SPIS TREŚCI WSTĘP
4
UNIT 1 TYPES OF ENGLISH
5
UNIT 2 BEING HUMAN
21
UNIT 3 HOME & FAMILY
35
UNIT 4 EDUCATION
51
UNIT 5 JOBS
66
UNIT 6 BUSINESS
81
UNIT 7 FOOD
95
UNIT 8 SHOPPING & SERVICES
109
UNIT 9 TRAVELLING
125
UNIT 10 CULTURE
141
UNIT 11 SPORT
155
UNIT 12 HEALTH
169
UNIT 13 THE CITY
183
UNIT 14 SOCIETY
197
UNIT 15 THE LAW
209
UNIT 16 NATURE
223
UNIT 17 SCIENCE & TECHNOLOGY
237
KLUCZ DO ĆWICZEŃ
251
www.jezykiobce.pl
3
UNIT 1 TYPES OF ENGLISH tu put off to postpone car park parking lot a drop in the bucket a drop in the ocean drugstore chemist’s defense defence analyze analyse labor labour elevator lift
W tym rozdziale: poznasz najważniejsze różnice między amerykańską i brytyjską odmianą angielszczyzny; dowiesz się, jakie są charakterystyczne cechy stylu formalnego, a jakie – nieformalnego.
ANGIELSKI dla zaawansowanych NIE GRYZIE!
I. BRYTYJSKA I AMERYKAŃSKA ODMIANA ANGIELSKIEGO Język angielski ma kilka odmian, z których najbardziej znane są brytyjska i amerykańska, chociaż nie należy zapominać o australijskiej czy kanadyjskiej. Ponadto w obrębie głównych odmian istnieje wiele dialektów i akcentów, takich jak irlandzki czy szkocki angielski. W tym rozdziale skupimy się nad różnicami pomiędzy dwiema podstawowymi odmianami: brytyjską i amerykańską. 1
1. RÓŻNICE W WYMOWIE Amerykański (AmE) i brytyjski (BrE) angielski zdecydowanie różnią się wymową. Mimo że różnice występują także w zależności od regionu, w każdej z obydwu wyżej wymienionych odmian możemy wyróżnić kilka największych rozbieżności: t XJFMF T ØX LPǩD[njDZDI TJǗ OB -ile: AmE: mobile /ۉPRօEO/
hostile /ۉKđڴVWO/
volatile /ۉYđڴOȪWO/
BrE:
hostile /ۉhĴstál/
volatile /ۉYĴOȪWD́O/
mobile /ۉPȪօED́O/
t XZNPXB MJUFSZ a w niektórych słowach: Brytyjczycy wymawiają ją jako długie /đڴ/, Amerykanie – jako bardziej otwarte /æ/: AmE: bath /E ј/
can’t /N QW/
chance /Wԙ QV/ after /ۉ IWȪU/
glass /ʪOđڴV/
BrE:
can’t /NđڴQW/
chance /WԙđڴQV/ after /ۉđڴIWȪ U /
glass /ʪO V/
bath /Eđڴј/
t XZNPXB MJUFSZ o w niektórych słowach: Brytyjczycy wymawiają ją jako bardziej okrągłe /Ĵ/, Amerykanie – jako /đڴ/ brzmiące bardziej jak krótkie a: AmE: not /QđڴW/
honest /ۉđڴQ́VW/
coffee /ۉNđڴɹ/
problem /ۉSUđڴEOȪP/
BrE:
honest /ۉĴQ́VW/
coffee /ۉNĴɹ/
problem /ۉSUĴEOȪP/
not /QĴW/
t XZNPXB MJUFSZ r: Brytyjczycy bardzo często całkowicie ją eliminują (jeśli następny wyraz zaczyna się od spółgłoski) lub wymawiają w zredukowanej formie; Amerykanie – podkreślają w wymowie: AmE: hard /KđڴUG/
where /ZHU/
BrE:
where /ZHȪ U / bar /Eđ ڴU /
hard /KđڴG/
bar /EđڴU/
chair /WԙHU/
cure /NMօU/
chair /WԙHȪ U /
cure /NMօȪ U /
t XZNPXB S[FD[PXOJLØX [BLPǩD[POZDI OB -isation/-ization:
6
AmE: organization /ۈƥڴUʪȪQȪ]ۉH́ԙQ/
globalization /ۈʪORօEȪOȪ]ۉH́ԙQ/
BrE:
globalisation /ۈʪOȪօEȪOD́]ۉH́ԙQ/
organisation /ۈƥڴʪȪQD́]ۉH́ԙQ/
ANGIELSKI dla zaawansowanych NIE GRYZIE!
