Ledenadministratie Altenatuur, Weth Kentiestraat 2a, 4285 CL Woudrichem Keuze uit: gewoon lid €15,-- of gezinslidmaatschap €20,-- per jaar. Triodosbank NL02 TRIO 0320 0045 54 t.n.v. penningmeester Altenatuur.
Aanmeldingen, adreswijzigingen en opzeggingen opsturen naar de ledenadministratie of e-mail Altenatuur. Beëindiging van het lidmaatschap kan schriftelijk voor 1 december van het lopende jaar
Altenatuur heeft sinds 1-1-2011 de ANBI-status, het dossiernummer is: 77688 en het fiscaal nummer: 810362454
j g
Dit jaar gaat Vogelbescherming boeren, burgers en buitenlui informatie aanbieden om de torenvalk te helpen, waaronder tips voor het aanbrengen van kunstmatige nestgelegenheid.
In nummer 128
Lintjesregen
Op zoek naar...
Sperwer
1. Op de voorkant
2. In nummer 128
3. Redactioneel
4 Van het bestuur
7. Lintjesregen
10. Cursus natuurgids natuurterreinen Altena
11. Mijn ervaringen met de cursus natuurgids
14. De natuur is zo dichtbij
17 Op zoek naar vleermuizen
18. In Memoriam Gilles Vingerling
20. Netwerk Voedselbossen Altena
22. Van spreeuwen en spechten
26. Verslag Algemene Ledenvergadering
32. Afscheid bestuurslid Wouter van Rijsbergen
34. Kruidenweetjes - meidoorn
38. Natuurdagboek van Kim Renders
42. Onderzoekje nieuwe leden
46. Nieuwe vogels: Sjak en Kees
48. Prachtige vitrinekast in filmzaal gereed
50. Column: Menselijke Natuur
52. Petje af voor vijf vrienden voor struweelhagen
57. Flora
58. Fietsen voor m ' n eten.
60. Dikke pluim voor Bazalt, lichtpuntje energietransitie Altena
63. Waarnemingen van 16 december t/m 31 maart
66. Duurzaamheid bij Kringloopcentrum Altena
69. De activiteitenagenda zomer/najaar 2025
72. Advertentie - Kringloopcentrum Altena
73. Colofon
73. Advertentie - Altena Nieuwe Energie
Redactioneel
Wouter van Rijsbergen
Wat een variatie weer aan artikelen. Een rijk gevuld Altenatuurtje is ook nu weer mogelijk dankzij de vele leden, werkgroepleden en bestuursleden die iets op papier zetten over natuur(behoud) in Altena.
Ik hoop dat u het met veel plezier zult lezen. Dat het zo prettig leest, is helemaal de verdienste van Jan van Haaften die, jaar-in-jaar-uit, zorgt voor de vormgeving van dit blad – iets waarvoor hij (maar ook voor ander vrijwilligerswerk) dit jaar een lintje heeft ontvangen! Een prachtige onderstreping van onze waardering voor Jans jarenlange inzet voor Altenatuur en wat mij betreft natuurlijk in het bijzonder voor ’t Altenatuurtje. Jan: bedankt, ik hoop dat je je nog lang over de vormgeving van ’t Altenatuurtje wilt blijven ontfermen!
Ook Jans vrouw Els en Henk van Diest (onze uilenman) ontvingen dit jaar een lintje. Geweldig dat Altenatuur (en ook NiA) mag rekenen op zoveel inzet en betrokkenheid! We hebben de lintjes voor Jan, Els en Henk lang geheim moeten houden en kort voor het drukken konden we het verslag van de uitreiking nog toevoegen; u leest hierover dus elders in dit nummer.
Verder in dit nummer aandacht voor struweelhagen, meidoorn, ransuilen, voedselbossen… te veel om op te noemen! Een nieuwe rubriek van Erik Gouw (onze penningmeester) licht ik er graag even uit. We mogen veel nieuwe leden verwelkomen en hij is van plan een aantal daarvan vanaf dit nummer te gaan interviewen. Wie zijn jullie, wat beweegt jullie om lid te worden van Altenatuur? Het is inspirerend om te zien wie er in Altena óók allemaal betrokken zijn bij natuur en natuurbehoud. Samen staan we sterk, dat gevoel. Een tegenwicht voor het polariserende kabaal dat over ons uitgestort wordt door vele zogenaamde ‘leiders’ en hun volgers. Hoe het met mijn huismussen is? (zie eerdere nummers) Leuk dat u het vraagt! Ze hebben genoten van het wintervoer en momenteel lijkt het opvallend rustig… ik meen dat er nu gebroed wordt in minimaal 4 nestkasten, mogelijk meer. Een bramenstruweel achter in de tuin is een nieuwe favoriete plek voor het ‘mussenparlement’. Wat een getsjilp! Dát vind ik nou kabaal om vrolijk van te worden! En ja, de sperwer die een huismus kwam snacken… die hoort er ook bij en zie ik als kroon op het ‘mussenwerk’ – hoewel mijn man daar anders over denkt. Maar ja, die sperwer moet toch ook eten? Of anders wel die schattige sperwerjongen in dat nest… Het is in ieder geval natuurlijker dan een huismus die ten prooi valt aan een huiskat. Vindt u ook niet? Veel leesplezier!
Artikelen voor nummer 129 ontvang ik graag uiterlijk 1 september, heel graag voorzien van foto’s met vermelding van de fotograaf. Mailt u naar: redactie@altenatuur.nl. ✤
Van het bestuur
Margo van Beem
Om beurten schri als bestuursleden inleidend artikel v Altenatuurtje. Dat een goede aanleid weer eens te bez er binnen het bes gebeurt en daar d een beetje deelge van te maken.
Sinds 2020 alweer ben ik se van onze mooie club. Secreta Altenatuur klinkt voor mijzelf altijd wel erg gewichtig, het is vooral een belangrijke taak op papier. Iemand moet secretaris zijn, maar ik wil hier toch wel zeggen dat ik deze taak niet zou kunnen uitvoeren als de anderen binnen het bestuur mij niet zouden helpen. Marga maakt bijvoorbeeld bijna altijd de verslagen tijdens de vergadering en Jaap houdt het overzicht als voorzitter en zorgt al sinds jaar en dag dat er een goede vergaderagenda is voor we met elkaar aan tafel gaan tijdens de bestuursvergaderingen. Nu is het wel zo dat ik waarschijnlijk over wat minder
ur, omdat ik nog altijd fulltime werk.
Eigenlijk is dat ook wel een kwaliteit van ons bestuur: we helpen elkaar waar nodig en we weten van elkaar dat we doen wat we kunnen.
Het huidige bestuur bestaat sinds februari, toen Wouter van Rijsbergen als bestuurslid is afgetreden, nog uit zes leden. Volgens de statuten zouden er negen bestuursleden in het bestuur mogen zitten en dat is geen overbodige luxe gezien de vele werkgroepen die Altenatuur telt. We zouden het fijn vinden als we het bestuur wat uit zouden kunnen breiden, om de taken wat te kunnen verdelen en ook om voor
de toekomst weer een bestendig bestuur te hebben. Je zou zeggen dat er binnen een vereniging met ruim 600 leden vast wel leden zijn die graag in het bestuur zouden komen.
Erik Gouw doet sinds 2022 de ledenadministratie en heeft onlangs een korte enquête gehouden onder de 200 nieuwste leden van Altenatuur. Vooral om eens te bekijken wat er leeft onder onze leden en waarom iemand lid wordt van Altenatuur. De antwoorden zijn bemoedigend, dus wie weet wat ervan komt.
Rondom het bestuur hebben we gelukkig ook verschillende actieve leden die ons ondersteunen. Vaak niet zichtbaar, maar wel heel belangrijk! Jan van Haaften zorgt bijvoorbeeld voor de communicatie binnen Altenatuur. Website, e-mails, nieuwsbrieven en het Altenatuurtje, hij is er druk mee. Wouter blijft gelukkig ook bezig met de redactie van het Altenatuurtje. Mocht u nou niet bij ondervraagde 200 leden zitten, maar wel interesse hebben om in het bestuur te komen, of gewoon eens wat actiever te zijn binnen Altenatuur… laat het ons weten!
meer actief gaat worden voor de vereniging. Soms is het ook een kwestie van elkaar wat beter leren kennen en vragen of iemand eens iets zou willen doen. De cursus bestond uit 4 theorieavonden en we zijn nu bezig met de praktijk-ochtenden/-avonden waarbij we de natuurgebieden in Altena bezoeken en met elkaar leren om straks voor nog meer mensen rondleidingen te kunnen geven. Ik doe met plezier mee aan de gidsencursus, uit interesse, maar ook omdat ik het leuk vind om te gidsen en daar wat meer handvatten voor aangereikt te krijgen.
Je zou zeggen dat er binnen een vereniging met ruim 600 leden vast wel leden zijn die graag in het bestuur zouden komen.
Heel leuk is de gidsencursus die Jaap van Diggelen en Goof van Vliet vanaf januari geven. Maar liefst 23 leden hebben zich aangemeld en de verwachting is dat een aantal hiervan
In het najaarsnummer van Altenatuur deden we nog een oproep, op de valreep, voor Plan Boom. Er kwamen uiteindelijk 5 aanvragen binnen om heggen, vogelbosjes of struweelsingels te planten. Voor alle vijf de locaties kregen we de aangevraagde hoeveelheden (totaal ruim 1600 stuks bosplantsoen) toegekend. Brabants Landschap kon deze plantactie afgelopen jaar uitzetten met steun van Trees for All. Uiteindelijk hebben de meeste deelnemers het plantgoed zelf kunnen planten met hulp van gezinsleden, vrienden en af en toe wat hulp van de Liniewerkers. Ik vind het mooi om te zien dat iedereen blij wordt van het planten van kleine boompjes.
Op zaterdag 5 april zijn we ook weer van start gegaan met het poten van aardappels in het strokenteeltproject in de Struikwaard. Dat is ruim een maand eerder dan afgelopen jaar. Het was toen erg nat, nu hebben we weer de uitdaging dat het al ruim een maand droog is. We telen nu in afgeslankte vorm, dat wil zeggen; met een klein groepje (15) enthousiaste deelnemers op een kleiner stuk grond (ca. 900m2) dan de voorgaande jaren. Dit jaar is er compost aangebracht en we hopen dat dat de bewerkbaarheid van de zware kleigrond ten goede gaat komen.
Mocht je interesse en tijd hebben om mee te komen doen, laat het mij of Jaap van Diggelen weten, er is zeker ruimte voor meer deelnemers in het project!
Strokenteelt in de Struikwaard, april '25.
Momenteel bereiden we als bestuur een aantal concrete aandachtspunten op het gebied van duurzaamheid en biodiversiteit voor, die we willen aanreiken aan politieke partijen om op te nemen in de partijprogramma’s in verband met de aankomende gemeenteraadsverkiezingen in 2026. Dat levert voor onszelf ook interessante
discussies op. Want waar staan we nu eigenlijk voor als natuurvereniging? De eerste opzet van onze standpunten hebben we besproken tijdens de Algemene Leden Vergadering van Altenatuur in februari. Op dit moment zijn we druk doende om deze standpunten over natuur en milieu verder uit te werken voor Altena.
We hebben als bestuur ook twee keer per jaar een overleg met wethouders en ambtenaren van de gemeente die zich bezighouden met natuur, milieu en duurzame energie. We zitten jaarlijks aan tafel met Waterschap Rivierenland. We nemen deel aan klankbordgroepen voor de verschillende dorpsstrategieën die de gemeente ontwikkelt. Jaap van Diggelen en Goof van Vliet zitten samen met ANV, ZLTO, gemeente en andere stakeholders aan tafel om tot een Gebieds Gerichte Aanpak voor Altena in de vorm van de ‘Polder van de Toekomst’ te komen.
En dan zorgen we als bestuursleden ook nog voor een interessant lezingen- en excursieprogramma door het jaar heen, waar al onze leden aan deel kunnen nemen.
Probeer er als lid eens tijd voor vrij te maken, om nog meer op te steken over de natuur waar we deel van uitmaken of om ook de andere leden van de vereniging te ontmoeten! ✤
Lintjesregen
Jan en Els van Haaften en Henk van D koninklijk onderscheiden
Len Bruining & Jaap van Diggelen
25 april jl. kregen Jan van Haaften an Diest een koninklijke cheiding opgespeld door emeester Egbert Lichtenberg van gemeente Altena, als waardering or tientallen jaren inzet voor Altenatuur. ok Els van Haaften, de vrouw van n, werd koninklijk onderscheiden or haar vrijwilligerswerk op vele einen. In een feestelijke receptie op Giessen werden de drie reerden gefeliciteerd door familie, n bekenden.
Jan van Haaften
Jan is vanaf de oprichting lid van Altenatuur. De samenvattende motivering uit het aanvraagformulier voor zijn koninklijke onderscheiding vat zijn grote staat van dienst als vrijwilliger als volgt samen:
Jan van Haaften zet zich al ruim 40 jaar in voor zorg voor natuur en milieu. Als opleider van nieuwe generaties op het Altena College en als maker van het verenigingsblad en het jubileumboek van natuurbeschermingsvereniging Altenatuur. Verder beheert hij de website van Altenatuur en de inkomende mail. Ook praktisch is hij actief als natuurbeschermer: in zijn woonplaats Sleeuwijk als voortrekker van de werkgroep NatuurInclusief Altena (NIA) en opruimend in de groep ZAP-ers (ZwerfAfvalPakkers). Voor de Zoogdiervereniging inventariseert hij al jaren vleermuizen met behulp van een Batlogger op vier verschillende routes in Altena.
Jan is een gedreven en sociaal mens. Zijn hele werkzame leven en vrije tijd en de periode na zijn pensionering heeft hij zich ingezet voor duurzaamheid en biodiversiteit in Altena, voor nu en voor de toekomst.
