2021‑10‑20

18. etapa (2021‑10‑19). Becherel ‑ St. Georges de Créhaigne.

Atzo nire an itrioiekin gosaldu nuen. Mont St Michel era iristeko egin daitezkeen ibilbideei buruz hitz egin genuen. Onenetzat proposatu zidatena aukeratu nuen, bidegorrietatik ez bazen ere. V3 utzi eta errepidetatik egin nuen ibilbide osoa. Ez da hain seguru, baina bai azkarrago.

Tinteniaketik pasa eta ez nintzen gelditu. Aurrez aurre ikusi nuen Combourg eko gaztelua eta argazkiak atera nizkion, eta herrian kafe bat hartu nuen. Dol de Bratagne‑ra iritsi nintzen eta herrian barrena ibili eta zurezko armazoi etxeak miretsi baino lehen bazkaldu egin nuen.

Pontorson‑eko sarreran St. George Crehaigne‑rantz desbideratu nintzen;bigauemangodituthan.

Ekipajea deskargatu, bizikletari alforjak kendu eta 7 edo 8 kilometro egin nituen pisurik gabe Couesnon ibaiaren ezkerraldeko polderretan barrena, Mont Saint Michel era hurbiltzeko. Mendi sakratua da, historia idatzi duten zibilizazioek beren jainkoetara egokitu aurretik

83

apa 18 (19 10 2021) Becherel St. Georges de éhaigne.

er, desayunando con mis anfitriones y hablando bre los posibles itinerarios para llegar a Mont St chel, elegí la ruta que me propusieron como jor, aunque no fuese por vías ciclables. Dejé la e hice todo el recorrido por carreteras, menos uro, pero más rápido.

é por Tinteniak y no paré Vi de frente el castillo Combourg y me detuve a fotografiarlo, y en el blo a tomar un café. Llegué a Dol de Bretaña y mí antes de recorrer el pueblo y admirar sus casas ntramado de madera

entrada de Pontorson me desvié hacia St. rge de Créhaigne, donde me quedo dos noches. cargué el equipaje, quité las alforjas a la bici y rrí sin peso 7 u 8 kilómetros por los polders de la gen izquierda del Couesnon para acercarme a t Saint Michel, un monte sagrado desde antes de vilizaciones que han escrito su historia tándola a sus dioses (ver el enlace "Mont Saint el; San Miguel versus el dios Belenus" aquí: ://labur eus/qQU6o)

do tuve la primera idea sobre el viaje que estoy ndo (después ampliada) Mont St Michel era la Ayer sentí que a aquel objetivo ya había llegado, ue no me acerqué hasta la isla mareal Lo haré

84

("Mont Saint Michel; SanMigel versus Belenus jainkoa" lotura kusihemen:https://labur.eus/ qQU6o).

Egiten ari naizen bidaiari buruzko lehen ideia izan nuenean Mont St Michel helmugatzat ikusten nuen. Helburu horretara iritsia nintzela sentitu nuen atzo, bainaeznintzenitsas‑uhartera hurbildu.Gauregingodut.

85

2021 10 20

MontSaintMichel.Udazkenazeharkatzen.

21 10 2021

Etapa 19 (20 10 2021) St. Georges de Créhaigne - Mont Saint Michel

Unos 11 kilómetros por la EV4, la Velomaritime, me llevaron hasta las puertas de Mont Saint Michel. Desde Baiona, y añadiendo a la ruta los desvíos buscados, los despistes y alguna pérdida, 1.322 km. La víspera podía haber dado por conseguida la meta de Mont Saint Michel, pero ayer fue cuando la toqué físicamente

Esta vez, al contrario que todas las anteriores que había estado aquí (la última este verano), no visité la abadía. Pero sí pasé un buen rato en el cementerio, en el que está enterrada la Mère Poulard, aquella mujer que hizo famosas sus tortillas y sus galletas. Su nombre sigue siendo omnipresente en el pequeño pueblo de construcciones amontonadas que hay bajo la abadía

Tuve que recorrer dos veces el cementerio para dar con la tumba de Ernestine Poulard. Ella es la importante, pero su apellido iba precedido del de su marido: Famille Piquerell Poulard. Al nombre de Ernestine le seguía el apellido Piquerell, aunque con el añadido "née Ernestine POULARD"

Hay otra tumba con el nombre Fammille Poulard a secas, pero de un aspecto muy moderno para ser la de la Mère Poulard.

¿Familias emparentadas pero hasta en el cementerio distantes? pensé; y eché la imaginación a volar.

Era una pena que en la tumba Famille Poulard no hubiese nombres como en la otra; me

86

2021‑10‑21

19. etapa (2021 10 20). St. Georges de Créhaigne ‑ Mont Saint Michel.

11kilometroingurueginnituenEV4nzehar,Velomaritimedeitutakoa, Mont Saint Michel go ateraino heltzeko. Baionatik 1.322 km, bidean nahitaegindakodesbideratzeak,izandakodespisteaketagaltzerenbat kontuan izanik. Bezperan lortutzat jo nezakeen Mont Saint Micheleko helmuga,baina, isikoki,atzojonuen. Oraingoan,hemenegonnintzenaurrekoguztiakezbezala(azkenauda honetan), ez nuen abadia bisitatu. Baina denbora luzea eman nuen Mere Poularden hilobia dagoen hilerrian, bere tortilla eta gailetak ospetsueginzituenemakumearena.Bereizenaoraindikerenonahikoa agertzendaabadiarenazpiandagoeneraikinpilatuenherritxikian. Bi aldizikustatu beharizannuenhilerriaErnestinePoulardenhilobia aurkitzeko. Bera da garrantzitsuena, baina bere senarraren abizena aurretik dago: famille Piquerell Poulard. Ernestin izenari Piquerell abizenakjarraitzenzion,nahizeta"Née Ernestine POULARD"gehituta. Bada beste hilobi bat, Fammille Poulard izenekoa, baina oso itxura modernoaduMerePoulardenaizateko.

87

habrían ayudado a complicar la trama de la posible historia que se me ocurría En tan poco espacio tantos negocios y tanta competencia quizás lleguen a separar familias Yo, para no ponerme a favor de nadie, salí del recinto amurallado y fui pedaleando hasta Pontorson para comer allí.

Seguí el sendero de la margen derecha de río Couesnon, siempre con color de barro, como la inmensa bahía en la que desemboca.

Durante todo el recorrido de vuelta a Pontorson y St Georges de Créhaigne el viento se me oponía con fuerza Si este va a ser el dominante los próximos días me va a dar trabajo.

Hoy inicio el regreso, pero no directamente hacia el sur Seguiré unos días hacia el oeste por la EV4, la Velomaritime, que sigue la costa norte bretona.

Noche de lluvia y tormentas Para hoy también se anuncian lluvias Espero que escampe.

88

Ahaidetutako familiak , baina bizitzan bezala hilerrian ere elkarrengandik urrunduta? pentsatu nuen, eta nire irudimena hegan hasizen.

Pena zen Famille Poulard hilobian beste hilobian bezala izenik ez egotea;bururatzenzitzaidanistorioarentramakorapilatzenlagunduko zidaten.

Hainbeste negozio eta hainbeste lehia hain espazio txikian, agian familia banantzea erraztu zuten. Ni, inoren alde ez jartzearren, harresitik irten eta pedalei eraginez Pontorson eraino joan nintzen han bazkaltzeko.

Couesnon ibaiaren eskuinaldeko bidezidorrari jarraitu nion. Ibaia itsasoratzendenbadiaerraldoiarenantzerabetilokatzkolorez.

Pontorson eta St Georges de Crehaigne‑rako itzulerako ibilbide osoan haizeak gogor egiten zidan kontra. Hurrengo egunetan haize hau nagusitzenbada,lanaemangodit.

Gaur itzulera hasiko dut, baina ez zuzenean hegoalderantz. Egun batzuetan mendebalderantz jarraituko dut EV4 edo Velomaritime, Bretainiakoiparraldekokostaldeajarraitzenduenbidetik.

Eurietaekaitzgaua.Gaurkoereeuriairagarridute.Okerbaleudehobe.

89

Aurrekoegunean,21ean,EduIberniaksinatutakoartikulubatargitaratuzen Aiaraldeaeus en: Tubacex: Ezinezkoa omen zenaren aldeko borroka Bidaiaren egunekolaburpenaFacebookenargitaratubainolehenartikuluakonpartitueta zoriondunuen

ZORIONAK!Borrokakmereziizan du.Argigeratudaklase‑borrokan nonkokatubehargarenlangileok, nahizetabatabainogehiagok langileklasekoakezizateanahiago. Gatazkahonetanereargigeratuda elkartasuna,duintasunaeta zintzotasunazeinaldetandauden. Klasekoelkartasunaribalioaematea lortuduzue. GORAKLASEELKARTASUNA! GORALANGILEONBORROKA!

MontSaintMichel badia.Eurianoiz pasatzendenitxaroten.

90
2021‑10‑22

2021‑10‑22

20. etapa (2021‑10‑21). St. Georges de Créhaigne ‑ Saint Malo.

Atzokoetaparenlaburpena:gauekoekaitzarenazkenaztarnakgoizean jasateaetaargia,eguzkiaetaitsasoaarratsaldeangozatzea.

Sarrerako atean zegoen kutxan nire gelako klabea markatu eta ostatu (edo dena delakoa) giltzak utzi nituen. Bi gau egin nituen bertan, baina ez nuen inor ikusi bi egunetan. Ostatuaren bertutea, prezioa, nahizetaezagutuondorenezzitzaidanhainbesterainokoairuditzen.

Haizegogoretaetengabekoeuriarekingauekaiztsuetaelektrindarrik gabeko baten ondoren, goizak lasaiagoa zirudien. Ekaitzaren ondorioak bidean aurkitu nituen Cancale rako bidean, Velomaritime an sartu bezain laster: bide zorua inguruan zituen makalen eta lizarren adartxoz beteta zegoen. Ez nituen 2 kilometro aurreratu

91

22 10 2021

apa 20 (21 10 2021) St. orges de Créhaigne Saint lo.

umen de la etapa de ayer: ortar los restos de la menta nocturna a la mañana y rutar de luz, sol y mar a la de.

rqué la clave y dejé las llaves a pensión, hostal o lo que re donde había dormido dos ches en la caja colocada en la rta. No vi a nadie en los dos s La virtud del alojamiento, el precio, aunque después de conocerlo no me parece tanta.

Después de una noche de tormenta con viento, lluvia y sin luz, la mañana parecía más tranquila Los efectos de la tormenta los encontré en el camino, nada más entrar en el de tierra de la Vélomaritime en dirección a Cancale: el suelo estaba lleno de ramas y palos de los chopos y fresnos que lo bordean. No había avanzado 2 kilómetros cuando un chopo caído en el camino me impedía pasar. Volví atrás para dar un rodeo por un maizal y superar el obstáculo, pero tuve que quitar toda la carga de la bici para poder subir el talud del camino. Cuando lo tuve todo de nuevo en la pista y lo estaba volviendo a colocar en la parrilla, llegaron dos trabajadores en un vehículo oficial y comenzaron a trabajar para retirar el árbol

92

eroritakotxopobatekpasatzenuztenezzidanean.Atzeraitzulinintzen artazoro batetik itzulinguru bat egin eta oztopoa gainditzeko. Bizikletakozamaguztiakendubeharizannuenbide ezpondaigoahal izateko. Dena berriro bidean izan nuenean eta parrillan jartzen ari nintzenean,bilangileiritsizirenibilgailuo izialbateanetalaneanhasi zirenzuhaitzakentzeko.Etaeuriahasizuen.

