Proram dzienny: 10.04, Paria

Nr/â„–

6

Stanisław

Moniuszko Paria

Organizacja / Organisation: Elżbieta Penderecka Prezes Zarządu Stowarzyszenia im. Ludwiga van Beethovena, Dyrektor Generalny Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena President, Ludwig van Beethoven Association, General Director, Ludwig van Beethoven Easter Festival Andrzej Giza Dyrektor Stowarzyszenia im. Ludwiga van Beethovena Executive Manager, Ludwig van Beethoven Association Produkcja / Production: Elżbieta Chojnowska, Iwona Dyrduł, Sylwia Idźkiewicz-Lichocka, Jakub Lis, Cornelia Much, Filip Nazar, Zofia Rogala, Michał Smolis, Małgorzata Szyndel, Irena Tarkowska, Joanna Tomaszewska, Mirosława Wachowska-Nowak, Maria Zarycka Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena Ludwig van Beethoven Association ul. Sławkowska 14/7 31-014 Kraków – Poland tel./fax: + 48 12 421 28 89 e-mail: biuro@beethoven.org.pl Obsługę prawną Stowarzyszenia im. Ludwiga van Beethovena oraz Wielkanocnego Festiwalu im. Ludwiga van Beethovena zapewnia kancelaria Tomasik Pakosiewicz Groele Adwokaci i Radcowie Prawni Sp.p. w Krakowie (www.tpg.net.pl).

The Ludwig van Beethoven Association and the Ludwig van Beethoven Easter Festival use legal services kindly provided by the TPG Law Firm Kraków (kancelaria Tomasik Pakosiewicz Groele Adwokaci i Radcowie Prawni Sp.p. w Krakowie; www.tpg.net.pl).

www.beethoven.org.pl

KONCERT TOWARZYSZĄCY WIELKANOCNEMU FESTIWALOWI LUDWIGA VAN BEETHOVENA CONCERT ACCOMPANYING THE LUDWIG VAN BEETHOVEN EASTER FESTIVAL Środa, 10 kwietnia, 19.30 Wednesday, 10 April, 7:30 pm Filharmonia Narodowa – Sala Koncertowa Warsaw Philharmonic – Concert Hall ul. Sienkiewicza 10

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZĄCY

Stanisław Moniuszko 5 maja 1819 – 4 czerwca 1872 5 May 1819 – 4 June 1872

6

Stanisław Moniuszko Paria

Stanisław Moniuszko Paria Opera w 3 aktach z prologiem Opera in 3 acts and a Prologue włoska wersja językowa / in Italian Libretto (włoska wersja językowa / in Italian): Władysław Miller na podstawie tragedii Casimira Delavigne’a based on a tragedy by Casimir Delavigne WYKONANIE KONCERTOWE CONCERT PERFORMANCE

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZĄCY

Rok ukończenia / Year of completion: 1869 Prawykonanie / First performance: 11 grudnia 1869 roku / 11 December 1869 Teatr Wielki w Warszawie / The Grand Theatre in Warsaw Libretto (w języku polskim / in Polish): Jan Chęciński na podstawie tragedii Casimira Delavigne’a based on a tragedy by Casimir Delavigne O B S A DA P R E M I E R OWA / P R E M I E R E C A S T : Neala

Bronisława Dowiakowska – sopran / soprano Akebar

Józef Prohazka – bas / bass Dżares / Djares Jan Koehler – baryton / baritone Idamor

Daniel Filleborn – tenor Ratef

Emil Suszyński – tenor Stanisław Moniuszko – dyrygent / conductor

8

Stanisław Moniuszko Paria

Środa, 10 kwietnia, 19.30 Wednesday, 10 April, 7:30 pm

Neala

Katarzyna Hołysz – sopran / soprano Akebar

Robert Jezierski – bas / bass Dżares / Djares

Szymon Komasa – baryton / baritone Idamor

Yuri Gorodetski – tenor Ratef

Tomasz Warmijak – tenor Chór Filharmonii Narodowej / Warsaw Philharmonic Choir Bartosz Michałowski – kierownik chóru / choirmaster Orkiestra Filharmonii Poznańskiej / Orchestra of Poznań Philharmonic Łukasz Borowicz – dyrygent / conductor

9

10

11

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZĄCY

Wilnianin w Warszawie W roku 1840, ukończywszy naukę w Berlinie, 21-letni Moniuszko z bijącym sercem powrócił do kraju i osiadł na stałe w Wilnie, by ziścić swe marzenie o ślubie z Aleksandrą Müllerówną. W nowych okolicznościach uwolniły się jego siły i ambicje twórcze, od początku zogniskowane na dwóch gatunkach: pieśni i operze. O ile pierwszy z nich dość szybko przyniósł kompozytorowi uznanie, o tyle drugi wymagał wiele cierpliwości i samozaparcia. Od operetkowego debiutu w Wilnie do przełomowej, warszawskiej premiery Halki – która otworzyła artyście drzwi do wielkiego świata – musiało bowiem minąć prawie 20 lat. Był to czas pełen zawiedzionych nadziei i artystycznych kompromisów, ale też niestrudzonej, codziennej walki o byt.

Spektakularny sukces Halki, którą w 1858 roku, dokładnie dziesięć lat po wileńskiej premierze wersji dwuaktowej, udało się w końcu zaprezentować warszawskiej publiczności, wywrócił życie prowincjonalnego kompozytora do góry nogami. Dzięki inicjatywie dobroczynnej odbył dwumiesięczną podróż do Paryża, by zgłębiać tajniki nowoczesnej sztuki operowej. Następnie z kościelnego organisty i skromnego nauczyciela awansował na dyrygenta Opery Warszawskiej – i lokalnego celebrytę – uzyskując wreszcie odpowiednie zaplecze dla swej twórczej aktywności: profesjonalny zespół, scenę i zabiegających o współpracę wydawców. To wówczas powstały jego najważniejsze opery, wprawdzie istotnie mniej liczne niż pieśni, ale z pewnością przewyższające te ostatnie rangą artystyczną i historycznym znaczeniem.

Cezura, jaką w życiu Moniuszki wyznaczył wyjazd do Warszawy, znalazła odbicie w jego twórczości, zwłaszcza tej muzyczno-dramatycznej. W czasach wileńskich autor Loterii wypowiadał się niemal wyłącznie w stylu niskim, poprzez utwory lżejszego autoramentu: operetki, sielanki i wodewile. Co ważne, w tym często pomijanym nurcie twórczości objawił oblicze, które przeczy utartym stereotypom: wolne od narodowo-cierpiętniczej maski i pełne zmysłu komicznego. Okres warszawski zdominował u niego odpowiednio styl wysoki, artystyczny, ucieleśniany przez operę sensu stricto. Większość dzieł, które wówczas powstały (tj. Flis, Hrabina, Verbum nobile i Straszny dwór), wpisuje się w niezwykle nośny w XIX-wiecznej Europie styl narodowy. Istotne źródło inspiracji stanowią w nich folklor i wydarzenia historyczne, przywoływane jednak w sposób raczej aluzyjny. Specyficznie Moniuszkowskim rysem wspomnianego genre’u jest przy tym kultywowanie tradycji narodowej, sprzężone

12

Stanisław Moniuszko Paria

jednoznacznie z postaciami szlacheckimi. Kompozytor daje się tu także poznać jako świetny dramaturg, który nie tylko przekonująco kreśli całościowe charaktery postaci, ale także potrafi oddać muzyką targające nimi chwilowe emocje. Środki muzyczne, zwłaszcza melodyka i instrumentacja, służą mu także do uwydatnienia różnego rodzaju zawikłań i konfliktów – dosłownych bądź symbolicznych – między postaciami czy grupami społecznymi.

