Binnenwarmtepompen voor kleine en middelgrote woningen goede oplossing

Een binnenwarmtepomp, ook wel ventilatiewarmtepomp genoemd, werkt uitsluitend met de afgezogen ventilatielucht uit de woning, die via mechanische of balansventilatie uit de woning wordt gehaald. De energie uit deze afgezogen, warme lucht wordt hergebruikt voor de verwarming van de woning. Daardoor gaat deze warmte niet verloren. Dat gebeurt door deze warme lucht van circa 20 graden terug te koelen tot wel -15 graden die weer naar buiten gaat, waardoor de warmtepomp 35 graden of meer kan afgeven aan de warmteafgiftesystemen in de woning.

In de hybride variant springt de cv-ketel op echt koude dagen bij. Tijdens de andere, minder koude maanden heeft de warmtepomp de hulp van de cv-ketel niet nodig en verwarmt deze het huis alleen. In deze hybride variant is de cv-ketel nog wel nodig voor het warm tapwater. In de all-electric modellen kan de binnenwarmtepomp met een boilervat ook warm tapwater maken. Er is dan op koude dagen wel een elektrisch naverwarmingselement nodig voor zowel warm tapwater als ruimteverwarming. Het verschil met een lucht/water warmtepomp is dat er geen buitenunit nodig is en er dus buiten geen geluidsproductie is.

Als het gaat om het nut van binnenwarmtepompen of ventilatiewarmtepompen is Dick van ’t Slot, expert op het gebied van warmtepompen bij adviesbureau DWA duidelijk: “Alle vormen van hernieuwbare energie zijn voor de energietransitie van groot belang; die moeten we gewoon pakken. In die zin sta ik positief tegenover dit soort warmtepompen, omdat ze daaraan bijdragen. De warmte uit de ventilatielucht blaas je niet meer naar buiten, maar wordt hergebruikt door de warmtepomp.”

Maar Van ’t Slot is niet alleen maar positief, want een binnenwarmtepomp is niet in alle soorten woningen van nut. “Het is mooi dat ie warme binnenlucht hergebruikt, maar hij kan bij lage buitentemperaturen per definitie niet de volledige warmtevraag dekken. Hoewel dit ook geldt voor sommige luchtwarmtepompen is er voor all-electric oplossingen dus altijd een elektrisch element nodig voor de koude dagen. Als je dit soort warmtepompen alleen gaat enten op ventilatielucht, en wil je daar voldoende vermogen uithalen, moet je extra gaan ventileren. De lucht die je daarmee uit de woning haalt, moet ook weer worden toegevoegd. En dat is altijd koude buitenlucht, die voor binnengebruik weer verwarmd moet worden. Dus gaat de warmtevraag weer omhoog.”

“Daarbij komt dat er in vergelijking met een buitenluchtwarmtepomp minder lucht over de verdamper gaat, waardoor het rendement wel wat minder wordt bij koude dagen. Je moet de ventilatielucht namelijk verder afkoelen.”

Richard Vermeeren van Inventum Technologies ervaart dat er veel onwetendheid in de markt is over binnenwarmtepompen. “Wanneer is dit systeem met ventilatielucht als bron een geschikt puzzelstukje in de verduurzamingspuzzel en wanneer juist niet? Daarin ben ik de eerste om te erkennen dat het zeker geen oplossing is voor alle woningen in Nederland.”

Volgens Vermeeren is het een fabel dat er bij meer vermogen ook ongewenst meer geventileerd wordt. “Er wordt geventileerd, maar dat is niet meer dan over het algemeen benodigd is voor een gezonde ventilatie van de woning, zonder schimmels, hoofdpijn en alle bijkomende zaken van onvoldoende ventilatie in geisoleerde huizen. Een thema waar de laatste drie Corona-jaren zoveel aandacht voor geweest is. Dat je daar grotere kanalen voor nodig zou hebben dan met een MV-box of WTW-systeem is niet waar. Dat geldt alleen als je buitenlucht naar binnen trekt, maar dan spreek je niet meer over een binnenwarmtepomp maar over een lucht/water warmtepomp die binnen staat. Dat is een ander systeem”, aldus Vermeeren.

WAARVOOR WEL GESCHIKT?

Voor wat voor woningen zijn binnenwarmtepompen dan wel geschikt? Vermeeren: “Deze ventilatieluchtwarmtepompen zijn geschikt voor nieuwbouw en bestaande bouw. Nieuwbouwwoningen met een vloeroppervlak van 50 m2 tot 180 m2 leveren het meeste rendement op met dit systeem. In de bestaande bouw moet er in ieder geval een mechanische ventilatie, - type C - of balansventilatie - type D - aanwezig zijn. Dat is voorwaarde nummer 1. Voor hybride warmtepompen, dus naast een cv-ketel, zijn er naast die voorwaarde weinig belemmeringen in de bestaande bouw.”

Wil je gasloos, dan is die beperking er zeker wel. “Je moet dan goed kijken naar het warmteverlies van de woning. Als dit te hoog is, door beperkte isolatie, kies dan niet voor een binnenwarmtepomp,” stelt Vermeeren duidelijk.

