Informacja o gotowości dziecka do podjęcia nauki szkolnej

Obserwacja pedagogiczna (diagnoza przedszkolaka) prowadzona we wrześniu i październiku pozwala spojrzeć indywidualnie na każde dziecko.Odkryć jego talenty, zainteresowania, a także dostrzec trudności i problemy, z którymi nie potrafi sobie poradzić. Dzięki obserwacji (diagnozie) nauczyciel określa potrzeby rozwojowe dziecka, w tym zauważone predyspozycje, uzdolnienia i zainteresowania. Udziela wsparcia odpowiednio do potrzeb dziecka, jego możliwości, m.in. dzięki prowadzeniu indywidualnej lub zespołowej pracy o charakterze dydaktyczno-wyrównawczym. Z rozmów z nauczycielami wynika, że prowadzenie obserwacji dziecka nie przysparza szczególnych trudności. Problemem jest natomiast analiza i ocena kompetencji dziecka oraz opisanie w krótki, zwięzły, jednoznaczny sposób osiągnięć, możliwości, potrzeb oraz działań naprawczych.

Wychodząc naprzeciwko oczekiwaniom nauczycieli, postanowiliśmy artykuł Ewy Zielińskiej na temat wypełniania informacji o gotowości szkolnej dziecka wydrukować dwukrotnie: w bieżącym numerze oraz w marcu 2013 roku. Jesteśmy przekonani, że dokumentowanie wstępnej obserwacji (diagnozy przedszkolaka) przy wykorzystaniu proponowanych przez autorkę konkretnych ocen, stwierdzeń, sformułowań, ułatwi nauczycielom opis stanu wiedzy i umiejętności badanego dziecka. Natomiast gotowe rozwiązania metodyczne – propozycje zajęć – pomogą już teraz w bezpośredniej pracy dydaktyczno-wyrównawczej.

Zaprezentowany sposób dokumentowania obserwacji jest tylko propozycją, z której można skorzystać lub nie. Ostateczna decyzja zawsze należy do nauczyciela. Taki sposób odnotowywania obserwacji (diagnozy) ma na celu również ograniczenie do niezbędnego minimum dokumentacji nauczycielskiej w tym zakresie.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja 2010 roku (§ 3 ust. 5) w sprawie świadectw, dyplomów państwowych i innych druków szkolnych przedszkole, szkoła podstawowa, w której zorganizowano oddział przedszkolny, zespół wychowania przedszkolnego i punkt przedszkolny, wydają rodzicom dziecka objętego wychowaniem przedszkolnym informację o gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej. Informację na druku nr 70–MEN–I/54/2 wydaje się do końca kwietnia roku szkolnego poprzedzającego rok szkolny, w którym dziecko ma obowiązek albo może rozpocząć naukę w szkole podstawowej. red.

Ewa Zielińska

Wskazówki pomocne w wypełnianiu Informacji o gotowości

dziecka do podjęcia nauki w szkole podstawowej Informacja o stanie przygotowania dziecka do podjęcia nauki w szkole I. OPANOWANIE WYMAGAŃ OKREŚLONYCH W PODSTAWIE PROGRAMOWEJ WYCHOWANIA PRZEDSZKOLNEGO W OBSZARZE 1. UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE I ODPORNOŚĆ EMOCJONALNA W zakresie umiejętności społecznych i odporności emocjonalnej dziecko rozpoczynające naukę w szkole potrafi: 

zorganizować sobie zabawę, bawić się z dziećmi i rywalizować z nimi np. podczas zabaw i gier sportowych;

