Maguza april 2010 by Jansen & Janssen

maguza Afgiftekantoor Antwerpen X, Maguza 80, Tijdschrift – kwartaalblad, apr – mei – jun 2010, v.u. Johnny Van der Straeten, Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem

zorgmagazine van het Uza – april 2010 – #80 – www.magUza.be

Weg met stress 10 slimme tips

Borstkanker Kijken verdringt voelen bij preventie

Haïti 1212 UZA-team biedt eerste hulp

Stamcellenbank

Spits technologie redt levens

+ Dossier LevenseinDe

advertentie

ORTHOPEDIST - BANDAG IST

O R T H O PED I E

O R T H O PED ISCH E SCH O EN EN

COM FO R T SCH O EN EN

BAN DAG IS T ER I E

I N VALI D E WAG ENS

T H U IS V ER ZO R G I N G

Bezoek onze ruime toonzaal Traditioneel maatwerk

Discrete pasruimte

Moderne technologieën en technieken

Studiedienst

Grote keuze artikelen van hoogstaande kwaliteit

Goed uitgeruste werkplaatsen

Comfort en mobiliteit

Met deskundig advies

Speciaalzaak leefcomfort RIZIV 1/6/10422/96/100 - 1/6/27017/88/200

Turnhoutsebaan 92-94 • 2100 Deurne • Tel. : 03/326 11 30 • fax: 03/326 06 79 • info @schaeps.be Week van 9 - 18 u, zaterdag van 9 - 13 u • Tram 10, bus 33, 410, 411 en 412 • GRATIS PARKING O R T H O P E D I E • B A N DAG I S T E R I E • S C H O E N E N • I N VA L I D E N WAG E N S • H O M E C A R E • R E VA L I DAT I E

www.schaeps.be

SlImme pIlleN eN uNIverSItaIr oNderzoek W

at hebben cortisone, baarmoederhalsuitstrijkjes, de bar-code en het internet gemeen? Het zijn allemaal uitvindingen die hun oorsprong vinden in het universitair onderzoek. Universiteiten zijn grote fabrieken van talent, ideeën en technologie. Ze bieden een zeer brede waaier opleidingen en onderzoek aan, die de kruisbestuiving tussen disciplines stimuleert. Recente revolutionaire uitvindingen in de geneeskunde zijn meestal een gevolg van creatieve samenwerking met een belangrijke informaticacomponent tussen artsen-onderzoekers, ingenieurs, scheikundigen en fysici. Nieuwe organen en pillen Het Amerikaans bedrijf Organovo, dat ontstaan is aan de Universiteit van Missouri, heeft recent een toestel ontwikkeld dat uit stamcellen driedimensionele nieuwe organen moet kunnen maken. Ze starten straks bovendien met het aanmaken van ‘eenvoudige’ bloedvaten. Een ander voorbeeld is dat van de farmaceutische industrie die ‘slimme pillen’ op de markt brengt. Deze pillen bevatten een microchip die na het inslikken door maagsap wordt geactiveerd. De chip seint de geregistreerde gegevens door naar een andere chip die de patiënt onderhuids draagt. Die seint op zijn beurt alles draadloos door naar de arts via het internet of een smart phone. Zo kan de arts nagaan of de patiënt zijn medicatie wel juist inneemt, of er geen reacties zijn met andere medicijnen, enzovoort. Ook ‘slimme pillen’ die hun werkbare stoffen op precies de juiste plaats in het lichaam en in de juiste dosis afgeven, zijn trouwens in de maak. Allemaal zijn het innovaties die hun oorsprong vinden in onderzoekscentra van universiteiten.

Er mag geen kloof ontstaan tussen onderzoek en onderwijs in de medische sector.

Innovatie door synergie De crisis en de hoge kost van basisonderzoek bedreigt echter de verdere ontwikkeling van revolutionaire technologie. In Californië heeft gouverneur Schwarzenegger de overheidsbudgetten voor de universiteit met 20 procent verminderd. In GrootBrittannië wil de regering het budget voor hoger onderwijs en wetenschapsbeleid met 600 miljoen pond verlagen o.a. door minder studenten toe te laten in dure richtingen zoals geneeskunde. In Frankrijk daarentegen wil Sarkozy 35 miljard euro uitgeven aan voornamelijk universiteiten, omdat hij gelooft namelijk dat investeren in onderwijs en wetenschap op lange termijn tot economische groei leidt. Het Belgisch gezondheidszorgsysteem lijkt sterk op het Franse. In Vlaanderen hebben de minister-president en de ministers van Gezondheidszorg en Wetenschapsbeleid alvast begrepen dat we moeten blijven investeren in onderzoek en innovatie. Ze richtten zich tot de gezondheidszorg met hun plan Vlaams Medisch Centrum, waarin wetenschappelijk onderzoek in de medische en ziekenhuissector centraal staat. Ze moeten nu enkel nog de minister van Onderwijs overtuigen om mee te investeren: er mag immers geen kloof ontstaan tussen onderzoek en onderwijs aan onze medische faculteiten. Want alleen dankzij synergie tus tussen beiden worden er morgen nieuwe uitvindingen gerealiseerd.

Johnny Van der Straeten Gedelegeerd bestuurder

maguza 003

advertentie

Beter verstaan dankzij Bluetooth technologie TM

iPCA, het veelzijdige hoor-wonder Verrijk uw leven met een groter luistercomfort. Hoor vanaf nu ook uw GSM, laptop, MP3, radio en TV draadloos in stereo via de nieuwste iPCA® van Lapperre. Inderdaad, alle multimediatoestellen, uitgerust met Bluetooth™ technologie krijgen draadloos en rechtstreeks contact met uw beide oren. Hightech en bovendien uiterst trendy!

Beter verstaan onder alle omstandigheden, dat is pas een grote stap naar meer hoorcomfort.

www.lapperre.be

info@lapperre.be

0800-10 888

Je ziet niet meer hoe goed je hoort

IN dIt Nummer

010

Stamcellen onder de loep

medisch

010

Stamcellen onder de loep. Over bloedverzamelmachines en levensreddende transplantaties.

014

Allergie bij kinderen. Goed luisteren en alert zijn voorkomt klachten.

016

Het gevecht tegen de kilo’s. Vroeg ingrijpen is cruciaal bij obese kinderen.

Gezond

030

Borstkanker

030

Bekijk uw borsten en voorkom kanker.

032

Ga stress te lijf. 10 tips om ongezonde spanning onder controle te houden.

zorg

036

patiëntenveiligheid

036

Extra vangnetten om de veiligheid van patiënten te verhogen.

038

UZA-medewerkers leveren noodhulp aan Haïti.

042

Een tijdelijke thuis voor familieleden van patienten.

Een behandeling stoppen is altijd moeilijk. prof. dr. Patrick Cras

021

Een wilsbeschikking helpt naasten en artsen om de juiste beslissingen te nemen.

palliatieve zorg

021

Dossier LevenseinDe en verder

018

017

U zegt? Lymfeklieren

018

UZA 2020. Kanker: is de piek stilaan bereikt?

041

Witjas: de nutritieverpleegkundige

krijgt iedereen kanker? maguza 005

doorGelIcHt

voor

006

SteNt Houdt Bloedvat opeN

Een vernauwing in de kroonslagader kan ervoor zorgen dat de bloedtoevoer naar het hart gevaarlijk afneemt. Om dat te voorkomen, plaatsen cardiologen in veel gevallen een stent op de plaats van de vernauwing. Op de grote foto ziet u de situatie na plaatsing van de stent. Het stukje kroonslagader tussen de twee krullen (zie kadertje) heeft opnieuw een even grote diameter als de rest van de kroonslagader. Door de plaatsing van de stent is de diameter in dit geval van 0,7 mm (zie inzet links) tot 3 mm opgetrokken. Een stent kun je omschrijven als een buisvormig metalen rooster bestaande uit ruitvormige openingen wardoor het bloed kan vloeien. De constructie drukt de vernauwing plat en houdt de kroonslagader open. Bij de plaatsing wordt de stent vanaf de lies via een katheter ingebracht. Als de stent exact tot op de locatie van de vernauwing is gebracht, blaast de cardioloog een soort ballonnetje op dat in de stent zit. Daardoor krijgt de stent exact de gewenste diameter en kan het bloed opnieuw beter circuleren. De techniek van het stenten vond ingang in de loop van de jaren ’90. In het UZA ondergaan gemiddeld zeven patiënten per werkdag een stentoperatie.

maguza 007

kort

tEVrEdEn Het UZA hecht veel belang aan de patiëntentevredenheid. Daarom wordt die nauwgezet via verschillende soorten enquêtes opgevolgd. Tot hiertoe lag de focus vooral op de opgenomen patiënten, terwijl het ziekenhuis nog veel meer ambulante patiënten ontvangt. In december 2009 werden zij voor het eerst uitgebreid ondervraagd. Met goede resultaten als gevolg: 97,46 % van de ondervraagde patiënten is over het algemeen tevreden over de dienstverlening van de polikliniek. Uiteraard

Baby’s maar 6 maanden

immuun Moederstoffen beschermen baby’s minder lang dan gedacht. Tot nu toe werd aangenomen dat pasgeborenen ongeveer een jaar beschermd zijn door de antistoffen die ze via de moederkoek meekrijgen. Uit een onderzoek van Elke Leuridan van de UA op 227 baby’s blijkt nu dat die antistoffen sneller uit het lichaam verdwijnen. De meeste baby’s waren al op zes maanden vatbaar voor mazelen en op drie maanden voor rubella en windpokken. Dat betekent dat ouders extra alert moeten zijn tot aan de vaccinatie op 12 maanden. Zo worden reizen naar bepaalde landen afgeraden. Omdat het immuunsysteem van baby’s zich eerst moet ontwikkelen, pleit de onderzoekster niet voor een vervroegde inenting. Andere factoren zoals het al dan niet geven van borstvoeding of de leeftijd van de moeder speelden geen rol.

INfoScHermeN naast het onthaal In de loop van de maand mei komen er in het UZA twee nieuwe informatieschermen voor patiënten en bezoekers. De touchscreen-schermen zullen worden opgesteld naast de onthaalbalie, zodat iedereen vlot informatie kan raadplegen zoals bezoekuren, tijdstippen van raadplegingen, namen van artsen, vragen over de parking, etcetera.

008

Van Haïti naar Het V-Med-team van dokter Beaucourt en zijn UZA-medewerkers was nog maar een goede maand terug uit Haïti (zie ook het artikel op pagina 38-39), toen ook Chili door een zware aardbeving werd getroffen. Nadat de nodige formaliteiten waren geregeld, vertrok de ploeg begin maart naar het zwaar getroffen Conception, de derde grootste stad van het land. Ter plaatse werkte het team nauw samen met Griekse en Spaanse medici. Terwijl in Haïti actief werd meegezocht naar slachtoffers, lag in Chili de klemtoon op het verstrekken van medische zorgen.

komen uit de enquête ook mogelijke verbeterpunten naar voren. Zo willen patiënten graag beter geïnformeerd worden over de reden en duur van hun wachttijd. Ook waren er een aantal opmerkingen over hinder door de huidige verbouwingswerken op de parking. Toch zou maar liefst 96,90 % van de ondervraagde patiënten de raadpleging in het UZA ook aan vrienden of familie aanbevelen. In april volgt een tweede onderzoek om een aantal zaken verder op te volgen en te verfijnen.

Zoveel keer heeft de Dienst Patiëntenbegeleiding vorig jaar een beroep gedaan op een externe tolk. Daarnaast beschikt de dienst over een netwerk van interne tolken: UZA-medewerkers die bijvoorbeeld Turks, Arabisch of russisch spreken en die zich tijdens de werkuren vrijmaken om patiënten te begeleiden. In eerste instantie wordt gevraagd of de patiënt zich niet door familieleden kan laten bijstaan. Lukt dat niet, dan wordt een afspraak gemaakt met een interne of externe tolk die de patiënt op zijn doktersbezoek vergezelt. info T 03 821 37 00

cHIlI

mExicaansE griEp blijft in het land De ergste doemscenario’s zijn ons bespaard gebleven, maar het A/H1N1-griepvirus hangt nog steeds in de lucht. Tijdens de eerste helft van februari vonden in ons land volgens het Interministerieel Commissariaat Influenza 883 nieuwe besmettingen plaats. Sinds het uitbreken van de A/ H1N1-pandemie zouden 213.212 landgenoten een besmetting hebben opgelopen. Dokter Hilde Jansens, coördinator voor Mexicaanse griep in het UZA licht de cijfers toe: ‘Totnogtoe zijn 19 mensen aan het virus bezweken. Dat is nog altijd minder dan bij een gewone seizoensgriep.

Als je vandaag griepsymptomen krijgt, is er in principe geen reden tot ongerustheid: je kunt een A/ H1N1-besmetting gewoon zoals een andere seizoensgriep uitzieken. Pas wanneer je tot een risicogroep behoort, zal een antivirale therapie moeten worden opgestart binnen de 48 uur na het begin van de symptomen. Deze groep van risicopatiënten zou in principe ook gevaccineerd moeten zijn tegen het A/H1N1griepvirus.’ Wil je checken of je toch zeker geen risicopatiënt bent die uit de boot gevallen is bij de vaccinaties, dan kan dat op www.influenza.be .

aNuBISactrIce bezoekt nierpatiënt De 16-jarige nierpatiënt Robin Thoen zal zijn recente controle in het UZA niet snel vergeten. In het ziekenhuis stond hij plots oog in oog met actrice Anne-Loek Beernink, ook bekend als Nienke Martens uit de jeugdserie ‘Het Huis Anubis’. Robin, die hevig fan is van de tv-reeks, had tickets gekocht voor de Anubis-show in Antwerpen. Omdat hij de dag na de show een niertransplantatie moest ondergaan, kon hij echter niet gaan kijken. Enkele verpleegkundigen hadden dat laten weten aan Studio 100, het productiehuis achter de serie, en zo ging de bal aan het rollen. Voor nierpatiënt Robin was het bezoek van Anne-Loek een unieke ervaring. Bovendien kreeg hij goed nieuws van de behandelende artsen: alles wijst erop dat zijn lichaam de nieuwe nier vlot accepteert.

uit de pers

p atiënten

maguza 009

medIScH

Stam

prof. dr. Zwi Berneman 010

prof. dr. Ludo Muylle

Sinds kort worden ook stamcellen in een van de weefsel- en cellenbanken van het UZA opgeslagen. Waar komen

celleN

deze flexibele cellen vandaan? Hoe worden ze afgezonderd of geoogst? En voor welke, soms levensreddende, therapieën worden ze ingezet?

reddeN leveNS H

et UZA speelt al jaren een voortrekkersrol in celtherapie. In grote lijnen onderscheiden we daarbij twee soorten cellen: enerzijds cellen uit het afweersysteem, die voor experimentele immuuntherapieën worden ingezet, anderzijds stamcellen die tot verschillende soorten lichaamscellen kunnen uitgroeien en die onder meer voor transplantaties van bloedvormende stamcellen worden gebruikt. Het bekendste voorbeeld is de beenmergtransplantatie, nu meestal stamceltransplantatie genoemd. ‘De stamcellen werden tot voor kort bewaard in het bloedtransfusiecentrum Antwerpen van het Rode Kruis, dat naast de spoedafdeling van het UZA is gehuisvest’, zegt prof. dr. Ludo Muylle, medisch coördinator van de weefsel- en cellenbanken. ‘De wet van 19 december 2008, die de krijtlijnen uitzet voor weefsel- en cellenbanken en in werking trad op 1 december 2009, maakte echter een verhuizing noodzakelijk. Alle handelingen die te maken hebben met menselijk lichaamsmateriaal, met uitzondering van bloed- en bloedproducten, moeten voortaan binnen een ziekenhuis gebeuren.’ De stamcellenbank werd daarom overgeheveld naar het Centrum voor Celtherapie en Regenera-

tieve Geneeskunde (CCRG) van het UZA, dat ook al de cellenbank voor experimentele celtherapieën onder zijn hoede had. Ook kwam er een overkoepelende structuur voor alle weefsel- en cellenbanken van het UZA, met andere woorden voor alle banken waarin menselijk materiaal bestemd voor de behandeling van patiënten ligt opgeslagen (zie kaderstuk p.12). kankercellen vernietigen In de stamcellenbank worden uitsluitend stamcellen bewaard die verantwoordelijk zijn voor de vorming van bloed. ‘Ze zijn afkomstig uit beenmerg of bloed, of uitzonderlijk uit navelstrengbloed’, legt Ludo Muylle uit. Stamceltransplantaties worden als behandeling ingezet bij onder meer leukemie. Ludo Muylle: ‘Om de kankercellen in het beenmerg te vernietigen, moet de patiënt een hoge dosis chemotherapie of bestraling krijgen. Maar die behandeling vernietigt ook de beenmergcellen. En zonder die beenmergcellen kun je niet leven, aangezien die stamcellen in het beenmerg instaan voor de aanmaak van de bloedcellen. Daarom vervangen we het vernietigde beenmerg na een intensieve kankerbehandeling door gezonde stamcellen.’

