JessaLinea Nr. 27

UMM

TIE

AN

I N NO VA

ER

MEDISCH INFORMATIEBLAD JESSA ZIEKENHUIS NR. 27 APRIL 2018

DE NIEUWE PRIVACYREGELS KOMEN ERAAN. Wat nu?

TRAUMANETWERK: vaak het verschil tussen leven en dood DIENST RADIOLOGIE licht zichzelf door

T HE M

NIEUWE MUG

IN BATTENBURG-OUTFIT Een fonkelnieuwe Volvo XC90, 4x4, met nieuwe Battenburgmarkering, versterkt sinds medio maart de spoedgevallendienst van het Jessa Ziekenhuis. Urgentiearts Pieter Jan Van Asbroeck: “We hebben sinds 2 jaar speciale uitrusting bij voor terreurslachtoffers. Dat pakket neemt best wat plaats in. In dit model is de koffer handiger ingedeeld en kunnen de urgentiearts en zijn team makkelijker bij het materiaal.” De nieuwe MUG is niet alleen ruimer en zichtbaarder, hij is ook beter uitgerust zegt dr. Agnes Meersman, diensthoofd spoedgevallen: “Dit voertuig beschikt over draadloos internet, een dashcam en een echografietoestel. Er is ook een voetgangersairbag aanwezig, om maximale veiligheid te bieden aan inzittenden én aan de zwakke weggebruiker.

JESSA START EERSTE TRAUMANETWERK MET UZ LEUVEN EN AZ GROENINGE UZ Leuven, AZ Groeninge in Kortrijk en het Jessa

diensthoofd spoedgevallen van het Jessa Ziekenhuis: “In

Ziekenhuis tekenden recent een formele samenwer-

een inclusief netwerk neemt ieder partnerziekenhuis zijn

kingsovereenkomst voor de oprichting van een

rol op in de verzorging van slachtoffers. In de praktijk

‘inclusief traumanetwerk’. “De bedoeling is dat we

zullen de patiënten met de meest complexe trauma’s

evolueren naar een breed supraregionaal netwerk met

voortaan meteen naar gespecialiseerde referentiecentra

verschillende partners”, zegt prof. dr. Stefaan Nijs,

worden overgebracht. Voor de andere patiënten zullen

diensthoofd traumatologie bij UZ Leuven. Jessa zal

we kiezen voor de kwalitatief best mogelijke zorg in de

binnen het netwerk intensief samenwerken door

nabijheid.” Door het invoeren van inclusieve traumanet-

protocollen op te stellen, opleidingen te organiseren en

werken steeg in Engeland de kans een ernstig trauma te

kwaliteitsindicatoren te delen. Dr. Agnes Meersman,

overleven met 63 %.

2 JessaLinea Gescand

HASSELT ZORGSTAD

GESCAND

EERSTE LIMBURGSE POLIKLINIEK SEKSUOLOGIE

Elke Hasselaar gezond houden zolang het kan én de beste zorg geven die nodig is: dat is de bedoeling van Hasselt

Op woensdag 7 februari opende Jessa de eerste polikli-

Zorgstad. Dit innovatieve online platform brengt zorg-

niek seksuologie in Limburg. Individuen en koppels

organisaties, overheid, kennisinstellingen, bedrijven en

kunnen er terecht met hulpvragen rond seksualiteit. Een

burgers samen rond zorgverstrekking. Initiatiefnemers zijn

laagdrempelig alternatief voor privé-raadplegingen bij vrij

Hasselts burgemeester Nadja Vananroye, dr. Yves Breysem

gevestigde klinisch seksuologen. “Vaak hebben seksueel

algemeen directeur van Jessa en Ben Lambrechts van

gerelateerde problemen een medische voorgeschiedenis.

Hogeschool PXL. Nadja Vananroye: “Door te verbinden,

Chemo, antidepressiva, een nieuwe knie of een stoma …

kunnen we de complexe uitdagingen rond zorg, gezondheid

Het heeft impact op het vrijen”, zegt Sam Geuens, klinisch

en welzijn gezamenlijk aanpakken. Met het Jessa Ziekenhuis

seksuoloog en psychotherapeut. “Seksuele problemen

en Hogeschool PXL heeft Hasselt hiervoor de juiste partners

worden binnen het ziekenhuis multidisciplinair aangepakt

aan boord.”

in samenwerking met de gynaecoloog, uroloog, etc. om zo snel mogelijk tot oplossingen te komen.” Ook de dienst oncologie trekt sinds kort duidelijk de kaart ‘seksuele gezondheid’. Het onco-team werd uitgebreid met seksuo-

MEER INFO www.hasseltzorgstad.be

logen Kristel Mulders en Tineke Seys. Oncologische patiënten en hun partners kunnen bij hen terecht met elke zorgvraag rond relaties en seks. Raadplegingen op woensdag en vrijdagnamiddag.

KLINKEN OP HET NIEUWE JAAR “Laten we de patiënt meer dan ooit centraal zetten. En naar onszelf kijken, niet als specialisten of huisartsen, maar ook als patiënten. Om beter op hun wensen te kunnen inspelen.”

Dat was de centrale boodschap die Ilse Weeghmans, voorzitter van het Vlaams Patiëntenplatform, meegaf tijdens de nieuwjaarsreceptie op 20 januari in de Hasseltse Versuz. De receptie werd georganiseerd door de Herkenrode Huisartsen-

vlnr: Kristel Mulders, Stefanie Steegen, Sam Geuens en Tineke Seys

kring, Huisartsenkring Wendelen, Huisartsenkring HouthalenHelchteren en de Directie en Medische Raad van het Jessa Ziekenhuis. 160 gasten klonken er op een goede samen-

MEER INFO

werking tussen specialisten, huisartsen en ziekenhuis. En

sam.geuens@jessazh.be

kristel.mulders@jessazh.be

stefanie.steegen@jessazh.be

tineke.seys@jessazh.be.

op het welzijn van de aanwezigen én de personen met een zorgbehoefte.

JessaLinea Gescand

3

INHOUD

nr. 27 - april 2018

COLOFON VERANTWOORDELIJKE UITGEVER: vzw Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt HOOFD- EN EINDREDACTIE: dienst communicatie Jessa Ziekenhuis, Salvatorstraat 20, 3500 Hasselt tel. 011 33 53 50, jessalinea@jessazh.be in samenwerking met ZINNIG

2

Gescand

22

5

Voorwoord

26

6

Nieuwe artsen

28

Vragenkabinet

8

Themanummer: Innovatie

30

Traumanetwerk

13

Rookvrij ziekenhuis

32

Symposia

14

Kwaliteit medische beeldvorming

34

Linea Recta: het microbioom

17

Handig uitneembaar: De nieuwe privacy-regels

35

Uitsmijter

21

Jessa eerste Belgisch ziekenhuis met patient experience officer

Jessa & Wetenschap

Ervaringsdeskundige versterkt psychiatrische afdeling

VORMGEVING: Sigrid Beunckens DRUKWERK: Drukkerij Haletra www.jessazh.be

info@jessazh.be

www.facebook.com/jessaziekenhuis www.twitter.com/jessaziekenhuis

4 JessaLinea Inhoud

Vanaf 25 mei zijn de nieuwe privacyregels van kracht. Dit heeft ook voor Jessa consequenties.

U krijgt daarom de mogelijkheid om aan te geven dat u dit magazine enkel nog digitaal wenst te ontvangen. Vraag dit aan via de (gratis) app ‘Quick Scan’. Scan met uw smartphone deze QR-code, u komt meteen op de juiste plek terecht.

JUST DO IT! Politics by announcement, het is niet

patiënt steeds meer op de voorgrond.

langer iets van over de oceaan.

Die zoekt steeds beter zijn weg op het

Klinische ziekenhuiswerken moeten

wilde web, niet meer via Google maar

het magnus opum vormen van de grote

wel via betrouwbare bronnen als

hervorming die in het begin van de

gezondheidenwetenschap.be. De

legislatuur met de grote trom werd

recent opgerichte redactieraad van

aangekondigd. De aanpassing van de

JessaLinea zal de lat op het vlak van

ziekenhuiswet zou een eerste stap

betrouwbare, eerlijke informatie ook

kunnen zijn. U kan zich het vergroot-

alsmaar hoger leggen.

glas besparen. U zal er voorlopig geen letter over lezen in het Staatsblad. Het blijft op niveau van Vlaanderen ook nog zoeken naar een duidelijke decretale basis die bepaalt wie deel moet uitmaken van de eerstelijnszones en welke financiering ze gaan krijgen.

Om die stem van de patiënt in de zorgorganisatie luider te laten klinken, moeten we evenmin wachten op de overheid. Jessa wierf onlangs een Patient Experience Officer aan.

(Samen)werken binnen de bestaande processen en structuren wordt geen sinecure. Tegelijk zie ik een opportuni-

Maar misschien moeten we niet

teit voor de Hasseltse (of Zuid-West-

wachten op wetten.

Centraal-Noord-Limburgse) regio om op dit vlak bakens te verzetten. Het feit

De voorbije jaren is gebleken dat er

dat huisartsenkringen samen met het

zich spontaan een bondgenootschap

Jessa Ziekenhuis op hun erg gesmaakte

ontwikkelt van huisartsen met

nieuwjaarsreceptie Ilse Weeghmans

huisapotheker, thuisverpleging,

als hoofdspreker hadden uitgenodigd,

kinesitherapeut en met het ziekenhuis.

is geen toeval.