Euriak eta adarrek martxa moteldu zidaten Cherrieux‑eraino, eta han hasizenasfaltoa;euriakaregehiagoiraunzuen.Haizeakerebategiten zuennigeldiaraztekoahaleginekin.

Arratsaldea asko hobetu zen. Bukatu nuen Mont Saint Micheletik mendebalderabadiaosoazeharkatzen,etageroSaintMalo rairitsi. Zeru estalita, euria eta itsasbehera elkartuta, itsasoa zeruertzera arte

93

Y comenzó a llover.

La lluvia y las ramas no dejaron de ralentizar mi marcha hasta Cherrieux, donde comenzó el asfalto; la lluvia duro aún más. El viento también se sumaba al empeño de frenarme. La tarde mejoró mucho y pude terminar de recorrer toda la bahía al oeste de Mont Saint Michel y llegar luego a Saint Malo Con el cielo cubierto, lluvia y la marea baja tan baja que parece que el mar no empieza hasta el horizonte la bahía parece un barrizal gris y sucio con los contornos de todo lo que hay en ella tan difuminados que todo parece la misma mancha. El gris se vuelve brillante cuando le da el sol; y cuando además la marea está alta el agua se viste del azul del cielo y se adorna con nubes multicolores

La etapa de ayer me dio de todo. Y el mar y Mont Saint Michel estaban allí cada vez que miraba hacia ellos.

94
2021‑10‑22 SaintMalo.RobertSurcouf, Napoleonenzerbitzurako kortsarioa.Esklaboenmerkataria erebai.Antzadenez,osoadeitsua etajatorrazen.Norekin?

ez dela hastenematendu. Badiaklokatza gris eta zikinbat dirudi, eta bertandagoenguztiareninguruakhainlausotuakagertzendiraorban bakarbatematendutela.Grisadistiratsubihurtzendaeguzkiakjotzen dionean, eta itsasgora bada ura zeruaren urdinaz jantzi eta kolore anitzekohodeiezapaintzenda.

Atzokoetapakdenetarikemanzidan.EtaitsasoaetaMontSaintMichel hanzeudenhaienganabegiratzennuenbakoitzean.

95

23 10 2021

Etapa 21 (22 10 2021) St.

Malo-Matignon

El mar, que desde Nantes a Mont Saint Michel había desaparecido, vuelve a estar presente en cada etapa. Ayer, incluso, navegue por él. De St. Malo a Dinard pasé en barco. El tiempo fue bueno, excelente para pedalear y para disfrutar de los paisajes. Pero ya estamos muy metidos en el otoño y la chaqueta no me la quité en todo el día, aunque, excepto la camiseta, no tuve que añadir nada ni por debajo ni por encima como he tenido que hacer algún otro día por el frío o por la lluvia.

En St. Malo intramuros paré más de lo que habitualmente paro en los lugares que me detengo Ya conocía esta ciudad, que fue reconstruida después de la Segunda Guerra Mundial con el mismo estilo que tenía; los bombardeos estadounidenses la habían destruido casi en su totalidad

Desde el paseo que hay sobre las murallas que la rodean se pueden observar varias pequeñas fortalezas en el mar Una ciudad de corsarios tenía que protegerse

La estatua de Robert Surcouf, no de sus corsarios, señalando mar con actitud decidida me zo consultar quién era el ersonaje Fue un corsario al rvicio de Napoleón, próspero mador, también comerciante e esclavos. Dicen de él que era uy atento y caballeroso. eguro que nadie preguntó a los clavos que transportaron sus

96

2021‐10‐23

21. etapa (2021‑10‑22). St. Malo ‑ Matignon

Itsasoa,Nantes etikMontSaintMichel eraniretzatdesagertua,berriro agertzen zait etapa bakoitzean. Atzo nabigatu ere egin nuen. St. Malo etaDinardarteanitsasontzizeginnuenbidaia.Eguraldiaonaizanzen, bikaina pedalei eragiteko eta paisaiez gozatzeko. Baina udazkenean oso sartuta gaude, eta jaka ez nuen egun osoan kendu, nahiz eta, kamiseta izan ezik, ez nuen ezer gehitu behar izan ez azpitik ez gainetik, hotzaren edo euriaren ondorioz beste egun batzuetan egin beharizandudanbezala.

St.Maloharresibarruangelditzennaizenlekuetangeldituohinaizena baino gehiago geratu nintzen. St. Malo harresi barruan gelditzen naizen lekuetan gelditu ohi naizena baino gehiago geratu nintzen. Ezagutzen nuen hiri hau. Bigarren Mundu Gerran Estatu Batuetako bonbardaketek ia osorik suntsitu zuten; ondoren aurretik zeukan estiloberarekinberreraikiaizanzen.

Hiria inguratzen duten harresien gainean dagoen pasealekutik gotorlekutxikibatzukikusdaitezkeitsasertzetikurrunago.Kortsario hiribatekbereburuababestubeharzuen.

Robert Surcoufen estatuak, hiriko kortsarioetako batena, itsasoa

97

os qué pensaban al respecto

tratar de llegar más lejos cruce a ard en barco. Atravesé Dinard sin nas detenerme más que para mer, ya en las afueras.

había recorrido aún 12 km, así que eré lo que pude para llegar a donde había propuesto, Erquy. Pero no mé el desvío adecuado y seguí hacia ur por la vía ciclable por la que iba de Dinard 10 km que tuve que ver a desandar, los que me biesen permitido llegar a Erquy, o me tuve que quedar en tignon.

nque ya no me sorprende ver los mpings cerrados fuy hasta él de atignon. Volví al pueblo. El hotel el que he dormido, único del gar, cierra el 26 por vacaciones anuales Llegué a tiempo

98

seinalatzendujarrerairmoez.Pertsonaiariburuzkoinformazioabilatu nuen. Napoleonen zerbitzurako kortsario bat izan zen, armadore oparoa, esklabo merkataria ere. Oso adeitsua eta jatorra omen zen. Seguru inork ez ziela galdetu beren ontziak garraiatu zituzten esklaboeizerpentsatzenzutenhorretaz.

Itsasontziz zeharkatu nuen badia Dinard eraino. Gurutzatu nuen hiria eta kanpoaldeko merkataritza‑gune batean bazkaltzeko baino ez nintzengelditu.

Ez nuen oraindik 12 kilometro egin, beraz, ahal nuena azkartu nuen pentsatutakotokirairisteko,Erquy.Bainaeznuendesbideratzeegokia hartu eta hegoalderantz jarraitu nuen Dinard etik nihoan bizikleta bidetik.Berriroatzeraeginbeharizannituen10kilometro;20guztira, Erquy‑rairistekobeharnitueneak.Matignonengeratunintzen.

Kanpinak itxita ikusteak harritzen ez banau ere dagoeneko, Matignongo kanpinera joan nintzen. Herrira itzuli behar izan nuen. Herriko hotel bakarrean egin dut lo; 26an urteko oporrengatik itxiko du.Garaiziritsiomennaiz.

99

2021‑10‑23

Breizh. Frehellurmuturra. Baleaizangoda?

24 10 2021 Etapa 22 (23 10/2021) MatignonLangueux

Si la víspera hubiese seguido hasta Erquy no habría ido a Cap Fréhel por falta de tiempo Ayer fui al cabo cuando estrené el día, que suele ser cuando más tranquilo viajo y cuando más paradas hago. Entre Cap Fréhel y Erquy no hay mucha distancia, pero tardé bastante en llegar.

En el cabo estuve un buen rato Desde allí se ve la Costa Esmeralda al E y la bahía de Saint Brieuc al W, con toda la línea de costa que llega hasta la isla de Bréhat. Hoy seguiré esa línea por la Vélomaritime Durante el trayecto hasta Erquy también paré unas cuantas veces. El tiempo invitaba a quedarse mirando al mar sin hacer nada más. A la tarde, como casi siempre, tuve que andar a contrarreloj y contra el viento.

Los días van acortando, y cuando el sol se ha cansado el frío se hace notar Hoy, según las previsiones, la temperatura máxima será de 15°, la mínima de 5°; pero la sensación térmica siempre unos 4° más baja. Cuando a las 08:42 salga el sol, habrá 6° de temperatura y sensación térmica de 2°. Saldré abrigado.

100

2021‑10‑24

22. etapa (2021 10 23). Matignon Langueux

BezperanErquy‑rainojarraituizanbanu,eznintzatetekeenCapFrehel‑ era joango denbora faltagatik. Atzo eguna estreinatzean joan nintzen lurmuturrera; eguneko lehenengo orduak dira lasaien bidaiatzen dudanean eta geldialdi gehien egiten ditudanean. Cap Frehel eta Erquy‑renarteanezdagodistantziahandirik,bainadenboraaskosartu nueniristeko.

Lurmuturrean luzaro egon nintzen. Handik Esmeralda kostaldea ikusten nuen ekialdean, eta mendebaldean Saint Brieuc badia Brehat uharteraino iristen den kostalde guztiarekin. Gaur kostalde horretatik

101
102

jarraituko dut Velomaritime bidegorriajarraituz.

Erquy‑rainoko bidean ere behin baino gehiagotan gelditu nintzen. Eguraldiak itsasoari begira egotera gonbidatzen ninduen beste ezer gehiagorik egingabe.

Arratsaldean, ia beti bezala, erlojupean eta haizearen kontra ibilibeharizannuen.

Egunak laburtuz doaz, eta arrat‑ saldean, eguzkia nekatzen de nean, hotza nabarmentzen da. Gaur, aurreikuspenen arabera, tenperatura maximoa 15ºkoa izangoda,minimoa5ºkoa;baina sentsazio termikoa beti 4° baxuagoa izango da. Orain, 08:42aneguzkiaaterakodenean, 6º ko tenperatura egongo da, baina2°‑kosentsaziotermikoa.

Arropanahikoajantzikodut.

103

10 2021

apa 23 (24 10 2021). Langueux ouézec o hizo tanto frío.

as y venidas en Saint Brieuc para llegar a Vélomaritime La salida de Pordic nvertida en un laberinto en el que pasé rias veces por el mismo sitio. Paradas ntinuas para consultar el mapa o eguntar. 33 km (¡solo!) en 3 horas anto!) para volver a ver el mar. Este el sumen de la mañana de ayer uvia. Parrilla que se suelta empujando guardabarros contra la rueda. Arreglo jo la lluvia. Este el de la tarde.

ro casi todas esas incomodidades son sas con las que no podía (ni puedo) jar de contar, aunque no se produjesen nca.

s otras, las que ocurren sin que las peres, las que te sorprenden, o te iman, o te hacen sonreír..., no están en e resumen. Las incomodidades de la añana provocaron tres momentos de os

primero cuando en un cruce de calles daba por dónde ir y paré a un hombre e iba en un pequeño patinete que no recía de su talla Después de escucharme e interesarse por lo que yo estaba haciendo, se dio la vuelta y me acompañó durante un buen tramo para mostrarme el camino que debía tomar, él en su pequeño patinete y yo en mi bici circulando en paralelo por las calles de Saint Brieuc.