„Murzyn biało malowany” Dzieła „narodowe”, szczególnie Halka i Straszny dwór, przyniosły Moniuszce bezprecedensowe w historii polskiej opery uznanie i sympatię; on jednak wciąż pragnął zaistnieć na estradach europejskich, zwłaszcza zaś – w Paryżu. Pomóc miało mu w tym przybranie kosmopolitycznej maski: nawiązanie do meyerbeerowskiej grand opéra z lat 30. i 40. XIX wieku oraz wzięcie na warsztat tematu orientalnego. Wyzwanie to podjął w trzyaktowym Parii, choć z realizacją zwlekał przez przeszło dziesięć lat: tyle bowiem upłynęło od powstania libretta (1859) do premiery (1869). Los opery – w pewnej chwili negatywnie przesądzony – odmienił się przez przypadek, gdy Moniuszce powierzono oprawę muzyczną spektaklu Paria Casimira Delavigne’a (1868). Wcześniej bowiem zdążył się już pogodzić z tym, że muzyki do tego libretta pisać „nie może i nie będzie”.

Francuski dramat o klasowym ucisku fascynował kompozytora od lat młodzieńczych do tego stopnia, że dokonał nawet jego przekładu. O napisanie libretta poprosił jednak Jana Chęcińskiego – aktora, reżysera i dramaturga, jednym słowem: człowieka świetnie czującego teatr. Był to wprawdzie operowy debiut tego literata, ale miał on już spore doświadczenie i sukcesy jako tłumacz librett włoskich i francuskich mistrzów, umiejący z dużą gracją – w oczach współczesnej krytyki – podkładać słowa pod muzykę. Włoska wersja libretta, pióra Władysława Millera, powstała już po premierze, na potrzeby publikacji wyciągu fortepianowego.

Akcja opery, osadzona w egzotycznej indyjskiej scenerii miasta Benares około 1500 roku, układa się w tragi-melodramatyczną opowieść o miłości niemożliwej. Zakochani – wojownik Idamor i córka arcykapłana Neala – pochodzą bowiem z różnych kast społecznych, co ostatecznie okazuje się przeszkodą nie do pokonania. Najpierw Neala rezygnuje dla Idamora z przeznaczonego jej stanu kapłańskiego; następnie ojciec dziewczyny, Akebar – mimo jawnej niechęci do młodego wodza – ofiaruje mu rękę swej córki w nagrodę za zasługi odniesione w walce o ojczyznę. I kiedy wszystko wydaje się już zmierzać we właściwą stronę, targany wyrzutami sumienia Idamor demaskuje się przed Nealą: wyjawia jej, że jest pariasem.

Na szczęście miłość dziewczyny okazuje się silniejsza niż wpajana jej od dzieciństwa pogarda dla nisko urodzonych i para postanawia wspólnie stawić czoła czyhającym zagrożeniom.

Plan ten komplikuje pojawienie się obłąkanego nędzarza Dżaresa, który rozpoznaje w Idamorze utraconego przed laty syna. Niestety mimo starań młodych owładnięty poczuciem krzywdy starzec nie daje im błogosławieństwa. W dniu ślubu wdziera się do świątyni, krzycząc do zebranych, by zgodnie z odwiecznym prawem pozbawili go – pariasa – życia. W obronie Dżaresa staje Idamor i publicznie nazywa go swoim ojcem, za co ginie z rąk niedoszłego teścia. Na widok martwego narzeczonego Neala mdleje, a odzyskawszy przytomność – staje po stronie ocalałego starca i wraz z nim, wyklęta przez ojca, udaje się na wygnanie.

Ta nieco przegadana, ale z pewnością barwna historia w rękach Moniuszki traci niestety wiele ze swego potencjału. Można odnieść wrażenie, że pisząc Parię kompozytor działał raczej rutynowo niż pod wpływem natchnienia. Świadczą o tym przede wszystkim mechaniczne przeniesienia obszernych fragmentów z powstałej kilkanaście lat wcześniej kantaty Milda (w tym passusów wokalno-instrumentalnych, które w operze otrzymały nowy tekst). Do opery włączone 13

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZĄCY

zostały także chóralne wstawki skomponowane na potrzeby spektaklu, jest więc ona w pewnej mierze zlepkiem pomysłów powstałych w różnym czasie i na różne okazje.

Drugi zarzut podnoszony przez interpretatorów to brak spójności między egzotyczną scenerią i tematyką, a muzyką, która momentami – jak w przypadku Pieśni Dżaresa z II aktu, określanej mianem „pieśni dziadowskiej” – brzmi aż nazbyt swojsko. Nie mając dostępu do żadnych źródeł muzyki starohinduskiej, kompozytor w zasadzie zrezygnował z uwiarygodnienia swej opowieści poprzez koloryt lokalny. Bodaj jedyne miejsca, w których można dostrzec przejawy starań podjętych w tym kierunku, to – jak wskazuje Grzegorz Zieziula – chóry o charakterze obrzędowym lub rytualnym, zwłaszcza zaś śpiew braminów z I aktu. W czasie, kiedy w Europie panowała już w najlepsze moda na Orient, owocująca utworami o tak sugestywnej nastrojowości, jak Poławiacze pereł Bizeta, Afrykanka Meyerbeera czy Aida Verdiego (starsza o zaledwie dwa lata od Parii), było to już jednak niewystarczające.

Owe zaniechania byłyby z pewnością mniej dotkliwe, gdyby Paria umiał zachwycać – wzorem pozostałych oper Moniuszki – inwencją melodyczną, wyczuciem dramaturgii i efektownymi chórami. Niestety i w tych sferach znać jest wyczerpanie twórcze kompozytora, które na szczęście nie ujawniło się w uwerturze. Umiejscowiona po Prologu, uchodzi ona za jeden z najlepszych utworów symfonicznych autora Bajki. Porywająca śpiewną melodyką o wyraziście włoskim rodowodzie, zawiera muzyczną zapowiedź najważniejszych wątków opery: tego tragicznego (pełen dramatyzmu początek i repryza) oraz miłosnego (liryczna część środkowa).

Premiera opery nie była udana, co przyniosło kompozytorowi zawód tak bolesny, że w zasadzie nigdy się już z niego nie podniósł. Wiele sobie bowiem po Parii obiecywał, upatrując w nim mylnie najlepsze ze swych dotychczasowych dzieł: kulminację i ukoronowanie operowych doświadczeń. Zapomniał najwyraźniej o tym, co odnotował kiedyś celnie w liście do przyjaciela: że gdy przywdziewa „obcą skórę”, wygląda jak „murzyn biało malowany”; tytuł zdjęto z afisza po sześciu spektaklach.

Choć w powszechnej świadomości zapisał się Moniuszko jako „ojciec polskiej opery narodowej”, nie podlega kwestii, że jego twórczość muzyczno-dramatyczna jest zbyt bogata w niuanse, by zamykać ją w tej ciasnej formule. Był świadom tego, że gatunek operowy znajduje się na rozdrożu, w przededniu wielkich przemian, i w Wagnerze jako autorze Oper und Drama upatrywał przyszłego „zbawiciela” muzyki dramatycznej. Jego marzenie o wielkich scenach europejskich nie mogło się chyba jednak ziścić – być może z powodów, o których pisał Stefan Kisielewski: „Chciał mówić do Polaków muzyką zrozumiałą, nie przychodziło mu zaś na myśl szukanie nowego uniwersalnego języka, aby przemówić nim o Polakach – do świata”.

Ilona Iwańska

14

O B S A DA P R E M I E R OWA / P R E M I E R E C A S T

Bronisล awa Dowiakowska

Daniel Filleborn

Jรณzef Prohazka

Jan Koehler

15

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZĄCY

A Vilnius boy in Warsaw

In 1840, having completed his studies in Berlin, the 23-year-old Moniuszko returned to his homeland with a beating heart, and made his home in Vilnius to complete his dream of marrying Aleksandra née Müller. The new environments released his creative forces and ambitions, focused from the start on two genres: song and opera. As far as the first quickly won him recognition, the latter required plenty of patience and stamina. It took 20 years from the composer’s operatic debut in Vilnius to the breakthrough Warsaw premiere of Halka, which opened the doors of the wide world to the artist. It was a time of frustrated misplaced hopes and repeated artistic compromises, but also of an untiring everyday battle of life.

The spectacular success of Halka, which could finally be presented to Warsaw audiences in 1858 precisely a decade after the premiere of the two-act version in Vilnius, derailed the life of the provincial composer. A charity funded a two-month residence in Paris for him so that he could fathom the secrets of modern opera. Later the modest teacher and church organist was promoted to be conductor of the Warsaw Opera. Having become a local celebrity, he finally acquired an appropriate environment for his creative activity: a professional ensemble, a stage, and publishers reaching out for cooperation. That was a time when Moniuszko wrote his most important operas, albeit significantly less numerous than his songs, yet certainly excelling over the latter in artistic merit and historical importance.