Daar kwam recent bij: het Limburgse ZOPP, als positief ondersteunende

In ons kwaliteitsverhaal komt de patiënt steeds meer op de voorgrond.

partner, samen met diverse patiëntenverenigingen en zelfhulpgroepen. Er is trimestrieel overleg gestart met vele geïnteresseerde huisartsenkringen en met onze netwerkpartners AZV en SFZ. De ‘zones’ en het ‘netwerk’ communiceren dus al vlot, een conditio sine qua non om samen iets te

Mocht ik u daar gemist hebben, dan wens ik u mede namens alle Jessa-artsen en de voltallige directie alsnog een tevreden 2018. Maar wees op tijd en stond gerust ontevreden en laat het ons dan vooral weten. Dat leverde ons de voorbije maanden alleszins een aantal nuttige verbetervoorstellen op, zoals over de elektronische communicatie

veranderen.

tussen huisarts en ziekenhuis. Hoe we

In ons kwaliteitsverhaal komt ook de

JessaLinea te kunnen toelichten.

dat aanpakken, hoop ik in de volgende

PROF. DR. DIRK RAMAEKERS

JessaLinea Edito

5

NIEUWE ARTSEN Dr. Pieter Jan Van Asbroeck

Dr. Caroline Cox

Urgentiearts (spoed)

NKO/ORL

Dr. Van Asbroeck behaalde in 2011

Dr. Cox behaalde haar bachelor in de

zijn artsendiploma aan de KUL en

geneeskunde aan de UHasselt en

specialiseerde zich in de urgentie-

haar master aan de VUB. Nadien

geneeskunde in het St.-Augustinus

trok ze eerst naar CHU Liège Sart

ziekenhuis (Wilrijk), Jessa Ziekenhuis

Tilman om zich te specialiseren in

(Hasselt), ZOL (Genk), UZ Brussel en

de neus-keel-oorziekten en hoofd-

UZ Leuven. In 2016 slaagde hij voor

en halschirurgie. Die opleiding zette

het EBEEM-examen (European

ze verder aan het UZA en aan het

Board Examination in Emergency

UZ Brussel. In het Jessa Ziekenhuis

Medicine) en trainde zich in

ondersteunt ze de subspecialismen

rampenmanagement, echografie,

met focus op de vestibulologie, de

advanced adult and pediatric life

behandeling van allergische rhinitis

support en trauma-opvang. Toxico-

en medische en heelkundige

logie is zijn stokpaardje. Hij is

behandeling van de rhinosinusale

bestuurslid van de Belgian Society

pathologie. Tijdens haar opleiding

for Emergency and Disaster

werkte ze aan onderzoeksprojecten

Medicine en de European Trauma

rond diagnostische rhinologische

Course Organisation. Hij maakt deel

vragenlijsten en de beoordeling van

uit van de European Union of

otologische heelkundige resultaten.

Medical Specialists Section on

Dr. Cox is auteur van diverse

Emergency Medicine en richtte

publicaties en won de RBS poster

European Society for Emergency

award op de Spring Meeting van de

Medicine Young Doctors op. Tot

Koninklijke Belgische Vereniging

2016 zat hij in het bestuur van de

voor Oto-Rhino-Laryngologie,

European Society for Emergency

Gelaat- en Halschirugie in 2017.

Medicine.

6 JessaLinea Nieuwe artsen

Dr. Ine Westhovens

Dr. Steven Pauwels

Dr. Elisabeth Stragier

Geriater

Klinisch bioloog

Oncoloog

Dr. Westhovens studeerde genees-

Dr. Pauwels studeerde af als

Dr. Stragier rondde in 2010 haar

kunde aan de KU Leuven en behaalde

apotheker aan de KU Leuven in

artsenopleiding af aan de KU

haar diploma van arts in 2011. Ze

2007. Hij specialiseerde

Leuven. Zij specialiseerde zich

specialiseerde zich in de interne

aansluitend tot klinisch bioloog

nadien in de inwendige genees-

geneeskunde en vervolgens in de

aan het UZ Leuven met stages

kunde in het UZ Leuven tot 2013

geriatrie in het UZ Leuven onder

in onder andere het Jessa

en verloor haar hart aan de

leiding van prof. dr. Flamaing. Ze liep

Ziekenhuis en OLV Aalst. Hierna

gastro-enterologie waarin ze zich

stage in het Jessa Ziekenhuis en het

combineerde hij een positie als

nog drie bijkomende jaren

Sint-Trudo Ziekenhuis. In 2017

medisch staflid van laboratorium-

specialiseerde. In 2016 studeerde

behaalde ze haar erkenning in de

geneeskunde UZ Leuven met

ze af als gastro-enteroloog.

geriatrie.

een doctoraatsonderzoek in de

Nadien volgde ze nog een

Sinds 1 januari 2018 maakt

klinisch toegepaste massa-

bijkomende specialisatie binnen

dr. Westhovens deel uit van het team

spectrometrie (dat hij momen-

de digestieve oncologie in het

van geriaters in het Jessa Ziekenhuis.

teel finaliseert). Andere

UZ Gasthuisberg. Dr. Stragier

Ze werkt er een klinisch pad Onco-

relevante ervaring deed hij op

behaalde de titel van erkend

geriatrie uit, in samenwerking met de

tijdens observatiestages in de

digestief oncoloog in november

dienst oncologie.

Verenigde Staten (UW Medical

2017. Sinds 1 januari 2018

Center en Mayo Clinic). Sinds

versterkt ze als gastro-enteroloog/

1 januari 2018 versterkt hij het

digestief oncoloog de dienst

klinisch laboratorium met focus

gastro-enterologie in het

op de klinische scheikunde,

Jessa Ziekenhuis.

inclusief de toxicologie.

JessaLinea Nieuwe artsen

7

Hartcentrum Hasselt implanteert

eerste draadloze minipacemaker In het Jessa Ziekenhuis is voor het eerst in Limburg een

Veelbelovende technologie

draadloze Micra™-pacemaker ingeplant. Het toestel is

Voorlopig komen enkel patiënten die kandidaat zijn voor

10 keer kleiner dan een traditionele pacemaker en

een eenkamerpacemaker in aanmerking voor dit nieuwe

wordt ín het hart geplaatst. Cardiologen dr. Joris

type. Dr. Joris Schurmans: “Hoewel deze technologie

Schurmans en dr. Pieter Koopman, allebei verbonden

veelbelovend is, blijft het gebruik ervan voorlopig nog

aan het Hartcentrum Hasselt, voerden de procedure uit.

beperkt. De ziekteverzekering voorziet immers nog geen enkele terugbetaling. Het Hartcentrum draagt de kost van

Traditioneel krijgt een pacemaker een plek onder de huid,

het toestel dus helemaal zelf. Toch willen we onze patiën-

ter hoogte van de schouder. Vanuit het toestel vertrekken

ten zo optimaal mogelijk behandelen én onze expertise in

draden (‘leads’) via de aders naar het hart. Daar geven ze

innovatieve technieken verder blijven uitbouwen.”

de nodige elektrische impulsen. Dergelijke conventionele pacemakers zijn nog altijd erg doeltreffend en dus de standaard.

Minder complicaties De draden zijn de zwakste plek van de huidige pacemakersystemen omdat ze soms stuk gaan of infecties uitlokken.

Bovendien kunnen ze na verloop van tijd erg vergroeien met het hart of de aders. Het is niet zonder risico om ze te vervangen. Dr. Pieter Koopman: “We vermijden deze problemen dankzij de draadloze minipacemaker. Die planten we via de lies rechtstreeks in de rechterhartkamer in. Het volledige systeem, tot 10 keer kleiner dan een traditionele pacemaker, bevindt zich volledig in de hartkamer. Het

Links een traditionele pacemaker, rechts de draadloze minipacemaker.

grootste voordeel? De patiënt kan snel weer naar huis, zonder al te veel belemmeringen.”

MEER INFO Hartcentrum Hasselt 011 37 35 65

8 JessaLinea Innovatie

Hartcentrum Hasselt

INNOVATIE

Nieuwe Jessa-app voor patiënten

Jessa Ziekenhuis pakt uit met een nieuwe app. Patiënten

Jessa streeft naar heldere en efficiënte communicatie met

kunnen hiermee, via smartphone of tablet, hun persoon-

patiënten en huisartsen. De nieuwe app past helemaal in

lijke gegevens en lopende afspraken consulteren en

deze visie. “Natuurlijk is in de app veel veiligheid inge-

beheren (zoals annuleren of verplaatsen). Daarnaast

bouwd”, zegt ICT-manager Nordine Vandezande. “De

biedt de app een overzicht van de voorbije afspraken. De

identificatie van de patiënt speelt hierbij een cruciale rol.

app is ontwikkeld binnen de ICT-afdeling van Jessa, in

In een volgende versie zullen we de mogelijkheden nog

samenwerking met een externe partner.

verder uitbreiden, bijvoorbeeld met medische vragenlijsten die je via de app invult.”

De lancering van de app is voorzien voor de zomervakantie en zal beschikbaar zijn voor iOS en Android.

Jessa en Oorgroep werken aan unieke studie

Dr. Sebastien Janssens de Varebeke, NKO-arts bij Jessa werkt al jaren samen met de Oorgroep. “Nadat de patiënt hier zijn CI krijgt, moet hij een viertal keer naar Deurne voor het afstellen en de ‘fitting’ van het toestel. Momenteel gebruiken we al artificiële intelligentie zodat we onze

CI-patiënten de meest optimale fitting

van hun CI kunnen aanbieden. Met deze

trial willen we het aantal verplaatsingen

voor de fitting verminderen. Op termijn willen we zelfs

Het Jessa Ziekenhuis werkt als eerste ziekenhuis ter

evolueren naar een app waarbij

wereld mee aan een innovatieve ‘field trial’

de patiënt zijn fitting op een

die werd opgestart door de Oorgroep uit

smartphone uitvoert.”

Deurne. Het gaat om een eerste kleine studie met een beperkt aantal mensen die hun cochleair implantaat (CI) vanop afstand kunnen testen en afstellen.

JessaLinea Innovatie

9

Dankzij de samenwerking is permanentie bij dringende gevallen voortaan verzekerd.