i palce, klocek). Podejmuje próby wnioskowania o ilości cieczy na podstawie obserwowanych przekształceń i ustala, co jest cięższe, co lżejsze, co waży tyle samo.  Zauważone trudności Dziecko liczy niechętnie, w bardzo małym zakresie, często się myli. Nie zna reguł obowiązujących podczas liczenia (liczy „przeskakując”, podwójnie, od środka lub „garścią”). Ma kłopoty z wyznaczaniem sumy i różnicy na palcach i innych zbiorach zastępczych. Nie wie, gdzie jest więcej, a gdzie mniej elementów i nie stosuje w zabawach liczebników porządkowych. Napotyka trudności w segregowaniu według ustalonych cech, a szczególnie w tworzeniu pojęć. Ma kłopoty z różnicowaniem strony lewej i prawej, ustalaniem położenia obiektów w stosunku do drugiej osoby. Myli figury geometryczne i nie potrafi skojarzyć kształtu z nazwą. Nie potrafi wymienić lub myli kolejność dni tygodnia, miesięcy i pór roku. Nie zna różnych sposobów mierzenia i nie podejmuje prób wnioskowania ani w zakresie pojemności, ani ciężaru.  Podjęte lub potrzebne działania wspierające potrzeby dziecka w zakresie matematyki Organizowanie zabaw i ćwiczeń rozszerzających zakres dziecięcego liczenia oraz zapoznających z regułami obowiązującymi podczas liczenia. Doskonalenie umiejętności dodawania i odejmowanie na palcach oraz innych zbiorach zastępczych podczas sytuacji edukacyjnych. Prowokowanie do badania równoliczności poprzez liczenie i ustawianie w pary po jednym elemencie z każdego zbioru oraz określanie na tej podstawie, gdzie jest więcej, a gdzie mniej elementów. Stosowanie liczebników porządkowych podczas prac porządkowych (ustawianie krzeseł, książek na półce, itp.). Segregowanie, grupowanie obiektów według różnych kryteriów i skłanianie do wnioskowania. Organizowanie zabaw ruchowych i ćwiczeń w celu nabywania doświadczeń w zakresie orientacji przestrzennej. Projektowanie i komponowanie z figur geometrycznych, np. materiału na sukienkę dla mamy, ogrodu – w celu kojarzenia kształtu z nazwą. Utrwalanie nazw dni tygodnia, miesięcy i pór roku, a także stwarzanie okazji do nabywania doświadczeń w zakresie mierzenia z podejmowaniem prób wnioskowania w zakresie pojemności i ciężaru.  Wskazówki dla rodziców Zabawy mające na celu rozszerzanie zakresu liczenia przy wykorzystaniu liczmanów, miar krawieckich i klamerek oraz kostek do gry, itp. Wyznaczanie sumy i różnicy na palcach, podczas gier i zabaw kostkami oraz kartami matematycznymi. Porównywanie liczebności zbiorów poprzez liczenie i ustawianie w pary (np. fasolki i kasztany, klocki drewniane i plastikowe). Układanie z mozaiki geometrycznej ornamentów, szlaczków według wzoru lub własnego pomysłu. Konstruowanie figur geometrycznych z gumy do skakania i segregowanie ich według różnych cech (np. wielkość, kolor) oraz skłanianie dzieci do tworzenia pojęć. Utrwalanie nazw dni tygodnia, miesięcy i pór roku poprzez powtarzanie. Zabawy ruchowe z nastawieniem na poruszanie się w przestrzeni w lewo, w prawo, itp.

Angażowanie dzieci do prac domowych: nakrywanie do stołu, porządkowanie zabawek, ustawianie na półkach naczyń, książek, itp. Zapraszanie do pomocy podczas czynności związanych z mierzeniem długości, pojemności i ciężaru.

