20
Ø»¹Ç³ÏïÇí
հիմնավորումներ են բերում: Ավելի վատ են վճարվող ստախոսները` մարդիկ, ում աշխատանքն առնչվում է ճշմարտության մասին վախ, կասկած և անորոշություն հորինելուն: Ծխախոտի արդյունաբերության երկար ու ոչ պատվաբեր նյութը` սեփական արտադրանքի վտանգները հերքող և բթացնող բովանդակությամբ, ընդամենը մեկն է այն օրինակներից, երբ լիքը գրպանները բավարար էին զգուշացնելու, սակայն վերջին հաշվով խոչընդոտելու լայն հանրության ընկալումը:
Վճարվել համոզելու համար
Առավել խորամանկ են այն խաբեբաները, ովքեր փաստեր կամ գաղափարներ են վաճառում, սակայն թաքցնում են իրենց հետքերը: Եթե հետևում եք որևէ լուրջ խնդրի, ապա հանդիպում եք նրանց, թեև հնարավոր է` չիմանաք այդ մասին: Երբեմն նրանք զբաղվում են, այսպես կոչված` աստրոտերֆինգով5` արհեստական հասարակական կարծիքի ստեղծմամբ, ինչը միտված է համոզելու հասարակությանն ու պետական պաշտոնյաներին: Շատ խաբեություններ սկիզբ են առնում «ուղեղային կենտրոններում» (think tanks) և լոբբիստական ընկերություններում, որոնք վճարվում են քաղաքական գործիչների և կորպորատիվ անձանց կողմից. հաճախ նրանց զեկույցները լայնորեն մեջբերվում են` հանգեցնելով մեկնաբանությունների, որոնք հաճախ հայտնվում են թերթերում կամ հեռուստատեսությամբ` թեմա դառնալով բլոգների ու հարցուպատասխանի համար, և, ընդհանուր առմամբ, փորձում են վաճառել այն մարդկանց արտադրանքն ու գաղափարները, ովքեր վճարել են իրենց: Ես սա անվանում եմ «կարծիքների լվացում»: Մենք երբեք չենք կարող այն կանգնեցնել, մասամբ, որովհետև այստեղ իր դերն է խաղում խոսքի ազատությունը, բայց գոնե կարող ենք փորձել պարզաբանել այն, ինչը կքննարկենք հաջորդ գլխում: Ո՞ւմ ենք մենք վստահում: Երբեմն` սխալ մարդկանց: Ըստ «Էդելման» (Edelman) PR ընկերության իրականացրած վստահելի հաստատություն ների ամենամյա ուսումնասիրության տվյալների` ամենահուսալին, ավանդական լրատվամիջոցներից և այլ աղբյուրներից զատ, համարվում են «ինձ նման մարդիկ»: Սա վիճահարույց մոտեցում է, եթե հեռուն նայենք: Ես վստահում եմ իմ համակարգչային ծրագրավորող ընկերոջը` օգնել ինձ հասկանալու որոշակի տեխնոլոգիաներ, բայց գաղափար չունեմ այն մասին, թե որքանով է տեղյակ, երբ խոսքը գինու կամ Միջին Արևելքի քաղաքականության մասին է, և սա հաշվի եմ առնում մեր զրույցների ժամանակ: Խաբեբաները, փարիսեցիներն ու կարծիք լվացողներն արհամարհանքի արժանի մարդիկ են: Բայց հիշեք, որ նրանք հույսները դնում են դյուրահավատ լրագրողների վրա, ովքեր կա´մ շատ ծույլ են, կա´մ վախե նում են իրենց աշխատանքը պատշաճ կատարելուց: Նրանք հույսները 5. Աստրոտերֆինգ` արհեստական հասարակական կարծիքի ստեղծում, ինչը հաճախ օգտագործում են կուսակցությունները և խոշոր կորպորացիաները (պատվերով հոդվածներ գրելը, բազմաթիվ «գնված» օգտվողների անունից բլոգներում մեկնաբանություններ գրելը և այլն):