El segundo cuando, para asegurarme, pregunté a una mujer si iba en buena dirección para ir a Pordic. No era de Saint Brieuc y no lo sabía. Pero puso mucho interés en saber qué viaje estaba haciendo. Le entusiasmó tanto que mientras duró nuestra conversación me repitió varias veces la admiración que sentía por mí; solo le faltó darme un abrazo.

El tercero poco después Una mujer que traía el otoño en una bolsa de plástico me vio consultando el mapa y se dirigió a mí para preguntarme de donde venía. También se mostró muy interesada por lo que hacía y por los detalles del viaje. Me invitó a tomar un café caliente a su casa, que estaba cerca. Agradecí la invitación, pero la rehusé porque el día se me iba sin poder salir de Saint Brieuc

Bon courage! fue la despedida de estas tres personas.

104

2021‑10‑25

22. etapa (2021 10 24). Langueux Plouézec.

Ezzuenhainbestehotzegin.

Joan‑etorri gehiegi Saint Brieec‑en Velomaritime‑ra iristeko. Pordik herriko irteera labirinto bihurtu zen; hainbat aldiz igaro nintzen leku beretik. Geldialdi ugari mapa kontsultatzeko edo galdetzeko. 33 km (bakarrik!) 3 ordutan (hainbeste!) itsasoa berriro ikusteko. Hau izan daitekeatzogoizekolaburpena.

Euria.Parrillaaskatueginzelalohi babesagurpilarenkontrabultzatuz. Euripeankonpontzea.Hauarratsaldekoaizandaiteke.

Bainaeragozpenhoriekguztieakkontuanizanbeharnituenhasieratik, nahizetainoizezgertatu.

Besteak, espero gabe gertatzen direnak, harritzen edo animatzen zaituztenak, irribarrea eragiten dizutenak... ez daude laburpen horietan.Goizekodeserosotasunekholakohiruuneeraginzituzten.

Lehena: bidegurutze batean nora joan zalantzan nengoela patinete txiki batean zihoan gizon bat gelditu nuen; patinetea ez zirudien

105

El momento sorprendente de la tarde fue el cambio repentino de tiempo Pasar de un cielo oscuro arrojando lluvia, desdibujando todo el paisaje y fundiéndose con el mar en una mancha uniforme y gris en la que no se distinguía que era mar y que era cielo; pasar, digo, a una atmósfera transparente con un cielo azul y los contornos de la costa y el horizonte del mar perfectamente definidos. Y el cielo adornado con nubes en toda la gama de grises jaspeadas con toques rojizos

Hoy has conocido el clima bretón me

106

gizonaren neurrikoa. Niri entzun eta egiten ari nintzenaz interesatu ondoren, jiratu eta tarte luze batez lagundu zidan hartu beharreko bideaerakusteko,beraberepatinetetxikianetaninirebizikletanSaint Brieuckaleetanzeharparaleloan.

Bigarrena: norabidea ziurtatzeko emakume bati galdetu nion ea norabide onean nihoan Pordic era joateko. Ez zen Saint Brieuc ekoa etaezzekien,bainaintereshandiajarrizuenjakitekozerbidaiaegiten ari nintzen. Hainbeste poztu zen, ezen gure solasaldiak iraun zuen bitarteanbehinbainogehiagotanerrepikatubaitzidannigansentitzen zuenmiresmena.Besarkadabatemateabesterikezzitzaionfaltaizan.

Hirugarrena geroxeago: Udazkena plastikozko poltsa batean zekarren emakumebatekmapakontsultatzenikusininduenetaniganahurbidu zen nondik nentorren galdetzera. Egiten nuenagatik eta bidaiaren xehetasunengatik ere interes handia agertu zuen. Kafe bero bat hartzera gonbidatu ninduen bere etxera, gertu baitzegoen. Eskerrak eman nizkion gonbidapenagatik, baina penaz errefusatu nuen, eguna joanegitenzitzaidalakoSaintBrieuc‑etikirtenezinik.

Boncourage! izanzenhirupertsonahorienagurra. Arratsaldeko eguraldiaren bat bateko aldaketa une harrigarria izan zen. Ordura arte zeru ilun bat euria botaz, paisaia osoa lausotuz eta hauitsasoarekinorbangrisetauniformeanbatuz;orbanhartanezzen bereizten zer zen itsasoa eta zer zerua. Ondoren, atmosfera gardena zeru urdinarekin eta kostaldearen inguruak eta zeruertza ondo zehaztuta zituela. Eta zerua gris askotako hodeiez apaindua, ukitu gorrixkadunjaspeztatua.

GaurezagutuduzuBretainiakoklima esanzidaten.

107

0-2021

a 24 (25 10 2021). Plouézec manac'h

me quedé si respaldo en la bici Envié a por correo más de 4 kilos que ya no . Luego tuve que enseñarles a los pulpos ptarse a la nueva situación.

ue no cambia son los laberintos en los me meto cada vez que salgo de algún lo grande, ni los descuidos de no fijarme s señales de la Vélomaritime en algún que cruce. Sin esos laberintos y esos uidos podría haber llegado ya a Roscoff y r iniciado la vuelta hacia el sur, hacia casa pedaleé, sobre todo, por carreteras es sin tráfico y por algunas pistas de , casi siempre entre tierras de cultivo y erca del mar Este, después de Paimpol, s veces estuvo presente, aunque en nos pueblos, como en Lézardrieux y uier tienen puerto en las radas que entran ellos. Se hizo de nuevo presente al llegar ros Guirec Atravesé el pueblo por la y seguí hasta Ploumanac'h

un bocadillo y una cerveza sentado en la mientra observaba el mar y cómo ba el atardecer y llegaba la noche

108

2021‑10‑26

24. etapa (2021 10 25). Plouézec ‑ Ploumanac'h

Atzo bizikletan bizkarralderik gabe geratu nintzen. Dagoeneko erabiliko ez ditudan hainbat gauza etxera bidali nuen postaz, 4 kilo bainogehiago.Geroolagarroeierakutsibeharizannienegoeraberrira egokitzen.

Herri handi batetik irten nahi dudan bakoitzean aurkitzen ditudan labirintoak dira aldatzen ez direnak, ezta Velomaritim‑eko seinaleei bidegurutzeren batean ez erreparatzearen hutsegiteak ere. Labirinto eta hutsegite horiek izan ezean Roscoff era irits nintekeen dagoeneko etahegoalderantzabiatzenegon,etxerantz.

Atzo pedalei eragin nien tra ikorik gabeko tokiko errepideetan eta lurrezko pista batzuetan, ia beti laborantza lurren artean eta itsasotik urrun. Paimpol ondoren oso gutxitan izan nuen itsasoa bistan, nahiz eta herri batzuek, Lezardrieux eta Treguier bezala, portua izan herrietaraino heltzen diren arrada luze eta estuetan. Eta Perros Guirec‑era iristean itsasoa berriro agertu zen. Kostaldetik zeharkatu nuenherriaetaPloumanac'h‑rainojarraitunuen.

109

21 10 26

izh.PlestinlesGreves. soakaldeeginzuen ahaztuzitzaionhau menzegoela?

2021 10 26

Breizh.PlestindesGreves. ChambresRandonneurs. Logelakohormandagoen aipamena.

110

,

itsasoari begira eta ilunabarra nola pasatzen zen eta gaua nola iristen zenbegira.

2021 10 25 Breizh. IlunabarraGranito Arrosaren Kostaldean.

111

27 10 2021

Etapa 25 (26 10 2021). Ploumanac'h Plestin

2021‑10‑27

Breizh.Kerlaudi. Nonjatendira hainbesteaza?

les Grèves

Cuanto más cerca tengo el destino desde el que daré la vuelta hacia el sur para iniciar el retorno, más se me resiste.

Ayer lo volví a hacer, me metí en un bucle en Lannion Me di cuenta cuando empecé a ver de nuevo lo que ya había visto una hora u hora y media antes

Durante la primera parte de este viaje mirar mi sombra era suficiente para saber que iba en buena dirección. Ahora el camino hace tantos cambios de sentido que acabo desorientado Ayer cuando salí del bucle, tuve que sacar la brújula para asegurarme de que seguía en la dirección adecuada.

Me costó salir de Ploumanac'h, no por perderme sino porque su paisaje marino, sus rocas redondeadas de granito rosa, el suave sonido del agua en la arena gruesa de la playa y el de esta al ser removida me invitaban a pararme en cada rincón y quedarme allí sin hacer nada Al alejarme hacia Trégastel la Vélomaritime se alejó de la costa y casi lo agradecí, para avanzar sin demasiadas paradas Enseguida pasé cerca de dos dólmenes, uno de galería. Creo que veré más, pero no podía irme de Bretaña sin ver alguna de estas manifestaciones de aquellos seres humanos que llegaron aquí desde el este (y antes de África), según nos explicaron a Josune y a mí en una visita guiada en Carnac. El mar fue el límite. Luego el avance tuvo que ser hacia el sur, y de nuevo al oeste por el norte de la Península Ibérica hasta Galicia y Portugal Milenios más tarde fue otra civilización la que atravesó el mar, en buena medida para conquistar, masacrar y destruir, al parecer sinónimos de cristianizar

112

2021‑10‑27

25. etapa (2021‑10‑26. Ploumanac'h ‑ Plestin les Grèves. Zenbatetahurbilagoizanbueltaemangodudanlekuaitzulerahasteko hegoalderantz,orduanetagogorragoegitenzait.

Atzo berriro egin nuen, Lannion zeharkatzeko nahaztu nintzen. Ordubete edo ordu eta erdi lehenago ikusitakoa berriro ikusten hasi nintzeneankonturatunintzen.

Bidaia honen lehen zatian nire itzala begiratzea nahikoa zen norabide onean nihoala jakiteko. Orain bideak hainbeste noranzko aldaketa egiten du, noraezean ibiltzen naizela iruditzen zaidala. Atzo, Lannion atzean utzi nuenean, iparrorratza atera behar izan nuen norabide egokianjarraitzennuelaziurtatzeko.

Kosta egin zitzaidan Ploumanac'h tik irtetea, ez kaleetan galtzeagatik, baizik eta bere itsas paisaiak, granito arrosazko harkaitz borobilek, hondartzako hareetan uraren hots leunak eta hareak berak mugitua izatean egiten zuenak han geratzera gonbidatzen nindutelako. Tregastel erantz urruntzean, Velomaritime bidegorria aldendu zen itsasertzetik eta ia eskertu egin nuen, geldialdirik egin gabe aurrera egiteko.

Laster bi trikuharri ondoan pasa nituen, bat galeriakoa. Uste dut gehiago ikusiko dudala, baina ezin nuen Bretainiatik alde egin antzinako gizakien adierazpen hauetakoren bat ikusi gabe. Carnac‑en

113

También en Bretaña se cristianizaron los vestigios dejados por seres humanos que vivieron aquí hace milenios, cambiando también su función El mentir de Saint Uzek es una muestra de ello

Para salir de Lannion, que puede decirse que no vi, opté por dejar de seguir la Vélomaritime y tomé la D 786, una carretera con mucho tráfico y bastantes cuestas No disfruté

Al llegar a Saint Michel en Gréve eran más de las 15:30 Paré en un bar para comer una croque y tomarme una cerveza

Me sentía cansado como para hacer 20 km más hasta Plousganou y decidí quedarme e Plestin les Grèves

La marea estaba baja y tanto en Saint Michel como en Plestin el mar parecía que había emigrado.

