EURO BOOKS is een internationale wetenschappelijke uitgeverij binnen het Nederlands taalgebied. Deze uitgeverij specialiseert zich op juridische, fiscale en bedrijfs-economische gebieden en publiceert hieromtrent boeken en tijdschriften. Gespecialiseerde redactieraden en -medewerkers beoordelen het juridisch en wetenschappelijk niveau alsook de efficiĂŤnte praktijkwaarde van de aangeboden werken en teksten, teneinde een kwalitatief uitgavebeleid te garanderen. Deze redacties zijn samengesteld uit specialisten, die alle dagen geconfronteerd worden met dergelijke problemen. Wij zijn ervan overtuigd dat EURO BOOKS een toegevoegde waarde zal betekenen voor uw praktijk. Hierna volgt een overzicht van de Nederlandstalige publicaties.
DE MEDISCHE EXPERTISE (uitgave 2008)
DE DESKUNDIGE
1. Deskundigenonderzoek in burgerlijke zaken.....................................................3 1. 2. 3.
Het verloop van de gerechtelijke expertise in vogelvlucht................................3 Expertisekosten .............................................................................................12 Wetteksten.....................................................................................................21
2. De redelijke termijn.............................................................................................27 1. 2. 3. 4.
Inleiding .........................................................................................................27 Redelijke termijn ............................................................................................27 Illustraties.......................................................................................................38 Conclusie .......................................................................................................45
3. Arbitrage en mediatiereglement........................................................................47 Woord vooraf ............................................................................................................47 1. Arbitrage ........................................................................................................48 2. Arbitrage met beperkt geldelijk belang...........................................................62 3. Mini-trial .........................................................................................................73 4. Mediatie .........................................................................................................84 5. Deskundigenonderzoek .................................................................................92 6. Aanpassing van de overeenkomsten ...........................................................100 7. Tarieflijst voor arbitrage en mediatiekosten .................................................109
4. De verantwoordelijkheid van de deskundige tijdens de expertise...............112 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Inleiding .......................................................................................................112 Taakomschrijving van de deskundige ..........................................................112 Aansprakelijkheid in het algemeen ..............................................................113 Wanneer zal een deskundige aansprakelijk zijn? .......................................114 Wat kan tijdens de expertise mislopen?.......................................................115 Herstellingen, aanpassingen of verbeteringen tijdens de expertise .............115 Praktische tips..............................................................................................117 Algemeen besluit .........................................................................................118
5. Europese schaal voor de beoordeling van aantastingen van de fysieke en psychische integriteit...........................................................................................120 1.
Zenuwstelsel................................................................................................120 1
2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Sensorisch systeem en stomatologie...........................................................126 Osteo-articulair systeem ..............................................................................132 Cardio-respiratoir systeem...........................................................................150 Vaatstelsel ...................................................................................................154 Spijsverteringsstelsel ...................................................................................155 Urinair stelsel ...............................................................................................157 Voortplantingsstelsel....................................................................................158 Endocrien stelsel..........................................................................................159 Huid ..........................................................................................................161 Toelichting ...................................................................................................161
DE EXPERTISE 1. Inleiding ..........................................................................................................170
2. De gerechtelijke expertise en de taak van de raadgevende geneesheer.....174 1. 2. 3. 4. 5.
Het voorbereidend werk...............................................................................174 De expertisewerkzaamheden ......................................................................182 De postexpertise werkzaamheden...............................................................184 Bijzonder geval ............................................................................................184 Conclusie .....................................................................................................185
3. De meerwaarde van de raadgevende geneesheer.........................................192 1. 2. 3. 4. 5.
Inleiding .......................................................................................................192 De reconvalescentie ....................................................................................192 De werkhervatting en de consolidatie ..........................................................197 Gezag, tolerantie en nieuwsgierigheid .........................................................202 Besluit ..........................................................................................................203
4. Het consolidatieverslag: een deskundig, historisch document ...................204 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Inleiding .......................................................................................................204 Persoonlijke anamnese................................................................................205 Eigenlijke beschrijving van het schadegeval : ongeval of ziekte ..................207 Consolidatie .................................................................................................208 Uitstel van consolidatie en herconsolidatie ..................................................216 Besluit ..........................................................................................................217
2
5. De aansprakelijkheid van de geneesheer en het ziekenhuis ........................219 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Inleiding .......................................................................................................219 De aansprakelijkheid van arts en ziekenhuis: persoonlijke en organisatiefouten .........................................................................................219 De geïnformeerde toestemming van de patiënt ...........................................221 Procedurele aspecten van medische aansprakelijkheidsprocessen ............222 De taak en rol van de verzekeraar ...............................................................222 De invloed van de interne en externe kwaliteitsdruk op de aansprakelijkheid van de anesthisist voor organisatiefouten .......................223 De geïnformeerde toestemming van de patiënt: nieuwe ontwikkeling en praktische suggesties ..................................................................................235 Procedureperikelen in medische aansprakelijkheidsprocessen...................261 De aansprakelijkheid en verzekering van artsen en ziekenhuizen...............271
6. De medische aansprakelijkheid – overzicht van rechtspraak ......................301 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Algemeen.....................................................................................................301 Deskundigenonderzoek ...............................................................................307 Specifieke beroepen ....................................................................................309 Aansprakelijkheid voor gebrekkige zaken....................................................325 Informatieplicht van de arts / Informed Consent...........................................326 Val van een patiënt ......................................................................................331 Verjaring ......................................................................................................332
7. De raadgevende geneesheer en het omgaan met gezondeidsgegevens ....335 1. 2. 3.
Inleiding .......................................................................................................335 Artikel 458 Strafwetboek ..............................................................................335 De Wet Verwerking van Persoonsgegevens en de afweging van belangen 337
8. Het chronisch vermoeidheidssyndroom ........................................................340 1. Evolutie van de term Chronisch Vermoeidheidssyndroom of CVS ..............340 2. Prevalentie van CVS....................................................................................342 3. Fundamentele research naar de oorzaken van CVS ...................................342 4. Rol van de overheid in C.V.S.......................................................................344 5. Rol van de controlegeneesheer ...................................................................345 6. Rol van de arbeidsgeneesheer-preventicadviseur.......................................345 7. Rol van de mutualiteiten en RIZIV ...............................................................345 8. Beslissende rol van Rechtbanken................................................................345 9. De rol van de deskundige ............................................................................346 10. Ervaringen met gevallen van CVS ...............................................................347 Bijlagen...................................................................................................................352
