Bezpieczny przedszkolak

Bezpieczny przedszkolak

sytuacje edukacyjne i zabawy do zestawu pomocy dydaktycznych

Bezpieczny przedszkolak sytuacje edukacyjne i zabawy do zestawu pomocy dydaktycznych Redakcja merytoryczna: Karolina Gawlik

Autorzy zabaw: Edyta Ćwikła, Karolina Gawlik, Natalia Łasocha, Justyna Niedbała, Magdalena Nowak, Katarzyna Tomiak-Zaremba, Karolina Turek

Autorzy rysunków: Jolanta Mróz, Dorota Prończuk

Redakcja językowa, korekta: Adam Buszek

ISBN 978-83-64631-99-3 Publikacja składa się z teczki z pomocami dydaktycznymi zawierającej zestaw 32 ilustracji przeznaczonych do realizacji zajęć dydaktycznych w przedszkolach oraz książeczki z przykładowymi opisami sytuacji edukacyjnych i zabaw do ilustracji, która jest integralną częścią publikacji i sama nie może być wprowadzana do obrotu handlowego.

Kopiowanie, najmowanie i rozpowszechnianie (w tym także w internecie) w całości lub we fragmentach bez zezwolenia zabronione, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w prawie autorskim.

Wydawca: CEBP 24.12 Sp. z o.o.

30-437 Kraków, ul. Kwiatowa 3 www.blizejprzedszkola.pl

Spis treści: Bezpieczeństwo na drodze

5

Komu można zaufać?

Przedszkolak a nieznajomi

8

Zachowania właściwe i niewłaściwe w sytuacji pożaru

10

Zagrożenia ze strony urządzeń elektrycznych

13

Bezpieczeństwo na drodze  Bezpieczeństwo na drodze – rozmowa w oparciu o ilustracje. Nauczyciel prezentuje kolejno ilustracje (z zestawu). Dzieci reagują na ich treść, podnosząc do góry kartonik, który oznacza dobre lub złe zachowanie. Ochotnicy uzasadniają swój wybór.

Dzieci mają do dyspozycji papierowe kółka (zielone – dobre zachowanie, czerwone – złe) albo kartoniki z napisem „TAK” lub „NIE”.  Na drodze – zabawa ruchowa. Nauczyciel wyznacza na dywanie jezdnię oraz przejście dla pieszych (poprzez przyklejenie taśmy malarskiej). Kilkoro wybranych dzieci zostaje pieszymi i ustawia się na poboczu, przed pasami. Pozostałe przedszkolaki zostają kierowcami dowolnych wybranych przez siebie pojazdów. Dwoje innych wybranych dzieci kieruje ruchem, podnosząc koła w kolorze zielonym lub czerwonym. Jedno z nich staje przodem do pieszych, drugie przodem do kierowców.  Pojazdy – zabawa ruchowa z rymowanką1. Dzieci ilustrują treść rymowanki ruchem palców. Starają się powtarzać tekst za nauczycielem: Samoloty latają ponad chmurami… przesuwają w górę dłonie złączone na krzyż i zahaczone o kciuki

Statki pływają między falami… poruszają rękoma, naśladując fale

Auta poruszają się ulicami…

ułożoną w pięść dłoń jednej ręki przesuwają po przedramieniu drugiej ręki

A piesi którędy? Tak! Chodnikami!

naśladują chodzenie palcem wskazującym i środkowym jednej ręki po przedramieniu drugiej ręki

1 Autorką rymowanki jest Katarzyna Tomiak-Zaremba.

5

 Masz zielone? Łap zielone! – zabawy rozwijające percepcję wzrokową.  Wersja I: Dzieci wyszukują w sali jak najwięcej przedmiotów w kolorze zielonym i czerwonym. Gromadzą je odpowiednio na zielonej i czerwonej tkaninie.  Wersja II: Dzieci poruszają się w rytm dowolnej skocznej muzyki. Gdy muzyka ucichnie, jak najszybciej dotykają czerwonych/zielonych przedmiotów z najbliższego otoczenia – zgodnie z poleceniem nauczyciela.  Stój! Idź! – nauka rymowanki2. Dzieci powtarzają za nauczycielem krótki tekst: Światło czerwone – stój i czekaj! Światło zielone – idź, nie zwlekaj!