Dick van ’t Slot van DWA benadrukt dit ook. “In de bestaande bouw is verduurzaming met warmtepompen alleen rendabel en goed te doen als de woningen goed geïsoleerd zijn. Dit geldt zeker ook voor de binnenwarmtepomp. Het draait nog steeds om een goed totaal-ontwerp van een woning, waarbij bouwkundige oplossingen zoals isolatie en zonwering niet kunnen ontbreken, naast installatietechnische oplossingen, zoals een ventilatiewarmtepomp.”

Dat de leverancier en fabrikant – Inventum Technologies heeft in Houten een eigen, Nederlandse fabriek staan met een tweede in aanbouw – heel helder is in deze voorwaarden, heeft een duidelijke reden. “Wij leveren niet rechtstreeks aan de consument, daar zit een groothandel en installateur tussen. Die laatste moet de klant goed informeren over de mogelijkheden en onmogelijkheden van een binnenwarmtepomp, zowel op het gebied van verwarming als ventilatie. En aan die kennis schort het nog wel, helaas. Vandaar dat wij installateurs kosteloos opleiden aan onze Inventum Academy, zodat we gaan voorkomen dat er problemen bij woningbezitters ontstaan.”

Niettemin worden in deze tijd, die nog steeds gedomineerd wordt door een hoge aardgasprijs, warmtepompen gezien als een van de belangrijke oplossingen om van het gas af te gaan. Van ’t Slot: “Dat zie je zeker terug in de stijging van het aantal aangeschafte warmtepompen, met of zonder buitenunit. Dan heb je aan een binnenwarmtepomp als hybride oplossing echt geen slecht product. Dat kan de komende 10, 15 jaar heel goed passen in de energietransitie, al worden die woningen hiermee niet nu al all-electric. Maar op korte termijn kan een woningeigenaar – individueel of woningcorporatie – kun je hiermee flinke stappen zetten. Als je dan ook nog de woningen goed kunt isoleren en je kunt overstappen op een lage temperatuur afgiftesysteem, zoals vloerverwarming, wordt het rendement van alle soorten hybride warmtepompen alleen maar beter, dus ook die van binnenwarmtepompen.”

Van ’t Slot wijst er nog wel op dat de valkuil kan zijn dat gebouweigenaren denken dat ze met het hybride installeren van binnenwarmtepompen, al dan niet in combinatie met isoleren en vloerverwarming, er al zijn. “Dit is geen eindpunt, want daar ben je pas wanneer je helemaal van het gas af gaat, ook voor het warm tapwater.”

Richard Vermeeren vult hierop aan dat all-electric wel mogelijk is, mits de woning goed geïsoleerd is. “Grote gebouweigenaren zoals woningcorporaties vinden dit steeds vaker een ideale oplossing voor het verduurzamen van hun woningvoorraad, zeker als ze toch doorpakken en ook de woningen extra isoleren.”

Inventum Technologies merkt dat Nederland volop bezig is met verduurzaming, want de verkoop van de binnenwarmtepompen gaat als een tierelier. “Ze zijn werkelijk niet aan te slepen. En dan mogen wij nog blij zijn dat we een eigen fabriek in Houten hebben, waardoor de wachttijd voor levering rond de 2 maanden is. Daarnaast kijken we ook slim mee met planning van de bouwers in bouwprojecten. Als we bijvoorbeeld 40 warmtepompen in totaal moeten aanleveren voor een project, dan leveren we die niet in 1 keer aan maar in meerdere batches. De pompen worden namelijk niet alle 40 in 1 week in de woningen geïnstalleerd. Zo kunnen we meerdere klanten tegelijkertijd van dienst zijn.”

In dat kader juicht Vermeeren ook toe dat steeds meer bedrijven uit de ventilatie-sector zich gaan bezighouden met het installeren van binnenwarmtepompen. “Dat is zeker een trend op dit moment, en ook niet heel verwonderlijk. Bij een binnenwarmtepomp zitten de F-gassen in de pomp en gaan niet via leidingen naar buiten, Je hoeft dus niet STEK gecertificeerd te zijn voor de plaatsing en service van onze toestellen. Daardoor kunnen veel meer installateurs deze binnenwarmtepompen installeren. En dat is goed, want om de klimaatdoelen in 2030 en verder te halen moeten we alles uit de kast halen, en hebben we iedereen nodig om woningen te verduurzamen”, aldus Vermeeren.

De eisen aan de equivalente daglichttoetreding voor nieuwbouw zullen vanaf 2024 worden vervangen door eisen aan de ‘Daglichtfactor.’ Met deze wijziging is geen verzwaring van de eisen beoogd, de eisen worden beleidsneutraal omgezet op basis van onderzoek. Mark Veldjesgraaf van Techcomlight juicht de nieuwe bepalingsmethode toe, maar legt ons uit dat het toch een ingrijpende wijziging is, met een behoorlijke uitdaging voor ontwerpers.