3
9. Schade-eisen en pijnpunten i.v.m. medische aansprakelijkheid..................363 1. 2. 3. 4. 5.
De invalshoek van prof. Claessens..............................................................363 De diverse evoluties.....................................................................................363 De medische aansprakelijkheid bekeken.....................................................365 De verzekering van medische beroepsaansprakelijkheid: aanrader of plicht? ..........................................................................................................366 Enkele evoluties in de verzekeringen van artsen.........................................366
DE MEDISCHE BEROEPSAANSPRAKELIJKHEID 1. De beroepsaansprakelijkheid in het algemeen ..............................................370 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Inleiding .......................................................................................................370 Wanprestatie of onrechtmatige daad ...........................................................370 Maatstaf voor zorgvuldigheid .......................................................................374 Causaal verband..........................................................................................380 Schadevergoeding .......................................................................................386 Tot besluit van dit hoofdstuk ........................................................................394
2. Beroepsaansprakelijkheid in het bijzonder....................................................396 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Een ander beleid..........................................................................................396 De medische opleiding.................................................................................397 De ziekenhuizen ..........................................................................................397 De honoraria ................................................................................................399 De medische aansprakelijkheid ...................................................................400 Betrekkingen tussen huisartsen en specialisten ..........................................400 De accreditering van de artsen ....................................................................401 De wildgroei van raden en andere adviesinstanties.....................................401 Administratieve vereenvoudiging .................................................................402
3. De geneesheer-specialist.................................................................................403 1. 2. 3. 4.
Geen euthanasie hardnekkigheid a.u.b. ......................................................403 Bestaat er een ideale oplossing voor de verzekering Burgerlijke Aansprakelijkheid voor de arts ? ..................................................................405 Het monopolie van de ÂŤ globale zorg Âť?......................................................410 Masteropleidingen psychologie / counseling................................................414
4
4. De beroepsaansprakelijkheid en de verzekering...........................................415 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
Inleiding .......................................................................................................415 Risico’s ........................................................................................................415 Verzekering: enkele begripsbepalingen .......................................................417 Verzekerbare risico’s: voornaamste kenmerken ..........................................418 Risico als een stochastische variabele ........................................................419 Verzekering: basisprincipes .........................................................................420 Verzekering en inversie van de productiecyclus ..........................................420 Houding van het individu t.o.v. risico............................................................421 Verzekering versus kansspel .......................................................................423 Antiselectie ..................................................................................................425 Het “morele risico” (moral hazard) ...............................................................425 Risicobeheer................................................................................................426 Indeling van risico’s naar frequentie en omvang..........................................428 Besluit ..........................................................................................................429 Referenties ..................................................................................................429
5. De medische aansprakelijkheidsverzekering.................................................430 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Inleiding .......................................................................................................430 De markt en de premies van medische aansprakelijkheidsverzekeringen...430 De verzekerde partijen.................................................................................430 Het verzekerd risico .....................................................................................431 Het verzekerde bedrag ................................................................................431 Dekking in de tijd..........................................................................................431 Dekking in de ruimte ....................................................................................433 Verplichtingen en procedure bij een schadegeval........................................433 Besluit ..........................................................................................................433
6. De patiënt – geïnformeerd en akkoord ...........................................................435 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Consensus na informatie-uitwisseling..........................................................435 De ontvoogding van de patiënt ....................................................................435 De principiële grondslagen ..........................................................................436 De informatie ...............................................................................................437 De toestemming...........................................................................................438 Het gedeeld informed consent .....................................................................438 Besluit ..........................................................................................................439
7. De vergoeding vanuit het standpunt van de verzekeraar .............................440 1. 2. 3. 4. 5.
Inleiding .......................................................................................................440 Kosten en tijdelijke ongeschiktheid ..............................................................441 De rol van de deskundige ............................................................................442 Blijvende ongeschiktheid .............................................................................444 Hulp van derden...........................................................................................445
5
6. 7.
Overlijden.....................................................................................................446 Besluit ..........................................................................................................447
8. De schadeloosstelling vanuit het standpunt van de raadsman van het slachtoffer ..........................................................................................................448 1. 2. 3. 4. 5.
Kader ..........................................................................................................448 Verfijning van de componenten van de traditionele schadeposten ..............449 Ontstaan van nieuwe schadeposten ............................................................449 Methoden.....................................................................................................450 Standpunt van de raadsman van het slachtoffer..........................................451
9. De vergoedingstabellen vanuit het standpunt van een magistraat..............453
10. Raster met betrekking tot het bepalen van de graad van nood aan hulp van derden ..........................................................................................................459
11. Technische hulpmiddelen: noodzakelijk, nuttig of luxe? ...........................462 1. 2. 3. 4.
Proloog ........................................................................................................462 Ten gronde ..................................................................................................462 Besluit ..........................................................................................................465 Illustratieve lijst van hulpmiddelen voor lagere tetraplegiekers ....................466
12. Hulp van derde in de arbeidsongevallenverzekering ..................................470 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Inleiding .......................................................................................................470 Rappel: het wettelijk en reglementair kader qua prothesen .........................470 Definitie: Wat zijn prothesen en orthopedische toestellen in de zin van de arbeidsongevallenwetgeving? ......................................................................471 Derdenhulp - Hulp van derden - Hulp door derden ......................................471 Besluiten ......................................................................................................476 Bronnen .......................................................................................................477
13. Rechtsbijstand door de mutualiteit...............................................................478 1. 2.
De wettelijke grondslag voor de door de mutualiteit verleende rechtsbijstand...............................................................................................478 Rechtsbijstand door de mutualiteit in de praktijk ..........................................480
14. De rechtsbijstandsverzekering......................................................................482 1.
Inleiding........................................................................................................482
6
2. 3. 4.
Omschrijving van de rechtsbijstandsverzekering en productaanbod ...........482 De rechtsbijstandsverzekering en de evaluatie van lichamelijke schade .....484 Topics uit de praktijk van het schadebeheer rechtsbijstand .........................488
15. Verhaalbaarheid van advocatenkosten ........................................................492 1. 2. 3. 4. 5.
Hof van Cassatie van BelgiĂŤ: arrest van 02/09/2004 ...................................492 De terugvorderbaarheid van advocatenkosten: Een beleidsmatig pleidooi voor een wetgevend initiatief........................................................................497 Het belang van de zaak en de advocatenkosten .........................................508 Wet van 21/04/2007: Verhaalbaarheid honoraria.........................................509 Het Koninklijk Besluit van 26/10/2007 betreffende de vaststelling van de vergoeding ...................................................................................................524
7
INHOUDSTAFEL Arbeidsongeval & Letselpreventie
ARBEIDSONGEVAL − DEEL 1
2
ARBEIDSONGEVAL
I. UW RECHTEN INZAKE ARBEIDSONGEVALLEN IN DE PRIVÉSECTOR ...........4 1.
Is de wet betreffende de arbeidsongevallen in de privĂŠ-sector op mij van toepassing?......................................................................................................4 1.1 1.2 1.3 1.4
2.
Wanneer word ik beschouwd als slachtoffer van een arbeidsongeval of van een ongeval op de weg naar en van het werk?................................................6 2.1 2.2
3.
