Literary Folio-Filipino-Jesua-Monce-Nakpil

FILIPINO 8-NAKPIL

BAGONG NORMAL BUHAY SA GITNA NG PANDEMYA

JESUA SALAMAT

PAUNANG

SALITA

Ang bawat parte ng aklat na ito ay gawa ng nag-iisang estudyante para kaniyang gawain sa paaralan. Ang mga akdang pampanitikan ay kaniyang ginawa at ang iba ay nakita at nahanap niya sa 'internet.'

Sa dami ng oras na kanyang ginugol upang humanap ng naaangkop na tema at usapin. Siya ay masayang ihahandog sainyo ang "BAGONG NORMAL: Buhay sa Gitna ng Pandemya" ni Jesua Monce A.. Salamat 8-Nakpil sa tulong ng kalakip na awtor ng mga sumusunod na panitikan.

Maraming Salamat sa pagbabasa!

Nawa'y kayo ay masiyahan!

PASASALAMAT Nais ko sanang panimulan ang aking pasasalamat sa mga taong palaging tumutulong saaking matuto sa arawaraw. Kay Ginoong Mervin Cruz na aking guro sa Filipino, masaraming salamat sa pagtulong at paggabay saakin.

Nais ko ding pasalamatan ang aking mga magulang na sumuporta at tumulong saking makapag-aral at magawa ang proyektong ito.

At sa huli, nasi kong pasalamatan ang aking sarili marahil nakakayanan kong tugunan at gawin ang librong ito kahit pa sa gitna ng pandemya.

PAGHAHANDOG Ang librong ito ay aking inihahandog sa mga natatanging "frontliners" na patuloy at walang sawang pumupuksa ng COVID-19. Nais kong ipaalam na kami ay patuloy na nagpapasalamat sainyo at walang sawang humihiling na matapos na ang lahat na ito at bumalik na sa normal ang lahat.

Bukod sa kanila, ibig ko ding ihandog ang librong ito sa aking pamilya na walang tigil ang pagsusuporta at pagmamahal saakin.

Sa aking mga guro at kamag-aral na tinutulungan akong matuto at mag-aral ng masaya, inihahandong ko din ito sainyo. Sana'y mabasa niyo ito.

TALAAN NG LINALAMAN 01.........................MGA TULA 02.........................Pandemya 03...........................Bayanihan 04..............................Leksyon 05........MGA MAIKLING KWENTO 06..........................kwentong pandemya 13..............................kwentong sapalaran 21....................Mga Sawikain 29......................................Alamat 38......................................Pabula 41......................KATAPUSAN

Mga

01

Tula

Pandemya Sa bawat yugto ng buhay, may mga taong aagapay.

Ang pandemyang ating winawakasan, ay isa palang rason upang tayo'y magmahalan.

Ating ambag ay puwang pagsunod, sa mga patakarang ipinatupad.

Walang sawang pag-iintindihan, upan ang dating normal ay makatamtan, ni: Jesua Monce A. Salamat

02

ni: Jesua Monce A. Salamat

Bayanihan

Pitungpu't walong bahagdan na ang naapektuhan, ng pandemyang nagbago sa buhay ng karamihan.

Walang tigil na pagpapaalala; "Ma'am, face mask niyo ho," Ang solusyong ay hindi lamang gamot, pati pagsunod.

Tulong-tulong tayong bumangong muli, bayanihan 'to!

Ating bayan ay aahon kalakip ang proteksyong parang bato.

Liwanag ay siyang kikislap sa madilim na "new normal." halina't talunin 'to gamit ang gabay ng may kapal.

03

LeksyOn

ni: Lenielyn Carcido Pandemyang ating nararanasan, Hudyat na tayo’y dapat magtulungan, Simpleng gawi’y napakalaking bagay, Upang tayo’y makapagligtas ng milyong buhay.

Ang panahong ito ng pandemya, Ay panahon para sa ating pamilya, Panahon na lubos na pagpapahalaga, At pagpapatibay ng ating pananampalataya.

Huwag iisiping tayo’y pinarusahan, Bagkus tayo’y binigyan leksyon lamang Upang ipaalala ang ating mga nakaligtaan, , Bumalik sa dapat nating pinaniniwalaan.