Interventionele radiologie: samenwerking met ZOL Genk Een sterk team

10 JessaLinea Innovatie

Azurion 7C20 van Philips geïnstal-

Permanentie

innovatieve medische technologie

leerd is. Gesofisticeerde high-end

Belangrijk is natuurlijk ook dat er

die de levenskwaliteit van de

apparatuur, met hogeresolutie-

voor interventionele radiologie bij

patiënt aanzienlijk verbetert. Zo

schermen, 3D-imaging en een

dringende gevallen een permanentie

voert een team van radiologie in de

uitgekiende interface.

verzekerd is. Daarvoor hebben Jessa

angio-zaal regelmatig een trombec-

INNOVATIE

Jessa Ziekenhuis investeert in

en ZOL (Genk) een samenwerkings-

tomie uit. Deze procedure zorgt bij

Dedicated team

akkoord getekend. Dit past helemaal

een beroerte voor een snelle

“We beschikken ook over een

in de visie van minister Maggie De

doorbloeding van de hersenen. De

‘dedicated’ team van verpleegkun-

Block, die aanspoort om via netwer-

recente samenwerkingsovereen-

digen”, zegt dr. Geert Souverijns,

king en samenwerking de beschikbare

komst met ZOL (in Genk) garan-

diensthoofd radiologie. “Deze

middelen efficiënter te benutten.

deert bovendien een permanentie

mensen hebben een specifieke

van specialisten in interventionele

opleiding gevolgd in ZOL. Een

“Er is permanent, 24/7, een team van

radiologie.

gespecialiseerd team werkt nog

gespecialiseerde artsen van wacht,

vlotter en efficiënter samen in een

zowel in Hasselt als in Genk. Naast

Op de afdeling radiologie van het

vaak complexe setting van handelin-

de acute ingrepen bij een beroerte

Jessa Ziekenhuis is sinds 2016 veel

gen en procedures. Dankzij dit team

zal het radiologisch team ook andere

veranderd. Zo is er de komst van prof.

verbetert de zorg én de nazorg voor

interventies in Hasselt en Genk

dr. Sam Heye, die zich onder meer

de patiënten.”

uitvoeren. Het gaat dan bijvoorbeeld

heeft gespecialiseerd in interventio-

om ingrepen via het bloedvat bij

nele neuroradiologie. Prof. dr. Heye

Trombectomie

levertumoren, aandoeningen aan de

begon in 2016 parttime op de

“In de angio-zaal kunnen we nu

galweg of spataders in de slokdarm.

afdeling radiologie. Sinds dit jaar is

onder meer een cerebrale trombec-

De patiënt is bij ons dus in goede

hij er fulltime aan de slag. De

tomie uitvoeren”, zegt Heye. “Bij een

handen,” besluit Souverijns.

professor verwierf zijn ruime

beroerte als gevolg van een klonter

expertise onder meer aan UZ Leuven

in een grote slagader van de

en in het Alfried Krupp Krankenhaus

hersenen geeft deze procedure een

in het Duitse Essen. In deze instelling

veel beter resultaat dan de klassieke

volgde hij een bijkomende opleiding

behandeling met het trombolyticum

interventionele neuroradiologie bij

t-PA. Via een fijne katheter door de

professor René Chapot.

slagader wordt de klonter in het bloedvat mechanisch verwijderd.

“In Essen voeren ze jaarlijks zo’n

Hierdoor krijgt de patiënt veel sneller

1500 neuroradiologische procedures

een vlotte doorbloeding in de

uit”, zegt prof. dr. Sam Heye. “Ik heb

hersenen. Doorgaans verhoogt dit de

daar veel ervaring opgedaan.”

levenskwaliteit achteraf aanzienlijk.

Hij of zij zal bijvoorbeeld nog kunnen

Die expertise komt heel erg van pas

stappen in plaats van jaren in een

in de nieuwe angio-zaal, waar een

rolstoel te moeten zitten.”

v.l.n.r.: dr. Luc Stockx (ZOL), prof. dr. Sam Heye (Jessa), dr. Thierry Boulanger (ZOL), dr. Johan Vanrusselt (Jessa)

PACSonWEB Vanaf 2 april wordt de huidige code onder het radiologieverslag vervangen door de code van PACSonWEB. Je kunt de beelden met de viewer van PACSonWEB bekijken (of downloaden) via rx. jessazh.be.

JessaLinea Innovatie

11

NIPT voor de toekomst Jessa Ziekenhuis investeert in grotere, toekomstge-

Futureproof

richte sequencing-apparatuur. “Hiermee breiden we de

Dit nieuwe toestel – in combinatie met de automatisatie

mogelijkheden voor de NIPT (Niet-Invasieve Prenatale

van de testen – is een toekomstgerichte investering. WGS

Test) en de oncologische diagnostiek uit.”

brengt gevoelige ethische kwesties aan de orde. Daar zijn we ons in het Jessa Ziekenhuis ten volle van bewust.

De klassieke NIPT screent voor trisomie 21 (Down),

Vooral het correct informeren van de ouders over de

trisomie 18 (Edwards) en trisomie 13 (Patau). “Met de

uitgebreide testmoglijkheden vormt een hele uitdaging.

nieuwe apparatuur kunnen we veel breder screenen. De

Het ethisch comité, de gynaecologen en het laboratorium

‘next generation sequencer’ genereert 50 maal meer data

werken hiervoor nauw samen.

dan het vorige toestel”, zegt dr. Brigitte Maes. “Hierdoor is het mogelijk om het volledige DNA van een mens te

Meer info over de nieuwe NIPT lees je in het volgende

screenen (‘whole genome sequencing, WGS)’. We kunnen

nummer van JessaLinea.

dus bij NIPT, naast de trisomieën 13, 18 en 21, meer chromosoomafwijkingen detecteren. Afwijkingen van de geslachtschromosomen, bijvoorbeeld. De veel grotere sequentiecapaciteit laat ook toe om de huidige, doelgerichte sequentie-analyse van kankers te vervangen door een WGS-gerichte toepassing. Per patiënt zullen we dus over het volledige genetische plaatje van de tumor beschikken. Zo komt een sterk gepersonaliseerde kankerbehandeling weer een stap dichterbij.”

12

JessaLinea Innovatie

Jessa kiest voor elektronisch patiëntendossier (EPD) van nexuzhealth

Jessa gaat in zee met nexuzhealth voor de implementatie

Het gebruik van een globaal digitaal platform binnen de

van het geïntegreerd elektronisch patiëntendossier

verschillende afdelingen in combinatie met de uitwisseling

(EPD). “Elke patiënt kan zijn dossier zelf raadplegen. Dat

van patiëntengegevens over de ziekenhuismuren heen,

is een grote stap in de richting van patiëntparticipatie”,

komt de veiligheid én zorg van de patiënt ten goede.

zegt Hilde Goossens, directeur ICT en programma-

Uiteraard met het grootste respect voor privacy.”

management van het Jessa Ziekenhuis.

Dossierinzage voor patiënt Het EPD volgt de patiënt over de 26 verschillende nexuzhealth-ziekenhuizen heen. De patiënt zelf krijgt via een beveiligd portaal een transparanter overzicht van de belangrijkste administratieve informatie uit zijn dossier: van documentatie en afspraken tot vragenlijsten, beelden, berichten... Niet alleen de zorgverlener en patiënt hebben een beveiligde toegang tot het EPD, ook huisartsen kunnen resultaten inkijken en afspraken inplannen.

Ondertekening samenwerkingsakkoord v.l.n.r.: Gertie Delande (nexuzhealth), dr. Yves Breysem en Roel Cleenders (Jessa), prof. dr. Marc Decramer (UZ Leuven)

nexuzhealth? nexuzhealth is een joint venture van UZ Leuven en

Het Jessa Ziekenhuis verwerkt zijn patiëntengegevens al

Cegeka. De focus ligt op de verdere ontwikkeling,

ruim 20 jaar digitaal. Jessa was zelfs een van de eersten

implementatie en optimalisatie van het zogenoemd

die het elektronisch medicatievoorschrift van Cegeka

klinisch werkstation, een volledig geïntegreerd

implementeerde. De keuze voor het volledig geïntegreerd

elektronisch patiëntendossier. Door de unieke

elektronisch patiëntendossier is een volgende logische

combinatie van de zorgkennis van het UZ Leuven en

stap. Yves Breysem, algemeen directeur van het Jessa

de ervaring van Cegeka in oplossingen voor de

Ziekenhuis: “Het EPD zal de communicatie en de informatie-

gezondheidszorg, vormt dit de basis voor een succes-

uitwisseling tussen alle zorgverleners sterk verbeteren.

vol partnership.

JessaLinea Jessa kiest voor elektronisch patiëntendossier van Nexuzhealth

13

Doorgedreven kwaliteitsmanagement op dienst radiologie

Het juiste onderzoek op het juiste moment

De radiologische apparatuur in ziekenhuizen draait wereldwijd op volle toeren.

Ook in ons land vertoont de vraag naar een CT- of MRI-scan nog altijd een stijgende curve. Maar in de Verenigde Staten is die intussen al wat afgevlakt. Onder meer omdat met geavanceerde software nagegaan wordt of een bepaald radiologisch onderzoek wel aangewezen is. Daaruit blijkt dat minstens 10 % van de MRI-onderzoeken geen meerwaarde biedt.