Word StamceldoNor Het rode Kruis-Vlaanderen is voortdurend op zoek naar stamceldonoren. stamcellen kunnen levensreddend zijn voor onder meer patiënten met leukemie. de kans dat het weefsel van een niet-verwante stamceldonor overeenkomt met dat van een patiënt, is 1 op 50.000. dat verklaart waarom er een grote nood is aan kandidaat-donoren en er wereldwijd wordt samengewerkt. Wie bereid is stamcellen af te staan, kan zich laten opnemen in het Belgische stamcelregister. Er wordt dan bloed afgenomen om uw weefseltype te bepalen. Elke gezonde volwassene tussen 18 en 50 jaar kan zich opgeven. als het tot donatie komt, gebeurt dat meestal via bloedafname. Meer info: www.stamceldonor.be.

maguza 011

medIScH

Wat zIt er IN de WeefSel eN celleNBaNk? de Weefsel en cellenbank van het uZa wordt gecoördineerd door prof. dr. Ludo muylle en overkoepelt zes weefsel- en cellenbanken met menselijk lichaamsmateriaal bestemd voor therapieën, die elk een medisch directeur hebben. › de musculoskeletaalweefselbank bevat onder meer pees- en botdonormateriaal. donorbot wordt bijvoorbeeld gebruikt bij botkankerpatiënten. medisch directeur is prof. dr. Johan somville. › de oculaire weefselbank bevat oogweefsel, zoals bijvoorbeeld hoornvliezen voor transplantatie. medisch directeur is dr. carina Koppen. › de amnionmembraanbank bevat weefsel afkomstig van vruchtzakken, dat in het uZa wordt gebruikt in de oogheelkunde. medisch directeur is dr. carina Koppen.

› de tympano-ossiculaire weefselbank, bevat gehoorbeentjes en trommelvliezen voor transplantatie. medisch directeur is prof. dr. paul Van de Heyning. › de hematopoiëtische (bloedvormende) stamcellenbank bevat stamcellen die verantwoordelijk zijn voor de vorming van het bloedsysteem. Ze worden gebruikt voor stamceltransplantaties (de vroegere beenmergtransplantaties), bijvoorbeeld bij patiënten met lymfeklierkanker die zijn hervallen. Het gaat meestal om stamcellen die vooraf bij de patiënt zijn afgenomen. medisch directeur is prof. dr. Zwi Berneman.

Wereldwijd gezocht: donor Bij een zogenaamde autologe transplantatie worden de stamcellen bij de patiënt zelf afgenomen en na een eerste reeks chemokuren teruggegeven. Bij een allogene transplantatie komen de stamcellen van een donor. De keuze voor het type transplantatie wordt onder meer bepaald door de aard van de ziekte en de leeftijd van de patiënt. Bij een allogene transplantatie is het belangrijk dat het weefseltype van de donor zo veel mogelijk op dat van de ontvanger lijkt. Daarom wordt in eerste instantie geprobeerd om stamcellen te oogsten bij een broer of zus. De kans

› de cellenbank voor experimentele celtherapieën bevat cellen van het afweersysteem, waarmee nieuwe immuuntherapieën op punt worden gesteld. medisch directeur is prof. dr. Zwi Berneman. prof. dr. Viggo Van Tendeloo

012

INfo

Dienst Hematologie T 03 821 36 61

De stamcellen worden bewaard in de damp van vloeibare stikstof, bij een temperatuur lager dan -150 graden Celsius.

dat die broer of zus een identiek weefseltype heeft, bedraagt één op vier. Is er geen overeenkomst, dan wordt er wereldwijd naar een niet-verwante kandidaat-stamceldonor gezocht. Bij zo’n 70 % van de patiënten lukt dat. Komt ook uit die zoektocht geen donor voort, dan is het alternatief soms een haplo-identieke stamceldonatie. Daarbij is de vader, moeder of een kind donor. Zij hebben immers voor de helft hetzelfde genetische materiaal. Die behandeling is geen eerste optie, maar is soms de enige kans op genezing. ‘Bij een haplo-identieke stamceltransplantatie treedt er in theorie altijd afstoting op’, zegt prof. dr. Viggo Van Tendeloo, wetenschappelijk directeur van het CCRG. ‘Om die te voorkomen of te beperken, halen we vooraf bepaalde afweercellen, de T-lymfocyten, uit de stamcelcollectie en maken we een selectie uit de overige stamcellen. Maar de T-lymfocyten weghalen, heeft ook een nadeel: ze werken namelijk ook tegen de tumorcellen. Daarom worden ze soms in een later stadium alsnog toegediend, als de patiënt al wat is hersteld: de zogenaamde donorlymfocyteninfusies (DLI).’

Stamcellen op de vlucht De manier waarop stamcellen worden geoogst, is mettertijd veranderd. Vroeger werd er onder algemene verdoving beenmerg bij de patiënt of donor verwijderd, waaruit de stamcellen werden gehaald. Een ingrijpende procedure. Vandaag wordt meestal een andere, minder belastende methode toegepast: door de patiënt of donor bepaalde groeifactoren te geven, worden de stamcellen in het beenmerg als het ware opgejaagd en komen ze in de bloedbaan terecht. Na een paar dagen wordt de donor of patiënt voor een paar uur aan een bloedverzameltoestel gekoppeld. Tijdens die procedure wordt continu bloed afgenomen, bewerkt om de stamcellen eruit te halen en teruggegeven. Op die manier wordt een grote hoeveelheid bloed behandeld, om zo genoeg stamcellen te verzamelen en een transplantatie mogelijk te maken. De afname wordt uitgevoerd op de afdeling nefrologie. Soms is één afname genoeg, soms zijn er ook twee of drie afnames nodig om genoeg stamcellen te oogsten. Van Tendeloo: ‘Als de stamcellen van de patiënt zelf komen, worden ze

minimaal bewerkt, op een aantal ziektekiemen getest en ingevroren. Dat is de enige manier om ze te bewaren. Niet- ingevroren stamcellen sterven af of ontwikkelen zich verder, waarna het geen stamcellen meer zijn. Omdat het materiaal door gewoon invriezen zou worden vernietigd, voegen we dimethylsulfoxide toe, een stof die in de cellen binnendringt en ze beschermt tegen de schadelijke effecten van invriezen. De stamcellen worden in de damp van vloeibare stikstof bewaard, bij een temperatuur van lager dan -150 graden celsius.’ Als de chemotherapie of bestraling is afgerond, worden de stamcellen weer ontdooid en toegediend aan de patiënt: de eigenlijke stamceltransplantatie. Allogene stamcellen worden meestal niet ingevroren, maar

stamcellen maken bloedcellen aan in de plaats van vernietigd beenmerg. rechtstreeks aan de patiënt gegeven. Stamceltransplantatie gebeurt in het UZA niet alleen bij leukemiepatiënten, maar ook in geval van multipel myeloom of de ziekte van Kahler, een andere kwaadaardige ziekte van het beenmerg, en bij lymfeklierkanker. Overblijvende stamcellen kunnen lang bewaard blijven. Bij bepaalde ziekten kunnen later opnieuw problemen opduiken waarvoor een nieuwe stamceltransplantatie nodig is. maguza 013

medIScH

allerGIe BIj

volgens onderzoekers ontwikkelt ongeveer één op de vier kinderen in Europa allergische reacties. Bovendien zit dat aantal duidelijk in de lift. Prof. dr. Margo Hagendorens, kinderarts in het UZA, legt uit waarop je als ouder kunt letten en wat de recentste behandelingsmethodes zijn.

014

‘mI jN to dIe

kINdereN

oNG luSt appel NIet’ I

n vergelijking met tien jaar geleden krijg ik duidelijk meer kinderen met allergieën over de vloer’, zegt dokter Hagendorens. ‘Voor een deel kan dat te maken hebben met een veranderd doorverwijsprofiel bij artsen die de UZA-knowhow op dit vlak beter kennen. Maar ik merk ook dat allergische reacties al op jongere leeftijd dan vroeger opduiken. Patiënten ontwikkelen vaker verschillende allergieën tegelijk. En ik zie door de band zwaardere reacties dan tien jaar geleden.’ allergisch traject De meest voorkomende allergieën bij kinderen zijn huidklachten, maag-darmproblemen en irritatie van de luchtwegen. Dr. Hagendorens: ‘In de vakliteratuur spreekt men over de gemiddelde allergische mars die een kind aflegt. Tijdens het eerste levensjaar krijgen we vooral te maken met huidklachten zoals eczeem en maagdarmklachten, als uiting van voedselallergie. Daarna kunnen de allergische klachten tussen de vier en zeven jaar verschuiven naar de luchtwegen met astma en neuslast.’ Niet elk kind volgt natuurlijk dit traject. Sommigen ontwikkelen een bepaalde allergie vroeger of later. De ene allergie maakt jammer genoeg ook niet altijd plaats voor de andere. ‘De kans op uitgroei uit een bepaalde allergie is bij kinderen echt wel groot’, zegt dr. Hagendorens. ‘Maar in sommige gevallen kan een allergie ook een andere allergie uitlokken. Ongeveer 60 procent van alle allergische patiënten is allergisch aan boompollen. Zij hebben een kans van één op twee om ook een voedselallergie te ontwikkelen voor bijvoorbeeld appels of peren die een bepaalde structuurgelijkenis hebben met de structuur van boompollen.’ Symptomen en tests Hoe vroeger een allergie wordt vastgesteld, hoe sneller de klachten kunnen worden aangepakt en een adequate behandeling kan worden opgestart. Maar hoe weet je als ouder of bepaalde klachten door een allergie worden veroorzaakt? Aanslepende symptomen zoals continu verkouden zijn, een langdurige hoest of piepen, eczeem, of gewichtsverlies met diarree kunnen een belletje doen rinkelen. Afhankelijk van de ernst van de klachten neem je het best con-

INfo

Dienst Pediatrie T 03 821 32 51

tact op met een kinderarts. Bij lichtere klachten kun je ook zelf de evolutie ervan een tijdje opvolgen in functie van het contact met mogelijk allergene stoffen. Op die manier verzamel je al nuttige informatie die ook de kinderarts zal helpen bij het inschatten van de problematiek. Om een diagnose vast te stellen, zal de kinderarts in eerste instantie erg goed luisteren naar de ouders en naar wat het kind eventueel zelf zegt. ‘Dat is onze belangrijkste leidraad’, zegt dr. Hagendorens. ‘Soms geven kinderen duidelijke aanwijzingen. Mijn tong lust die appel niet, bijvoorbeeld. Of de ouders sommen zonder dat ze het beseffen allerlei voedsel op waarin producten op basis van pindanoten zijn verwerkt. Daarnaast voeren we dikwijls een bloedonderzoek en huidtesten uit. Via krasjes op de huid kijken we dan na of er een reactie is voor een aantal allergenen. Dat kan trouwens zonder dat het kind daar veel last van heeft.’ van moeder op dochter? Zodra duidelijk is wat de oorzaak van de klachten is, wordt meestal een pad uitgestippeld om contact met allergene stoffen zo veel mogelijk te vermijden. Bij huidklachten en luchtwegproblemen wordt ook vaak symptoombestrijdende medicatie voorgeschreven. Gelukkig bestaan er hiervoor voldoende veilige en kindvriendelijke producten. Bij voedselallergie

Het kind heeft weinig last van de tests. werken we samen met de diëtisten om een gepaste voeding voor te stellen. Dokter Hagendorens: ‘Een dergelijk restrictief dieet is voor de ouders een serieuze onderneming. Het kost heel wat meer tijd om boodschappen bijeen te zoeken en meestal is dat ook nog een stuk duurder. Terwijl daarvan tot op vandaag niets wordt terugbetaald.’ Zijn er tot slot nog zaken die je als ouder kunt doen om te voorkomen dat je kind allergisch wordt? ‘Als een van de ouders allergisch is, is het geen slecht idee om contact met mogelijke allergenen zo veel mogelijk te vermijden’, zegt dr. Hagendorens. ‘De meesten doen dat automatisch. Als je zelf allergisch bent voor huisstofmijt, zal je ook op de kamer van je kind geen stoffig tapijt leggen. Wie allergisch is voor huisdieren, haalt geen drie honden in huis. In de VS wordt zwangere vrouwen sinds kort afgeraden om koekjes en andere producten waarin pinda’s verwerkt zijn te eten. In Europa doen we dat nog niet, hoewel allergie voor peulvruchten zoals pinda’s ook hier in de lift zit. Over allergieën heeft de wetenschap nog lang niet alles ontrafeld. Intussen lijkt het beste advies voor ouders en kinderen me gewoon gezond en gevarieerd te eten en te leven.’ maguza 015

medIScH

kINdereN

vroeG IN

Zwaar zijn als kind is niet leuk. En nee, het groeit er vaak niet uit. Nick (14) en zijn moeder viviane zochten hulp bij het obesitasteam voor kinderen in het UZA. Een jaar later is Nick op goede weg. ‘We willen geen superslanke kinderen, maar wel gezonde kinderen’, zegt pediater dr. Kim van Hoorenbeeck.

pediater dr. Kim Van Hoorenbeeck 016

ick was het beu. Beu om extra kilo’s mee te torsen, maar vooral beu om geplaagd te worden met zijn gewicht. ‘Hij was al een paar jaar te zwaar’, vertelt Viviane. ‘We hadden zijn schildklier laten nakijken en we waren ook al naar een diëtiste geweest. Maar van haar mocht hij op de duur niks meer eten. Het blijft toch een kind, vind ik.’ Op advies van het CLB klopten ze aan

INfo

bij het obesitasteam voor kinderen in het UZA. Zo kwamen ze bij dr. Van Hoorenbeeck terecht. ‘In Vlaanderen heeft 13 % van de kinderen overgewicht’, weet zij. ‘Bij 3 % is er sprake van obesitas: overgewicht dat zodanig ernstig is dat het met gezondheidsrisico’s gepaard gaat. Die kinderen hebben later een veel hoger risico op hart- en vaatziekten. Zelfs op jonge leeftijd zien we soms al een verhoogd cholesterolgehalte, een voorloper van type 2-diabetes en een vergrote hartspier. Gelukkig zijn die effecten tijdelijk als je vroeg ingrijpt. Hier in het UZA pakken we het probleem aan met een team dat bestaat uit gespecialiseerde kinderartsen, diëtisten, kinesitherapeuten en verpleegkundigen.’ koffiekoek of frietjes Twee maanden na de eerste raadpleging bij dr. Van Hoorenbeeck werd Nick kort opgenomen. Van Hoorenbeeck: ‘Er worden dan allerlei onderzoeken

Dienst pediatrie, T 03 82132 51, www.eetexpert.be, www.gezondheidstest.be

gedaan, waaronder bloednames, onderzoek van lever en hart en een longfunctietest. We willen niets over het hoofd zien. De overnachting is nodig om na te gaan of het kind geen slaapprobleem heeft, wat relatief vaak voorkomt.’ Weer een maand later gingen Nick en Viviane opnieuw op consultatie. Met een Body Mass Index (BMI) van 30,4 was Nick een stuk te zwaar, vernamen ze. Bovendien leed hij aan een voorloper van type 2-diabetes. Sindsdien neemt hij daar medicatie voor. Ook moest hij uitkijken voor leververvetting. De kern van de behandeling was anders gaan eten, met maandelijks een bezoek aan diëtiste An De Meyer. ‘Bij elke sessie kwam een onderdeel aan bod’, legt Viviane uit. ‘Het ontbijt, het vieruurtje, het avondmaal… Zo heeft hij geleidelijk zijn voeding aangepast.’ ‘Dat viel eigenlijk best mee’, vindt Nick. De twee kregen veel tips. Viviane: ‘Zo zijn gekookte aardappelen beter voor Nick dan pasta of rijst, en moet zijn

u zeGt?

eN kIlo’S:

NGrIjpeN crucIaal

lymfeklieren Wat zijn lymfeklieren ? Lymfeklieren of kortweg klieren zijn afweerorganen

die zich op verschillende plaatsen in ons lichaam

bevinden, vooral in de liezen, de oksels, de hals en

bord half gevuld zijn met groentes. Vaak is het ook een kwestie van kiezen: een koffiekoek op zondag mag, maar dan niet op dezelfde dag frietjes.’ Belangrijk is dat het hele gezin meedoet. Anders houden de nieuwe gewoontes nooit stand. Van Hoorenbeeck: ‘Ook de gezinsleden met een goed gewicht hebben baat bij gezond eten. Want slechte eetgewoontes wreken zich ook op niet zichtbare manieren, bijvoorbeeld met een te hoog cholesterolgehalte.’

onder de kaak. In totaal hebben we er vele hon-

derden. Klieren zijn normaal zo klein dat je ze niet kunt voelen. Ze worden wel eens ten onrechte verward met de schildklier of de bijnieren.

Waarvoor dienen ze? Lymfeklieren zijn in feite filtersystemen. Je zou ze kunnen omschrijven als onze derdelijnsverdedi-

ging. Een virus of bacterie die ons lichaam probeert binnen te dringen, wordt in eerste instantie tegengehouden door onze eerstelijnsverdediging, waartoe onder meer de huid en het maagzuur behoren.

Als die het micro-organisme niet kan tegenhouden,

bijvoorbeeld doordat we een wondje hebben, dan

de zesmaandendip Nick kreeg ook de raad meer te bewegen. Maandenlang ging hij elke week sporten met de kinesitherapeuten van het UZA. ‘Bij mooi weer trokken we naar buiten. Zo heb ik kennis gemaakt met nordic walking’, vertelt Nick. Al geeft hij ruiterlijk toe dat sporten een moeilijk punt blijft. Met vallen en opstaan legde Nick een hele weg af. Soms ging het lang goed, dan weer ging hij terug naar af. ‘Heel normaal. Bijna iedereen heeft na zes maanden een dip’, zegt Van Hoorenbeeck. Nicks BMI is gezakt naar 29: een behoorlijk verschil op de groeicurve. ‘De kinderen hoeven niet slank te zijn, maar wel gezond. Als ze nog groeien, is het soms genoeg dat ze hun gewicht behouden. De BMI telt’, aldus dr. Van Hoorenbeeck. Nick blijft voorlopig naar de diëtiste gaan, naast een driemaandelijkse controle bij dr. Van Hoorenbeeck. ‘Ik heb er al heel veel aan gehad’, besluit hij. ‘Net alsof ik naar een school voor voeding ga. Veel is intussen een automatisme geworden. En gelukkig zijn de dokter en de diëtiste altijd heel lief.’

snellen afweercellen naar die plaats om de indringer alsnog te lijf te gaan. Zij zijn dus de tweedelijnsver-

dediging. In de derde plaats treden de lymfeklieren op: zij maken witte bloedcellen paraat om het virus of de bacterie te bestrijden. De lymfeklier in kwestie zwelt dan op.