Uw werkgever moet het ongeval aangeven ........................................11 Beslissing van de verzekeraar ............................................................12 De verzekeraar aanvaardt het ongeval en vergoedt u ........................13 Schematische voorstelling van de regeling van een arbeidsongeval ..15
Waarop heb ik recht in geval van een arbeidsongeval?.................................16 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6
5.
Het arbeidsongeval ...............................................................................6 Het ongeval op de weg naar en van het werk .......................................8
Wat moet ik doen wanneer me een arbeidsongeval overkomt? ....................11 3.1 3.2 3.3 3.4
4.
Basisprincipe.........................................................................................4 Uitbreiding van de wet...........................................................................4 Personen waarop de wet niet van toepassing is ...................................5 Andere vergoedingsregelingen inzake arbeidsongevallen ....................5
Het basisloon ......................................................................................16 De tijdelijke arbeidsongeschiktheid .....................................................18 De blijvende arbeidsongeschiktheid....................................................19 Betaling van de vergoedingen en renten.............................................22 Wat gebeurt er wanneer mijn ongeschiktheid verergert? ....................30 Welke kosten worden ten laste genomen? .........................................32
Hoe wordt een dodelijk arbeidsongeval vergoed? .........................................34 5.1 5.2
Kosten voor overbrenging en begrafeniskosten ..................................34 Wie wordt vergoed? ............................................................................35
II. ERNSTIG ARBEIDSONGEVAL...........................................................................42 1. 2.
Principeschema .............................................................................................42 Inleiding .........................................................................................................43 4
3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.
Definitie van een ernstig arbeidsongeval .......................................................44 Het omstandig verslag ...................................................................................45 Het voorlopig verslag .....................................................................................47 Definitie van een zeer ernstig ongeval met onmiddellijke melding.................48 Wie doet het onderzoek van ernstige ongevallen en wie maakt het omstandig of voorlopig verslag op? ...............................................................49 Aanstelling van een deskundige ....................................................................49 Indeling van de ondernemingen.....................................................................50 Enkele referenties van de veiligheidswetgeving ............................................51
Bijlagen
............................................................................................................52
III. VERZEKERINGSGENEESKUNDE.....................................................................64 1.
Inleiding .........................................................................................................64
2.
Juridische aspecten .......................................................................................64
3.
De professionele risicoverzekeringen ............................................................65 3.1 3.2
4.
Situering ..............................................................................................65 Gemeenschappelijke kenmerken ........................................................66
De arbeidsongevallenverzekering..................................................................66 4.1 4.2 4.3 4.4
Historisch ............................................................................................66 Wat is een (arbeids-)ongeval? ............................................................67 Schadeloosstelling ..............................................................................68 Procedure............................................................................................71
IV. DE JURIDISCHE AFHANDELING VAN EEN ARBEIDSONGEVALLENDOSSIER VOOR WERKNEMERS UIT DE PRIVÉ-SECTOR ..................................74 1.
Theoretisch deel ............................................................................................74 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 1.7
Wat is een Arbeidsongeval?................................................................74 Statistieken van arbeidsongevallen.....................................................76 Op wie is de wet van toepassing?.......................................................95 Bewijs van een Arbeidsongeval ..........................................................98 Situering van de sector binnen de sociale zekerheid ..........................99 Het Fonds voor Arbeidsongevallen ...................................................100 De Arbeidsongevallenverzekering.....................................................109
5
1.8 2.
Praktisch deel ..............................................................................................115 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7
3.
Betwistingen......................................................................................111
Doelstelling praktisch deel ................................................................115 Voorstelling stageplaats ....................................................................116 Een lid komt bij ons langs op de rechtskundige dienst......................117 Omschrijving van de feiten ................................................................118 De voorprocedure .............................................................................119 Twistpunten.......................................................................................122 Gerechtelijke procedure ....................................................................123
Besluit ..........................................................................................................143
V. ARBEIDSONGESCHIKT EN CONSOLIDATIE .................................................146 1. 2.
Invaliditeit en arbeidsongeschiktheid ...........................................................146 Consolidatie, TAO en BAO ..........................................................................146
VI. ARBEIDSONGESCHIKT(HEID) .......................................................................148 1.
Wie kan een uitkering krijgen? .....................................................................148 1.1 1.2
2.
Wat moet je doen als je arbeidsongeschikt wordt? ......................................149 2.1 2.2
3.
De werkgever op de hoogte brengen ................................................149 Het ziekenfonds op de hoogte brengen ............................................151
Erkenning en controle ..................................................................................152 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
4.
Wie komt in aanmerking?..................................................................148 Onder welke voorwaarden? ..............................................................148
Erkenning door de adviserend geneesheer ......................................152 Inlichtingsblad ...................................................................................153 Vragenlijst zelfstandigen ...................................................................153 Controle door de adviserend geneesheer .........................................154 Verhoogde kinderbijslag....................................................................154
Invaliditeit.....................................................................................................154 4.1 4.2
Erkenning en controle .......................................................................155 Bedrag van de uitkering ....................................................................155
6
4.3 5.
Hoeveel bedraagt de uitkering .....................................................................155 5.1 5.2
6.
Voordelen..........................................................................................155
De uitkering met hulp van derden .....................................................156 Fiscus................................................................................................156
Stopzetting van de uitkering.........................................................................157 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5
Spontane werkhervatting ..................................................................157 Gedeeltelijke werkhervatting .............................................................157 Werkhervatting op beslissing van de adviserend geneesheer ..........158 Pensionering .....................................................................................159 Overlijden ..........................................................................................159
7.
Terugvordering van uitkeringen ...................................................................159
8.
Arbeidsongeschiktheid en ontslag ...............................................................160 8.1 8.2 8.3
9.
Beoordeling arbeidsongeschiktheid en terugkeer naar de arbeidsmarkt .....161 9.1 9.2 9.3 9.4
10.
Ontslag door de werkgever met opzeg of vergoeding.......................160 Ontslag door de werkgever zonder opzeg of vergoeding..................160 Ontslag door de werknemer ..............................................................161
Inleiding.............................................................................................161 Is de betrokkene arbeidsongeschikt?................................................161 Aanvaarding van ander werk door betrokkene?................................164 Worden werkgevers geprikkeld tot het laten verrichten van (andere) arbeid door gedeeltelijk arbeidsongeschikten? .................................164
Regelingen t.a.v. arbeidsongeschiktheid, arbeidsongevallen en beroepsziekten.............................................................................................165 10.1 10.2 10.3
Werk gerelateerde en overige arbeidsongeschiktheid ......................165 Werk gerelateerde arbeidsongeschiktheidsregelingen......................166 Overige arbeidsongeschiktheidsregelingen ......................................170
VII. BLIJVENDE ARBEIDSONGESCHIKTHEID....................................................174 1.
Consolidatie .................................................................................................174
2.
Onderscheid tussen de gehele en de gedeeltelijke blijvende arbeidsongeschiktheid .............................................................................................174
3.