04

Mga Maikling Kwento

05

Kwentong Pandemya...

Mga kwento sa gitna ng pandemya

06

SINUSUBUKAN NG 72 TAONG GULANG MAHALAGANG MANGGAGAWA MANATILING MALUSOG HABANG NAG-AALAGA NG IBA “Parati akong naka-maskara sa trabaho. Tinatanggal ko lang ito kapag natutulog ako.”

Isinulat ni: Lilian Atanzo at Pat Nabong

Bago ang COVID-19 pandemya, parating nagtatrabaho si Lilia Antazo. Lumipat sa Estados Unidos ang 72 taong gulang Pilipinang dayuhan kasama ang kanyang asawa at pinaka batang anak noong 2001. Simula noon, nagtatrabaho siya bilang isang pribadong tagapag-alaga.

Nagluluto ng pagkain, naglilinis ng bahay at namimili siya para sa mga pasyente niya. Binibigyan niya sila ng gamot at inaalagaan niya sila na parang sarili niyang nanay, ayon kay Antazo. Pero nagbago ang lahat dahil sa coronavirus.

Kinuwento ni Antazo sa Borderless Magazine ang buhay niya sa gitna ng COVID-19 pandemya.

07

SINUSUBUKAN NG 72 TAONG GULANG MAHALAGANG MANGGAGAWA MANATILING MALUSOG HABANG NAG-AALAGA NG IBA

Lagi akong nakamaskara sa trabaho. Tinatanggal ko lang ito tuwing natutulog ako.

Nakakabagot sa trabaho. Nakakabagot at nakakatakot. Nakakatakot dahil kapag sumasakay ako ng bus o tren papunta sa trabaho, iniisip ko, “Paano kung magkasakit ako?” Sobrang takot ako dahil may hika ako. Maingat talaga ako sa lahat.

Ngayon, bakante ang iskedyul ko. Dati-rati, dalawa ang pasyente ko pero dahil sa COVID-19 tinatanggihan ko na ang trabaho. Marami pa rin nag-aalok ng trabaho pero umaayaw na ako. Natatakot akong bumiyahe at makihalubilo sa mga tao.

Isang pasyente lang sa North Side ang inaalagaan ko tuwing Sabado at Linggo.

08

SINUSUBUKAN NG 72 TAONG GULANG MAHALAGANG MANGGAGAWA MANATILING MALUSOG HABANG NAG-AALAGA NG IBA

Medyo mas bata sa akin yung pasyente ko.

Matigas ang ulo niya. Kalmado lang ako. Nagumpisa akong magtrabaho doon nung Agosto pagkalabas niya ng ospital. Naglilinis ako ng kusina at banyo niya, nagbabakyum, nagpapaspas, at nagdidilig ang halaman niya.

Pagdating ko sa bahay niya, pinapainom ko siya ng gamot, naghahanda ng almusal, naghuhugas ng plato, nagpapalit ng bedding at naglilinis. Inaayos ko ang buhok niya pagkatapos niya maligo. Lalabas ako at bibili ng mga kailangan niya, katulad ng gamot at pagkain. Minsan nag-oorder kami ng pagkain at minsan nagluluto ako. Wala akong reklamo, okay siya.

09

SINUSUBUKAN NG 72 TAONG GULANG MAHALAGANG MANGGAGAWA MANATILING MALUSOG HABANG NAG-AALAGA NG IBA

Gusto ng pamilya ko tumigil ako sa pagtatrabaho.

Pero kailangan maintindihan nila na hindi ko kailangan tumigil.

Kaya ko alagaan ang mga gumaling na sa coronavirus. Bakit hindi? Kaya kong protektahan ang sarili ko. Nars yung anak ko at nagkaroon siya ng COVID-19.

Ipinagluto ko siya, tinupi ang damit niya, lahat. May sarili siyang banyo at hindi namin hinawakan ang pinto niya. Nag-alala ako pero palaban siya.

Sinabi niya sa akin, “Mabuti kung alagaan ako ng pamilya ko dahil wala akong tiwala sa ibang tao.”

Kaya inalagaan ko siya, at ngayon okay na siya.