De onderscheiding werd aangevraagd door Altenatuur. De aanvraag werd ondersteund door de Zoogdiervereniging, (oud)directie van het Altena college en door de moeder van Roel Wigman (namens NIA).
Meer dan 800 uren per jaar zet Jan geheel belangeloos in voor al het vrijwilligerswerk. Heel veel dank Jan voor je ongelofelijk grote betrokkenheid en inzet!
Henk van Diest
Ook Henk is sinds de oprichting lid van onze vereniging. Als boerenzoon was Henk zich als kind al bewust van de wonderen van de natuur. Al gauw werd hij een van de meest actieve vrijwilligers van de Weide- en Uilenbescherming.
Tijdens zijn loopbaan als leerkracht van Basisschool de Morgenster nam hij het initiatief om de lessen biologie in de buitenlucht te geven, door het uitzetten van een zogenaamd natuurpad. Een ongebruikelijke lesmethode die als standaard in het huidige lespakket is opgenomen. Door zijn bevlogen manier van lesgeven zijn al meer dan duizend leerlingen in aanraking gekomen met de natuur.
Na zijn pensionering in 2013 nam Van Diest zitting in de Werkgroep Weidevogelbescherming, die een club van ruim honderd vrijwillige weidevogelaars aanstuurt.
Daarnaast controleert Henk in het voorjaar steevast tientallen kasten van steen- en kerkuilen op ons eiland. Als voormalig leerkracht verzorgt hij nog altijd in het vooren najaar meer dan vijftien gastlessen op basisscholen in Altena, waardoor hij bekendheid verwierf als ‘De Uilenman’.
In 2016 sloot hij zich aan bij het Partridge project, een internationaal pilotproject om de leefomstandigheden voor boerenlandvogels te verbeteren.
De aanvraag werd ingediend d
Altenatuur, ondersteund door he Brabants Landschap, de Vogelwerkgroep, de directie va basisschool De Morgenster. Het is mede te danken aan de buitengewoonlijke en enthousias bijdrage van Henk, dat Altenatu zich ontwikkeld heeft tot een ‘professionele vrijwilligersorganisatie’ die stevi in onze samenleving verankerd i Heel veel dank Henk voor je onvoorwaardelijke en tomeloze inzet! ✤
Cursus natuurgids natuurterreinen Altena
Goof van Vliet
Aan de oproep in het vorige Altenatuurtje om deel te nemen aan een cursus hebben veel mensen gereageerd. 23 leden hebben zich ingeschreven en met enthousiasme de 4 theorielessen en de 4 praktijklessen in de natuurgebieden gevolgd. In juni vindt er nog een afsluitende theorieles plaats. Als bestuur zijn we zeer verheugd met deze grote opkomst. Voor alle deelnemers was de kans om veel meer te leren over onze grootste natuurgebieden de belangrijkste reden om zich aan te melden. Pompveld, Kornsche Boezem, Struikwaard / Almbos en Groesplaat zijn alle op hun eigen manier interessant. Jaap van Diggelen en Goof van Vliet verzorgden de cursus. Zij hebben informatiemateriaal over de gebieden opnieuw geordend en geactualiseerd. Boswachters van Brabants Landschap en Staatsbosbeheer deelden hun kennis uit het veld. Meer dan de helft van de deelnemers wil op een of andere wijze actief worden als rondleider in de natuurgebieden. ✤
Theorieles in fort Giessen.
Mijn ervaringen met de cursus natuurgids
Robert Timmermans
Als ik met de deur in ‘het fort’ mag vallen, dan kan ik alleen maar zeggen dat het een bijzonder leuke en leerzame cursus is.
Tijdens ons voorstelrondje in Giessen was ik aangenaam verrast door de kennis die veel cursisten hebben. ‘Ik weet één ding en dat is dat ik niet veel weet’ was zowat
mijn eerste zin. Good old Socrates aanhalen vind ik altijd een goed idee.
Maar het is ook zo. Als import-Altenaar wonen mijn vrouw en ik nu in de open natuur en onze tuin is bruut, kleiig en onkruidrijk. Van planten weet ik gewoon erg weinig, van vlinders, vogels en insecten zelfs nog minder. Wel kan ik blij worden van de eerste zwaluw en hun prachtige twitterwarble lied. Dan weet ik niet hoe snel ik een linnen blouse ga aantrekken. Van het wuivende riet aan de oevers kan ik genieten, zeker als er een roerdomp of rietgors verschijnt, die ken ik namelijk wel. Maar mijn kennis verbleekt bij die van Jaap die al van een afstand van een kilometer een grutto hoort, en honderduit kan vertellen over de rivierrombout, de korfmossel en dat ene vogeltje met dat zwarte kopje waarvan ik nu al weer de naam kwijt ben. Zie je nu, daar
ga ik alweer. Maar dat geeft niets is me verzekerd, het komt wel dat je er steeds iets bij leert en op ’n dag… dan ga je ervoor als excursieleider. Of niet. Want dat kan ook. Dan heb je gewoon meegedaan, ben je wijzer geworden en kun je nog steeds je bijdrage leveren aan het natuurbewustzijn van je omgeving. Alles kan, niets moet en dat maakt deze training zo relaxed en toegankelijk.
Alle deelnemers zijn aangestoken door het enthousiasme en voor sommigen die al mijlen verder zijn dan ik qua kennis bleef het zeker ook boeiend, met name door de samenhang van geschiedenis, aardrijkskunde, biologie en futurologie. Het kwam allemaal langs en werd helder en toepasselijk behandeld.
Het was prettig om te luisteren naar de verhalen van Jaap, Goof, alle collega-deelnemers en Jos en Kelly van Brabants Landschap. Wat is er veel kennis en wat is de passie groot om het te delen. Aanstekelijk enthousiasme voelt gewoon fijn.
Iedere avond was genieten. De presentaties, het verhaal achter de thema’s, het koffie-/theemomentje met lekkers; ik heb het ervaren als geweldig gastvrij.
Als ik mag inzoomen dan kom ik toch uit bij waar het allemaal voor bedoeld is: de natuurbeleving. De eerste excursie naar de Groesplaat was op een ochtend met schitterend weer. Jos, de ranger van Brabants Landschap, had er duidelijk
zin in, net als Jaap. Wat een veelzijdig en overzichtelijk natuurgebied. Het ligt bij me om de hoek en mijn vrouw en ik komen er erg graag. Ook met familie en vrienden maken we er met plezier regelmatig fijne wandelingen. Nu wordt het natuurlijk nog leuker omdat ik er een verhaal bij kan vertellen! Wat mogen we trots zijn op ons Altena met de vele ‘kleine’ natuurgebieden.
Praktijkles op de Groesplaat.
Het Pompveld staat nog op de planning en ook over dat kleine Natura 2000-pareltje hebben we tijdens de lessen al veel geleerd. Ik kan haast niet wachten en ben er al twee keer langs geweest, zodat ik er de komende excursie vol voor kan gaan. Follow me!
Nog even terug naar de Groesplaat. Deze boom aan de oever van de Merwede op het strand, staat er op z’n tenen en is een metafoor. Hij laat zich zien met z’n kruin, bast en wortelstelsel. Alles wat hij heeft toont hij in zijn kwetsbaarheid, maar… hij houdt vol. “Gaat dat nog wel lang goed,” vraag ik me telkens af wanneer ik er voorbij kom.
Boom aan de oever van de Merwede.
De natuur is sterk, dat blijkt telkens weer maar er zijn ook zeker zorgen. Jaap en Goof zijn positief ingestelde mannen maar met hun theoretische onderbouwingen laten ze ook zien dat er veel aan de hand is met moeder natuur. We kregen concrete data te horen, tellingen, statistieken en overzichten gepresenteerd over het Dierenrijk en het werd duidelijk dat wij mensen een te zware wissel hebben getrokken op de natuur. Zou het daarom mensdom heten? Het inzicht dat we ‘om’ moeten is al lang bekend, maar desondanks is het nodig om velen nogmaals te motiveren om nog een stapje verder te gaan, of eigenlijk…
een stapje terug te doen. Onze ecologische voetprint is veel te groot en we moeten leren te minderen en andere keuzes te maken. Er verschijnen steeds meer alarmerende berichten in kranten en boeken. Oók Altena is kwetsbaar.
Thuiskomend na de cursusavonden droomde ik wel eens heerlijk weg. Wanneer ik dan aan de toekomst van Altena dacht, zag ik veel meer natuurgebieden die aaneengeschakeld liggen; veel waterrijke gebieden en vogel-foerageerparadijzen. Ik droom over Altena als een rijk biotoop waar boeren de groene woestijnen van enorme monotone graslanden hebben omgetoverd tot boeiende natuurgebieden waar diversiteit de boventoon voert.
Wat zou het mooi zijn als we nog minstens tien
Pompvelden, Almbossen, Groesplaten, Kornsche Boezems, etc. kunnen gaan creëren. Laten we dat voor elkaar proberen te krijgen voor de generaties na ons èn het systeem aarde an sich. ✤
De natuur is zo dichtbij
Jopke van Mersbergen
Vanwege zijn scherpe blik, ook in het duister. Door sommigen wordt die blik gevreesd maar daar is geen enkele reden voor.
Overdag zien ze ongeveer net zo goed als ’s nachts en dat is waarschijnlijk de reden voor de oorspronkelijke en natuurminnende bevolking van Amerika om ze nachtadelaar te noemen. Deze volken waren sterk verbonden met hun omgeving en wisten veel van het dierenrijk. Ze leefden immers gezamenlijk naast elkaar en in harmonie met al het leven omdat ze wisten dat er op den duur geen leven mogelijk is als het natuurlijke evenwicht wordt verstoord. Natives in Amerika noemen de uil ook wel de nachtadelaar.
Elke avond hier in mijn achtertuin in Drongelen wordt er een schouwspel opgevoerd. Niet voor mij natuurlijk, dat zou tot te veel pretenties leiden, maar omdat ze zich al jaren zo thuis voelen in deze omgeving dat ze hun natuurlijke gedrag laten zien.
Op het moment dat het duister intreedt komen ze tevoorschijn uit hun roestplaatsen; de ransuilen.
Ze staan op de rode lijst en het is een beschermde diersoort. De pluimpjes op hun kop geven ze een zekere allure, een soort van deftigheid. Hun ogen, die als dieporanje omschreven kunnen worden, hebben een doordringende blik zoals alle uilen.
Ransuil op het grindpad bij het huis zich lavend aan de warmte van de kiezels.
Als het donker wordt, zie ik beter zonder dan mét bril en op het moment dat dit kantelpunt plaatsvindt, komen ook de uilen tevoorschijn. Het kan er iets van afwijken, maar het is een kantelmoment van licht naar donker dat zij kennelijk heel goed waarnemen.
In de laatste week van januari is het baltsseizoen al begonnen. Sinds halverwege deze maand klinken er steeds vaker mannelijke en vrouwelijke ransuilenklanken.
Een zacht hoeh-geluid is van de man en een soort van rasp van lage tonen is van de vrouw. Ze maken contact met elkaar. Er zijn meerdere mannen en vrouwen te horen want ze zijn wat later op de avond nog niet allemaal vertrokken en dat is een goed teken, weet ik van andere jaren. Het klapwieken met de vleugels gebeurt door de vleugels onder het uilenlichaam tegen elkaar te slaan waardoor er een soort dansen in de lucht ontstaat. Dat geeft een geluid dat nergens mee te vergelijken is. Het meest lijkt het nog op een dof maar toch vérdragend dichtslaan van een zware houten deur maar dan vrij snel achter elkaar. Tenminste dat is het enige wat ik kan bedenken om het te beschrijven. De vleugels worden als het ware in slow-motion in ronde bewegingen bewogen en iedere vleugelslag raakt dan de andere vleugel onder het lichaam door, korte tijd achter elkaar en met een zekere kracht, want het klapt behoorlijk.
Dit speelt zich een aantal avonden af tot er een band wordt gesmeed. In 2023 is er hier ook een nest jongen voortgebracht al heb ik het nest toen niet precies kunnen vinden. De takkelingen zijn nooit zo ver van hun nest verwijderd en zeker niet als ze net het nest hebben verlaten. Ze zijn goed gecamoufleerd door hun kleur en zoeken vaak ook het dichtst begroeide deel op van een boom.
Vorig jaar deden de ransuilen een poging om een kraaiennest te veroveren maar de kraaien lieten zich niet onbetuigd en ook de kauwen en de eksters schoten toen te hulp. Als dit jaar het nest door de kraaien in de parasolden wordt Takkelingen van de ransuil, voorjaar 2023.
Op het dak van de berging half verscholen in de clematis.
Ze zijn aan mij gewend geraakt en vliegen soms op een meter afstand over me heen en zijn absoluut niet bang van mij. Ik ook niet van hen en misschien is dat wel de basis tot een vriendschappelijke omgang. Ik heb door de jaren heen enkele tientallen prachtige veren van ze gekregen. ✤
afgekeurd, maken de uilen een goede kans. Ze maken in elk geval al plannen en daar begint het allemaal mee. Zelf nesten bouwen doen ze niet, ze checken eerst een oud kraaien- of eksternest om te zien of dat nog bruikbaar is. Volgens Felix Heintzberger*) door te rukken aan de takken om het op die manier te testen op stevigheid. Ook overdag is er van alles waar te nemen al moet je soms goed kijken. Ze zijn dan zelfs ook weleens te horen al is dat het meest in de winter en het heel vroege voorjaar.
*) Het boek van Felix Heintzenberg met de titel 'Roofvogels en uilen alle soorten van Europa' kan ik iedereen aanbevelen. Tirion Uitgevers B.V. ISBN 978 90 5210 718 9
Het verenkleed heeft aandacht nodig.