Wijzen gezwollen lymfeklieren altijd op een infectie? Als klieren gezwollen zijn, betekent dat meestal dat

er in de buurt van de klieren virussen of bacteriën

zijn binnengedrongen. Maar de zwelling kan ook worden uitgelokt door een ontstekingsmechanisme

in het lichaam zelf. De zwelling doet zich altijd voor in het klierstation dat de ontstekingscellen of de microben als eerste op hun weg vinden. Bij

een maagprobleem zijn dat bijvoorbeeld de klieren boven het sleutelbeen. Heel uitzonderlijk zijn

klieren gezwollen als reactie op een tumor ergens

in het lichaam of doordat ze zelf zijn aangetast. In dat laatste geval is er sprake van lymfeklierkanker.

Wat doen als je klieren gezwollen zijn? Duurt de zwelling langer dan een vijftal dagen,

dan moet je dat laten nakijken. Bij een bacteriële

infectie zijn er vaak antibiotica nodig. In geval van een virale infectie verdwijnt de zwelling meestal spontaan.

INfo

Dienst algemeen inwendige geneeskunde, T 03 821 34 66

maguza 017

uza 2020

kanker: Nooit kregen zo veel mensen kanker als nu. Neemt hun aantal nog toe? Zullen we de ziekte beter kunnen controleren, en wordt kanker een chronische ziekte? Prof. dr. Marc Peeters, diensthoofd oncologie, beschouwt screening in elk geval als hét wapen tegen kanker.

n België krijgt nu al één op drie mannen en één op vier vrouwen ooit kanker. zet die tendens zich nog voort?

‘Dat denk ik niet: in de westerse

wereld lijken de cijfers zich te stabili stabili-

seren. Volgens mij is de piek bereikt. Dat het aantal gevallen de laatste decennia sterk is gestegen, ligt ener enerzijds aan een betere rapportering

en anderzijds aan een veranderde

levensstijl. Mensen gingen minder bewegen, ongezonder eten en meer roken. Vandaag zijn we allemaal

meer bezig met gezond leven

en milieubehoud. Daardoor verwacht ik geen grote stij stij-

ging meer. Alleen de verou verou-

dering van de bevolking zou

nog tot een toename kunnen

leiden. De strijd tegen kanker

blijft dus een absolute prioriteit.’ 018

INfo

Dienst oncologie, T 03 821 32 50, www.kanker.

de piek is bereikt Hoe kunnen we ons als maatschappij het best tegen kanker wapenen?

ze precies ontstaan. Het gaat om een heel complex mechanisme, waarbij

en vaccins? Worden die belangrijker?

‘Dé manier om de sterfte spectacu-

vaak ook factoren betrokken zijn waarop we geen invloed hebben,

‘Het enige preventieve vaccin is

zoals omgeving en erfelijkheid. Als

voorlopig dat tegen baarmoederhalskanker. Voor de meeste kankers is

lair terug te dringen is vroegtijdige screening, meer dan om het even welke

behandeling.

Borstkanker-

screening werpt na een schoorvoe-

tend begin nu zijn vruchten af, en momenteel heden

voor

worden

mogelijk-

darmkankerscreening

bekeken. Ook de opsporing van

huidkanker zou beter kunnen. De huisarts zou daarin een grotere rol kunnen spelen. Een algemene

preventie kun je niet meer doen dan een gezonde levensstijl hanteren: een verantwoorde en gevarieerde voeding, voldoende lichaamsbewe-

ging en niet roken. Daarmee voorkom je ook andere ziekten, zoals

hart- en vaataandoeningen. Er is geen recept om specifiek je risico op kanker te verminderen.’

er nu eenmaal niet één aanwijsbare oorzaak. Wel zijn er een aantal therapeutische vaccins die moeten voor-

komen dat een patiënt hervalt, maar die staan nog in de kinderschoenen.’

Is het denkbaar dat kanker op de duur een chronische ziekte wordt, vergelijkbaar met bijvoorbeeld diabetes?

screening voor prostaatkanker en longkanker ligt technisch nog moei-

zullen de behandelingen nog sterk verbeteren?

‘Nu al is er een enorme evolutie

lijk op dit moment, maar als de vroegtijdige opsporing van die vijf

‘Ongetwijfeld. Vroeger bestond een

enten meestal vrij snel na de diagnose,

kankers ooit goed op punt staat, zou-

behandeling voornamelijk uit radiotherapie, chemotherapie of chirurgie,

den we al heel ver staan. De overheid

zou dan wel meer geld moeten vrijmaken voor screening en preventie.’

of een combinatie. Vandaag speelt medicatie een almaar grotere rol, en

wordt die medicatie steeds gerichter. Minstens zo belangrijk is de toene-

zal ook preventie een grotere rol gaan spelen? mensen weten nu toch dat roken en onverstandig zonnen gevaarlijk zijn.

mende multidisciplinaire samenwer-

‘Ja, maar tussen weten en je gedrag

er eerst een uitgebreid bilan opge-

aanpassen ligt vaak een grote kloof.

Hoe lang weten we nu al niet dat

roken longkanker veroorzaakt? En toch blijft het aantal rokers hoog, en gaan jonge vrouwen zelfs meer

roken. Zo’n proces duurt spijtig

genoeg heel lang. Overigens weten we van de meeste kankers niet hoe

be, www.tegenkanker.net

king. Twintig jaar geleden was het

nog normaal dat een patiënt met een endeldarmtumor alleen door de chirurg werd behandeld. Nu wordt

maakt op basis van beeldvorming en labo-onderzoek, en vervolgens zitten verschillende diensten samen om de beste therapie voor die patiënt uit te

werken. Ook niet-medici zijn cruci-

aal in de behandeling: verpleegkundigen, diëtisten, sociaal assistenten, psychologen, thuiszorgers…’

geweest. Vroeger overleden kankerpatiterwijl de meesten nu genezen of nog

jaren met hun ziekte leven. Met een uit-

gezaaide dikkedarmkanker had je destijds nog zes maanden te leven, nu 26 tot 30 maanden. Dat is nog altijd kort,

maar toch vijf keer zo lang als toen. Een

ander voorbeeld is borstkanker, waar-

bij kans op overleving duidelijk in stijgende lijn gaat. Van de patiënten met

Prof. dr. Marc Peeters, diensthoofd oncologie

een uitgezaaide borstkanker is na tien

jaar gemiddeld nog 10 % in leven. Indi-

vidualisering van de behandeling en de nieuwe doelgerichte therapieën spelen daarbij een heel belangrijke rol. Als ik

kijk naar de huidige researchmogelijk-

heden, verwacht ik dat een groot aantal kankertypes op termijn naar chronische

ziekten zullen evolueren. Al vergt dat nog veel inspanning en jaren wetenschappelijk onderzoek.’

maguza 019

advertentie

Gezinszorg Wuustwezel

Uw zorg is onze zorg

Zandvliet Gooreind

Brecht

Berendrecht Stabroek

Maria ter Heide Kapellen

Lillo Brasschaat Ekeren Haven

Gezinszorg Villers vzw, Leerwijk 1, 2030 Antwerpen

Antwerpen St. Andries Borgerhout

info@villersvzw.be www.villersvzw.be Met al uw vragen omtrent thuiszorg of huishoudhulp kan U terecht op één centraal nummer:

Tel. 03 543 92 10

Schoten

Merksem

Antwerpen Zuid Berchem

Malle

Wijnegem Deurne

Borsbeek

Hoboken Wilrijk

Ons werkgebied omvat de gekleurde gebieden.

Gezinszorg Villers werkt als autonome dienst gezinszorg en aanvullende thuiszorg in bovenstaande gemeenten.

GEZINSZORG De verzorgenden helpen u graag bij  De persoonlijke verzorging  Het huishoudelijk werk  De zorg en de opvang voor baby’s en kinderen De verzorgenden ondersteunen u in moeilijke momenten met praktische hulp en een luisterend oor. Thuiszorg is ook mogelijk op weekend- en feestdagen en tijdens de nachten.

HUISHOUDHULP Indien u behoefte heeft aan poetshulp en/of hulp bij de was en de strijk, dan kan u beroep doen op de huishoudhulpen die werken in het kader van de dienstencheques. Meer informatie omtrent de werking met diensten-cheques vindt u op de website www.sodexo.be.

ACUTE THUISZORG Een team verzorgenden staat klaar om dringende vragen naar thuiszorg op te nemen, bijvoorbeeld bij het thuiskomen na een hospitalisatie of bij het plots wegvallen door ziekte van een mantelzorger. Acute thuiszorg start onmiddellijk en neemt de eerst zorg op. Indien nodig regelt de acute thuiszorg ook de overgang naar de reguliere thuiszorg. Voor meer informatie kan u terecht op het nummer:

Tel. 03/ 543 92 23 of GSM 0473/ 64 75 41 E-mail: acute-thuiszorg@villersvzw.be

doSSIer leveNSeINde ruBrIek

prateN voor

de StIlte

Praten over de dood of vooruitblikken op je levenseinde: lange tijd was het taboe. De tijden zijn echter veranderd. Sinds de Belgische euthanasiewet van 2002 kunnen patiënten in welbepaalde omstandigheden aan hun arts vragen om hun leven te beëindigen. voorts kunt u via een wilsbeschikking vooraf op papier zetten hoe u de laatste fase van uw leven ziet. En palliatieve zorgen kunnen die laatste levensfase comfortabeler maken.

maguza 021 0021

doSSIer leveNSeINde

elden word je zo met de fragiliteit van het leven geconfronteerd als bij een euthanasieprocedure’, zegt prof. dr. Patrick Cras. ‘Die patiënten zijn me stuk voor stuk bijgebleven.’ Als voorzitter van het ethisch comité van het UZA en als diensthoofd neurologie is de problematiek van euthanasie en beslissingen rond het levenseinde vertrouwde materie voor hem, zowel in theorie als in praktijk. ‘Dat mensen meer inspraak willen in hun levenseinde, is op zich niet vreemd’, vindt hij. ‘Er is al jaren een maatschappelijke evolutie aan de gang waarbij mensen almaar meer hun autonomie willen uitoefenen. Ook de relatie tussen arts en patiënt is veranderd. Het gaat niet meer op dat een arts in de plaats van zijn patiënt zijn levenskwaliteit beoordeelt. De patiënt wil zelf aangeven wat kan en wat niet.’

prof. dr. Patrick Cras 022

euthanasiewet In 2002 voerde België als tweede land ter wereld, na Nederland, een euthana-

siewet in. Die bepaalt dat een patiënt om euthanasie kan vragen als hij zich in een medisch uitzichtloze toestand van aanhoudend en ondraaglijk fysiek of psychisch lijden bevindt, als gevolg van een ziekte of ongeval. De patiënt hoeft niet terminaal te zijn, al is dat in 86 % van de aanvragen wel het geval. ‘Eén van de belangrijkste gevolgen van de euthanasiewet is dat het thema nu veel beter bespreekbaar is’, zegt Cras. Het verzoek moet van de patiënt zelf komen. Familieleden van een comapatiënt kunnen dus niet om euthanasie voor die persoon vragen. De pijnstilling opdrijven, een behandeling stoppen of niet starten of iemand niet reanimeren valt niet onder de noemer euthanasie. Soms een noodkreet De wetgever heeft allerlei bepalingen voorzien om te voorkomen dat patiënten in een bevlieging of een neerslachtige bui euthanasie vragen en krijgen. Zo moet de arts verschillende gesprek-

eutHaNaSIe: Wat zeGt de Wet?

ken met de patiënt voeren. Vaak komt een euthanasieverzoek niet onverwacht voor de arts en heeft de patiënt er al een aantal keer over gepraat voor hij er echt aan toe is. ‘Mensen bepalen zelf of hun lijden al dan niet draaglijk is’, merkt Cras op. ‘Maar dat neemt niet weg dat je als arts de patiënt soms tegen zichzelf moet beschermen. Als een patiënt net het nieuws heeft gekregen dat zijn kanker uitgezaaid is, is dat niet het moment

Een van de belangrijkste gevolgen van de euthanasiewet is dat het thema nu veel beter bespreekbaar is.

om op een euthanasievraag in te gaan. Dan moet je die persoon de tijd geven dat nieuws te verwerken.’ Soms schuilt er achter een euthanasieverzoek ook een andere vraag. Het kan een noodkreet zijn om beter ondersteund te worden, bijvoorbeeld met pijnstilling, of een kreet om meer aandacht en begrip van de naaste familie. ‘Vaak zie je ook dat mensen vooral controle willen’, aldus Cras. ‘Als ze weten dat euthanasie een mogelijkheid is, dat er naar hen zal worden geluisterd als het erop aan komt, dan voelen ze zich gerustgesteld. Dan verdwijnt die vraag soms naar de achtergrond.’ patiënt kiest tijdstip In het UZA wordt jaarlijks een tiental keer euthanasie toegepast. Het ziekenhuis speelt daarin bewust geen sturende rol. Artsen en verpleegkundig personeel krijgen de nodige informatie over het hoe en wat, en van tijd tot tijd wordt er een lezing gegeven rond het onderwerp. Verder is het echter aan de

Volgens de euthanasiewet van 2002 is euthanasie het opzettelijk levensbeëindigend handelen door een ander dan de betrokkene, op diens verzoek. die andere is altijd een arts. Euthanasie kan alleen als de patiënt zich in een medisch uitzichtloze toestand van aanhoudend fysiek of psychisch lijden bevindt, dat niet kan worden verholpen. alleen een meerderjarige die handelingsbekwaam en bewust is, kan om euthanasie vragen. Bij een ernstig dement persoon is euthanasie dus onmogelijk. Het kan wel bij patiënten die in een onomkeerbaar coma zijn beland, op voorwaarde dat die persoon in het verleden een wilsverklaring voor euthanasie heeft opgesteld (zie verder p. 26). Om een euthanasieverzoek in te dienen, stelt de patiënt een gedateerd en ondertekend schriftelijk document op dat hij aan de behandelende arts geeft. als hij dat zelf niet meer kan, mag iemand anders het document voor hem opstellen. de arts moet gesprekken voeren met de patiënt om er zeker van te zijn dat het om een duurzaam verzoek gaat. Ook moet hij overleggen met een tweede arts en het verpleegkundig team. Bij een verzoek van een niet-terminale patiënt moet de arts ook nog een derde arts raadplegen en is er een wachttijd van minstens een maand tussen het verzoek en de uitvoering.

maguza 023

doSSIer leveNSeINde

arts om te beslissen of hij of zij op een euthanasie-verzoek ingaat of niet. Op de dienst neurologie vragen jaarlijks een tweetal patiënten om euthanasie. ‘Voor een arts is euthanasie nooit gemakkelijk’, weet Cras. ‘Vaak heb je die patiënt jaren behandeld. Dan is het heel moeilijk om de knop om te draaien en te zeggen nu heeft het geen zin meer.’ Geen enkele arts is verplicht om op een euthanasieverzoek in te gaan. Als hij weigert vanwege morele bezwaren, verwijst hij de patiënt in principe door naar een andere arts. Als de arts ingaat op het verzoek, bepaalt de patiënt zelf het tijdstip van zijn overlijden en wie er bij aanwezig is. ‘Is de knoop eenmaal doorgehakt, dan wil de patiënt bijna altijd dat het zo snel mogelijk gebeurt’, weet Cras uit ervaring. ‘De familie legt zich

oNderzoek roNd leveNSeINde Zijn patiënten met dementie nog in staat om beslissingen te nemen over hun levenseinde? die vraag is momenteel het onderwerp van een studie door studenten geneeskunde van de universiteit antwerpen. ‘uit ervaring heb ik geleerd dat patiënten met dementie tot in een ver stadium beslissingsbekwaam blijven wat euthanasie betreft’, merkt prof. dr. patrick cras op. ‘Je moet het verzoek bij die mensen dus evenzeer ernstig nemen. Het is aan de arts om voor elke patiënt uit te maken of hij nog beslissingsbekwaam is of niet.’ Een ander onderzoek gaat over de manier waarop een gesprek rond dnr (do not reanimate)-richtlijnen kan worden gevoerd. cras: ‘de wet stelt dat de arts daarover moet spreken met zijn patiënt maar in de praktijk gebeurt dat zeker niet altijd. studenten geneeskunde gaan daar nu over praten met patiënten in verschillende situaties, om na te gaan wat ze op dat vlak verwachten.’ Ook aan de faculteit rechten van de universiteit antwerpen gebeurt er onderzoek rond het thema. Evelien delbeke onderzoekt het juridisch statuut van medische beslissingen bij het levenseinde en christophe Lemmens maakt zijn doctoraat over wilsverklaringen bij het levenseinde. 024

doorgaans neer bij de wens van de patiënt. Op de duur zijn ze er meestal klaar voor en leeft iedereen naar het moment toe. Ik vind het belangrijk dat de familie op het moment zelf aanwezig is. Voor hen begint dan het eigenlijke rouwproces.’ confronterend moment De eigenlijke procedure duurt maar een paar minuten. De arts geeft de patiënt een slaapmiddel en daarna een krachtig spierverslappend medi-

de patiënt hoeft niet terminaal te zijn, al is dat in 86 procent van de aanvragen wel het geval. cijn, waardoor de ademhaling en de hartslag stoppen. De arts blijft bij de hele procedure aanwezig en na afloop wordt de familie opgevangen door het verpleegkundig team. ‘De meesten ervaren op dat moment vooral opluchting’, zegt Cras. Voor de arts en de verpleegkundige is een euthanasieprocedure altijd erg moeilijk. Cras: ‘Het ene moment leeft die patiënt nog, en daarna is het opeens voorbij. Dat is enorm confronterend. Je mag niet vergeten dat wij voor dat soort zaken niet zijn opgeleid. Je blijft telkens met een slecht gevoel achter, maar je doet het omdat het de wens is van de patiënt en het in bepaalde omstandigheden moreel aanvaardbaar is.’