10

SINUSUBUKAN NG 72 TAONG GULANG MAHALAGANG MANGGAGAWA MANATILING MALUSOG HABANG NAG-AALAGA NG IBA

Importante ngayon ang lahat ng frontline na manggagawa. Gusto ko makatulong sa mga nangangailangan.

Sa lahat ng mga tagapag-alaga, sana hindi lang kayo nagtatrabaho para sa pera. Pagbutihin ninyo ang trabaho ninyo. Pagbutihin ninyo ang trabaho ninyo at maging maalalahanin at tapat. Sana maging mapayapa na ang lahat at matapos ang pandemya.

Marami akong pamangkin na nag-alok na magalaga sa akin kapag tumanda ako dahil ako ang nagpa-aral sa kanila. Sa tingin ko, lima silang nagtapos at nagtatrabaho na. Nars yung isa. Yung isa, manager, at yung isa may sariling negosyo.

11

SINUSUBUKAN NG 72 TAONG GULANG MAHALAGANG MANGGAGAWA MANATILING MALUSOG HABANG NAG-AALAGA NG IBA

Tinatawag ko silang mga iskolar ko. Nasa Pilipinas sila. Kapag tumanda ako, uuwi ako sa Pilipinas. Pero sabi ng anak ko dito sa Amerika, dapat manatili ako dito at aalagaan niya ako.

Ganon din ang sinasabi ng anak ko sa Pilipinas.

Yung anak kong pastor, aalagaan din daw ako. Wala akong problema kapag tumanda ako.

Tuloy pa rin ang trabaho hangga’t malakas ako.

Kaya ko pa tumakbo. Kaya ko pa gumalaw. Kaya ko pa magtanim ng bulaklak sa hardin ko. Kaya ko pa gawin ang lahat. Salamat sa Diyos dahil binigyan niya ako ng malusog na katawan. Wala na akong hinihiling. Hindi ko hangad ang pera. Kalusugan lang.

12

G N O T N E W K G A P I K I K A P N A R A L A P A S 13

T A P ni Emmar C. Flojo A R Y A A G P Kahirapan ang nagbibigay N M A P AGU pasakit kay Mabel na dati-rati’y T wala silang inaalalang suliranin.

Maayos sana ang buhay nila noon, nakahit anong hilingin niya ay agad-agad masususnod. Subalit dumating ang pagkakataong nagkasakit ng malalang karamdaman ang kanyang ama na ngayo’y paralitiko dahil sa ‘di agad naagapan karamdaman. Isa pa roon ay pagkasara ng pinapasukan ng kanyang inay. Wala silang magawa ng kanyang kapatid kundi ang tumigil na lamang sa kanilang pag-aaral.

Bitbit sana na niya ang diplomang dapat sanay mukukuha na niya ng kasalukuyang taon.

Gunita niya ang mga masasayang araw na gusto niyang maging abugasiya ngunit ang sisidlang pangarap ay napunta sa paghihintay.

14

T A P ni Emmar C. Flojo A R Y A A G P Panganay siya sa dalawa N M A P AGU niyang kapatid na mula ng T magkasakit ang kanyang tatay ay siya na ang kumakalinga rito dahil wala ng panahon ang kanyang nanay sa pag-aasikaso rito. Simula noon ay tumutulong pa siya sa pagtitinda ngkakanin sa lansangan. “Inay makakapagtapos pa kaya ako?” tanong niya sa kanyang inay. “Anak hindi sa lahat ng pagkakataon ay ganito tayo, may awa rin ang Diyos basta’t maniwala lang tayo sa kanya, Dahil ang bawat pagsubok ay may kaakibat na kaginhawaan kung itoy iyong malalagpasan,”tugon ng kanyang Inay sa kanya. “Ano na lang kaya kung mamasukan na lang ako bilang katulong? Para naman makatulong ako sa gastusin dito sa bahay at sa pambili ng gamot ni Itay.”“Salamat anak! Pero bata ka pa para magbanat ng buto, hayaan mo na lamang ako magpuno ng pangangailangan natin.”

15

T A ni Emmar C. Flojo P A R Y A A Isang araw, “Inay… Inay si G P N M A itay!”

Pabulyaw at humahagulgol U P AG na sabi.