W brytyjskim angielskim często, jeśli mamy na myśli czasownik, to zapisujemy go jako license, natomiast rzeczownik licence. W amerykańskim angielskim obie części mowy zapisuje się jako license. Inne przykłady to: BrE:
to practise – a practice
AmE: to practise – a practise t QJTPXOJB OJFLUØSZDI S[FDXPOJLØX [BLPǩD[POZDI OB -ogue/-og: brytyjska ortografia dopuszcza wyłącznie formę -ogue, w pisowni amerykańskiej stosowane są obie formy, choć preferowana jest forma -og: AmE: catalog/catalogue
dialog/dialogue
monolog/monologue
BrE:
dialogue
monologue
catalogue
t QJTPXOJB XZSB[ØX LUØSF X CSZUZKTLJFK PSUPHSBöJ [BQJTZXBOF Tnj [B QPNPDnj [CJULJ TBNPH PTFL ae/oe: Amerykanie stosują tylko samogłoskę e: AmE: leukemia
estrogen
pediatric
BrE:
oestrogen
paediatric orthopaedic gynaecology
leukaemia
orthopedic
gynecology
3. RÓŻNICE LEKSYKALNE Angielszczyzna amerykańska i brytyjska różnią się także zasobem leksykalnym. O ile nieznajomość zasad ortografii jednej z odmian nie wpływa na rozumienie języka, o tyle posługiwanie się słownictwem brytyjskim w rozmowie z Amerykaninem (i odwrotnie) może utrudniać wzajemną komunikację. Poniżej najpopularniejsze i najczęściej używane słowa oznaczające to samo. 2
8
American English
British English
parking lot
car park
fall
autumn
French fries
chips
apartment building
block of flats
legal holiday
bank holiday
check
bill
cookie
biscuit
trunk (of a car)
boot
drugstore
chemist’s
movie theater/the movies
cinema
drunk driving
drink-driving
UNIT 1 TYPES OF ENGLISH
driver’s licence
driving licence
apartment
flat
sled
sledge
elevator
lift
Również niektóre idiomy mające to samo znaczenie różnią się w amerykańskim i brytyjskim angielskim: 3
American English
British English
a skeleton in the closet
a skeleton in the cupboard
peaks and valleys
peaks and troughs
know-it-all
know-all
knock on wood
touch wood
can't see the forest for the trees
can't see the wood for the trees
take with a grain of salt
take it with a pinch of salt
sweep it under the rug
sweep it under the carpet
beating a dead horse
flogging a dead horse
blow one's own horn
blow one's own trumpet
a drop in the bucket
a drop in the ocean
Różnice widoczne są również w formach czasowników: 4
American English
British English
get – got – got/gotten
get – got – got
dive – dove/dived – dived
dive – dived – dived
learn – learned – learned
learn – learnt/learned – learnt/learned
dream – dreamed – dreamed
dream – dreamt/dreamed – dreamt/dreamed
www.jezykiobce.pl
9
UNIT 1 TYPES OF ENGLISH
AKCENT W WYRAZACH ZŁOŻONYCH (COMPOUNDS) W języku angielskim istnieje wiele wyrazów złożonych (compound words), które zazwyczaj składają się z dwóch elementów. W większości przypadków silniej akcentowane jest pierwsze słowo. 8
grandmother
keyboard
waterfall
newspaper
bookstore
toothbrush
Tak samo wygląda sytuacja ze słowami złożonymi pisanymi oddzielnie. Jeżeli pierwszy wyraz ma więcej niż jedną sylabę, to akcentujemy pierwszą sylabę pierwszego słowa: 9
writing desk
swimming pool
credit card
stop sign
high school
Nie zawsze wyrazy stojące obok siebie w zdaniu to wyrazy złożone (compounds), które należy traktować jako całość, czasem to po prostu dwa oddzielne słowa. Najczęściej są to kolokacje (free collocations): przymiotnik/imiesłów + rzeczownik (adjective/participle + noun). W takich połączeniach akcent pada zazwyczaj na rzeczownik: 10
Compound words
Free collocations
evening dress
evening sky
living room
living composer
greenhouse
green house
walking stick
walking man
hot dog
hot coffee
mobile phone
mobile person
Istnieje kilka wyjątków, kiedy w wyrazach złożonych akcentujemy silniej nie pierwszą, ale inną sylabę, np. afternoon czy mankind; w niektórych przypadkach obydwa człony wyrazu złożonego są wymawiane z jednakowym naciskiem, jak w easy-going, man-made czy apple pie.