Op zoek naar vleermuizen
Jan van Haaften
in Altena
Het voorjaar is weer gestart en de temperatuur loopt al lekker op. Voor de vleermuizen tijd om uit de winterslaap te ontwaken, de winterslaapplaats te verlaten en te migreren naar een andere verblijfplaats. Daar begint de vorming van kraamkolonies waar veel vrouwtjes samenkomen om in juni te bevallen. Na drie tot zes weken zijn de jongen groot genoeg om zelf te gaan vliegen en valt de kraamkolonie uit elkaar.
Voor ons als werkgroepje van Altenatuur is het half juli tijd om de vleermuizen te gaan monitoren. We doen dat ieder jaar op dezelfde manier en zo krijgen we een mooi beeld van wat er leeft in Altena. We rijden twee keer per seizoen 4 routes van 30 km met de auto. We maken dan gebruik van een batdetector. Dat apparaat registreert precies de locatie waar de vleermuis vliegt, het geluid dat hij maakt en de temperatuur van de omgeving. Meestal zitten we met twee mensen in de auto, de chauffeur en de bijrijder die voor de zekerheid meeschrijft wanneer en waar er een vleermuisroep wordt gehoord. Op een later moment worden de opgenomen geluiden geanalyseerd en opgestuurd naar de Zoogdiervereniging die ze, na controle, vervolgens doorstuurt naar het CBS.
Wij zijn met een klein groepje van 4 personen. Lijkt het u leuk of interessant om ook eens mee te rijden of ons op een andere manier te helpen, dan bent u meer dan welkom.
We starten in de week van 15 juli met de eerste 4 ritten, een maand later herhalen we de ritten nog eens. ✤
Wil je ons helpen stuur dan een berichtje naar info@altenatuur.nl
In Memoriam Gilles Vingerling
Jaap van Diggelen
Begin januari kregen we bericht dat onze oud-voorzitter Gilles Vingerling op 84jarige leeftijd is overleden.
Gilles was voorzitter van onze natuurbeschermingsvereniging van 1985 – 1989. Twee jaren van zijn voorzitterschap heb ik meegemaakt als bestuurslid, daarna mocht ik hem opvolgen als voorzitter.
Gilles was een ervaren en zakelijk voorzitter die lijnen wist uit te zetten en altijd ideeën had om de club meer bekendheid te geven. Met name vanuit zijn expertise als uitgever probeerde hij in druk en geschrift het werk van Altenatuur uit te dragen in de samenleving. Zijn drukke baan beperkte echter ook de tijd die hij had voor het verenigingswerk. Op vergaderingen en verenigingsavonden kwam hij over als een gejaagd en rusteloos mens. Na zijn voorzitterschap kwam hij meer op afstand van de club. Hij bleef wel stukjes schrijven voor het verenigingsblad, 't Altenatuurtje, die vaak erg komisch waren.
Zonder de inzet van Gilles was ons eerste jubileumboek, Natuur tussen Maas en Merwe (1992) nooit verschenen. De contacten met de beoogd uitgever liepen in 1991 vast. We zaten met een mooi manuscript maar hoe zou er ooit nog een boek komen? Gilles pakte dit op als ervaren uitgever, legde contacten met een drukker, er kwam een begroting en een tijdpad en november 1992 hielden we een prachtig boekje ten doop. Hij heeft ons er enorm mee geholpen.
De laatste keer dat ik Gilles sprak, is alweer enkele jaren geleden. Hij nam contact op met de vraag of we belangstelling hadden voor zijn verzameling Altenatuurtjes. Dat had ik wel, er zijn altijd leden die enkele exemplaren nog missen en de reeks graag compleet willen maken. Ik bezocht hem op ‘de Sjurkengaard’ waar ik jaren niet geweest was. Alles leek nog bij het oude. Gilles maakte een bakkie, we praatten over de vereniging en al snel stonden we buiten in zijn prachtige tuin. Zijn trots. Hij liet al het werk doen, dat lukte hem niet meer, vertelde hij. Hij vertelde over bomen die na ampele overweging toch waren verwijderd, hij kende de planten in de diverse borders feilloos en struinde door smalle doorgangetjes. Hij kwam kras over, voor een toen al tachtigjarige, alleen lopen ging wat moeilijk.
Gilles heeft gedurende vier jaren onze, toen nog, prille natuurbeschermingsvereniging geleid. Vrij snel daarna realiseerde hij de uitgave van ons jubileumboek. We zijn hem als vereniging dankbaar voor zijn inzet.
We wensen de familie sterkte met dit verlies en hopen dat hij in mooie herinneringen bij hen blijft. ✤
Netwerk Voedselbossen Altena
Wijnand Veth
De belangstelling voor ons voedselbosnetwerk groeit nog steeds, en zoals het er nu naar uit ziet gaan we binnenkort het 100ste lid verwelkomen! Dit bijzondere moment willen we natuurlijk niet ongemerkt voorbij laten gaan. De werkgroep heeft afgelopen februari enthout geknipt van oude perenbomen die zeker ouder zijn dan 100 jaar, afkomstig uit een tuin waar we ook al eens geweest zijn met een landjesbezoek. Deze enten worden binnenkort door Stefan en Cindy op onderstammen gezet. We gaan ervanuit dat we aankomende herfst het 100ste lid kunnen verblijden met een jonge spil van een juttepeer of een roem van Altena stoofpeer!
In onze nieuwsbrief lichten we regelmatig een plant uit die thuishoort in een voedselbos. Met het voorjaar voor de deur wil ik graag de honingbes onder de aandacht brengen.
In onze eetbare tuinen is de honingbes een interessante plant (struik) om aan te planten.
Ons klimaat en de grondsoorten die we hier hebben zijn zeer geschikt voor de kweek van deze bessen. Vooral zonnige bosranden met humusrijke vochtige klei zijn perfect om smakelijke en grote hoeveelheden vruchten te kweken. Vroeg in het voorjaar weten hommels de bloeiende lonicera (kamperfoelie) ook te vinden, ze maken dankbaar gebruik van de nectar.
De bloei is al in maart/april en de eerste rijpe vruchten zijn er al begin juni. De oogst kan doorlopen tot eind juli afhankelijk van de variëteit. Zodra de vruchten blauw verkleuren, duurt het nog wel een dag of tien voor ze echt rijp en
De honingbes ook wel 'haskap' (Ionicera caerulea).
smaakvol zijn. Rijpe vruchtjes zijn rijk aan vitamine A en C bevatten veel antioxidanten en mineralen. Als de vruchtjes vanzelf loslaten van de plant zijn ze rijp en het meest smaakvol om te eten. Drogen, invriezen, sap of wijn maken, jam en ijs zijn andere manieren om er langer van te kunnen genieten. De vogels lusten de bessen natuurlijk ook maar zien ze niet snel hangen, de struiken zijn nogal dicht begroeid. Een net is te overwegen.
De meest gemaakte fout is de aanschaf van minder geschikt plantmateriaal. Veel aangeboden honingbessen in de tuincentra zijn niet lekker, ze smaken wrang: deze kan je beter niet kopen. Afgelopen decennia is er wereldwijd veel aan veredeling gedaan. Door kruisingen te maken zijn de door ons gewenste eigenschappen terug te vinden in de bessen o.a. rijk dragend, smakelijk, zoet en grote vruchten. Zelf heb ik inmiddels een hele verzameling Canadese variëteiten aangeplant met namen als: Boreal beast, Boreal blizard, Boreal beauty, Blue banana, Stawberry sensation, Giant heart en Caerulea aurora. Dit jaar hoop ik bessen te oogsten van deze jonge planten. De hoeveelheid knoppen is veelbelovend voor dit seizoen. Ik heb deze planten kunnen kopen bij 'Eetbaargoed' in Vaassen, een kleine kwekerij gespecialiseerd in voedselbosplanten. Voor bijzondere plantensoorten en -variëteiten een aanrader!
Nieuwsgierig geworden naar onze nieuwsbrief en activiteiten stuur dan een mail naar Thea Braun voedselbossenwerkgroep@altenatuur.nl (let op: in Altenatuurtje 127 stond een foutief e-maildres, waarvoor onze excuses!). ✤
Activiteiten voor dit seizoen die ons bezig houden.
29 maart: landjesbezoek peren en patrijzen
24 mei: excursie Duylsbos
Oesterzwammen kweken op biologisch stro.*)
Enten van fruitbomen.*)
September /oktober: plukwandeling.*)
Collectief walnoten persen (februari 2026).*)
*) Nog onder voorbehoud, afhankelijk van het aantal deelnemers.
Van spreeuwen en spechten
Ina van Wijk-Vos
In het voorjaar van 2023 had een paartje grote bonte spechten in een holte op de achterkant van een van de zwarte elzen in onze tuin succesvol gebroed. Begin april 2024 keerde er een spechtenkoppel terug naar dit nest, maar helaas iets te laat… het was kort daarvoor al ingenomen door een spreeuwen-echtpaar.
Hierop volgden dagen met flinke schermutselingen en agressie. Keer op keer probeerden de spechten de oude holte te heroveren, maar de spreeuwen boden duchtig tegenstand. Eén keer zagen we ze zelfs aaneengeklampt op hun zij op de grond storten, maar de spreeuwen bleven zitten waar ze zaten.
Specht en spreeuw even op veilige afstand. Tsja wat zullen we nu doen.
Ten einde raad zijn de spechten dan maar begonnen met het uithakken van een nieuwe holte in diezelfde zwarte els, maar nu aan de voorkant van de boom, een paar meter onder het oude nest. Zo kwam het dat wij vanuit onze luie stoel de hele klucht, die zich overigens met een happy end voltrok, van dichtbij konden volgen. Spechtenman begon met uiterste precisie een mooi rond gat uit te hakken waarbij spechtenvrouw de wacht hield om ervoor te zorgen dat niet opnieuw iemand anders hun nest in aanbouw zou inpikken. Steeds wanneer er een spreeuw ‘thuis’ kwam stoof ze naar boven om de indringer weg te jagen of om ruzie te maken. Ook als het mannetje niet in de buurt was, hing zij dromerig, haast in trance maar toch alert, vlak naast de opening. Manlief deed nagenoeg al het hakwerk. Zij beperkte zich tot het af en toe verzetten van een bijzettafeltje of het uit de tocht houden van de wieg. Voor de vorm gooide ze af en toe een houtsnipper naar buiten. Haar taak moest nog komen. Intussen werd het gat steeds dieper want de man verdween steeds verder in het gat, tot het groot genoeg was om te kunnen draaien in de holte en er met de kop naar voren weer uit te vliegen.
De man verdween steeds verder. Ik 'sta' op wacht.
Omstreeks 13 april was de kraamkamer klaar; het eieren leggen en broeden kon beginnen.
Op 2 mei zagen we beide ouders voor het eerst voedsel aanbrengen. Man en vrouw deden dit samen, ze hadden het superdruk met voedsel verzamelen en vlogen zich van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat uit de naad om hun kleintjes (4 stuks) groot te brengen.
Niet alleen zij hadden het druk, ook wij moesten goed opletten. Hun gepiep om eten werd namelijk steeds luider zodat onze kat Karel in de gaten kreeg dat daar boven zijn kop ook iets te halen viel.
Het was weekend, winkels dicht… een stuk plastic om de boom bleek geen hindernis voor de kat. Hij sloeg er zijn nagels in en klom gewoon naar boven. Twee kartonnen dozen om de stam gebonden boden uitkomst, zodat vader en moeder specht veilig door konden gaan met voeren. In de nestopening verscheen steeds meer beweging; we zagen snavels en kopjes en de kleintjes werden steeds luidruchtiger. Soms hingen ze tot de helft van hun borst uit het gat en om onze aandacht te trekken maakten ze een hoop herrie.
Karel heeft geen moeite met plastic. Twee kartonnen dozen helpen wel.
Op 23-24 mei 2024 zijn ze uitgevlogen. Jonge spechten hebben een rode vlek op de voorkant van de kop (niet achter de schedel zoals bij mannetjesspechten, en de borst is grijs). Zo konden we ze goed uit elkaar houden. Drie jongen waren steeds in de buurt van pa want die bleef nog doorvoeren. Ma en het vierde jong waren op een gegeven moment foetsie. Geen idee waar ze gebleven zijn. Grappig om te zien hoe jonge spechten de cursus ‘zaadbol aanvliegen’ succesvol doorlopen. Pa doet het voor, terwijl de kinderen goed opletten en het al snel zelf kunnen.
Hopelijk blijven ze deze winter in hun broedgebied en worden de spechten- en spreeuwenholen voor ons raam volgend seizoen weer bewoond. In ieder geval lieten de spechten zich de hele herfst en winter regelmatig zien, het vaakst het mannetje.
Intussen is het maart 2025 en beide paartjes zijn weer terug. Als eersten de spreeuwen. Zij brengen al nestmateriaal aan en, hoewel ze ook het nest in de voorkant regelmatig inspecteren en erin kruipen, lijkt het erop dat ze opnieuw de holte in de achterkant van de els in beslag hebben genomen. De spechten zijn er ook weer, maar hebben nog niet definitief beslist waar ze gaan broeden.
Wij wachten af en genieten dagelijks van de voorbereidingen voor een nieuw broedseizoen. ✤
Een hele klus om ze te voeden.
Verslag Algemene Ledenvergadering
20 februari 2025. Fort Giessen, aanvang 20.00 uur.
Marga Oerlemans
1. Opening
De voorzitter heet iedereen welkom en noemt de leden die zich afgemeld hebben (Maja Dubbeldam, Jan van Haaften, Margreet Gelsing, Willem Hornstra, Jopke van Mersbergen en Jan de Peuter). Er zijn 23 leden aanwezig inclusief bestuursleden.
Jaap toont de vitrinekast, die in stijl met het fort is gebouwd door één van de Fort-vrijwilligers, vakman/ timmerman, Bert Vos. Er volgt applaus door de aanwezige leden.
De Schaal van Altena die we vorig jaar gewonnen hebben is opgehangen boven de bar, waar net zoals in alle andere ruimtes is gewit, ook door een Fort-vrijwilliger, Arie Vos.