INfo

Vindt u in de brochure Wilsverklaring en

Levenseinde, verkrijgbaar bij de dienst patiëntenbegeleiding 03 821 37 00,

www.leif.be, www.rws.be

pallIatIeve zorG comfort Staat ceNtraal Als genezen niet meer mogelijk is, kan er toch nog veel voor een patiënt worden gedaan: van pijnstilling en symptoombestrijding tot kinesitherapie en psychosociale begeleiding. Zorg en praktische hulp gaan vaak hand in hand met emotionele opvang.

ls een patiënt niet meer beter kan worden, is voor de arts de tijd gekomen om palliatieve zorg voor te stellen. Een moeilijk en confronterend moment. De klemtoon verschuift dan van genezing naar comfort. Het UZA heeft een Palliatief Support Team (PST). Dat geeft advies aan de behandelende arts en het verzorgende team over pijn en symptoomcontrole, verzorging, emotionele en ethische problemen en ontslagorganisatie. Indien nodig begeleidt het PST ook de patiënt en zijn omgeving. Daarnaast werken er op alle diensten referentieverpleegkundigen voor pijn en palliatieve zorg, die advies geven aan hun collega’s. ‘Er is veel mogelijk’, zegt Martine Wauters, verpleegkundige van het PST. ‘Ook in de palliatieve fase kunnen chemotherapie of een operatie nog zinvol zijn om symptomen te verlichten. Pijn lijden is niet meer van deze tijd: daartegen bestaat een heel arsenaal aan middelen. Twee keer per week ga ik met pijnarts prof. dr. Guy Hans op ronde. We geven dan advies om pijn of andere symptomen, bij-

INfo

voorbeeld kortademigheid, onder controle te krijgen.’ Als symptomen ondanks alles ondraaglijk blijven, wordt soms palliatieve sedatie voorgesteld. De patiënt wordt dan in een slaaptoestand gebracht. emotionele opvang Ongeneeslijk zieke patiënten hebben recht op allerlei voorzieningen en tegemoetkomingen, van palliatieve thuiszorg tot residentiële nachtopvang. De maatschappelijk werker kan hen wegwijs maken in dat aanbod. ‘Maatschappelijk werkers doen echter meer dan dat. Vaak bouwen ze een vertrouwensrelatie op met de patiënt en de familie en zijn ze er ook voor emotionele en psychosociale begeleiding’, onderstreept Miranda Van de Wiele, hoofd patiëntenbegeleiding. Als een patiënt zijn situatie niet kan verwerken, kan psychologische begeleiding binnen het UZA soms hulp bieden. Ook kunnen patiënten een beroep doen op een levensbeschouwelijke begeleider. Vertegenwoordigers van verschillende overtuigingen zijn in het UZA aanwezig of oproepbaar. Andere patiënten krijgen ondersteuning van de kinesitherapeut, de diëtist of de transfercoördinator, die helpt om de terugkeer naar huis of een instelling vlot te laten verlopen. Als patiënten na hun ontslag niet meer naar huis kunnen, is een palliatieve eenheid buiten het UZA soms een uitweg. Soms kiezen patiënten ondanks alle zorgen toch voor euthanasie. Martine: ‘Dat betekent niet dat we hebben gefaald. In mijn ogen is euthanasie een keuzemogelijkheid binnen de palliatieve zorg. Het is niet of maar en.’

Dienst patiëntenbegeleiding, T 03 821 37 00, Palliatief Support Team, T 03 821 47 73, www.palliatief.be, www.pha.be maguza 025

doSSIer leveNSeINde

Nu deNke Ik wil nooit als een plant eindigen. velen zeggen het wel eens, maar weinigen praten erover met hun arts of zetten hun wensen op papier. Nochtans kan vroege zorgplanning voorkomen dat familieleden voor hartverscheurende keuzes staan.

Broc BrocHure over WIlS verklarING eN leveNSeINde verklar Het uZa bracht een brochure uit rond het thema wilsverklaring en levenseinde. daarin vindt u informatie over vroege zorgplanning: wat kunt u nu doen om ervoor te zorgen dat u later alleen de zorgen krijgt die u wenst, mocht u dat zelf niet meer kunnen beslissen? Ook wordt er uitgebreide informatie gegeven over euthanasie. de brochure is verkrijgbaar via de dienst patiëntenbegeleiding, t 03 821 37 00.

INfo

Dienst patiëntenbegeleiding, T 03 821 37 00,

www.palliatief.be, www.delaatstereis.be. 026

rootmoeder is al jaren dementerend en bedlegerig en krijgt een longontsteking. Een opname op intensieve zorg dringt zich op. Maar zou dat wel haar wens geweest zijn? De familie zit met de handen in het haar. ‘Met de oprukkende vergrijzing en de toename van dementie komt dat soort situaties steeds vaker voor’, zegt Nancy Van Genechten van patiëntenzorg. ‘Mensen willen op zo’n moment de juiste beslissing maken. Ze willen doen wat hun familielid zelf zou hebben gewenst, maar vaak weten ze dat gewoon niet.’ ‘Als er nooit over het levenseinde is gepraat, moet de familie soms verschrikkelijke knopen doorhakken’, zegt ook Martine Wauters van het Palliatief

Nancy Van Genechten

Martine Wauters

eN aaN daN Support Team. ‘Een behandeling weigeren is een zware beslissing, ook als iemand in een onomkeerbaar coma ligt. Als de patiënt zijn wensen vooraf kenbaar heeft gemaakt, maakt dat alles veel gemakkelijker.’ De Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen moedigt mensen aan tijdig na te denken én te praten over hun levenseinde. Welke zorgen wilt u nog, en welke niet? Het is aan te raden om daarover te praten met uw partner of familie, en liefst ook met de huisarts of uw behandelende arts. Wat kunt u vooraf regelen? Het is ook mogelijk uw wensen op papier te zetten. Op de dienst patiëntenbegeleiding wordt gewerkt met het document wilsverklaringen inzake mijn gezondheidszorg en levenseinde. Daarop kunt u aangeven welke behandelingen u niet meer wilt als u in een onomkeerbaar coma ligt of als u uw wil niet meer kunt uiten. Zo kunt u onder meer reanimatie, een ziekenhuisopname, kunstmatige beademing, toediening van antibiotica of een operatie weigeren. Artsen zijn verplicht zich aan die wensen te houden. Ook kunt u uw wensen op het vlak van orgaandonatie, lichaamsafstand (zie kader) en uw uitvaartplechtigheid aangeven. Daarnaast omvat het document een wilsverklaring inzake euthanasie, waarmee u kunt vragen dat er bij u euthanasie wordt toegepast, mocht u ooit in een onomkeerbaar coma belanden. Zo’n verklaring kunt u ook laten registreren in het gemeentehuis. Ze is echter maar vijf jaar geldig. Daarna moet u ze opnieuw bevestigen. Over een wilsverklaring voor euthanasie bestaan nogal wat misverstanden. Mensen denken soms ten onrechte

dat ze daarmee alles geregeld hebben. Maar in veel situaties is zo’n verklaring niet toepasbaar. Ze geldt bijvoorbeeld niet voor een terminale patiënt die kunstmatig in slaap wordt gehouden. Ook dementie is geen grond om een wilsverklaring euthanasie in te roepen. Een onomkeerbaar coma komt trouwens niet zo vaak voor. Wie beslist in uw plaats? Voorts kunt u via het genoemde document ook een vertegenwoordiger aanduiden, voor het geval u om welke reden dan ook uw wil niet meer zou kunnen uiten. Dat is zeker niet onbelangrijk. Als u dat niet doet, bepaalt de wet volgens een cascadesysteem wie uw vertegenwoordiger is: in de eerste plaats uw samenwonende partner, vervolgens uw kind(eren), ouder(s) of broer of zus. Soms kan iemand redenen hebben om daarvan af te wijken, bijvoorbeeld omdat hij zijn hoogbejaarde moeder niet wil belasten. Dan kan hij zelf een vertegenwoordiger kiezen. Mensen kunnen het document met hun wensen zelf bewaren en een kopie bezorgen aan hun vertegenwoordiger, de huisarts en de behandelend arts. ‘Zo’n document is een instrument, maar veel belangrijker is dat je erover praat’, beklemtoont Wauters. ‘Als je na een ongeluk in een onomkeerbaar coma belandt, maar niemand weet iets af van jouw wilsverklaring, dan blijft het dode letter. We raden ook altijd aan dat mensen het document invullen met hun huisarts, omdat die het naar de werkelijkheid kan vertalen.’ Het document wilsverklaringen inzake mijn gezondheidzorg en levenseinde vindt u onder meer op de website van de Federatie Palliatieve Zorg Vlaanderen: www.palliatief.be.

keuzeS voor Na de dood orgaan- en weefseldonatie Elk jaar sterven er mensen omdat er niet snel genoeg een donor-orgaan beschikbaar is. Wettelijk is elke Belg orgaan- en weefseldonor bij zijn overlijden, tenzij hij vooraf een weigering tot orgaan- en weefseldonatie liet registreren in het bevolkingsregister van het gemeentehuis. in de praktijk wordt in het uZa altijd aan de nabestaanden van een mogelijke orgaandonor gevraagd of de betrokkene bij leven bezwaren tegen orgaandonatie had geuit. Wie dat wenst, kan zich ook vooraf als orgaan- en weefseldonor laten registreren in het bevolkingsregister van het gemeentehuis. in dat geval kan er geen bezwaar worden aangetekend. [zin weg] meer info op www.beldonor.be. lichaamsafstand als u dat wenst, kunt u uw lichaam na uw dood afstaan voor wetenschappelijk onderzoek of onderwijs. de afscheidsplechtigheid gebeurt dan zonder stoffelijk overschot. Het formulier is verkrijgbaar op de dienst patiëntenbegeleiding of via t 03 265 33 90. meer info op www.ua.ac.be/ lichaamsafstand. autopsie in sommige gevallen is een autopsie nuttig, bijvoorbeeld als de doodsoorzaak niet duidelijk is. in het uZa wordt daarvoor toestemming gevraagd aan de familie. Wie wil, kan bij leven verzet aantekenen tegen een autopsie. dat kan bij elke arts of verpleegkundige. Bij een autopsie wordt het lichaam met het grootste respect behandeld, zodat groeten nadien nog perfect mogelijk is. Wel kan het één of twee dagen duren voor de begrafenisondernemer het lichaam kan ophalen. maguza 027

doSSIer leveNSeINde

‘Het WaS zIjN keuze’ Toen Martines vader een paar jaar geleden door ongeneeslijke longkanker werd getroffen, vroeg hij om euthanasie. Martine had het daar niet gemakkelijk mee, maar respecteerde zijn keuze. ‘Ik ben blij dat ik dat nog voor hem heb kunnen doen.’

ijn moeder is een tiental jaar voor mijn vader gestorven, ook aan kanker. Na haar dood hoefde het voor mijn vader niet meer zo. Alleen zijn kleinkinderen waren nog belangrijk voor hem. Op een bepaald moment, halverwege de zeventig was hij toen, werd hij zelf erg ziek. Na een paar maanden belandde hij in het ziekenhuis. Daar kreeg hij te horen dat hij aan longkanker leed en dat hij zou sterven. Hij was toen al bedlegerig en had voortdurend het gevoel dat hij zou stikken. Via de verpleging vernam ik dat hij om euthanasie had gevraagd. Ik schrok enorm. Ik wilde mijn vader nog

028

niet kwijt. Ik had graag nog voor hem gezorgd, maar ik heb me niet verzet. Het was zijn keuze en ik zag ook dat hij geen menswaardig leven meer had. Mijn moeder had in haar laatste maanden dikwijls tevergeefs gesmeekt om vroeger te mogen gaan. Zo’n lijdensweg wil ik niet, had mijn vader altijd gezegd. Hij wilde ook niemand tot last zijn. Zijn hele leven was hij een koppig man geweest die de touwtjes stevig in handen had. ‘Ga maar’ Mijn vader had gehoopt dat het van de ene op de andere dag zou kunnen, maar zijn behandelende arts wilde niet ingaan op zijn vraag. Op de duur sprak

hij er iedereen over aan, zelfs de mensen die de koffie rondbrachten. Hij was toen kwaad op alles en iedereen. Een week na dat eerste verzoek ben ik voor hem bij een andere arts gaan aankloppen. Die is verschillende keren met hem gaan praten. Twee weken later kreeg hij toestemming. Mijn vader stond erop dat het diezelfde dag zou gebeuren. Ik wist het twee uur vooraf. Dat was enorm moeilijk. We zaten daar maar en hebben bijna niets meer gezegd. Rond vier uur was mijn broer er ook. We hebben toen nog een gesprek gehad met de arts. Mijn vader was heel rustig. En dan was het moment daar. Het was in een paar seconden voorbij. Het laatste wat ik tegen hem gezegd heb, is ga maar. We zaten met z’n drieën hand in hand. Het heeft me veel tijd gekost die euthanasie te verwerken en soms heb ik het er nog moeilijk mee. Ik heb het tegen weinig mensen durven zeggen, maar spijt heb ik niet. Het was het laatste wat we voor mijn vader konden doen.’ (Martine is een fictieve naam.)

advertentie

â&#x20AC;&#x153;Profiteer nog tot midden april van 10% korting op al onze producten op vertoon van deze advertentieâ&#x20AC;? **** **** niet cumuleerbaar met andere akties

ANDERS ZITTEN

GezoNd ruBrIek

BorSt Beter p

rof. dr. Wiebren Tjalma is oncologisch gynaecoloog en coördinator van het multidisciplinair borstcentrum van het UZA. Jaarlijks behandelt hij zo’n 200 vrouwen met borstkanker. ‘Van het vrouwelijk geslacht zijn en een jaartje ouder worden zijn dé twee risicofactoren voor borstkanker. Die factoren heb je uiteraard niet zelf in de hand’, benadrukt hij.

Borstkanker is bij vrouwen de meest voorkomende vorm van kanker. Een geniepige vorm bovendien, want de ziekte doet zo goed als nooit pijn en veroorzaakt veelal ook geen andere symptomen. Breast awareness of ‘borstoplettendheid’ is dan ook hét sleutelwoord bij preventie.

Prof. dr. Wiebren Tjalma 030

Wat zijn de oorzaken van nieterfelijke borstkanker? Tjalma: ‘Zoals de meeste kankers ontstaat borstkanker uit DNA-schade of schade aan ons erfelijk materiaal. De cellen daarin gaan zich ongeremd delen en zo tumoren vormen. Hoe die beschadigingen er komen, weten we voorlopig niet goed. Net als voor veel andere kankers zijn er ook voor borstkanker wel een aantal specifieke risicofactoren. Sommige daarvan hebben vrouwen niet zelf in de hand: hun leeftijd bijvoorbeeld, of de duur van de periode tussen hun eerste menstruatie en de menopauze. Borstkanker is immers een hormonaal gerelateerde kanker. Hoe langer vrouwen vanuit hun eigen lichaam worden blootgesteld aan vrouwelijke geslachtshormonen, met name oestrogenen, hoe hoger het risico. Daarom zijn zwangerschap en borstvoeding beschermende factoren, want dan stopt de menstruatie tijdelijk.’

INfo

Multidisciplinair borstcentrum, 03 821 33 50 –

kaNker voorkomeN kIjkeN daN voeleN

– 03 821 39 05

zijn er ook risicofactoren die vrouwen zelf kunnen vermijden? ‘Vrouwen kunnen inderdaad een aantal zaken doen om hun kans op de ziekte te verminderen, maar dat zijn geen waterdichte preventiemiddelen. Bij de helft van de patiënten is een risicofactor te vinden, bij de andere helft helemaal niet. Het noodlot kan dus gewoon toeslaan. Overgewicht is een belangrijke risicofactor, want overtollige vetcellen produceren extra oestrogeen. Het feit dat borstkanker steeds vaker voorkomt, heeft ongetwijfeld te maken met het stijgend aantal vrouwen met overgewicht of obesitas. Ook een gebrek aan beweging, roken, te

veel alcohol en foute eetgewoonten met weinig groenten en fruit verhogen licht het risico.’