114

egindako bisita gidatu batean Josuneri eta bioi azaldu zigutenez, ekialdetik (eta lehenago Afrikatik) etorritako gizakientzat itsasoa izan zen muga aurrera jarraitzeko. Gero hegoalderantz egin behar izan zuten, eta berriro mendebalderantz, Iberiar Penintsulako iparraldetik GaliziaetaPortugaleraino.

Beste zibilizazio bat izan zen milaka urte geroago itsasoa zeharkatu zuena, batez ere konkistatzeko, masakratzeko eta suntsitzeko, hitz hauekkristautzearensinonimoakbihurtuz.

Bretainian ere duela milaka urte hemen bizi izan ziren gizakiek utzitako aztarnak kristautu zituzten, beren funtzioa ere aldatuz. Saint Uzekekomenhirrahorrenerakusgarrida.

Lannion ez nuela ikusi esan daiteke. Hiritik aldentzeko ez nionn Velomaritimetxirrindulabidearijarraitu;D 786errepideahartunuen, tra ikohandikoetaaldapaaskokoerrepidea.Eznuengozatu. SaintMichel‑erairistean15:30akziren.Tabernabateangelditunintzen krokebatjanetagaragardobathartzeko.

Nekatuta sentitzen nintzen 20 km gehiago egin eta Plousganou‑ra iristeko.PlestinlesGreves engeratzeaerabakinuen.

Itsasbehera zegoen, eta bai Saint Michel‑en bai Plestin‑en itsasoak emigratueginzuelazirudien.

115

28 10 2021

Etapa 26 (27 10 2021) Preslin les GrèvesRoscoff (Santec). Llegué a Roscoff.

Si cuando preparé el viaje Nantes y Mont Saint Michel eran lugares desde los que no descartaba la vuelta a casa cuando llegase, Roscoff siempre fue el último punto desde el que iniciar el retorno Ayer, al tener delante la isla de Batz, sabía que no tenía más camino por delante e iniciaría el regreso La de ayer fue una etapa marinera, primero para acabar de bordear la bahía de Lannion y después rodear la de Morlaix Las subidas y bajadas fueron continuas y llegué cansado a Roscoff, pero seguí unos 8 km más para dormir en Santec.

Cuando escribo esto no sé aún cómo haré el viaje de regreso a casa Seguir la Vélodysée hasta donde la abandoné para ir a Mont Saint Michel es una posibilidad, pero hay otras El día traerá la solución.

Lo que sí sé es que, una vez decidido el itinerario aproximado, será el camino el que me conduzca, aunque en algún descuido lo abandone temporalmente Como hasta ahora en este viaje

Cuando miro el recorrido realizado con la perspectiva que me da el lugar más alejado de casa, veo que el objetivo del viaje era el viaje mismo, sin importar demasiado los lugares por los que pasase ¡Más de 1 850 km sin más objetivo que hacerlos pedaleando!

C'est folie! Pero ya está hecho.

116

2021‑10‑28

26. etapa (2021 10 27). Preslin les Grèves‑Roscoff (Santec). Roscofferairitsinintzen.

Bidaia prestatu nuenean Nantes edo Mont Saint Michel‑etik etxera itzultzea ez banuen baztertzen, Roscoff beti izan da itzulera hasteko azken puntua. Atzo, Batz uhartea aurrean nuela, banekien haruntzago ezneukalabidegehiagorik,etaitzultzeariekingoniola.

Atzokoa itsas etapa izan zen, lehenik Lannion badia eta gero Morlaix koa inguratzeko. Igoerak eta jaitsierak etengabeak izan ziren eta nekatuta iritsi nintzen Roscoff‑era, baina 8 km gehiago egin nituen oraindikSantec enloegiteko.

Hau idazten dudanean ez dakit oraindik nola egingo dudan etxerako bidaia. Velodysee jarraitzea, Mont Saint Michelera joateko utzi nuen tokiraino, aukera bat da, baina badira beste batzuk. Egunak ekarriko dusoluzioa.

117
118
2021‑10‑28 Breizh.Roskoff.

Dakidana da, gutxi gorabeherako ibilbidea erabaki ondoren, bideak gidatuko nauela, nahiz eta deskuiduren batean une baterako galdu. Orainartebezalabidaiahonetan.

Egindako ibilbideari etxetik urrunen dagoen lekuak ematen didan perspektibarekin begiratzen diodanean, bidaiaren helburua bidaia berazelaikustendut,zeinlekutatikigarokonintzenosokontuanhartu gabe.1.850km‑tikgora,pedaleieraginezegiteabestehelbururikgabe!

C'est folie! Bainaeginadago.

119

28 10 2021) Santec - Morlaix

y sin nada que me ayudase a decidir r el regreso.

ec cuando amanecía Como si haber unto de retorno me hubiese quitado risas hice los 8 kilómetros hasta uy despacio, casi todo el trayecto mar

f me demoré hasta cerca del para ver esta ciudad corsaria. La zona estaba más concurrida a medida que s horas, sobre todo por quienes iban r para visitar la isla de Batz espués de hacerme una foto junto al sponía a marchar, el guardabarros rueda trasera; la parrilla se había oltar seguir sin arreglar la avería. La información estaba allí mismo y por un taller o una ferretería No Roscoff, el taller más cercano en St éon Arreglé la avería como pude imas bridas que me quedaban. En e Léon no encontré ni taller ni y, esperando la rotura de las bridas ier momento, seguí hasta Morlaix se me puso en contra ix encontré una gran tienda de bicis e arreglaron la sujeción de la parrilla on un manojo de bridas estaba cansada, en la tienda le las razones para no seguir ndo la Vélodysée, ahora hacia el sur. yo el que seguía sin decidirse de anunciarse lluvia abundante para mos días, en Morlaix hay estación de a informarme, pero el desagradable de la ventanilla ya no atendía más alidas inmediatas. Si quería ción, hoy a partir de las 09:15 e no iré a pedirla.

120

2021‑10‑29

27. etapa (27‑10‑28). Santec – Morlaix.

Roscoff eneguerdiraarteberandutunintzenkorsari hirihauikusteko. Portuko zonaldeak jende gehiago biltzen zuen orduak igaro ahala, batezereBatzuharteabisitatzekoontziratzerajoatenzirenak.

Itsasargiaren ondoan argazki bat atera ondoren abiatzera nindoala, lohi‑babesak atzeko gurpila balaztatzen zuen beste behin; parrilla berriroaskatuazegoen.

Ezinnuenmatxurakonpondugabejarraitu.Informaziobulegoabertan zegoen eta tailer edo burdindegi bati buruz galdetu nuen. Ez zegoen Roscoff en, tailerrik hurbilena St. Paul de Leon en zegoen. Ahal nuen moduan konpondu nuen matxura geratzen zitzaizkidan azken bridekin. St. Paul de Leon‑en ez nuen ez tailerrik ez burdindegirik aurkitu, eta, bridak noiz hautsiko zain, Morlaixeraino jarraitu nuen. Haizeakontrajarrizitzaidan.

Morlaixenbizikleta dendahandibataurkitunuen.Matxurakonpondu etabridasortabatemanzidaten.

Bizikleta nekatuta bazegoen, dendan arrazoiak kendu zizkioten Velodysee osatzen ez jarraitzeko, orain hegoalderantz. Baina ni

121
122
2021 10 29 Breizh.LaVelodyssee. Bideakematen didana.

nintzen erabaki gabe jarraitzen zuena; datozen egunetarako euri asko iragarri ezezik, Morlaixen tren geltokia dago ere. Informatzera joan nintzen,bainaleihatilakogizondesatseginakberehalakoirteereibaino ezzienjaramonikegiten.Informazioanahiizanezgero,gaur09:15etik aurrera.

Ezdutusteeskatzerajoangonaizenik.

123

0-10-2021

tapa 28 (29 10 2021). Morlaix Maël Carhais. uando ayer salí de Morlaix la amenaza e lluvia parecía sería, pero no llovía No me acerqué a la estación. uego pasé por varios sitios que se amaban Gare de Cuando me cercaba a una de estás estaciones no odía evitar pensar en un tren que me evase a casa. Algo imposible, porque s estaciones siguen ahí (alguna onvertida en gîte d'etape), pero los trenes a no pasan a lluvia apenas hizo acto de presencia urante todo el día, y cuando lo hizo yo eía el cielo azul, así que ni paré para rotegerme e acabaron las subidas y bajadas de la osta bretona. Encontré de nuevo en la Vélodyssée un camino de arena y tierra, asi siempre entre árboles, un camino que parecía el lecho del otoño

El agua que según las previsiones debía haber caído por la mañana, debió delantar a la noche su llegada, porque l camino estaba empapado, en algunos sitios acumulaba agua y en algunos ramos barro. Las alforjas, la bici y mi chaqueta por la espalda se adornaron con él.

Volví a escuchar la melodía que bellotas, castañas, arena y hojas entonan cuando la bici pasa por ellas. Ayer las hojas empapadas susurraban de otra manera El barro, de vez en cuando estropeaba la canción

Llegué de nuevo al canal de Nantes a Brest, aunque salí de la Vélodyssée para dormir en Maël Carhais

Seguiré el canal en lo que me queda de viaje antes de tomar trenes que me lleven a casa.

124

28. etapa (2021‑10‑29). Morlaix –

Maël‑Carhais

.

Atzo Morlaixetik irten nintzenean, euriaren mehatxua nabarmena zirudien,bainaezzueneuririkegiten.Eznintzengeltokirahurbildu. Gero, Gare de... izeneko hainbat lekutatik igaro nintzen. Geltoki hauetako batera hurbiltzen nintzenean ezin nuen saihestu etxera eramango ninduen tren batean pentsatzea. Ezinezkoa zen; geltokiak lekuan egon arren, baten bat gıte d 'etape bihurtuta, trenak jada ez direlakohandikpasatzen.

125
2021‑10‑30

2021 10 30 Breizh.Euriakuzten duenkoloreen saturazioa.

126

Euriak ez zuen ia presentziarik izan egun osoan, eta egin zuenean zeruaurdinikustennuen,berazeznintzengelditubabesteko.

AmaitudiraBretainiakokostaldekoigoeraetajaitsierak.Velodyssee‑en hareazko eta lurrezko bidean nago berriro, ia beti zuhaitz artean. Udazkenarenoheadirudienbidebat.

Iragarpenen arabera goizean erori behar zuen urak gauera aurreratu omen zuen bere etorrera. Bidea bustita zegoen, zenbait lekutan ura pilatzenzenetazenbaitzatitanlokatza.Alforjak,bizikletaeta jakaren bizkarraharekinapainduziren.

Ezkur, gaztaina, harea eta hostoek bizikleta pasatzen denean abesten duten doinua entzun nuen berriro. Atzo beste era batera xuxurlatzen zutenhostobustiek.Lokatzak,noizeanbehin,kantahondatzenzuen.

Berriro iritsi nintzen Nantes Brest kanalera. Velodyssee utzi nuen Mael‑Carhais‑enloegiteko.

Etxera eramango nauten trenak hartu aurretik, gaur kanalari jarraitukodiotberriro.

