52
Biografie
53
De Vlaamse periode (1956-1970) door: Chiene Vos
Naarmate hij ouder werd, vond Jaap steeds minder inspiratie in zijn eigen omgeving. Hij was nu 30 jaar en trok steeds verder het land in op zoek naar het ‘echte’ boerenleven. Iets wat in het naoorlogse Nederland steeds moeilijker te vinden was. Niet alleen monumentale gebouwen vielen ten prooi aan industrialisatie en verstedelijking, maar ook de typisch Hollandse vergezichten, klederdrachten en oude gebruiken verdwenen. Ook in zijn eigen woonomgeving zag Jaap dit in rap tempo gebeuren en leek hij extra gemotiveerd om alles vast te leggen wat nog oorspronkelijk was. Maar toen hij tijdens een autotocht in 1956 de grens overstak naar Vlaanderen, ging er voor hem een wereld open. In het minder welvarende Vlaanderen was nog wel veel van de authentieke sfeer in oude stadjes en dorpen bewaard gebleven. Dit was Jaaps ideale wereld en bovendien ook het land van zijn grote held Pallieter. In de Teekenboeken beschreef Jaap in Pallieterse woordvondsten alles wat hij toen onderweg in zich opnam: de schilderachtige stadjes, boerderijtjes, kruiswegkasten en – typisch Jaap – een interessante markt met varkens. Tot Jaaps teleurstelling overnachtte het gezelschap niet in Lier, maar in het nabijgelegen Mortsel. Daar kreeg Jaap van de hotelier twee boeken van Timmermans cadeau: de roman Boerenpsalm en de biografie van een door de familie Oudes zeer gewaardeerde kunstenaar Adriaan Brouwer.39 Nu Jaap zijn Pallieterland had ontdekt was hij er niet meer weg te slaan. Al in juli van hetzelfde jaar keerde hij terug en hij vroeg Niek Reek om met hem mee te gaan. Twee dagen waren de vrienden in Zeeland en vervolgens reisden ze naar Lier.
Hotelkamer in Lier, schets voor latere tekening. 1955.
Daar maakte Jaap als herinnering een alleraardigste voorstelling van de hotelkamer waar ze logeerden. Niek leest in de stoel een boek met een omgekeerde kaft, terwijl Jaap voor het raam in zijn schetsboek het mooie, in het oranje maanlicht badende Belfort probeert vast leggen. Op het grote schilderij aan de wand is een zaaiende boer afgebeeld met in grote letters de tekst Boerenpsalm, een van Jaaps unieke directe verwijzingen naar boektitels die hem dierbaar waren. Een heel bijzondere gewoonte die bij geen enkele andere kunstenaar zo direct is terug te vinden.
39 Het ging hier om Timmermans postuum uitgebrachte biografie van de schilder Adriaan Brouwer (1948).Teekenboeken, pag. 25, 26 april 1956.
Jaap Oudes met Nico Reek in een hotel in Lier. Kleurpotlood 38x46 cm. 1955.