48
Cees Weeda
om te kijken naar wat er geleerd is in die SRA periode, want wat geleerd is wordt niet opgeheven. Wat geleerd is krijgt of behoudt zijn effect in de toekomst. Is er dan wat geleerd? Ja, er is bij de SRA’s geleerd dat wat inhoud of kwaliteit heet, beter wordt als je het met logistiek doordrenkt. Als je met een logistieke bril naar inhoudelijke zaken kijkt en daar naar handelt, doe je meer recht aan de kwaliteit of inhoud van de zaak, dan dat je stelt dat in elke zaak alleen de inhoud moet prevaleren. En dat is naar de toekomst redenerend een razend actueel thema op verschillende gebieden. Neem bijvoorbeeld de jeugdzorg met haar tot irritatie stemmende wachtlijsten. Overigens is er bij de SRA’s ook geleerd dat investeringen in gezamenlijk optreden en acteren als één sector veel deugden biedt. Ook deze leerervaring is actueel als we ter vergelijking de zeer gefragmenteerde en krachtenloze jeugdsector opvoeren.
Zo lijkt het asieldebat, zoals al jaren lang het geval is, ook nu weer uitsluitend winnaars te kennen en lijkt het er voorts op dat de Stichting Rechtsbijstand Asiel, die dus ten grave gedragen wordt, de enige verliezer is. Iedereen trekt aan het langste eind, behalve de SRA, want die verloor uiteindelijk haar bestaansrecht. Of toch niet? Mijn stelling in dit schotschrift is dat organisaties die opgeheven worden een groter gewicht in de schaal leggen, dan organisaties die met veel hangen en wurgen toch steeds weer in staat zijn om het leven te rekken. Opgeheven organisaties leveren wijze lessen. Over de redenen die hebben geleid naar de opheffing van de SRA hoeven we niet dramatisch te doen. Dat heeft niets van doen met de survival of the fittest of gemiste kansen. Als de vraag naar rechtsbijstand te groot wordt en de markt dit niet meer aan kan, is het gezien de maatschappelijke en politieke relevantie van deze rechtsbijstand, terecht dat de overheid een tijdelijke voorziening treft en dat is dus de SRA geweest (met de nadruk op tijdelijkheid). En als die vraag wegvalt dan is het - als je tenminste het uitgangspunt van scheiding tussen markt en overheid onderschrijft - zonneklaar dat de markt, lees de advocatuur, het weer alleen doet. De vraag die er dus toe doet is hoe de vraag naar in dit geval rechtsbijstand, zich op termijn ontwikkelt. Is er een cyclische gang te bespeuren met binnenkort weer een piek, of dempt de vraag zich werkelijk structureel uit? Daar hebben we binnen de SRA’s en met de Raden voor Rechtsbijstand stevig over gedebatteerd en uiteindelijk is gebleken dat er dit decennium sprake is van structurele uitdemping. We zijn het fort Europa goed aan het bouwen zou een verklaring kunnen zijn. Het feit dat de SRA verdwijnt is daarmee eigenlijk niet interessant. In mijn redenering is het aardiger
Hoe is er geleerd op dit punt van de heilzame werking van logistiek op inhoud? Dat leren is bij de SRA’s vooral in debat gebeurd. Kort door de bocht waren dat de fossiele diehards uit de randstedelijke advocatuur versus de rekkelijken uit het zuiden en oosten onder verdachtmaking dat die het niet zo nauw namen met de inhoud. En diezelfde indeling in kampen leek zich te voltrekken tussen SRA Amsterdam en die van Noordoost Nederland en Den Bosch. En het speelveld waarbinnen dit debat zich voornamelijk afspeelde was dat van het Aanmeldcentrum met aanvankelijk de 24-uurs en later de 48-uursprocedure.
Deze aanmeldprocedure, die bij uitstek inhoudelijk zeer beladen was met aanmerkelijke risico’s voor de asielvrager, was van het begin af aan bij voortduring de plek waar vooral geknokt werd. Zand in de machine van de tegenstander! Wat er echter gebeurde was dat (en het moet gezegd) met name door impulsen van de logistieke boys van SRA Noordoost een verstandhouding tussen partijen op het AC groeide dat een logistieke benadering van het gecompliceerde hogedrukproces van het AC uiteindelijk meer positieve effecten op de inhoud van zaken had dan een benadering van non-coöperatie en het zand gooien in de machine van de IND. Het voert te ver om hier diep op in te gaan, maar waar het om gaat is dat door deze logistieke houding (en nog steeds verhit dit de gemoederen, collaborateurs zijn het!) er als het ware een dubbele relatie
Cees Weeda was directeur van de Stichting Rechtsbijstand Asiel Amsterdam van 1996 tot 2004
Tussen logistiek en inhoud is veel te leren (en niet te
Anno februari 2008 kibbelt de politiek, zo rept de Volkskrant, over de laagste asielcijfers sedert jaren. Daar waar de linkse partijen uit het superlage asielcijfer in 2007 triomfantelijk afleiden dat het generaal pardon dus echt niet tot de door de rechtsen vermeende aanzuigende werking heeft geleid, daar trompetteren de rechtse partijen dat de huidige superlage asielcijfers onomstotelijk het effect aantonen van de strengere vreemdelingenwet uit 2000 (maar vooral toch te danken is aan de goede uitwerking van het beleid van Rita Verdonk).