GOTOWOŚĆ DO CZYTANIA I PISANIA W zakresie gotowości do czytania i pisania dziecko rozpoczynające naukę w szkole: 

potrafi określać kierunki oraz miejsca na kartce papieru;



rozpoznaje i zapamiętuje to, co jest przedstawione na obrazkach;



ma sprawne ręce i dobrą koordynację wzrokowo-ruchową;



interesuje się czytaniem i pisaniem oraz jest dobrze przygotowane do nauki czytania i pisania;



słucha opowiadań, baśni i rozmawia o nich (interesuje się książkami);



układa zdania, wyodrębnia w nich wyrazy, które dzieli na sylaby oraz wyodrębnia głoski w słowach o prostej budowie fonetycznej;



odczytuje krótkie podpisy pod obrazkami, napisy na szyldach, itp.  Mocne strony dziecka

Dziecko lubi słuchać czytanych tekstów (wierszy), rozumie ich treść i potrafi w kilku zdaniach opowiedzieć, o czym są. Podejmuje próby układania opowiadań zarówno o tematyce dowolnej, jak i podanej. Wie, że opowiadanie składa się ze zdań (wyodrębnia je), a zdanie z wyrazów (potrafi je policzyć). Nie sprawia mu trudności podzielenie wyrazu na sylaby (analiza) ani utworzenie wyrazu z sylab (synteza). Bez trudności dokonuje analizy i syntezy głoskowej słów i wyodrębnia głoski w różnych pozycjach słowa. Interesuje się literami, rozpoznaje je, próbuje odwzorowywać. Potrafi czytać proste wyrazy, zdania, a nawet teksty. Chętnie wyszukuje podobieństwa i różnice na dwóch obrazkach oraz rozpoznaje i zapamiętuje to, co jest na nich przedstawione. Określa kierunki oraz miejsca na kartce papieru: wie, gdzie jest prawy górny róg, itp. Ma sprawne ręce, chętnie rysuje, maluje, itp.

Podpisuje swoje prace, odwzorowuje szlaczki literopodobne i układa według wzoru ornamenty pasowe oraz w kole.  Zauważone trudności Dziecko niechętnie słucha czytanych książek, nie zawsze rozumie czytaną treść. Nie lubi też oglądać książek i z trudem uczy się wiersza na pamięć. Napotyka na trudności w układaniu opowiadań i nie wie, że opowiadanie składa się ze zdań, a zdanie z wyrazów. Ma kłopoty z podzieleniem wyrazu na sylaby i utworzeniem wyrazu z sylab. Nie wysłuchuje głosek na początku słowa, na końcu i w środku.

Nie interesuje się literami, nie różnicuje kształtów, myli litery podobne kształtem i nie kojarzy litery z dźwiękiem. Niechętnie wyszukuje podobieństwa i różnice na dwóch obrazkach i z trudem rozpoznaje



chodzić na czworakach pod bramkami, obręczami ustawionymi pionowo i linami;



chodzić po równoważni (ławeczka) z przekraczaniem przyborów;



stać na prawej i lewej nodze z zamkniętymi oczami przez 15 sekund;



zeskoczyć z krzesła o wysokości 30 cm na palce nóg, bez podparcia rękami o podłogę; próbę można powtórzyć dwa razy;



przeskoczyć sznur rozciągnięty na wysokości 20 cm, odbijając się z miejsca obiema nogami równocześnie;



skakać przez skakankę;



chwytać jedną ręką małą piłkę rzuconą z odległości jednego metra na komendę i odrzucać piłkę (na trzy rzuty jeden chwyt powinien być udany);