We zijn gestart met de cursus natuurgidsen. Er worden op dit moment 23 mensen opgeleid, een onverwacht grote en leuke belangstelling!
De vereniging telt nu ruim 600 leden, hiermee zijn we over het streven van 1% van de totale bevolking van Altena.
Met een enquête proberen we te achterhalen waarom mensen lid worden en animo om actief bij te dragen aan de vereniging te polsen. De eerste resultaten van de enquête zijn erg positief.
In januari 2024 hebben we afscheid genomen van Roel Wigman als bestuurslid, voortrekker van NatuurInclusief Altena (NIA). Op 26 april jl. is hij overleden, we denken met grote bewondering aan hem terug als mens en als motor achter NIA.
Hans Wijkniet, Jorine Captein en Gilles Vingerling worden ook herdacht als actieve leden die ons afgelopen jaar ontvallen zijn.
2. Notulen van de Ledenvergadering 2024
Zie Altenatuurtje 125, mei ’24 pagina 42-45 en op de website van Altenatuur. De voorzitter vraagt of iedereen zich in de notulen kan vinden. Er zijn geen opmerkingen, waarmee de notulen worden vastgesteld.
3. Jaarverslag van de vereniging
De secretaris presenteert in PowerPoint wat er in de vereniging en werkgroepen is gebeurd in 2024 en de plannen voor 2025.
De secretaris begint met het presenteren van een bijzonder respectabele hoeveelheid activiteiten van de vereniging. Het betreft onder andere een aantal boeiende lezingen, wandelingen, open dagen op het fort, aanwezigheid op open dagen en een Tegenlicht Meet-Up over biobased bouwen.
Daarnaast passeren de werkgroepen de revue:
• Fort Giessen Beheer, waaronder educatie in het Fort met 500 à 600 leerlingen en de open dagen van april t/m september.
• Beheercommissie natuurgebieden. Zij zorgen voor onderhoud van een aantal grienden en houtopstanden. Peter van Breugel is toegetreden als nieuw lid van de commissie. Tevens verrichten zij beheer en onderhoud aan de EVZ Den Duyl.
• Er is dit jaar geprobeerd om een stukje grond langs de Alm te verwerven, dit is helaas niet gelukt, maar we blijven uitkijken naar een stukje eigen grond.
• Plan Boom, in het kader van dit plan is er ook dit jaar weer op 6 locaties bosplantsoen aangeplant.
• Milieu en klimaat, Altenatuur organiseert bijeenkomsten over de ontwikkelingen op het gebied van de energietransitie, dit jaar in Sleeuwijk en op het Fort. Altenatuur blijft de ontwikkelingen op dit terrein kritisch volgen. Er is aandacht voor biobased bouwen en in de vesting Woudrichem is het mogelijk gemaakt om huizen te isoleren ondanks de monumenten status.
• Groenblauwe gebiedsgerichte aanpak/polder van de toekomst. Altenatuur heeft meegedacht in dit enorme
Peter van Breugel.
project samen met diverse organisaties (boeren, gemeente, waterschap en grondeigenaren). In april 2025 moet een projectaanvraag voor Polder van de Toekomst rond komen. We zullen dit blijven volgen.
• Natuurinclusief Altena. Actief in Sleeuwijk met onderhoud Vlietpark in goede samenwerking met de gemeente. Inmiddels weer met twaalf vrijwilligers actief.
• Weidevogels. Het was een extreem nat jaar, met in de eerste maanden van april kou. De omstandigheden waren daardoor niet optimaal, maar ook dit jaar is er een groot aantal nesten beschermd met ruim 100 vrijwilligers en de medewerking van meer dan 130 boeren. Het opgroeien van kuikens blijft de grootste zorg.
• Netwerk Voedselbossen Altena. Inmiddels 98 deelnemers, in heel korte tijd gegroeid. Wordt veel bij elkaar gekeken en van elkaar geleerd. Er bestaat een plan om drie voedselbossen aan te gaan leggen in Altena.
• Strokenteelt Struikwaard. Oogst viel tegen door aanhoudende nattigheid. Volgend jaar gaat het project op kleinere schaal met kleinere groep verder.
• Vleermuistransecttellingen. Er wordt geteld op vier transecten en daar komen we 6 soorten tegen, 80% van de getelde vleermuizen betreft de algemene dwergvleermuis.
• Uilenwerkgroep, de groep bestaat uit 10 vrijwilligers in 4 groepen. In Altena hangen 167 steenuilkasten en 48 kerkuilkasten, die dit jaar voor 119 steenuilkuikens en 33 kerkuilkuikens zorgden, waarmee het een vrij slecht jaar is geweest. Waarschijnlijk ook door natte omstandigheden en daardoor weinig muizen. Dit jaar is begonnen met monitoren van ransuil roestplekken, er zijn 5 roestplaatsen gemeld.
• Vogelwerkgroep: Ze verrichtten onderhoud aan de oeverzwaluwwand in de Struikwaard. Ook was er voor het tweede jaar een incidentele oeverwand bij
Oudendijk met dit jaar 63 nesten. Er zijn uil-vriendelijke veedrinkbakken neergezet om te voorkomen dat steenuiltjes verdrinken, dit was mede mogelijk door een subsidie van het Streekfonds Altena Biesbosch.
Onderhoud nestkasten Dussen.
• Kringloopcentrum Altena. Het bestuur KCA is weer op volle sterkte met 5 bestuursleden. De textielmarkt is moeilijk en dat is een zorgpunt. Verder blijft het een mooi project voor recycling van goederen en tevens een plaats waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een arbeidsplaats geboden kan worden.
4. Financieel 2024 en begroting 2025 jaaroverzicht
De penningmeester geeft een heldere toelichting op het jaaroverzicht 2024 en de begroting voor 2025. Er zijn geen inhoudelijke op- of aanmerkingen uit de zaal.
Financiële overzichten
Wouter van Rijsbergen.
5. Kascontrolecommissie
Verslag van de kascontrolecommissie (Cor Boer en Willem Hornstra). Zij hebben met de penningmeester de boeken gecontroleerd. Er is uitleg en toelichting gegeven over opvallende posten, met name energie. Ze hebben de inkomsten en uitgaven globaal doorgenomen en steekproefsgewijs hierop doorgevraagd. De begin en eindstanden van de rekeningen zijn gecontroleerd.
Tenslotte hebben ze steekproefsgewijs de bankboekingen en facturen bekeken.
Ze constateerden dat de administratie helder en overzichtelijk is. De koppeling tussen bank en bon is simpel en doeltreffend en geeft snel inzicht. Ze zijn een paar posten tegengekomen die niet logisch geboekt leken. Dit is gecontroleerd en waar nodig aangepast.
De conclusie is dat de administratie degelijk is uitgevoerd en op orde is. Ze adviseren de ledenvergadering om decharge te verlenen aan de penningmeester voor het boekjaar 2024, hetgeen wordt bevestigd door de vergadering met een applaus voor de penningmeester.
Cor heeft de kascontrole voor de tweede keer gedaan, de kascontrole zal volgend jaar gedaan worden door Willem Hornstra en Dick Nederveen. Het bestuur dankt Cor en Willem.
6. Bestuursverkiezing
Aftredend en herkiesbaar: Jaap van Diggelen, waarvan akte. Aftredend en niet herkiesbaar: Wouter van Rijsbergen. Jaap bedankt Wouter voor zijn inzet als bestuurslid. Naast een hele brede inzet voor Altenatuur in allerlei werkgroepen is Wouter binnen het bestuur met name verantwoordelijk voor de eindredactie van het Altenatuurtje. Wouter treedt af als bestuurslid, maar blijft gelukkig de redactie van het Altenatuurtje doen. We willen in de komende periode enkele nieuwe bestuursleden werven om zo weer op volle sterkte te komen.
7. Rondvraag
Gerrit van Drunen: Is Altenatuur betrokken bij de aanleg/ verbreding van de A27. Heeft Altenatuur wel eens gedacht over een wildviaduct over de A27? Goof geeft aan, dat wij hier tien jaar geleden een zienswijze over hebben ingediend. Weinig van deze zienswijze heeft resultaat opgeleverd.
8. Aandachtspunten Altenatuur bij gemeenteraadsverkiezingen
Gezien de tijd wordt besloten dit agendapunt i f l sfeer tijdens de nazit te bespreken. Er komen no opmerkingen naar aanleiding van de geformule speerpunten:
• Dick Nederveen:
Het zou goed zijn om ten aanzien van Punt 4 samen op te trekken met Altena Nieuwe Ene
Gerrit van Drunen: Het zou goed zijn om als punt de dorpsstrategie Almkerk op te nemen dient voor 9 maart 2025 een reactie in op de gepresenteerde Dorpsstrategie Almkerk.
• Sjaak Kant:
Bij het doorpluizen van vorige verkiezingsprogr viel op dat er veel obligate teksten in de verkiezingsprogramma’s staan. Als Altena we zo concreet mogelijk moeten worden. H grote instemming onder de aanwezigen.
9. Sluiting
De voorzitter sluit 22:05 uur de vergadering aanwezigen voor hun komst.
Afscheid bestuurslid Wouter van Rijsbergen
Jaap van Diggelen
Op de algemene ledenvergadering van 20 februari jl. is bestuurslid
Wouter van Rijsbergen afgetreden. Hieronder een weergave van het praatje dat ik heb gehouden ter gelegenheid van zijn afscheid. Wouter, je werd vrijwel direct nadat je in 2012 in Oudendijk kwam wonen, lid van Altenatuur. Al snel werd je actief in de Vogelwerkgroep, met name in de uilenbescherming en bij de ploeg die de oeverzwaluwenwand in de Struikwaard onderhoudt. Met Arie en Linda organiseerde je een Vogelcursus voor leden en belangstellenden (die over de streep werden gehaald om lid te worden), waaruit weer een leuke Vogelquiz voortkwam. Daarnaast werd je actief in de Plantenwerkgroep en bij het natuurbeheer in de grienden van Altenatuur. Actief dus op vele terreinen in de vereniging. Na het vertrek van Pia Stierman in 2017, trad je toe tot het bestuur. Belangrijkste taak van Pia was de redactie van het verenigingsblad, en je nam dat als vanzelfsprekend over want taal is, om met Paulien Cornelisse te spreken, ‘ zeg maar, echt jouw ding’. Naast het voeren van de eindredactie, waarbij je heel precies bent op consequente spelling, stijl en interpunctie, dacht (en denk) je actief mee over de inhoud van het blad. Je nodigt mensen uit om stukjes te schrijven en probeert auteurs over te halen om vaste rubrieken te starten. Veelal ben je schappelijk met het hanteren van de deadline en doorschuiven naar een volgend nummer of voorstellen tot aanpassing van de inhoud doe je altijd in overleg met de schrijvers. Na de eindredactie stem je de opmaak en illustratie en drukgang af met Jan van Haaften. Een prettige en succesvolle samenwerking. In de jaren 2019 – 2020 werkte je mee aan de redactie van ons prachtige jubileumboek ‘Biodiversiteit in kaart’.
In de bestuursvergaderingen was het Altenatuurtje een steeds terugkerend agendapunt van jou, we bespraken het nummer dat net uit was en de mogelijke kopij van het aanstaande nummer. Verder bracht je zaken in uit de Vogelwerkgroep en in de loop van de jaren ook steeds meer ontwikkelingen op het gebied van natuur, milieu en
samenleving die je zorgen baarden. We hebben je leren kennen als een zeer consciëntieus en betrokken bestuurslid, met eigen humor, sterk taal gerelateerd. In totaal ben je 8 jaren bestuurslid geweest en je gaf een jaar geleden al aan dat je inzet voor het bestuur je te veel werd. Naast je drukke baan in het basisonderwijs en een supergrote tuin om bij te houden, bleef er erg weinig tijd voor jezelf over. Het afgelopen jaar
heb je daarom ook niet meer deelgenomen aan de bestuursvergaderingen en aangegeven je te beperken tot de redactie van ons clubblad. Uiteraard vinden we het jammer dat je het bestuur verlaat maar we zijn heel erg blij dat je de drie Altenatuurtjes die er jaarlijks verschijnen, wilt blijven samenstellen en redigeren. Ook het werk voor steen- en kerkuilbescherming blijf je met veel plezier doen. Als bestuur vinden we het heel fijn dat niet alleen bestuursleden de vereniging dragen maar dat er daarnaast tientallen anderen zijn die ergens in een werkgroep of met een bijzondere taak, Altenatuur mede gestalte geven. Wouter, heel veel dank voor alle jaren bestuurswerk en inzet op vele fronten. Dank dat je ook buiten het bestuur je bijdrage blijft leveren! ✤
Kruidenweetjes - meidoorn
Rieneke van der
Neut-Ravensbergen, student Kruidengeneeskunde
Heerlijk, het is voorjaar! Overal zien we weer bloesemstruiken en -bomen. Elk voorjaar lijkt het alsof de bloesems maar blijven bloeien. Maar in werkelijkheid wisselen de struiken elkaar af. Eerst bloeit de sleedoorn, zonder blad. Daarna bloeit de meidoorn met blad en daarna bloeit de vlier, ook met blad Natuurlijk zijn er nog meer bloeiers, maar deze drie witte struiken zijn veel voorkomend en wisselen elkaar dus mooi af zodat we lang kunnen genieten van de bloesems.
Botanie
Vandaag staan we stil bij de meidoorn.
De Latijnse naam is ‘Crataegus’. Dit betekent ‘krachtig’ of ‘sterk’. Deze naam is afgeleid van het harde hout van de meidoorn. De meidoorn is een inheemse struik die kan uitgroeien tot een boom die wel 500 jaar oud kan worden. Er zijn veel soorten, maar de eenstijlige meidoorn komt het meeste voor in onze omgeving.
