Ouderen met flair

Jaarlijkse uitgave in kader van 'DE WEEK VAN DE DERDE LEEFTIJD' - Jaargang 6

OUDEREN

! r i a l f t e m

INHOUD

INHOUD

10 NIERZIEKTEN

20 HASSELT ZORGSTAD

5 HARTFALEN

14 MANTELZORG

24 ZORA

6 HET LIAISONTEAM

16 PASTORALE DIENST

26 PUZZELPLEZIER

8 BEWEGEN

18 HEUPOPERATIE

27 SPOEDGEVALLEN

2

OUDER WORDEN, HET IS DE ZORG VOOR IEDEREEN

VOORWOORD Ouderenzorg neemt in het Jessa Ziekenhuis een belangrijke plaats in binnen de zorgverlening.

Onze 6 geriatrieafdelingen kunnen samen 155 kwetsbare ouderen opnemen. Daarnaast verblijven op andere afdelingen in ons ziekenhuis veel oudere patiënten die een specifieke zorg en benadering vragen. Op de afdeling sp-psychogeriatrie kunnen ouderen terecht die specifiek met geheugen- of gedragsproblemen geconfronteerd worden.

Voor al die ouderen staan bij Jessa 135 ENTHOUSIASTE MEDEWERKERS, 6 GERIATERS en 1 OUDERENPSYCHIATER van het zorgcluster geriatrie paraat om aan de gevraagde noden

tegemoet te komen en hen te omringen met warme zorg.

In 2016 leggen we bij de zorgverlening voor ouderen de klemtoon op drie grote punten: het VOORSTELLEN van de zorgverleners aan de patiënten alvorens met de zorg te starten, het VEILIG TOEDIENEN VAN MEDICATIE en de OVERDRACHT VAN INFORMATIE bij ontslag naar de

thuiszorg en huisarts. Daarnaast is het de uitdaging voor geriatrie om doelstellingen vast te leggen die u als patiënt wilt bereiken tijdens uw opname, en dat in overleg met het multidisciplinair team en de geriater.

Niemand twijfelt er nog over: OUDER WORDEN, HET IS DE ZORG VOOR IEDEREEN. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat dat als thema werd gekozen voor de Week van de derde leeftijd, die op maandag 21 november start. Ook wij schenken die week extra aandacht aan de ouderen en organiseren op alle campussen van Jessa een aantal leuke activiteiten. Een overzicht van alle activiteiten vindt u op het programmabord in de gang van de geriatrieafdelingen.

Traditiegetrouw brengen we naar aanleiding van de Week van de derde leeftijd ook dit jaar het tijdschrift ‘Ouderen met Flair’ uit, dat inmiddels al aan de zesde editie toe is. Dit tijdschrift is er dankzij de inzet en het enthousiasme van de medewerkers van de afdelingen geriatrie.

Wij wensen u alvast veel leesplezier en een aangenaam verblijf! dr. Guido Claes, medisch manager Anita Jans, zorgmanager

REDACTIE: Sarah Chavatte en Hanne Sourbron HOOFD- EN EINDREDACTIE: Anita Jans en Ingrid Nenczl VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt VORMGEVING: marjanwuyts Grafische Vormgeving

3

WELKOMSTWOORD

WELKOM

“Oud worden is de enige manier om lang te leven”, luidt een volkswijsheid.

Maar daarmee is de kous niet af. Ouder worden betekent niet gewoon verder gaan met leven, maar ook geleidelijk anders omgaan met het leven.

De bevolking vergrijst. Daardoor worden hoe langer hoe meer oudere patiënten in het ziekenhuis opgenomen. Een aantal van hen heeft een erg kwetsbare gezondheidstoestand en moet een ‘globale geriatrische benadering’ krijgen: speciale zorg met bijzondere aandacht voor de cognitieve, fysische en psychosociale capaciteiten.

Probleem is dat de geriatrische afdelingen vandaag niet meer altijd kunnen voldoen aan de steeds toenemende behoeften. Geriatrische patiënten worden vaak ook verzorgd op andere, niet- geriatrische afdelingen (bijvoorbeeld voor het plaatsen van een heupprothese), terwijl ze ook geriatrische zorg nodig hebben. Een verpleegkundige op een dienst chirurgie is niet opgeleid om met de multipathologie van een geriatrische patiënt om te gaan, wat de zorgkwaliteit niet altijd ten goede komt. Daarbij spelen de ‘interne geriatrische liaisonteams’ een belangrijke rol. Zij bezoeken op niet-geriatrische afdelingen de patiënten met hoog geriatrisch risico en formuleren hun aanbeveling over de te verlenen zorg.

De zorg voor de oudere beperkt zich echter niet altijd tot het ziekenhuis. Sommige ouderen verkiezen om, ook in geval van zorgbehoevendheid, zo lang mogelijk thuis te blijven. In deze thuissituaties spelen de informele zorgverleners -de mantelzorgers- een belangrijke rol. De sociale dienst kan hulp bieden door de zorgvrager wegwijs te maken in het netwerk van ondersteunende diensten binnen de thuiszorg. Ook de huisarts speelt een belangrijke rol in de medische zorg en de algemene opvolging van de zorgsituatie. Hij is voor gezondheidsproblemen vaak het eerste aanspreekpunt en kan op basis van signalen preventief ingrijpen. Vaak komen ook verschillende paramedici aan huis en vanuit hun invalshoek dragen zij ertoe bij dat de zorg voor de oudere zo goed mogelijk verloopt.

“Pas als er oog is voor de zorgen en er oor is voor het verhaal, is er ruimte om te bloeien en kan men samen verder groeien naar een mooie oude dag. Ouder worden, de zorg van iedereen.”