Welke schade moet worden geĂŤvalueerd? ..................................................175
7
4.
Voorafbestaande toestand ...........................................................................175
5.
Forfaitaire of concrete evaluatie van de schade?.........................................177
6.
Praktisch ......................................................................................................178 6.1 6.2
Particuliere sector .............................................................................178 Publieke sector..................................................................................179
7.
Alternatief.....................................................................................................180
8.
Quid, in geval van heelkundige bewerkingen en andere behandelingen? ...183
VIII. VERSNELDE VERGOEDING VAN LICHAMELIJKE LETSELS ....................184 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Tekst van de overeenkomst.........................................................................184 Definities ......................................................................................................190 Algemeen principe en toepassingsmodaliteit...............................................191 Tegemoetkomingen ten voordele van de benadeelde persoon ...................195 Aansprakelijkheid en verzekeringsdekking ..................................................197 Medische expertise ......................................................................................198 Toepassingscommissie................................................................................199
IX. INDICATIEVE TABEL 2008..............................................................................202 1.
Kosten en uitgaven ......................................................................................202 1.1 1.2 1.3 1.4
2.
Tijdelijke arbeidsongeschiktheid en invaliditeit.............................................205 2.1 2.2 2.3
3.
Voertuigschade – gebruiksderving – BTW ........................................202 Verplaatsings- en administratieve kosten..........................................204 Kledij en bagage ...............................................................................204 Medische kosten na consolidatie ......................................................204
Materiële schade...............................................................................205 Morele schade...................................................................................206 Verlies schooljaar..............................................................................206
Blijvende arbeidsongeschiktheid en invaliditeit ............................................208 3.1
Wijzen van vergoeding van de materiële schade ..............................208
8
3.2 3.3 4.
Overlijden.....................................................................................................214 4.1 4.2 4.3 4.4
5.
Vergoedende intrest..........................................................................216 Moratoire rente..................................................................................218
Opdracht medische expertise ......................................................................218 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6
7.
Begrafeniskosten ..............................................................................214 Schade ex haerede ...........................................................................214 Morele schade van de nabestaanden ...............................................215 Economische schade bij overlijden ...................................................216
Intrest en provisie.........................................................................................216 5.1 5.2
6.
Verschillende vormen van schade ....................................................210 Vergoeding per punt..........................................................................212
Procedure..........................................................................................218 Voorafbestaande toestand ................................................................219 Tijdelijke schade................................................................................219 Blijvende schade ...............................................................................220 Voor- en eindverslag .........................................................................223 Afstand van de expertise en hoger beroep .......................................223
Slotbeschouwingen......................................................................................224 7.1 7.2
Principes van schadeloosstelling van menselijke schade .................224 Indeling van menselijke schade ........................................................225
X. GEDRAGSCODE BEHANDELING LETSELSCHADE......................................227 Inleiding 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
..........................................................................................................227
Kernwaarden ...............................................................................................238 Positief contact met waarborgen voor het slachtoffer ..................................241 Constructief overleg .....................................................................................246 Passende oplossingen.................................................................................250 Termijnen schadebehandeling.....................................................................254 Eerste contact ..............................................................................................260 Behandelplan letslschade ............................................................................264 Informatie-uitwisseling .................................................................................267 Persoonlijke informatie.................................................................................270 Aansprakelijkheid.........................................................................................274 Voorschotten................................................................................................277 Medisch traject.............................................................................................281 Overleg over de schadevaststelling .............................................................285
9
14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21.
Moeilijk objectief vaststelbare omstandigheden...........................................290 Als overleg vastloopt....................................................................................293 Keuze voor geschiloplossing .......................................................................297 Uitgangspunten geschiloplossing ................................................................301 Beheersing van kosten en emotionele lasten ..............................................304 Alle betrokkenen stimuleren elkaar om volgens de code te werken .........................................................................................................307 De Permanente Organisatie ........................................................................309 Keuzemenu..................................................................................................312
10
PREVENTIE OP HET WERK − DEEL 2
12
PREVENTIE OP HET WERK
I. HET WELZIJN VAN DE WERKNEMERS BIJ DE UITVOERING VAN HUN WERK............................................................................................................320 1.
Toepassingsgebied ......................................................................................321 1.1 1.2
Algemeen ..........................................................................................321 Specifieke situaties ...........................................................................325
2.
Definities ......................................................................................................326
3.
Algemene beginselen ..................................................................................328 3.1 3.2 3.3 3.4
4.
De bevoegdheden van de Koning .....................................................329 Het beleid inzake het welzijn van de werknemers bij de uitvoering van hun werk.....................................................................................330 Bescherming tegen geweld, pesterijen en ongewenst seksueel gedrag op het werk ...........................................................................332 De strafrechtelijke verantwoordelijkheid van alle betrokken partijen .335
De preventie- en beschermingsdiensten......................................................339 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 4.9 4.10 4.11
Inleiding.............................................................................................339 Algemeen principe ............................................................................339 Principes betreffende de interne dienst .............................................340 De structuur van de interne dienst ....................................................342 De oprichting van gemeenschappelijke interne diensten voor preventie en bescherming op het werk .............................................344 Opdrachten en taken van de interne dienst ......................................344 De externe diensten voor preventie en bescherming op het werk.....346 De coĂśrdinatie en samenwerking ......................................................350 De rechtspositie van de preventieadviseur .......................................350 Externe diensten voor technische controles op de werkplaatsen......353 Strafsancties met betrekking tot de diensten voor preventie en bescherming op het werk ..................................................................354
5.
Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het Werk............................355
6.
Het ComitĂŠ voor preventie en bescherming op het werk .............................357
7.
Bijzondere bepalingen voor specifieke werksituaties ...................................360 7.1 7.2 7.3
Bijzondere bepalingen betreffende tewerkstelling op eenzelfde werkplaats .........................................................................................360 Werken met derden...........................................................................363 Uitzendarbeid ....................................................................................371 14
7.4 8.
Maatregelen om de herhaling van ernstige arbeidsongevallen te voorkomen ...................................................................................................378 8.1 8.2
9.
Tijdelijke of mobiele bouwplaatsen....................................................372
Definitie van ernstig arbeidsongeval .................................................378 Procedure..........................................................................................379
Toezicht en strafbepalingen met inbegrip van de administratieve geldboeten ...................................................................................................387
II. WEGWIJZER ARBEIDSGEZONDHEIDSZORG ................................................391 1.
Inleiding........................................................................................................391
2.
Risico’s ........................................................................................................399 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 2.8
3.
Gezondheidstoezicht ...................................................................................425 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
4.
Onderworpen aan gezondheidstoezicht............................................425 Beroepsziekten .................................................................................428 Geschiktheid – aangepast werk – reïntegratie ..................................430 Overleg – en beroepsprocedure........................................................432 Communicatie en overleg..................................................................434
Bijzondere werknemerscategorieën en werksituaties ..................................436 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8
5.