The watershed marked in Moniuszko’s life by his departure for Warsaw found a reflection in his work, especially combining music with drama. In his Vilnius days, the composer of The Lottery expressed himself almost solely in lowbrow style through pieces of a lighter calibre: operettas, pastorals, and vaudevilles. Importantly, that current, frequently looked down upon, let the artist show another face, one that denies the hackneyed stereotypes as it is free from the national disposition for suffering, and instead gleams with a comic flair. Moniuszko’s Warsaw period was dominated by a haute culture artistic style, epitomised by operas sensu stricto.

Most of the works Moniuszko composed at the time: Flis (The Raftsman), Hrabina (The Countess), Verbum nobile, and Straszny dwór (The Haunted Manor), belong to the national style, extremely productive in 19th-century Europe. A significant source of its inspiration are folklore and historical events, albeit invoked through allusions. A specifically Moniuszkian trait of the genre is cultivation of the national tradition, inseparably bound to the figures of the nobility. The composer lets himself be known as a perfect playwright who not only draws 16

Stanisław Moniuszko Paria

convincing all-encompassing figures of his characters, but also knows how to use music to render the momentary emotions motivating them. Musical means, especially the melody and instrumentation, also serve the composer to emphasise various entanglements and conflicts, whether literary or symbolic, between individuals and groups of society.

“A black man painted white” The “national” works, and especially Halka and The Haunted Manor, brought Moniuszko recognition and appreciation unprecedented in the history of Polish opera. His eyes, however, were on success on the stages of Europe, and especially of Paris. Donning a cosmopolitan mask was supposed to help the composer achieve just that, giving hints of Meyerbeer’s grand opéra from the 1830s and 1840s, and the taking up of an Oriental theme. Moniuszko accepted the challenge in the three-act The Pariah, although he tarried with its completion for over 10 years, time that separated the libretto (1859) from the premiere (1869). There was a time when the fate of the opera seemed to have been sealed and the composer had already acknowledged that he “cannot and will not,” write music to the libretto, however chance entrusted Moniuszko with the musical setting to Casimir Delavigne’s theatre production of Pariah (1868).

Since his youth the composer found the French drama on class oppression so fascinating that he went as far as to translate it. However, he requested the libretto from Jan Chęciński, an actor, director, and playwright, in a word a man with a perfect feel for the theatre. Although it was the operatic debut for Moniuszko, he had already had a good deal of experience and success as a translator of the librettos of Italian and French masters, capable of graceful, as his contemporary critics saw it, arrangements of words to music. The Italian version of the libretto, written by Władysław Miller, came after the premiere as it was required for piano reduction.

The plot of the opera, set in the exotic scenery of Benares, a city in India, around 1500 follows a tragic-melodramatic tale of an impossible love. The lovers, the warrior Idamor, and Neala, daughter of a priest, come from different social castes, which finally proves an insurmountable obstacle. First for her for the love of Idamor, Neala rejects the priesthood earmarked to her by her father, Akebar. However, despite his open reluctance to accept the young warlord, Akebar then offers Idamor the hand of his daughter as a reward for merits on the field of battle. When everything seems to be leading to a proper happy end, Idamor, torn with remorse, discloses to Neala that he is a pariah. Luckily, the girl’s love proves stronger than the disdain for those of low birth instilled since childhood, and the two decide to stand up baldly to the impending threats. The plan is complicated by the arrival of a deranged beggar Djares, who recognises Idamor, the son he lost many years earlier. Unfortunately, despite the efforts of the young couple, the old man, taken over by a sense of being wronged, withholds his blessing. On the day of the wedding, he storms into the shrine, challenging the congregation to follow the eternal law and take away his life: the life of an unclean pariah. Idamor stands up to defend Djares, and publicly recognises him as his father, for which he is killed by his soon-to-be father-in-law. Seeing her fiancé dead, Neala faints and, having regained consciousness, takes the side of the saved old man, and goes with him into exile, cursed by her father.

Unfortunately, a somewhat verbose, yet certainly colourful story loses much of its potential in the hands of Moniuszko. One cannot lose the impression that writing The Pariah, the composer followed established lines rather than inspiration. A proof of this is found in the mechanical transpositions of excessive fragments from the cantata Milda, written several years earlier, and including vocal and instrumental passages that received new lyrics in the opera.

Similarly, the choir’s interventions composed for the theatre production were included in the opera, making it to a certain extent a patchwork of ideas that originated at different times, and for various purposes.

17

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZĄCY

Another challenge levelled by interpreters is the lack of cohesion between the exotic scenery and subjects, and music that at times sounds far too familiar, as is the case with the Song sung by Djares in Act 2, nicknamed “the Beggars’ Song”. With no access to any sources of music from ancient India, the composer in fact resigned from applying local colour to give credibility to his tale. Perhaps the only places where evidence of such attempts can be found are, to follow Grzegorz Zieziula, the choral pieces of ritual nature, and especially the song of the Brahmin from Act 1. When Europe was already well in the grip of the fashion for the Orient, which brought pieces of such suggestive mood as Bizet’s The Pearl Fishers, Meyerbeer’s The African Woman and Verdi’s Aida (only two years predating The Pariah), this was far from sufficient.

This purposeful neglect would certainly have been less intense if The Pariah were capable of captivating, as much as Moniuszko’s other operas, with melodic inventiveness, a sense of dramaturgy, and impressive choirs. Unfortunately, the creative exhaustion of the composer, which luckily did not show in the overture, can also be witnessed in these areas. The overture following the Prologue is considered one of the composer’s best symphonic pieces.

The captivating songlike melody of clearly Italian pedigree, its music presages the opera’s themes: the tragic (highly dramatic opening and reprise) and the amatorial (the lyrical central section).

The premiere of the opera was not a success, which was such a painful disappointment for the composer that he actually never recovered from it. He found The Pariah highly promising, falsely considering it one of his best works: the culmination and crowning of his experience with the opera. Moniuszko must have clearly forgotten what he had so thoughtfully penned in a letter to a friend, namely that when you put on “somebody else’s skin” you look like “a black man painted white”. The opera was taken off the bill after six performances.

Moniuszko is generally remembered as “the father of the Polish national opera”, yet it goes without saying that his dramatic musical oeuvre is too nuanced to lock the whole of it in this narrow formula. He was conscious of the fact that opera as a genre stands at the crossroads, on the eve of great transformations, and he looked up to Wagner, the author of Oper und Drama, as the future “saviour” of dramatic music. Nevertheless, his dream of the great European stages could never possibly come true, perhaps for the reasons discussed

by Stefan Kisielewski who claimed that Moniuszko “wanted to speak to Poles in understandable music, and he did not consider finding and using a new universal language to speak about Poles to the world”.

Ilona Iwańska

18

Stanisław Moniuszko Paria

Katarzyna Hołysz, sopran. Ukończyła z wyróżnieniem

Akademię Muzyczną w Poznaniu, w klasie śpiewu prof. Krystyny Pakulskiej. Współpracowała z wieloma wybitnymi dyrygentami, takimi jak: Antoni Wit, Tadeusz Kozłowski, Andriy Yurkevych, José Maria Florêncio, Jerzy Maksymiuk, Tadeusz Wojciechowski, Niksa Bareza, Rolf Reuter, Massimiliano Caldi, Charles Olivieri-Munroe.

Wykonuje pierwszoplanowe partie, m.in. w takich operach jak Salome, Tosca, Parsifal/Kundry, Ariadna na Naxos, Otello/Desdemona, Fidelio, Makbet/Lady Makbet, Halka.

Na stałe współpracuje z wieloma filharmoniami i festiwalami muzycznymi w kraju i za granicą.

W maju 2014 roku wykonała Rückert-Lieder Mahlera z towarzyszeniem Wiedeńskich Filharmoników.

W 2016 roku z sukcesem kreowała rolę Benigny w Czarnej masce Pendereckiego w reż. Marka Weissa.

Była stypendystką Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Bayreuther Festspiele. Otrzymała m.in.

