IMPACT JOHNNY’S RAPPORT

- 2022 -

- 2022 -
“Ken je het verhaal van de omreiscashew?”
Eén simpele vraag die in 2020 het leven van de Johnnies op zijn kop zette. Want een cashewnoot uit Tanzania die helemaal via Azië naar Nederland reist?
Dat betekent 12.000 onnodige transportkilometers én bijbehorende uitstoot. Krankzinnig. Dat gingen we anders doen.
Gelukkig is de oplossing helder: blijf met je poten van andermans noten! We moeten zorgen dat alle cashew in het land van herkomst wordt verwerkt en direct hierheen komt. Dat is makkelijker gezegd dan gedaan, want dan moeten we de keten met de grond gelijk maken en opnieuw opbouwen.
Challenge accepted!
We zijn inmiddels goed op weg met het uitbannen van deze ‘omreiscashews’, zoals we ze noemen. Onze noten komen direct uit Tanzania, waarmee we al ruim 240.000 transportkilometers bespaarden. Die cashews kopen wij van ruim 1000 Fairtrade-gecertificeerde boeren. Ze worden lokaal gepeld in de fabriek van Mama Cashew, waar al 600 banen zijn gecreëerd.
Onze missie naar buiten brengen en de sector opschudden geeft ons de energie om nóg meer omreiscashews de wereld uit te helpen. Om de keten nóg gezonder te maken. In dit rapport nemen we je mee op onze rechtstreekse reis, laten we zien wat we al hebben bereikt én delen we onze doelen voor het nieuwe jaar. Samen kraken we die keten!
Team Johnny Cashew Cappi, Hayo, Roel en Freek
Net als alle cashew groeien Johnny’s nootjes aan een boom. Op vier plekken in Tanzania worden ze geoogst door lokale cashewboeren. Die zijn binnen onze keten verenigd in boerencoöperaties, waardoor ze sterker staan in onderhandelingen en kennis kunnen uitwisselen, over landbouwtechnieken bijvoorbeeld. Ook certificeringen als Fairtrade worden uitgedeeld via het collectief. Johnny Cashew werkt nu met ruim 1000 boeren in vier coöperaties.
Geoogste nootjes gaan met schil en al naar de pelfabriek van Mama Cashew, onze partner in Tanzania. Om het schillen makkelijker te maken worden de noten eerst gekookt. En nog steeds is het een behoorlijk prutswerk. Na het schillen moeten de noten worden gepeld, waarbij het beschermende vliesje wordt verwijderd. Vervolgens worden ze gesorteerd in 29 verschillende vormen en maten: groot, klein of gebroken. De naam Mama Cashew is een knipoog naar de rol van vrouwen in de Tanzaniaanse cashewsector, want van oudsher worden noten gepeld door de ‘Mama’s’, Tanzaniaanse moeders. Op dit moment hebben 600 mensen (vooral vrouwen) dankzij Mama Cashew een baan. Mét goede arbeidsvoorwaarden als een eerlijk salaris, zorgverzekering en lunch.
De gepelde cashew gaat in Dar es Salaam op de boot richting Rotterdam. In Nederland worden de noten gebrand en gekruid (of niet), in zakjes en blikjes gestopt en naar de verkooppunten opgestuurd. Goed verhaal, lekker kort.
Eerst even wat droge, maar belangrijke cijfers. De wereldwijde cashewindustrie is de afgelopen jaren flink gegroeid. In Amerika, Europa en China wilde iedereen de niervormige nootjes en daarmee groeide ook de interesse in productie en verwerking. Afrikaanse landen spelen daarin de hoofdrol: in 2022 produceerden ze ongeveer 55% van de cashew, vooral in Ivoorkust. Er werd in Afrika 2.785.000 ton ongepelde cashew geteeld, waarvan helaas maar een klein deel lokaal werd verwerkt1. Maar liefst 88% ging richting Azië voor het pelwerk, vooral naar Vietnam (65%). De rest belandde in India en reisde vanuit daar naar Europa2.