Risico-analyse...................................................................................399 Onderzoek van de werkposten..........................................................401 Kanker & Carcinogeen effect ............................................................405 Nacht- en ploegenarbeid ...................................................................410 Ioniserende straling...........................................................................411 Arbeidshygiënische monitoring .........................................................414 Biologisch monitoring ........................................................................419 Psychosociale risicofactoren: stress op het werk ..............................422
Werknemers tewerkgesteld in het buitenland....................................436 Werken met derden...........................................................................437 Jongeren op het werk........................................................................440 Moederschapsbescherming ..............................................................442 Rijgeschiktheidsattest .......................................................................446 Grensoverschrijdend gedrag .............................................................449 Eerste hulp bij ongevallen .................................................................451 Arbeidsongevallen.............................................................................454
Wegwijzer woordenlijst ................................................................................456
15
III. VOORSTEL VOOR EEN AANBEVELING VAN DE RAAD OVER LETSELPREVENTIE EN BEVORDERING VAN VEILIGHEID ..............................461
IV. HET GEZONDHEIDSTOEZICHT OP DE WERKNEMERS...............................466 1.
Doelstellingen ..............................................................................................467 1.1 1.2
2.
Werkgever, werknemer, en comité voor de preventie en bescherming op het werk: verplichtingen, rechten en rol .......................................................469 2.1 2.2 2.3
3.
4.4 4.5 4.6 4.7 4.8
Voorafgaande gezondheidsbeoordeling............................................474 Periodieke gezondheidsbeoordeling .................................................476 Onderzoek bij werkhervatting en bezoek voorafgaand aan de werkhervatting...................................................................................479 Spontane raadpleging .......................................................................480 Voortgezet gezondheidstoezicht .......................................................481 De gezondheidsbeoordeling van een definitief arbeidsongeschikte werknemer met het oog op zijn reïntegratie ......................................481 Uitbreiding van het gezondheidstoezicht...........................................482 Bepaalde categorieën van werknemers ............................................482
Verbodsbepalingen uit hoofde van de werkgever ........................................483 5.1 5.2
6.
Formulieren .......................................................................................473 Organisatie van de medische onderzoeken ......................................473 Kostprijs van de medische onderzoeken...........................................474
De gezondheidsbeoordelingen in detail .......................................................474 4.1 4.2 4.3
5.
In welke gevallen is het gezondheidstoezicht verplicht? ...................469 Lijsten opgesteld door de werkgever in het kader van het verplicht gezondheidstoezicht .........................................................................470 Voorlichting van de werknemers .......................................................472
Praktische organisatie van de gezondheidsbeoordelingen ..........................473 3.1 3.2 3.3
4.
Voorkomen van risico’s .....................................................................467 Stellen van preventieve handelingen ................................................467
Restricties .........................................................................................483 Verplichtingen voor de werknemer....................................................484
De beslissing van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer.......................484 6.1 6.2
Formulier voor de gezondheidsbeoordeling ......................................485 Bevorderen van tewerkstellingskansen .............................................485
16
7.
Overleg- en beroepsprocedure ....................................................................486 7.1 7.2 7.3 7.4
Overlegprocedure .............................................................................486 Schematische voorstelling van de overlegprocedure ........................488 Beroepsprocedure.............................................................................488 Schematische voorstelling van de beroepsprocedure.......................490
8.
Gevolgen van de beslissing van de preventieadviseur-arbeidsgeneesheer 491
9.
Specifiek gezondheidstoezicht voor jongeren op het werk, stagiairs en werkneemsters tijdens de zwangerschap, de lactatie en na de bevalling ...491 9.1 9.2 9.3 9.4 9.5
Bijlagen
Jongeren op het werk........................................................................492 Stagiairs ............................................................................................493 Overzicht jongeren op het werk en stagiairs .....................................496 De werkneemsters tijdens de zwangerschap en lactatie en na de bevalling ............................................................................................496 Werknemers die blootgesteld zijn aan bepaalde agentia of arbeidsomstandigheden die specifiek gezondheidstoezicht vereisen ...........501 ..........................................................................................................502
V. MEDISCH TOEZICHT OP ABSENTEĂ?SME.......................................................506 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Wat? ..........................................................................................................506 Voor wie?.....................................................................................................506 Waarom? .....................................................................................................506 Hoe? ..........................................................................................................507 Tarief ..........................................................................................................507 Bijkomende dienst........................................................................................508
VI. BELGISCH STAATSBLAD ..............................................................................509 Ministerieel besluit tot vaststelling van het model Van het verslag, met inbegrip van het lastenboek, en van de Termijnen voor mededeling van het verslag van de deskundige in het kader van het onderzoek van ernstige arbeidsongevallen....509
17
INHOUDSTAFEL Euro Transport over Land en Zee
HET ZEEVERVOER
HET COGNOSSEMENT – THE BILL OF LADING I. Algemene situatieschets.......................................................................................4 A.
Historiek...........................................................................................................4
B.
Wetgeving........................................................................................................5
C.
De Haagse Regelen.........................................................................................5 a. b.
Toepassingsveld van het Verdrag.........................................................6 De wet is van “openbare orde” ............................................................17
II. Het cognossement .............................................................................................20 A.
Definitie en functie van het cognossement ....................................................20
B.
Vorm en inhoud van het cognossement.........................................................26 a. b. c. d.
Algemene vermeldingen .....................................................................26 Hoeveel exemplaren dienen er te zijn? ...............................................27 Door wie wordt het cognossement ondertekend? ...............................28 Speciale vermeldingen, die opgenomen dienen te worden in het cognossement.....................................................................................28
C.
Bewijskracht van het cognossement..............................................................30
D.
Bevoegdheidsbedingen in het cognossement ...............................................46
III. Rechten en plichten van de kapitein................................................................57 1.
Vóór het vertrek .............................................................................................57 a. b. c. d. e. f. g. h. i.
Samenstelling van de bemanning .......................................................57 Bevoorrading van het schip.................................................................57 Huren van het schip ............................................................................57 Plicht ervoor te zorgen dat het schip zeewaardig is ............................58 Laden van het schip ............................................................................59 Vrijwaringsbrief....................................................................................60 Stuwing ...............................................................................................61 Afgifte van de cognossementen ..........................................................63 Documenten aan boord.......................................................................63
2
2.
Gedurende de reis .........................................................................................64 a. b. c. d. e. f. g.
3.
De kapitein heeft de nautische directie van het schip .........................64 Discipline aan boord............................................................................66 Bijhouden van de boordbescheiden ....................................................66 Formaliteiten te vervullen bij het binnenkomen in een vreemde haven ..................................................................................................66 Verplichtingen ingeval van schipbreuk ................................................66 Verplichtingen als laatste aan boord te blijven ....................................67 Uitgaven doen gedurende de reis .......................................................67
Einde van de reis ...........................................................................................67
IV. De verantwoordelijkheid van de zeevervoerder .............................................71 I.
Inleiding .........................................................................................................71
A.