127

0 2021

pa 29 (30 10 2021) Maëlhais - Pontivy

ño y canal. Con esto podría mir la preciosa etapa de ayer. ía llovido por la noche y seguía endo cuando preparé la carga en arrilla, resignado a pedalear con raje de agua bajo la lluvia. En el mento que empecé a pedalear ó de llover No puedo creer la rte que estoy teniendo con el mpo.

sde Maël Carhais me acerqué ta el canal Nantes Brest para mar de nuevo la Vélodyssée Y fue mo si el otoño tuviese una puerta entrada y la hubiese atravesado. El mino, como la víspera, rezumaba a El cielo se despejaba y se cubría cial o totalmente de nubes, pero e apenas dejaron caer dos gotas mo para recordar que eran agua.

Vélodyssée sólo se apartó algo canal entre Bon Repos y Mûr de etagne, pero el otoño seguía deándome. Después seguía omándose al canal y teniéndose bre el camino.

egué a Pontivy más pronto de lo e habitualmente termino las apas. Tuve tiempo de recorrer su ntro y casco antiguo, solo para rlo, sin preocuparme de averiguar historia o su patrimonio Pontivy lo era un lugar de paso en mi aje; después de verlo no descarto e en otro viaje a Bretaña sea un stino.

ver si hoy tengo la misma suerte on el tiempo, aunque cuando cribo esto llueve con fuerza y las evisiones para la mañana son de uvia y viento

128

2021‑10‑31

29. etapa (2021‑10‑30). Maël‑Carhais – Pontivy.

Udazkenaetakanala.Honekinlaburbilnezakeatzokoetapaederra. Gauean euria egin zuen, eta euria ari zuen oraindik zama parrillan prestatu nuenean; euripean nire ur jantziarekin jarrita pedalei eragin beharko niela onartu nuen. Pedalei eragiten hasi nintzen unean euria geldituzen.Ezindutsinetsieguraldiarekinizatenarinaizenzortea. Mael Carhais etik Nantes Brest kanalera hurbildu nintzen Velodyssee berriro hartzeko. Eta udazkenak sarrerako ate bat izan eta nik zeharkatu banu bezala izan zen. Bideak, bezperan bezala, ura zerion. Zerua garbitzen edo hodeitzen zen osorik edo zatika, baina bi tanta baino ez ziren erori, hodeiak ura zirela bakarrik gogoratzeko modukoak.

Bon Repos eta Mur de Bretagne artean Velodyssee kanaletik aldendu zen, baina udazkenak inguratzen ninduen ere. Ubidearen ondora itzultzean, udazkenak uretara begiratzen jarraitzen zuen, eta bide gaineanetzanda.

129
130

Normalean etapak amaitzen ditudan baino goizago iritsi nintzen Pontivy ra. Haren erdigune eta alde zaharrean barrena ibiltzeko astia izan nuen, hura ikusteko bakarrik, haren historia edo ondarea ezagutzeaz arduratu gabe. Pontivy nire bidaian pasabide bat besterik ez zen; ikusi ondoren, ez dut baztertzen Bretainiarako etorkizuneko bestebidaiabateanhelmugaizatea.

Ea gaur zorte bera dudan eguraldiarekin, nahiz eta hau idazten dudaneaneuriagogoregitenduenetagoizerakoaurreikuspenakeuria etahaizeadiren.

131

01 11 2021

Etapa 30 (31 10 2021) Pontivy - Malestroit

Toda la noche llovió con persistencia y lo siguió haciendo después de amanecer Atrasé la salida esperando que amainase. Según la hora oficial salí una hora más tarde, pero añadiendo el cambio de hora tenía dos menos para llegar antes de anochecer al lugar al que llegase.

Preparé a cubierto las alforjas y la bici dejando fuera la capa y el pantalón impermeable Justo antes de empezar a pedalear dejó de llover, ¡y ya no lo hizo en todo el día!

De nuevo en el canal, con la lluvia caída acumulada en charcos y hojas muertas, el otoño se hacía todavía más evidente en el camino. Hasta Josselin, siempre flanqueado por árboles, no paré más que para hacer alguna foto.

En Josselin, que era la opción para quedarme si se confirmaba el mal tiempo, paré para comer cerca de su impresionante castillo a la orilla del canal.

El sol lucía Seguí hasta Malestroit con la intención de dormir en su gîte d'etape, junto a una esclusa Estaba cerrada El hotel del pueblo cerrado por vacaciones hasta mañana El camping, al que me aconsejaron ir porque tenía instalaciones cubiertas para poder pasar la noche, cerrado a cal y canto. Una casa con chambres d'hôte cerrada por obras.

Jose Mari, aquí no hay pórticos abiertos para dormir Vas a tener que buscar algún lugar protegido para pasar la noche, aunque sea en vela me decía

Después de recorrer en bici todo el pueblo preguntando, volví a la esclusa, donde había visto unos baños abiertos.

A un hombre que salía de un barco le hice la que iba a ser la última pregunta sobre alojamientos. Miró a otro que había sobre la cubierta antes de contestarme y me dijo: ici!

132

2021‑11‑01

30. etapa (2021‑10‑31). Pontivy‑ Malestroit

Gau osoan euria gogotik egin zuen, eta hala jarraitu zuen egunsentiaren ondoren ere. Irteera atzeratu nuen euria baretzearen zain. Ordu o izialaren arabera (gauean aldatu zuten) ordubete beranduago irten nintzen, baina ordu aldaketa gehituz bi gutxiago nituenilundubainoleheniritsikonintzenlekuraheltzeko.

Estalpean prestatu nituen alforjak eta bizikleta, euritako kapa eta galtzakkanpoanutzita.Pedaleieragitenhasibainolehen,euriaegiteari utzizion.Etaegunosoanezzuengehiagorikegin!

Berrirokanalean,putzuetahildakohostoetaneuriapilatuta,udazkena are nabarmenagoa zen bidean. Josselin eraino, beti zuhaitzak alboan nituela,argazkirenbategitekobakarrikgelditunintzen.

Josselinekkanalarenertzeanduengaztelutxundigarritikgertugelditu nintzen bazkaltzeko. Han geratzeko asmoa nuen eguraldi txarra baieztatzenbazen,bainaezzenbeharrezkoaizan.

Eguzkiak distiratzen zuen. Malestroit eraino jarraitu nuen hango esklusa baten ondoko gîte d'etape batean lo egiteko asmoz. Itxita zegoen. Herriko hotela oporrengatik itxita dago bihar arte. Kanpinera joatea aholkatu zidaten, gaua pasatzeko instalazio estaliak zeudelako;

133

Así que esta noche, como el otoño que se tiende sobre el camino por el que paso estos días, yo también me he tendido sobre las aguas del canal. En la claraboya que hay sobre el techo de mi cabina he oído varias veces la lluvia Al salir espero tener la misma suerte que ayer con el tiempo.

134

atea zein ingurua erabat itxita aurkitu nuen. Chambres d'hôteak zeuzkanetxebat,obrengatikitxita.

‑JoseMari,hemenezdagoloegitekoportikorikzabalik.Lekubabestu bat bilatu beharko duzu gaua pasatzeko, lorik egin gabe bada ere esatennionnireburuari.

Herri osoa galdezka bizikletaz ibili ondoren, esklusara itzuli nintzen, hanbainuirekiakikusinituelarik.

Itsasontzi batetikirtetenzengizonbati ostatuei buruzkoegingonuen azken galdera egin nion. Erantzun aurretik ontzigain gainean zegoen bestebatibegiratuetaitsasuntziaseinalatuzesanzidan: ici!

Beraz, orain bukatzen den gau honetan, azken egunetan igarotzen ari naizen bidearen gainean udazkena etzaten den bezala, ni ere ubideko urengaineanetzannaiz.

Nire kabinako sabaian dagoen argizuloan euria entzun dut gauean behin baino gehiagotan. Irtetean, eguraldiarekin atzo izan nuen zorte beraizateaesperodut.

135

02 11 2021

Etapa 31 (01 11 2021). Malestroit Redon.

Toda la etapa de ayer y parte de la de la víspera, transcurrió por un tramo de la Vélodyssée que ya había recorrido en dirección contraria hacía 15 días. ¡Cómo ha cambiado el paisaje y el camino!

Las últimas tres etapas pegado al canal Nantes Brest han sido puro otoño, un adorno dorado para culminar el viaje El tiempo, que los últimos días ha sido realmente otoñal con lluvia y viento, me ha permitido,

136
2021‑11‑01
Breizh.Azkenetapa. Etxeasumatzendut.

2021‑11‑02

31. etapa (2021‑11‑01). Malestroit‑Redon.

Atzoko etapa osoa eta bezperakoaren zati bat Velodyssee ko tarte batetik igaro ziren, 15 egun lehenago kontrako norabidean eginda. Nolaaldatudirenpaisaiaetabidea!

Nantes Brestkanalariitsatsitakoazkenhiruetapakudazkenhutsaizan dira,bidaiaamaitzekourrezkoapaingarribat.

Eguraldiak, azken egunetan euriarekin eta haizearekin benetan udazkenaizandenak,iabetiemanditaukeraeuriarendeserosotasunik gabe eta berarengandik babesteko kapa eta ur‑jantzirik gabe bidaiatzeko.Atzour jantziarekinhasibeharizannuenetapa,bainaLe Pontd'Oust erairitsiaurretikkenduahalizannuen.

Nire bizikleta bidaia Redon en amaitu zen. 2.177 km 31 egunetan, batez beste 70 km egunean, atzokoaren moduko etapa laburrekin (41 km) eta 90etik gorako etapa batzuekin. Leku bat baino gehiagotara itzultzeaesperodut.

Atzo arte 34 egun bidaia hasi nuenetik, 31 pedalei eragiten ibili naiz. Bidaia ez da amaituko etxera iritsi arte, baina bukatzeko falta zait guztiaosagarribeharrezkobatbesterikezda.

137

en cambio, que viajase casi siempre sin la incomodidad de la lluvia y sin la capa y el pantalón impermeable para protegerme de ella Ayer tuve que comenzar la etapa con el traje de agua puesto, pero antes de llegar a Le Pont d'Oust ya me lo pude quitar

Mi viaje en bici terminó en Redon. 2.177 km en 31 días, una media de unos 70 km al día, con etapas cortas como la de ayer (41 km) y algunas de más de 90 Es lo que he podido hacer sin entretenerme a conocer los sitios por los que pasaba Espero volver a más de uno Hasta ayer 34 días desde que empecé el viaje, 31 pedaleando. No acabará hasta llegar a casa, pero todo lo que falta para concluirlo es accesorio.

Y aquí terminan estas crónicas del viaje que he ido compartiendo cada día (las llamo crónicas, aunque no lo sean, porque no sé cómo llamarlas; tampoco son mi diario de viaje). Gracias a quienes las habéis seguido, porque aunque estaba solo me he sentido acompañado. Las he escrito cada mañana, antes de amanecer, porque sabía que estabais ahí, y quería poner en vuestros ojos algo de lo que yo veía Si habéis podido disfrutar con los textos y las fotos es algo que hace más atractivo el viaje para mí. Así que, muchísimas gracias. Hasta pronto

138

Eta hemen amaitzen dira egunero partekatzen joan naizen bidaiaren kronikahauek(kronikadeitzendiet,kronikaezbadiraere,ezbaitakit noladeitu;ezdiranirebidaia egunkariaere).

Eskerrikaskojarraitudizkiezuenoi,bakarriknengoenarrenlagunduta sentitu bainaiz. Goizero, egunsentia baino lehen, idatzi ditut, banekielako han zeundetela, eta nik ikusten nuena, zerbait gutxienez, zuenbegietanjarrinahinuen.