ANNEMIE GROSEMANS, HOOFDVERPLEEGKUNDIGE GERIATRIE 6

4

CARDIOLOGIE

HARTFALEN en senioren

H

ARTFALEN BETEKENT IN FEITE EEN VERMOEID HART HEBBEN, DAT NIET GOED MEER WERKT OM HET BLOED TE LATEN CIRCULEREN. WANNEER HET HART VERMOEID IS, HEEFT DAT GEVOLGEN VOOR HET HELE LICHAAM EN MEER BEPAALD VOOR HET FUNCTIONEREN VAN ONZE ORGANEN. DE OORZAKEN VAN HARTFALEN ZIJN VELERLEI EN HET KAN ONTSTAAN OP ELKE LEEFTIJD, MAAR DE KANS NEEMT TOE NAARMATE JE OUDER WORDT.

De voornaamste klachten of symptomen van hartfalen zijn kortademigheid (bij inspanning), vermoeidheid, gezwollen voeten en enkels, gewichtstoename, slecht slapen,… Een effectieve behandeling is een combinatie van aangepaste geneesmiddelen en aangepaste voedingsmiddelen, in het bijzonder zout- en vochtbeperking.

De meeste voedingsmiddelen bevatten van nature zout, probeer dat dus te beperken tot 6 gram per dag.

Dat kan bijvoorbeeld door zo weinig mogelijk zout te gebruiken als je kookt. Vermijd ook zoveel mogelijk kant- en klare maaltijden, gezouten/gerookte vleeswaren en bouillonblokjes.

OEDEEM

HOGE BLOEDDRUK

KORTADEMIGHEID

Verder is een relatieve vochtbeperking meestal noodzakelijk. Concreet betekent dat dat je maximum 1,5 à 2 liter vocht per dag opneemt. Onder vocht verstaan we alles wat drinkbaar is: soep, koffie, water, frisdrank, thee, sap,… Door minder zoute voedingsmiddelen te eten, ga je sowieso minder dorst hebben.

Om je klachten te verlichten en verergering te voorkomen, is het belangrijk dat je de adviezen van je arts en diëtist(e) opvolgt.

KIM SCHOOVAERTS, DIËTISTE

5

LIAISON GERIATRIE

HET LIAISONTEAM: WIE ZIJN WE, WAT DOEN WE EN WAT

D

E WEEK VAN DE OUDERE ZORGVRAGER, HET IS EEN JAARLIJKS TERUGKEREND EVENT. VIJF VOLLE DAGEN WAAR WIJ ALS TEAM IEDER JAAR OPNIEUW NAAR UITKIJKEN! SAMEN MET DE COLLEGA’S BRAINSTORMEN EN PLANNEN MAKEN MET TUSSENDOOR EEN MOPJE OF EEN HEUSE LACHBUI.

Niet alleen proberen we de senioren in ons ziekenhuis extra in de watten te leggen. Deze week geeft ons als liaisonteam een extra kans om iedere medewerker op elke verpleegeenheid te overtuigen om mee te werken aan warme, respectvolle en kwalitatief hoogstaande zorg voor alle ouderen opgenomen in ziekenhuis, iedere dag opnieuw.

Tijdens het zorgen voor een patiënt, kijken wij door verschillende brillen: - de PROFESSIONELE BRIL, waarbij we de beste medische, verpleegkundige zorg willen bieden; - de FAMILIEBRIL waarbij we beseffen dat het ook onze mama of papa zou kunnen zijn.

6

WIE ZIJN WIJ? Door de vergrijzing worden er hoe langer hoe meer oudere patiënten opgenomen in het ziekenhuis. Uiteraard hebben ze dan recht op een globale geriatrische benadering. Daarom riep de overheid ongeveer 10 jaar geleden de interne liaison geriatrie in het leven, ook wel gekend als het geriatrisch supportteam.

Ons liaisonteam bestaat uit medewerkers die allemaal gespecialiseerd zijn in geriatrie. Denk maar aan de geriater, de geriatrische verpleegkundige, de ergotherapeut, de kinesist, de diëtist en de logopedist. Verder werken wij nauw samen met de collega’s van de sociale dienst en andere ondersteunende diensten.

IS ONS STREEFDOEL? WAT DOEN WIJ?

ONS STREEFDOEL

Wij evalueren patiĂŤnten met een hoog geriatrisch risicoprofiel en formuleren aanbevelingen over de te verlenen zorg. En dat op de niet-geriatrische verpleegafdelingen, in heel het Jessa Ziekenhuis.

Alles wat we doen, is gericht op een zo goed mogelijk herstel en het bereiken van een maximale zelfredzaamheid, zodat de levenskwaliteit van de oudere zorgvrager verbetert. Door op een holistische wijze naar onze ouderen te kijken, proberen we bovendien een verlenging van de opname of een heropname te voorkomen.

Verder brengen we mogelijke problemen in kaart, zoals ondervoeding, valrisico, psychische problemen en slikstoornissen.

We kijken dus naar het geheel in plaats van ons te beperken tot datgene waarvoor de oudere initieel werd opgenomen.

Brigitte Willems

Manuella Smulders

Dagelijks bespreekt ons team deze risicopatiĂŤnten en formuleren we specifieke adviezen naar de behandelende arts en de verpleegkundigen van de afdeling.

Die adviezen worden eveneens meegegeven naar huis. Om een optimale zorg te garanderen, bezorgen we daarenboven een ontslagbrief aan de huisarts.

Inge Goeyvaerts

BRIGITTE WILLEMS, MANUELLA SMULDERS EN INGE GOEYVAERTS, LIAISONVERPLEEGKUNDIGEN

7

KINESITHERAPIE

BEWEGEN, ook iets voor 70-plussers?