Vermoeden van verantwoordelijkheid ............................................................72
B.
Beperking van verantwoordelijkheid ..............................................................72 1. 2. 3. 4.
Nautische fout .....................................................................................73 Feiten die hun oorzaak vinden in een oorzaak volledig vreemd aan het schip en aan de goederen.............................................................73 Feiten die hun oorzaak vinden aan het schip zelf ...............................73 Feiten die hun oorzaak vinden aan de goederen zelf..........................74
II.
De schade......................................................................................................74
A.
Natuur van de schade....................................................................................74 1. 2. 3.
B.
Tijdstip waarop de schade zich heeft voorgedaan .........................................79 1. 2.
C.
Verlies, totaal of gedeeltelijk, van de goederen...................................74 Schade of averij aan de goederen ......................................................76 Laattijdigheid .......................................................................................77
Algemeen ............................................................................................79 Gebruiken in de haven van Antwerpen ...............................................86
Bewijsregeling................................................................................................93 1. 2.
Werkelijkheid en omvang van de schade ............................................93 Toerekenbaarheid van de schade ten laste van de zeevervoerder.....94
III. De verantwoordelijkheid ....................................................................................109 A.
Vermoeden van verantwoordelijkheid ten laste van de zeevervoerder ........109
3
B.
Wettelijke ontheffing van aansprakelijkheid van de zeevervoerder..............123 a. b.
C.
Algemene gevallen............................................................................124 Bijzondere gevallen...........................................................................126
Beperking van verantwoordelijkheid tot 17.500 Fr. Per collo of eenheid......173
4
HET BAANVERVOER
Inleiding.................................................................................................................186 I. Toepasselijkheid C.M.R.....................................................................................187 A.
Toepasselijkheid van rechtswege ................................................................187 1. 2. 3. 4. 5. 6.
B.
Het bestaan van een vervoerovereenkomst......................................187 De overeenkomst is gesloten ten bezwarende titel ...........................191 Vervoer van goederen tot voorwerp ..................................................192 Het vervoer moet over de weg gebeuren ..........................................192 Het vervoer dient te geschieden door middel van voertuig ...............193 Het vervoer dient te geschieden van of naar een tractaatsland ........193
Conventionele toepasselijkheid ...................................................................194
II. Personen voor wie de vervoerder aansprakelijk is .......................................206 III. Sluiting en uitvoering van de vervoerovereenkomst....................................210 A.
Het opmaken en de vermeldingen van de vrachtbrief..................................210 1. 2. 3.
Permanente vermeldingen ................................................................210 Occasionele vermeldingen ................................................................211 Facultatieve vermeldingen ................................................................211
B.
Het voorbehoud van de vervoerder..............................................................212
C.
De uitvoering van de vervoerovereenkomst.................................................214 1. 2. 3.
Aansprakelijkheid van de afzender ...................................................214 Beschikkingsrecht over de goederen ................................................215 De aflevering .....................................................................................216
IV. Aansprakelijkheid van de vervoerder............................................................228 Deel 1: Aansprakelijkheid van de vervoerder in verband met verlies of beschadiging van de goederen...............................................................................228 A.
Vermoeden van verantwoordelijkheid ..........................................................228
B.
Algemene ontheffingsgronden .....................................................................233
5
C.
Bijzondere ontheffingsgronden ....................................................................238 a. b. c. d. e. f.
Open en niet met een dekzeil afgesloten voertuig ............................238 Afwezigheid of gebrek van verpakking..............................................239 Lading door de rechthebbende .........................................................241 De eigen aard van de goederen........................................................249 Onvolledigheid of gebrekkigheid van de merken of nummers der colli..............................................................................................250 Vervoer van levende dieren ..............................................................250
Deel 2: Bewijsregeling in verband met het verlies of de beschadiging van het goed ..........................................................................................................274 Deel 3: Omvang schadevergoeding bij verlies, beschadiging of vertraging in de aflevering van het goed .....................................................................................281 V. Vordering in en buiten rechte .........................................................................300 A.
Voorbehoud of protest .................................................................................300 1. 2.
Voorbehoud van de C.M.R. geadresseerde in geval van verlies of beschadiging van de goederen .........................................................300 Voorbehoud van de C.M.R. geadresseerde in geval van vertraging .303
B.
Het procesrecht ...........................................................................................303
C.
De verjaring .................................................................................................305 1. 2.
De algemene termijn is 1 jaar............................................................305 De schorsing en de sluiting van de verjaring.....................................308
VI. Bepalingen nopens het vervoer verricht door opeenvolgende weg vervoerders ..........................................................................................................326 VII. Nietigheid van de bedingen of clausules in strijd met het verdrag ...........339 De wettekst van het C.M.R.-verdrag van 19 mei 1956 .......................................342
6
DE CONTAINER
1. De slag om de container ..................................................................................364 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8.
Alles in containers........................................................................................365 Monsterschepen ..........................................................................................365 Havens in houdgreep...................................................................................366 Als Chinezen consumeren ...........................................................................367 Met argusogen .............................................................................................367 Twee miljoen ritten.......................................................................................368 55.000 km waterweg....................................................................................369 Altijd werk ....................................................................................................369
2. De container gezien vanuit juridisch standpunt ............................................371 1.
Is de container een verpakking? ..................................................................373 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5
Volume ..............................................................................................374 Gesloten geheel ................................................................................380 Functie ..............................................................................................390 Inbreng ..............................................................................................400 Identificatie ........................................................................................401
2.
Is de container een deel van het voertuig? ..................................................409
3.
Is de container een onderdeel van het schip? .............................................412
4.
Is de container een groeperings-, laad-, stuwage- of vervoermiddel?..........419 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
Volume en permanent karakter .........................................................419 Gesloten karakter..............................................................................420 Functie ..............................................................................................420 Inbreng ..............................................................................................421 Identificatie ........................................................................................426
3. Container packing 1.
Introduction ......................................................................................................4
2.
Stressed during transport.................................................................................6 2.1 2.2 2.3
Mechanical stresses..............................................................................6 Climatic stresses ...................................................................................7 Biological stresses ................................................................................8 7
2.4 3.
Preparations for container transport...............................................................10 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 3.7 3.8 3.9
4.
Cartons, crates and wooden cases .....................................................30 Palletised cargo...................................................................................31 Drums and plastic cans .......................................................................32 Sacks and bales..................................................................................33 Rolls and coils .....................................................................................34 Steel plates .........................................................................................36 Vehicles ..............................................................................................38 Sheets of glass....................................................................................38 Wet hides and skins ............................................................................38 Liquids.................................................................................................39 Bulk freight ..........................................................................................39 Long cargo ..........................................................................................39 Live animals ........................................................................................40
Oversized and heavy cargo ...........................................................................41 7.1 7.2 7.3
8.