De éénstijlige meidoorn heeft in de bloem één stijl aan het vruchtbeginsel (vrouwelijk), naast de vele meeldraden
(mannelijk). De tweestijlige heeft twee stijlen aan het vruchtbeginsel met daarnaast eveneens veel meeldraden.
Bij de éénstijlige meidoorn leidt bestuiving (gevolgd door bevruchting) tot ontwikkeling van een bes met daarin 1 zaad (pitje), bij de tweestijlige meidoorn ontwikkelen zich 2 zaden (pitjes) in de bes die na bestuiving (en bevruchting) ontstaat.
De tweestijlige komt ook in Altena voor en staat in de Kornsche boezem, het Pompveld en de Biesbosch.
De eenstijlige meidoorn heeft flinke doorns. Vroeger werd deze dan ook veel gebruikt in hagen als grensbewaker. Aan het witte bloemetje met 5 blaadjes kun je goed zien dat de meidoorn bij de rozenfamilie hoort. De meeldraden zijn roze/rood en als de bijen op bezoek zijn geweest en de bloemetjes zijn bevrucht dan kleuren de meeldraden zwart en vallen de bloemetjes af. De bijen zijn er altijd snel bij, wat maakt dat de meidoorn een korte bloei heeft en vaak na één week al uitgebloeid is. Wil je meidoornsiroop maken van de bloesem, zorg dan dat je er snel bij bent en pluk de trosjes bloemen met de rode meeldraden. Zorg er natuurlijk wel voor dat je meer dan genoeg over laat voor de bijen.
Kennismaking met de meidoorn Ik zal nooit mijn eerste kennismaking met de meidoorn vergeten. Het was een
aangename zonnige voorjaarsdag en ik arriveerde op een natuurlocatie waar ik een voorjaarskruidencursus volgde. De docente had buiten een kring van stoelen klaargezet voor alle cursisten naast de bloeiende meidoornstruiken. Niemand wist nog dat dat de meidoorn was en we hadden er ook geen oog voor. Druk kletsend met elkaar, zoals een groep vrouwen dat kan doen, gingen we zitten. Ik nam plaats op de stoel die het dichtst bij de meidoorn stond. Maar na een paar minuten begon ik wat te schuiven op mijn stoel. Op de één of andere manier zat ik daar niet lekker en ik besloot een andere plek te kiezen aan de andere kant van de kring. Een medecursiste maakte dankbaar gebruik van mijn verschuiving en zei dat ze graag op mijn oude plek wilde zitten. De docente keek op en mompelde geheimzinnig:
‘Ah ja, natuurlijk… dit is waarschijnlijk beter zo…’ We hoorden haar wel,
Eenstijlige meidoorn.
maar schonken weinig aandacht aan haar woorden. Ze zal wel een bepaalde setting in haar hoofd hebben voor de les of zo, dacht ik nog… De docente maande ons tot stilte en startte de les. Ze vertelde dat we naast de bloeiende meidoornstruiken zaten, waar ze vandaag meer over zou vertellen. Een bewonderende golf van ‘oh’s en ah’s’ kwam op uit de groep. Opeens zag iedereen de meidoorn en wat was die eigenlijk toch mooi en wat rook hij lekker. De meidoorn is niet zomaar een struik, vertelt ze. Hij laat je hart weer stromen. Zowel letterlijk als figuurlijk…
Geneeskracht
De bloesems worden van oudsher gebruikt voor allerlei hartaandoeningen. De bijnaam van de meidoorn is daarom ook ‘Hartekruid’. De etherische olie, flavonoïden en crataeguszuren kalmeren het hart. Het geeft ontspanning en de bloedvaten worden verwijd. Ook worden de
spieren rondom het hart versterkt en bloedvaten worden gereinigd. Dit alles zorgt ervoor dat het bloed beter kan stromen. De bloeddruk daalt en het lichaam kalmeert. Binnen de kruidengeneeskunde wordt de meidoorn daarom ook ingezet om de bloedsomloop en de conditie van het hart te verbeteren. En, mooi nieuws voor onze tijd, de meidoorn kan goed gecombineerd worden met reguliere medicijnen, plus mag langdurig gebruikt worden.
De docente vertelt verder. “Dit gebeurt dus letterlijk in ons lichaam. Maar we weten allemaal dat lichaam en geest één zijn en dat de ene de andere beïnvloedt en vice versa. De meidoorn laat daarom ook je hart weer stromen in figuurlijke zin. Soms zit je iets dwars, ben je ergens in vastgelopen of heb je verdriet. Je kropt het op, houdt het vast, terwijl het eigenlijk beter voor je is om het te laten stromen, zodat je het los kan laten en je weer verder kunt.” Ze kijkt me glimlachend aan en zegt: “Maar als je daar niet op zit te wachten en je houdt je gevoelens liever voor jezelf, dan zit je niet lekker naast de meidoorn. Dan kies je liever een ander plekje en hou je de meidoorn op afstand.” Ik ben met stomheid geslagen. Ging ik van plaats verwisselen omdat de meidoorn te dichtbij voor me kwam? Probeerde de meidoorn iets los te maken in mij en zat ik daar niet op te wachten? Dit moet ik even laten bezinken… Dan kijk ik op naar de cursiste die mijn plek heeft ingenomen. Ze is diep geroerd en de tranen
stromen over haar wangen. Ze begint te vertellen over een verdrietige gebeurtenis in haar leven en hoe lastig ze het vindt om daarover te praten. De woorden stromen uit haar mond. Ze krijgt een arm om haar heen geslagen van de vrouw naast haar. We luisteren naar haar verhaal en iedereen toont medeleven… Na een tijdje haalt ze opgelucht adem. “Zo, dat voelt goed zeg. Ik blijf hier graag nog eventjes zitten, maar het is een pak van mijn hart”.
Culinair
Zo zie je maar weer, hoe bijzonder en verrassend een struik kan zijn. Er zit meer diepgang in dan we op het eerste
gezicht zien. Naast dat de meidoorn dus als kruidenmedicijn op verschillende manieren gebruikt kan worden, is er ook nog een culinair gebruik. De bessen zijn niet zo aangenaam om te eten, maar worden wel gebruikt in likeur of wijn. De bloesems daarentegen zijn heerlijk in een siroop.
Het recept van een meidoornsiroop is: Ingrediënten:
• 0,5 liter water
• ¼ kilo rietsuiker
• Sap van een kwart citroen
• Een halve litermaat met meidoornbloesem (geplukt op een zonnige dag)
Bereiding:
1. Pluk de meidoornbloesem en controleer op insecten (niet wassen!)
2. Doe het water, de bloesem en het sap van de citroen in een grote pan en breng dit aan de kook. Zodra het kookt zet je het vuur uit en laat je het afkoelen met deksel
3. Zeef de bloesem uit het water en giet het water terug in de pan
4. Voeg de suiker toe en breng op nieuw aan de kook totdat alle suiker is opgelost.
5. Schenk de kokende vloeistof in een glazen fles en laat indien mogelijk omgekeerd afkoelen.
6. Dicht is de siroop 1 jaar houdbaar en geopend 2 weken in de koelkast.
En tenslotte een aanrader voor dit voorjaar… Ben je vastgelopen, zoek je inspiratie, wil je je hart luchten of ben je gewoon op zoek naar een lekker rustig plekje? Ga eens bij een bloeiende meidoorn zitten. Stel je hart open, laat het stromen en voel de rust in je lichaam wederkeren! ✤
NB: als je kruiden medicinaal wilt gebruiken, vraag dan altijd advies aan een gediplomeerde deskundige.
Dag meisjes en jongens
Het is februari en dus nog winter. Het is koud en de bomen zijn kaal. Ik zie alleen stammen van bomen. Maar als ik beter kijk, zie ik dat elke stam anders is, allemaal een uniek kunstwerk.
De stam van een boom bestaat uit meerdere lagen. De buitenste laag van de boom wordt bast genoemd. Naarmate de boom groeit, wordt de stam dikker. De buitenkant van de bast sterft dan af en zo ontstaat er schors. Boomschors is een laag dode cellen die om de boomstam heen zit en een beschermlaag vormt rondom de boom, waardoor de boom minder vatbaar is voor invloeden van buitenaf, zoals ziekten, plagen en extreme hitte en droogte.
De schors fungeert als een barrière en voorkomt dat schadelijke insecten de boom binnendringen. Daarnaast kan de dikke schors van sommige bomen brand vertragen en voorkomen dat vuur zich verspreidt naar het binnenste van de boom. De schors van een boom biedt ook schuilplaatsen aan gunstige insecten, vogels en andere dieren en vergroot daarmee de biodiversiteit.
Wanneer de boomschors beschadigd raakt is de boom minder goed beschermd en ontstaat er een wond. Gelukkig kan een boom dit herstellen met callusweefsel. Soms, wanneer de bast beschadigd is, zie je een kleverige vloeistof uit de stam sijpelen.
Dit is hars. Deze stof produceert de boom om zich te beschermen tegen bacteriën, virussen en schimmels en voorkomt dat hij ziek wordt. Een intacte schors is dus van levensbelang.
De structuur en de kleur van boomschors zijn karakteristiek voor iedere boomsoort en helpen bij identificatie van de soort.
Aan de dikte van boomschors kun je zien of een boom jong of oud is. Oudere bomen hebben vaak een dikkere schors dan jonge bomen, die een dunne, gladde schors hebben.
Doordat bomen blijven groeien, wordt de boom ieder jaar wat dikker. Bij veel bomen groeit de schors niet mee en barst deze tijdens de groei, waardoor er een specifiek scheurpatroon ontstaat, zoals bij de zomereik en populier.
Bij sommige bomen echter scheurt de bast niet, maar groeit hij mee, zoals bij de zachte berk, beuk en esdoorn. Deze schors is dun en heeft een glad oppervlak wat het lastig maakt voor insecten om zich te nestelen. Tevens maakt het de boom kwetsbaar voor zonlicht.
De plataan groeit met een specifiek vlekkenpatroon op de stam. Dit komt doordat de schors die bestaat uit diverse dunne laagjes, op willekeurige plekken loslaat en langzaam afschilfert. ✤
Onderzoekje nieuwe leden
Erik Gouw
Zoals u in Altenatuurtje 124 van afgelopen oktober kon lezen passeerde het ledenaantal van Altenatuur in 2024 het mooie aantal van 600 leden. Inmiddels staat de teller alweer op 616, dus we blijven groeien! En dat ondanks het feit dat we jaarlijks ook zo’n 20 leden kwijtraken. Ongeveer de helft hiervan betreft overlijdensgevallen, de andere helft zijn mensen die hebben opgezegd. Tijdens de laatste ALV liet Jaap van Diggelen dit grafiekje zien.
ledenaanwas 1990 - 2025
jaren a a n t a l l e d e n
Naar aanleiding van deze ‘opwaartse knik in de trend’ vroegen wij ons af wat de reden is dat we de laatste jaren zo groeien? Waarom worden mensen lid van Altenatuur? Is het een symbolische reactie op al het negatieve nieuws rondom klimaatverandering, of zijn steeds meer mensen geïnteresseerd in wat er op het gebied van natuurbescherming gebeurt in Altena? En hoeveel van deze nieuwe leden willen echt actief bijdragen aan een mooiere natuur of aan onze vereniging?
Daarom hebben we besloten een klein onderzoekje uit te voeren middels een enquête. Deze online vragenlijst hebben we in februari naar de 205 leden gemaild die de afgelopen 5 jaar lid zijn geworden. In dit artikel willen we beknopt de uitkomsten van dit onderzoekje met u delen en vertellen wat we met de uitkomsten gaan doen.
De online vragenlijst van Survio was anoniem en is ingevuld door 90 leden, wat met 44% een uitzonderlijk hoge respons is, dus allereerst dank daarvoor! Er stonden 9 vragen in, hierna de eerste 5:
1. Waarom bent u lid geworden van Altenatuur?
2. Op welke manier zou u actief willen bijdragen of doet u dat nu al?
3. Hou oud bent u ongeveer?
4. Hoe lang woont u al in de gemeente Altena?
5. Bezoekt u onze lezingen en andere activiteiten op het fort of bent u van plan dat te gaan doen?
Hieronder ziet u de uitkomsten van een aantal van deze vragen:
Voor ons waren de eerste twee vragen eigenlijk de belangrijkste. Daaruit blijkt dat een grote meerderheid van de respondenten, zo’n 80%, vooral lid is geworden ter ondersteuning van de lokale natuur en om erover geïnformeerd te worden.
Op dit moment informeren wij onze leden eigenlijk op drie manieren: middels het Altenatuurtje dat 3 maal per jaar uitkomt, middels de lezingen die maandelijks in de winter op het fort worden gehouden en door een periodieke nieuwsbrief. We hebben daar verder ook geen op- of aanmerkingen op gekregen, dus dat blijven we zo doen.
Een stuk of 30 respondenten heeft aangegeven dat ze actief willen bijdragen aan de vereniging, of dat nu is via een van de werkgroepen, middels bestuurlijke activiteiten of op een andere manier. Dit pakken we de komende tijd met het bestuur op, we gaan in overleg met de individuele leden hoe we dit in zouden kunnen vullen. Het idee hierachter is om deze nieuwe leden zoveel mogelijk in staat te stellen om een nuttige bijdrage te kunnen leveren aan onze mooie vereniging, zodat wij hier als vereniging natuurlijk ook zoveel mogelijk van profiteren! Bent u al langer lid dan 5 jaar en wilt u ook meer doen voor de vereniging, neem gerust vrijblijvend contact op met mij of één van de andere bestuursleden!