Hikbi ni Mabel habang T

nakaratay ang kanyang Itay na wala ng buhay. Iyon na marahil ang pinakamabigat na nangyari sa buhay ng kanyang Pamilya—ang mawalan ng Padre de Pamelia sa kanilang bahay. Tulala at wari malayo ang kanyang iniisip habang nagsisipag-iyakan ang kanyang dalawang kapatid. Isang linggong nagluksa ang Pamilya Dela Cruz,pagkatapos ng pagluluksang yaon ay kasunod ng pagbabago sa estado ng kanilang pamumuhay.Kung dati-rati’y naglalako siya ng kakanin sa lansangan ay namasukan siya bilang kasambahay.

Samantalang ang dati niyang ginagawa ay pinagpatuloy ng kanyang kapatid. Simula noon ay nahirapan siyang makibagay sa takbo ng kapalaran.

16

T A ni Emmar C. Flojo P A R Y A A Natuto siyang makipamuhay sa G P N M A mura niyang gulang at doon niya U P AG naranasan ang hirap ng kanyang T

napasukan. Minsan na rin siyang inalok upang sumayaw sa lilim ng ilaw ngunit inisip niya ang nararapat na hindi niya gagawin ang bagay na iyon.

Ang pagkakataong makapag-aral ay minsan na rin sumagi sa kanyang isipan na sa kanyang pagtatrabaho’y inalok ng kanyang amo.

“Hija gusto mo pa bang magpatuloy sa iyong pag-aaral?” tanong nito sa dalaga. Biglang napatingin si Mabel sa kanyang amo subalit ang bagay na iyon ay parang napakaimposible sa katayuan niya.

Iniisip niya na mahirap pagsabayin ang pag-aaral at pagtatrabaho. “Hija gusto mo pa bang magpatuloy sa iyong pag-aaral?” ulit nitong sambit. Ngunit sa pagkakataong yaon,

17

T A P ni Emmar C. Flojo A R Y A A G P hindi na niya pinalagpas ang N M A P AGU pagkakataong uli’y makapag-aral T siya. Tumangon na lamang siya “Oho…!” tugon niya dito. “Simula bukas pupunta ako sa eskuwelahang papasukan mo, gabe ka na lang pumasok para naman ‘di maantala ang pagtatrabaho mo,” usisa ng kanyang amo. “Maraming Salamat po.”

Sa kanyang kinikita sa kanyang sweldo ay doon niya kinukuha ang panggastos niya sa pagpapaaral sa kanyang mga kapatid.

Isang gabi tinanong niya ang amo niya kung bakit ganito na lamang ang ipinapakita sa kanya nito. At doon na niya nalaman na may anak na pala ang kanyang amo.

Na dapat sanay katulad nang gulang niya pero sadyang binawian ito ng buhay sa murang edad dahil sa aksidenting yaon. Nakikita ni Don Pedro sa kanya ang buhay ng namayapang anak kaya maganda ang

18

T A P ni Emmar C. Flojo A R Y A A pakikitungo nito kay Mabel.

G P N M A P AGU Tinuturing ni Don Pedro si Mabel na parang tunay niyang anak.. “Eh T Sir asan po si Maam?”tanong niya rito.

“Simula nong namatay ang aming anak, sinisisi niya ang lahat sa akin, lumayas siya na wala man lang paalam.” “Diko nga mabatid kung bakit iniwan niya ako, siguro tama nga ang maam mo na dapat ako managot sa lahat.”

Pagkatapos ng usapang iyon doon niya nalaman ang lahat ng mga bagay na waring itinatanong sa kanyang sarili na kung bakit ganun na lamang ang pakikitungo ng kanyang amo.

Ganun pa man, kahit mahirap hatiin ang oras bilang katulong ay umaasa pa rin siyang mapagtapos niya ang kanyang mgakapatid at makakuha siya ng titulo sa kolehiyo.