General comments..............................................................................25 Material for laying under cargo (bedding)............................................25 Lashing material..................................................................................26 Filling material .....................................................................................29
Stowing and securing various types of cargo.................................................30 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 6.9 6.10 6.11 6.12 6.13
7.
Protection against moisture.................................................................20 Cargo carried in temperature-controlled containers ............................21 Cargo under controlled atmosphere....................................................23
Material for securing cargo ............................................................................25 5.1 5.2 5.3 5.4
6.
Weight limits and weight distribution in standard containers ...............10 Stowage planning................................................................................12 Function of packaging .........................................................................13 General rules for packing a container .................................................13 Securing devices in containers............................................................14 General rules for securing cargo .........................................................15 Checking containers before loading ....................................................17 Checking containers after loading .......................................................18 Returning containers ...........................................................................19
Protection against climatic influences ............................................................20 4.1 4.2 4.3
5.
Chemical stresses.................................................................................9
General comments..............................................................................41 Pre-lashed cargo.................................................................................41 Conventional cargo .............................................................................44
Further information and contact addresses....................................................47
8
4. Container specification 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.
Introduction ......................................................................................................4 General information .........................................................................................5 General Purpose Container .............................................................................6 High Cube General Purpose Container 40’....................................................10 High Cube General Purpose Container 45’....................................................12 Hardtop Container..........................................................................................14 High Cube Hardtop Container........................................................................20 Open Top Container ......................................................................................23 Flat ............................................................................................................29 High Cube Flat ...............................................................................................31 Platform .........................................................................................................33 Ventilated Container ......................................................................................35 Refrigerated Container...................................................................................37 High Cube Refrigerated Container.................................................................40 Tank Container ..............................................................................................44 Electric Plugs on Refrigerated Containers .....................................................45 Essential Conversion Factors ........................................................................46 Container Size Type Codes ...........................................................................47
9
HUUR & VERHUUR
Inhoudstafel
1. HUURWETGEVING – GEMENE HUUR & HANDELSHUUR
1.
Gemene huur ............................................................................................... p. 4 1. Leveringsverplichting verhuurder – vergunningen................................ p. 4 2. Bewijs van huurschade bij gebrek aan omstandsbeschrijving ............. p. 4 3. Aansprakelijkheid van huurder bij brand aan gemeenschappelijke delen...................................................................................................... p. 4 4. Tegenbewijs van huurder tov aansprakelijkheidsvermoeden............... p. 5 5. Veranderings- en verbouwingswerken door huurder............................ p. 5 6. Beëindiging huurovereenkomst door overmacht .................................. p. 6 7. Ontbinding wegens wanbetaling huurder (=wanprestatie) ................... p. 6 8. De wederhuringsvergoeding bij ontbinding door fout van en ten nadele van de huurder .......................................................................... p. 7 9. Facultatieve rechtsingang ..................................................................... p. 7 10. Conclusies ............................................................................................. p. 7
2.
Handelshuurrecht ........................................................................................ p. 8 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
3.
Toepassingsgebied ............................................................................... p. 8 Duur....................................................................................................... p. 8 Prijs (herziening) ................................................................................... p. 8 Huurwaarborg........................................................................................ p. 9 Verbouwingswerken door de huurder ................................................... p. 9 Overdracht van huur en onderhuur ....................................................... p. 9 Huurhernieuwing ................................................................................. p. 10 Uitzettingsvergoeding.......................................................................... p. 10 Conclusie............................................................................................. p. 10
Praktische knelpunten handelshuur .......................................................... p. 12 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Toepassingsgebied ............................................................................. p. 14 Gelijkaardige handel............................................................................ p. 15 Duur..................................................................................................... p. 15 Prijs en kosten..................................................................................... p. 18 Huurwaarborg...................................................................................... p. 20 Constructie en werken door de huurder.............................................. p. 22 Overdracht van huur en onderhuur ..................................................... p. 24 Huurhernieuwing ................................................................................. p. 26 Voorkoop- en voorkeurrecht................................................................ p. 31 -1-
10. Einde ................................................................................................... p. 34
2. EEN VASTGOED HUREN
1.
Inleiding: de huur ....................................................................................... p. 40
2.
Algemeenheden......................................................................................... p. 40 1. 2. 3. 4.
3.
Mondelinge of schriftelijke huurovereenkomst.................................... p. 40 Het opstellen van de huurovereenkomst ............................................ p. 41 NotariĂŤle huurovereenkomst ............................................................... p. 42 Overschrijving op het hypotheekkantoor............................................. p. 43
Huurovereenkomst betreffende een woning als hoofdverblijfplaats ......... p. 44 1. Bepaling van de hoofdverblijfplaats .................................................... p. 45 2. Duur van de huurovereenkomst.......................................................... p. 47 3. Handelshuur ........................................................................................ p. 91
3. HANDELSHUUR IN HET BIJZONDER
1.
Huurovereenkomsten onderworpen aan de wet op handelshuurovereenkomsten ........................................................................................ p. 98 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
2.
Tekst van de wet van 30/04/1951 ....................................................... p. 98 Duur van de handelsovereenkomst .................................................... p. 99 Herziening van de huur ..................................................................... p. 100 Recht van de huurder om het gehuurde goed geschikt te maken.... p. 100 Afstand van huurovereenkomsten en onderverhuring...................... p. 101 Overdracht van het gehuurde goed .................................................. p. 102 Recht op hernieuwing van de huurovereenkomst ............................ p. 102 Uitwinningsvergoeding ...................................................................... p. 108 Rechtspleging.................................................................................... p. 109
Toepassingsgebied van de wet ............................................................... p. 111 1. Beschermde huurovereenkomsten ................................................... p. 111 2. Niet beschermde huurovereenkomsten ............................................ p. 119 3. Afsluiten van een handelshuurovereenkomst ................................... p. 122
3.
Duur van de handelshuurovereenkomst ................................................. p. 123 1. Algemeen principe............................................................................. p. 123 2. Beschermde lokalen.......................................................................... p. 124
-2-
3. De duur van een handelshuurovereenkomst kan meer dan 9 jaar bedragen ........................................................................................... p. 125 4.
Herziening van de huurprijs..................................................................... p. 126 1. 2. 3. 4. 5.
5.
Recht van de huurder om het gehuurde goed geschikt te maken .......... p. 136 1. 2. 3. 4. 5. 6.
6.
Voorwaarden ..................................................................................... p. 136 Procedure .......................................................................................... p. 136 Werken uitgevoerd zonder toestemming .......................................... p. 137 Toegang tot de werken ..................................................................... p. 138 Verantwoordelijkheid en verzekering ................................................ p. 139 Lot van die uitgevoerde werken op het einde van de huur ............... p. 140
Afstand van de huurovereenkomst en onderverhuring ........................... p. 143 1. 2. 3. 4.
7.