Lang verhaal kort: de afgelopen jaren werd tussen de 80% en 90% van alle Afrikaanse cashew naar Azië geëxporteerd2-3. Schadelijk voor Afrikaanse economieën, de kwaliteit van de nootjes en last but not least: de planeet.
Als we kijken naar Tanzania in het bijzonder zijn de cijfers net zo zorgelijk. Het land produceerde ruim 230.000 ton ongepelde cashew, ongeveer 14% meer dan het jaar ervoor1-4. Dat klinkt positief, zo’n hoge productie, maar je raadt het al: 98% werd ook weer naar Aziatische landen geëxporteerd2. Groot verlies voor Tanzania, want gepelde noten zijn vijf tot tien keer meer waard dan noten in schil3.
Toch gloort er licht aan de horizon. De Tanzaniaanse regering investeert steeds meer in de cashewindustrie. Met de Cashewnut Industry Act, een wet uit 2021, kunnen verwerkers direct zakendoen met boerencoöperaties5. Een kortere keten maakt het voor Tanzaniaanse verwerkers makkelijker om genoeg ongepelde noten in te kopen. Prio geven aan de cashewmarkt is logisch voor het land, omdat cashew steeds populairder wordt. Als gezonde snack, maar ze belanden ook vaak in salades en curry’s. Corona en inflatie gooiden wel even roet in het eten, maar tegen het einde van 2022 steeg de verkoop weer6. De vooruitzichten voor de komende jaren zijn dan ook positief. Vooral als Johnny de keten nog verder weet te kraken!
Binnen de wereldwijde cashewketen zijn er drie thema’s die aandacht verdienen:
DUURZAAMHEID
Wie de wereldkaart een beetje kent, snapt dat duurzaamheid een groot probleem is: zo maakt de cashew een omweg van maar liefst 12.000 CO2-uitstotende kilometers vanaf Tanzania. Verder breekt tijdens het pellen ongeveer een kwart van de noten. Deze buitenbeentjes worden voor een schijntje verkocht. Zonde, want ze zijn precies even lekker en kwalitatief als de hele noten.
TRANSPARANTIE
Europese retailers en consumenten zijn zich niet tot nauwelijks bewust van het gerammel in de keten. Zij weten niet waar de noten vandaan komen en nemen dus ook geen verantwoordelijkheid voor de keten. Zo verandert er niets.
Lokale cashewboeren en verwerkers krijgen geen eerlijke prijs voor hun producten. Grote partijen die de macht in handen hebben bepalen de prijs, en dat is slecht nieuws voor de mensen onderaan de keten.
Johnny is een principieel typje. Althans, als het gaat om het werk binnen de cashewketen. Met onze Chain Principles proberen we de kinken in de keten te kraken. Voor ons zijn deze principles heilig, en als het goed is geldt dat in de toekomst voor de hele sector!
Met het uitnemen van de omreis voorkomen we al een heleboel. Verder is onze keten al CO2-neutraal want we compenseren al onze uitstoot via Good Shipping en Forliance (hierover later meer). Maar de planeet rekent op ons, dus neutraal is niet genoeg. We gaan voor CO2-negatief!
Is je wel eens opgevallen dat cashews in een regulier zakje bijna allemaal op elkaar lijken? Best vreemd, want er zijn 29 verschillende soorten. Niet allemaal even mooi, soms gebroken of gebutst. Maar elke noot is precies even lekker. Daarom kopen wij de hele oogst en mag (bijna!) alles mee in onze zakjes en blikjes.
rechtvaardigheid
Wij betalen eerlijk voor cashew. Maar hoe bepaal je een eerlijke prijs? Voor ons staat die gelijk aan een leefbaar inkomen. Om dat te berekenen hebben we samen met Fairtrade de eerste Leefbaar Inkomen Referentie Prijs (LIRP) voor cashewboeren ontwikkeld. Ook zijn we bezig met een leefbaar loon voor iedereen in de fabriek: work in progress!