Medal Młodej Sztuki za debiut sceniczny i kreację wokalną (partia Adalgisy/Norma w Teatrze Wielkim w Poznaniu; 2003), Złotą Maskę za najlepszą kreację wokalną sezonu 2008/2009 (partia Agaty/Wolny Strzelec w Teatrze Wielkim w Łodzi), nagrodę krytyków i melomanów Pomorskie Sztormy Roku 2010 (za Halkę i Lady Makbet w Operze Bałtyckiej), Teatralną Nagrodę Muzyczną im. Jana Kiepury dla Najlepszej Śpiewaczki sezonu 2011/2012. Często zapraszana jest do nagrań płytowych (w dorobku ma 9 CD).

Katarzyna Hołysz, soprano, graduated with distinction from the vocal class of Professor Krystyna Pakulska at the Academy of Music in Poznań. She has worked with many outstanding conductors, including Antoni Wit, Tadeusz Kozłowski, Andriy Yurkevych, José Maria Florêncio, Jerzy Maksymiuk, Tadeusz Wojciechowski, Niksa Bareza, Rolf Reuter, Massimiliano Caldi and Charles Olivieri-Munroe, has performed leading roles in Salome, Tosca, Parsifal in Kundry, Ariadne on Naxos, Othello in Desdemona, Fidelio, Macbeth in Lady Macbeth, and Halka, and regularly cooperates with numerous philharmonic institutions and music festivals in Poland and abroad.

In May 2014, she performed Mahler’s Rückert-Lieder, accompanied by the Wiener Philharmoniker. In 2016 she was successful as Benigna in Penderecki’s Black Mask directed by Marek Weiss.

A holder of scholarships from the Polish Ministry of Culture and National Heritage and the Bayreuther Festspiele, recipient of the Medal of the Young Art for stage début and vocal creation (Adalgisa in Norma at the Teatr Wielki in Poznań, 2003), Golden Mask for the best vocal creation

of the 2008/09 season (Agathe in The Marksman at the Teatr Wielki in Łódź), the Pomorze Storm of the Year 2010 Prize from critics and music lovers of the Tri-city (for Halka and Lady Macbeth at the Baltic Opera), and the Jan Kiepura Theatre Music Award for the Best Female Singer of the season 2011/12. Frequently invited to recording sessions, and can be heard on nine CDs.

19

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZĄCY

Robert Jezierski, bas. Zadebiutował w partiach

Papagena/Czarodziejski flet i Bartola/Cyrulik sewilski w dyplomowych przedstawieniach wydziału wokalno-aktorskiego Akademii Muzycznej w Poznaniu. Jako solista oper w Szczecinie i Bydgoszczy kreował role Sparafucila/ Rigoletto, Janusza/Halka oraz Moralesa/Carmen.

Następnie kontynuował swoją działalność artystyczną we Francji, współpracując z teatrami operowymi w Massy, Nancy, Compiègne (Théâtre Imperial) i Paryżu (Théâtre du Tambour Royal).

Repertuar Roberta Jezierskiego obejmuje m.in. partie Don Giovanniego, Mefistofelesa/Faust, Filipa II/Don Carlos, Ferranda/Trubadur, Banka/Macbeth, Mefista/Potępienie Fausta.

W 2011 roku artysta nawiązał współpracę z Krzysztofem Pendereckim, występując pod batutą kompozytora w Polskim Requiem oraz w Credo na koncertach w Warszawie, Niemczech, Włoszech, Izraelu i na Ukrainie.

Niedawno Robert Jezierski wykonał w Paryżu partię Rycerza/Parsifal wraz z Francuską Orkiestrą Narodową pod dyrekcją Daniele Gattiego oraz wystąpił w partiach Zaccarii/Nabucco i Escamilla/ Carmen w Théâtre Musical w Lyonie.

Robert Jezierski, bass, made his debut in the parts of Papegeno in The Magic Flute and Bartolo in The Barber of Seville in diploma performances of the Vocal and Acting Department of the Academy of Music in Poznań. As a soloist of Szczecin and Bydgoszcz operas, he was Sparafucile in Rigoletto, Janusz in Halka, and Morales in Carmen. He later continued his artistic activity in France, working with the opera theatres of Massy, Nancy, Compiègne (Théâtre Imperial), and Paris (Théâtre du Tambour Royal). His repertoire includes the parts of Don Giovanni, Mephistopheles in Faust, Philip II in Don Carlos, Ferrando in Il Trovatore, Banco in Macbeth, and Mephisto in The Damnation of Faust.

In 2011, the artist began working with Krzysztof Penderecki, and performed under his baton in The Polish Requiem and Credo in Poland, Germany, Italy, Israel, and Ukraine.

Recently Robert Jezierski performed the part of Knight in Parsifal with the French National Orchestra conducted by Daniele Gatti in Paris, and was Zaccaria in Nabucco and Escamillo in Carmen at the Théâtre Musical in Lyon.

20

Stanisław Moniuszko Paria

Szymon Komasa, baryton. Urodził się

w Poznaniu. Ukończył z wyróżnieniem studia na Wydziale Wokalno-Aktorskim w Akademii Muzycznej w Łodzi oraz studia podyplomowe w Guildhall School of Music and Drama w Londynie.

Następnie kontynuował naukę śpiewu w Juilliard School of Music w Nowym Jorku w klasie śpiewu Edith Wiens w ramach programu Artist Diploma of Opera Singing.

Jest laureatem i zwycięzcą wielu międzynarodowych konkursów wokalnych, m.in. Międzynarodowego Konkursu Wokalnego Veroniki Dunne w Dublinie (2011), Międzynarodowego Konkursu im. Marcelli Sembrich-Kochańskiej w Nowym Jorku (2014) i Międzynarodowego Konkursu Sztuki Wokalnej im. Ady Sari w Nowym Sączu (2009).

Zadebiutował partią Schaunarda/Cyganeria w Teatro Filarmonico w Weronie (2009). Z recitalami pieśni wystąpił w Carnegie Hall w Nowym Jorku (2012) oraz Wigmore Hall w Londynie (2012). Oprócz klasycznych partii w operach Mozarta, Belliniego, Donizettiego czy Verdiego, artysta z ogromnym sukcesem wykonuje utwory współczesnych kompozytorów, m.in. Korine Fujiwary (The Flood) i Pawła Mykietyna (Czarodziejska góra). szymonkomasa.com Szymon Komasa, baritone, was born in Poznań.

He graduated magna cum laude from the Vocal and Acting Faculty of the Academy of Music in Łódź and postgraduate studies at the Guildhall School of Music and Drama in London. He later continued to learn to sing at the Juilliard School of Music in New York in the vocal class of Edith Wiens as part of the programme of Artist Diploma of Opera Singing.

Winner and finalist of numerous international vocal competitions, notably the Veronica Dunne International Singing Competition in Dublin in 2011, Marcella Sembrich International Voice Competition in New York in 2014, and the Ada Sari International Competition of Vocal Arts in Nowy Sącz (2009).

The artist made his debut as Schaunard in La bohème at the Teatro Filarmonico in Verona in 2009, and performed song recitals at the Carnegie Hall in New York and Wigmore Hall in London in 2012. Besides the classical parts in the operas of Mozart, Bellini, Donizetti, and Verdi, the artist is greatly successful in performing works of such contemporary composers as Korine Fujiwara (The Flood) and Paweł Mykietyn (The Magic Mountain). szymonkomasa.com

21

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZĄCY

Yuri Gorodetski, tenor. Zdobywca V nagrody

w Międzynarodowym Konkursie Wokalnym Królowej Elżbiety w Brukseli (2008) oraz I nagrody w Międzynarodowym Konkursie Wokalnym im. Stanisława Moniuszki w Warszawie (2010).

W 2012 roku otrzymał specjalną nagrodę ATMA Classique w Międzynarodowym Konkursie Muzycznym w Montrealu.

Od 2006 roku, Yuri Gorodetski jest solistą Białoruskiej Opery Narodowej. Występował ponadto w Opéra Royal de Wallonie w Liège w Belgii, Teatrze Bolszoj w Rosji oraz w Waszyngtońskiej Operze Narodowej (jako Don Ottavio w Don Giovannim).