Mówiąc rymowankę, nauczyciel podnosi koło w kolorze czerwonym (dzieci stoją) oraz w kolorze zielonym (dzieci maszerują w miejscu lub swobodnie po sali w rytm muzyki).  Bezpiecznie i niebezpiecznie – zabawa teatralna. Dzieci losują zadanie do wykonania – należy przedstawić scenkę teatralną na określony temat:  zgłaszanie nieszczęśliwego wypadku (uczestnicy mówią, co się przyda; dzieci mają do dyspozycji zaplecze, gdzie znajdują się m.in. obrus, bandaż, telefon, klawiatura, koc, woda);  przechodzenie przez jezdnię na pasach z sygnalizatorem i bez sygnalizatora (dzieci pokazują, jak należy zachować się na ulicy w czasie przechodzenia przez jezdnię);  podróżowanie autem przez dzieci z rodzicami (samochód można stworzyć, zestawiając ze sobą cztery krzesła).  Na przystanku – zabawa ruchowa. Nauczyciel wybiera trzech kierowców, którzy otrzymują złączone szarfy oraz kilka wizytówek imiennych. Pozostali są pasażerami – cierpliwie czekają „na przystanku”. Co jakiś czas podjeżdża „autobus”, a kierowca 2 Autorką rymowanki jest Katarzyna Tomiak-Zaremba.

6

pokazuje oczekującym wizytówki. Dzieci, które rozpoznają swoje imię i nazwisko, zajmują kolejne miejsca w szarfach i „autobus” ponownie rusza.  Na ulicy – zabawa plastyczna prowadzona w małych zespołach.  Wersja I: Na kartkach papieru formatu A4 sklejonych ze sobą krótszym bokiem (należy przygotować tyle kartek, ile dzieci jest w zespole) dzieci przyklejają sylwety aut wycięte z kolorowego papieru i odbijają koła, wykorzystując zakrętki różnej wielkości zanurzone w farbie plakatowej.  Wersja II: Dzieci w dolnej części kartek (sklejonych ze sobą jak wyżej) za pomocą zakrętek odbijają koła, a następnie pastelami dorysowują pojazdy w zależności od liczby odbitych kół, np. tir, samochód osobowy, rower.

W obu wariantach dzieci następnie rysują dodatkowe elementy, takie jak droga, chmury, słońce itp.

7

Komu można zaufać?

Przedszkolak a nieznajomi  Królowa Śniegu – wysłuchanie fragmentu baśni Hansa Christiana Andersena oraz rozmowa o przesłaniu z niej płynącym. Nauczyciel, wykorzystując dowolny przekład powszechnie znanej baśni (można skorzystać np. z następującego źródła: H. Ch. Andersen, Królowa Śniegu [w:] tegoż, Baśnie, Wyd. Nasza Księgarnia, Warszawa 1955, s. 108-130), odczytuje dzieciom fragmenty lub opowiada treść własnymi słowami.

Kwestią, na której powinien skoncentrować się prowadzący, jest aspekt bezpieczeństwa. Rozmowę kierowaną nauczyciel może oprzeć na następujących pytaniach: • Czy Kaj postąpił właściwie, rozmawiając z nieznaną osobą? • Dlaczego Gerda nie wsiadła do sań królowej? • Dlaczego wy nie wsiedlibyście do auta obcej osoby?  Wiemy, jak się zachować, gdy… – zabawa dydaktyczna z wykorzystaniem ilustracji.

Nauczyciel przygotowuje ilustracje (z zestawu) poruszające zagadnienie przestrzegania zasad bezpieczeństwa w kontakcie z nieznajomymi. Pyta dzieci o poszczególne ilustracje, omawia przedstawione sytuacje. Rozmowę ukierunkowuje tak, aby utrwalić zasadę nierozmawiania z nieznajomymi, a ponadto wskazać, komu należy powiedzieć, że taka sytuacja się zdarzyła (rodzicom, nauczycielowi w przedszkolu, zaufanej osobie dorosłej – np. tacie kolegi z placu zabaw).  Czy to bezpieczne, czy nie? – zabawa kształtująca umiejętność oceny, z kim można rozmawiać, a wobec kogo należy zachować dystans.  Wersja I: Nauczyciel rozkłada na dywanie karteczki w kolorach czerwonym i zielonym – po jednej z obu kolorów dla każdego dziecka. Przedszkolaki maszerują po dywanie przy dowolnej muzyce marszowej. Gdy muzyka cichnie, zabierają z dywa8