www.jezykiobce.pl
13
UNIT 1 TYPES OF ENGLISH
IV. JĘZYK OFICJALNY I NIEOFICJALNY Jak w każdym innym języku, także w angielskim możemy się wypowiadać ustnie bądź pisemnie w sposób formalny (formal) lub nieformalny (informal). Najważniejsze różnice, które naszą wypowiedź czynią formalną lub nieformalną/potoczną to: t GPSNZ TLSØDPOF o unika się ich w języku formalnym: Informal: wasn’t
hadn’t
can’t
they’re
we’ve
Formal:
had not
cannot
they are
we have
was not
t TUSPOB CJFSOB J LPOTUSVLDKF CF[PTPCPXF są charakterystyczne dla stylu formalnego: Informal:
Formal:
We gave the students instructions.
Students were given instructions.
People think he killed his wife.
He is thought to have killed his wife.
You have probably misunderstood us.
There might have been a misunderstanding.
t [EBOJB X[HMǗEOF (relative clauses) są zwykle stosowane w pełnej formie w stylu formalnym – w nieformalnym często pomija się zaimki względne:
Informal:
Formal:
The researcher believes it is necessary…
The researcher believes that it is necessary…
We think it is important to…
We think that it is important to…
t [BJNFL X[HMǗEOZ whom jest częściej stosowany w języku formalnym; w nieformalnym preferowany jest zaimek who:
Informal: They have chosen the man who you haven’t met before. Formal:
They have chosen the person whom you have not met before.
t USZC SP[LB[VKnjDZ może występować w języku nieformalnym, należy go jednak unikać w stylu formalnym lub „złagodzić”, dodając please:
Informal:
Formal:
Remember to …
Please remember to…
Don’t speak to the driver.
Passengers are asked not to speak to the driver.
www.jezykiobce.pl
17
ANGIELSKI dla zaawansowanych NIE GRYZIE!
EXERCISE 6 Paraphrase the sentences using the words given. The meaning should remain the same or very similar. 1. Everyone must obey the rules. ALL PARTIES It is essential 2. You may ask what we are getting at. ONE what we are implying. 3. You can’t touch the goods. BE Goods 4. We can do nothing about that stuff. PROBLEM Nothing 5. If you come up with an idea, please share. SUGGESTIONS Should
to make, do not hesitate to share them.
6. The company stopped producing that model years ago. CEASED The company
that model a long time ago.
7. We used two different methods to carry out the research. THERE of research. 8. We think it is a very good solution. THIS a very good solution. 9. The new software is a piece of cake. FRIENDLY The new software is 10. Hope to hear from you soon. FORWARD I
20
from you soon.
UNIT 9 TRAVELLING like moths to a flame scarce resources earn one’s spurs largess let-down to make a gesture lodge leisure wonder creepy-crawlies riparian scenery cobbled streets to exploit thin on the ground scorched murky tainted veld
W tym rozdziale: poznasz słownictwo przydatne w podróży; nauczysz się zmieniać szyk zdania za pomocą inwersji.
UNIT 9 TRAVELLING
EXERCISE 1 Read the text and choose the correct answer. 1. For a few decades... a) tourism has been a source of income for many countries b) tourism has rapidly developed on scarce resources c) tourism has been facing problems on a mass scale 2. In the late 1960s and early 1970s... a) the citizens of Northern European countries started to travel to the south of Europe b) everyone wanted guaranteed sunshine for their summer holidays c) the idea of mass tourism started to disappear 3. Thanks to tourism... a) many historical and natural sites have been neglected b) many success stories have been produced c) many ancient and natural sites have been preserved and rejuvenated 4. Dubai and Sochi... a) are the two holiday resorts most often described by tabloids b) have both outrun all their competitors c) have both undergone a huge and rapid transformation
EXERCISE 2 Read the text again and decide whether the statements are true or false. 1. Tourism on a mass scale has developed over the last 20 years.
T/F
2. The idea of tourism has been around since the 19th century.
T/F
3. Tourism became a fundamental way of modern life in the late 20th century.
T/F
4. The tourism sector first started to develop in North Africa.
T/F
5. In the 1980s the British would spend their holidays in Asia.
T/F
6. Many countries that emerged after periods of instability or dictatorship were eager
T/F
to enter the tourism market. 7. The developing countries based their activities on Western success stories.
T/F
8. Sochi has successfully undergone a transformation and it is believed that it has
T/F
staying power.
www.jezykiobce.pl
127