Urodzony na Białorusi, artysta ukończył w 2007 roku klasę śpiewu Victora Skorobogatova w Państwowej Akademii Muzycznej na Białorusi. Kształcił się także w Akademii Muzycznej w Modenie pod okiem Rainy Kabaivanskiej (2008–2009) oraz w Royal College w Brukseli, u Joségo van Dama (2009–2010). W latach 2012–2014 był uczestnikiem programu Domingo-Cafritz Young Artist Program w Waszyngtonie.

Yuri Gorodetski, tenor. The winner of Fifth Prize in the Queen Elisabeth International Vocal Competition (2008, Brussels) and First Prize in the Stanisław Moniuszko International Singing Competition (2010, Warsaw). In 2012 he was awarded an ATMA Classique special prize in the Montreal International Music Competition (Canada).

Since 2006, Yuri Gorodetski has been a soloist at the Belarus National Opera Theatre. He has also performed at the Opéra Royal de Wallonie in Liège, Belgium, the Bolshoi Theatre in Russia and the Washington National Opera (as Don Ottavio in Don Giovanni).

Born in Belarus, he graduated from Victor Skorobogatov’s vocal class at the Belarusian State Academy of Music in 2007. He also studied at the Modena Academy of Music under the tutelage of Raina Kabaivanska (2008–2009), and at the Royal College in Brussels under the guidance of José van Dam (2009–2010). In the years 2012–2014, he participated in the Domingo-Cafritz Young Artist Program in Washington, D.C.

22

Stanisław Moniuszko Paria

Tomasz Warmijak (tenor) jest absolwentem

Wydziału Wokalno-Aktorskiego gdańskiej Akademii Muzycznej, gdzie studiował pod kierunkiem Stanisława Daniela Kotlińskiego.

Umiejętności wokalne i interpretacyjne doskonalił podczas krajowych i zagranicznych kursów mistrzowskich prowadzonych przez tak wybitnych śpiewaków i pedagogów, jak Richard Cross, Paul Esswood, Salvatore Fisichella, Rolando Panerai, Jadwiga Rappé i Katia Ricciarelli.

Od 2005 śpiewa w Chórze Filharmonii Narodowej, z którym regularnie występuje i nagrywa. Jako solista wykonuje partie operowe, oratoryjne, a także pieśni. Koncertował w kraju i za granicą. W ostatnich latach artysta brał udział m.in. w wykonaniu Credo Krzysztofa Pendereckiego, w światowym prawykonaniu Crying in the Wilderness Alexandra Raskatova pod dyrekcją Andresa Mustonena (Istanbul Music Festival 2014), a także w pierwszym wykonaniu oraz nagraniu opery sakralnej Mojżesz Antona Rubinsteina pod batutą Michaila Jurowskiego (2017). W 2013 roku Tomasz Warmijak został uhonorowany odznaką Zasłużony dla Kultury Polskiej.

Tomasz Warmijak (tenor) is a graduate of the Vocal and Acting Faculty of the Academy of Music in Gdańsk, where he studied under Stanisław Daniel Kotliński. He honed his vocal and interpretative skills at Polish and foreign master classes conducted by eminent singers and teachers, notably Richard Cross, Paul Esswood, Salvatore Fisichella, Rolando Panerai, Jadwiga Rappé, and Katia Ricciarelli. A soloist in opera and oratorio parts, and also in songs, he has regularly performed and recorded with the Warsaw Philharmonic Choir since 2005.

The artist, who has performed in Poland and abroad, has recently participated, among others, in the performance of Krzysztof Penderecki’s Credo, the world premiere of Alexander Raskatov’s Crying in the Wilderness conducted by Andres Mustonen (Istanbul Music Festival 2014), and in the first performance and recording of Anton Rubinstein’s sacred opera Moses under the baton of Michail Jurowski (2017). In 2003 he was awarded the Decoration of Honour Meritorious for Polish Culture.

23

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZĄCY

Łukasz Borowicz. Studiował w klasie Bogusława Madeya

w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie, tam też uzyskał tytuł doktora w dziedzinie dyrygentury pod kierunkiem Antoniego Wita. W latach 2005–06 pełnił funkcję asystenta Kazimierza Korda w Teatrze Wielkim – Operze Narodowej w Warszawie. W latach 2007–15 był dyrektorem artystycznym Polskiej Orkiestry Radiowej. Od 2006 roku jest pierwszym dyrygentem gościnnym Orkiestry Filharmonii Poznańskiej.

Został wyróżniony: Paszportem „Polityki” (2008), nagrodą Koryfeusza Muzyki Polskiej (2011), Nagrodą im. Norwida (2013) oraz Nagrodą im. Tansmana za wybitną indywidualność muzyczną (2014).

Podczas Wielkanocnych Festiwali Ludwiga van Beethovena pod jego batutą można było usłyszeć takie dzieła jak: Lodoïska Cherubiniego, Berggeist Spohra, Euryanthe Webera, Maria Padilla Donizettiego, L’amore dei tre re Italo Montemezziego, Simon Boccanegra Verdiego, Ifigenia na Taurydzie Glucka, Turn of the Screw Brittena, Riders to the Sea Williamsa, At the Boar’s Head Holsta czy Djamileh Bizeta oraz Kościeja Nieśmiertelnego Rimskiego-Korsakowa.

Dyskografia Łukasza Borowicza liczy ponad 80 albumów. Komplet dzieł symfonicznych Andrzeja Panufnika nagrany dla wytwórni cpo został uhonorowany Special Achievement Award ICMA 2015.

Nagranie oratorium Quo vadis Feliksa Nowowiejskiego pod jego dyrekcją z Orkiestrą Filharmonii Poznańskiej otrzymało nagrodę ICMA 2018. lukaszborowicz.com Łukasz Borowicz. Studied in the class of Bogusław Madey at the Fryderyk Chopin Academy of Music in Warsaw, where he was conferred a doctorate in conducting under the tutelage of Antoni Wit. In 2005–06 he was assistant to Kazimierz Kord at the Teatr Wielki – Polish National Opera in Warsaw. Between 2007 and 2015 he was the artistic director of the Polish Radio Orchestra, and he has been the First Guest Conductor of the Poznań Philharmonic Orchestra since 2006.

As well as the Polityka weekly “Passport” award (2008), he has also received the Coryphée of Polish Music award (2011), the Norwid Award (2013) and Tansman Prize for Outstanding Musical Personality (2014).

Borowicz has conducted a diverse range of pieces at the Ludwig van Beethoven Easter festivals: Cherubini’s Lodoïska, Spohr’s Berggeist, Weber’s Euryanthe, Donizetti’s Maria Padilla, Italo Montemezzi’s L’amore dei tre re, Verdi’s Simon Boccanegra, Gluck’s Iphigénie en Tauride, Britten’s The Turn of the Screw, Williams’ At the Boar’s Head, Holst’s Riders to the Sea, Bizet’s Djamileh and Rimsky-Korsakov’s Kashchey the Immortal.

His recordings now number over 80, with his complete symphonic works of Andrzej Panufnik recorded on cpo label having won the Special Achievement Award ICMA 2015. The recording of Quo vadis oratory by Feliks Nowowiejski under his direction with the Orchestra of Poznań Philharmonic received the International Classical Music Award 2018. lukaszborowicz.com

24

Stanisław Moniuszko Paria

Bartosz Michałowski. Od 2017 roku jest dyrektorem

Chóru Filharmonii Narodowej. Ukończył z wyróżnieniem wydział dyrygentury chóralnej Akademii Muzycznej w Poznaniu. W latach 1998–2005 był asystentem prof. Stefana Stuligrosza i dyrygentem „Poznańskich Słowików” – Chóru Chłopięcego i Męskiego Filharmonii Poznańskiej. Jest założycielem i dyrektorem artystycznym Poznańskiego Chóru Kameralnego – jednego z najlepszych polskich zespołów tego typu. Liczne nagrody krajowe i zagraniczne potwierdzały jego zaangażowanie w rozwój muzyki chóralnej.