14 JessaLinea Doorgedreven kwaliteitsmanagement op dienst Radiologie

“In het Jessa Ziekenhuis streven we ook naar een optimale

(Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle, nvdr.) een

inzet van de middelen”, zegt dr. Geert Souverijns (dienst-

inspectie op onze dienst uitgevoerd. Voor de justificatie

hoofd radiologie). “Het juiste onderzoek, correct uitge-

leverde dat ons alvast een pluim voor ‘best practice’ op.”

voerd, op het juiste moment. Een doorgedreven kwaliteitsmanagement speelt hierin een cruciale rol. Want het aantal

Om dit proces te optimaliseren overweegt de overheid een

scanners en het toegewezen budget voor radiologie zijn

digitale beslissingsondersteuning te lanceren waardoor

geplafonneerd, ondanks de toenemende vraag naar

artsen een bijkomende hulp krijgen om de juiste onderzoe-

onderzoeken.”

ken te selecteren. “i-guide begeleidt artsen bij de aanvraag van een radiologisch onderzoek. We kijken uit naar de

Kwalitatieve aanpak

resultaten van de testen door de overheid rond dit digitale

Een belangrijk onderdeel in deze kwalitatieve aanpak is

systeem.”

het ‘dedicated’ callcenter van de dienst radiologie. Met twee directe nummers: één voor patiënten, één voor artsen. Hierdoor kunnen artsen snel een radioloog raadplegen om advies te vragen over geplande beeldvorming. De medewerkers van dit callcenter zijn ook opgeleid om met minder gepaste onderzoeksaanvragen om te gaan, zoals een CT van de rug bij jonge patiënten of een MR van de thorax. Ze schakelen de aanvrager dan even door met een radioloog voor overleg.

In meer dan 10 % van de gevallen biedt een radiologisch onderzoek of MRI geen meerwaarde.

Souverijns: “Bovendien geven we regelmatig duiding aan artsen via infosessies in de Lokale Kwaliteitsgroepen (LOK’s) of de artsenkringen, omtrent de richtlijnen voor medische beeldvorming. Via een presentatie en discussie

Goede cijfers

verlenen we advies in het kluwen van diagnostische moge-

Die voortdurende aandacht voor het juiste onderzoek op

lijkheden. We vragen ook aandacht te besteden aan de

het juiste moment werpt haar vruchten af. Dat blijkt ook

klinische informatie op de aanvraag. Grondige informatie

uit onze cijfers. Souverijns: “Neem een courant onderzoek,

en efficiënte communicatie zijn cruciaal.”

zoals een CT van de wervelzuil. In vergelijking met 2016 voerden we vorig jaar in het Jessa Ziekenhuis 13,4 %

Justificatie werkt

minder CT-scans van de wervelzuil uit bij ambulante

“Verder hebben we op de dienst radiologie grote aandacht

patiënten. Voor de gehospitaliseerde patiënten was er

voor de justificatie van een aanvraag. Als een patiënt zich

zelfs een daling met 22 %. En dat was – voor alle duidelijk-

aan één van onze balies meldt, overlopen we systematisch

heid – geen gevolg van de systematische vervanging van

een aantal parameters om de noodzaak van het onderzoek

deze onderzoeken door een MRI. Want ook het aantal

na te gaan. We geven de juiste instructies aan onze

substitutieonderzoeken ligt laag. Een groot aantal van

medewerkers om het onderzoek aan de klinische vraag-

onze verwijzers past de richtlijnen dus adequaat toe. Dat

stelling aan te passen. Enige tijd geleden heeft het FANC

is bemoedigend.”

JessaLinea Doorgedreven kwaliteitsmanagement op dienst Radiologie

15

Vinger aan de pols

Mensen

De kordate keuze voor hoge kwaliteit past in de langeter-

Hoge kwaliteit lever je niet alleen met accreditaties en

mijnvisie van de dienst radiologie.

slimme systemen. Je moet ook beschikken over de juiste

“Sinds 5 jaar werken we samen met Qaelum, een spin-off

mensen, met de juiste ervaring en kennis. De dienst

van KU Leuven. Dit bedrijf heeft software ontwikkeld voor

radiologie telt 28 dokters, 59 verpleegkundigen en

dosimetrie – het beheer van de stralingsbelasting. In

27 administratieve medewerkers.

samenwerking met onze dienst heeft Qaelum een Total

Souverijns: “Allemaal mensen die toegewijd met hun vak

Quality Management-systeem ontworpen. Dit maakt het

bezig zijn en permanent bijkomend opgeleid worden.

mogelijk om kwaliteit in alle geledingen van onze dienst te

Nieuwe artsen gaan vaak enkele maanden naar het

meten en beheren. Het meest vernuftige aan dit systeem

buitenland, waar ze extra expertise verwerven in een

is de ‘digitale’ audit. We kunnen normensets van allerlei

deelgebied van de radiologie. Enkele collega’s hebben een

accrediteringsinstanties kiezen en kijken waar de pijn-

doctoraat behaald in een radiologische subdiscipline.

punten en ‘quick wins’ liggen.”

Samen streven we elke dag opnieuw naar kwaliteitsverbetering om te voldoen aan de eisen van vandaag en morgen.”

Zelfevaluatie en audits “We hebben overigens ook een Quaadril-audit laten doen.

Quaadril is een kwaliteitssysteem van het International Atomic Energy Agency (IAEA). Het evalueert honderden kwaliteitscriteria voor radiologieafdelingen. Door onze ervaring hiermee fungeerden we vorig jaar voor de

Qmentum

overheid als pilootcentrum voor B-Quaadril, de Belgische

Het Jessa Ziekenhuis bereidt zich nu al voor op de

variant van dit internationale kwaliteitssysteem. Dit jaar

nieuwe versie van Qmentum. Dit is een internationale

nog wordt B-Quaadril verplicht in alle radiologische

kwaliteitsnorm voor ziekenhuizen in het algemeen.

diensten. In het pakket zitten zelfevaluatie en klinische

Souverijns: “In die nieuwe versie gaat veel aandacht

audits. Deze focussen zich vooral op het vermijden van

uit naar de patiënt als ‘partner’ bij het uitstippelen van

onnodige onderzoeken en overbodige straling. Het

het ziekenhuisbeleid. Wat verwacht de patiënt van

justificatieproces en de optimalisatie van procedures

ons? Hoe kunnen we een onderzoek zo vlot en

spelen hierin een centrale rol. Uitgerekend dingen waar we

aangenaam mogelijk laten verlopen? Op deze vragen

al verscheidene jaren veel aandacht aan besteden.”

willen we op de dienst radiologie natuurlijk ook een kwaliteitsvol antwoord geven.”

“De Belgische overheid aligneert zich via B-Quaadril met de richtlijnen van Euratom van 1997 en 2013. Zo’n initiatief is alleen maar toe te juichen, vooral als het leidt tot een efficiëntere inzet van middelen.”

DIRECT NUMMER VAN HET CALLCENTER VOOR ARTSEN 011 33 55 66

16 JessaLinea Doorgedreven kwaliteitsmanagement op dienst Radiologie

DOSSIER

BIJ T

D

EN

OM

H O UD

Hoe bereid ik me voor?

OSSIER

E

De nieuwe privacyregels komen eraan

Vanaf 25 mei 2018 zijn de nieuwe privacyregels (AVG of GDPR) van kracht. Hoe zorg je ervoor dat je dokterspraktijk helemaal in orde is met deze wetgeving?

Als kennisdomeinverantwoordelijke ICT informeert Elfi Goesaert van Domus Medica over de nieuwe privacyregels.

Ze onthult de nieuwe stand van zaken en geeft meteen ook enkele nuttige tips mee. Info die je met een gerust gemoed mag inkijken Ên ‌ delen.

JessaLinea De nieuwe privacyregels komen eraan

17

GDPR beschermt de persoonlijke levenssfeer op Europees niveau.

Geen overbodige luxe in een wereld

1.

WEES TRANSPARANT

Het Europese Parlement keurde de

Recht op vergetelheid?

nieuwe verordening goed op 14 april

Elfi Goesaert: “Een patiënt kan niet

2016. Op 25 mei 2018 wordt ze van

zomaar eisen dat je gegevens uit

kracht in alle Europese lidstaten. Die

zijn medisch dossier vernietigt.

vol netwerken en digitale gegevens.

dag moeten organisaties en onder-

Het is belangrijk dat je patiënt zijn

Dat staat ook zo uitdrukkelijk in

nemingen – en dus ook vrije

of haar toestemming geeft en weet

GDPR: het recht van vergetelheid

beroepen – de nieuwe regels

wat je allemaal met de gegevens

geldt niet als er een andere

naleven. En dat zijn er niet weinig:

doet. Informeer daarom je privacy-

wettelijke rechtsgrond meespeelt,

de nieuwe wetgeving telt maar

verklaring in heldere en eenvoudige

zoals het ‘vitaal belang’ van de

liefst 99 (!) artikels.

woorden op je website én in je

patiënt of een wettelijke verplich-

wachtzaal. Hou ook een verwer-

ting van de verwerker. Medische

kingsregister bij.

dossiers moeten bijvoorbeeld

Elfi Goesaert: “Gelukkig heeft de

dertig jaar bijgehouden worden.”

gezondheidssector de voorbije jaren een voorbeeldige traditie opge-

Goesaert: “Zo’n register is verplicht

bouwd in de bescherming van

voor artsen. In het register meld je

persoonlijke en gevoelige gegevens.

onder andere welke persoonsge-

Artsen hebben nu al de gewoonte

gevens je bijhoudt, waar ze vandaan

om bijzonder discreet met patiënt-

komen, waarom je ze nodig hebt,

gegevens om te gaan. Toch moeten

hoe je de data adequaat beveiligt

ook zij actie ondernemen om in orde

en wat de mogelijke risico’s zijn.

te zijn met de nieuwe wetgeving.”

De privacycommissie kan dit verwerkingsregister opvragen.

AVG of GDPR?

Heb je er geen? Dan riskeer je een boete.”

De acroniemen AVG en GDPR betekenen precies hetzelfde.

AVG staat voor Algemene

TIP

Verordening Gegevensbescher-

Misschien heeft je syndicaat een

ming – het Nederlandstalige

template van een verwerkings-

equivalent van General Data

register? Dat kan bijvoorbeeld

Protection Regulation

een Excelbestand zijn waar je

(of GDPR).

vlot de data invult en aanvult.

18 JessaLinea De nieuwe privacyregels komen eraan

Elfi Goesaert

2.

