DE STANDAARD
28 BINNENLAND
ZATERDAG 13, ZONDAG 14 JUNI 2009
HET BEGINT MET EEN DAGJE THUISBLIJVEN: HARDLEERSE SPIJBELAARS
DE JONGENS DIE NIET WORDEN GEMIST De stad Antwerpen heeft het meest doortastende anti-spijbelbeleid van het land. Toch glippen sommige hardnekkige spijbelaars door de mazen van het net. De ouders zitten met de handen in het haar. JAN BOSTEELS
Samen met haar zoon JuanCarlos wacht Fanny ons op in haar kleine, kraaknette appartement in Deurne. De zestienjarige Juan-Carlos heeft al een half jaar geen voet meer op school gezet. ‘Wat moet ik doen als mijn zoon niet meer naar school wil?’ vraagt Fanny; dreigen, smeken en straffen kunnen niet baten. Juan-Carlos telt het op zijn vingers na. Hij heeft in zijn jonge leven niet minder dan tien scholen versleten. Sinds november blijft hij gewoon thuis. Hoe is het zover gekomen? ‘Ik kon niet meer volgen op school’, zegt hij. ‘Er waren leraren die een pik op mij hadden. En sommige klasgenoten lachten mij voortdurend uit.’ Juan-Carlos is een van de circa honderd leerlingen in het Antwerpse secundair onderwijs die dit schooljaar meer dan vijftig dagen niet naar school zijn geweest. Zij zijn de hardleerse gevallen waarop het spijbelbeleid van de stad Antwerpen vooralsnog weinig vat heeft. De spil van dat beleid is het Centraal Meldpunt (CMP), een netoverschrijdende structuur van het CLB (Centrum voor Leerlingenbegeleiding) die sinds 2003 spijbelgedrag registreert. Antwerpen is streng: de Vlaamse norm om te worden geregistreerd als spijbelaar ligt op 30 halve dagen, in Ant-
werpen doen ze dat al vanaf 10 halve dagen ongewettigde afwezigheid. Het CMP beperkt zich niet tot statistieken maken, maar speelt een coördinerende rol in een netwerk van CLB’s, hulpverlening, jeugdbrigade, parket en opvangprojecten. Wat zijn de belangrijkste redenen om te spijbelen? Spijbelambtenaar Sofie Van de Velde, coördinator van het CMP, somt op: ‘Het gaat vaak om kinderen die zich niet goed voelen in hun school of richting, soms is er zelfs sprake van een echte schoolfobie. Een prioritaire doelgroep in het spijbelbeleid zijn de gedemotiveerde jongeren. Spijbelaars hebben vaak ook te maken met een problematische opvoedingssituatie.’ Is er bij de gedemotiveerde JuanCarlos sprake van een problematische opvoeding? Zijn moeder slaagt er alvast niet in de jongen weer naar school te krijgen. Toen Fanny erachter kwam dat JuanCarlos spijbelde, hield ze hem thuis. ‘Ik heb liever dat hij hier zit dan dat hij in het park of op straat rondhangt en met de verkeerde mensen optrekt’, zegt ze. Dus brengt Juan-Carlos elke dag vele uren achter de tv en de computer door en houdt hij zich onledig met gamen, films kijken en chatten. Van elf uur ’s avonds tot zeven uur ’s ochtends gaat de stroom op de kamer van zoonlief uit. Daardoor behoren zijn nachtelijke ga-
mesessies tot het verleden. Als we vragen of het urenlang gamen de aanleiding was voor zijn schoolmoeheid, schudt Juan-Carlos van nee, maar zijn moeder denkt er anders over. De Belgische schoolcarrière van Juan-Carlos is nooit erg succesvol geweest. Hij kwam op jonge leeftijd met zijn ouders vanuit de Dominicaanse Republiek naar België. Als hij zijn tien scholen overloopt, volgen de verhalen over incidenten, ruzies en misverstanden elkaar op. De jongen kreeg geen goede basis in de lagere school, leerde zelden of nooit zijn lessen en maakte nooit huiswerk. ‘Tot het vijfde kon ik nochtans perfect volgen’, beweert JuanCarlos. ‘Maar toen er Frans bij kwam, lukte het niet meer. Voltijds onderwijs is niets voor mij. Ik ben een jaar teruggekeerd naar de Dominicaanse Republiek en daar was er geen enkel probleem. Je hebt er maar halve dagen school. Daarom wil ik volgend jaar informatica studeren in het deeltijds onderwijs. Informatica boeit me. Als ik niet aan het gamen ben, durf ik wel een hele pc uit elkaar te halen en weer in elkaar te zetten. Ik heb ook heel wat boeken over computers.’ Fanny is sceptisch. ‘Ik ben het afgelopen jaar van de ene depressie in de andere gesukkeld. Mijn grens is bereikt. Ik ben aan het overleven. Zo kan het niet langer’, zegt ze. Juan-Carlos heeft nooit begeleiding gekregen om zijn
Kinderen spijbelen vaak omdat ze zich niet goed voelen in hun school of
schoolproblemen op te lossen. Fanny volgde wel een ouderstage, een initiatief van de Antwerpse Dienst Alternatieve Maatregelen, kortweg Adam. Die organisatie begeleidt sinds tien jaar delinquente jongeren. Eind vorig jaar kwam er een werking bij rond spijbelaars en hun ouders, die in maart werd opgedoekt. Oorspronkelijk waren ouderstages bedoeld voor ouders van minderjarigen die criminele feiten pleegden. Bij gebrek aan succes werden die stages in Antwerpen aan ouders van hardnekkige spijbelaars gegeven, maar dat werd op bevel van minister Veerle Heeren stopgezet. De kans dat de ouderstages een vervolg zullen krijgen, is miniem. ‘De minister is nooit een grote voorstander geweest van het idee van ouderstages’, klinkt het op het kabinet. ‘Voor
Fanny: ‘Ik heb liever dat mijn zoon thuis zit dan dat hij in het park of op straat rondhangt en met de verkeerde mensen optrekt’
ons is dat niet de juiste aanpak. Wij verkiezen de weg van de preventie: voorkomen is beter dan genezen.’ Na zes maand thuis rondhangen kwam er alsnog een oplossing voor Juan-Carlos. Sinds een week volgt hij een Persoonlijk Ontwikkelingstraject bij Arktos, een vormingscentrum dat jongeren helpt hun leven weer op de rails te zetten. Van dinsdag tot vrijdag werkt hij er tijdens de schooluren aan zijn toekomst. UITSLAPEN
Het kan gebeuren dat ouders niet op de hoogte zijn van het feit dat hun kind spijbelt. Dat is het geval met de ouders van de zestienjarige Sercan. Na een resem problemen op zijn vorige school is hij ingeschreven in het deeltijds onderwijs als schrijnwerker. Sercan gaat al zes maanden niet meer naar school, maar wordt op eigen vraag begeleid door jongerencoach Brahim. Die begeleidt risicoleerlingen uit het beroepsonderwijs, samen met zijn vijf collega’s van het Antwerps Minderhedencentrum de8. De jongerencoaches zijn vertrouwenspersoon, bemiddelaar, adviseur, hulpverlener, jeugdwerker en conflictmanager ineen.