W czasie swojej dotychczasowej pracy z Chórem Filharmonii Narodowej poprowadził m.in.: Pieśni kurpiowskie Szymanowskiego, Msze Kodály’a i Greczaninowa, Małą mszę uroczystą Rossiniego, Mszę Koronacyjną Mozarta. Jako dyrektor Chóru przygotował zespół do światowego prawykonania opery sakralnej Mojżesz Antona Rubinsteina oraz kilkunastu koncertów z Orkiestrą Filharmonii Narodowej. Współpracował z tak znakomitymi dyrygentami, jak m.in. Ton Koopman, Christoph König, Matthew Halls, Jacek Kaspszyk, Krzysztof Penderecki. Artysta jest zapraszany do współpracy przez organizatorów renomowanych międzynarodowych festiwali. bartoszmichalowski.com Bartosz Michałowski. Since 2017, director of the Warsaw Philharmonic Choir. Graduated with distinction from the Faculty of Choir Conducting at the Academy of Music in Poznań.

In 1998–2005 he was assistant to Professor Stefan Stuligrosz and conductor of the Poznań Nightingales Boys’ and Men’s Choir of the Poznań Philharmonia. He is the founder and artistic director of the Poznań Chamber Choir, one of the best Polish ensembles of the type. Numerous Polish and international prizes corroborate Michałowski’s involvement in the development of choir music.

His work with the Warsaw Philharmonic Choir has to date resulted in conducting Szymanowski’s Kurpie Songs, Kodály’s and Gretchaninov’s masses, Gioachino Rossini’s Little Solemn Mass, and W.A. Mozart’s Coronation Mass. In the same year he prepared the ensemble for the world premiere of Anton Rubinstein’s sacred opera Moses and several concerts with the Warsaw Philharmonic Orchestra. He has worked with excellent directors of the order of Ton Koopman, Christoph König, Matthew Halls, Jacek Kaspszyk, and Krzysztof Penderecki. The artist is invited to cooperate on renowned international festivals. bartoszmichalowski.com

25

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZĄCY

Chór Filharmonii Narodowej

Chór Filharmonii Narodowej rozpoczął działalność artystyczną w 1953 roku. W latach 1978-2016 kierownikiem chóru był Henryk Wojnarowski. Od stycznia 2017 roku kierownictwo objął Bartosz Michałowski.

Zespół koncertował w najważniejszych ośrodkach muzycznych Europy, współpracując z wybitnymi orkiestrami, m.in. Berliner Philharmoniker. Chór brał udział w spektaklach operowych m.in. w La Scali i Teatro La Fenice oraz w koncertach organizowanych dla Jana Pawła II w Watykanie.

Różnorodny repertuar zespołu obejmuje ponad 400 dzieł; szczególne miejsce zajmuje w nim muzyka polska, a zwłaszcza twórczość Krzysztofa Pendereckiego. Płyta Penderecki conducts Penderecki vol. 1 otrzymała nagrodę Grammy 2017; inne płyty zespołu uzyskały wcześniej 6 nominacji do tej nagrody.

Płyty Chóru były trzykrotnie nagradzane nagrodą Fryderyk: za nagranie Requiem Missa pro defunctis Romana Maciejewskiego, nagranie dzieł Szymanowskiego oraz za komplet Mszy Moniuszki. Ostatnia płyta otrzymała również nagrodę „Złotego Orfeusza 2010 – Arturo Toscanini”. filharmonia.pl Warsaw Philharmonic Choir The Warsaw Philharmonic Choir started its artistic activity in 1953. The choir directors were Henryk Wojnarowski in 1978–2016, and since January 2017 Bartosz Michałowski.

The ensemble has performed in the vital musical centres of Europe, working with eminent orchestras, not to mention the Berliner Philharmoniker, and has participated in operatic performances at La Scala and Teatro La Fenice, and concerts organised for Pope John Paul II in Vatican City.

The choir’s varied repertoire covers over 400 pieces, with a special place held by Polish music, and particularly the works of Krzysztof Penderecki. The Penderecki conducts Penderecki CD (vol. 1) won the choir its Grammy Award in 2017, and their other recordings had previously garnered six Grammy nominations.

Three of their CDs: Roman Maciejewski’s Requiem “Missa pro defunctis”, the works of Karol Szymanowski, and the complete Masses of Moniuszko have won the Polish Fryderyk Award.

The last was also recognised with the Golden Orpheus – Arturo Toscanini Award. filharmonia.pl

26

Stanisław Moniuszko Paria

27

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZĄCY

Orkiestra Filharmonii Poznańskiej

Orkiestra Filharmonii Poznańskiej należy do grona najbardziej znanych i cenionych polskich orkiestr symfonicznych.

Jej dyrygentem-szefem jest Marek Pijarowski, a pierwszym dyrygentem gościnnym – Łukasz Borowicz.

Zespół koncertował prawie we wszystkich krajach Europy.

Uczestniczył w wielu znaczących międzynarodowych festiwalach muzycznych. Orkiestra towarzyszyła uczestnikom pierwszego powojennego Konkursu Chopinowskiego w Warszawie, a od 1952 roku akompaniuje finalistom Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego w Poznaniu.

Z zespołem występowali światowej sławy dyrygenci, m.in.: Andrzej Boreyko, Paul McCreesh, Christopher Hogwood, Jacek Kaspszyk, Zdeněk Mácal, Sir Neville Marriner oraz soliści: Martha Argerich, Piotr Anderszewski, Piotr Beczała, Rafał Blechacz, Ida Haendel, Konstanty Andrzej Kulka, Aleksandra Kurzak, Sergei Leiferkus, Witold Małcużyński, Dawid i Igor Ojstrachowie, Ewa Podleś, Maurizio Pollini, Światosław Richter, Mścisław Rostropowicz, Artur Rubinstein, Gil Shaham, Wanda Wiłkomirska, Christian Zacharias, Krystian Zimerman, Nikolaj Znaider.

Orkiestra Filharmonii Poznańskiej ma w dorobku liczne nagrania, w tym pierwsze światowe nagranie płytowe Quo vadis Feliksa Nowowiejskiego (cpo), które otrzymało International Classical Music Award 2018 w kategorii muzyki wokalno-instrumentalnej. filharmoniapoznanska.pl Orchestra of Poznań Philharmonic The Poznań Philharmonic Orchestra is one of the most famous and recognised Polish symphony ensembles. Its Chief Conductor is Marek Pijarowski, and its First Guest Conductor is Łukasz Borowicz.

The Orchestra has toured almost all European countries, and performed at several leading international music festivals.

The ensemble accompanied participants of the first post-war edition of the Chopin Competition in Warsaw, and since 1952 it has regularly played with the finalists of International Henryk Wieniawski Violin Competitions in Poznań.

The Orchestra has performed with such illustrious conductors as Andrzej Boreyko, Paul McCreesh, Christopher Hogwood, Jacek Kaspszyk, Zdeněk Mácal and Sir Neville Marriner, and with outstanding soloists: Martha Argerich, Piotr Anderszewski, Piotr Beczała, Rafał Blechacz, Ida Haendel, Konstanty Andrzej Kulka, Aleksandra Kurzak, Sergei Leiferkus, Witold Małcużyński, David and Igor Oistrakh, Ewa Podleś, Maurizio Pollini, Sviatoslav Richter, Mstislav Rostropovich, Artur Rubinstein, Gil Shaham, Wanda Wiłkomirska, Christian Zacharias, Krystian Zimerman, and Nikolai Znaider.

The Poznań Philharmonic Orchestra has made numerous recordings, including the world premiere recording of Feliks Nowowiejski’s Quo Vadis (on cpo label), awarded the International Classical Music Award 2018 in Vocal and Instrumental Music category. filharmoniapoznanska.pl

28

Stanisław Moniuszko Paria

29

23. Wielkanocny Festiwal Ludwiga van Beethovena | KONCERT TOWARZYSZÄ„CY

30

Stanisław Moniuszko Paria

Katalog wydany przez Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena The Festival catalog is published

by Ludwig van Beethoven Association Redakcja i koordynacja / Coordinating Editor: Ewa Siemdaj Opracowanie graficzne / Graphic layout by: Witold Siemaszkiewicz Tłumacze / Translators: Piotr Krasnowolski, Xymena Plater-Zyberk Korekta angielska / English proofreders: Martin Cahn, Jason Lowther, Alex Sweet Noty biograficzne wykonawców na podstawie dostarczonych materiałów / Performer’s biographies based on submitted material Fotograficy / Photographs: Bartek Barczyk, Monika Redzisz, Ksenia Shaushyshvili, Piotr Skórnicki, Ewa Żukowska, Archiwum Stowarzyszenia im. LvB LvB Association archives Ze zbiorów Mazowieckiej Biblioteki Cyfrowej pochodzą wizerunki Stanisława Moniuszki, Bronisławy Dowiakowskiej i Jana Koehlera.