BESCHERM JE DATA MAXIMAAL

Wat met kinderen?

zijn we er in België nog niet hele-

Maak je bij de overschakeling naar

maal uit of artsen dit altijd moeten

GDPR niet te veel zorgen om de

doen. De concrete uitwerking van

bescherming van de privacy van

GDPR is nog altijd een beetje work

kinderen. Vergeleken met de

in progress.”

huidige situatie wijzigt er waarschijnlijk niets.

Beveilig jouw IT-systemen maximaal

TIP

en versleutel digitale bestanden.

Beschrijf - net zoals bij digitale

Niet alleen in je kabinet.

gegevens - welke maatregelen je neemt om papieren documenten

Goesaert: “Mobiele devices zoals

tablets en smartphones zijn handig om onderweg medische dossiers of afsprakenkalenders te raadplegen.

3.

MELD EVENTUELE DATALEKKEN DIRECT

Maar ze zijn ook diefstalgevoelig.

Hetzelfde geldt voor laptops en USB-sticks. Een enkele keer raken

te beschermen.

4.

KIJK JE IT-CONTRACTEN GOED NA

ze gewoon zoek. Het risico op een

Denk niet alleen aan onethische

datalek is dan erg groot. Een

hackers. Ook een ‘verdwaalde’ of

USB-stick vermijd je sowieso best.

verkeerd (door)gestuurde mail is

Behalve als hij geëncrypteerd is.

potentieel een datalek. Net zoals

Het is belangrijk dat je de IT-contracten

Voorzie in je laptop, smartphone of

onbeveiligde papieren documenten.

van je praktijk goed nakijkt. Zeker

tablet een goede wachtwoordbevei-

van de software waarmee je de

liging. Zorg er bijvoorbeeld voor dat

Goesaert: “Een patiënt vindt het

praktijk runt en je medische dossiers

de medische software alleen met je

misschien vreemd wanneer zijn

beheert.

eID raadpleegbaar is.”

vertrouwde arts plots ietwat weigerachtig staat om gegevens via e-mail

Goesaert: “Controleer of ze voldoen

door te sturen. Maar uiteindelijk ziet

aan GDPR. In de nieuwe regelgeving

hij wel in dat dit zijn privacy alleen

staan bijvoorbeeld de begrippen

Gebruik nooit persoonsgegevens

maar ten goede komt. Een gewone

‘privacy by design’ en ‘privacy by

buiten de zorgverlening. Mail zo

e-mail kan eenvoudig ‘onderschept’

default’ centraal. Dat houdt in dat

weinig mogelijk. Wissel data liever

worden. Met of zonder kwade wil.

privacy al van in het prille begin van

uit via het E-Healthplatform. Dat is

Dan is er sprake van een datalek. Zo’n

de product- en softwareontwikkeling

dubbel versleuteld.

lek moet je binnen 72 uur melden. Al

een aandachtspunt is.”

TIP

JessaLinea De nieuwe privacyregels komen eraan

19

TIP

CHECKLIST

Vraag je juridisch adviseur naar een modelcontract voor leveran-

Informeer je vooraf. Allicht is er

ciers van software of andere

een infosessie over GDPR voor

digitale diensten.

artsen in de buurt.

Hou je je niet aan de nieuwe privacyregels?

Besteed voldoende tijd en

Dan riskeer je boetes. Die kunnen

verwerkingsactiviteiten.

aandacht aan het register van

oplopen tot maximaal twintig miljoen euro (!) of tot 4 % van de

Afficheer in de wachtkamer of op

wereldwijde jaaromzet van de

je website een privacyverklaring

onderneming. De boetes worden

in heldere taal.

‘evenredig’ uitgedeeld, volgens de grootte van het bedrijf. Maar volgens

Vermijd mails en maak maximaal

Elfi Goesaert is er niet echt een reden

gebruik van het veilige

tot paniek: “Als je als een goede

E-Healthplatform.

huisvader met GDPR omspringt, moet je je geen zorgen maken over

Beveilig en versleutel je

monsterboetes.”

draagbare gegevensdragers.

Handige informatiesessies

Check de contracten van

Allerhande consultancybureaus

aanbieders van digitale diensten.

softwareleveranciers of

overspoelen momenteel artsen en andere beroepen uit de zorgsector.

Pols bij je artsensyndicaat naar

Ze hebben zogezegd de gedroom-

handige templates en

de oplossing. Elfi Goesaert: “Neem

modelcontracten.

geen overhaaste beslissingen. Win vooraf correcte informatie in en ga in zee met gespecialiseerde partners die met de medische wereld vertrouwd zijn. Diverse huisartsenkringen organiseren de jongste tijd trouwens steeds vaker informatiesessies.”

20 JessaLinea De nieuwe privacyregels komen eraan

MEER INFO ehealth.fgov.be

Jessa eerste Belgisch ziekenhuis

met Patient Experience Officer De Leuvense Ulrike Pypops (41)

innovatieve zorg aanbieden”, zegt

spreekt een aardig mondje Thai én

dr. Yves Breysem, algemeen directeur.

Arabisch. Ze heeft diploma’s

“Patiënten én hun familie willen

Theologie en Rechten op zak en

betrokkenheid in hun zorgpad. Met

specialiseerde zich in Medische

de aanstelling van Ulrike krijgt die

ethiek, sociaal ziekenhuis- en

evolutie de aandacht die ze verdient.

medisch recht. Haar loopbaan

En geven we patiënten en hun

staat bol van functies die focus-

familie een stem in het ziekenhuis-

sen op de patiënt in de gezond-

beleid.”

heidszorg. Bij Jessa doet ze daar nog een schepje bovenop. “Ik

Signaalfunctie huisarts

werk nauw samen met patiënten,

“We bouwen verder op bestaande

patiëntverenigingen en zorgverle-

initiatieven die de patiënt centraal

ners om de patiëntervaring na een

stellen. We stappen in de schoenen

ziekenhuisbezoek te bewaken en

van de zorgvrager én kijken hoe de

waar mogelijk te verbeteren.”

zorgverstrekker hier nog beter kan op inspelen”, voegt Ulrike Pypops

Mijn opdracht?

Het verschil maken in de beleving van een ziekenhuiscontext.

toe. “Door de vertrouwensrelatie tussen de patiënt en huisarts, heeft die laatste hierbij een belangrijke signaalfunctie. Patiënten moeten vol vertrouwen ons ziekenhuis binnenstappen en bij hun thuiskomst in staat zijn om hun leven op een zo kwalitatief mogelijke manier verder

Met een uniek takenpakket voor een

te zetten. De uitdaging? Het verhaal

Patient Experience Officer trekt het

van de patiënt vertalen naar een

Jessa Ziekenhuis duidelijk de kaart

concreet actieplan. Zo maken we het

van kwalitatieve, warme zorg. “We

verschil in de beleving van een

MEER INFO

willen meer dan topgeneeskunde en

ziekenhuiscontext.”

ulrike.pypops@jessazh.be

JessaLinea Jessa eerste Belgisch ziekenhuis met Patient Experience Officer

21

JESSA, CENTRUM VOOR

WETENSCHAPPELIJK ONDERZOEK!

Low FODMAPdieet

vaak succesvol bij IBS Irritable Bowel Syndrome (IBS) of Prikkelbare Darm Syndroom is een erg vervelende aandoening die vaak jonge vrouwen treft. Een low FODMAPdieet kan tot een aanzienlijke vermindering van de klachten leiden. In het Jessa Ziekenhuis begeleiden we sinds enkele jaren patiënten met dit dieet. Bovendien onderzoeken we wat de effecten van low FODMAP op lange termijn zijn.

Uit diverse onderzoeken blijkt dat 10 tot 15 % procent van de bevolking in onze westerse wereld last heeft van IBS. De klachten komen vaak voor bij vrouwen jonger dan 45 jaar. Mensen met IBS hebben last van onder meer een opgeblazen gevoel, krampen, winderigheid en constipatie of diarree.

Medicatie?

Een specifieke medicatie voor de aandoening is niet beschikbaar. Maar er is hoop. Aan Monash University in Melbourne (Australië) ontwikkelde een team van gastro-enterologen en diëtisten het low FODMAP-dieet.

Dat bant zoveel mogelijk groepen suikers (koolhydraten)

22 JessaLinea Jessa & Wetenschap

uit de voeding (lees kader). Het gaat

We vragen naar de huidige (eet)

dan om suikers die in courante

gewoonten, gaan het klachtenpa-

dagelijkse voeding zitten, zoals

troon na en peilen naar de intensiteit

bepaalde groenten en fruit, zuivel-

ervan met een VAS (Visueel Analoge

producten en graansoorten.

Schaal). We moeten ook uitsluiten of er eventueel een andere aandoening

De patiënt moet het strikte dieet tot

meespeelt. Daarna gaan we met de

zes weken volhouden, om na te gaan

patiënt aan de slag. Het dieet vergt

of het ‘werkt’. Daarna volgt een

een behoorlijk intensieve begelei-

reïntroductiefase, waarbij de

ding, met tussentijdse evaluatie en

FODMAPs beurtelings weer aan de

de reïntroductie van de oorspronke-

voeding worden toegevoegd. Zo

lijk ’te vermijden’ suikers. We hebben

gaan de onderzoekers na waar de

veel geleerd van de aanpak van het

intoleranties liggen. Het volledige

team van prof. dr. Jan Tack die in het

proces neemt al snel enkele maan-

UZ Leuven ook met het FODMAP-

den in beslag. In zowat de helft van

dieet werkt.”

Eveline Claes, hoofddiëtist

Op 26 mei vindt op de Campus

de gevallen is er een gevoelige Onderzoek

Salvator een symposium over IBS

Het low FODMAP-dieet levert op

plaats. Prof. dr. Jan Tack (KU Leuven)

Motivatie

korte termijn bij zowat 50 % van de

licht de huidige stand van zaken rond

“Low FODMAP is een ‘moeilijk’ dieet”,

patiënten een vermindering van de

deze aandoening toe.

zegt Eveline Claes, hoofddiëtist van

klachten op. Soms verdwijnen de

het Jessa Ziekenhuis. “Daarom

klachten zelfs volledig. Maar over

vragen we de patiënt ook na de

de effecten op lange termijn is tot

FODMAP

eerste consultatie of zij (of hij) de

nu toe weinig bekend.