S

PORTEN, ENKEL IETS VOOR JONGE MENSEN? DAT IDEE IS AL EEN TIJDJE ACHTERHAALD. STEEDS VAKER ZIEN WE DE FITTE VIJFTIGER OP DE FIETS, AL JOGGEND OF IN DE FITNESS. MAAR OOK VOOR 70-, 80- EN ZELFS 90-PLUSSERS BLIJFT SPORTEN GEZOND EN BROODNODIG! DE RICHTLIJNEN VAN DE WERELDGEZONDHEIDSORGANISATIE OVER HET BEWEGEN VOOR OUDEREN SCHRIJVEN HET VOLGENDE VOOR:

MINSTENS 30 MINUTEN PER DAG MATIG BEWEGEN OF 8000 STAPPEN PER DAG OF 3 KEER 20 MINUTEN INTENSIEF BEWEGEN EN Bijkomend minstens 2 keer per week specifieke activiteit om spieren en botten te versterken.

Tara Hanssen

8

De intensiteit van de specifieke activiteit wordt bepaald volgens subjectief aanvoelen, rekening houdend met functionele beperking.

Om risico van vallen te verminderen worden evenwichtsoefeningen en spierversterkende weerstandsoefeningen aanbevolen.

Je ziet, met die dagelijkse tocht naar de brievenbus en terug kom je niet toe!

Bewegen zou een dagelijks activiteit moeten zijn. Iets waar je tijd voor neemt en tijd voor maakt. Het levert een waslijst aan voordelen op. Naast de klassieke voordelen die vaak aangehaald worden zoals het positieve effect op spieren, hart en longen, is er ook een gunstig effect aangetoond op de botdichtheid, het evenwicht en zelfs het geheugen. Al die factoren samen verkleinen het risico op vallen en verlengen de tijd van kwalitatieve zelfstandigheid.

Weet je niet hoe te beginnen met bewegen?

In elke gemeente worden tegenwoordig lessen aangeboden. Of ga eens kijken in het fitnesscentrum bij jou in de buurt.

Als dat niks voor jou is, kan je begeleiding vragen aan een kinesist. Hij of zij helpt je graag op weg.

Veel beweegplezier!!

LIESBET VANHEMEL, KINESITHERAPEUTE

9

NEFROLOGIE

NIERZIEKTE op hoge leeftijd D

In dat opzicht kan het uitdiepen van de raakvlakken tussen nierziekten (nefrologie) en ouderengeneeskunde (geriatrie) als voorbeeld genomen worden. Want in het veld van de nefrologie is het aandeel van oudere personen erg toegenomen.

Bovendien zijn de mogelijke behandelingen vaak complex, ingrijpend voor de patiënt en niet vrij van nevenwerkingen.

E MODERNE GENEESKUNDE BESCHIKT OVER STEEDS MEER MOGELIJKHEDEN VAN BEHANDELINGEN EN INGREPEN. DE VERGRIJZING STELT DE GEZONDHEIDSWERKERS DAN OOK VOOR ENORME UITDAGINGEN. NIET ALLES WAT KAN IS IMMERS WENSELIJK. HET IS DAN OOK BELANGRIJK OM DE WENSEN EN MOGELIJKHEDEN VAN DE INDIVIDUELE PATIËNTEN VOOR OGEN TE HOUDEN OP HET MOMENT DAT VERREGAANDE TECHNICITEIT IN DE BEHANDELING VAN EEN PATIËNT BINNENSLUIPT.

Mevrouw Janssens is 82 jaar. Ze heeft al jaren last van de longen wegens chronische bronchitis en heeft verschillende jaren geleden ongemerkt de werking in één van de nieren verloren door aderverkalking. Dat bleek toen niet zo erg, want mevrouw Janssens had tenslotte nog haar andere gezonde nier. Maar dit voorjaar kreeg mevrouw Janssens een hartinfarct.

Sindsdien is de hartfunctie ernstig verminderd en voelt ze kortademigheid bij de minste inspanning. Sinds de verslechterde hartwerking blijkt de enige overblijvende nier het toch zo goed niet meer te doen en haar huisarts en hartspecialist trekken aan de alarmbel wanneer uit de bloeduitslagen blijkt dat er nierfalen dreigt. Het advies van een nierspecialist wordt ingeroepen.

Zoals mevrouw Janssens zijn er honderden mensen in Vlaanderen die kampen met dreigend nierfalen op hoge leeftijd. De oorzaak is vaak

10

dag. Mevrouw Janssens is tevreden want de bloedresultaten blijken te stabiliseren en ze voelt zich al bij al vrij goed.

slijtage van de nieren door de ouderdom en lang bestaande hoge bloeddruk. Als er nog een bijkomend probleem opduikt, zoals hartfalen bijvoorbeeld, kan de nierwerking soms verrassend plots onvoldoende blijken. Bij mensen zonder nierwerking is nierfunctievervangende therapie (dialyse) mogelijk, onder vorm van kunstnierbehandeling of buikspoelingen, in de thuisomgeving of in het ziekenhuis.

Ook op hoge leeftijd kan de kennis en de ervaring van de nefroloog nuttig zijn in het bijsturen van de chronische medicatie van patiënten met meerdere aandoeningen. Zo blijken een aantal behandelingen die goed werken voor mensen met gezonde nierwerking, contraproductief te zijn wanneer de nieren niet meer goed functioneren.

Tijdig deze behandelingen verlaten en alternatieven aanbieden is dan ook welkom. Daarenboven zijn er verschillende behandelingen die ernstige nevenwerkingen kunnen veroorzaken wanneer ze aan patiënten met een slechte nierwerking worden aangeboden. Ook daar dient voldoende aandacht voor te zijn. En een enkele keer blijkt de slechte nierwerking zelfs te berusten op een onverwacht probleem dat al bij al nog gemakkelijk oplosbaar is. Zo is het advies van de nefroloog ook op hoge leeftijd vaak waardevol.

Zo was in 2015 bijna 55% van de nieuwe dialysepatiënten in Vlaanderen ouder dan 75 jaar.

In 2005 was dit slechts 40%. Dit komt uiteraard omdat er in Vlaanderen steeds meer 75-plussers zijn, maar ze leven ook lang met heel wat risicofactoren op nierfalen. Anderzijds is de techniek van de dialyse dusdanig geëvolueerd dat die ook toepasbaar is geworden op oudere en zwakkere personen.

