Weidevogeljaar 2022

Weidevogeljaar 2022, een persoonlijk verslag

✒ Marga Oerlemans

Even voorstellen: na mijn verhuizing naar Wijk en Aalburg meldde ik me drie jaar geleden als nieuwkomer aan bij de weidevogelbescherming in Altena. Gewapend met meer enthousiasme dan kennis van weidevogels, maar met een brede belangstelling voor de natuur.

Het eerste jaar als vrijwilliger werd meteen een heel bijzonder jaar, omdat in het voorjaar de coronapandemie in volle hevigheid toesloeg. De opnieuw opgerichte zoekgroep Veen ging daardoor uiteindelijk pas begin april voor de eerste keer op stap en de ‘ groep’ bestond ook maar uit twee personen. Op de achtergrond waren er gelukkig wel een aantal zeer bereidwillige en ervaren weidevogelaars (zoals Jan en Elly Honcoop en Wim Smits) die ons hielpen. Anja Popelier nam ons vanuit het Brabants Landschap onder haar vleugels om ons alles te leren over weidevogels en het beschermingswerk. Zo vond ik mijn eerste kievitsnest en merkte ik hoe fantastisch het is om vogels te observeren en het gedrag van de vogels te leren lezen. Hoogtepunt dat jaar was het vinden van een wulpennest. Wat een geduld heb je nodig om zo’n nest te lokaliseren en wat een adrenaline voel je als het lukt!

Inmiddels zijn we twee jaar verder en is de groep Veen gegroeid naar zes vrijwilligers, met nog steeds Jan en Elly die ons helpen en die zelf ook veel nesten vinden en beschermen. Zelf ben ik al snel coördinator van de zoekgroep Veen geworden als meest

ervaren zoeker in deze groep. In het land der blinden is eenoog koning tenslotte. Daarnaast ben ik lid geworden van de werkgroep weidevogelbescherming. Dit jaar ben ik bovendien begonnen met het overnemen van de taken van Len Bruining, die een stapje terug zal gaan doen in de weidevogelbescherming. Voorlopig heb ik dus nog heel veel te leren, maar gelukkig vinden veel ervaren vogelaars het ook heel leuk om mij veel te vertellen. Ik ben bijvoorbeeld mee geweest met de plas-draswerkgroep om pompen te plaatsen, heb meegedaan aan een transecttelling van de patrijzenwerkgroep en een roofvogeltelling van de vogelwerkgroep. Overal ben ik van harte welkom geheten en heb ik erg veel geleerd en vooral ook nog eens erg veel plezier gehad. Eigenlijk wordt het steeds leuker naarmate je meer opsteekt.

Werd mijn eerste jaar gekenmerkt door corona, het tweede was een prachtig jaar voor de weidevogels met een nat voorjaar. Het afgelopen jaar werd dan weer gekenmerkt door droogte, droogte en droogte…. Desalniettemin begon het jaar zeer succesvol met de vondst van het eerste kievitsei door Lars, samen met zijn opa Jan op een perceel aan de Groeneweg in Veen. Later volgde het eerste scholeksternest van Brabant op d’Ulven in Wijk en Aalburg, gevonden door Chris Verburg. In Veen en Wijk en Aalburg vinden we eigenlijk uitsluitend kieviten en scholeksters, de weidevogels die graag op bouwland zitten. Het waren er dit jaar wel duidelijk minder en de kuikens hadden het moeilijk.

Het is altijd erg leuk om de percelen in de gaten te houden waarvan je weet dat daar eieren op uitkomen staan.

Ook dit jaar hebben we natuurlijk de nodige pullen gezien, maar helaas meestal niet lang. Al snel na het uitkomen ontbrak het typische alarmerende gedrag van de kieviten en scholeksters, waardoor je weet dat er jongen zijn. Eerdere jaren had ik wel eens het gevoel dat ik m’n hoofd moest beschermen voor de vogels die met hangende poten over ons heen vlogen, flink alarmerend. Nu was het soms al snel erg stil. De klei was dan ook wel erg droog en kaal, moeilijke omstandigheden voor kievit- en scholeksterjongen. Aan de samenwerking met de boeren lag het ook dit jaar niet. Er werd ook nu weer netjes om de nesten heen gewerkt of

we hielpen een handje om de nesten in mandjes te verleggen tijdens het werk. Soms werd ik met een app-berichtje ook op de hoogte gehouden van het wel en wee van de vogels: “Vandaag aan het kopeggen geweest. Drie jonge kievit kuikens gezien. Eén nest is leeg. Scholekster zijn twee kuikens uit, één komt nu uit. Zitten wel veel roeken en kauwen”

En hoe was het in de rest van Altena?

Er gingen dit jaar weer ruim 100 vrijwilligers op pad om in samenwerking met de boeren in de hele gemeente nesten te beschermen. Er is een nieuwe loopgroep bijgekomen rond Woudrichem, zodat we weer een stukje waar nog niet gezocht werd, hebben kunnen toevoegen. Door de droge omstandigheden vonden we met zijn allen weliswaar minder nesten, met name van de kievit, maar toch nog een heel behoorlijk aantal. Het waren er 649 in totaal, waarvan 445 van de kievit. In het topjaar 2021 vonden we 733 nesten, waarvan 538 van de kievit. Collega’s op de droge zandgronden in Brabant zagen een aanmerkelijk forsere daling, de natte klei geeft de vogels een klein voordeel. In de grafiek is het aantal gevonden nesten in de afgelopen tien jaar te zien van de vijf belangrijkste soorten weidevogels. Daarnaast

worden er regelmatig andere akkervogels gevonden tijdens het beschermingswerk. Zo werden er dit jaar negen nesten van graspiepers gevonden, vijf van de gele kwikstaart en ook vijf van de kleine plevier. Heel

moeilijk om deze kleine goed verstopte nestjes te vinden! De kuikenfase leek moeizamer te zijn dit jaar. Door de droogte was het voedselaanbod geringer en moeilijker bereikbaar in de harde klei. En tja… dan is het wel eens slikken om op een droge akker kuikens te zien lopen met weinig beschutting. En in de bomen om het perceel zitten kraaien die ook wel wat lusten. Er zijn echter wel degelijk ook succesverhalen. Op de Boerenerfdag sprak ik een boerin uit de omgeving van Woudrichem die op haar bedrijf veel vliegvlugge jongen had gezien. Haar bedrijf heeft braakstroken en kruidenrijke randen, waarin de kieviten met jongen een goed heenkomen konden vinden. Ook in de plas-drasgebieden was er natuurlijk veel minder sprake van droogte en deze gebieden zijn weer erg belangrijk geweest voor de weidevogels.

Al met al was het niet het meest succesvolle jaar voor de weidevogels, maar zijn er toch weer de nodige weidevogels groot geworden met dank aan de boeren en loonwerkers in Altena en de inzet van zoveel vrijwilligers. Volgend jaar hopen we op wat betere weersomstandigheden, want dat hebben de weidevogels nodig! ✤

hartverwarmend