FODMAP is de afkorting van Fermen-

nodige motivatie zal kunnen

Claes: “Daarom beraden we ons bij

table Oligosaccharides, Disaccharides,

opbrengen om het vol te houden.”

Jessa momenteel of we hierrond een

Monosaccharides And Polyols.

onderzoek kunnen opzetten. We

Professor en gastro-enteroloog Peter

“De meeste patiënten melden zich bij

hebben alvast enkele belangrijke

Gibson van de Australische Monash

ons na een doorverwijzing. Eerst

potentiële partners gevonden om

University koppelde deze moleculen

nemen we een volledige anamnese.

mee samen te werken.”

in 2009 aan IBS en werkte met zijn

vermindering van de klachten.

researchers het low FODMAP-dieet uit. FODMAPs worden moeilijk

Dit dieet vermindert de buik- en darmklachten bij 50% van de patiënten.

opgenomen in de dunne darm, waardoor ze onverteerd in de dikke darm belanden. Ze trekken bovendien water aan en fermenteren in de dikke darm. Dit leidt tot gasproductie.

De gassen en het water kunnen zorgen voor de IBS-klachten.

JessaLinea Jessa & Wetenschap 23

Grootschalige appendicitis-studie met 300 patiënten

Is er een verband tussen het

bestudeerden we de microbiologische

deel uit van het Limburg Clinical

microbioom in de darm en

factoren. Het is de eerste keer dat

Research Program (LCRP).

appendicitis? Doctoraatsstudent

een mogelijk verband tussen acute

Prof. dr. Inge Gyssens (UHasselt en

Toon Peeters zocht in het Jessa

appendicitis en het darmmicrobioom

Jessa Ziekenhuis) is de promotor van

Ziekenhuis naar mogelijke

onderzocht wordt in een populatie

het doctoraatsonderzoek.

antwoorden. Daarvoor startte hij

van deze omvang.”

enkele jaren geleden met het project HAPPIEST: HAsselt

De studie stelt vast dat patiënten

APPendicitis Immunologic and

met appendicitis een verlaagde

Environmental STudy. Bij het

diversiteit aan bacteriën in hun

onderzoek waren 300 patiënten

microbioom hebben. Er waren ook

betrokken.

grote verschillen in de samenstelling tussen de patiënten onderling. “We

Na toestemming van de patiënt met

weten niet of dit verschil een

een acute appendicitis nam de

oorzaak of een gevolg van appendicitis

chirurg tijdens de operatie stalen van

is”, zegt Peeters. “Zo zou toediening

de appendix. Vier tot zes weken later

van antibiotica voor de operatie het

werd een staal van de stoelgang

microbioom kunnen beïnvloeden.

genomen. “We onderzoeken in

Maar uit ander onderzoek blijkt dat

HAPPIEST omgevingsfactoren en

een maand na een korte antibiotica-

genetische, immunologische en

behandeling het microboom groten-

microbiologische factoren die

deels hersteld is.”

mogelijk een appendicitis in de hand werken”, zegt Toon Peeters. “We

HAPPIEST is een samenwerking

vergeleken de samenstelling van het

tussen de dienst infectieziekten en

microbioom in stoelgangstalen van

immuniteit, de abdominale heelkun-

100 patiënten (uit HAPPIEST) met

de, de urgentiedienst en anatomo-

evenveel gezonde controles. Zo

pathologie. Het onderzoek maakt

24 JessaLinea Jessa & Wetenschap

Toon Peeters

Pfizer en Jessa vieren 1 jaar samenwerking

Pfizer en Jessa blikken tevreden terug op de eerste verjaardag van de satellieteenheid voor klinisch onderzoek op campus Salvator. In totaal hebben zich al 67 vrijwilligers gemeld uit binnen- en buitenland.

Pfizer heeft in Anderlecht (Erasmusziekenhuis) een volledig uitgerust centrum voor fase 1-onderzoek (testen van geneesmiddelen op gezonde vrijwilligers). Alleen in New

hiervan woont in Luik; ongeveer één

andere geïnteresseerden namen

Haven (VS) beschikt het farmaceu-

op de vijf in Limburg. De buitenlan-

hieraan deel. Desmedt: “Dit is een

tisch bedrijf over een soortgelijk

ders zijn voornamelijk afkomstig uit

mooie start. We willen in de toe-

centrum. België speelt dus een

Nederland en Duitsland. Hasselt

komst de bekendheid van ons

belangrijke rol in het klinisch

heeft in de Euregio een strategische

klinisch onderzoek in Limburg verder

onderzoek van Pfizer. En omdat ons

ligging. Centraal gelegen, filevrij

verhogen. Want we zijn steeds op

land tot de Europese top van

bereikbaar, geen parkeerproblemen

zoek naar meer vrijwilligers voor

klinische studies behoort, is de vraag

op de campus. Dat zijn belangrijke

studies in ons brede gamma van

naar vrijwilligers groot.

pluspunten voor vrijwilligers.”

medicijnen en vaccins.”

De satellieteenheid op de Salvator-

Voortdurend op zoek

campus vult een flink deel van die

Pfizer en Jessa hebben intussen een

vraag in. “Na een jaar stellen we vast

vruchtbare samenwerking van een

dat 58 % van de vrijwilligers uit

jaar afgerond met een infomoment

België komt”, zegt Vanessa Desmedt

en netwerkreceptie. Mensen van

van Pfizer. “Bijna de helft

Jessa en Pfizer, artsen, studenten en

MEER INFO over het fase 1-onderzoek van Pfizer: www.brusselscru.com.

Of via liesbet.timmers@pfizer.com (voortdurend aanwezig op campus Salvator) of 0800 131 38

JessaLinea Jessa & Wetenschap

25

Ik weet wat ze voelen.

Ik weet hoe ze denken.

Ervaringsdeskundige versterkt psychiatrische afdeling Guido Tournelle is een van de stuwende krachten van de zelfzorgvereniging SOS Nuchterheid. Hij begeleidt sinds juni 2017 psychiatrische patiĂŤnten op de PAAZ-afdeling van het Jessa Ziekenhuis en het Sint-Franciscusziekenhuis. Daarmee is hij de eerste ervaringsdeskundige in dienst.

26 JessaLinea Ervaringsdeskundige versterkt PAAZ-afdeling

‘Een nuchtere kijk op verslaving.’ Dat is het credo van SOS

roesmiddel nodig hebben om plezier te hebben en goed te

Nuchterheid, een Vlaams/Brusselse organisatie van

functioneren. Ik doorprik die manier van denken. Ze aanvaar-

gewezen verslaafden. Zij delen hun ervaringen en expertise

den dat. Ik ben een lotgenoot, dat schept een band.”

met lotgenoten en hulpverleners. Frederic Ulburghs, hoofdverpleegkundige van Psychiatrische Afdeling

Leven na een verslaving

Algemeen Ziekenhuis (PAAZ), leerde hun werking kennen

Het Jessa Ziekenhuis is een van de eerste algemene zieken-

tijdens een vormingsdag. Hij was meteen overtuigd. “De

huizen in Limburg die een ervaringsdeskundige inschakelt

toegevoegde waarde van ervaringskennis voor de geeste-

in de psychiatrische zorg. Ulburghs stelt na enkele

lijke gezondheidszorg is enorm. Deskundigheid uit eerste

maanden al vooruitgang vast. “Patiënten voelen zich beter

hand verbetert de kwaliteit van onze zorg. Ervaringsdes-

begrepen. Het contact met een ervaringsdeskundige is

kundigen begrijpen beter dan wie ook wat het betekent

ánders dan met een verpleegkundige. Het neemt het

om psychische problemen te hebben. Bovendien weten ze

stigma weg. Als rolmodel biedt Guido patiënten hoop en

welke vormen van begeleiding en behandeling aanslaan.”

geloof in de toekomst.”

Complementaire deskundigheid

“Er is leven na een verslaving. Een goed leven. Nuchter

“Ervaringsdeskundigen bieden ondersteuning en geven

worden en nuchter blijven: het is mij gelukt, dus kan het

voorlichting en advies. Individueel of in groep. Het is vooral

jou ook lukken”, vertelt Tournelle zijn lotgenoten. “Ik prent

belangrijk dat er consensus heerst over de rol die de

patiënten wel in dat het moeilijk wordt. Je gaat in rouw, je

ervaringsdeskundige invult”, vat Ulburghs samen. “Wekelijks

moet afscheid nemen van je roesmiddel. De meesten

verzamelen we de indrukken die de patiënten op de

willen verminderen en af en toe sociaal drinken. Ik adviseer

PAAZ-afdeling opdoen. Daarnaast begeleidt de ervarings-

om volledig te stoppen. Eén glas alcohol wekt in de

deskundige maandelijks patiënten met een afhankelijk-

hersenen de drang op om de roes terug op te zoeken.”

heidsprobleem. Indien nodig verhogen we de frequentie.”

Het belang van nazorg Minimaliseren en verdoezelen

De artsen, verpleegkundigen en therapeuten van de

De ervaringsdeskundige in kwestie is Guido Tournelle. Hij

PAAZ-afdeling én de ervaringsdeskundigen van SOS

kampte jarenlang met een medicatie- en alcoholafhanke-

Nuchterheid benadrukken het belang van nazorg en de

lijkheid. “Op mijn 26ste was ik verlost van de medicatie,

betrokkenheid van familie en vrienden. “Hoe sneller we

maar mijn alcoholprobleem bleef doorsluimeren tot zo’n

beginnen met nazorg, hoe beter”, zegt Ulburghs. “Onze

tien jaar geleden. Ik weet dus hoe mensen met een

prioriteit is de lichamelijke ontwenning. Maar we starten

verslaving zich voelen. Ik weet hoe ze denken.”

onmiddellijk met een nazorgtraject. Zo dijken we het risico op herval in.” Tournelle knikt. “Ik laat mijn contactgegevens

Acht jaar geleden stapte Tournelle in bij SOS Nuchterheid.

altijd achter voor vrienden en familieleden van de patiënt.