BekIjk uW BorSteN

tot enkele jaren geleden kregen vrouwen de raad geregeld zelf hun borsten op knobbeltjes te onderzoeken. studies wijzen uit dat dat niet zoveel zin heeft, want in borsten zijn altijd wel onregelmatigheden te voelen. daarom is de nadruk verlegd van voelen naar kijken. Wees u bewust van het uitzicht van uw borsten en wees alert voor opvallende visuele veranderingen. ga elke maand, ongeveer een week na uw menstruatie, voor de spiegel staan met uw armen naast uw lichaam. menstrueert u niet meer, dan maakt het tijdstip niets uit. Zorg

vanaf welke leeftijd laten vrouwen best een mammo grafie (een röntgenfoto van de borsten) nemen? ‘Sinds 2001 kan elke Belgische vrouw tussen 50 en 69 om de twee jaar een gratis mammografie laten nemen. Bedoeling daarvan is om eventuele borstkankers vroegtijdig op te sporen. Hoe vroeger tumoren worden ontdekt, des te kleiner de kans dat de kanker fataal afloopt. Vandaag overleeft ongeveer drie op vier patiënten de ziekte. Hier en daar gaan stemmen op om de

borstkankerscreening ook voor jongere vrouwen in te voeren. In de VS bijvoorbeeld laten vrouwen steeds vaker al vanaf hun 40ste regelmatig een mammografie nemen. Dat heeft nochtans weinig zin, omdat 60-65 jaar dé piekleeftijd blijft voor het ontwikkelen van borstkanker. Bij jonge vrouwen zit er bovendien nog veel klierweefsel in de borsten. Dat maakt vroege detectie via mammografie bijzonder moeilijk. Heel vroegtijdig screenen heeft enkel nut bij vrouwen die erfelijk belast zijn met een borstkankergen. Als er iets is wat op borstkanker wijst, wordt ook bij jonge vrouwen natuurlijk een mammografie genomen, eventueel gevolgd door een echo, een MRI en een punctie.’

voor veel licht (bij voorkeur daglicht) om beter te kunnen zien. neem rustig de tijd om goed naar uw borsten te kijken. Let op de huid en de tepels. merkt u een ingetrokken tepel op, een zweertje dat niet geneest of vochtverlies aan de tepel(s), stap dan meteen naar uw arts. Breng de armen langzaam naar omhoog, buig voorover en observeer in de spiegel de vorm en contour van uw borsten. Zit er ergens een knobbeltje of zwelling, dan is er een afvlakking, intrekking of stukje sinaasappelhuid te zien. Laat dat zeker nakijken.

maguza 031

GezoNd

WeG met tIpS tIp Stress is ongezond, maar hoe kom je ervan af? We

Naima Alou Issa, intercultureel bemiddelaar ‘Prioriteiten op papier zetten’

legden ons oor te luiste

‘Als ik echt niet meer weet waar mijn hoofd staat, schrijf ik op wat ik vervolgens die dag nog allemaal moet doen, en schrap ik wat kan wachten. Dat hoeft niet lang te duren, het kan desnoods in de lift. Ik heb altijd Tom Van Malderen, een pen en een blocnote op n proje koke ctingenieur al voor ik vind s zak. Thui ‘Werk goed voorbereiden’ ontspannend. Ik trek de ijskast open en kijk wat ik die avond ‘Je werk goed voorbereiden: dat ga klaarmaken. Dan voel ik de sche elt al de helft van je zorgen. Op vrijd ’ en. zakk stress zo weg agnamiddag kijk ik altijd al even na wat er maandagvoormiddag op het programma staat . Zo vermijd ik onaangename verrassingen. En ook: niet denken dat het ergens anders altijd bete r is. Ik ben intussen aan mijn vijfde werkgever toe en heb geleerd dat er op elke job wel iets is. Momenten van stress horen er nu eenmaal bij.’

n, Dr. Elke Coene eer sh ee en sg arbeid gen’ eg z ‘nee leren

s die ig werknemer e ik regelmat echt zi b n jo te oe ijn m m ‘In Sommigen n. pe m nen ka ke ss ba nnen af met stre en. Je moet ku iets gg ls ze A . n et re ni le e at ne ein is en w om kd en. er gg w ze wat jouw t durven is, moet je da ak ta uw n jo te niet omen ik op stressm Zelf probeer houte el ko d of ho gewoon het n éé n, ke ort wer den: rustig vo tila re en en do ding tegelijk dig.’ veren waar no

032

ren bij tien UZA-medewerke rs: hoe gaan zij stress te lijf ?

Dr. Ilse De Volder, neurologe ‘Uitwaaien op de fiets’ ‘Na het middageten in het restaurant loop ik altijd langs buiten om terug naar mijn bureau, zodat ik even een luchtje kan scheppen. Ik kom ook met de fiets naar het werk. Dan kan ik een kwartiertje uitwaaien voor ik weer thuis ben. Dat vind ik heel belangrijk: ik wil niet helemaal gestrest thuiskomen. Ook sport helpt. Ik ga twee keer per week lopen, en dan merk ik dat ik problemen van het werk een stuk lichter oppak.’

Dirk De Man, hoofd technische dienst ‘Lange wandelin g tot aan de auto’ ‘Ik parkeer mijn wa gen met opzet zo ver mogelijk op de parking, zodat ik ’s avonds nog een hele wandeling moet maken. Zo kan ik even stoom aflaten. Soms durf ik na het werk ook nog een heel eind te gaan rijd en. Dan bel ik naar huis dat het wat later wordt en rij ik bijvoorbeeld na ar Namen of Charleroi en weer terug. Gewoon de autostrade op, muziek aan en het hoofd helemaal lee g maken. Eén keer heb ik het ge presteerd om zo op een vrijdagavond helemaal na ar Zuid-Frankrijk te rijden…’

StreSS uIt Het et uza Johan Roeykens , inspanningsfysio loog ‘ontspannen op de motor’

Bodt, hoofd Prof. dr. Marc De m voor ru nt ce ie revalidat oo st rnissen communicatie aal netwerk ci so ‘Werk en ouden’ gescheiden h

stal door andere op het werk mee ss re st boze t m ko ij ‘Bij m en collega’s of beeld ontevred te en er ob pr je mensen, bijvoor t moment moe t da lijk Op on . rso en pe patiënt ties niet stal zijn die reac kunt relativeren. Mee langrijk dat je be k oo t he is om het ar et Da m d. s bedoel die niet ilie en vrienden m de fa t to op ts n ie ne zo eu st en. Zij kunnen bb he en en k ak er m w werk te arom hou ik s herleiden. Da tie or op pr e ist ju gescheiden.’ privé het liefst

John Leys, apotheker ‘Mails maar één keerr p pe er d r dag ag lezen’ ‘Heb ik het echt druk, dan probeer ik mijn mails maar één keer per dag te lezen. Als ik bijvoorbeeld steriele bereidingen aan het maken ben, kan ik toch pas later reageren en zit ik nodeloos met die mails in mijn hoofd. Voo r dringende zaken moeten mensen maar bellen . Geen tip, maar zeker waar: ik word rustiger als ik merk dat anderen ook wel eens last hebben van stress. Als je zie t dat zelfs de meest rustige collega wel eens zenuwachtig rondloopt, helpt dat relative ren. Of anders gezegd: gedeelde stress is halve stress.’

‘Sinds kort kom ik met de mot or naar het werk – een rit van 50 kilometer – en zo reken ik vanzel f met stress af. Doordat ik me sterk moet conc entreren op het verkeer, de nk ik automat isch niet aan het werk. ’s Av onds kom ik ve el meer ontspannen thuis omdat ik niet m eer in de file hoef te staan. Verder zweer ik bij sport om mij mentaal te ontspannen: ee n half uurtje lopen of een pa ar uur mountain biken.’

Dr. Annelies Janssens, pneumologe ‘Keuzes maken in het leven’ ‘Stress komt vaak voort uit onrealistische verwachtingen. Een perfecte job, de ideale man én een huis dat altijd tiptop in orde is: dat heeft gewoon niemand. Je moet keuzes durven maken. Als de combinatie werk en gezin je zwaar valt, kun je daarover zeuren, of je kunt binnen je mogelijkheden oplossingen zoeken: bijvoorbeeld minder gaan werken of huishoudelijke hulp nemen. Als arts ervaar ik vaak hoe fragiel het leven is. Dan besef je dat je tevreden moet zijn met wat je hebt.’

Alexandra Vermandel, kinesitherapeute ‘Sporten om om je je ge ged dach achtten en te verzetten’ ‘Bewegen is de beste remedie tegen stress. Ik fiets elke dag tegen een flink tempo naar het werk. Daarmee schud ik echt de spanning van mij af. Na zo’n fietstochtje kom ik altijd vol energie thuis, zelfs na een afmattende werkdag. Verder ga ik elke vrijdagavond skiën op borstels. Tijdens het sporten denk je aan andere dingen. Het is trouwens wetenschappelijk bew ezen dat sport goed is voor je mentale gezondheid. Fit zijn maakt je weerbaarder tegen stress. En ook heel belangrijk: een goeie man hebben. Dat helpt ook tegen de stress.’

maguza 033

advertentie

D www.amcogroup.be

DE BESTE K WALITEIT Infr ArooDcABInES - vAn 1 ToT 5 pErSonEn

“ In een gewone sauna krijg je me niet meer in!” Getuigenis van Katrien Pauwels (43) uit Wondelgem Katrien pauwels is 9-voudig Belgisch kampioene kunstschaatsen en nam in de jaren ’80 twee keer deel aan de olympische Winterspelen. competities doet ze niet meer, maar ze geeft nog wel les aan gevorderde schaatsers. “Ik ging vroeger wel eens naar een gewone sauna, maar dat was toch niet hetzelfde. Je moest de verplaatsing maken, je afspraak respecteren... Sinds we thuis zelf zo’n Health Mate infraroodcabine hebben, is er een nieuwe wereld opengegaan. Je kiest zelf je saunamoment, je neemt je

favoriete muziek mee en je kunt je écht ontspannen. De infraroodstralen doen enorm deugd aan je spieren – als schaatser gebruik je ze allemaal! – en ook mentaal kom je tot rust. Het is tegelijk een moment van afzondering en bezinning. De warmte in een gewone sauna is bijna ondraaglijk, het is ‘afzien’. Mij krijg je er alleszins niet meer in. In een Health Mate cabine is het ‘genieten’. Ik neem er 2 à 3 keer per week de tijd voor. Liefst ’s avonds. Als een ritueel voor het slapen gaan. En geloof me, je bent zo rustig en

Meer info? Surf naar www.healthmate.be of bel je dichtstbijzijnde dealer voor een gratis brochure.

ontspannen na zo’n saunabeurt dat ook de kwaliteit van je slaap veel beter is. Je recupereert dus ook veel sneller!”

Worldleader in the Infrared Sauna Industry since 1979

UMME EN

Heilzaam relaxen bij je thuis met een Health Mate® infraroodcabine Een Health Mate® infraroodsessie kan bijzonder heilzaam zijn bij tal van ongemakken: verbetert je algemene conditie verzacht spieren gewrichtspijnen verlicht nek- en rugklachten vermindert hoofdpijn en verjaagt stress verdrijft afvalstoffen uit je lichaam verlicht astma en bronchitis verbrandt calorieën vermindert cellulitis Een klassieke sauna kan deugd doen, maar is lang niet zo efficiënt als een infraroodcabine van Health Mate®. De temperatuur in een Health Mate® infraroodcabine is comfortabel en het effect is groter omdat de infraroodstralen direct op je lichaam

inwerken. Je verliest niet alleen gifstoffen maar je verbrandt ook calorieën. Je lichaam komt tot rust, je spieren ontspannen en al na één beurt voel je je herboren. Geen wonder dat ook topsporters er graag gebruik van maken.

verbetert de bloeddoorstroming verhelpt diverse huidproblemen verbetert je algemene weerstand vergroot je immuniteit Opgelet: raadpleeg steeds je (huis)arts als je een infraroodcabine om medische redenen wilt gebruiken.

“Zeg nooit gewoon ‘sauna’ tegen een Health Mate®!” Dat een regelmatige infraroodbeurt heilzaam is, wist je al. Maar dat er een hemelsbreed verschil is tussen merken en types, wist je misschien niet. Daarom, àls je voor een infraroodcabine gaat, kies dan voor de enige, echte Health Mate®. • Uniek aan een Health Mate® is het gepatenteerd M-type incoloy stralingselement, met een veilige golflengte van precies 7.080 nm. Een bereik dat veel hoger ligt dan dat van andere stralingselementen. • De Health Mate® cabines zijn gemaakt van Western red Cedar.

Een mooi, geurig hout met een natuurlijk oliegehalte waardoor het perfect weerstaat aan zweet. Bovendien weerkaatst dit hout de infraroodstraling. Het blijft ook vormvast bij grote vocht- en temperatuurverschillen. • Health Mate® heeft meer dan 30 jaar ervaring en biedt levenslange garantie (behalve op de radio/cdspeler). • De nieuwste cabines hebben extra stralingselementen ter hoogte van de lage rug én vloerverwarming, voor nog meer comfort.

Meer info? Surf naar www.healthmate.be of bel ons voor een brochure: 03 295 50 25

• Health Mate® is het enige merk dat in haar gamma een cabine met zitbanken op twee niveaus heeft en een cabine voor mindervaliden. • Elke cabine heeft standaard een Blaupunkt radio/cd-speler en een sterrenhemel voor kleurentherapie. • Health Mate® is het enige merk dat het FSC-certificaat kan voorleggen.

Worldleader in the Infrared Sauna Industry since 1979

zorG

veIlIGHeId veIlIGH Een ongeluk zit vaak in een klein hoekje, en ziekenhuizen hebben veel hoekjes. De afgelopen tien jaar groeide wereldwijd de aandacht voor veiligheid in ziekenhuizen. ook het UZA waakt over de veiligheid van de patiënten. van handhygiëne tot verplichte identificatiebandjes: de puntjes moeten op de i.

e staan er niet vaak bij stil, maar toch: elke ziekenhuisopname brengt risico’s met zich mee. Er bestaat een kans dat je aan je verblijf iets over overhoudt dat niets te maken heeft met het probleem waarvoor je werd opgenomen, gaande van een blauwe plek door een val tot een infectie. ‘Je kunt die risico’s nooit helemaal uitschakelen’, zegt Koen De Meester, afdelingshoofd pati patientenzorg. ‘We kunnen echter wel zoveel mogelijk barrières inbouwen om de risico’s te verkleinen.’ Om onveilige situaties te kunnen aanpakken, aan pakken, moet je eerst weten waar cruci de risico’s zitten. Het is dan ook cruciinci aal dat ziekenhuismedewerkers incidenten niet onder de mat vegen, maar afgelo systematisch rapporteren. ‘De afgelopen jaren hebben we op dat vlak een Mees hele weg afgelegd’, vervolgt De Meesaangemoe ter. ‘Medewerkers worden aangemoedigd om elk incident te melden. We proberen de drempel daartoe laag te houden, onder meer door personeel ano de kans te geven een incident anoniem te melden. Nog veel belangrijker is dat we stilaan naar een no blame, no shame-cultuur evolueren. We drukken onze mensen op het hart dat ze een incident ongestraft kunnen rapporrappor teren. Vergissen is immers menselijk.’ 036

en, actie! Incidenten in kaart brengen is natuurlijk niet genoeg. Er moeten ook concrete acties volgen. ‘Zo hebben we belangrijke lessen getrokken uit de rapportage van valincidenten’, haalt De Meester aan. ‘We hebben onder meer elke dienst uitgerust met nieuw fixatiemateriaal. Dat is een soort gordelsysteem waarmee je patiënten tijdelijk aan hun bed vastmaakt, vooral bedoeld voor verwarde personen bij wie de kans op een val heel groot is.’ ‘Ook krijgt elke patiënt bij opname een folder met tips rond veiligheid. Een valpartij schuilt vaak in heel kleine dingen, zoals rondlopen op sokken’, zegt Dirk Maes, projectmedewerker patiëntenzorg. Een ander initiatief is een nieuwe aanpak om een plotse achteruitgang van patiënten nog sneller te detecteren. De Meester: ‘Daartoe introduceren we MEWS, voluit Modified Early Warning Scale. Dat is een internationaal systeem om de toestand van patiënten te beoordelen. Bedoeling is dat de verpleegkundigen heel regelmatig zes parameters bij de patiënt controleren, waaronder ademhaling en hartslag. Op basis daarvan kennen ze de patient een score toe. Vanaf een bepaalde score moeten ze actie ondernemen. Met zo’n gestandaardiseerde aanpak voorkom je bijvoorbeeld dat een minder ervaren verpleegkundige ’s nachts niet naar de arts durft te bellen omdat ze twijfelt aan haar eigen oordeel.’ vraag het aan de infuuspomp Een belangrijke verbetering is ook de introductie van het elektronische medicatiesysteem, nu een paar jaar geleden. Doordat artsen hun voorschriften elektronisch ingeven, is de kans op verkeerde interpretatie

eerSt!

Veiligheid schuilt vaak in heel kleine dingen,

Het UZA-initiatief manifest schone handen kreeg

Elke patiënt moet op elk moment zijn

In het UZA beschikken alle diensten

zoals opletten met scherpe materialen.

een paar jaar geleden nog een overheidsprijs.

identificatiebandje dragen.

over nieuw fixatiemateriaal.

of fout overschrijven nul. Ook om vergissingen te voorkomen zijn er sinds kort de intelligente infuuspompen, die via een afleesschermpje aangeven hoe een medicijn moet worden opgelost. De verpleegkundige hoeft enkel de naam van de medicatie en de dosis in te geven. Verder is het UZA een van de weinige centra die ziekenhuisbreed veiligheidskatheters gebruiken. Een katheter is een buis waarmee bijvoorbeeld vocht en kunstmatige voeding worden toegediend. ‘Een veiligheidskatheter is zo ontworpen dat medewerkers er zich niet aan kunnen prikken. Ook voor patiënten zijn ze beter: door een naaldloos injectiesysteem daalt het risico op infecties’, verduidelijkt Maes. Veiligheid schuilt soms in schijnbaar banale dingen: denk maar aan het identificatiebandje dat elke patiënt moet dragen. Maes: ‘Zo’n bandje voorkomt bijvoorbeeld dat een patiënt een onderzoek krijgt dat hij niet moet krij-

gen. Je hoeft echt niet verward te zijn om dat risico te lopen. Daarom zijn we categoriek: elke patiënt moet op elk moment zijn identificatiebandje dragen. We controleren dat nauwgezet.’ Voor verwarde patiënten die op de dool gaan, een realiteit in elk ziekenhuis, is er de procedure vermiste personen. Als het moet, wordt op korte tijd elke afdeling van het ziekenhuis uitgekamd en verschijnt er op elk computerscherm een signalement. Iedereen moet mee Risico’s verminderen heeft zelden te maken met dure toestellen of grootse ingrepen. Vaak is het een kwestie van iedereen meekrijgen om specifieke, soms heel eenvoudige maatregelen consequent te respecteren. Handhygiëne, de absolute basisvereiste om infecties te voorkomen, is daar een mooi voorbeeld van. De Meester: ‘Op dat vlak leveren we al jaren grote inspanningen. Via campagnes sporen

we onze verpleegkundigen aan om altijd de regels toe te passen: geen horloges of ringen dragen, altijd de handen ontsmetten tussen twee patienten… Een paar jaar geleden kregen we nog een overheidsprijs voor ons initiatief manifest schone handen, een actie om betere handhygiëne te promoten. Zo’n aanpak levert wel degelijk resultaten op. Zo komen in het UZA heel weinig MRSA-infecties voor, een potentieel gevaarlijke ziekenhuisbacterie.’ De Meester vergelijkt veiligheid in ziekenhuizen graag met de veiligheid in de luchtvaart. ‘Ook daar zijn er gigantisch veel buffers ingebouwd, tot en met het weren van vloeistoffen in de handbagage. Met als gevolg dat de luchtvaart vandaag de veiligste vorm van transport is. Daar komt het ook in ziekenhuizen op aan: zo veel mogelijk vangnetten inbouwen om het aantal incidenten tot het absolute minimum te herleiden.’