sprawnie jeździć na hulajnodze.  Mocne strony dziecka

Dziecko lubi ruch, jest zwinne i sprawne ruchowo. Pewnie chodzi po schodach (zbiega z nich), po równoważni, na czworakach, potrafi stać na jednej nodze z zamkniętymi oczami, zeskoczyć z wysokości, przeskoczyć przez przeszkodę, skakać przez skakankę, jeździć na hulajnodze, chwytać piłkę jedną ręką i odrzucać ją.  Zauważone trudności Dziecko unika ruchu, jest ciężkie, niezręczne, niezborne, ma problemy z bieganiem (przewraca się), chodzeniem na czworakach, utrzymywaniem równowagi, skakaniem na jednej nodze, wykonywaniem przysiadów, rzucaniem i chwytaniem piłki, wspinaniem się na przeszkody i pokonywaniem ich.  Podjęte lub potrzebne działania wspomagające potrzeby dziecka Stwarzanie okazji do podejmowania przez dziecko zabaw ruchowych z różnymi elementami ruchu, w sali oraz na powietrzu w różnych porach roku. Zachęcanie do udziału w zabawach ruchowych i opowieściach ruchowych o atrakcyjnej dla dziecka tematyce. Organizowanie ćwiczeń porannych i gimnastycznych z wykorzystaniem niekonwencjonalnych przyborów (butelki plastikowe, gumy do skakania, gazety, sznurki, pudełka). Wykorzystywanie podczas ćwiczeń gimnastycznych metody R. Labana, W. Sherborne, A i M. Kniesów oraz C. Orffa. Podczas pobytu na powietrzu dbanie o podejmowanie przez dziecko różnych form ruchu przy wykorzystaniu sprzętu terenowego (przeplotnie, drabinki, itp.).  Wskazówki dla rodziców

Kontynuowanie w domu zabaw ruchowych i ćwiczeń gimnastycznych prowadzonych w przedszkolu.

Wydłużenie czasu pobytu na powietrzu ze szczególnym zwróceniem uwagi na aktywność ruchową podczas wspólnych zabaw, wypraw i wycieczek, np. przy wykorzystaniu sprzętu terenowego (przeplotnie, drabinki, ścianki do wspinania się) i pokonywania naturalnych przeszkód terenowych. Organizowanie rodzinnych wycieczek rowerowych i zabaw na śniegu (jazda na nartach), lodzie (jazda na łyżwach) i w wodzie (basen). Sugerowanie zapisania dziecka na zajęcia z gimnastyki korekcyjnej.

W zakresie sprawności manualnej dziecko rozpoczynające naukę w szkole potrafi: 

przyjmować prawidłową postawę, siedząc przy stole i właściwie posługiwać się przyborami szkolnymi;



wycinać po linii ciągłej i przerywanej;



rysować, kolorować i malować (na temat podany i dowolny), a także zamalowywać duże przestrzenie kartki;



odwzorowywać podstawowe kształty (koło, kwadrat, trójkąt) oraz kwadrat stojący na wierzchołku;



kreślić linie proste (pionowe, poziome, ukośne), łamane, faliste, zaokrąglone oraz odwzorowywać (odtwarzać) szlaczki i wzory literopodobne bez liniatury i w liniaturze;



przewlec, nawlec, np. korale na sznur.  Mocne strony dziecka

Dziecko ma płynne skoordynowane ruchy. Poprawnie siedzi przy stoliku (nie pokłada się) i ma ułożoną rękę np. przy rysowaniu. Chętnie podejmuje różnorodną działalność plastyczną i właściwie trzyma np. kredkę, pędzel, nożyczki. Lubi odwzorowywać (odtwarzać, komponować) szlaczki i nie ma trudności w mieszczeniu się w liniaturze. Z własnej inicjatywy podejmuje kreślenie liter (drukowane, pisane) i pisze je poprawnie (kształt) oraz we właściwym kierunku.  Zauważone trudności Podczas działalności plastycznej (rysowanie, wydzieranie, wycinanie, lepienie, itp.) dziecko pokłada się na stoliku, kręci się na krzesełku, często zmienia pozycję, ma nieskoordynowane ruchy, a ręka szybko się męczy. Niewłaściwie trzyma przybory, a ręka, np. podczas rysowania, ułożona jest niepoprawnie. Nie lubi działalności plastycznej, a szczególnie rysowania, nie podejmuje jej z własnej inicjatywy. Niechętnie też rysuje szlaczki (są one zniekształcone, nie mieszczą się w liniaturze) i odwzorowuje litery (kierunek kreślenia jest niepoprawny). Zabawy konstrukcyjne również podejmuje niechętnie, gdyż wznoszone budowle, np. z klocków drewnianych, łatwo się przewracają z uwagi na nienależytą koordynację ruchów rąk i koordynację wzrokowo-ruchową.