Vandaag begeleidt hij in het Jessa Ziekenhuis patiënten met

Ook zij hebben nood aan hulp en advies. Patiënten delen

een problematisch alcohol-, drug- en medicatiegebruik.

schoorvoetend hun problematiek uit vrees dat vrienden en

“Mensen van alle rangen en standen. Sommigen komen voor

familieleden hen laten vallen. Échte vrienden doen dat niet.”

de eerste keer, anderen zijn hervallen. Een vast patroon is dat ze hun probleem verdoezelen en minimaliseren. Liegen en bedriegen zijn vaste prik. Die strategie heeft één doel:

MEER INFO

blijven gebruiken. Ze zijn ervan overtuigd dat ze een

www.sosnuchterheid.org

JessaLinea Ervaringsdeskundige versterkt PAAZ-afdeling

27

Het vragen-

kabinet

1 huisarts, 3 vragen aan Jessa: ziedaar het concept van Het Vragenkabinet. Miet Reyskens bijt de spits af. Huisarts sinds 2001, moeder van drie kinderen en één van de zes dokters van Huisartsenpraktijk Medicinae in Hasselt.

VRAAG 1 GENETISCH CONSULT

Een patiënt vertelde me dat zijn broer een melanoom had. Hij vroeg me of hij zich ook moest laten onderzoeken. Ik verwees hem naar een huidspecialist. In de wandelgang kwam ik toevallig een oncoloog tegen. Hij raadde me aan om dergelijke patiënten direct naar genetica te sturen. Mijn eerste vraag is dan ook: wanneer vraagt een huisarts best meteen een genetisch consult aan?

Prof. dr. Jeroen Mebis, gespecialiseerd in o.a. medische oncologie: “Het komt inderdaad frequent voor dat er in één familie verschillende leden zijn met een cutaan melanoom. Het gaat om zo’n 10 % van de gevallen. Een genetisch maligne melanoom als gevolg van een CDKN2Amutatie is dan weer eerder zeldzaam. Er bestaat wel een regeltje om een genetische screening aan te vragen. Drie cutane melanomen bij een patiënt jonger dan 40 jaar kunnen een verhoogd risico op een Miet Reyskens

28 JessaLinea Het vragenkabinet

genetisch syndroom inhouden. In zo’n geval is een genetisch consult dus raadzaam.”

VRAAG 2 DIRECTE HUISARTSENLIJN

VRAAG 3 ELEKTRONISCHE VERWIJSBRIEF

De cardiolijn en directe huisartsenlijn naar de gynaeco-

Vandaag geven we een patiënt een verwijsbrief mee:

logen zijn handig. We bellen gericht, zonder de specialist

die hij of zij al eens vergeet. Een elektronische verwijs-

te storen. Zo’n lijn voor neurologie en neurochirurgie

brief lost dit op. Je kunt er bovendien laboresultaten en

zou nuttig zijn. Mijn vraag: springen wij als huisartsen

andere details aan toevoegen. Maar: hoe voeren we dat

zorgvuldig om met deze directe lijnen? Of gebruiken we

praktisch én voldoende beveiligd uit? Hector en Medimail

ze te pas en te onpas? Bijvoorbeeld: te vaak bij niet-

werken voorlopig maar in één richting: van ziekenhuis

dringende gevallen?

naar huisarts.

Dr. Patrik Peene, medisch manager

Nordine Vandezande, ICT-manager:

ambulante zorgen: “De lijn is prioritair

“Tijdens het overleg met

en alleen bereikbaar voor collega-(huis)

de Limburgse Huisartsenkringen op

artsen. Er wordt geen misbruik van

8 januari hebben we hierrond de

gemaakt. Integendeel. De specialisten

nodige afspraken gemaakt. We

zelf zijn heel tevreden over deze

voeren de nodige aanpassingen door

verwijzingen. De lijnen komen ten

aan het intern elektronisch patiënten-

goede aan de hoogkwalitatieve zorg voor de patiënt.”

dossier. Zodat het ook de elektronische verwijsbrieven verwerkt en ze beschikbaar maakt voor interne artsen. We

“De huisarts heeft bij de patiënt anamnese en klinisch

willen dit realiseren tegen 30 juni.”

onderzoek uitgevoerd en heeft een uitstekend (in)zicht over de ernst van de toestand en nood aan eventuele verdere onderzoeken. Bij Cardiologie en Gynaecologie bestaan er normaal lange wachttijden. Daarom creëerden we deze voorrangslijnen. Hiermee kunnen niet-levensbedreigende semi-urgente pathologieën toch een snel gespecialiseerd consult krijgen. Levensbedreigende

OM OVER NA TE DENKEN Verbeteridee van Miet Reyskens Sommige verslagen verschijnen alleen op het portaal van Jessa, niet in het patiëntendossier. Dat werkt niet vlot. We moeten in zo’n geval op twee plekken kijken.

pathologie hoort natuurlijk thuis op spoed.”

OM OVER NA TE DENKEN Verbeteridee van Miet Reyskens Soms krijgt de patiënt de raad: ga via je huisarts, vraag een brief en je bent sneller aan de beurt. Dat schept (te) hoge verwachtingen bij onze patiënt. Een betere boodschap kan zijn: “Laat je checken door je huisarts zodat die kan bepalen of het dringend is of niet.

ZIT JE ZELF OOK MET VRAGEN VOOR JESSA? Mail ze naar communicatie@jessazh.be

JessaLinea Het vragenkabinet

29

v.l.n.r. dr. Peter Thompson, Dimitri Holsteens (ambulancier), dr. Agnes Meersman, Johan Schepers (vpk), dr. Pieter Jan Van Asbroeck

Dr. Peter Thompson

“Een traumanetwerk redt vele levens”

Wie een zwaar trauma oploopt, moet zo snel mogelijk verzorging krijgen. Snelle en adequate medische interventie redt levens. Traumanetwerken spelen hierin een cruciale rol, zo blijkt in het buitenland. In België zetten UZ Leuven en het Jessa Ziekenhuis samen een eerste traumanetwerk op. “Twee topziekenhuizen die de krachten bundelen: dat verdient zeker navolging in België”, zegt de Australische expert dr. Peter Thompson. De specialist in traumanetwerken was één van de sprekers op het recente trauma-symposium van Jessa in Hasselt.

30 JessaLinea Een traumanetwerk redt vele levens

Dr. Peter Thompson is ‘executive director of medical

Vervolgens is het cruciaal dat de artsen-specialisten en

services’ van een groep ziekenhuizen in het Australische

zorgverstrekkers intensief met elkaar overleggen. Vergeet

Queensland. Hij heeft een uitgebreide expertise in

vooral de communicatie met de patiënten en hun familie

traumanetwerken. Niet alleen in Australië, trouwens. Peter

niet. Licht zo snel mogelijk de betrokkenen in waarom je

Thompson werkte ook enkele jaren in het Londens King’s

bepaalde behandelingen wil doen. Als een patiënt niet

College Hospital.

begrijpt waarom hij van ‘ziekenhuis A’ naar ‘ziekenhuis B’ wordt overgebracht, stoot je op weerstand en frustratie.

Van de outback tot Londen

Misschien weigert hij of zij dan zelfs een behandeling. Stel

“Ik woon en werk in Rockhampton in de Australische staat

altijd de patiënt centraal. De focus moet voortdurend op

Queensland”, zegt Thompson. “Een stad van zo’n tachtig-

hen gericht zijn. Voor hun levenskwaliteit en welzijn. Vanaf

duizend inwoners. Iemand die een angiogram nodig heeft,

de eerste noodoproep, via spoed en intensive care, tot het

gaat daarvoor naar Brisbane. Afstand: 600 kilometer. Daar

ontslag uit de zorginstelling na een misschien maanden-

schrikken jullie in België waarschijnlijk van. Maar Australië

lange revalidatie.”

is dan ook immens groot. Misschien herinner je je de populaire tv-serie ‘The Flying Doctors’ nog? De artsen en verpleegkundigen die er met een vliegtuigje op uit trokken bij noodgevallen in de ‘outback’. Ze zijn geen fictie, ze bestaan echt.”

De Australische uitgestrektheid vormt een groot contrast met een miljoenenstad als Londen. Thompson: “De behoeften aan voorzieningen, logistiek en transport zijn totaal verschillend. Maar zowel bij een lelijke steekwonde in een Londense wijk als bij een aanval van een wilde stier op een Australische farm moet je streven naar de meest efficiënte interventie, zorg en behandeling. Traumanetwerken spelen hierin een belangrijke rol. Daarom is het ook lovenswaardig dat UZ Leuven en het Jessa Ziekenhuis nu

Meteen naar gespecialiseerd centrum

samenwerken. Zo kunnen ze hun expertises delen; de

In ons land belanden zwaargewonde slachtoffers

juiste zorg op het juiste moment toedienen in een

doorgaans in het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Dat blijkt

gespecialiseerd centrum: dat verhoogt de kwaliteit van de

niet altijd de juiste aanpak. “De directe overbrenging

zorg in hoge mate. En het redt levens.”

naar een gespecialiseerd traumacentrum kan het aantal dodelijke slachtoffers tot 63 % laten dalen.” Dat zegt

Communicatie levensbelangrijk

prof. dr. Stefaan Nijs, traumachirurg in UZ Leuven. De

Belangrijk in een traumanetwerk is communicatie. Die

overeenkomst tussen UZ Leuven en het Jessa Zieken-

begint al bij de ‘first call’, de eerste noodoproep.

huis is dan ook een waardevol initiatief. UZ Leuven is als eerste erkend als een ‘level 1’-traumacentrum. Het

Peter Thompson: “De informatie die binnenkomt, zet een

Jessa Ziekenhuis wil graag zijn rol als supraregionaal

heel proces in gang. Hoe gedetailleerder en correcter de

traumacentrum waarmaken.

initiële informatie, hoe preciezer je het proces kan sturen.