Koen De Meester maguza 037

zorG

vmedteam Helpt HaïtI overleveN

‘de H

Nood WaS

et V-med-team bestaat uit leden van het UZA en andere ziekenhuizen, aangevuld met (in dit geval) brandweermensen voor de logistieke ondersteuning. Het team is gericht op snelle interventies bij rampen waar eerste medische hulpverlening van groot belang is. Voor verpleegkundige Sophie Janssens was het de eerste keer dat ze in het buitenland op missie ging. ‘Je leert er enorm veel van, maar het was ook zwaar’, zegt ze. ‘Verwondingen die je in het ziekenhuis amper twee keer per jaar tegenkomt, zag je in Haïti

de cIjferS 12 dagen actief op het rampterrein. 13 teamleden (5 artsen, 5 urgentieverpleegkundigen, 3 brandweermannen). 845 patiënten geholpen. 59 ingrepen onder volledige narcose. 1815 wonden verzorgd.

038

dagelijks. Zelfs mensen die al vaak met dokter Beaucourt zijn meegetrokken, waren onder de indruk van de omvang van de ramp.’ Verpleegkundige Davy Crols kan dat bevestigen. ‘Qua aantal slachtoffers was de tsunami van 2004 enigszins vergelijkbaar, maar toen waren de gevolgen verspreid over een enorm gebied. Hier is een stad van 5 miljoen mensen zo goed als van de kaart geveegd. Daardoor werden we in één klap geconfronteerd met de volledige omvang van de ramp. De ontreddering was compleet.’ Improvisatie V-med was een van de eerste teams die in Port-au-Prince aanwezig waren. ‘Normaal is het onze bedoeling om niet in de hoofdstad zelf te werken, maar in de omliggende gebieden’, zegt dokter Beaucourt. ‘Vaak zijn er immers genoeg teams in de hoofdstad en zijn er wat verderop nauwelijks hulpverleners te zien. Maar nu was de nood zo groot dat we onmiddellijk een veldhospitaal hebben opgezet in de wijk Delmas 19.’

Het team had maar een heel beperkte voorraad medische hulpgoederen kunnen meenemen op het transportvliegtuig. Die voorraad slonk in een ijltempo. Daarom nam dokter Beaucourt contact op met een aantal plaatselijke ziekenhuizen, ook al om operatiefaciliteiten te vinden. ‘Dat is een van onze sterke punten’, zegt Sophie: ‘samenwerking met de lokale bevolking en zin voor improvisatie. Andere teams wachten op een opdracht, wij gaan zelf op zoek, en daardoor winnen we enorm veel tijd. Dokter Beaucourt is daar ook geknipt voor. Hij heeft het lef en het doorzettingsvermogen om dingen gedaan te krijgen, en hij kent overal wel iemand die ons kan verderhelpen.’ orde in de chaos Uiteindelijk kwam het team terecht bij het halfingestorte ziekenhuis SaintFrançois de Sales. Enkele slaapzalen en zelfs een operatiezaal waren nog intact, maar er was geen elektriciteit en geen water. De enige overblijvende arts was al 48 uur aan een stuk in het getouw en de meeste medicijnen

columN

Bart Paepen is verpleegkundige op de dienst intensieve zorg. Elke nieuwe werkdag brengt hij de zorg voor patiënten in de praktijk. Een kijk van binnenuit op het reilen en zeilen in het UZA. De verwoestende aardbeving van geheugen gegrift. Nog geen dag

WItte WeldoeNerS

later was het v-Med-team van

‘Wat een rotjob heb jij’, zei ze. En ik gaf haar gelijk.

12 januari in Haïti staat in ieders

dokter Beaucourt en zijn UZA-

Natuurlijk had ze geen gelijk, maar ik knikte. Dit was geen moment voor verzet. We stonden er alle-

medewerkers ter plaatse om de

bei verslagen bij. Tussen ons lag haar stervende

eerste medische hulp te bieden.

monsterdosissen medicatie en een batterij machi-

Groot’

man. Na drie uren reanimeren hielden alleen

nes zijn levenloze lijf nog aan de gang. We hadden

alles gedaan wat in de macht van de geneeskunde ligt, alle intellect in huis aan zijn bed verzameld.

We waren vastbesloten geweest hem niet te verliezen, maar moesten weerloos aanschouwen hoe alles soms niet genoeg is.

Het voelt alsof ik in een verhaal ben terechtgeko-

men waaraan ik niet wil meeschrijven. Dit hoofd-

lagen in een ingestorte kelder. Door die vrij te maken, kon V-Med het ziekenhuis langzaam maar zeker weer opstarten. Eerst werkten de dokters nog in tenten op de binnenplaats, daarna werden de slaapzalen en onder meer ook de radiologieruimte weer bruikbaar gemaakt. ‘Voor mij persoonlijk geeft dat de meeste voldoening’, zegt Luc Beaucourt. ‘Op enkele dagen tijd vanuit de grootste chaos een structuur opbouwen die draait. Na enkele dagen was het ziekenhuis bij wijze van spreken een oase van rust in een ontredderde stad.’ Al was die rust natuurlijk heel betrekkelijk, zegt Davy Crols. ‘Een paar dagen na de aardbeving kwam er nog een naschok. Net toen de mensen weer wat moed kregen. In feite zouden die mensen ook psychologische begeleiding moeten krijgen bij wat ze hebben meegemaakt.’ ‘Anderzijds is het wel opvallend hoe goed de Haïtianen elkaar ondersteunen. Mensen die toevallig naast elkaar in een hospitaalbed zijn beland, gaan elkaar helpen als waren ze familie. Dat zie ik bij ons nog niet zo gauw gebeuren…’

stuk had langer moeten duren. De bladzijde is nog

te wit, het punt nog niet gezet. En te weten dat

ik deze pen bijna acht jaar geleden zelf in handen heb genomen. Bij volle verstand gekozen voor

deze pseudo-rotte job. Paradoxaal genoeg misschien, zonder enig spijt. Ik hoor het u al afvra-

gen: wat drijft die witte weldoeners, wat bezielt hen en waarom? Zijn ze geroepen door de Heilige

Florence, doordrongen van ridderlijke dienstbaarheid of behept met onvervalst altruïsme? Wellicht van alles een beetje.

Ik vraag me trouwens af of echt altruïsme – inzet

voor anderen zonder enig eigenbelang – wel bestaat? Goed doen voor anderen kan immers op allerlei manieren in je eigen voordeel werken. Al

is het maar om een goeie indruk te maken, je reputatie op te krikken, je geweten te sussen of – ik pleit schuldig – er ook iets aan te verdienen. Zelfs

zeggen dat je wel blij wordt bij de gedachte dat iemand beter wordt van jouw hulp, is au fond een egoïstisch motief. Wat het ook zij, voor de hulpbehoevende maakt het niks uit of altruïsme wel

bestaat of niet. Hier is de intentie even ondergeschikt aan het effect. De afloop van het verhaal belangrijker dan de plot. En wij, witte weldoeners, mogen aldoor meeschrijven aan menig happy end. Hoezo een rotjob?

Bart Paepen, verpleegkundige intensieve zorg

bart.paepen@uza.be maguza 039

advertentie

Ontslag uit het ziekenhuis? Landelijke Thuiszorg helpt gezinnen en bejaarden thuis Bel 070/22 88 78 of kijk op www.landelijkethuiszorg.be

advertentie

vacat

vacat jobkrant van UZA verschijnt driewekelijks a.u.b. are weg gooien

Medewerker schoonmaak

Administratief medewerker ICT - 50%

Vanaf oktober 2009 neemt het UZA de schoonmaak in eigen beheer. Hiervoor gaat men over tot de aanwerving van een grote groep medewerkers schoonmaak.

Je verleent administratieve ondersteuning aan de ICT afdeling op het vlak van bestellingen en leveringen (logistiek), opleidingen aan de eindgebruiker, postverwerking, communicatie en personeelsadministratie.

vacat

UZA Topbedrijf

Omdat je voor meerdere diensten werkt, is vergaderen, overleggen en samenwerken met artsen en collega’s vereist. Hiervoor zoeken we iemand met zin voor initiatief, tact, assertiviteit en de nodige teamspirit.

“Teamspirit doet wonderen” lees verder >

Vacatures

Medewerker debiteuren voor administra tief of tec - 75% (tijdelijk)

jobkrant van UZ

Niet op de openbare weg gooien a.u.b.

Edegem

Ziekenhuis Antwe rpen, Wilrijks traat 10, 2650

‘Mijn blik verruimen. Werken en studeren combineren’

van de analy ses behoort ook tot je takenpakk et. Je staat in voor de ontvangst en registratie van monsters. Je bent verantwoo rdelijk voor de regis tratie en het behandelen van klachten.

Ken jij een toekomstige UZA-medewerker?

Evi geniet van de opleidingskansen. ‘Nadat ik mijn bachelor verpleegkunde had behaald, ben ik onmiddellijk een banaba spoed en intensieve zorgen gaan volgen. Ik kreeg de kans hier deeltijds te werken zodat ik de twee perfect kon combineren.’ Uiteindelijk zwaaide Evi af als één van de eerste mentorcoaches van het UZA.

Evi, verpleegkundige:

Op het ogenblik van verschijning van deze vacatUZA waren er geen paramedische vacatures. Surf voor een laatste stand van zaken naar www.uzatrektaan.be.

Vacatures voor paramedici

30/11/09 10:04

Ambitie Wat is het toch dat getalenteerde medewerkers zo aantrekt inom hetverder te gaan op de inspireert als topbedrijf erkenning De die UZA? Misschien is het wel eigen cultuur van wetenschappelijk Op alle niveaus wil het UZA een ambitieuze onderzoek, innovatieveingeslagen methodenweg. en aandacht voor zorgkwaliteit. inspiratie zodat ambitieuze medewerkers voldoende organisatie zijn, Ze zullen ook de extra opleidingen en de persoonlijke groeikansen thuis te voelen. er zichsfeer omwarme wel interessant vinden, vinden net als de onder enthousiaste collega’s.

svoorwaard

score. Daarnaast Ontdek watmum jou aantrekt Promotiekansen en Bedrijfscultuur. in het UZA

ij en eter evalueren “Ik hoop na mijn .” opleiding aan pediatrie.” “Sam de slag te kunn en en met gaan enkele andere op Hogeschool, stagiaires van ga ik de Kare l de Grote clinic. Studente op donderdag 26 nove mber naar n verp legin UZa g comedy optredens van kunn en die avond verschille gratis genieten nde stan Hyfte, the Luna van tics, ...) en kunn d-up comedians (o.a. Joos maken met de t Van en na afloop een informee medewerkers l praatje Info en insch van het UZA .” rijvingen UZA Comedy Clini c: www.uzat rektaan.be

n- en arbeid

svoorwaard

Training en Werksfee

Gunstige loo

.: Hildegard Hermans, Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem

Maar wat het ook is, één ding staat vast: aan de aantrekkingskracht In het UZA van het UZA valt niet te weerstaan. Tijd dus om te ontdekken wat zijn de arbe ids voo van de priv rwaarden van joù aantrekt in het UZA! éziekenhuiz het paritair 004.indd 1 en het uitg comité medisch pers angspunt voo 08530_vacatUZA Surf naar www.uzatrektaan.be voor meer details over onze oneel. r het nietvacatures lees er de verhalen van onze medewerkers. Vacofatu res voor Daarnaast zijn er vergoedi param ngen ed Zo wordt er voor ici onregelm voor 100% toegeken prestaties op zonen feest atige prestaties. dagen een toes d, voor zond pathologisc agprestaties nachtprestatie lag van he anatom een toeslag s een toeslag ie van 26%, Je onth van 35% toes voor lag aalt van en en lab regis voor 10%. Ook een treert bezoekers avonjobkrant tori dprestaties umde dan door of laat hem ofora haar naar website wachtverg Geef deze tech dienstver . een nicusurfen:Je voert aanvragen oedi lenin s ng en g resul (indi (50 hoor taten en wacht bij %) t) en een opro www.uzatrektaan.be in. Je verzorgt de de analyses epvergoe And ere finan ding in funct ciële voordele zijn ie van de werk voorzien. n die het UZA planning en zijn o.a. de een optimale eind aan ejaar de medewerkers premie en de dienstverlening. voordelen zoals toekent geschenkench uitvoeren van Het een leven aanvullenen eque d onderzoek bedrijfscultuur, opleiding Samen één team i.v.m. kwalitatiev verbeteringen training de andere edeelnemende ziekenhuizen achter zich laat.

Alle vacatures op een rij voor

n- en arbeid

Hermans, Univer sitair

V.U.: Hildegard

Ambitie

behaalt het UZA ook een mooie score

op Interne

Niet op de openbare weg gooien a.u

Ontdek wat jou aantrekt in het UZA

voor

Gunstige loo

Elk jaar zijn er opnieuw heel wat UZAmedewerkers die met steun van het ziekenhuis en de collega’s met succes een studie afronden. Evi, verpleegkundige op intensieve zorg, is één van hen: ‘Het zal mijn blik als verpleegkundige alleen maar verruimen’..

Vacature in de kijker Preventieadviseur arbeidsveiligheid

003

Alle vacatu res op een rij

. Extralegale sverzekering, inkomen en een verzekerin een hospitalis UZAg gewaarborgd atieverzekerin g zijn standaar d. Topbedrijf

‘Wat me mete en opviel, wa s dat de collega-ve rpleegkundig en graa UZA g de puntjesEvi, verpleegkundige: op de ‘i’ zette TOPBEDRIJF n.’ ‘Mijn blik verruimen. Werken 2010 en studeren combineren’

Ken jij een toekomstige UZA-medewerker?

UZATopbedrijf

26 novemb er

004

Stage

Naast kansen voor verdere vorming en gunstige loonen arbeidsvoorwaarden geven we ook aandacht aan extra service zoals kinderopvang. Ook niet onbelangrijk is de open, joviale en vriendschappelijke sfeer onder collega’s. Teamspirit doet hier wonderen!

Ze combineerde de opleiding met de master verpleeg- en vroedkunde. ‘Vooral uit eigen interesse. Het zal mijn blik als verpleegkundige alleen maar verruimen. Ik volg de opleiding voltijds wat betekent dat ik twee dagen per week in de les zit. Ik ben dan ook bewust minder gaan werken. Zo’n opleiding vraagt veel investering. Maar gelukkig zit je hier in een omgeving met een schat aan informatie. Je hoeft nooit ver te zoeken.’

Ziekenhuis Antwerpen, Wilrijkstraat 10,

De erkenning als topbedrijf inspireert ons om verder te gaan op de ingeslagen weg. Op alle niveau’s van ons personeelsbeleid willen we een ambitieuze organisatie zijn, zodat ambitieuze medewerkers bij ons voldoende inspiratie vinden om zich thuis te voelen en aangetrokken te worden tot het UZA.

Ontdek wat jou aantrekt in het UZA op www.uzatrektaan.be

of kijk op onze jobsite www.uzatrektaan.be.

UZA: ‘Topbedrijf om voor te werken’

004

Als universitair ziekenhuis investeert het UZA niet alleen in innovatie en onderzoek, maar ook in medewerkers. Als je in het UZA aan de slag gaat, kom je terecht in een topbedrijf dat je uitdaagt om je talenten verder te ontwikkelen. Niet voor niets is het UZA de aantrekkingspool voor talent uit de wijde omgeving.