Jest samodzielne w łazience, szatni i podczas posiłków. Utrzymuje ład i porządek w miejscu, w którym przebywa. Mówi płynnie, spokojnym i opanowanym głosem. Chętnie dzieli się swoimi przeżyciami i doświadczeniami zarówno z dorosłymi, jak i z dziećmi. W zakresie czynności intelektualnych przewiduje skutki czynności manipulacyjnych, wnioskuje o obserwowanych zmianach, formułuje uogólnienia, wyciąga wnioski i łączy przyczynę ze skutkiem. Jest sprawne ruchowo na miarę swoich możliwości, zahartowane, orientuje się w zasadach zdrowego żywienia. Wie, jak zachowywać się w sytuacjach zagrożenia płynących ze strony ludzi, zwierząt i roślin. Potrafi organizować sobie wolny czas podczas zabaw na powietrzu (na działce, w ogródku przedszkolnym, w piaskownicy, na podwórku). Potrafi zachowywać się w różnych sytuacjach, np. podczas uroczystości, gdy grany jest hymn, w trakcie festynu, w teatrze, na koncercie. Chętnie podejmuje działalność plastyczną i przejawia zainteresowanie muzyką, śpiewem i tańcem. Majsterkuje, wznosi budowle z różnych materiałów i zachowuje ostrożność, posługując się narzędziami. Interesuje się światem zwierząt i roślin, zna różne środowiska przyrodnicze i wie, jak można je chronić. Liczy na miarę swoich możliwości, dodaje i odejmuje na palcach i innym materiale zastępczym, różnicuje stronę lewą i prawą, zna stałe następstwo czasowe, stosuje proste sposoby mierzenia. Posiada gotowość do nauki czytania i pisania – interesuje się literami, odczytuje wyrazy i proste zdania pod obrazkami.  Podjęte lub potrzebne działania służące rozwijaniu potrzeb rozwojowych dziecka Wspomaganie w rozwijaniu zarysowujących się uzdolnień w zakresie np. edukacji matematycznej (np. dziecko gra w szachy w ramach zajęć dodatkowych). Organizowanie zajęć w małych zespołach i zachęcanie do konstruowania gier-opowiadań w trosce o płynne i zrozumiałe dla innych wypowiadanie się i kształtowanie odporności emocjonalnej na sytuacje trudne. Rozwijanie umiejętności społecznych wśród dzieci i dorosłych, w miarę samodzielnego radzenia sobie w sytuacjach życiowych i przewidywania skutków swoich zachowań. Troszczenie się o sprawność ruchową dziecka poprzez stwarzanie okazji do aktywności ruchowej na powietrzu: zabawy, gry sportowe, itp.  Wskazówki dla rodziców Systematyczne informowanie rodziców o rozwoju dziecka, jego wiadomościach i umiejętnościach.

Zachęcanie do dłuższego przebywania na powietrzu i organizowania tam zabaw ruchowych (sportowych) w celu realizowania potrzeby ruchu. Sugerowanie ograniczenia czasu oglądania telewizji i korzystania z komputera na korzyść wspólnych zajęć i zabaw z rodzicami. Zalecanie codziennego czytania książeczek z literatury dziecięcej i prowadzenia rozmów na temat przygód bohaterów. Proponowanie wspólnych gier towarzyskich, np. planszowych, z dbałością o przestrzeganie ustalonych zasad i przyzwyczajanie do umiejętności znoszenia porażek (hartowanie emocjonalne). Podkreślanie osiągnięć dziecka w zakresie poczucia rytmu i śpiewu oraz sugerowanie kontynuowania zajęć muzycznych w szkole.