JessaLinea Een traumanetwerk redt vele levens

31

Uitgelicht:

onze symposia in beeld

Het publiek dat zich inschreef voor het 4de live surgery congress

Na afloop van de Sports Conference in het Sven Nys

Urologie kon liefst 6 operaties

Cycling Center in Baal, konden de aanwezige sportartsen,

live meevolgen vanuit een

sportcadiologen en radiologen met tips van the master

comfortabele stoel in de aula

himself hun moutainbike skills bijschaven.

van campus Salvator.

9/12/2017

25/11/2017

O.a. Topdokter Stefaan Nys (UZ Leuven, 2de van links) en Australisch expert in traumanetwerken Peter K. Thompson (University of Queensland, 4de van links) gingen in debat op het 1ste Hasseltse symposium Emergency Medicine.

3/2/2018

32 JessaLinea Uitgelicht: onze symposia in beeld

Bij de officiële opening van het thuishemodialyse Minister van Volksgezondheid en Tewerkstelling Maggie De Block was een opmerkelijke gaste op het symposium over arbeidsre-integratie

centrum had Mariette Kurvers, als allereerste nierpatiënte die thuis aan de slag ging, een mooie attentie voor het team dat haar daarbij assisteerde.

19/10/2017

bij langdurige ziekte

3/3/2018

VRT-journalist Peter Brems, zelf ook niet verlegen om zijn microbioom een handje te helpen door de eigen stoelgang in pilvorm in te nemen, leidde het symposium ‘Het Microbioom’ in goede banen.

10/3/2018

Op het symposium Urogenitale pathologie bij kinderen ging het o.a. over antenatale hydronefrose, urineweginfecties, plasproblemen en genitale en scrotale pathologie.

9/12/2017

Symposium ‘Sterven in een labyrint’.

Op de foto v.l.n.r. van Jessa: dr. Marc Desmet, Jan Bert Willems, dr. Marie-Louise Van Leeuwen, dr. Jo Lisaerde (huisarts), dr. Charlotte De Clercq (geriater), Nathalie Nelles (Jessa), Antje Proost (WZC de Wingerd).

10/3/2018

JessaLinea Uitgelicht: onze symposia in beeld 33

LINEA RECTA

Dr. Marc Raes

over het microbioom De studies rond microbioom

voor de geboorte. Kunnen we, door

openen beloftevolle perspectieven

in te grijpen in het ‘prille’ begin, de

op medisch vlak. “Maar we moeten

samenstelling ‘bijsturen’? Heeft de

grondig wetenschappelijk onder-

keuze van babyvoeding een effect?

zoek afwachten en ons hoeden

Kan programmering op jonge leeftijd

voor ‘overpromotie’, soms ook wel

een remedie zijn tegen allergieën of

eens kwakzalverij genoemd”, zegt

auto-immuunziekten?

dr. Marc Raes, medisch diensthoofd kinder- en jeugdgenees-

Nog een voorbeeld: een kind dat via

kunde bij Jessa.

een keizersnede ter wereld komt, heeft tijdelijk een ander soort

“Op diverse barrières tussen ons

microbioom. Als de natuurlijke weg

lichaam en de buitenwereld (huid,

de meest gezonde is, zou je kunnen

Maar tien jaar is in medisch weten-

luchtwegmucosa, vagina, conjuncti-

overwegen de baby geboren via een

schappelijk onderzoek krap. Als er

vae, maagdarmsysteem, …) huizen

keizersnede, in contact te brengen

vanuit de wetenschap maar enige

ecosystemen van micro-organismen.

met de vaginale flora van de moeder.

mogelijke link wordt gelegd tussen

Bacteriën, schimmels, virussen … Ze

Hier zijn recent nog enkele onder-

een bepaald microbioom en een

leven met miljoenen samen,

zoeken rond gepubliceerd. Maar

bepaalde ziekte, zijn sommige

doorgaans in symbiose. Een ver-

nogmaals: is dit zinvol? ‘Herstelt’ het

commerciële bedrijven er als de

stoord microbioom wordt vaak aan

microbioom van de baby hierdoor?

kippen bij om flesjes, capsules en

ziektes gelinkt. We mogen associa-

Of is het net gevaarlijk? Daarvoor is

zalfjes met zogezegde wondermid-

ties en oorzakelijkheid echter niet

op dit ogenblik onvoldoende

delen te lanceren. We moeten onze

verwarren.

wetenschappelijke bevestiging.

patiënten en de bevolking eerlijk informeren en hen ervan overtuigen

Ook in mijn vakgebied, de kinderge-

Intensief onderzoek rond microbi-

neeskunde, treedt het microbioom

oom komt pas de laatste jaren in een

Bepaalde raadgevingen en praktij-

op de voorgrond. We weten dat het

stroomversnelling. Onder meer door

ken stroken helemaal niet met

microbioom van een baby verschilt

de evolutie in genetische sequen-

correcte en gezonde beoefening van

van dat van een zesjarige of

cing technologie. We kunnen de

de wetenschap. Voorzichtigheid en

volwassene. Het microbioom is in

exacte samenstelling van een lokaal

een blijvende kritische beoordeling

volle ontwikkeling gedurende de

microbioom nu sneller en exacter

zijn cruciaal als we de natuur een

eerste levensjaren, wellicht al van

bepalen. Dat is een hele vooruitgang.

handje willen toesteken.”

34 JessaLinea Dr. Marc Raes over het microbioom

dat niet al wat (st)blinkt, goud is.

INGEBLIKT

Minidocu over CI van 3-jarige Kaat Een cameraploeg van het Jessa Ziekenhuis volgde de 3-jarige Kaat Keppers uit Genk. Vorig jaar kreeg ze een eerste cochleair implantaat. De implantatie van haar 2de CI vat Jessa – dankzij de medewerking van Kaatje, haar ouders, het volledige CI-team en de Oorgroep – samen in een korte videoreportage. Jessa volgde Kaat vanaf 48 uur voor de operatie tot en met de laatste afstelling van haar CI bij de Oorgroep in Deurne (zie ook

pagina 9) ruim 4 maanden later.

Scan de QR-code en bekijk de reportage.

HANDIGE TELEFOONNUMMERS JESSA ZIEKENHUIS Callcenter Medische beeldvorming 011 33 55 66

Klinisch laboratorium en ambulante bloedafname

Callcenter (voor afspraken)

Campus Virga Jesse: 011 33 82 00 Campus Salvator: 011 33 83 00

011 33 55 77 Abdominale heelkunde 011 33 75 00

Materniteit/Kraamkliniek Balie verpleegafdeling: 011 33 93 20

Cardiologie Dr. Benit Edouard: 011 33 70 24 Dr. Dendale Paul : 011 33 70 25 Dr. Dilling-Boer Dagmara: 011 33 70 26 Dr. Geukens Robert: 011 33 70 22 Dr. Herbots Lieven : 011 33 70 27 Dr. Koopman Pieter: 011 37 35 65 Dr. Schurmans Joris: 011 37 35 65 Dr. Stroobants Didier: 011 37 35 65 Dr. Timmermans Philippe (sr. en jr.):

011 33 70 23 Dr. Verwerft Jan: 011 37 35 65 Dr. Vijgen Johan: 011 33 70 25 Dr. Vranckx Pascal: 011 33 70 27

Nefrologie 011 33 87 00

Cardiothoracale en vasculaire heelkunde 011 33 71 00

Orthopedie 011 33 77 40

Endocrinologie 011 33 72 80 Fysische geneeskunde 011 33 88 00 Gastro-Enterologie 011 33 76 00

Neurochirurgie 011 33 75 70 Neurologie 011 33 78 70 Nucleaire geneeskunde 011 33 81 90 ORL 011 33 74 20

Pneumologie 011 33 74 70 Spoedgevallen 011 33 55 11 Travel Clinic 011 33 83 38 (9-16u) Urologie

Geriatrie

011 33 76 70

011 33 78 00

Specialismen die niet in deze lijst opgenomen zijn, bereik je via het secretariaat raadplegingen:

Infectiologie 011 33 76 50

011 33 55 70

JessaLinea Contactgegevens 35

SYMPOSIA 2018 SYMPOSIUM 'MINI-SYMPOSIUM INTERVENTIONELE RADIOLOGIE’ DATUM:

donderdag 19 april 2018

LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, aula campus Salvator, Hasselt

SYMPOSIUM 'MINI-SYMPOSIUM GERIATRIE' (AGRESSIE) DATUM:

zaterdag 19 mei 2018

LOCATIE: Nog te bepalen

NETWERKDAG ‘KINDEREN MET OVERGEWICHT’ DATUM:

woensdag 23 mei 2018

LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, aula campus Salvator, Hasselt

SYMPOSIUM ‘HET WETENSCHAPPELIJK SUCCESVERHAAL VAN HET

LAGE FODMAP DIEET: HOE HELPT DIT UW IBS-PATIËNT?’

DATUM:

zaterdag 26 mei 2018

LOCATIE: Jessa Ziekenhuis, aula campus Salvator, Hasselt

&

29 APRIL

LE

HA

S TE U N

!

S S E LT

28

Dit is een voorlopige lijst van symposia. Voor een geactualiseerd overzicht en inschrijvingsmodaliteiten kan je terecht op www.jessazh.be/symposia.

VE

N S LO O

P

Meer info www.jessazh.be/levensloop 36 JessaLinea Rubriek

Doe mee of kom ons aanmoedigen in het Jessa-dorp!

Dr. Yves Breysem ambassadeur