19

T A ni Emmar C. Flojo P A R Y A Lumipas nga ang mga A G P N M panahonng natakda niyang A P AGU kapalaran ay natupad niya ang mga T bagay na matagal na niyang pangarap sa buhay. Sa pagkakataong iyon ay inaalay niya ang deploma’t medalyong nataggap sa kanyang minamahal—sa kanyang inay at mga kapatid at sa mga pagsubok na dumating sa kanyang buhay. Dahil sa pagsubok na dumating sa kanilang pamilya ay nakamit niya ang matagal na niyang inaasam-asam. Ang makapagtapos sa pag-aaral. Nabago ang lahat dahil sa mga bagay na di niya inaasahan.Ang pagkamatay ng kanyang itay ay natuto siyang kumilos para lamang mabuhay ang kanyang pamilya.

20

Mga Sawikain

21

1.) AMOY-PINIPIG

ibig sabihin: mabango, nagdadalaga hali,mbawa: amoy-pinipig si Grasya kaya't maraming nagkakagusto.

22

2.) Balat-sibuyas

ibig sabihin: sensitibo or madamdamin hali,mbawa: napakabalat-sibuyas ni aling Marites kaya't palaging iniiwan.

23

3.) Anghel ng Tahanan ibig sabihin: maliit na bata hali,mbawa: Si Mikoy ay anghel ng aming tahanan.

24

4.) Bukas sa loob

ibig sabihin: taos puso hali,mbawa: Bukas sa loob ng doktor na tulungan ang aling nanganganak sa kalsada.

25

5.) Dalawa ang mukha

ibig sabihin: taksil hali,mbawa: Hindi ko na kaibigan si Aya dahil dalawa pala ang kanyang mukha!

26

6.) Guhit ng tadhana ibig sabihin: itinakdang kapalaran hali,mbawa: Ito na yata ang aking guhit ng tadhana!

27

7.) Hawag sa leeg ibig sabihin: sunod-sunudan halimbawa: Si Luna ay hawak sa leeg ng kanyang mga magulang.

28

Alamat 29

Alamat ng Bahaghari

Sa simula pa lamang, mayroon ng pitong kulay dito sa mundo. Sila ay sina Pula, Kahel, Dilaw, Luntian, Bughaw, Indigo at Lila.

Inatasan sila ni Bathala na magbigay ng kulay dito sa mundo ngunit sa hindi inaasahang pagkakataon, hindi silamagkasundo-sundo. Sinabi ni Bathala, na magtulong-tulong at magbigayan sa lahat ng oras sa isa't-isa ngunit hindi nila ito ginagawa.

Patuloy silang hindi nagkakasundo sa iba't ibang bagay.

30

Alamat ng Bahaghari

Palagi silang nagkakaroon ng kumpitensya sa isa't-isa lalo na sa oras ng kanilang trabaho.

Sabi ni Luntian, Ako ang pinakamaraming nagawa dito kaya nararapat lamang na ako ang mabigyan ni Bathala ng gantimpala." Ngunit sumagot si Bughaw, "Anong sinasabi mo dyan na ikaw ang maraming nagawa?

31

Alamat ng Bahaghari

Hindi hamak na mas marami ang ambag ko kaysa iyo.

Tingnan mo na lamang ang karagatan at ang kalangitan, at iyong makikita ang aking pinaghirapan kung kaya ako ang nararapat na mabigyan na sinasabi mong gantimpala."

Ngunit hindi pa natapos ang alitan, bagkus ay lalo pa itong lumala dahil nakisali sa usapan ang iba pang mga kulay. Nagpapagalingan sila ng nagpapagalingan.

32

Alamat ng Bahaghari

Gusto nilang lahat na mabigyan ng gantimpala, kaya lalong tumindi ang kanilang kumpitensya.

Nagkagulo sila dahil sa kanilang pagtatalo.

Narinig ni Bathala ang nangyayari, ang pagtatalo ng mga kulay. Dahil dito, nagalit si Bathala. Pinarusahan sila nito. Sinabi niya, "dahil hindi kayo magkasundo, paparusahan ko kayo ng ayon sa inyong kagustuhan.

33

Alamat ng Bahaghari

Dahil palagi kayong magkakakumpitensya, gusto kong malaman ninyo ang kahalagahan ng kooperasyon sa isa't-isa. Ang kahalagahan ng bawat isa sa inyo.

Mula ngayon hanggang sa habang buhay.