De nierspecialist onderzoekt mevrouw Janssens en bespreekt het dossier met de hartspecialist en de huisarts. De nefroloog doet een paar aanpassingen aan de medicatie waardoor de zwakke nierwerking wat minder op de proef gesteld wordt.

Mevrouw Janssens en haar mantelzorgers krijgen uitleg over het belang van voeding, drinken en schommelingen in het gewicht. Ook wordt haar medicatie voortaan dagelijks aangepast aan de noden van de

Mevrouw Janssens voelt zich enkele jaren redelijk goed. Steeds vaker echter, heeft ze de laatste tijd opstoten van kortademigheid en dikke voeten. Sindsdien komt ze het huis niet veel meer uit en is ze voor het huishouden en haar persoonlijke hygiëne aangewezen op de hulp van haar familie en professionele hulpverleners.

11

NEFROLOGIE

wordt verwezen naar het team van de geriater om in kaart te brengen wat er aan de hand is.

Sinds enige tijd blijkt mevrouw Janssens toch ook vaak dingen te vergeten en weet ze soms geen raad bij doodgewone, dagdagelijkse dingen. Huisarts en hartspecialist vinden geen goede verklaring voor de nieuwe klachten, maar merken wel dat de nierwerking traag toch weer slechter wordt. Mevrouw Janssens bezoekt andermaal de nierspecialist.

Het opstarten van dialyse is een ingrijpende beslissing. Dagdagelijks worden deze patiënten geconfronteerd met hun ziek zijn en hun behandeling.

Soms ontstaan nevenwerkingen verbonden aan de dialyse, die nieuwe ziekenhuisopnames vereisen. Hoewel de meeste bejaarde nierpatiënten beduidend beter worden na een dialysestart, blijkt uit studies dat een welbepaalde hoogbejaarde zorgafhankelijke groep van patiënten zich functioneel niet veel beter gaat voelen. Ook de verlenging van het leven dankzij dialyse dient in deze kwetsbare groep van patiënten kritisch te worden bekeken. Uit sommige rapporten blijkt dat de winst in levensdagen soms niet meer is dan de tijd dat patiënten in het ziekenhuis doorbrengen om hun behandeling te ontvangen of om nevenwerkingen te behandelen.

Chronische nierschade is in zeer veel gevallen gekenmerkt door een traag voortschrijden van het proces. Veel patiënten die de nierspecialist opvolgt, kunnen niet genezen worden. Bij die groep van patiënten gaat het dan ook vooral om het vertragen van de nierfunctieachteruitgang, het controleren van de beïnvloedbare risicofactoren en het aanpakken van de ongewenste effecten van de slechte nierwerking. De nefroloog en zijn team starten ook tijdig een traject dat de patiënten die in aanmerking komen voor dialyse, op deze stap voorbereidt. Maar op hoge leeftijd wordt de beslissing of dialyse al dan niet nodig en nuttig is, erg kritisch genomen.

De geriater en zijn team zijn bij uitstek goed geplaatst om de nefroloog bij te staan in de beoordeling van de graad van kwetsbaarheid die de nierpatiënt vertoont. Hij beschikt over onderzoeksmethoden en meetschalen die ons in staat stellen om zijn levenskansen en levenskwaliteit naar de toekomst toe in te schatten. Ook is zijn integrale visie op het leven van de patiënt vaak de manier om beter de echte onuitgesproken wensen van de

De nefroloog kan geen opvallende verbeteringen aanbrengen aan de behandeling van de inmiddels 85-jarige mevrouw Janssens. De vergeetachtigheid valt ook tijdes de consultatie erg op en de nefroloog maakt zich zorgen. Mevrouw Janssens

12

patiënt te weten te komen. Deze leeftijdsgroep laat zich nog vaak leiden door de adviezen van de artsen, terwijl ze hun eigen, soms uitgesproken levensvisie niet duidelijk te kennen geven.

Mevrouw Janssens en haar dochter worden door de nierzorgverpleegkundige ingelicht over de mogelijke opties bij nierfalen.

Daarbij gaat de aandacht niet alleen naar de mogelijkheid om voor dialyse te kiezen, maar ook naar de mogelijkheid om er niet voor te kiezen. Ze krijgt een rondleiding op de dialyseafdeling en kan een praatje maken met een patiënt. Na enkele dagen goed nadenken en gesprekken met haar kinderen, laat mevrouw Janssens aan de nierzorgverpleegkundige weten dat ze geen dialyse wenst te ondergaan. De nierzorgverpleegkundige stelt haar gerust en verzekert haar dat de huisarts, nefroloog en geriater prima in staat zijn om haar verder te begeleiden in deze moedige keuze.

In het dagziekenhuis geriatrie wordt mevrouw Janssens door verschillende zorgverleners ondervraagd en onderzocht. Ze voelt zich prettig omdat er zoveel mensen aandacht voor haar hebben. Ze vertelt aan de ergotherapeut hoe lastig ze het vindt om zoveel zorg uit handen te moeten geven. Sinds het overlijden van haar echtgenoot enkele jaren geleden, heeft ze ook het gevoel dat haar leven voltooid is. Ze is gelukkig en dankbaar voor het leven dat ze heeft mogen leiden en is verheugd te zien dat haar kinderen en kleinkinderen het goed stellen. De testjes die ze moet afleggen, blijken wel moeilijker dan verwacht, maar ze doet haar best.

Zoals steeds in de geneeskunde staat ook binnen de nefrologie de patiënt centraal. Het zorgaanbod dient dus steeds afgestemd te worden op de noden, de mogelijkheden en wensen van de patiënt.

Steeds vaker worden ook bij de nefroloog en zijn team patiënten begeleid, die niet alle mogelijkheden en techniciteiten van het vakgebied zullen ontvangen. Dat moet zeker niet als een beperking van het zorgaanbod worden gezien, integendeel.

Zorg op maat van de patiënt vraagt immers minstens evenveel aandacht en expertise als hoogtechnologische oplossingen.