Ontdek wat jou aantrekt in het UZA

uit de displays in het ziekenhuis

V.U.: Hildegard Hermans, Universitair

Alle vacatures op een rij voor

vacat

Het UZA sleepte dit jaar voor de vierde keer op rij het label “Topbedrijf om voor te werken” in de wacht. Het UZA krijgt dat label na onderzoek van de Corporate Research Federation (CRF), een onafhankelijke organisatie die bedrijven en organisaties kritisch doorlicht. Opmerkelijk is dat het UZA met maximumscores op arbeidsvoorwaarden,

04/09/09 10:49 V.U.: Hildegard Hermans, Universitair Ziekenhuis Antwerpen, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem

Neem ons vacaturekrantje mee

003

Vacature in de kijker Projectleid er ICT

07989_vacatUZA01.indd 1

Geïnteresseerd in een job bij het UZA? Niet op de openbare weg gooien a.u.b.

editie sept 2009

A verschijnt maa hnisch talen ndelijks t Je werkt op de debiteurendewerk administratie. Jeme beheert de er schoon Medisch secretaris maak bent verantwo dossiers inzakeJe verzekerings(-esse) voor het centraal orde lijk voor de uitvo van de scho editie nov 200 aspecten, mutualiteit, opvolging ering onmaak in het medisch secretariaat 9 ziekenhuis. Je volgfacturen, van niet-betaalde ens vastg...eleg werkt de Als medisch secretaris (-esse) sta de hygi Je staat één keer per week in voor procedures en respecteert ënevoors chriften nauw je in voor het typen, verbeteren gezet. Je word de kassa in deinge inkomhal. staat zet voorJeande t ook re werkzaam Binnen de Infra en verwerken van medische aanvullentevan heden, zoals patiënten telefonisch woord structuurgroep sanitaire beno het infrastructuurp leid je ICTverslagen van verschillende digdheden. mbt facturatie. Je zorgt voor de rojecten ten tea verzending beho de verschillen specialismen. Om dit centraal te ider schoon geautomatiseerdemle de diensten binn eve van maak Je rapportee en het UZA. kunnen beheren, is opvolging van facturen.Je stuurt de schoonm rt aan aakploeg aan, Je leidt ICT-infras de ICT-manager Infrastruc en rapportering in verschillende en personee stelt de take lsplanning op Verpleegkundigen truct uurp n/ tuur. / Artsen / Paramedici rojecten en bent en stuurt die verantwoordelij computerprogramma’s belangrijk. nodig. Je cont bij waar k voor het opst roleert en bew realis ellen en uitvo aakt de kwal het werk, stelt tische impleme ofvan Technisch talent eren van iteit verslagen op Administratief ntatietrajecte en rapporteert van leidinggevend n de bijhorend Surf naar www.uzatrektaan.be e documentatie en het opmaken aan je e. Je geeft ople van infrastruc . met drie colle iding en werk Het signalisere tuurbehoeften t samen en verbetertrajec n de organisatie voor meer details over onze vacatures.ga-teamleiders. beho Surfort naar in meer details over onze vacatures. ookwww.uzatrektaan.be preventieadvi tot je takenpakk tenvoor seur arbeid et. sveiligheid Je zorgt er voor dat medewerker UZA Comedy wetgeving betre het UZA de bestaande afvalbehee Clinic ffende arbe r Je staat in voor (Codex,jobkran UZA iligheid nale Arab, Vlarem,t vanidsve het ophalen eft AREI , ...). Je volgt van afval en in het ziekenhui bestaand maandelijks verschijnt de e en nieu vuil linne s. Je zorgt voor we regelgev van het afval het correct sorte n arbeidsveiligh ing betreffend (papier, risico eid op de voet e ren houd afval voor s op. het end , vuilzakken, Vacature Je rapporteert hoofd van de medisch ...). Het proper Interne Dien containerpark houden van st voor Preventie aan en het reinigen het administratief of technisch talent Wat is het toch dat getalenteerde medewerkers zo aantrekt in het . de afvalbakk en behoort tot en ontsmetten van lees verder > editie dec 2009 UZA? Misschien is het wel die eigen cultuur van wetenschappelijk je takenpakket. bereid om wee ker schoonmaak Medewer Je bent kendwerk te onderzoek, innovatieve methoden en aandacht voor zorgkwaliteit. Communicatiemedewerker/ redactie verrichten (in beurtrolsystee de uitvoering voor elijk een m). Je bent verantwoord Ze zullen ook de extra opleidingen en de persoonlijke groeikansen (60 of 70%) Je werkt ziekenhuis. maak in het schoon de van wel interessant vinden, net als de warme sfeer onder enthousiaste van de Je hoofdtaak bestaat uit het herschrijven vastgelegde procedures en respecteert volgens collega’s. in opdracht teksten voor de patiëntenbrochures schriften nauwgezet. Je wordt ook Verpleegkun de hygiënevoor Maar wat hetwerkzaamhe ook is, één ding het UZA. Surf naar ww het aan de aantrekkingskracht zoals vast: den, staat digen / Artsen van de diverse medische diensten in andere ingezet voor w.uzatrektaa tekst van het UZA valt niet te weerstaan. Tijd dus om te ontdekken wat / Paramedici Administratie n.be voor meer det Je kneedt hun teksten tot een begrijpbare van sanitaire benodigdheden. aanvullen / f of Technisc joù aantrekt in het UZA! werk, ails over onz voor de patiënt. Naast het redactionele h talent e vacatures. grafische ak externe en schoonma r interne de aan Teamleide Surf naar www.uzatrektaan.be voor meer details over onze input je geef Vacatures voor Je werkt nauw takenstelt devan aan, ploeg vacatures of lees er de verhalen onze medewerkers. ontwerpers over layout en fotografie. schoonmaak de stuurt Je te paramedici planning op en stuurt die bij waar met hen samen om tot een mooi eindproduct personeels en Surf naar www , kwaliteit van .uzatrektaan.b komen dat als einddoel heeft: een transparante nodig. Je controleert en bewaakt de e voor meer ie naar de aan je details over Op het ogenblik van verschijning van deze vacatUZA waren er geen paramedische vacatures. duidelijke en eenvormige communicat onze vacatures het werk, stelt verslagen op en rapporteert . productie werkt samen Surf voor een laatste stand van zaken naar www.uzatrektaan.be. patiënten. Daarnaast coördineer je de leidinggevende. Je geeft opleiding en van deze drukwerken met diverse drukkers. met drie collega-teamleiders. van de naald Heet Geef deze opvolging jobkrant dan door of laat hem of haar naar de website surfen: Elke 3 maanden sta je mee in voor de l en onthaa opname ker gazine: Medewer www.uzatrektaan.be van het driemaandelijkse patiëntenma patiënten, van n, onthaal het onderwerpe Je staat in voor Maguza. Je bedenkt nieuwe woordelijk fotografie Evi geniet van de opleidingskansen. Of er nu iem familieleden en bezoekers. Je bent verant woont de redactie bij, coördineert de and arts ie‘Nadat ik mijn bachelor verpleegvan patiënten en de opvolging inschrijving bedrijfscultuur, opleiding en, één team verpleegkun voor deSamen Joyce Wouters, en verzorgt in overleg met de communicat dige of tweedejaars kunde had behaald, ben ik ve formaliteiten. training administratie eerstekansen de andere deelnemende van deNaast verpleegkund stage in het boekho verantwoordelijke de eindredactie. voor verdere uder is, UZA. “In het ige, doet voor onmiddellijk een banaba spoed iede reen leeshet > begin was ik ziekenhuizen achter zich laat. het van verder inatie eerst hee eerst projectcoörd vorming en gunstige loonen de voor ft in zenu werk het vak ooit Je staat en intensieve zorgen gaan volgen. wachtig” beke en met echt moeten en de e patiënten, nt ze. “Voor school, vond arbeidsvoorwaarden geven we leren. Dagelijk Ik kreeg de kans hier deeltijds te en eenmalige publicaties zoals het jaarverslag Elk jaar zijn er opnieuw heel wat UZAniet ik heel spannend met poppen s tref je elijk verslag. collega-verple zoals op ”. Wat me mete Ambitie werken zodat ik de twee perfect ook aandacht aan extra service op de UZA-wer jaarrekening en het wetenschapp egku medewerkers die met steun van het en opviel, was dat ndigen graa Als universitair ziekenhuis kvloer je een kleine g de puntjes kon combineren.’ Uiteindelijk de zoals kinderopvang. Ook niet mee fout, De erkenning als topbedrijf op rder ziekenhuis en de collega’s met succes een zoals de e stagiaires “i” zetten. Maa het beletlich investeert het UZA niet alleen daar meteen zwaaide Evi af als één van de eerste k onbelangrijk is de open, joviale tje niet aand op gewezen / Paramed inspireert om verder aan te die één ons / ici oen, studie afronden. Evi, verpleegkundige doe dan word je . Dat is wel goed l voor ogen gkundig in innovatie en onderzoek, mentorcoaches van het UZA. mijn foute / Artsen enn leren en vriendschappelijke sfeer Verplee , wan gaan de ingeslagen weg. hebop . ” t ik ben wil op intensieve zorg, is één van hen: : graa hun “Op de afdeling g uit maar ook in medewerkers. Ze combineerde de opleiding met onder collega’s. Teamspirit doet omstige Op alleep niveau’s toek van ons talent zelf heefh bero Technisc of t tratief ‘Het zal mijn blik als verpleegkundige elke ond Adminis coac de master verpleeg- en vroedkunde. stag er de Als je in het UZA aan de slag h. Hij/zij neem iaire een hierv hier wonderen! kniewe personeelsbeleid willen t je mee opalleen oor opge krijgen. Arab, ‘Vooral uit eigen interesse. Het zal (Codex, maar verruimen’ . . leide kan naleeft eid rond je arbeidsveiligh op gaat,de kom je terecht in een e, volg het einde ook een ambitieuze organisatie zijn, UZA bestaande wetgeving betreffende beter evalueren t je van nabij en mijn blik als verpleegkundige Je zorgt er voor dat hettopbedrijf eid op de voet op. “Ik vacatures. onze hoop arbeidsveiligh over ende details betreff meer na dat je uitdaagt voor .” mijn opleidingSurf naar www.uzatrek taan.be zodat ambitieuze medewerkers en nieuwe regelgevingUZA: ‘Topbedrijf om voor te alleen maar verruimen. Ik volg de aan de slag te Vlarem, AREI, ...). Je volgt de bestaande pediatrie.” “Sam preventie. voor om je talenten verder te kunn dienst bij ons voldoende inspiratie werken’ en met enke en gaan op opleiding voltijds wat betekent dat le andere stagi Je rapporteert aan het hoofd van de interne Hogeschool, aires van de Kare ga ik op dond vinden om zich thuis te voelen ontwikkelen. Niet voor niets is Het UZA sleepte dit jaar voor ik twee dagen per week in de les erdag 26 nove l de Grote clinic. Studente mbe en aangetrokken te worden tot zit. Ik ben dan ook bewust minder n r het UZA de aantrekkingspool verp naar de vierde keer op rij het label leging kunnen UZa comedy optredens van die avond grati gaan werken. Zo’n opleiding vraagt het UZA. verschillende voor talent uit de wijde “Topbedrijf om voor te werken” in s genieten van stan Hyfte, the Luna veel investering. Maar gelukkig zit je tics, ...) en kunn d-up comedians (o.a. Joos de wacht. Het UZA krijgt dat label omgeving. maken met de t Van en na afloop hier in een omgeving met een schat een informee medewerkers na onderzoek van de Corporate l praatje Info en insch van het UZA aan informatie. Je hoeft nooit ver te .” rijvingen UZA Research Federation (CRF), een Comedy Clini zoeken.’ c: www.uzat onafhankelijke organisatie die rektaan.be zo aantrekt in het bedrijven eenmedewerker organisatiesskritisch Wat is het toch dat getalenteerd cultuur van doorlicht. Opmerkelijk is datwetenschappelijk die eigen UZA? Misschien is het wel . zorgkwaliteit Ontdek wat jou aantrekt in voor aandacht UZA met en maximumscores methoden In het UZA onderzoek, innovatievehet zijn de arbe het UZA op www.uzatrektaan.be en de persoonlijke groeikansen arbeidsvoorwaarden, idsvoorwaa opleidingen van d Ze zullen ook de extra op Je bent verantwoordelijk voor de uitvoering van de schoonmaak in het ziekenhuis. Je werkt volgens vastgelegde procedures en respecteert de hygiënevoorschriften nauwgezet. Je wordt ingezet voor aanvullende werkzaamheden, zoals het aanvullen van sanitaire benodigdheden.

2650 Edegem

001

Niet op de openb

Vacatures voor administratief of technisch talent

WItjaS

Als een patiënt nood heeft aan parenterale voeding – dat is voeding die rechtstreeks in de bloedbaan wordt gebracht –, komt de nutritieverpleegkundige in actie.

voeding op voorschrift p

Els Mattheeussen en Conny Wouters, nutritieverpleegkund igen

atiënten die niet genoeg kun-

aangewezen is, krijgen nutritiever-

met 20 % gestegen.

mond, krijgen kunstmatige voeding.

nurses – Els Mattheeussen en Conny Wouters een belletje. ‘TPN blijft een drastische stap. Daarom gaan we altijd na of er geen andere oplossing is’, zegt Els. ‘Als nutritieverpleegkundigen bepalen we verder de samenstelling van de voeding, onder supervisie van de arts. We houden onder meer rekening met de caloriebehoefte, de aandoening, andere medicatie en een eventuele vochtbeperking’, vervolgt Conny. Daarna volgen ze de patiënt verder op, soms ook na het ontslag. Er is namelijk een groeiende tendens om ook thuis TPN te geven. Ook dan nemen Els en Conny de follow-up op zich.

TPN instellen’, zegt Els. ‘We motive-

nen worden gevoed via de

Het meest gekend is sondevoeding: vloeibaar voedsel dat via een buisje in de mond naar de maag gaat. Min-

der bekend is parenterale voeding

of TPN (Totale Parenterale Nutritie). In dat geval wordt de voeding meestal gegeven via een centrale

katheter, een buisje dat in een grote

ader wordt gebracht. Zoiets kan bijvoorbeeld nodig zijn bij een darmobstructie of een ernstige ontsteking van het mondslijmvlies. Als TPN

pleegkundigen – of zeg maar TPN-

unieke job Els en Conny maken deel uit van

het nutritieteam, dat bestaat uit artsen,

verpleegkundigen,

diëtisten,

consulenten en een apotheker. Het heeft een ondersteunende en adviserende rol op het vlak van artificiële voeding en de opsporing en

behandeling van ondervoeding. Dat een verpleegkundige zich enkel met

TPN bezig houdt, is vrij uniek. In de meeste ziekenhuizen is het een bij-

komende taak van de arts. De nood is er nochtans: in het UZA is het aantal patiënten met TPN vorig jaar

‘Onze taak gaat overigens verder dan

ren de verpleeg- en zorgkundigen om opgenomen patiënten op ondervoeding te screenen en voedingsproblemen te melden. Op basis van nieuwe

literatuur worden bestaande TPN-procedures door ons aangepast en geïm-

plementeerd. Ook scholen we ons regelmatig bij en dragen we onze ken-

nis over aan andere verpleegkundigen en studenten. Want ook in dit domein beweegt er voortdurend van alles.’

Sprong in het ongewisse Beiden werkten eerst op een ver-

pleegafdeling. ‘Maar na een aantal jaar wilde ik een andere richting uit.

Toen deze functie zeven jaar geleden vrij kwam, ben ik er meteen op afge-

gaan. Een sprong in het ongewisse’, vertelt Els. Vooral in het begin miste

ze een beetje het patiëntencontact en het gevoel in een besloten team te werken.

Conny: ‘We moeten tegelijk assertief

en diplomatisch zijn, want we komen op verschillende verpleegeenheden advies geven. Gelukkig kent iedereen

ons intussen goed.’ Vandaag hebben ze helemaal hun draai gevonden in hun job. Els: ‘Je kunt je profileren en

specialiseren binnen deze functie. En het is ook heel zelfstandig werk.’

maguza 041

zorG

tIjdelIjk tHuIS IN ter Weyde Een ziekenhuisopname stelt de familieleden of vrienden van

patiënten wel eens voor praktische problemen. vooral voor wie veraf woont of niet meer goed te been is, is een dagelijks bezoek niet altijd evident. Ter Weyde, een gastenverblijf op een boogscheut van het UZA, biedt de oplossing.

en tijdelijke thuis en waar nodig een luisterend oor voor de naasten van gehospitaliseerde patiënten: dat biedt gastenverblijf Ter Weyde, gelegen op amper 200 meter van het UZA. Na inschrijving komt en gaat u hier vrij, en logeert u zolang dat nodig is. Een maximale verblijfsduur is er niet in Ter Weyde, wel wordt het aantal gasten per patiënt beperkt. Logisch,

INfo

want de vrijstaande woning telt maar 11 kamers en 20 bedden. Dankzij de inzet van een twintigtal vrijwilligers hoeft logeren in Ter Weyde niet veel te kosten: per nacht betaalt u slechts 15 euro. In ruil daarvoor krijgt u een eenvoudige, maar nette slaapkamer en elke ochtend een lekker ontbijt. Zelf warme maaltijden bereiden kan in de keuken. Voor een babbeltje met andere gasten kunt u terecht in het salon (met tv) of aan een van de tafeltjes in de gemeenschappelijke ruimte. Helpende handen ‘Zeker bij slecht winterweer lopen de aanvragen binnen. Vooral van mensen die buiten de provincie wonen, die minder mobiel zijn of uit andere landen en continenten komen. Het is vaak puzzelen om alle logees te slapen te leggen, maar meestal vinden we

wel een oplossing’, zegt Magda Walgraeve. Zij ging zeven jaar geleden, net als haar echtgenoot, als vrijwilligster aan de slag in Ter Weyde. ‘Ik werkte toen halftijds en zocht een nuttige invulling voor mijn vrije tijd. De dankbaarheid die ik dag na dag ervaar, blijft mijn voornaamste drijfveer. Naasten van patiënten komen hier tijdelijk thuis en zijn blij dat er ook eens iemand naar hèn luistert.’ Om het verblijf van de gasten nog aangenamer te maken, zal het huis binnenkort een grondige renovatiebeurt krijgen. De ontbijtruimte wordt verdubbeld en de keuken volledig vernieuwd.

Gastenverblijf Ter Weyde, Edegemsesteenweg 240, 2610 Wilrijk, T 03 440 48 18. Er is een verantwoordelijke aanwezig op ma t/m do van 10 tot 12 uur, van 14 tot 16 uur en van 20 tot 21. 30 uur, op vrijdag van 10 tot 12 uur en van 14 tot 16 uur, op zaterdag van 10 tot 12 uur en op zonen feestdagen van 20 tot 21.30. Tarief: 15 euro per nacht per persoon, inclusief ontbijt.

042

advertentie

Randstad Belgium nv, VG. 458/BUOSAP, B-AA04.053

werken waar en wanneer je wil?

Bij Randstad Medical werk je op jouw ritme. Op de afdeling of de dienst die jij verkiest. Bij onze consultants, die een (para-)medische achtergrond hebben, vind je een luisterend oor voor al je wensen. Zij luisteren naar jou, begrijpen je behoeften en vinden de opdrachten die je echt wil. Kortom, ze zijn er voor jouw zorgen. Randstad Medical is dé marktleider op het vlak van uitzendwerk binnen de gezondheidssector. We zoeken continu verpleegkundigen en paramedisch personeel voor zowel tijdelijke als vaste jobs of om bij te werken.

Randstad Medical is er voor jouw zorgen!