Gagawin ko kayong isa upang nang sa gayon ay maramdaman ninyo ang inyong kahalagahan at kagandahan ng bawat isa sa inyo."

34

Alamat ng BahaghariKung kaya, pinagsama

ni Bathala ang pitong kulay.

Pinagdikit dikit niya ang mga ito.

At dahil sa sobrang nagalit si Bathala kung kaya siya ay nahabag sa pagiyak. At nagtago ang mga kulay sa takot kay Bathala.

Lumabas na lamang sila pagkatapos umiyak ni Bathala. Ngunit laking gulat nila nang sila'y lumabas ay dikit-dikit na sila. Hindi na nila mapaghiwalay ang kanilang mga sarili kahit anong pilit nila. At nalaman nila na mula sa pito, sila'y naging isa.

34

Alamat ng Bahaghari Sa pangyayaring iyon,

sinasabing si Bathala na kanilang hari ay nahabag. Kung kaya ngayon, ang habag na hari na pinagmulan ng mga ito ay sa paglaoy naging bahaghari.Ang pitong kulay ay tinawag na bahaghari.

Mapupuna natin ngayon na ang bahaghari ay lumalabas na lamang pagkatapos ng ulan na nangangahulugang pagiyak ni Bathala. At makikita natin dito ang pitong kulay na naging isa na hanggang sa ngayon ay tinatatawag nating "Bahaghari."

35

PABULA

36

ANG ALITAPTAP AT PARU-PARO May isang Paruparo na pinaglaruan ng isang batang lalaki. Iniwan niya itong nakabaligtad at kakawag-kawag sa lupa.

Paruparo : Saklolo! Tulungan ninyo ako!

(Dumaan si Langgam at narinig ang sigaw ni Paruparo) Langgam : Gusto kitang tulungan, ngunit nagmamadali ako. Maganda ang sikat ng araw at maghahanap pa ako ng pagkain.

(Umalis si Langgam at iniwan ang kaawaawang Paruparo) Paruparo : Saklolo! Maawa kayo sa akin.

Tulungan ninyo ako. (Dumating si Gagamba. Lumapit siya kay Paru-paro)

37

ANG ALITAPTAP AT PARU-PARO Gagamba : Gusto kitang tulungan ngunit pagagandahin ko pa ang aking bahay.

Mangunguha pa ako ng sapot. (At umalis si Gagamba)

Paruparo : O Bathala! Tulungan po ninyo ako.

Didilim na at magsisitulog na ang kasama kong kulisap. Wala nang sa akin ay makakakita.

(Pagod at gutom na si Paruparo. Napaiyak siya. Nang pahiran niya ang kanyang luha ay may napansin siyang papalapit na pakislapkislap na liwanag) Alitaptap : Naku, bakit ka nandiyan? Napaano ka at kawag ka nang kawag?

38

ANG ALITAPTAP AT PARU-PARO Paru-paro : Sa aking paghahanap ng nektar sa mga bulaklak ay hinuli ako ng isang batang lalaki. Pinaglaruan niya ako at iniwan niya akong nakabaligtad dito.

Hindi ko kayang tumindig na mag-isa upang lumipad. Maaari bang tulungan mo ako?

Alitaptap : Aba, oo. Sandali lang, tatawag ako ng makakatulong ko. (Ilan pang sandali ay dumating ang maraming alitaptap).

Paruparo : Maraming salamat sa inyo. Kayo ang sagot ni Bathala sa aking dalangin.

Kaybuti ng inyong kalooban…

39

ANG ALITAPTAP AT PARU-PARO Alitaptap : Walang anuman, kaibigang Paruparo. O sige, aalis na kami.

Paruparo : Aalis na rin ako. Pupunta na ako sa aking tahanang bulaklak. Salamat na muli.

Aral: Makikilala mo kung sino ang iyong tunay na kaibigan sa oras ng kagipitan.

Huwag mag-atubiling tumulong kung may kakayahan. Mas maigi ang nagbibigay ng tulong kaysa ikaw ang tinutulungan.

40

KATAPUSAN GINAWA AT IPINASA NI: JESUA MONCE A. SALAMAT 8 SPJ NAKPIL GURO: GINOONG MERVIN CRUZ Maraming Salamat sa pagbasa!

41