De geriater stelt bij mevrouw Janssens een instellende dementie vast en een hoge mate van zorgafhankelijkheid voor de activiteiten van het dagelijks leven. Maar ze is helemaal niet depressief, zo blijkt uit de testen, en ze kan nog goed zelf inschatten wat ze wel of niet wil. Samen met de nefroloog besluit de geriater dat de mogelijkheid van dialyse met mevrouw Janssens open besproken kan worden.

DR. TOM DEJAGERE, INTERNIST-NEFROLOOG

13

Natascha Wascinski

Oud worden, de zorg van iedereen...

VERGEET DE MANTELZORGER NIET!

M

ANTELZORGERS DIE INSTAAN VOOR DE ZORG VAN EEN HULPBEHOEVENDE OUDERE KUNNEN OP DE GERIATRIEDIENSTEN BEROEP DOEN OP EEN MULTIDISCIPLINAIR TEAM. DE SOCIALE DIENST, DE KINESITHERAPEUT EN DE ERGOTHERAPEUT SLAAN DE HANDEN IN ELKAAR EN ORGANISEREN INDIEN NODIG EEN MANTELZORGOVERLEG.

14

MANTELZORG

Vaak zitten mantelzorgers met heel wat praktische vragen voor ze samen met hun familielid terug huiswaarts kunnen keren: - Hoe kunnen (loop)hulpmiddelen optimaal gebruikt worden in het dagelijkse leven en hoeveel is de kostprijs/terugbetaling ervan?

- Hoe kan je vlot transfers verrichten in/uit bed, zetel,…?

- Hoe kan de revalidatie ook thuis succesvol verdergezet worden?

- Hoe kan je een dementerende persoon stimuleren om actief te blijven,…?

Mantelzorgers kunnen na afspraak terecht bij ons in de oefenzaal.

Vanuit onze expertise proberen wij een antwoord te formuleren op diverse vragen en helpen we hen zo een flink eind op weg.

Onze ondersteuning wordt als zeer positief ervaren, zowel door de patiënten als door hun mantelzorgers. We spelen immers in op een reële nood aan informatie en bieden een luisterend oor. Vooral de praktische interventies (samen transfers oefenen, advies geven over hulpmiddelen en die samen uitproberen,…) worden zeer gewaardeerd. Na ons advies kan de mantelzorger zijn naaste met een geruster gevoel mee naar huis nemen.

Maria, een kranige 82 jarige vrouw, was thuis ’s nachts opgestaan om naar het toilet te gaan. Ze had het licht niet aan gedaan om haar echtgenoot niet wakker te maken. Daardoor had ze echter geen aandacht geschonken aan het tapijt naast het bed …. Een serieuze valpartij met een gebroken heup zorgden ervoor dat ze in het ziekenhuis via de dienst spoedgevallen op de afdeling geriatrie terecht kwam. Maria werd geopereerd en moest daarna terug leren stappen met behulp van een rollator. Haar echtgenoot en dochter, beide heel bezorgd, vroegen zich af hoe ze dit thuis verder moesten aanpakken.

Ze werden uitgenodigd door de ergotherapeut, de kinesist en de sociaal assistente. De kinesist gaf de echtgenoot tips hoe hij Maria het best kan begeleiden tijdens het stappen en hoe hij haar best in en uit bed kan helpen. De ergotherapeute gaf preventieve info over hoe ze het risico op een valpartij kan beperken. De sociaal assistente gaf op haar beurt meer informatie over de terugbetaling van hulpmiddelen en over eventuele premies waar Maria recht op heeft. De familie kon goed voorbereid terug naar huis vertrekken met Maria.

KIRSTEN GOORTS, SOCIALE DIENST - NATASCHA WASCINSKI, KINESITHERAPEUTE CHRISTINE VAN LANGENHOVE & MIRELLA SPECOGNA, ERGOTHERAPEUTEN

15

16

PASTORALE DIENST

ONZE WENS IS

Dat je minstens één mens mag hebben bij wie je geborgen bent, in wie je vertrouwen stelt, bij wie je thuis kunt zijn.

Dat je minstens één mens mag gelukkig maken, door je verschijning, je spreken, je luisteren, je goedheid, je aanwezigheid, je vriendschap.

Dat je dan elke avond zachtjes kan zeggen: het leven is heerlijk, mijn vrienden zijn goed, ik ben tevreden.

Bron: onbekend Melanie Boulogne, pastor

17

Nathalie Millen en Krista Jans

“ Ik heb er lang over gespeculeerd, maar de dag voor de ingreep had ik

GEEN SCHRIK MEER” 18

ORTHOPEDIE

E

uitgelegd wat ik moest weten: de medewerkers deden alles uit de doeken over de operatie, het verblijf in het ziekenhuis en de verdere revalidatie. Mijn dochter vergezelde me naar de infosessie, waardoor zowel ik als mijn naaste omgeving helemaal mee waren in het verhaal.”

EN VERSLETEN HEUP KAN ENORM VEEL PIJN DOEN EN VAAK BLIJVEN MENSEN ER (TE) LANG MEE RONDLOPEN. ZE HEBBEN ANGST VOOR DE INGREEP EN WETEN VAAK NIET WAT ZE MOETEN VERWACHTEN. ZO OOK VOOR DEZE DAME DIE MOMENTEEL VERBLIJFT OP DE AFDELING ORTHOPEDIE. ZE IS 85 JAAR EN HAD REEDS EEN AANTAL JAREN LAST VAN HAAR HEUP. ZE WOONT SAMEN MET HAAR MAN IN EEN HUIS MET TRAPPEN EN DOET NOG VEEL IN HET HUISHOUDEN ZELFSTANDIG.

Lukt het nu met de verdere revalidatie?

“Ja, ik kan toch alle oefeningen in de oefenzaal doen. Ik ben heel blij dat het zo goed lukt. Eerlijk: als ik het opnieuw zou moeten doen, zou ik niet meer twijfelen.”