Al onze prachtige plannen vergen een verdraaid lange adem. Daarom zetten we in op langetermijnsamenwerkingen. Langdurige contracten met de partners in de keten en investeringen op de lange termijn, in trainingen bijvoorbeeld . Dat zorgt voor een cultuur van vertrouwen en voor toewijding aan de doelen. Samen de barricades op voor die cashewrevolutie!
transparantie
Hoe weet je nou zeker dat de cashew op je borrelplank geen omweg heeft gemaakt? En dat premies bij de juiste mensen terechtkomen? Dat je puur Tanzaniaanse nootjes eet en geen mengelmoes? Het antwoord op dit soort vragen zit ‘m in de traceerbaarheid van de keten, dus dat je kunt nagaan waar een product vandaan komt. Onze Fairtrade-certificering garandeert dit.
Wil je écht duurzame cashew op de markt brengen, heb je een goed uitgewerkt plan nodig. Zo hebben we onze Chain Principles door vertaald naar drie duurzaamheidspijlers: zero carbon, zero waste en zero poverty. Deze drie zero’s zijn voor ons de stip op de horizon binnen de cashewketen. Al onze stappen staan in dienst van het behalen van deze doelen. Zo zijn we op weg naar g000d cashew!
Ons hoogste doel is een einde maken aan de omreiscashew. Door de omweg via Azië te skippen besparen we al een hoop CO2-uitstoot, een eerste belangrijke stap. Maar daarmee zijn we er nog niet.
Afval hoort erbij, verspilling niet. In de cashewketen worden helaas enorm veel waardevolle onderdelen weggegooid. Wij gaan ze redden!
Iedereen heeft recht op een goede beloning voor zijn werk. Maar wat is goed? En hoe zorg je dat armoede binnen een keten écht verdwijnt? Zoeken we uit.
Vermijden, reduceren en pas daarna compenseren. In die volgorde werken we. Binnen deze pijler is het hogere doel een CO2-negatieve cashewketen, zonder externe compensatie. Dat betekent meer teruggeven aan de planeet dan dat we nemen.
Vermijden is simpelweg onnodige stappen overslaan of uitfaseren: het skippen van de omreis naar Azië is daarvan het mooiste voorbeeld. Ook efficiënter transport hoort hierbij, dus we vullen de vrachtwagens en boten tot de nok.
Waar vermijden niet lukt, willen we reduceren. Bij het produceren van de verpakking gebruiken we het best recyclebare plastic voor zo weinig mogelijk impact. Betere pelmethodes en milieuvriendelijker produceren, bijvoorbeeld met hernieuwbare energiebronnen, helpt bij het verminderen van uitstoot.
Wat overblijft moeten we compenseren. Zo realiseren we elk jaar een beetje minder uitstoot per kilo cashew en valt er ook steeds minder te compenseren binnen de keten. Uiteindelijk willen we CO2-negatief produceren door nieuwe cashewbomen te planten. Dat betekent nieuwe, productievere bomen voor de boeren en uitstoot-arme noten voor Johnny!
De gepelde noten gaan in onze zakjes en blikjes, samen met de nootjes die breken tijdens het pellen. Maar sommige stukjes zijn écht te klein. Deze baby bits willen we gebruiken voor cashewmelk, hummus of plantaardige kaas. Naast dat heerlijke nootje geeft de cashewboom ons de cashewappel, schil én de vloeistof uit de schil. En ook daar kun je van alles mee. Deze markt is alleen nog niet echt ontwikkeld, dus die kar trekken we zelf. Samen met Wageningen University hebben we de mogelijkheden onderzocht (lees het hier)7. Van de appel kunnen we vleesvervangers maken en de schil is perfect materiaal voor pellets. Daarover later meer!