Zoek je een toffe job in de gezondheidszorg? Heb je al een job en wil je wat bijverdienen? Of zoek je naast je studies een leuke studentenjob? Kom dan snel naar ons kantoor in Antwerpen (Frankrijklei 26), mail naar medical_antwerpen@randstad.be of bel naar 03 201 14 95. Surf naar www.randstad.be voor meer informatie en het ruime aanbod vacatures voor verpleegkundigen.

medical advertentie

Ergonomie in Bestform Perfect zitcomfort met alle functies

Smal Medium Large

Ergonomische... Relaxzetels - Massagezetels - Zero-gravity relaxen - Slaapcomfort - Bureaustoelen - enz.. en dit voor ieders budget. OPEN: woe t.e.m. zat 10 - 18 u en elke eerste zondag van de maand Overige dagen gesloten of welkom na afspraak

Kasteeldreef 149 - 2970 Schilde Tel.: 03-354 43 88 - info@ergoform.be

Mogelijkheid tot vrijblijvende presentatie aan huis www.ergoform.be

ThyssenKrupp

advertentie

Verhuizen… dat nooit!

Ja, stuur mij uw GRATIS documentatie

Alle verdiepingen weer bereikbaar

NAAM: VOORNAAM: Vraag vrijblijvend informatie

0800 94 365 - GRATIS

Overal in België - 24u/24u! Esthetisch en discreet! Eigen fabricaat!

ADRES:

TEL.: www.monolift.be ook voor smalle trappen

UZA

Trapliften - Huisliften ThyssenKrupp Monolift - Kaleweg 20 - 9030 Gent - Fax 09 216 65 75 - info@monolift.be - Regionale centra: 02 217 37 84 - 03 239 21 43 - 011 25 25 43 - 09 216 65 65 - 050 34 54 50

puzzel

puzzel & WIN! 1

belse stad 12 binnenkort – limited – torenkraai – uitvlucht 13 ter wille van – nikkel – Europese RadioUnie – te koop – onhartelijk 14 wijnsoort – geest – neon 15 afgemat – weldadig – uitroep van pijn – regelmaat 16 geheugenverlies – elektronisch röntgenapparaat

2 3

4 5

7 8 9 10

verticaal 1 natte doek als heelmiddel – voorbehoedsmiddel 2 askruik – lady – lichaamsdeel – onder andere 3 klein ventje – brandgang – uitermate (Lat.) – belemmering 4 knaagdier – slotwoord – una corda – ongaarne 5 grondtoon – stofwisseling 6 oplawaai – vloeibare mest – claim 7 elasticiteit – mondeling – Gelderse gemeente – Chinese maat 8 dokter – bevroren water – deciliter – boven – verstand 9 kistje – mond-op-mondbeademing 10 zeilvaartuig – Romanum Imperium – plus – gebalk – stap 11 botontkalking – handigheidje 12 lekkere geur – radium – sneeuwlat 13 Gazet van Antwerpen – boksterm – per maand – uitgeversmaatschappij – vat 14 Engelse graaf – honingdrank – stuk – radon 15 achter – onmeetbaar getal – ongebleekt – slot 16 hygiëne

12 13 14

16 1

Horizontaal 1 badplaats – hardlopen als ontspanning 2 zwaardwalvis – primair woud – onduidelijk 3 met name – Osmaan – kerkmeubel 4 hoofddeksel – kijkbuis – keurmerk – daar – Leipzig (afk.) 5 mastbalk – godin der dageraad – damp – geliefde van Zeus 6 Nederlandse kaas – vetgezwel 7 aansporing – echtgenote – verstreken – gelofte 8 geldstuk – roofkarpertje – tegenslag 9 gevangeniskamer – paling – reusachtig – muzieknoot 10 muziekinstrument – oneven – société anonyme – vlaag 11 ziektetoestand gekenmerkt door onweerstaanbare neiging tot slapen – bij1

doe mee eN WIN! Heb je het letterwoord ontdekt? Mail het dan voor 1 juni 2010 naar maguza@uza.be of stuur een briefkaart naar Maguza, UZA – afdeling Communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem en maak kans op één van de vijf Vivaboxes-cadeaubonnen.

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

044

v e T Z U U r G e r i A T e r

i T A L D e n e T o e T e L e n i r i2 n e e n e T L T o A s7 n X i T T A P P A i r A K o T A o n G o L L A

i T e i D U i n o n4 T e K G e e v e r L i e P P e n o r Z L s D o T A G o K e D K s6 U s T e v e e T o r

C Y s T A r s o A L i e o n Z L e G T3 H U i s i e s P o i o n i v M T U r e e5 r o T T r i A L e e C H o s K A D T A P r e e r K e n r o U D P A T i e n

e C H o G r A F1 i e L i G H T

oploSSING maGuza 79 Fitness – An Van den Bogaert, Godelieve Teughels, Germaine Van Rompaey, Frans Balder Marion, A. Vermeersch

columN

Annemie Peeters is radiojournaliste en columnist, maar ook mama, partner, dochter, vriendin. Met twee voeten stevig in het leven heeft ze het in haar column over gezondheid, ziekte, lief en leed.

zIekteBrIefje

ier keer per jaar mogen ze zomaar ziek worden, de kinderen.

Zomaar, dat wil zeggen: zonder doktersbriefje, niet doodziek dus,

geen Mexicaanse griep (de kans is ook klein) en ook geen been gebroken. Maar overgegeven die nacht of hoofdpijn ’s morgens, daar ga je niet

van dood, daar hoef je niet mee naar de dokter. Ouders mogen in die gevallen zelf een briefje schrijven. Er staan er vier van voorgedrukt in de

schoolagenda: ‘mijn kind was niet op school wegens….’. Op de laatste

stippellijn moet je dan de ziekte invullen. Maximaal vier keer per jaar. Ik vind dat een duidelijke regel.

Toch heb ik onlangs zwaar zitten zuchten over dat briefje. Eén van

mijn zonen was thuisgebleven van school, met mijn permissie. Toch zat ik ’s avonds voor de stippellijn en wist ik niet wat ik moest invullen. Dat kwam zo:

Een goed half jaar geleden is er bij ons inge-

broken en dat was een beetje mijn schuld, want ik was vergeten de buitendeur in het slot te

draaien. Sindsdien heb ik een huisveiligheidsmaatregel uitgevaardigd, namelijk de verplich-

ting om te allen tijde de sleutel twéé keer om

de grote chaoot vond zijn sleutel nergens terug.

te draaien in het slot, om zeker te zijn dat de deur goed dicht is. Omdat je maar evidenties kweekt via de eindeloze herhaling van goeie gewoonten,

moet de deur ook op slot als je maar heel even weggaat. Dicht is dicht. Ik ben ’s morgens de eerste die het huis uit gaat. Twee keer draaien

en dan ben ik gerust. Een dikke twee uur later volgt de kleinste en de stiptste zoon, die altijd op tijd vertrekt en altijd de deur sluit.

De laatste die thuis weg is, is de grootste zoon. Minder stipt en altijd op

het nippertje op tijd op school, maar een kind is een kind en dat kun je niet veranderen. Hij is het één keer vergeten, voor de rest heeft ook hij

steevast de deur in het dubbele slot gedraaid. Wat voor een warhoofd als hij toch getuigt van groot plichtsbesef.

Eergisteren belde hij. Het was vijf minuten voor de school begon en

mijn grote chaoot was nog thuis. Hij was zijn sleutel kwijt. Broer was vertrokken en had als altijd de deur gesloten. Grote zoon had al zijn

zakken en zijn kamer afgezocht. Niks gevonden. Hij kon er niet meer uit. ‘Dan kun je niet naar school’, schrok ik. ‘Nee’, deed hij niet eens spijtig.

Ik kon er ook niet voor van Brussel komen.

Zoon zat de hele dag opgesloten in ons huis. De sleutel vond ik ’s avonds

terug, tussen een spleet van de zetel in het donker daarachter gevallen.

Toen moest ik dus dat briefje voor de school invullen: ‘Mijn kind was

niet op school wegens… gevangen gezeten’.

Annemie maguza 045

advertentie

INfo

tot uW dIeNSt Nuttige telefoonnummers » algemeen nummer UZA: T 03 821 30 00 » onthaal en opname: T 03 821 31 01 » patiëntenbegeleiding: T 03 821 37 00 (maatschappelijk werk, vrijwilligers, intercultureel bemiddelaar, transfercoördinator, levenbeschouwelijke begeleiding, tolken en tolken Vlaamse gebarentaal) » ombudsdienst: T 03 821 31 60 » inlichtingen facturen: T 03 821 31 28 » mobiele medische urgentiegroep: T 03 821 38 06 » school in het UZA: T 03 821 58 86

Spectrum lezINGeN reekS Activiteiten voor jong en oud onder het motto wetenschap, onderwijs een cultuur hand in hand.

hoogleraar dermatologie UZA Brandwonden – chirurgie – een nieuw leven Dr. Cynthia Lafaire, Hoofd

De lezingen hebben telkens plaats in

brandwondenkliniek Stuivenberg

de namiddag van 14u15 – 16u45 op

Antwerpen

de Campus Drie Eiken – Gebouw Q,

kinderopvang de Speelvogel In de kinderopvang zijn kinderen van patiënten en bezoekers van harte welkom. U vindt De Speelvogel in de rechtervleugel op het gelijkvloers. Pijlen vanop de parking wijzen de weg. Meer info: T 03 821 38 87 Gastenkamers ter Weyde Wilt u in de buurt van het ziekenhuis overnachten, dan kunt u terecht in onthaaltehuis Ter Weyde. Vrijwilligers bieden er een eenvoudig maar warm onthaal aan een billijke prijs. Ter Weyde bevindt zich op 200 meter van het UZA (Edegemsesteenweg 240, 2610 Wilrijk). Voor meer info: T 03 440 48 18 Winkelgalerij In de inkomhal vindt u: » de cafetaria, in de week open van 8.30 tot 20 uur en in het weekend van 12 tot 20 uur » een broodjeszaak, in de week open van 9.30 tot 14.30 uur » enkele shops (bloemen, geschenken, voeding, lectuur enz.) in de week open van 8 tot 20 uur, zaterdag van 10 tot 19 uur, zondag van 13.30 tot 19 uur » een bankautomaat

Universiteitsplein 1, te Wilrijk.

donderdag 29 april 2010 (auditorium Promotiezaal)

di 20 april 2010

Steeds beter gaan kijken –

(ipv do 22 april –

wat zie ik na cataractoperatie?

24 uur studentenloop UA)

Prof. dr. Marie-José Tassignon,

Met alle Chinezen maar….

Universitair Ziekenhuis Antwerpen,

en wat met hun renminbi?

Hoofdgeneesheer en hoofd dept.

Prof. dr. Marc BoSTYN, Universiteit

ophthalmology

Antwerpen Management School

Use your eyes!

UAMS – onderzoeksgroep

Gebruik uw ogen… zie!

management

Marijke Seresia, Artesis Hogeschool, freelance persfotograaf,

do 6 mei 2010

studiofotograaf

Eiwittechnologie en proteoom analyse en waarom elk levend

dinsdag 4 mei 2010

organisme niet zonder kan

(auditorium Promotiezaal)

Dr. Sylvia DEWILDE, Faculteit

Drugs… blow your mind away!

Biomedische en Diergeneeskundige

Zintuigen onder invloed

Wetenschappen – onderzoeksgroep

Prof. Dr. Guido van Hal, Faculteit

eiwitchemie

Geneeskunde UA, Epidemiologie en Sociale Geneeskunde, Medische

restaurant Het restaurant vindt u op -1 op het einde van de bezoekersgang. Het is elke dag open van 12 tot 14 uur.

colofoN

do 20 mei 2010

sociologie & gezondheidsbeleid,

Massaspectrometrie – het

voorzitter UWiD Universitair

uitrafelen van moleculen

Wetenschappelijk Instituut voor

Prof. dr. Filip LEMIErE, Faculteit

Drugproblemen

Wetenschappen – Chemie, proteomics en massaspectrometrie UA

Woensdag 12 mei 2010 (auditiorium Promotiezaal)

Maguza – driemaandelijks tijdschrift van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen – jaargang 22, april 2010 – Redactieadres: UZA, afdeling Communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem, communicatie@uza.be – Verantwoordelijke uitgever: Johnny Van der Straeten – Hoofdredacteur: Ann Segers – Redactiesecretariaat: Françoise Lippevelt – Redactieraad: Patrick Cras, Annick Deckers, Anneleen De Vos, Bart Paepen, Geert Roeyen, Ann Segers, Elke Smits, Paul Van Aken, Miranda Van De Wiele, Kris Thieren – Redactie & realisatie: Jansen & Janssen Uitgeverij, www.jaja.be – Fotografie: Eric De Mildt – Illustratie p. 18: Debora Lauwers – Kruiswoordraadsel: Freddy Roegiest – Reclameregie: Little Joe, www.littlejoe.be – De inhoud van de advertenties valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheidvan het UZA www.maguza.be 046

do 27 mei 2010

(do 13 mei is o.H.Hemelvaart)

Geldzorgen. Wat u eigenlijk (niet)

Synthetische echolocatie en

wou weten over beleggen.

robotvleermuis (sonar bat)

Prof. dr. Jan ANNAErT, Faculteit

Prof. ir. Herbert Peremans,

Toegepaste Economische

UA Faculteit Toegepaste

Wetenschappen

Economische Wetenschappen, Dept. Milieu, Technologie en

donderdag 1 april 2010

Technologiemanagement, Active

(auditorium Promotiezaal)

perception lab

De huid – ons grootste orgaan,

De stilte doorbroken: over

grens tussen uitwendig en

oorsuizen en cochleaire

inwendig milieu… met zo veel

implantatie

functies

Prof. Dr. Paul van de Heyning, UA,

Prof. Dr. J. Lambert, diensthoofd en

decaan Faculteit Geneeskunde

advertentie

VOETCENTRUM ERKEND ORTHOPEDIST RIZIV 16/10596/19/131

10% korting

op vertoon van deze advertentie t.e.m. 30/06/10 BIRKENSTOCK • TATAMI • WOLKY • EL NATURA LISTA • THINK • VABEENE LIVINGSTONE • SOFTCLOX • VERHULST • DUREA • BIRKI’S • XSENSIBLE • HARTJES ROCKPORT • FOOTPRINTS • BRAKO • VITAL • FOOTNOTES • PAPILLIO

• TRENDY COMFORTSCHOENEN OOK VOOR LOSSE STEUNZOLEN • VOETVERZORGING

• VOETREFLEXOLOGIE • DIABETESSCHOENEN • DIGITALE VOETANALISE

GROTE KEUZE AAN BEROEPSSCHOENEN VAN “ALPRO BY BIRKENSTOCK” Antwerpsestraat 158 2640 MORTSEL Tel.: 03/844 64 29

Chr. Pallemansstraat 2 2950 KAPELLEN Tel.: 03/664 84 25

www.voetcentrum.be

Oude Koornmarkt 52 2000 ANTWERPEN Tel.: 03/294 60 03

GeHolpeN?

kunst S

ophie heeft al twintig jaar extrin-

sieke allergische alveolitis. Door

bepaalde

omgevingsstoffen,

waar-

onder schimmels, ontsteken haar longblaasjes. Daardoor is ze snel ver-

Sophie vandermeulen (47) is moeder van drie, beeldend kunstenares en chronisch longpatiënte. ‘In het UZA word ik niet louter als patiënt, maar ook als vrouw en moeder gezien’, vertelt ze.

als derde long genas ik sneller. De opname van drie

Mijn derde long heb gedoopt. Rond

weken had ik ervoor over.’

dat thema heb ik allerlei werken

van opleiding, echter nooit belet

je job of je longen

en objecten. Voor mij was dat een

bleef lang voltijds werken, trok met

sens heb ik veel steun. Zij was het

moeid en moet ze dagelijks cortisone slikken. Dat heeft Sophie, econome

om een boeiend leven te leiden. Ze

‘Aan mijn longarts dr. Annelies Jans-

man en kinderen voor vier jaar naar

die me aanraadde mijn stresserende

China en Maleisië en is de laatste jaren gepassioneerd met kunst bezig.

Door haar ziekte moet ze wel uitkijken. Zo zijn haar huid en botten vrij kwetsbaar door de cortisone.

‘Vorige zomer hield ik aan een

banale val van mijn fiets een gapende

wonde aan mijn been over. Die werd genaaid, maar een paar weken later

was de wonde volledig ontstoken. Via wondzorgverpleegkundige Sonja Vlayen kwam ik bij vaatchirurg dr.

job als leerkracht op te geven. Ik

moest vooral proberen mijn resterende longfunctie te behouden, en dat viel niet te rijmen met die job. En

toen mijn ziekte voor spanningen in

mijn relatie zorgde, nodigde ze mij samen met mijn man uit voor een

gesprek. Sindsdien pakken we som-

mige dingen anders aan. Zo doe ik

ken. Tijdens mijn opname vond ik al dolend in en rond het ziekenhuis

inspiratie en materiaal voor mijn kunstwerken. Intussen is er een ten-

toonstelling geweest, en verkoop en verhuur ik regelmatig werken. Zo

vloeien er uit mijn ziekte toch positieve dingen voort.’

INfo sophievandermeulen. wordpress.com

wat minder vermoeiend is voor mij.

Intussen heb ik een fantastische

uitlaatklep gevonden in de kunst.

Een maand later zouden we met het

ziekte een project uitgewerkt, dat ik

hele gezin naar de Verenigde Staten

manier om mijn ziekte te verwer-

nu boodschappen via het internet,

Chantal Vandenbroeck terecht. Die

maakte de wonde operatief schoon.

gemaakt, voornamelijk schilderijen

Ik volg academie en heb rond mijn

vertrekken. Dat wilde ik in geen geval

annuleren.

Gelukkig

zocht de chirurg mee naar een

oplossing.

Dankzij

een speciale behandeling waarbij de wonde permanent met een vacuümpomp

werd

oproep!

gezuiverd,

Hebt u ook iets bijzonders meegemaakt in het UZA? Laat het ons weten via maguza@uza.be