Tenslotte hebben ook een aantal mensen aangegeven dat ze open staan voor een interview in het Altenatuurtje waarin ze wat kunnen vertellen over zichzelf en waarom ze lid zijn geworden. De bedoeling is dat dit een nieuwe vaste rubriek wordt en de eerste aflevering vind u al hierna in dit
Altenatuurtje. ✤
Nieuwe Vogels: Sjak en Kees
Erik Gouw
In het voorgaande artikel sloot ik af met de aankondiging van een nieuwe rubriek waarin nieuwe leden wat kunnen vertellen over zichzelf en waarom ze lid zijn geworden van Altenatuur. Omdat er een hele lijst van leden was die hier wel aan mee wilde doen was het wel lastig, want hoe te kiezen uit zoveel mooie mensen en verhalen!? Goof vertelde me over Sjak en Kees, een sympathiek echtpaar die aan zoveel dingen meedoen, dus zodoende hier de eerste aflevering van ‘Nieuwe Vogels’.
Sjak, kort voor Jacqueline, ontvangt me op een dinsdagavond in hun knusse huisje aan de Dorpsstraat in Meeuwen, dat vol staat met muziekinstrumenten, planten en allerlei stekjes voor in de moestuin. Het is een georganiseerde chaos zegt Sjak, iets wat ook wel een beetje betrekking heeft op haarzelf, zegt ze. Kees is er niet die avond, want naar een vergadering voor de Oranjevereniging aan de overkant van de straat.
De zeer actieve pensionado’s wonen sinds 2019 in Meeuwen. Ze wilden weg uit Dordrecht en via vrienden die er al woonden, kwamen ze terecht in Meeuwen. Daar stond een mooi huisje met grote tuin te koop en ze waren meteen verkocht. Sjak vertelt me dat ze veel belang hechten aan mensen, natuur en muziek en rondom die elementen hebben ze hun nieuwe leven hier opgebouwd. De lijst met initiatieven en clubs waaraan ze bijdragen is indrukwekkend, van ‘achter de geraniums zitten’ is hier geen sprake!
Twee keer in de week spelen ze nog in de twee bands waar ze in zitten, beiden zijn actief in de Oranjevereniging van Meeuwen en voor de komende 5jaarlijkse feestweek trekken ze de kar voor wat betreft het Bevrijdingsfestival.
Kees rijdt wekelijks zijn rondje op de buurtbus en zit bij de loopgroep Genderen (weidevogelbescherming). Sjak gaat daarnaast (on)regelmatig zappen (zwerfafval pakken) met een groepje dames uit het dorp. Toen ze hoorde over een lokale natuurbeschermingsvereniging was het vanzelfsprekend dat ze daar lid van werden. Zodoende gingen ze via Altenatuur meedoen aan het Strokenteeltproject in de Struikwaard. Vorig jaar speelden ze op de afsluitingsavond met hun band, wat ontzettend leuk was. Via via gingen ze ook meedoen aan ‘Hop van Altena’, terwijl Sjak niet eens bier drinkt! Het gaat om het samen dingen doen met andere mensen.
Een jaar geleden hoorde Sjak over het Duyls Bos. Ze was onder de indruk dat er in die lege polder ineens zo’n prachtig mooi stukje (mensgemaakte) natuur was. Eerst ging ze eens in de week meehelpen en deed allerlei klusjes. Sinds kort is ze er vaak twee keer per week te vinden en heeft ze haar eigen project, de cirkeltuin. Ze is er enthousiast mee bezig, vandaar ook de stekjes overal in huis. Het wordt een combinatie van verschillende groenten en bloemen die elkaar versterken en in bepaalde vormen staan, een georganiseerde chaos!
Op mijn vraag of hun dagen nu wel gevuld genoeg zijn zegt ze dat ze er nog wel 1 ding bij zou willen doen en dat is roeien. Er zijn plannen voor een Meeuwense boot die dan in de Vissershang komt te liggen, eens in de week het water op lijkt haar heerlijk. Maar de komende tijd ligt de focus op de cirkeltuin en het Bevrijdingsfestival, natuurlijk met als hoogtepunt het optreden van hun eigen band Beautiful Brillo!
Ten slotte krijg ik een rondleiding door de tuin en zijn er anderhalf uur voorbij gevlogen. Als ik zeg dat ik genoeg heb voor een leuk artikel zeggen we gedag en rept Sjak zich naar de overkant van de straat om nog even aan te sluiten bij de vergadering en de afsluitende borrel…het leven is mooi in Mèèuwe! ✤
Prachtige vitrinekast in filmzaal gereed
Jaap van Diggelen
Het afgelopen halfjaar is er door vrijwilliger Bert Vos van Fort Giessen Beheer (FGB) een prachtige vitrinekast gemaakt in de filmzaal op de eerste verdieping. De kast is ontworpen naar het voorbeeld van de originele kast twee ruimten verderop. Die kast was oorspronkelijk bedoeld als opbergkast voor wapens en wordt nu door de Archeologische vereniging gebruikt om allerlei items tentoon te stellen. De nieuwe kast in de filmzaal is een hele mooie kopie van dit origineel. Geschilderd ook in hetzelfde grijs dat kenmerkend is voor al het houtwerk in het fort. Bert, een vak-timmerman, heeft de kast gemaakt van gebruikt hout. Wellicht mede hierdoor ziet de nieuwe kast eruit alsof hij er al sinds de bouw van het fort staat. De kast heeft een tweeledige functie: achter de vitrineramen zijn de opgezette weidevogels uitgestald die vorig jaar dankzij een mooie donatie konden worden aangeschaft. Tientallen jaren werden de opgezette kievit, grutto, tureluur en scholekster geleend van het Brabants Landschap als ze weer eens gebruikt moesten worden op een stand bijvoorbeeld op de boerenerfdag.
Ook werden ze gebruikt in de lessen op basisscholen over weidevogelbescherming. De kast huisvest ook een collectie opgezette uilen die bij de gastlessen uilenbescherming op veel basisscholen worden ingezet (zie Altenatuurtje 127). Speciaal is het steenuiltje links onderin de kast, dat we kregen uit de nalatenschap van ons veel te jong overleden bestuurslid Roel Wigman. In dezelfde vitrine staat een foto van Roel bij de opening van de Faunatoren in Dussen.
De kast heeft naast de expositiefunctie voor opgezette dieren (vooral vogels dus maar ook vleermuizen en enkele kleine zoogdieren) ook gewoon de functie van opbergkast. Een kleine voorraad voor de bar maar ook alle glazen, borden, bestek etc. van FGB, zijn er in opgeborgen. Deze opbergruimte vervangt de functionele, maar aanzienlijk minder fraaie metalen kantoorkasten die hier voorheen stonden. Als bestuur zijn we heel erg blij met deze prachtige aanwinst. Als de vitrinekastverlichting aan is en je loopt langs de kast van de ene zaal naar de volgende, dan is het net alsof deze kast er altijd al is geweest. Zo
vertrouwd is deze absolute verrijking van de zaal nu al. Grote dank voor timmerman, zeg maar gerust historisch meubelmaker, Bert voor dit knap stuk vakwerk! ✤
MENSELIJKE NATUUR
Op het moment dat ik dit schrijf is het oorlog in mijn tuin. De strijd om seks en/of territorium wordt gestreden met verbijsterend fanatisme. Dat is 'de natuur'. Maar wanneer twee merelmannen elkaar dusdanig te lijf gaan dat ze daarbij mijn koffiekopje op de tuintafel omgooien, grijp ik in. Boos tik ik op het keukenraam, als een kleuterjuf die ziet dat Koosje het gezicht van Pietje wel erg lang in de zandbak drukt. Ik trek een streng gezicht en voeg er hardop – ja, echt waar – "is-het-nougauw-afgelopen!" aan toe. Tegen twee merels. Zucht. Ik betrap mezelf erop dat ik sommige tuinbezoekers steeds meer ga 'vermenselijken'. De wetenschappelijke term daarvoor is antropomorfisme en lang werd dit belachelijk gemaakt. In de zojuist geschetste situatie is dat volkomen terecht, natuurlijk. Maar… sinds wij hier wonen drink ik 's ochtends vroeg – desnoods dik ingepakt – mijn koffie in de tuin. In het ochtendgloren leer je het leven in je tuin kennen en, soms, herkennen. Zoals Henkie, onze mank lopende egel. Of Truus, de merel waarvan de linkervleugel het niet goed doet, zodat ze een tikje vreemd vliegt. Of Sjaak, de specht die walnoten uit mijn appelkistje jat. Of Charles, het winterkoninkje dat jaarlijks een nestje in de vochtige donkerte van onze oude waterput maakt. Dat je in dat herkenningsproces gaat C O L U M N
S i m o n e v a n H e i n i n g e n
'vermenselijken' is niet per se een slechte zaak, zo vindt inmiddels ook de wetenschap, want het creëert een gevoel van verbondenheid. Terwijl het van de gedachte dat antropomorfisme per definitie slécht is maar een kleine stap is naar antropocentrisme, waarin dieren en de natuur volstrekt ondergeschikt zijn aan de mens. Nou, dat wereldbeeld heeft ons niet veel goeds gebracht, me dunkt. Ik voel me liever verbonden. Dus probeer ik het mijn tuinbezoekers ook naar de zin te maken. Manlief is bijvoorbeeld dol op mussen. Hij vindt vooral het geluid zo gezellig, dat gekwetter dat het midden houdt tussen een gezellige borrel en een hoogopgelopen gemeenteraadsvergadering. Toen wij hier neerstreken hoorden wij overal om ons heen mussen. Manlief verheugde zich zeer. Nu hebben wij een mussenvriendelijke tuin. Wij hebben hoge en lage hagen. Wij hebben dikke en dunne hagen. Wij hebben meidoorn-, haagbeuk-, taxus-, vlieren- en gemengde hagen. Wij hebben lekker veel 'rommel'. Wij hebben water. Wij hebben zand. Wij hebben insecten, zaden, bessen. En wat wij ook hebben is… nul mussen. Nul! Zero! Geen eentje! Alle buren hebben mussen, wij niet. Ik denk dat die mussen ons niet aardig vinden. En ja, dat ik denk dat zij dat denken is antropomorfisme. ✤
Vijf vrienden voor struweelhagen
Het eiland Altena is een open landschapspolder. Ingericht met een ingrijpende ruilverkaveling in de jaren zestig om onze boeren efficiënt hun akkers en weides te kunnen laten bewerken. Dat willen we graag zo houden omdat we het mooi zijn gaan vinden en specifiek voor Altena om de weidevogels een goede overlevingskans te geven. Aan de andere kant is het veel kaler geworden dan het was. Vóór de ingrijpende ruilverkaveling van de 60-er jaren van de vorige eeuw waren er veel meer landweggetjes met bermen, rommelbosjes en 2.100 kilometer in plaats van nu 800 kilometer sloot. Ook zeer veel greppels zijn verwijderd. Langs de sloten stonden niet alleen knotwilgen maar ook knotessen voor gereedschap en knotelzen voor mutsaards.
Mutsaard.
(Takkenbossen om de ovens van de bakkers heet te stoken.) Het water stond hoger in de winter.
Daardoor was er een veel rijkere natuur dan tegenwoordig. Door de ruilverkaveling en de intensivering van de landbouw is er veel van dit ‘opgaand groen’ verloren gegaan. We zijn daar te ver in doorgeschoten. Om de CO2-uitstoot terug te dringen en insecten, vogels en kleine zoogdieren weer terug te krijgen hebben we onder andere meer bomen en struiken nodig. Deze kunnen ook bescherming bieden tegen de toenemende hitte en tegen de wind. Het hout kan op termijn ook gebruikt worden om mee te bouwen. Als voederhaag hebben bomen en struiken nut voor vee van de boeren
en wilde dieren. Die kunnen er zelf de voor hen belangrijke mineralen en ‘medicijnen’ uit halen. Denk aan het pijnstillende effect van kauwen op wilgentakken (aspirine!).
Er zijn veel plannen in de wereld om extra bomen en bos bij te planten. Dat doen landschapbeheerders en gemeenten, maar ook bijvoorbeeld Urgenda. Het rijk heeft als plan om 35.000 hectare extra bos aan te planten. Lastig is altijd waar je dit kunt doen in het bomvolle Nederland. De gemeente kan het doen in de kernen en langs de gemeentelijke wegen. In de kernen is het meestal niet zo gemakkelijk om veel bij te planten. Brabants Landschap, Staatsbosbeheer en particulieren met grotere stukken grond kunnen dit wel. Brabants Landschap doet het al jaren. Denk aan het Almbos, het Pompveld, de Struikwaard en uiterwaarden als de Groesplaat, ‘t Gors en de Sleeuwijkerwaard. In het Andelsch Broek (Pompveld) is eind 2024 10 hectare bos geplant: dat zijn 50.000 bomen. Elders zijn in totaal ook enkele duizenden populieren geplant op restplekjes, meestal enkele bomen per plek.
Altena heeft weinig bos: wilgenbossen in de Biesbosch en populierenbossen in het Pompveld. In de omgevingsvisie van de gemeente staan geen plannen om meer bos aan te planten in Altena. Als er bomen worden geplant is dat in de lengte: hagen of lanen dus.
Vijf vrienden werkzaam bij Brabants Landschap, gemeente en muskusrattenbestrijding namen 3 jaar geleden het initiatief om op een simpele manier struweelhagen en vogelbosjes te gaan planten. Geen vastlegging in bestemmingsplannen, geen ingewikkelde formulieren maar
op vrijwillige basis in het buitengebied hagen planten: ‘Struweelhagen’.
Jos Schenkeveld is één van hen. Ik sprak hem eind maart na het plantseizoen. Volgens Jos staan in onze buurt bij Well en Nederhemert-Zuid nog wat hagen zoals vroeger. Ze stonden op de hogere delen in de uiterwaarden. Ze dienden als veekering omdat er nog geen prikkeldraad was en er daar geen sloten gegraven konden worden. In de Struikwaard staan tegenwoordig ook weer een paar heel mooie heggen.
Jonge struweelhaag naast de strokenteelt.