nu dwie karteczki w dwóch różnych kolorach. Siadają w kole i oglądają ilustrację (z zestawu) prezentowaną przez nauczyciela. Decydują czy obrazek przedstawia właściwe zachowanie, czy nie. Jeśli nie, wybierają czerwoną karteczkę i podnoszą ją. Jeśli tak, sięgają po zieloną.  Wersja II: Prowadzący rozkłada na dywanie szarfy zielone i czerwone, układając każdą w kształt koła. Uczestnicy zabawy przemieszczają się po dywanie w podskokach do rytmu wygrywanego przez nauczyciela na kołatce. Gdy dźwięk cichnie, podchodzą do prowadzącego, który prezentuje im ilustrację. Siadają we wnętrzu szarf – zgodnie z własną oceną przedstawionej na ilustracji sytuacji.  Znam swój adres – pogadanka połączona z utrwaleniem znajomości swojego adresu. Nauczyciel wyjaśnia, że dzieciom nie wolno się oddalać od opiekunów. Gdyby jednak stało się tak, że nagle znikną dorosłym z oczu, nie powinny ruszać się z miejsca – wtedy łatwiej będzie je odszukać. Warto też pamiętać swój adres, który w razie czego można podać funkcjonariuszom policji. Po przedstawieniu wskazówek dzieci siadają w kole plecami do wewnątrz. Nauczyciel czyta wybrany adres, a dziecko, które rozpozna swój, głośno przedstawia się z imienia i nazwiska, po czym siada przodem do środka koła. Zabawa się kończy, gdy wszyscy uczestnicy zabawy się odwrócą.

9

Zachowania właściwe i niewłaściwe w sytuacji pożaru  W czyim domku się pali? – zabawa utrwalająca znajomość swojego imienia i nazwiska lub adresu zamieszkania. W trakcie zabawy dzieci młodsze utrwalają swoje imię i nazwisko, zaś dzieci starsze adres zamieszkania. Dzieci kucają w swoich „domkach” (obręczach). Pomiędzy „domkami” przemieszcza się jedno dziecko, udając, że jest strażakiem w wozie strażackim (obręcz to kierownica). Kiedy nauczyciel wypowie imię i nazwisko (lub adres zamieszkania) dziecka siedzącego „w domku”, wstaje ono i woła: „pomocy!”. Wówczas podjeżdża do niego „strażak”, podaje mu rękę i wyciąga z domku. Od tej pory obydwoje są „strażakami” – jadą jednym wozem (trzymają się za ramiona) – prowadzi dziecko, które zostało wyciągnięte z domku. Jeśli w grupie jest dużo dzieci, można wybrać na strażaka dziewczynkę i chłopca. Zadaniem chłopca będzie ratowanie kolegów, a dziewczynki – koleżanek (lub na odwrót). Nauczyciel będzie wywoływał każdorazowo dwoje dzieci.  Wąż-pomocnik – zabawa logopedyczna. Nauczyciel czyta dzieciom opowiadanie3: Strażacki wąż spał sobie spokojnie głębokim snem (język leży płasko na dnie jamy ustnej). W pewnym momencie usłyszał sygnał alarmowy dobiegający z remizy strażackiej (ijo, ijo, ijo). Zaczął się wiercić (przesuwamy czubkiem języka po dolnych zębach), zaczął się kręcić (przesuwamy czubkiem języka po górnych zębach), rozejrzał się dookoła (czubkiem języka oblizujemy usta). Syrena alarmowa z cichej (ijo, ijo, ijo – cicho) stawała się coraz głośniejsza (ijo, ijo, ijo – głośno), a strażacki wąż nie mógł się doczekać, żeby zobaczyć, co się dzieje na zewnątrz (przesuwa3 Autorką opowiadania jest Justyna Niedbała.

10

my język między delikatnie zaciśniętymi zębami). Musiał jednak czekać na dzielną strażacką dłoń i z nudów syczał niecierpliwie (sssssssss…). W końcu strażak wyjął węża, a on zatańczył uradowany, gasząc płomienie (wysunięcie języka i swobodne poruszanie nim w górę, w dół i na boki).  Strażackie echo – zabawa ortofoniczna w kole. Wybrane dziecko-strażak staje w środku koła, trzymając w dłoni rulon z tektury – „trąbkę”. Dzieci siedzące w kole recytują rymowankę4, na zakończenie której „strażak” ogłasza alarm, krzycząc przez rurkę sylaby ostrzegawcze: tra, ta, ta–tra, ta, ta; tru, tu, tu–tru, tu, tu; tro, to, to–tro, to, to itd.