Hoe lang voor de ingreep had je al last van je heup?

“Goh, dat weet ik niet meer heel juist. Wel kan ik zeggen dat het toch al een hele tijd was. Ik werd soms tot vier keer per nacht wakker van de pijn.

Als ik ooit ergens om heb geweend, dan is het wel mijn heup. Nu ben ik heel blij dat ik de stap gezet heb. Ik ben niet iemand die aan de zetel gekluisterd wil zijn omwille van de pijn.”

Nog veel succes!

WIST JE DAT… … de heup het grootste gewricht is in ons lichaam. … heupprotheses reeds in de jaren ’30 ontwikkeld zijn en een enorme evolutie hebben doorgemaakt. … 90% van de mensen met een prothese na 15 jaar nog steeds zeer tevreden zijn over hun prothese. … de pijn van de versleten heup onmiddellijk weg is na de operatie. … het belangrijk is om zo snel mogelijk na de ingreep terug te starten met bewegen onder begeleiding.

Deed je dan nog veel zelf in het huishouden?

“De kinderen helpen ook nog wel wat, maar mijn man en ik trekken goed onze plan. Als ik de was heb gedaan, komt mijn zoon die ophangen. We hebben drie kinderen en ze dragen allemaal hun steentje bij. En het is ook wel handig dat onze dochter naast ons woont.”

Was je voldoende geïnformeerd toen je de stap zette om je te laten opereren?

“Jazeker. Om te beginnen kende ik iemand bij ons in de buurt die het ook had laten doen. Vlak na de operatie had zij een rollator nodig om te stappen, daarna een stok en nu niets meer. Zo goed was zij vooruit gegaan! Toen heb ik dan toch in samenspraak met mijn familie beslist om de ingreep te laten doen. Vervolgens ben ik in het ziekenhuis uitgenodigd voor een infosessie. Daar werd alles

KRISTA JANS, KINESITHERAPEUTE NATHALIE MILLEN, ERGOTHERAPEUTE

19

O

UD WORDEN, DE ZORG VAN IEDEREEN. ZOWEL IN HET ZIEKENHUIS ALS DAARBUITEN. MAAR OOK OP MAATSCHAPPELIJK NIVEAU IS ER HEEL WAT WERK AAN DE WINKEL OM ERVOOR TE ZORGEN DAT IEDEREEN EEN MOOIE OUDE DAG KAN BELEVEN.

ZORGELOOS OUD WORDEN IN HASSELT Nadja Vananroye

20

WAT DIT SPECIFIEK VOOR DE INWONERS VAN DE STAD HASSELT BETEKENT, VROEGEN WE AAN ONZE BURGEMEESTER, MEVROUW NADJA VANANROYE.

STAD HASSELT

Hoe wordt er omgegaan met de vergrijzing?

Als stadsbestuur winden we er geen doekjes om: de vergrijzing stelt Hasselt voor een uitdaging.

Het aandeel senioren in Hasselt zal de komende 15 jaar blijven stijgen. En dat brengt heel wat noden met zich mee. Op het vlak van wonen, vrijetijdsbesteding, zorg… Bij de pakken blijven zitten doen we echter niet. In het beleidsplan dat we in 2013 opstelden en momenteel aan het actualiseren zijn, werden een aantal ambitieuze projecten opgenomen. Die moeten de kwaliteit van leven, wonen en zorgen voor senioren naar een hoger niveau tillen.

zorgen dat ouderen volwaardig deel van onze samenleving blijven uitmaken.

Voert de stad Hasselt een specifiek beleid voor senioren op vlak van participatie, gezondheid, veiligheid en preventie?

In ons dagelijks beleid schenken we op vele vlakken aandacht aan deze belangrijke en groeiende doelgroep.

De participatie en integratie van onze senioren in de Hasseltse samenleving liggen me nauw aan het hart. Daar streven we ook naar met onze nieuwe lokale dienstencentra (LDC).

Al in juni openden we zo het Hogevijf LDC Stadspark, en ook op de Hogevijf-campus Banneuxwijk plannen we een LDC. In het Stadspark is het nu al een gezellige drukte: niet alleen kunnen alle Hasseltse senioren er op weekdagen terecht voor een lekkere warme maaltijd, er zijn ook activiteiten en cursussen, van een bridgeclub tot taal- en computerlessen. Want senioren moeten op elk moment de kans hebben om zich te blijven ontwikkelen.

Activiteiten en cursussen, van een bridgeclub tot taal- en computerlessen: senioren moeten op elk moment de kans hebben om zich te blijven ontwikkelen.

Zo zit het Hasseltse OCMW in de laatste rechte lijn voor de afwerking van haar nagelnieuwe seniorenvoorzieningen, Hogevijf. Haar huidige woonzorgcentrum Zonnestraal was dringend aan modernisering toe. We hebben er daarbij voor gekozen om toekomstgericht te werken. Aan het Stadspark komt er een nieuw woonzorgcentrum, een centrum voor kortverblijf en een dagzorgcentrum. In de Banneuxwijk bouwen we eveneens aan een uitgebreid aanbod aan voorzieningen. Ook daar komen een woonzorgcentrum, een kortverblijf en een dagzorgcentrum, net als 22 nieuwe assistentiewoningen. Begin 2017 hopen we het geheel open te stellen. Met deze moderne infrastructuur wil het OCMW een actorrol opnemen in de residentiële én thuiszorg voor senioren. Daarbij zetten we in op het vergroten van de nabijheid van ouderenzorg en de interactie met de samenleving. We willen ervoor

De participatie van senioren in onze stad maken we eveneens mogelijk via onze Seniorenadviesraad, of SAR. Die verzamelt alle geëngageerde senioren en ouderenverenigingen die actief mee willen werken aan het reilen en zeilen van onze stad. Ze doen dat door adviezen te formuleren aan het college van burgemeester en schepenen. Als doelgroep weten

21

STAD HASSELT

ze immers goed wat er leeft bij de Hasseltse senioren. Bovendien moedigt de SAR de deelname van Hasselaren aan seniorenverenigingen aan.

gang tot een woning verschaffen. Dat project was een groot succes. Door de samenwerking tussen onze dienst preventie, de politie en het OCMW konden we de gecontacteerde senioren meteen ook op de hoogte houden van de rest van ons uitgebreide aanbod rond preventie en veiligheid. Zo worden er regelmatig infosessies gehouden en brochures verspreid rond diefstalpreventie, veilig internetten en bankieren of valpreventie. Daarbij zijn de Hasseltse seniorenverenigingen trouwens opnieuw een dankbare partner.