In het boek ‘Heg’ van Kenneth Rijsdijk wordt beschreven dat de Romeinse keizer
Julius Caesar al last had van de heggen in de uiterwaarden van de Maas. Ze waren moeilijk doordringbaar. Het maasheggenlandschap in dat deel van Brabant heeft daarom tegenwoordig een Unescostatus. Op www.topotijdreis.nl kun je tot 200 jaar terug oude kaarten bestuderen. Daarop kun je onder andere zien hoeveel hagen er waren in Nederland. Sinds 1900 is er minimaal 225.000 strekkende kilometer heg verdwenen. Ons landschap was toen dus veel minder kaal dan nu. Er was daardoor ook een veel grotere natuurlijke rijkdom in Nederland. Na de Tweede Wereldoorlog zijn de meeste hagen verdwenen door de ingrijpende ruilverkavelingen. In 2008 is er wel een plan geweest van allerlei organisaties, inclusief de Land en Tuinbouw Organisatie (LTO) om 200.000 km heggen langs perceelranden terug te brengen. Daar is door het kabinet van Rutte een grote streep door getrokken (staatssecretaris Bleker). In Nederland worden geen subsidies gegeven aan boeren om heggen te planten en te onderhouden, in tegenstelling tot Duitsland en België. In Engeland zijn heggen zelfs beschermd cultureel erfgoed.
De vijf vrienden wilden op zo eenvoudig mogelijke wijze zo veel mogelijk hagen en vogelbosjes gaan planten. Boeren zouden niet vastzitten aan een wijziging van de grondbestemming, hetgeen vaak een belemmering is om bomen te planten op boerenland.
Met plantmachine en schop planten De Liniewerkers hagen aan.
Er werd subsidie aangevraagd om de bomen en struiken aan te kunnen kopen. Altenatuur steunde het voorstel financieel. Ook Brabants Landschap, gemeente Altena, WBE Altena, Trees for All, Rabobank en ANV Altena Biesbosch droegen allemaal in meer of mindere mate bij, in totaal ongeveer € 40.000,-. Er werd voor de lange stukken een plantmachine gemaakt. De rest werd met de schop door vrijwilligers geplant. De Liniewerkers van Brabants Landschap hebben duizenden bomen en struiken geplant. Alle plantgoed is inheems en past bij de streek. Het levert trekmogelijkheden voor kleine zoogdieren, nestel- en voedselmogelijkheden voor vogels en natuurlijk veel insecten waaronder de belangrijke bestuivers. In het internationale patrijzenproject was daar al ervaring mee opgedaan. Er kwamen al snel veel meer insecten en vogels.
Deze bomen en struiken hebben we geplant.
Wilde appel.
Hoeveel erbij?
De bomen en struiken worden in de winter geplant met kale wortels. Door ze goed aan te stampen met laarzen of klompen (lucht eruit) kunnen ze goed aanslaan. In de rij worden er 4 per meter geplant, in een dubbele rij 6. Er is geen algoritme voor welke planten waar komen. Op willekeurige manier worden de planten over een rij verdeeld, wel steeds groepjes van 3 à 4 planten van dezelfde soort bij elkaar. Er hoeft onder normale omstandigheden geen water te worden gegeven. In de vogelbosjes worden de bomen ongeveer 1,5 meter van elkaar gezet. Uitdunning vindt daar op een natuurlijke manier plaats. De hagen worden na 5 of 7 jaar gesnoeid. Bij het snoeien is steeds maar één zijde of de bovenzijde aan de beurt, zodat er elk jaar bloemen en vruchten worden gevormd. Hoogte en breedte is ongeveer 2,5 meter.
Meidoorn.
Hondsroos.
Egelantier.
Aanplant van 10 hectaren bos bij het Pompveld.
Brabants Landschap heeft in het Andels Broek / Pompveld ook nog eens 50.000 bomen geplant voor 10 hectare bos. Een mooie gift vanwege het 25 jarig bestaan van Trees for All. 400 sponsors (gezinnen en bedrijven) van deze organisatie hebben samen met de Liniewerkers en andere vrijwilligers de bomen geplant.
Altenatuur heeft ook in het kader van ‘Plan Boom’ geplant. Dat was in 2022 en 2023 nog in samenwerking met de Brabantse Milieufederatie en het Instituut voor Natuurstudie (IVN). In 2024 bekostigd door Trees for All en in samenwerking met Brabants Landschap.
Dit is wat er de afgelopen jaren is geplant aan bosplantsoen.
Struweelde Brabants Landschap Altenatuur
Toekomst
Met boeren, gemeente, waterschap, grondeigenaren, provincie en natuurorganisaties heeft Altenatuur twee jaar lang meegedacht over de Polder van de Toekomst. In deze polder wordt natuur behouden, klimaatverandering afgeremd en is een goed bestaan voor boeren mogelijk. Zorg betreft de kwaliteit van bodem, lucht en water, de levensvatbaarheid van boerenbedrijven (droogte, nattigheid, verzilting, hittestress) en de stand van de natuur. Belangrijke conclusies waren dat ammoniak (stikstof) verder moet verminderen, net als de methaanuitstoot. Water is een probleem: te weinig of juist te veel en te vuil; een lastige klus. Het afmaken van de ecologische verbindingszones kan de natuur helpen en verbeteren. Hagen kunnen hierbij mooi helpen: ze vangen fijnstof op en leggen koolstof vast. In het voorjaar van 2025 wordt er gebruik gemaakt van de mogelijkheid van stimuleringssubsidies. We doen vier aanvragen, voor een slimmer mestplan, voor betere verkaveling rond slimmer gemengde boerenbedrijven en voor struweelhagen. Zo krijgt wat in gang gezet is, verder vorm. Als we deze subsidie niet krijgen, kunnen we altijd nog verder gaan. Dat bewijst het goedkope en zeer effectieve plan van de vijf vrienden! ✤
F L O R A
Jan van Haaften
Heb je deze plant wel eens gezien? Vlak langs de waterkant? Ja… dan heb je goed opgelet. Hij is namelijk niet zo opvallend. Want kleine bloemen. Aan elk steeltje zit er een. Amper een centimeter groot. Geel als boter. Uitgebloeid vormt zich een ‘nootje’. Soms wel honderd zaden rijk. Jarenlang kiemkrachtig. De stengels zijn dik. Voorzien van veel smalle blaadjes. Aan de uiteinden vaak gedeeld. De naam Ranunculus sceleratus L. verraadt iets mysterieus. Sceleratus betekent misdadig of verderfelijk. Haast niet te geloven. Maar in de blaadjes zit veel gif. Protoanemine. Zo is de blaartrekkende boterbloem de giftigste van alle boterbloemen. ✤
Fietsen voor m'n eten
Erik Gouw
Al een aantal jaren bestaat in Altena het initiatief ‘Fietsen voor m’n eten’. Jacoline Peek-Hamoen, een bekend gezicht in de agrarische wereld in onze gemeente, zet zich hiervoor in. Het idee hierachter is dat meer mensen direct hun boodschappen doen bij de boer, het liefst met de fiets natuurlijk, maar dat is meer een ludiek idee om te benadrukken dat je je eten van zo dichtbij mogelijk haalt. Op deze wijze gaat er minder naar de tussenhandel en blijft er meer marge over voor de boer. Het maakt de mensen ook bewuster van waar hun eten vandaan komt en maakt de afstand tussen boer en consument kleiner.
Altenatuur vindt dit een lovenswaardig initiatief. Hoe minder voedselkilometers er afgelegd worden, hoe beter en als de boer er meer aan overhoudt, dan is er hopelijk ook meer geld voor een duurzamere bedrijfsvoering. Daarnaast is het op de website www.fietsenvoormijneten.nl ook mogelijk om te filteren op ‘Teelttypes’, zoals bijvoorbeeld ‘biologisch’ of ‘natuurinclusief’, iets wat wij natuurlijk erg belangrijk vinden!
Dus wilt u weten wat u allemaal in Altena kunt kopen bij de boer en waar? Kijk dan gerust eens op deze website en spring op de fiets! ✤
Het aantal deelnemers is best indrukwekkend!
Dikke pluim voor Bazalt, lichtpuntje energietransitie in Altena
Goof van Vliet
In dit Altenatuurtje zijn nogal eens sombere stukken verschenen over de veel te trage daling van de CO2uitstoot in Altena. Zowel bij mobiliteit, bedrijfsleven (inclusief boeren) als wonen. Met z ’ n allen investeren we veel te weinig in de urgente omslag die nodig is. Toch is er een lichtpuntje waar veel mensen niet van weten en die organisatie willen we graag in het zonnetje zetten.
Woningcorporatie Bazalt heeft de laatste 5 jaar een enorme operatie verricht om al haar huurwoningen op gemiddeld energielabel B te brengen. Een deel van de woningen voldeed daar al aan. Van de woningen die daar nog niet aan voldeden zijn elk jaar zo’n 250 woningen, meestal gecombineerd met groot onderhoud, verduurzaamd. Bewoners kunnen ook zonnepanelen nemen. De kosten wegen op tegen de opbrengsten van goedkopere energie. Door het afschaffen van de saldering wordt dit jammer genoeg anders. Met het installeren van warmtepompen wordt nog gewacht. Door de netwerkcongestie, de kabels zijn te dun voor de vraag – kan dit nog niet. Het is wachten op Enexis om meer kabels aan te leggen, meer transformatorhuisjes te bouwen en met slimme systemen te komen om gebruik – of opwekpieken te verkleinen.
Het grootste deel van de 70% koopwoningen in Altena moet ook klaargemaakt worden om van het gas af te kunnen gaan. Ook dat moet wachten. De structurele aanpak van Bazalt door bloksgewijs te werken zal in de koopsector veel moeilijker te realiseren zijn. Misschien kan er iets van geleerd worden en het
De voordelen van een label-B woning zijn lage energiekosten, hoge mate van comfort in huis en een relatief lage CO2 uitstoot.
• Huizen met energielabel B beschikken over dubbel glas en grondige vloer-, muur-, en dakisolatie
• Het heeft een energie-indexcijfer van 1,06 tot 1,30
• De belangrijkste besparende maatregelen zijn al doorgevoerd
• Je hebt al relatief lage maandlasten, lage CO2 uitstoot en veel wooncomfort. (Een koopwoning profiteert ook van een hogere woningwaarde).
Van label B naar A ga je door de CV-ketel te vervangen door een warmtepomp en door het plaatsen van zonnepanelen. Goede ventilatie is een belangrijk aandachtspunt.
grote voordeel is dat er al aannemers zijn die veel ervaring hebben opgedaan.
Een andere grote opgave om met natuurlijke grondstoffen te bouwen wordt ook door Bazalt aangepakt. Het zogenaamde biobased bouwen waar 30% van de grondstoffen van nieuwbouw van geteelde gewassen moet komen. Hout, stro, hennep, vlas, enz. Dit percentage moet al in 2030 gerealiseerd worden. Om het goed onder de knie te krijgen gaat Bazalt nu een proefcomplex van 61 sociale huurwoningen in hout bouwen aan de Steenweg in Zaltbommel. De vloeren zijn nog wel van beton. Samen met Rabo Smart Builds die de 78 middenhuurwoningen voor haar rekening neemt. De bouw moet starten in 2026. Vanzelfsprekend is er geen gasaansluiting, de verwarming is met warmtepompen. Plan Steenweg in Zaltbommel.
Bazalt brengt ook consequent voorzieningen aan in de gevels van haar woningen om flora en fauna te helpen, bijvoorbeeld om vleermuizen, zwaluwen en huismussen te behouden. Dat noemen we natuur-inclusief bouwen. Nog een activiteit is het uitvoeren van het circulariteitsbeleid.
Dat gaat over het hergebruiken van materialen waardoor een substantieel lagere CO2 uitstoot wordt bereikt en er een lagere milieubelasting is in de bedrijfsvoering.
Woningcorporatie Bazalt
Bazalt is de grootste woningcorporatie in Altena en de Bommelerwaard. Er zijn bijna 6400 huurders. 15% is onder de 35 jaar en 85% daarboven. Er zijn veel wachtenden en de wachttijd in Altena is 8,4 jaar. De verhouding koop/huur is 70/30% in Altena, in Nederland is dat 57/43%.
Duurzaamheid is één van de koersplandoelen en daarmee is en blijft het een belangrijke opgave voor de woningcorporatie. Zij doet dat zoveel mogelijk samen met haar huurders en partners.
Goed werk
Het goede van de woningcorporatie is dat zij de opgaven om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, minder ‘maagdelijke’ grondstoffen te gebruiken en natuurlijke geteelde grondstoffen te gebruiken voor nieuwbouw en isolatie, gestructureerd, planmatig en op tijd uitvoert. De gemeente heeft de plicht om ervoor te zorgen dat dit voor alle woningen gebeurt. De corporatie doet het. Ze heeft ook zorgen, de netwerkcongestie houdt een verdere verduurzaming tegen. De toenemende hitte in de zomer vraagt ook meer koelingsmogelijkheden. Dat kan in nieuwbouw maar de bestaande woningen zijn er vaak te klein voor. Met groen zoals bomen in de straat en planten tegen de zongevels kan het een stuk comfortabeler worden. Dat zullen gemeente en bewoners moeten doen.
De koopsector (70% van de woningen in Altena) blijft fors achter op het schema. Het is te hopen dat de gemeente Altena ook zo gestructureerd en met een versnelling de koopsector gaat helpen om het schema te halen. Alles voor een leefbare wereld voor de mens in de toekomst. ✤
Gierzwaluw.
Waarnemingen van 16 december t/m 31 maart
Doorgegeven aan Rinus Punt
In deze rubriek staan alle waarnemingen in Altena gedaan door oplettende natuurliefhebbers.
Doet u ook een bijzondere waarneming?
Geef die dan door aan Rinus via 06-48638377 of mlpunt@hetnet.nl.
Met vriendelijke groet, Rinus. ✤ op beveiligingscamera!
Bedankt voor het melden, ik blijf op mijn post om nieuwe waarnemingen te noteren!