Photographs and portraits of Stanisław Moniuszko, Bronisława Dowiakowska and Jan Koehler come from the collection of the Mazowiecka Digital Library.

Ilustracja na s. 2: Ascetyk siedzący na skórze lamparta, Indie, koniec XVIII wieku, Muzeum Narodowe w Tokio. / Illustration on p. 2: Ascetic Seated on Leopard’s Skin, India, Late 18th century, Tokyo National Museum.

© 2019, Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena Ludwig van Beethoven Association

CC-BY-SA-3.0

Ilustracja na ss. 10–11: Polowanie na indyjskiego tygrysa, Indie, ok. 1790. / Illustration on pp.10–11: Indian tiger hunting, India, ca. 1790.

CC-BY-SA-3.0

Ilustracja na s. 30: Procesja małżeńska, ok. 1740, Muzeum Narodowe w Nowym Delhi.

Illustration on p. 30: The marriage procession, ca. 1740, National Museum in New Delhi.

CC-BY-SA-3.0

Druk / printed and bound by: Drukarnia Pasaż www.pasaz.com ISBN: 978-83-61649-63-2

Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena

PARTNER GŁÓWNY

MECENAS

Nr/â„–

5

Wtorek, 9 kwietnia, 19.30 / Tuesday, 9 April, 7:30 pm Filharmonia Narodowa – Sala Koncertowa Warsaw Philharmonic – Concert Hall ul. Sienkiewicza 10

Koncert pod Honorowym Patronatem Ambasadora Republiki Korei, Pani Miry Sun Concert under the Honorary Patronage of the Ambassador of the Republic of Korea, Ms Mira Sun

Stanisław Moniuszko (1819-1872) Uwertura do opery „Halka” Overture to „Halka” Jeajoon Ryu (1970) Koncert na fortepian i orkiestrę / Concerto for Piano and Orchestra 1. Allegro con moto 2. Andante con elegiaco – Allegretto con esotico 3. Finale. Allegro con brio Przerwa / Intermission Gustav Mahler (1860-1911) I Symfonia D-dur / Symphony No. 1 in D major 1. Langsam. Schleppend – Immer sehr gemächlich 2. Kräftig bewegt, doch nicht zu schnell – Recht gemächlich 3. Feierlich und gemessen, ohne zu schleppen – Sehr einfach und schlicht wie eine Volksweise – Wieder etwas bewegter, wie im Anfang 4. Stürmisch bewegt – Energisch

Mackenzie Melemed – fortepian / piano KBS Symphony Orchestra Yoel Levi – dyrygent / conductor

Mackenzie Melemed. Dwudziestoczteroletni amerykański pianista

Mackenzie Melemed ma już na swoim koncie ponad 800 recitali na całym świecie, wśród których do najważniejszych należały występ w Carnegie Hall oraz pięciokrotne zaproszenie do Białego Domu. Melemed jest studentem Juilliard School, gdzie realizuje program Artist Diploma pod czujnym okiem Roberta McDonalda i Emanuela Axa. Ta sama uczelnia przyznała mu tytuły licencjata i magistra, gdy w zaledwie 5 lat ukończył przyspieszony program podwójnych studiów.

Zwycięstwo w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Maj Lind w Helsinkach szybko przyniosło artyście zaproszenie do odbycia trasy koncertowej po Finlandii (październik 2018). Do najważniejszych punktów tego tournée należało wykonanie Koncertu fortepianowego Barbera z Orkiestrą Filharmonii Helsińskiej oraz Koncertu fortepianowego Jeajoona Ryu z Orkiestrą Miejską Kuopio (premiera europejska). Dzieło południowokoreańskiego kompozytora nagrane niedawno z Sinfonią Varsovią dla wytwórni Warner ukazało się w 2019 roku.

W trwającym sezonie 2018/19, artystę można było już usłyszeć w Finlandii, Francji, Polsce i Stanach Zjednoczonych. W najbliższych miesiącach Melemed wystąpi także w konkursie w Chinach, jako solista i kameralista będzie gościł podczas kilku festiwali w Finlandii, a także zadebiutuje w Carnegie Hall (w kameralnej Weill Recital Hall). mackenziemelemed.com Mackenzie Melemed. Twenty-four-year-old American pianist Mackenzie Melemed has performed over 800 recitals around the world, most notably at Carnegie Hall and five times at the White House. Melemed is a student in the Artist Diploma program at the Juilliard School with Robert McDonald and Emanuel Ax. He holds a Bachelor and Master Degree from The Juilliard School, where he completed the Accelerated Dual-Degree Program in five years. After winning the Maj Lind International Piano Competition in Helsinki, Melemed was quickly asked to give an extensive Finnish concert tour in October, 2018. Highlights of that tour included the Samuel Barber Piano Concerto with the Helsinki Philharmonic Orchestra and Jeajoon Ryu’s Piano Concerto with the Kuopio City Orchestra (European premiere). Melemed recently recorded the Ryu Concerto with Sinfonia Varsovia on the Warner label, which is due for release in 2019.

Melemed’s 2018/19 season has already included performances in Finland, France, Poland, and the United States. In the coming months, Melemed will compete in China, perform in several festivals throughout Finland as a soloist and chamber musician, and give his debut recital at the Carnegie Weill Recital Hall. mackenziemelemed.com

Yoel Levi to jeden z czołowych dyrygentów świata, słynący z bogatego

repertuaru, mistrzowskich interpretacji i elektryzujących wręcz występów.

Od 2014 roku pełni funkcję pierwszego dyrygenta Orkiestry Symfonicznej KBS w Seulu. Towarzyszył znanym solistom i dyrygował najważniejszymi zespołami świata, w tym amerykańskimi orkiestrami Cleveland, Filadelfii, Bostonu, Chicago, San Francisco i Nowego Jorku. Ponadto prowadził zespoły wielu miast Europy oraz Dalekiego Wschodu – Korei Południowej, Japonii czy Chin.

Wśród innych znaczących wydarzeń w karierze dyrygenta należy odnotować niedawny sukces odniesiony podczas europejskiej trasy koncertowej z Orkiestrą Symfoniczną KBS, szefowanie paryskiej Orchestre Nationale d’Île-de-France, z którą odbył zagraniczne tournées do Londynu, Hiszpanii i Europy Wschodniej, a także prowadzenie Orkiestry Filharmonicznej Izraela podczas tras koncertowych po Stanach Zjednoczonych i Meksyku oraz podczas specjalnego koncertu z okazji 60. rocznicy powstania państwa Izrael. Yoel Levi wielokrotnie był zapraszany do prowadzenia orkiestr podczas wyjątkowych wydarzeń, takich jak ceremonia przyznania Nagrody Nobla, w trakcie której dyrygował Orkiestrą Filharmoniczną Sztokholmu.

Yoel Levi. One of the world’s leading conductors, Yoel Levi is known for his vast repertoire, masterly interpretations and electrifying performances. He has been Chief Conductor of the KBS Symphony Orchestra in Seoul since 2014.

He has collaborated with many revered soloists and conducted some of the most prestigious orchestras in America, including the Cleveland and Philadelphia Orchestras, the Boston, Chicago and San Francisco Symphonies, and the New York Philharmonic, to name but a few. In addition, he has led orchestras in many cities in Europe as well as in the Far East, including in South Korea, Japan and China.

Another recent career highlight was his successful European tour with the KBS Symphony Orchestra. During his tenure at the helm of France’s Orchestre Nationale d’Île-de-France he conducted in Paris, and led the orchestra on tours to London, Spain and Eastern Europe. With the Israel Philharmonic, he toured the United States and Mexico and gave a special concert celebrating the 60th Anniversary of the State of Israel. Yoel Levi is frequently invited to conduct at special events such as the Nobel Prize Ceremony with the Stockholm Philharmonic Orchestra.