Binnen deze pijler hebben we één doel: een leefbaar inkomen (of leefbaar loon) voor iedereen binnen de Afrikaanse cashewketen. Die term hebben we niet zelf verzonnen, hij komt uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens:
“Eenieder die arbeid verricht heeft recht op een rechtvaardige en gunstige beloning, welke hem/haar, en zijn/haar gezin een menswaardig bestaan verzekert…”
Voor de boeren heet die beloning een leefbaar inkomen, voor de mensen in de fabriek een leefbaar loon. Door onze samenwerking met Fairtrade krijgen de boeren al premies uitgekeerd. Erg belangrijk, ook voor economische duurzaamheid binnen de keten: mensen krijgen de ruimte om te focussen op de lange termijn en te investeren in een beter bestaan. Zo proberen we ook met onze partner in Tanzania, Mama Cashew, de lokale situatie te verbeteren:
“Wij hebben dezelfde missie als Johnny: cashew lokaal laten verwerken door een zelfredzame gemeenschap. Wij zorgen voor een goed salaris, maar ook goede secundaire arbeidsvoorwaarden als pensioen, verzekeringen (volgend jaar hopelijk voor het hele gezin) en taalles: autonomie is zo belangrijk! En de jongens spelen mee in een voetbalteam. Als het aan ons ligt, blijft Mama Cashew altijd de belangrijkste Tanzaniaanse supplier voor Johnny Cashew. We willen laten zien dat het anders kan, en iedere boer die wil kan meedoen. Samen gaat het lukken!”
We hebben al veel mooie dingen bereikt, drie daarvan zetten we graag in de spotlights:
ZERO
Zoals eerder genoemd berekent de LIRP de prijs die een gemiddeld huishouden voor zijn oogst moet krijgen om een duurzaam economisch bestaan op te bouwen. Dát is wat ons betreft eerlijk. We zijn apetrots op deze LIRP, want we hebben hem zelf ontwikkeld samen met Fairtrade én we zijn de enige partij ter wereld die deze prijs betaalt! Aan de hand van het LIRP-model (zie hieronder) bepalen we de juiste prijs voor een kilo ongepelde cashew. Dit model is opgebouwd uit zes elementen:
(1) Familie omvang. Dit is de gemiddelde gezinsgrootte in het gebied.
(2) De kosten van fatsoenlijk leven. Denk aan gezondheidszorg, educatie en een voedzaam dieet.
(3) De kosten van duurzame productie. Denk aan de aanschaf van beschermingsmiddelen, droogzeilen of snoeischaren.
(4) Potentieel aantal bomen dat kan worden geteeld. Berekend op basis van de beschikbare handen.
(5) Gewenste oogst die kan worden behaald mits arbeid op de juiste manier wordt ingezet en alle nodige instrumenten aanwezig zijn.
(6) Overige inkomen. Cashew is een seizoensproduct, dus een deel van het inkomen moet uit andere bronnen komen.
Samen met onze ketenpartners Mama Cashew, Fairtrade en onze consultant on the ground QSM Agriservices zetten we enquêtes uit, maakten we analyses en organiseerden we feedbacksessies. Met de resultaten vulden we dit model in voor onze boerencoöperaties. Erg leerzaam! Door belangrijke uitkomsten met de boeren te bespreken en ideeën voor verbeteringen uit te wisselen, leverde het onderzoek ons veel
meer op dan een eerlijke prijs.
Zie hiernaast de resultaten van het onderzoek. Let op: de genoemde prijs wordt betaald voor een kilogram ongepelde noten. Voor een kilo eetbare cashew heb je 4,5 tot 5 kilo ongepelde noten nodig (ja, die schil weegt wat). Via de extra Johnny Cashew premie wordt de LIRP aan de coöperatie betaald. Op die manier krijgt de boer 0.87$ voor een kilo cashew.
Met de LIRP hebben we een flinke sprong richting economische duurzaamheid voor de boeren gemaakt. Met de extra premie kunnen we werken aan een beter bestaan voor de huishoudens. En hopelijk geeft transparantie over het prijsproces andere producenten ook reden om kritisch naar hun inkoopprijs te kijken.
ZERO CARBON
Iedere omweg is onnodig, dat staat als een paal boven water. Maar om hoeveel kilometers en uitstoot gaat het in ons geval? Dat analyseren we met de Life-Cycle Analysis (LCA).
Wij voerden de analyse samen met de Roundtable of Sustainable Biomaterials (RSB) uit. Wat bleek? We hebben het afgelopen jaar bijna 240.000 kilometers bespaard en boekten zo 30% winst op het gebied van CO2-emissies binnen de hele keten. Qua transport stoten we zelfs 57% minder CO2 uit dan in de traditionele keten gebeurt (lees hier het rapport )8. Gewoon door de noten te pellen in het land van herkomst.