Door de vergrijzing en de vooruitgang in de geneeskunde zal de zorgvraag in onze stad niet alleen blijven toenemen maar ook steeds meer divers worden. Daar moeten we op voorbereid zijn.

Daarom hebben we het project ‘Hasselt zorgstad’ opgestart. Samen met het OCMW en partners uit het onderwijs en de welzijnssector willen we binnen dat project werken aan een geïntegreerd zorgmodel voor onze stad, waarbij alle aspecten van de zorg naadloos op elkaar zijn afgestemd. Dat houdt in dat we zo veel mogelijk over het muurtje willen kijken, van elkaar willen leren en onze respectieve sterktes optimaal benutten. Zo willen we onze zorg effectief, betaalbaar en van hoge kwaliteit maken.

Is de stad toegankelijk genoeg voor senioren?

De toegankelijkheid van onze stad verhogen is een uitdaging waar we als stadsbestuur elke dag voor staan. Het gaat daarbij zowel om grote, structurele ingrepen die we doen om de toegang tot de stad en haar gebouwen voor iedereen te vergroten als over het oplossen van talrijke kleinere problemen. Recent werden in Hasselt bijvoorbeeld een hele reeks aan activiteiten georganiseerd in het kader van de week van Universal Design. Dat is een methode van bouwen en ontwerpen die de toegankelijkheid van onze publieke ruimtes, gebouwen en diensten wil vergroten, zodat iedereen – dus ook groepen met verminderde mobiliteit als senioren – van een maximale toegankelijkheid en gebruiksvriendelijkheid kan genieten. Tijdens die week zijn heel wat interessante ideeën en inzichten naar voren gekomen. We gaan nu bekijken hoe en waar we die kunnen toepassen.

Met Hasselt Zorgstad willen we goed voorbereid zijn op de stijgende zorgvraag die bovendien steeds meer divers zal worden.

Waar het om veiligheid en preventie gaat, besteden we via regelmatige projecten specifieke aandacht aan onze senioren als doelgroep binnen het algemene Hasseltse veiligheids- en preventiebeleid. In 2013 werd aan alle zelfstandig wonende 80-plussers – en dat zijn er meer dan 3000 – bijvoorbeeld een gratis deurkierstandhouder aangeboden. Met dat kleine toestel kunnen ze controleren wie er aan de deur is, zonder dat die persoon meteen volledige toegang tot de woning krijgt. Zo verhinderen we diefstallen waarbij daders zich met een list toe-

22

Welke visie heeft u voor de toekomst betreffende ouderenzorg en wat wilt u graag nog realiseren?

Zoals ik al zei, hecht ik veel belang aan een ouderenzorg die maatschappelijk geïntegreerd is. We mogen onze senioren niet op een eilandje isoleren eens ze zorg nodig hebben, maar net bij de samenleving blijven betrekken. Ik droom van een ouderenzorg die te midden van de mensen staat, die deel is van ons dagelijks leven.

Met die voorwaarden streven we bewust naar ‘geïntegreerd wonen’, waarbij verschillende generaties onder hetzelfde dak leven. Ze kunnen elkaar ondersteunen waar mogelijk of nodig, ieder volgens zijn of haar mogelijkheden. De zorg is integraal verwerkt in de woonomgeving. Senioren kunnen zo zelfstandig in hun oude vertrouwde omgeving blijven wonen.

Ze kunnen beroep blijven doen op hun sociale contacten en netwerk. Wanneer hun zelfstandigheid toch beperkt wordt, kunnen ze naadloos vanuit hun assistentiewoning overschakelen op een verblijf in een woon- en zorgcentrum. Residentie Steinvert is nu in volle aanbouw, en ik ben blij om te horen dat er al heel wat interesse van senioren is voor de assistentiewoningen. Op termijn hopen we dit model ook in andere Hasseltse deelgemeenten te kunnen uitbouwen.

Met projecten als de residentie Steinvert in Stevoort proberen we dat nu al te realiseren. In 2014 verkocht de stad Hasselt het oude gemeentehuis in een openbare verkoop onder sociale voorwaarden. Daarin werd duidelijk bepaald welke invulling het gebouw moest krijgen. Naast 20 assistentiewoningen moest er ook ruimte worden voorzien voor 5 appartementen voor jonge gezinnen én een mini-crèche met 18 plaatsen.

Dat zorgt voor een gevarieerde en gezonde mix van generaties en levensmomenten. Door het voorzien van gemeenschappelijke ruimten, zoals een gezamenlijke tuin en een gedeelde polyvalente ruimte met keuken en wassalon, wordt die gemeenschapsvorming nog versterkt. Zo is er nog meer ruimte voor sociaal contact, maar wordt de zorg ook efficiënt en betaalbaar georganiseerd. De projectontwikkelaar moest bovendien nauw samenwerken met een zogenaamde ‘zorgpartner’, die de invulling van het luik ouderenzorg op de site voor zijn rekening nam.

We mogen onze senioren niet op een eilandje isoleren eens ze zorg nodig hebben, maar moeten ze net bij de samenleving blijven betrekken.

Hoe wilt u graag uw ‘oude dag’ in de stad Hasselt beleven?