Testuekin eta argazkiekin gozatu ahal izan baduzue, bidaia erakargarriagoaegitenzait.Beraz,eskerrikasko.

Lasterarte.

139

03‑11‑2021

Azken bidaian bapateko oharrak hartzeko erabili dudan libretatxoan, erretiratunintzeneanidatzinuenoharhauaurkitudut:

"Erretiratubatenhausnarketa: Negua agurtuz etorri nintzen mundura. Zuri beltzean izan arren udaberri zoriontsuagogoratzendut.Udakouztabildu dutdagoeneko. Udazkeneko fruitu lehorrak jaso behar ditut oraindik. Neguak itxaron dezala!!!"

‑‑‑‑‑‑

"Reflexión de jubilado

Llegué al mundo despidiendo el invierno. Recuerdo una primavera feliz, aunque en blanco y negro. Ya tengo hecha la cosecha de verano. Todavía tengo que recoger los frutos secos del otoño ¡El invierno que espere!"

140

BIDAIA BIDAIAREN BERAREN HELBURU

Bidaiatzea, adiera sinple eta apaingarririk gabean, leku batetik urrun dagoen beste batera mugitzea besterik ez da. Eta bidaia lekualdaketa horiegiteadasoilik.

Bidaia hitzetik gertuen dagoen sinonimoa 'desplazamendu' izan daiteke. Baina gizakioi, animalia sozialak izan arren, asko gustatzen zaigu espezieko gainontzeko kideengandik bereizten gaituzten alderdiakmarkatzea.Usteduthoridelabidaiarihitzaksinonimougari izatearenarrazoietakobat: bidaiari, txangozale, erromes, abenturazale, esploratzaile, turista, emigrante...

Bidaiatzenduenpertsonaadjektibatzekobaliodutensinonimoetakobi 'bidaiari' eta 'turista' dira. Beren burua bidaiaritzat duten pertsona askorentzat'turismoa egitea''bidaiatu'hitzarenantonimoada. Ezin dut ukatu nik ere askotan pentsatu dudala gauza bera luzaroan. Baina 2018ko irailean Latinoamerikan hilabete batzuetako bidaia bat hasteranihoala,MiguelEspigadoidazlearenartikulubatirakurrinuen: ¿Te crees un viajero? Pues eres un turista. Aholkuak ematea harrokeriaren adierazle txiki bat ez balitz, irakurtzea gomendatuko nuke.Nikirakurrinuenetabidaiagutxigorabeheraplaneatutaneukan bezala egin nuen, baina hasi aurretik nire itxaropenak aldatu egin ziren,etaeginaknituenidealizazioetakobatzukezzirennirekinjoan.

Orainbizikletanegindakobestebidaiabatetikitzuliberrinaiz(Baiona Nantes MontSaintMichel Roscoff Redon).

141

EL VIAJE COMO OBJETIVO DEL PROPIO VIAJE

Viajar, en su acepción más simple y sin adornos, no es más que trasladarse de un lugar a otro que esté distante Y el viaje solo es el hecho de realizar ese traslado

El sinónimo más cercano a viaje (al hecho de viajar) podría ser 'desplazamiento' . Pero a los seres humanos, aunque seamos animales sociales, nos encanta marcar los aspectos que nos distinguen del resto de la especie. Creo que esa es una de las razones por las que la palabra viajero tiene tantos sinónimos: viajante, excursionista, peregrino, romero, trotamundos, aventurero, explorador, vagabundo, turista, emigrante, …

Dos de los sinónimos que sirven para adjetivar a la persona que viaja o se desplaza son 'viajera' y 'turista' Para muchas personas que se definen a sí mismas como viajeras hacer turismo es antónimo de viajar.

No puedo negar que yo también haya pensado lo mismo muchas veces durante mucho tiempo Pero cuando en setiembre de 2018 iba a comenzar un viaje de varios meses por Latinoamérica, leí un artículo del escritor Miguel Espigado: '¿Te crees un viajero? Pues eres un turista' Si dar consejos no fuese un pequeño indicativo de soberbia o vanidad aconsejaría leerlo Yo lo leí e hice el viaje más o menos como lo tenía planeado, sin embargo mis expectativas cambiaron antes de empezarlo, y algunas de las idealizaciones que me había hecho no viajaron conmigo.

Ahora acabo de volver de otro viaje en solitario en bici (Baiona Nantes Mont Saint Michel Roscoff Redon) Cuando me siento a repasar mi diario de viaje y a valorar lo que he hecho, recuerdo el artículo que he mencionado y una frase atribuida a Chesterton, que he utilizado más de una vez: 'El viajero ve lo que ve, el turista ve lo que ha venido a ver ' Y ya no sé si he sido turista, viajero, ninguna de las dos cosas o las dos a la vez. Me inclino a no renunciar a nada y pensar que he sido las dos cosas a la vez. También recuerdo los libros de viaje de Javier Reverte (Corazón de Ulises, Vagabundo en África, ) y de Julio Llamazares (El río del olvido, Trás os Montes, Las rosas de piedra, ) Los dos cuentan viajes a escala humana y que cualquiera que tuviese interés en hacerlos los podría realizar; la decisión de hacerlos sería la única preparación necesaria Los dos cuentan lo que ven y viajan sin esperar que el mundo se adapte a ellos Los de Llamazares me gustan

142

Nirebidaia egunerokoaerrepasatuetaegindakoabaloratzekoesertzen naizenean, aipatu dudan artikulua gogoratzen dut, eta behin baino gehiagotan erabili dudan Chestertoni egotzitako esaldi bat ere: "Bidaiariak ikusten duena ikusten du, turistak ikustera etori dena ikusten du".Etaezdakitturista,bidaiari,ezbataetaezbesteaedobiak alde berean izan naizen. Ezeri uko ez egitera eta biak batera izan naizelapentsatzerajotzendut.

Gogoan ditut bidaia liburu batzuk ere, halaber, Javier Reverterenak (Corazón de Ulises, Vagabundo en Áfrika, ...) eta Julio Llamazaresenak (El río del olvido, Trás os Montes, Las rosas de piedra, ...). Biek giza eskalako bidaiak kontatzen dituzte, eta bidaia horiek egiteko interesa duenedonorkeginahalizangolituzke;bidaiahoriekegitekobeharden prestakuntza bakarra erabakia hartzea besterik ez litzateke izango. Ikusten dutena kontatzen dute biek, eta bidaiatzen dute mundua haiengana egokitzea espero gabe. Llamazaresenak bereziki gustatzen zaizkit,etxetikateratahasdaitezkeenbidaiakdirelako.Betigogoratzen dituthaueknirebidaia egunkarietanidaztendudanean.

Nire bidaiara itzuliko naiz. Horrela ulertzen dut Miguel Espigadoren artikulua: bidaiari izateko, ez zenuke lagundu beharko igarotzen dituzun tokiak alda daitezen zure gogoak betetzeko. Eta Chestertonen arabera turista izateko ikusi beharko zenuke ikusi behar dena. Bi ideiak nahastu eta neure burua engaina dezaket benetako bidaiaria naizela pentsatuz: igaro nituenlekuakez dut aldatzenlagundu, eta ez dutturistakikusibeharduenaikusi.Bainaerrealitateabestebatda.

Lekuak eraldatzen ari direla bidaiariari egokitzeko esaten du Espigadok, eta hori dela plazer‑bidaiak eraldatzen ez gaituela erakusten duen frogarik onena, mundua baita guri egokitzen zaiguna, eta ez alderantziz. Igaro ditudan leku asko hain daude urtaroko turismoraegokituta,ezenudaamaitzendeneanjenderikgabegeratzen baitira.Haietakoaskotatikigaronintzenean,haienostalaritza‑zerbitzu ugariek begibistan zeuzkaten turistak erakartzeko erreklamu guztiak, baina,bat batekoihesaldi handiagertatu balitzbezala,ezzegoeninor balizko bisitariari harrera egiteko. Pentsa nezakeen leku horiek eraldatzeneznuelalaguntzennirenahietabeharretaramoldazitezen,

143

especialmente, porque se trata de viajes que se pueden iniciar simplemente saliendo de casa Cuando escribo en mis diarios de viaje siempre me acuerdo de él

Volviendo a mi viaje. Según entiendo el artículo de Miguel Espigado, para ser viajero no tendría que contribuir a provocar que los lugares por los que pase cambien para satisfacerme. Según Chesterton, para ser turista tendría que ver lo que hay que ver. Puedo mezclar las dos ideas y engañarme a mí mismo pensando que soy un auténtico viajero: no he contribuido a cambiar los lugares por los que he pasado y no he visto en ellos lo que el turista tiene que ver. La realidad es otra

Dice Espigado que "los lugares se estén transformando para adaptarse al 'viajero' es la mejor prueba de que el viaje de placer no nos transforma, ya que es el mundo el que se adapta a nosotros, y no al revés" . Bastantes de los lugares por los que he pasado están tan adaptados al turismo estacional que cuando el verano acaba se convierten en despoblados. Cuando pasé por muchos de ellos sus abundantes servicios mantenían todos sus reclamos a la vista, pero, como si hubiese habido un huida masiva y repentina, nadie los atendía Podía pensar que yo no contribuía a transformar esos lugares para que se adaptasen a mis deseos y necesidades, ya que ni siquiera las iba a satisfacer Pero no puedo olvidar que el último verano estuve en alguno de ellos siendo consumidor de la 'selección de placeres locales a gusto del visitante' de la que habla Espigado

Según Chesterton era viajero, porque simplemente veía lo que veía. Sin embargo contaba para ello con servicios a mi alcance que no habrían estado a mi disposición sin el turismo que va a ver lo que hay que ver Pasaba por muchos lugares limitándome a observarlos, pero mi bici se desplazaba por caminos preparados para hacer la ruta asequible y segura Esto me lleva de nuevo al artículo de Espigado; en esto de los viajes y el turismo " es el mundo el que se adapta a nosotros, y no al revés "

Cuando ahora valoro el viaje me doy cuenta de que el objetivo era el viaje mismo, el traslado constante de un sitio a otro. En definitiva: el objetivo era viajar en su acepción más simple y sin adornos. No buscaba mucho más, aunque aprovechase para conocer mejor algún pueblo por el que pasaba, redujese la marcha para disfrutar mejor de la naturaleza que me rodeaba, o me parase en lugares que me sorprendían o me atraían, simplemente para mirarlos y no hacer nada más

Al preguntarme por qué lo he hecho no puedo evitar acordarme de mi niñez, la primera patria. Hubo algún tiempo en el que había dos vagabundos que pasaban periódicamente por mi pueblo, cuando Lendoño, la Junta de Ruzabal y Orduña era todo el mundo conocido por mí En mi casa les solíamos preparar en la cabaña un lugar para dormir Siempre acompañaba a mi padre cuando les llevaba el desayuno por la mañana La curiosidad me podía y les envidiaba por ir de pueblo en pueblo recorriendo el mundo, aquel pequeño mundo que yo conocía y otro que tenía que ser mucho más grande, porque aquellos solitarios vagabundos tardaban bastante en volver a pasar otra vez por Lendoño. Para mí eran vagabundos, lo que había oído que eran, y al verlos entendía que el significado de la palabra vagabundo era recorrer el mundo con total libertad y con poca carga. Y yo quería ser vagabundo.