Zabawę należy kilkakrotnie powtórzyć, zmieniając dzieci, które wcielają się w rolę strażaka – wyboru może dokonywać „strażak”, przekazując „trąbkę” kolejnemu dziecku: Mały strażak dobrze wie – pożar trudno gasi się…

W złotą trąbkę mocno dmie, do pożaru straż już mknie!  Droga ewakuacyjna – zabawa orientacyjno-porządkowa. Dzieci na jeden długi gwizdek ustawiają się w parach i maszerują w rytm bębenka po całej sali za nauczycielem, omijając różne przeszkody (takie jak stoły, krzesła) w sposób prezentowany przez nauczyciela. Na dwa krótkie gwizdki szybko ustawiają się w rzędzie blisko ściany i idą jedno za drugim, trzymając się jak najbliżej siebie. Na trzy gwizdki – wszyscy się pochylają i idą za nauczycielem.  Czym można zgasić pożar? – rozmowa rozwijająca zdolność logicznego myślenia.

Nauczyciel prezentuje różne przedmioty (np. wałek do ciasta, bibuła, wachlarz, piasek w wiaderku, gaśnica, koc, woda w butelce) i wspólnie z dziećmi ustala, które mogą się przydać w czasie pożaru. Tłumaczy, w jaki sposób można ich użyć, a które są zbędne.

4 Autorką rymowanki jest Justyna Niedbała.

11

 Węże strażackie – ćwiczenia oddechowe. Prowadzący układa przed dzieckiem zwiniętą cienką materiałową wstążkę (o długości około 50 cm). Zadaniem dziecka jest znaleźć jej koniec i delikatnie przytrzymać go, a następnie dmuchać w pozostałą część wstążki tak, aby ją rozprostować. Ćwiczenie powtarzamy.  Gaszenie pożaru – zabawa plastyczna. Maluchy odbijają gąbką zanurzoną w czerwonej i żółtej farbie „płomyki” na arkuszu papieru. Po wyschnięciu „płomyków” nauczyciel wylewa na pracę trochę rozwodnionej niebieskiej farby. Dzieci rozdmuchują przez słomkę farbę po „płomieniach” (próba ugaszenia pożaru na swojej kartce).  Ważne numery – wysłuchanie tekstu piosenki5. Nauczyciel ukierunkowuje uwagę dzieci na próbę wychwycenia numeru telefonu, który pojawi się w wierszu: Kiedy zdarzy się wypadek, kiedy stanie się coś złego, nie trać głowy, lecz czym prędzej za telefon chwyć, kolego!

Kiedy ogień, dzwoń po straż, po karetkę, gdy ktoś chory.

A gdy taka jest konieczność, po policję bez wahania dzwoń!

Jeśli jednak byś zapomniał, jaki numer wybrać trzeba, 112 wykręć, kiedy alarmowa jest potrzeba!

5 Autorką tekstu jest Maria Broda-Bajak; piosenka znajduje się na płycie „Wiosna w Przedszkolu. Piosenki dla dzieci” wydanej przez CEBP 24.12; płytę znajdziesz na stronie www.blizejprzedszkola.pl/wydawnictwo.