De winst van lokaal pellen is relatief hoog, omdat je ongeveer vijf kilo ongepelde noten nodig hebt voor één kilo eetbare cashew. In de huidige cashewketen betekent dit vijf containers die uit Tanzania naar Azië worden verscheept waarvan er maar eentje naar Nederland gaat. De vier (!) andere containers vol schillen blijven achter in Azië.
Verder valt er nog winst te behalen in het productiegedeelte, zoals het gebruik van de cashewappel. Die ligt vaak te rotten op de grond, waarbij N2O (stikstofdioxide) vrijkomt. En je weet misschien al: dat is slecht voor het milieu. De appel gebruiken voor nieuwe producten kan de impact van cashewproductie dus nog verder terugdringen. En daarvoor hebben we zat ideeën, zoals je al las. Het optimale scenario inclusief alle verbeteringen ligt er en hier gaan we mee aan de slag.
Dat we de emissies flink indammen is geweldig, maar ook cashew die rechtstreeks naar Nederland gaat, veroorzaakt uitstoot. En wie vervuilt, betaalt. Wij doen dat via twee partners.
De herbebossingsprojecten van Forliance passen goed bij onze strategie. Een goede manier om bij te dragen aan de opname van de CO2 die we uitstoten. We kozen er een dichtbij de bron, in de zuidelijke hooglanden van Tanzania, waar het gros van de bomen is gekapt. Het project draagt bij aan werkgelegenheid voor meer dan 300 mensen en de lokale biodiversiteit.
Good Shipping is een kei in het compenseren van transportgerelateerde emissies. Deze organisatie maakt biobrandstoffen die minder uitstoten dan de ouderwetse energiebronnen voor transport. Op basis van onze uitstoot hebben ze voor ons genoeg biobrandstof geproduceerd om de schade te herstellen.
ZERO WASTE
We leven in een aparte wereld: een appel met een plekje of misvormde paprika kopen we niet. Ons eten moet er perfect uitzien, en dat geldt ook voor cashewnoten. Van de 29 cashew grades (vormen en maten) halen er maar een paar de zakjes. Stukjes en gruis kunnen het schudden. Bizar, zeker als je je bedenkt dat tot 25% van de noten breekt tijdens het pellen.
Ten eerste is dat zonde, want ze zijn precies even lekker als hele noten. Ten tweede belemmert het ons grote doel: omreiscashew de wereld uit. Dat zit zo: Afrikaanse verwerkers kunnen tot wel 25% van hun noten niet goed verkopen door die wereldwijde drang naar perfecte noten: veel landen willen daarom geen normale prijs betalen voor de stukjes. In Vietnam en India is er wél vraag, omdat stukjes daar in veel gerechten worden verwerkt. Opgelost, zou je zeggen. Maar nee, India heeft importtarieven op gepelde cashew gezet en die staan ook in Vietnam op de planning. Daar kunnen Afrikaanse stukjes dus niet heen9-10. Voor ons is elke noot hetzelfde, dus we kopen de hele oogst, altijd van onze partner Mama Cashew. Zo hebben we het afgelopen jaar bijna 15.000 kilo cashew extra waarde gegeven. Goed voor de Tanzaniaanse cashewpelindustrie en hopelijk voor de bewustwording bij consumenten.
Mama Cashew heeft 600 banen gecreëerd, waarvan bijna driekwart voor vrouwen. Zij krijgen ook bijscholing, hulp met administratieve zaken en nog veel meer.
Met Fairtrade hebben we de LIRP ontwikkeld én de keten is Fairtrade-gecertificeerd. Door deze mooie combi vloeien veel premies terug in de keten. Terecht, want de prijzen voor cashew waren veel te laag. Dit geld kan naar productieverbetering. Of financiële training. Waar het geld aan besteed wordt laten we verder over aan onze Fairtrade-gecertificeerde coöperaties (die zijn uniek in Oost-Afrika!). Op die manier vinden de cashewnoten van meer dan 1000 boeren rechtstreeks hun weg naar de Nederlandse markt.
Een keten kraak je niet zomaar, dus ondanks de korte route is Johnny nog lang niet op de eindbestemming. Wat gaat er gebeuren in 2023? We pakken de pijlers er weer even bij.