144

hauekasetu ere ezinizanbainituenegin.Baina ezindut ahaztu azken udanhaietakobatenbateanegonnintzelaturistentzataukeratutakoaz gozatzen (edo gozatzen saiatzen); Espigadok aipatzen duen bezala: "selección de placeres locales a gusto del visitante" .

Chestertonenaraberabidaiarianintzenikustennuenaikustennuelako. Halaere,eskuranituenzerbitzuakezzireneskuraegongoikusi behar dena ikustera joaten den turismoa egon ezean. Leku askotatik pasatzen nintzen eta behatu besterik ez nituen egiten, baina nire bizikleta bidaia eskuragarri eta segurua egiteko prestatutako bideetatik joaten zen. Horrek Espigadoren artikulura eramaten nau berriro; bidaien eta turismoaren kontu honetan mundua da guri egokitzendena,etaezalderantziz.

Orain nire bidaia baloratzen dudanean konturatzen naiz bidaia bera izandelahelburua,lekubatetikbesteraetengabejoatea.Azkenbatean, aditzaren adiera sinpleenean eta apaingarririk gabean, helburua bidaiatzea zen. Ez nuen askoz gehiago bilatzen, nahiz eta igarotzen nuen herriren bat hobeto ezagutzeko aprobetxatu, ibilera murriztu inguruko naturaz hobeto gozatzeko, edo harritzen eta erakartzen ninduten lekuetan gelditu paisaia begiratzeko ezer gehiagorik egin gabe.

Zergatik egin dudan galdetzean, ezin dut saihestu nire haurtzaroaz gogoratzea, lehen aberriaz. Garai batean baziren bi ibiltari, kinkilari edoarlotenireherritikpasatzenzirelaaldizka,ezagutzennuenmundu osoa Lendono, Larruazabal eta Urduna besterik ez zenean. Nire familiak etxe ondoko bordan lo egiteko leku bat prestatzen zien. Beti laguntzen nion aitari goizean gosaria eramaten zienean. Jakin minak hartzen ninduen eta inbidia nien munduan zehar herriz herri ibiltzen zirelako libertate osoarekin. Nik ezagutzen nuen mundu txiki hura baino askoz handiagoa beste mundu bat egon behar zen, ibiltari bakartihaiekdenboraaskobeharizatenbaitzutenLendonotikberriro pasatzeko.Niretzat vagabundoakzirenhorreladeitzeaentzunnuelako. Haiek ikustean vagabundo hitzaren esanahia libreki eta zama gutxirekin munduan zehar ibiltzea zela ulertzen nuen. Eta nik vagabundo izannahinuen.

145

He hecho bastantes viajes a pie y en bici, acompañado o en solitario; algunos muy parecidos eso quiero creer a los de aquellos vagabundos que envidiaba Tuviesen el objetivo que tuviesen mis viajes a pie o en bici, el propio viaje el desplazamiento de un lugar a otro distante era también un objetivo en todos ellos En el último ese ha sido el objetivo principal.

Antes de comenzar no estaba seguro de poder completar la ruta que quería hacer y me puse varias metas intermedias desde las que regresar a casa si el tiempo o mis fuerzas me fallaban: La Rochelle, Nantes y Mont Saint Michel Aunque iba solo me sentía muy acompañado por familiares, amigas y amigos que seguían mi viaje También esas personas contribuyeron a la motivación para completar el recorrido que me había propuesto, y al llegar a Mont Saint Michel seguí por la costa bretona hasta Roscoff para regresar luego hacia Nantes

Mientras viajaba fueron muchas las personas que se interesaban por lo que estaba haciendo. Casi todas ellas me decían al despedirse:

Bon courage!

Pero alguien también me dijo cuando le expliqué lo que estaba haciendo:

Pourquoi? C’est folie!

C’est folie! Yo creo que no, aunque puede que lo sea. Pero ya está hecho.

Sea viajero, turista o lo que se quiera definir con el sinónimo que sea, espero seguir vagabundeando Quiero creer que soy un vagabundo como aquellos que vi en mi niñez, aunque solo sea de vez en cuando

146

Hainbatbidaiaeginditutoinezetabizikletaz,lagundutaedobakarrik; batzuk horrela sinetsi nahi dut inbidia nien vagabundo haien bidaien antzekoak izan dira. Oinez edo bizikletaz egindako aste batzuetakobidaienhelburunagusiazehinahiereizan,bidaiaberaere leku batetik urrutiko beste batera joatea— helburu bat zen guztietan. Egindudanazkeneanhelburunagusiaizanda.

Bidaia hasi aurretik, ez nengoen ziur egin nahi nuen ibilbidea osatu ahalizangonuenik,etatartekozenbaithelmugajarrinituen,denborak edo indarrak huts egiten bazidaten etxera itzultzeko: La Rochelle, Nantes eta Mont Saint Michel. Bakarrik nenbilen arren, nire bidaia jarraitzen zuten senide eta lagunei esker lagunartean ikusten nuen nire burua. Haien jarraipena eta irudizko konpainia motibazio gehigarri handi bat izan ziren niretzat. Eta Mont Saint Michelera iristean Bretainiako kostaldetik Roscoff‑eraino jarraitu nuen Nantes‑ eraitzultzekogero.

Bidaiatzen ari nintzen bitartean, asko izan ziren egiten ari nuenaz interesatuzirenpertsonak.Iaguztiekesatenzidatenaguresatean: Bon courage!

Bainanorbaitek,zertanarinintzenazaldunionean,esanzidan: Mais pourquoi? C 'est folie! C 'est folie! Nikezetzustedudanarren,balitekehalaizatea.Bainaegina dago.

Bidaiaria,turistaedoedozeinsinonimorekinde initunahidenaizanda ere, alderrai ibiltzea espero dut vagabundo izaten. Nire haurtzaroan ikusi nituen vagabundo haiek bezalako bat naizela sinetsi nahi dut, noizeanbehinbesterikezbadaere.

147

EL MAR AL OTRO LADO DE LA DUNA

Cuando los plazos impuestos tras la vacuna Covid nos lo permitieron, y con agosto del 2021 acercándose a su ecuador, Josune y yo iniciamos un viaje hacia Bretaña Pensábamos viajar lo más despacio posible y dedicar varios día a atravesar las Landas Solo nos quedamos una noche. Después de pernoctar en un camping de Léon lejos del lago, porque en sus cercanías no había ya sitio para más turistas nos acercamos hasta St. Girons Plage para ir a su playa. Ni siquiera pudimos aparcar por falta de espacio. En octubre volví a atravesar las Landas de sur a norte, esta vez en solitario, durante un viaje en bici hasta Mont Saint Michel, y luego por la costa bretona hasta Roscoff Durante siete días pedaleé entre Baiona y Royan atravesando el enorme bosque de pinos que crece sobre la arena El mar estaba a mi izquierda, pero solo me asomaba a él cuando la duna me lo permitía. Hasta que atravesé el estuario de La Gironde tuve en muchos momentos la sensación de estar desplazándome por un túnel vegetal. Cuando salía de él para acercarme a la playa de algún pueblo costero pasaba junto a numerosos campings vacíos, cerrados, con apariencia de haber sido abandonados repentinamente. Muchos de los pueblos pegados al mar (o a alguno de los lagos de las Landas) parecían desiertos, también recientemente abandonados

En Enero he vuelto con Josune para recorrer la costa landesa y mostrarle alguno de los lugares y paisajes de los que disfruté en octubre. Al atravesar algunos pueblos para acceder a

148

ITSASOADUNARENBESTEALDEAN

2021ko abuztua bere ekuatorera hurbiltzen ari zen Covid txertoaren ondoko ezarritako epeek bidaiatzeko aukera eman zigutenean, BretainiarakobidaiahasigenuenJosuneketabiok.Ahaliketaastiroen bidaiatu eta egun batzuk Landak zeharkatzeko asmoa genuen. Baina gau bakar bat egin genuen Landetan. Leon go kanpin batean gaua eman ondoren lakutik urrun, inguruan turista gehiagorentzako lekurik ez zegoelako , St. Girons Plage ra hurbildu ginen bere hondartzarajoateko.Ezinizangenuenaparkatulekufaltagatik.

Urrian berriro zeharkatu nituen Landak hegoaldetik iparraldera, oraingoan bakarka. Mont Saint Michel era joaten nintzen bizikletaz, geroBretainiakokostaldetikRoscoff erairisteko.Zazpi egunezBaiona eta Royan artean ibili nintzen pedalei eragiten, hare gainean hazten den pinudi erraldoia zeharkatuz. Itsasoa ezkerretara neukan, baina dunak uzten zidanean bakarrik begiratzen nion. La Gironde ko estuarioa zeharkatu nuen arte, landare tunel batetik nenbilela sentitu nuen. Itsasertzeko herriren bateko hondartzara joateko tunel hartatik

149

sus playas la sensación ha sido la misma que en octubre Pueblos abandonados o semiabandonados con casi todas sus tiendas, locales de hostelería y comercios de alquiler de bicis o equipos de surf cerrados En algunos unas cuantas personas trabajaban en diferentes locales en labores de rehabilitación o limpieza, seguramente preparando el comienzo de la próxima temporada turística y la correspondiente avalancha de veraneantes.

En octubre, viajando en bici, pude observar especies diferentes al pino marítimo, aunque su presencia sea mínima: robles, abedules, alcornoques, madroños… Viajando por carretera no es fácil ver más que el omnipresente pino Esta especie supone el 90% del bosque de las Landas, que es el mayor de Europa occidental El bosque ocupa una superficie de alrededor de 1 000 000 de hectáreas y abarca tres departamentos de Nueva Aquitania: Las Landas, La Gironde y parte de Lot et Garonne La mayor parte de estos 10 000 kilómetros cuadrados de bosque era zona pantanosa hasta el siglo XIX.

Yo imaginaba las Landas como en algunas lecturas escolares las había visto descritas, unas marismas en la que había que utilizar zancos para trasladarse de un sitio a otro Después, cada vez que atravesaba esta región en la que apenas paraba me preguntaba: ¿por qué se dejaron de utilizar los zancos? La arena es omnipresente, pero no el agua, aunque abunden los etangs; ¿por qué esta región ya no es pantanosa? Cuando me he enterado de que las raíces de una hectárea de de estos pinos absorben 45.000 litros de agua en un día, comprendo (espero que acertadamente) la razón de que ya no haya tantos humedales.

En el viaje de enero hemos parado, sobre todo, cerca del agua; o a la orilla del mar o la de algunos de los numerosos lagos o etangs En Parentis en Born a la orilla del lago de Biscarrosse y Parentis En Maubuisson, un pueblo ahora vacío, a la orilla del lago de Hourtin y Carcans; aquí todo parecía estar a la espera de que alguien llegue de nuevo a ocuparlo: las viviendas, los aparcamientos, los comercios, el camping, las embarcaciones, la arena de la playa…

Los paseos a la orilla de los lagos fueron apacibles, tranquilos y casi en soledad. El agua casi siempre parecía un espejo apenas ondulado por la brisa, excepto si la lluvia fracturaba su tersa superficie como como si hiciese estallar un cristal

El mar, en cambio, se mostraba agitado, agresivo a veces. En Contis Plage, por ejemplo, el viento hacía que la lluvia fuese horizontal, como si en lugar de llegar desde las nubes el agua fuese arrojada contra nosotros por las olas y el viento.