Mijn oude dag wil ik doorbrengen midden de mensen. Ik zie mezelf samen met mijn man in een comfortabel, toegankelijk appartement wonen, in het stadscentrum of in de dorpskern van één van onze Hasseltse wijken. Zo kunnen we blijven doen wat we graag doen, zolang we daar mobiel genoeg voor zijn. Een terrasje doen en een kopje koffie drinken, op bezoek gaan bij vrienden of een wandeling maken. Zo lang mogelijk zo actief mogelijk blijven dus, en van het leven genieten.

23

“ ZORGROBOT ZORA

24

SP-PSYCHOGERIATRIE

STIMULEERT PATIËNTEN ÉN THERAPEUTEN”

A

LS EERSTE LIMBURGS ZIEKENHUIS VERWELKOMT JESSA ZORA IN DE FAMILIE: DE MENSELIJKE ROBOT DIE INGEZET WORDT TIJDENS DE THERAPIE EN REVALIDATIE, COMMUNICATIE UITLOKT EN ZORGT VOOR EXTRA PRIKKELS. ZORA WERKT MOMENTEEL OP DE AFDELINGEN GERIATRIE EN PSYCHOGERIATRIE, WAAR ZE TIJDENS GROEPSACTIVITEITEN HAAR NUT AL BEWEES.

Zora ondersteunt ons sinds enkele maanden bij de gymnastiektherapie die we geven aan groepen van zo’n 10 tot 20 personen. Ze demonstreert bewegingsoefeningen, praat, gaat interactief om met patiënten en uit emoties. “Haar aanwezigheid zorgt ervoor dat wij als therapeuten onze handen vrij hebben om tijdens de oefeningen de meer hulpbehoevende patiënten te begeleiden”, zegt Tiziana Lenaers, ergotherapeute.

“Zora’s aanwezigheid verhoogt de motivatie van de patiënt. Zowel om naar de therapie te gaan, als om tijdens de therapie actief deel te nemen”, vult Nathalie Nelles, hoofdverpleegkundige psychogeriatrie, aan. “Ze heeft een grote, activerende rol. De patiënten zien haar als een enthousiaste gast met een hoge aaibaarheidsfactor en laten zich graag door haar mee op sleeptouw nemen. Sommigen nemen haar ook op schoot. Ze praten tegen haar, zeggen bijvoorbeeld zorgzaam dat ze zwaar is voor haar grootte.”

Wat brengt de toekomst voor Zora?

Tiziana Lenaers: “Na haar geslaagde bijdrage tijdens groepsoefeningen schakelen we Zora nu ook in tijdens individuele therapieën.

Het is voor ons nog een zoek- en leerproces, dat we elke dag verder verfijnen. Wanneer straks meerdere programma’s voor Zora geschreven zijn, is er ook de mogelijkheid om programma’s met andere ziekenhuizen en woonzorgcentra uit te wisselen. Zora wordt absoluut onmisbaar, zowel voor ons als voor de patiënten.”

CHRISTA MEEKERS, COMMUNICATIEDIENST

25

PUZZELPLEZIER

SPREEKWOORDENFILIPPINE 10

7

6

9 9

2

6

3 6

4 3

5

7

7

11

9

6

7

13 8

6

7 1

8

12

11

12

6

1

10

4

11

2

9 10 11 12 13

I

R

12 B

A

11 T

O O

H

6 5

L

G

N

A

E

G

4

T

S

2 1

A

R

M

O

O

9

E

N U E

K

U

D

7

Y

W S

Z

J

E

L K D

K

E

N

E

N I E

V

E

L

R

T O

T

S

O

M

3

O

J E

S D

K

N E

R E G

V D E

E E

N R

N

15. Wiens brood men eet, diens …… men spreekt.

A

14. Jong geleerd oud gedaan, kinderen laat het …… staan.

A

13. Het …… komt met de jaren.

T

12. Wat baten kaars en …… , als de uil niet zien wil.

8

D

11. De vrucht der ervaring rijpt niet aan jonge …... .

10 B

S

9 10 11 12 13

10. De appel valt niet ver van de …… .

S

Als een …… schuur brandt is er geen blussen aan.

R

9.

E

Nieuwe bezems vegen schoon, oude bezems kennen alle …… en gaten.

13 V

8.

L

Als de …… oud wordt, leert hij bidden.

R

7.

O

Het ei wil …… zijn dan de kip.

O

6.

14 G

Krakende wagens lopen het …… .

15 W

5.

U

Beter jong …… als oud bedorven.

V

4.

T

Zo vader zo zoon, zo …… zo dochter.

N

3.

8

Zoals de ouden zongen, piepen de …… .

W

2.

7

Een oude vos verliest zijn …… niet.

R

1.

E

8

6

7

5

6

7

D

5

6

4

4

1

13

K

8

5

3

3

14

9

A

2

10

L

1

7

2

6

6

2

12

15

2

6

9

13

6

1

2

5

1

6

O

1

N

Oplossing

INGE THIELENS, LOGOPEDISTE

26

SPOEDGEVALLEN

WIST JE DAT...

5285

3998

75-plussers vorig jaar op de dienst spoedgevallen terecht kwamen

werden daarvan opgenomen

916 75-plussers kwamen naar spoedgevallen omwille van een ongeval. Dus: valpartijen, snijen brandwonden, maar geen verkeersongevallen.

WIJZE RAAD...

Tip voor een babyvelletje op hoge leeftijd (Maria): dagelijks een laagje crème inmasseren in het gezicht, dat beperkt de rimpels.

27

Tip van een 100- jarige man om deze gezegende leeftijd te bereiken: dagelijks 2 pralines eten en echt maar 2 stuks.

GEDICHT

Vragen over UW RIJVAARDIGHEID?

Ongerust over DE RIJVEILIGHEID VAN UW OUDERS?

011 33 88 66 - info@samenveiligmobiel.be

www.samenveiligmobiel.be Samen Veilig Mobiel met een deskundig team van medische en mobiliteitsexperts