Wanneer mag de herziening worden gevraagd?.............................. p. 127 Voorwaarden voor de herziening ...................................................... p. 128 Vonnis naar billijkheid........................................................................ p. 131 Procedure en termijnen ..................................................................... p. 132 Andersluidende of bijkomstige bepalingen ....................................... p. 133
Grondvoorwaarden............................................................................ p. 143 Vormvoorwaarden ............................................................................. p. 145 Gevolgen van de huurafstand en de onderverhuring ....................... p. 148 Formaliteiten voor de afstand van het handelsfonds ........................ p. 150
Overdracht van het gehuurde goed......................................................... p. 154 1. Huurovereenkomst die geen bepaling bevat waardoor de verkrijger er een einde kan aan maken............................................. p. 154 2. De huurovereenkomst bevat een bepaling waardoor de verkrijger een einde kan maken aan de overeenkomst .................... p. 167 3. Uitwinningsvergoeding ...................................................................... p. 167
8.
Recht op vernieuwing .............................................................................. p. 175 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
Aan wie wordt het recht op vernieuwing toegekend? ....................... p. 175 Voor welk doel wordt de vernieuwing toegekend? ........................... p. 176 Voor hoelang wordt de vernieuwing toegekend?.............................. p. 176 Mechanisme van de hernieuwing...................................................... p. 181 Weigering van hernieuwing............................................................... p. 188 Hoger aanbod van een derde ........................................................... p. 198 Termijn en gevolgen van weigering tot vernieuwing......................... p. 200 Aanvaarding van de voorwaarden .................................................... p. 205 Vonnis van hernieuwing .................................................................... p. 213 Niet aanvragen van de hernieuwing ................................................. p. 214 Speciaal geval van de onderverhuurder ........................................... p. 221 Hoe verwerft de hernieuwde huurovereenkomst vaste datum? ....... p. 229 Einde van de huur ............................................................................. p. 232
-3-
4. HUUR VAN BEDRIJFSRUIMTEN
1.
Duur ......................................................................................................... p. 245
2.
Huurprijs................................................................................................... p. 247
3.
Opzegging................................................................................................ p. 248
4.
Verbouwingen.......................................................................................... p. 249
5.
Leegstaande of verwaarloosde bedrijfsruimten....................................... p. 250 1. Vlaams Gewest ................................................................................. p. 250 2. Waals Gewest ................................................................................... p. 250 3. Brussels Hoofdstedelijk Gewest........................................................ p. 257
5. LEASING VAN ONROERENDE GOEDEREN
1.
Algemene inleiding .................................................................................. p. 262 1. Situering ............................................................................................ p. 262 2. Afwezigheid van een specifieke regeling buiten de boekhoudkundige en fiscale regelingen............................................................ p. 262 3. Huur, erfpacht en opstalrecht............................................................ p. 263
2.
De boekhoudkundige regeling................................................................. p. 267 1. Inleiding ............................................................................................. p. 267 2. Betrokken ondernemingen ................................................................ p. 268 3. Bedoelde overeenkomsten ............................................................... p. 270
3.
De fiscale regeling ................................................................................... p. 272 1. Registratierechten ............................................................................. p. 273 2. Belasting over de toegevoegde waarde............................................ p. 273 3. Inkomstenbelastingen ....................................................................... p. 276
6. DE 10 STRATEGISCHE VRAGEN ROND ONROEREND GOED: WAT U ECHT MOET WETEN!
1.
Hoe koopt u best een onroerend goed: in eigen naam of via een Vennootschap?........................................................................................ p. 282
-4-
2.
Welke vennootschapsvorm kiezen voor uw onroerende investeringen? p. 292
3.
Hoe de klip van de niet-aftrekbare BTW omzeilen? ................................ p. 294
4.
Welke mogelijkheden bestaan er om onroerende goederen af te schermen van commerciële risico’s?....................................................... p. 308
5.
Welke zijn de voordelen verbonden aan erfpacht, opstal, vruchtgebruik of eigendom in onverdeeldheid? ................................................ p. 314
6.
Gemengd gebruik: wat met de investerings- en intrestaftrek?................ p. 326
7.
Werken aan gehuurde of verhuurde gebouwen: wanneer herziening van BTW? ................................................................................................ p. 330
8.
Gebouwen verkopen met BTW: wat is er veranderd aan de nieuwtermijn en is 21% BTW goedkoper dan 10% registratierechten? ........... p. 332
9.
Verbouwing aan 6% versus nieuwbouw aan 21%: waar ligt de grens?.. p. 336
7. HET DECREET BETREFFENDE DE BODEMSANERING
1.
Wat is grond?........................................................................................... p. 342 1. Grond................................................................................................. p. 342 2. Risicogrond ....................................................................................... p. 342 3. Niet-risicogrond ................................................................................. p. 342
2.
Wat is bodemverontreiniging? ................................................................. p. 343
3.
Overdracht van gronden .......................................................................... p. 343 1. 2. 3. 4.
Definitie.............................................................................................. p. 343 Welke overdrachten zijn het belangrijkste voor u? ........................... p. 346 Taken van partijen............................................................................. p. 348 Taken van de notaris......................................................................... p. 349
8. BODEMSANERING
1.
Het begrip “overdracht van grond”........................................................... p. 355 1. Voorafgaand: het begrip “grond” in de zin van het bodemsaneringsdecreet............................................................................................... p. 355
-5-
2. Opsomming van wat door het decreet betreffende de bodemsanering als “overdracht van grond” wordt beschouw ...................... p. 358 3. Uitzonderingen op het begrip “overdracht van gronde” .................... p. 364 2.
Het sluiten van overeenkomsten betreffende de overdracht van gronden.................................................................................................... p. 366 1. Wie moet de verplichtingen overeenkomstig art. 36 BSD nakomen?p. 367 2. Artikel 36 is enkel van toepassing op “overeenkomsten betreffende overdracht van grond” ....................................................................... p. 369 3. De verplichtingen opgelegd door het art. 36 BSD naar aanleiding van het sluiten van een overeenkomst betreffende de overdracht van gronden ...................................................................................... p. 370
3.
De overdracht van risicogronden............................................................. p. 375 1. De identificatie van risicogronden ..................................................... p. 375 2. Verplichtingen naar aanleiding van de overdracht van een risicogrond ......................................................................................... p. 376 3. De verplichte vermeldingen in de akte / de verplichtingen van de instrumenterende ambtenaar ............................................................ p. 377 4. De mogelijkheid voor de verwerver of voor ieder ander persoon in zoverre deze beschikt over een rechtsgeldige titel om de overdracht te doen uitvoeren, om zelf de verplichtingen te vervullen (art. 40, §§1 en 1bis).......................................................... p. 377
4.
Sancties ................................................................................................... p. 378 1. De door het decreet voorziene sancties ........................................... p. 378 2. De gemeenrechtelijke vorderingsmogelijkheden .............................. p. 382
5.
Besluit ...................................................................................................... p. 386
-6-