En Biscarrosse Plage tuvimos más suerte y pudimos alargar nuestro paseo por la playa, aunque sin proponernos recorrerla de punta a punta De seguirla hacia el norte quizás se podría llegar hasta Pilat Plage. Sin embargo, seguirla por estos infinitos arenales hacia el sur nos habría sido imposible. Primero porque la playa estaba ocupada por maquinaria pesada; excavadoras y camiones transportaban arena de la misma playa hasta la duna castigada por el mar y las tempestades del invierno. El objetivo no era otro que reponer lo que el mar se había tragado. En segundo lugar, no podríamos haber seguido hacia el sur aunque hubiésemos

150

irteten nintzenean, kanpin askoren ondotik igarotzen nintzen, ia guztiak hutsik eta itxita, eta bat batean abandonatuak izan balira bezala. Itsasoaren edo Landetako laku baten ondoko herri askok basamortuakziruditen,berrikiereabandonatuak.

2022ko urtarrilaren hasieran Josunerekin itzuli nintzen Landetako kostaldea zeharkatzeko eta urrian gozatu nituen leku eta paisaietako batzuk erakusteko. Herri batzuk zeharkatu eta hondartzetara iristean, sentsazioa urrian izan nuen berbera izan zen. Abandonatutako edo erdi abandonatutako herrietara heltzen ginela, non ia denda guztiak, ostalaritza‑lokalaketabizikletakedosurf‑ekipoakalokatzekosaltokiak itxitazeuden.Pertsonabakanbatzuklokaldesberdinetanaritzenziren errehabilitazio edo garbiketa lanetan, ziur aski hurrengo denboraldi turistikoarenhasieraprestatzenetadagokionudatiaroldeaitxaroten. Urrian, bizikletan nenbilela, itsas pinua ez diren espezieak ikusi ahal izan nituen, nahiz eta espezie horien presentzia oso txikia izan: haritzak, urkiak, artelatzak, gurbitzak... Autoz bidaiatzen genuenean aldiz,ezzenerrazapinuaezdenbesteespezierikikustea.Itsaspinuak mendebaldeko Europako handiena den Landetako basoaren %90 hartzen du. Basoak 1.000.000 hektarea inguruko azalera du eta Akitania Berriko hiru departamentu okupatzen ditu: Landak, Gironde eta Lot et Garonne ren zati bat. 10.000 kilometro karratu horietako gehienak inguru zingiratsuak ziren XIX. mendera arte. Gizakiak sortutako paisaia hau gaztea da oraindik. Noiz arte jarraituko da garatzen?

Eskolako irakurketa batzuetan deskribatuta ikusi nituen bezala imajinatzen nituen Landak: padura handiak, eta haietan leku batetik besterajoatekozurezkozangoakerabilibeharzituztela.Gero,eskualde hau zeharkatzen nuen bakoitzean ia beti gelditu gabe galdetzen nionneureburuari:zergatikutziziotentrikimakoakerabiltzeari?Gaur harea nonahikoa da, baina ez ura, etangs ugari badira ere; zergatik inguru hau ez da zingiratsua dagoeneko? Jakin dudanean pinu horien hektarea baten sustraiek 45.000 litro ur xurgatzen dituztela egun batean, ulertu dut (espero dut zuzen ulertzea) hezeguneak desagertzearenarrazoia.

151

sorteado la maquinaria pesada, porque una vasta y vedada zona militar ocupa toda la línea de costa entre Mimizan y Biscarrosse Plage. En su lado oriental el lago de Aureilhan y el de Biscarrosse y Parentis son parte de los límites de esta zona militar desde la que se prueban misiles lanzándolos hacia el Atlántico (DGA Essais de misiles)

En Soulac sur Mer dormimos en un área de autocaravanas al borde del mar. La duna terminaba bruscamente ante nosotros y no nos ocultaba el mar. La erosión ha debido ser tan repentina y brutal que la duna ha tomado la forma de un acantilado, un frágil y endeble acantilado de arena. Solo llovió por la noche, así que por la mañana el viento del oeste no nos arrojaba agua contra la cara, pero de vez en cuando algún grano de arena se estrellaba contra ella Cruzamos en ferry el estuario de la Gironde para regresar por su margen derecha después de visitar Royan. Pero aún íbamos a tener otra sorpresa en la costa landesa. Quisimos volver a St. Girons Plage, donde no habíamos parado cuando íbamos hacia el norte. Quisimos ver el lugar del que en agosto nos habíamos ido sin pisar la playa porque nos fue imposible aparcar. Si el resto de pueblos costeros en los que habíamos parado parecían semiabandonados, St. Girons Plage se nos apareció como un pueblo a punto de ser literalmente sepultado en medio de un desierto Las calles estaban cubiertas de arena, y esta se amontonaba contra las casas y los comercios, inutilizaba más de una puerta de entrada y llegaba a la altura de las ventanas

Al contrario de los trabajos que vimos en la playa de Biscarrosse Plage, o los que vimos anunciados en carteles de aviso en la de Soulac sur Mer, en St. Girons Plage podrán realimentar la duna transportando la arena desde el interior hacia el mar; antes de abrir de nuevo el pueblo al turismo masivo tendrán que retirar toda la que ahora parece empeñada en sepultar el pueblo Luchar contra la naturaleza parece un trabajo vano; mover toneladas y toneladas de arena de un lugar a otro en la misma playa un sinsentido. Pero ese y otros esfuerzos e intereses permiten que durante cuatro o seis meses al año los pueblos costeros se llenen de vida. ¿Cuánto tardaría la arena en cubrir por completo St Girons Plage si el pueblo se abandonase por completo?

Lo que de momento es seguro es que en las Landas encontraremos el mar al otro lado de la duna.

152

Urtarrileko bidaian uretatik gertu gelditu ginen batez ere, edo itsas ertzeanedoaintziraedo etang ugarietakobatzuenondoan.Parentisen Born en, adibidez, Biscarrosse eta Parentis lakuaren ertzean. Edo Maubuisson en, Hourtin eta Carcans lakuaren ertzean hutsik dagoen herri bat; honetan bazirudien dena zegoela norbait berriro noiz okupatuko zain: etxebizitzak, aparkalekuak, dendak, kanpina, itsasontziak,hondartzakoharea...

Lakuen ertzeko paseoak baketsuak, lasaiak eta ia bakardadean eginda izanziren.Urakispilu batzirudieniabeti brisakozta oztauhintzen zuen—,euriakberegainazalleunakristalbatleherrarazikobalubezala haustenzueneanizanezik.

Itsasoa, aldiz, asaldaturik ageri zitzaigun, batzuetan oldarkor. Contis Plagen, adibidez, euria horizontalki kolpatzen gintuen haizearen eraginez, hodeietatik etorri beharrean ura olatuek eta haizeak gure kontrabotakobalutebezala.

Biscarrosse Plage‑n zorte handiagoa izan genuen, eta hondartzan ibilaldialuzatuahalizangenuen,nahizetaezposibleazenbezainbeste; ikusten genuen punta batetik beste puntara ibiltzeko asmorik ez genuen. Iparralderantz jarraituz gero, Pilat Plage raino irits gintezke. Hala ere, hareatza amaigabe hauetatik hegoalderantz jarraitzea ezinezkoa izango zitzaigun. Lehenik, alde hartan hondartza makineria astunez beteta zegoelako; hondeamakinek eta kamioiek hondartza bereko harea garraiatzen zuten itsasoak eta neguko ekaitzek zigortutako dunaraino. Helburua itsasoak irentsitako zatiak indarberritzea zen. Bigarrenik, makineria astuna saihestu arren, ezin izango genuen hegoalderantz jarraitu eremu militar zabal eta debekatuak Mimizan eta Biscarrosse Plage arteko kostalde osoa hartzenbaitu.Aureilhan goetaBiscarrosseetaParentis ekolakuakere eremu militar horren mugetako batzuk dira. Eremu honetatik misilak probatzendiraAtlantikorajaurtitzen(DGAEssaisdemisiles). SoulacsurMeritsasertzeandagoenautokarabanagunebateanloegin genuen. Duna bat batean bukatzen zen gure aurrean eta ez zigun itsasoa izkutatzen. Itsasoak eragindako higadura bat batekoa eta bortitza izan dela ematen zuen, dunak labar baten itxura zeukan,

153
154

hareazko labar hauskor eta ahul batena. Gauean bakarrik egin zuen euria, beraz goizean mendebaldeko haizeak ez zigun aurpegira ura botatzen,bainanoizeanbehinhareaalerenbatekinzigortzenzigun.

Gironde estuarioa ferryz zeharkatu genuen, Royan bisitatu ondoren estuarioko eskuinaldetik itzultzeko. Baina oraindik beste gauza harrigarri edo bitxi bat ikusiko genuen Landetako kostaldean. St. Girons Plage era itzuli nahi izan genuen. Iparralderantz gindoazenean ez ginen bertan gelditu, eta abuztuan aparkatu ezin izateagatik abandonatutakolekuaikusinahigenuen.Aurretikikusitakokostaldeko gainerako herriek erdi abandonatuak baziruditen, St. Girons Plage basamortu baten erdian hilobiratzeko zorian zegoen herri bat bezala agertu zitzaigun. Kaleak hareaz estalita zeuden, eta hau etxeen eta saltokien kontra pilatzen zen; hareak etxe sarrerako ate bat baino gehiago erabilezin bihurtarazten zuen eta leihoen pareraino iristen zen.

BiscarrossePlage‑nikusigenituenlanakezbezala,edoSoulacsurMer‑ enkarteletaniragarritaikusigenituenak,St.GironsPlageherrianduna berregin ahal izango dute harea herriko kaleetatik itsasorantz bultzatuz edo garraiatuz; herria berriro turismo masiboari ireki aurretik, kaleak estaltzen dituen itsas hondar guztia kendu beharko dute.

Naturaren aurka borrokatzeak lan hutsala dirudi; hondar tonak eta tonak hondartzan bertan leku batetik bestera mugitzea zentzugabekeria. Baina hainbat interes eta ahalegin horiei esker, urteanbostpaseihilabetezkostakoherriakbizitzazbetekodira.

Herria erabat abandonatuko balitz, zenbat denbora beharko luke hareakSt.GironsPlageerabatestaltzeko?

Momentuz hau da dakiguna: Landetan itsasoa dunaren beste aldean aurkitzendela.

155
156

AURKIBIDEA

157
.............
Hitzaurrea...........................................
5 Egunerokoa.....................................................11 Bidaiabidaiarenberarenhelburu...... 141 Itsasoadunarenbestealdean...............149 ÍNDICE Prólogo 4 Diario...................................................................11 El viaje como objetivo del propio viaje...... 142 El mar al otro lado de la duna...................... 148

2021eko irailaren 29tik azaroaren 3ra bitartean Baiona eta Roscoff arteko bidaia egin nuen, bizikleta-bide batzuk jarraituz. Nantes eta Redonera iritsi nintzen Vélodyssée-tik; gero Mont Saint Michel-era heltzeko V3 izenekoa jarraitu nuen; kostalde bretainiarrean zehar Roscoff-eraino Vélomaritime deitutako bidetik joan nintzen; eta Redon eta Nantes-era itzultzeko Vélodyssée jarraitu nuen berriro.

Bakarrik nenbilen, baina irten aurretik nire motibazioari gehituak nizkion nire familiarengandik eta lagun batzuengandik jasotzen nituen animoak eta babesa.

Bakarrik nindoan, baina benetan lagundua sentitzen nintzen.

Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.