Zero poverty: het leefbaar loon voor fabrieksmedewerkers krijgt meer aandacht. Er ligt een concept-benchmark om te valideren, daarna volgt een plan van aanpak. Ook de doorvertaling van de LIRP naar nieuwe productiegebieden wordt belangrijk.
Zero waste: we willen concrete stappen zetten richting het produceren van hummus, ijs of kaas van cashew. En ook met de cashewappel, schil en de vloeistof in de schil gaan we aan de slag. We hebben al een verkennend onderzoek gedaan met Wageningen University en dat gaf hoop! Nu is het tijd voor actie.
Zero carbon: we zetten vol in op die CO2-negatieve keten, met cashewboomprojecten die meer CO2 opnemen dan dat de keten uitstoot. Maar hoe zou zo’n project eruit zien? Wat is de rol van de boeren? En wat zijn manieren om de uitstoot in de keten verder te verlagen? We gaan ermee aan de slag.
Het allerduurzaamste nootje is onbespoten, dus in 2023 willen we ook aan de slag met biologische cashews. Ook die zouden natuurlijk zonder omreis en volgens Johnny’s Chain Principles direct uit Tanzania komen. We zijn al druk bezig met het kraken van deze noot.
Verder houden we alle ontwikkelingen rondom wetgeving op het gebied van ketenverantwoordelijkheid (bijvoorbeeld de EU Corporate Sustainability Due Diligence Directive) goed in de gaten. Hoe transparanter alle productieketens, hoe beter!
En last but not least: meer volume. In een goed opgebouwde keten maakt elke verkochte cashewnoot positieve impact door de hele keten.
Hopelijk hebben we met dit rapport de cashewwereld weer iets transparanter gemaakt. Op naar het einde van de omreiscashew, op naar een gekraakte keten!
“Are you ready for the cashew revolution?”
1. N’Kalo. (2022). World Market Figures Cashew Market. N’Kalo Commercial Advisory Service.
2. N’Kalo. (2022) Cashew Market Bulletin, Issue 350. N’Kalo Commercial Advisory Service.
3. United Nationas Conference on Trade and Development (UNCTAD). (2021). Commodoties at a glance: Special issue on cashew nuts. UNCTAD. Available at: https://unctad.org/system/files/officialdocument/ditccom2020d1_en.pdf
4. Mwalonge, S. (2022, December 30). Cashew production up by 14%. Daily News. Available at: https://dailynews.co.tz/cashew-production-up-by-14pc/
5. Cashewnut Board of Tanzania (CBT). (2020). Tax and Non-Tax Incentives to Cashew Processing Investors. CBT. Available at: https://www.cashew.go.tz/wp-content/uploads/2022/09/TAX-NONTAX-2-INCENTIVES-V3.pdf
6. African Cashew Alliance (ACA). (2022). Perspectives on Cashew in Africa. ACA. Available at: https://www.africancashewalliance.com/sites/default/files/documents/perspectives_on_cashew_ in_africa_a4_2022.pdf
7. Elbersen, W. Schultze-Jena, A. (2021) Preparing for a circular all-African cashew processing industry for Tanzania. Wageningen University. Available at: https://topsectoragrifood.nl/wp-content/ uploads/2021/12/SMP21.20-Tanzania-SMP-Cashew-presentation-9-December-2021.pdf
8. Roundtable of Sustainable Biofuels (2022). Assessing the carbon footprint for cashew nut supply chains: a report for Johnny Cashew. Available at: https://johnnycashew.com/wp-content/ uploads/2023/06/Johnny-cashew-Final-Report.pdf
9. BQ Prime. (2019). Budget 2019: Higher Import Duties on Cashew Kernels to Benefit Industry. Available at: https://www.bqprime.com/union-budget-2019/govt-hikes-import-duty-on-cashewkernels-to-70-industry-hails
10. Vietnam News. (2023). Cashew Industry Proposes Import Tax on Cashew Kernels. Available at: https://vietnamnews.vn/economy/1524648/cashew-industry-proposes-import-tax-on-cashewkernels.html