12

Zagrożenia ze strony urządzeń elektrycznych  O jakim urządzeniu mówię? – zagadki słowne. Dzieci zgadują, o jakim urządzeniu mówi nauczyciel:  Gdy usłyszysz jego dźwięk, często mówisz „halo”. (telefon)  Wkładamy do niej brudne rzeczy, a wyciągamy czyste. (pralka)  Może być gazowa albo elektryczna. (kuchenka)  Wciąga wszystkie kurze i śmieci. (odkurzacz)  Gra w nim muzyka lub podawane są wiadomości. (radio)  Oglądamy w nim bajki, programy przyrodnicze, filmy – kolorowe obrazy skaczą przed naszymi oczami. (telewizor)  Używamy go, aby dokładnie zmiksować składniki na ciasto. (mikser)  Rodzice pracują przy jego pomocy, a dzieci czasem na nim grają. (komputer)  Płynie z niej ciepły strumień powietrza, którym suszymy włosy. (suszarka) Nauczyciel zadaje dzieciom pytanie, co łączy te wszystkie urządzenia (każde z nich potrzebuje prądu, aby działać). Następnie tłumaczy, na miarę możliwości dzieci, że prąd elektryczny jest siłą, która uruchamia i napędza urządzenia elektryczne energią przesyłaną do gniazdek w naszych domach za pomocą kabli.  Wiem, czego nie wolno – rozmowa na temat bezpiecznego użytkowania urządzeń elektrycznych. Nauczyciel prezentuje dzieciom ilustracje tematyczne (z zestawu) przedstawiające niebezpieczne zachowania w kontakcie z urządzeniami elektrycznymi. Dzieci starają się ustalić, dlaczego dane zachowanie jest ryzykowne i dlaczego nie należy go podejmować. Po rozmowie nauczyciel eksponuje ilustracje na tablicy dydaktycznej.

13

 Na prąd uważać trzeba – słuchanie wiersza6 uwrażliwiającego dzieci na problem bezpieczeństwa podczas korzystania z urządzeń elektrycznych7.

Wie o tym każdy przedszkolak: na prąd uważać trzeba – nie wolno szarpać za wtyczkę, zabrania się w gniazdku grzebać.

Grzebać? Co mówię!

Nie wolno gniazdka nawet dotykać!

By włosy suszarką osuszyć, od wody należy zmykać.

Robiąc przyjęcie dla lalek, gdy chcesz herbatkę im podać, nie bierz do rąk czajnika, bo jest w nim gorąca woda.

Nie wolno włączać go także, bo działa na prąd elektryczny.

Prąd bardzo, bardzo przydatny, ale i niebezpieczny!

Kable wzrok przyciągają, lecz nie baw się nimi nigdy.

6 Autorką wiersza jest Magdalena Nowak.

7 Ponieważ trudno jest za pomocą słów wyjaśnić dzieciom, czym jest prąd elektryczny, jak oddziałuje na ciało człowieka i jakie niesie za sobą niebezpieczeństwa, zachęcamy do sięgnięcia po publikację dra Jana Amosa Jelinka „Dziecko konstruktorem. Rozwijanie zadatków uzdolnień technicznych u dzieci przedszkolnych i uczniów klas I – III” (Wyd. CEBP 24.12 Sp. z o.o., Kraków 2018), w której opisane są przybliżające to zagadnienie doświadczenia do przeprowadzenia z dziećmi.

14

Kablami tymi prąd płynie – niech lepiej nie zrobi ci krzywdy.

Wie o tym każdy przedszkolak: prąd nam co dzień pomaga, lecz w korzystaniu z niego potrzebna jest rozwaga!  Pomocne urządzenia – zabawa dydaktyczna. Dzieci siedzą w kręgu i kolejno kończą zdanie: „Urządzenia elektryczne pomagają nam…”.  Przedszkolak zna te zasady – prąd nie służy do zabawy! – quiz wiedzy o zasadach bezpieczeństwa w kontakcie z urządzeniami elektrycznymi. Dzieci siedzą w kole.

Nauczyciel czyta pytania zamknięte, a dzieci odpowiadają na nie, podnosząc kartę w kolorze zielonym (odpowiedź twierdząca) lub czerwonym (odpowiedź przecząca).  Czy dzieci mogą samodzielnie włączać radio?  Czy dorosłemu wolno włączać żelazko?  Czy dzieci mogą samodzielnie włączać lampkę?  Czy dzieci mogą samodzielnie korzystać z czajnika elektrycznego?  Czy dzieciom wolno włączać odkurzacz?  Czy przedszkolaki mogą samodzielnie korzystać z kuchenki mikrofalowej?  Czy wolno używać suszarki do włosów w pobliżu wody?  Czy wolno ciągnąć za wtyczkę, wyłączając odkurzacz?  Czy osobom dorosłym wolno włączać toster?  Czy przedszkolaki mogą dotykać gniazdka?

W trakcie quizu należy przypominać, że nawet jeśli dziecko może samodzielnie włączyć urządzenie, to zawsze wtyczkę do gniazdka powinna wsadzać osoba dorosła.

15