Duurzaamheid bij
Kringloopcentrum Altena
Margo van Beem
Het kringloopcentrum Altena is gevestigd in Almkerk aan de Kerkstraat. Je kunt er al sinds 1986 terecht om bruikbare spullen te doneren en om tweedehands spullen te kopen. Hergebruik is één van de belangrijkste manieren om goed voor ons milieu bezig te zijn.
Inmiddels omarmt 63% van de Nederlanders tweedehands: duurzaamheid en besparing voorop. Tweedehands shoppen is niet langer een niche: 55% van de Nederlanders koopt regelmatig tweedehands goederen en 8% staat ervoor open, blijkt uit nieuw onderzoek van Motivaction, uitgevoerd in samenwerking met kringlooporganisatie Het Goed. Ruim een derde (35%) van de Nederlanders die tweedehands koopt, bezoekt maandelijks een kringloopwinkel, waarbij boeken, meubels, kleding, speelgoed en verlichting het populairst zijn. Jongvolwassenen tussen de 25 en 34 jaar zijn koplopers als het gaat om online aankopen via Vinted en Marktplaats. De belangrijkste redenen zijn duurzaamheid en kostenbesparing, maar ook de groeiende populariteit van circulaire economieën speelt een rol. Bovendien doneert meer dan de helft van de Nederlanders jaarlijks aan kringloopwinkels. Opvallend is dat degenen die spullen doneren vaak ook zelf tweedehands producten kopen in een kringloopwinkel of online (88%). (bron BKN)
Kringloopcentrum Altena is destijds gestart vanuit de milieucommissie van Altenatuur. In de loop der jaren is het Kringloopcentrum uitgegroeid tot een professioneel kringloopbedrijf met een eigen stichtingsbestuur. Vanuit Altenatuur zijn er nog altijd twee bestuursleden vertegenwoordigd in het kringloopbestuur, dat is statutair ook vastgelegd. Behalve voor het milieu heeft Kringloopcentrum Altena ook een sociale functie. Het Kringloopcentrum biedt mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt vrijwilligerswerk of dagbesteding. Ook is er ruimte voor mensen die een re-integratie traject doorlopen of mensen die vanuit de reclassering een taakstraf hebben. Tevens is er de mogelijkheid om ondersteuning te bieden aan mensen met een sociale indicatie, door het aanbieden van
goederen tegen een speciaal tarief. Het aantal werknemers bij Kringloopcentrum varieert. In 2023 waren er ongeveer 15 vaste medewerkers, 16 oproepkrachten, 46 vrijwilligers, 3 stagiaires werkzaam voor de kringloop. Daarnaast vooerden een aantal personen een taakstraf uit. Sommige medewerkers komen voor een paar uur in de week, andere doen dat fulltime. Allemaal even waardevol.
Kringloopcentrum Altena is een stichting zonder winstoogmerk. Alle opbrengsten komen ten goede aan mens en milieu. De inkomsten zijn ongeveer gelijk aan de kosten. Ondanks dat de kringloop de spullen gedoneerd krijgt, is het toch opletten om uit de kosten te komen. Niet alles wat ingeleverd wordt, kan weer verkocht worden. Er wordt bij de inname daarom kritisch gekeken en soms worden onbruikbare spullen geweigerd. Dat zijn met name spullen die kapot zijn of spullen waarvan bekend is dat niemand die meer zal kopen. Sommige onbruikbare spullen worden gerepareerd voor ze de winkel in gaan of zo uit elkaar gehaald, dat de grondstoffen voor hergebruik verhandeld kunnen worden. Dat lukt echter niet met alle spullen. Er zijn altijd spullen die ook door de kringloop afgevoerd moeten worden naar de milieustraat. Daar moet de kringloop ook voor betalen. Het kost dan niet alleen de stortkosten, maar ook transportkosten en tijd van werknemers om het naar de milieustraat te brengen.
Behalve huisraad en meubels, zamelt Kringloopcentrum Altena ook kleding in. Hiervoor staat in iedere kern in Altena de bekende blauwe kledingcontainer die vrijwel wekelijks wordt opgehaald en gesorteerd. Daarvoor heeft de kringloop een kleine vrachtwagen, die wordt bestuurd ddor een chauffeur die fulltime in dienst is. De kleding wordt gesorteerd en de beste kledingstukken gaan de winkel in. Een groot deel wordt verkocht aan handelaren, waarbij vermeld moet worden dat textiel steeds lastiger te recyclen wordt door de samenstelling en veelheid aan soorten textiel. De Kringloop krijgt ook steeds minder geld per kilo textiel.
De kringloop zorgt ervoor dat de levensduur van goederen met minstens de helft wordt verlengd en werkt op die manier mee aan een duurzame samenleving.
TNO heeft becijferd dat het inzamelen van één ton goederen door kringloopwinkels gelijk staat aan een besparing van eveneens één ton CO2. (1 ton = 1.000 kilo!) Bijvoorbeeld in 2023 haalde Kringloopcentrum Altena 290 ton aan goederen op en er werd ongeveer 725 ton bij de inname afgeleverd. Dat staat gelijk aan het jaarlijks verwarmen van zo’n 395 huizen. (900 ton = 350 huizen).
Niet alles wordt gewogen bij de kringloop, maar in 2023 was er ongeveer 52 ton afval, waarvan 39 ton onbruikbaar textiel. Heel veel van de ingebrachte en opgehaalde spullen zijn geschikt of worden geschikt gemaakt om in de winkel verkocht te kunnen worden en krijgen hierdoor dus een tweede leven. Een klein deel wordt hergebruikt in deelcomponenten/grondstoffen. Er blijft ongeveer 15% restafval over dat naar de afvalverbranding gaat. Het streven is altijd om dit percentage nog omlaag te krijgen. Behalve minder verbranding en dus minder CO2-uitstoot is ook minder productie van nieuwe goederen nodig.
Ondanks dat de verschillende panden waarin Kringloopcentrum Altena is gevestigd niet gemakkelijk te verduurzamen zijn, wordt er wel het maximaal mogelijke daarvoor gedaan. Kringloopcentrum Altena is sinds vorig jaar van het gas af en de ruimtes worden verwarmd met hulp van elektrische cv-ketels. Met hulp van zonnepanelen wordt elektriciteit opgewekt en in de donkere delen van de verschillende panden is energiezuinige verlichting aangelegd. En natuurlijk maakt Kringloopcentrum Altena gebruik van groene stroom.
Inmiddels is Kringloopcentrum Altena niet meer het enige kringloopcentrum in de regio, maar inmiddels wel één van de grootste en een belevenis om eens te gaan kijken of bruikbare spullen aan te doneren. Mocht je twijfelen of je spullen nog bruikbaar zijn, kijk dan op de website van Kringloopcentrum Altena wat er ingeleverd kan worden of ga er mee langs in Almkerk. Dan is al snel duidelijk of het artikel geschikt is voor de verkoop of opgeknapt kan worden. Of misschien kan het op een andere manier gerecycled worden. ✤
d e a c t i v i t e i t e n a g e n d a
PROGRAMMA ZOMER/NAJAAR
Activiteiten worden vooraf aangekondigd in de streekbladen. Let ook op onze website en op Facebook voor eventuele wijzigingen: www.altenatuur.nl en facebook.com/altenatuur.
Noteer de data alvast in uw agenda. Voor vragen: info@altenatuur.nl
Zaterdag 24 mei: 10.00 - 16.00 uur
Lentefort op fort Giessen
Tussen 10.00 en 16.00 uur worden jong en oud uitgenodigd op Fort Giessen om deel te nemen aan tal van activiteiten met als thema: Lentefort. Voor ieder is er wat te zien en te beleven. Zo is er voor de kinderen (en ouders die durven) een blote voeten pad.
Leden van de Archeologische vereniging laten zien hoe men leefde in de prehistorie. Kinderen ervaren dit door, onder meer, het maken van een pijl en boog. Ook kun je muntjes zoeken met een detector. Lente betekent de start van nieuw leven in de natuur. Kinderen kunnen de dieren een handje helpen door een nestkastje of bijenhotel te maken. Leden van Altenatuur helpen hierbij. Verder zijn er diverse stands over onder meer weidevogel- en uilenbescherming. Ook kun je rondwandelen over het Fort terrein en genieten van de voorjaarsflora, Je kunt zelfstandig een kijkje nemen in het Fortgebouw of je kunt worden rondgeleid door een gids die je alles vertelt over het fort. Om 14.30 uur kun je meedoen aan een rondwandeling over het fortterrein over medicinale en eetbare planten.
Zaterdag 14 juni: 13.00 - 17.00 uur
Slootjesdag op fort Giessen
– Zoektocht in de natuur onder water –
In het kader van de landelijke slootjesdagen voor jong en oud die het IVN jaarlijks organiseert, gaan we deze middag beestjes vangen in de gracht rond Fort Giessen. Om 13.30; 14.30; 15.30 en 16.30 uur gaan gidsen met groepen kinderen op pad. Als er genoeg bijzondere diertjes zijn geschept gaan we ze op het fort bekijken en op naam brengen. Ga op onderzoek uit, gewapend met schepnet, waterbak en loeppot!
Natuurlijk kun je ook wandelen over het fortterrein en door de fortgebouwen, de Slootjesdag en openstelling is van 13.00 – 17.00 uur. Deelname en toegang is gratis, aanmelden is niet nodig.
Zaterdag 19 juli: 13.00 - 17.00 uur
Openstelling fort Giessen
U kunt zelf het Fort verkennen en rondwandelen of meelopen met een rondleiding. Speciaal op deze openstellingsdag is er om 14.30 uur een rondleiding over het fortterrein over eetbare en medicinale planten.
Zaterdag 16 augustus: 13.00 - 17.00 uur
Openstelling fort Giessen
U kunt zelf het Fort verkennen en rondwandelen of meelopen met een rondleiding. Speciaal op deze openstellingsdag is er om 15.00 uur en om 16.00 uur een wandeling over het fortterrein met speciale aandacht voor vlinders en libellen.
Zaterdag 23 augustus: 21.15 - 23.30 uur
Nationale NachtvlinderNacht op fort Giessen
Altenatuur doet dit jaar weer mee aan de Nationale NachtvlinderNacht (NNN). Door jaarlijks op het Fort te tellen hebben we inmiddels een aardig beeld van wat hier voorkomt aan nachtvlinders. Al meer dan 300 soorten staan op de lijst!
Komt u meekijken welke prachtige soorten nachtvlinders e keer op het laken vallen? We starten om 21.15 uur dan b het een beetje donker te worden. Afhankelijk van de aantallen vlinders die door onze lampen worden aangetrokken, wat afhangt van het weer, gaan we door tot middernacht. U bent tussen 21.15 uur tot 23.30 uur van harte welkom om mee te kijken, ook al is het maar voor een kwartiertje. De vlinders worden gedetermineerd en geadministreerd en vervolgens weer losgelaten.
Aanmelden tot 27 augustus, 24.00 uur via info@altenatuur.nl
Vrijdag 29 augustus vanaf 19.30 uur, aanvang 19.45 uur
Nacht van de Vleermuis op fort Giessen
In het laatste weekend van augustus wordt jaarlijks de Europese Nacht van de Vleermuis georganiseerd. Door heel Nederland worden er activiteiten zoals vleermuisexcursies met batdetector georganiseerd voor volwassenen en kinderen. Altenatuur doet ook mee, samen Met Archeo Altena. We starten met een presentatie over het Fort en de vleermuizen in het Fort. Dan algemene informatie over vleermuizen en ook worden de resultaten van de vleermuizeninventarisaties in onze streek toegelicht. Na de presentatie maken we, als het goed donker is, een wandeling bij het Fort met een batdetector om te ‘luisteren’ welke soorten er vliegen.
Graag uiterlijk 27 augustus aanmelden via info@altenatuur.nl.
Zaterdag 13 september: 10.00 - 16.00 uur
Open monumentendag op fort Giessen
Tijdens de Nationale Open Monumentendag is fort Giessen opengesteld voor publiek. Als u wat meer wilt weten over het fort kunt u mee met een rondleiding die meerdere keren per dag plaatsvindt. Natuurlijk kunt u ook zelf gebouwen en terrein verkennen. Er is een tentoonstelling over WO 1 te bezoeken en er zijn stands van Altenatuur met informatie over weidevogel- en uilenbescherming. In de archeologie-ruimte kunt u de geschiedenis van de gemeente Altena vanaf de prehistorie tot nu bekijken. Natuurlijk mag u het kanon uit 1894 in gebouw C niet overslaan, een stukje verderop kunt u met een trekpontje overvaren naar het educatie park WO1. Kinderen mogen o.a. muntjes zoeken met een metaaldetector, pijl en boog schieten, en pannenkoeken bakken. Het thema van monumentendag 2025 is 'Erfgoed en Architectuur'. ✤
N I E U W E M E U B E L E N ?
G R O T E S C H O O N M A A K ?
O P R U I M E N ?
V E R H U I Z E N ?
B e l d i n s d a g t / m v r i j d a g
v a n 9 t o t 1 2 u u r
h e t K r i n g l o o p c e n t r u m
v o o r h e t o p h a l e n v a n a l u w
b r u i k b a r e s p u l l e n !
B A N K J E N O D I G ?
O F E E N L E U K E B L O U S E ?
O F S E R V I E S G O E D ?
O F D A T E N E B O E K ?
B e z o e k d e K r i n g l o o p w i n k e l
o p d e h o e k v a n d e
K e r k s t r a a t e n d e
W o u d r i c h e m s e w e g i n A l m k e r k !
OPENINGSTIJDEN KRINGLOOPCENTRUM
woensdag 09.00 - 17.00 uur 09.00 - 17.00 uur
donderdag 09.00 - 17.00 uur 09.00 - 17.00 uur
vrijdag 09.00 - 17.00 uur 09.00 - 17.00 uur zaterdag 09.00 - 16.00 uur 09.00 - 15.00 uur K r i n g l