KBS Symphony Orchestra

Założona w 1956 roku Orkiestra Symfoniczna Koreańskiego Radia i Telewizji to uznana, reprezentacyjna orkiestra Korei Południowej. Od pierwszego sezonu zespół miał szczęście rozwijać się pod przywództwem wybitnych muzyków; od 2014 roku funkcję szefa orkiestry pełni maestro Yoel Levi, który w 2017 roku na stanowisko asystenta dyrygenta powołał Hyun-Jin Yuna.

Orkiestra daje ponad 100 koncertów rocznie – jej kalendarz wypełniają nie tylko koncerty abonamentowe, ale także występy poza siedzibą, w ramach programu K-Lover dla lokalnych społeczności, a także liczne wydarzenia specjalne.

Wśród artystów, którzy występowali z orkiestrą znalazły się takie wybitne osobistości, jak Kun-Woo Paik, Seong-Jin Cho, Gil Shaham, Misha Maisky czy Fabio Luisi. W 2018 roku orkiestra wydała album „live” nakładem Deutsche Grammophon, a także odbyła tournée po Czechach i Słowacji. Jednocześnie można ją było usłyszeć m.in. podczas popularnych wśród publiczności Międzynarodowego Festiwalu Muzycznego w Yeosu oraz Festiwalu Kwitnącej Wiśni.

2019 to kolejny rok, w którym Orkiestra Symfoniczna KBS, dzięki swej muzycznej doskonałości i różnorodnym wydarzeniom, zamierza inspirować i docierać do jak najszerszej publiczności jako marka kultury wysokiej Korei. kbssymphony.org KBS Symphony Orchestra The KBS (Korean Broadcasting System) Symphony Orchestra is a renowned ensemble from South Korea, which was founded in 1956. Ever since its inaugural season, the Orchestra has continued to grow under the leadership of great musical minds and since 2014 it has been led by Maestro Yoel Levi. Under Yoel Levi’s leadership, Hyun-Jin Yun was appointed assistant conductor in 2017.

The Orchestra plays over 100 concerts a year; in addition to major subscription concerts, its busy schedule is also filled with K-Lover outreach concerts and various special events. The roster of artists who have performed with the Orchestra includes such preeminent musical personalities as Kun-Woo Paik, Seong-Jin Cho, Gil Shaham, Mischa Maisky, and Fabio Luisi. In 2018, the Orchestra released a live recording of a concert on the Deutsche Grammophon label and embarked on a concert tour to the Czech Republic and Slovakia.

At the same time, the Orchestra has also set its sights on popular and audiencefriendly concerts, including the Yeosu International Music Festival, the Cherry Blossom Festival, etc.

In 2019, KBS Symphony Orchestra will remain committed to its mission of reaching out to and inspiring audiences by striving for musical excellence and staging a variety of events as Korea’s leading representative of classical culture. kbssymphony.org

Stanisław Moniuszko Uwertura do opery „Halka” Halka Stanisława Moniuszki, jeden z najwybitniejszych przykładów polskiej opery narodowej, zapewne nie tworzyłaby wrażenia takiej artystycznej pełni, gdyby nie genialnie zakreślona Uwertura. To czysto instrumentalne dzieło jest organicznie związane z treścią opery, której libretto – pióra Włodzimierza Wolskiego – opisuje losy nieszczęsnej zakochanej chłopki, dotykając jednocześnie problemów natury ogólnoludzkiej. Zdzisław Jachimecki zauważa, że „Od pierwszego taktu Uwertury czuć doskonale, że inwencja pobudzona poezją tryskała pomysłami jak źródło górskie”. I choć z łatwością rozpoznamy w niej motywy czy tematy pojawiające się później w samym dziele dramatycznym, to nie stanowi ona jednak prostego streszczenia czy podsumowania Halki – raczej wprowadza w nastrój i otwiera przestrzeń dla mającej się niedługo wydarzyć tragedii. Jednak w Uwerturze dostrzec można także bogactwo niezależnych muzycznych myśli, interesująco zakomponowanych w zamkniętej formie – co stanowi o niewątpliwej autonomicznej wartości dzieła, które z powodzeniem występuje także jako samodzielna uwertura koncertowa.

Karolina Dąbek Jeajoon Ryu Koncert na fortepian i orkiestrę “Melodia języka [muzycznego] Ryu jest zdecydowanie trudna do przeoczenia, zapadająca w pamięć” – pisze Aija Haapalainen. Pochodzący z Południowej Korei współczesny kompozytor Jeajoon Ryu, bo o nim mowa, jest w sposób szczególny związany z naszym krajem: studiował bowiem u Krzysztofa Pendereckiego na krakowskiej Akademii Muzycznej, zaś jego muzyka wykonywana bywa często na polskich festiwalach lub przez polskich wykonawców. Idąc w ślady swego mistrza, Ryu nie stroni od podejmowania uświęconych tradycją gatunków i wielkich form muzycznych – czego przejawem jest skomponowany w 2017 roku Koncert fortepianowy. Tym, co czyni jego twórczość wyjątkową, jest nadawanie znanym formom nowego wyrazu i artystycznej treści.

Trzy klasycznie zakomponowane części Koncertu – pogodne, mieniącej się rozmaitymi barwami Allegro Con moto, dostojne środkowe Andante oraz roziskrzony, brawurowy Finał – czy to za sprawą oryginalnej harmonii czy też specyficznej kolorystyki dźwiękowej, zdają się malować pobudzające wyobraźnię poetyckie pejzaże o delikatnym, orientalnym zabarwieniu.

Karolina Dąbek Gustav Mahler I Symfonia D-dur 20 listopada 1889 roku w Budapeszcie Mahler prezentuje swój Poemat symfoniczny, efekt pięcioletniej pracy, na którą – pochłonięty działalnością dyrygencką – z trudem znajduje czas. Znakomite wykonanie Poematu publiczność przyjmie z entuzjazmem, krytyka jest jednak bezlitosna.

Zdumiewać musiała monumentalna forma dzieła: dwa człony, trzy- i dwuczęściowy, a także, mimo gatunkowego określenia Dichtung (Poemat), brak jakichkolwiek pozamuzycznych odniesień, programu – same tylko określenia temp. A przecież kształt muzycznej narracji tak wiele zdaje się tutaj podpowiadać! Choćby „romantyczny” wstęp z tajemniczymi nawoływaniami myśliwskich rogów, efektami echa, płaczliwymi zaśpiewami-westchnieniami, czy też głosem kukułki (kwartowej!). Zaś w następującym allegro – brak przeciwstawnego tematu, przy zachowaniu wszelkich tonalnych reguł klasycznej ekspozycji. Idąc dalej: sentymentalna melodia powolnego ogniwa drugiego, i w kontraście – zadzierzyste, roztańczone „lendlerowe” scherzo, w powolnej zaś części marszowej przywołanie dziecięcej piosenki francuskiej Frère Jacques (w moll!) i parodia tandetnej, żydowsko-jarmarcznej kapeli. Wreszcie niezwykle serio w tym kontekście potraktowany finał, przebiegający od passionato dramatycznego f-moll po tryumfalne D-dur; nieprawdopodobnie złożona, wielopiętrowa konstrukcja wiodąca ku apoteozie.

Tylko wtajemniczeni mogli odnaleźć autocytaty z Pieśni wędrującego czeladnika (1885) do własnych tekstów: z pieśni o porannym wędrowaniu przez pola, wśród zroszonych traw, gdy cały świat wydaje się piękny (w części I), z pieśni o lipie, przynoszącej kojący sen, który

skołatanemu sercu przywraca szczęście, i o dwojgu błękitnych oczu (w części IV).

Rąbka tajemnicy kompozytor uchylił prezentując dzieło w Hamburgu w 1893 roku, tym razem opatrzone tytułem: Tytan, poemat dźwiękowy w formie symfonii. Ów Tytan – to tytuł wielkiej edukacyjnej powieści Jeana-Paula Richtera (1803), której treścią jest długa droga księcia Albano ku pełni człowieczeństwa, pojmowanej jako harmonia szczęścia osobistego i szczęścia poddanego ludu. Pojawiły się zarazem tytuły członów i części poematu, z niewielkimi komentarzami: · Człon I. Z młodzieńczych dni, utwory o kwiatach, owocach i cierniach.

Część 1. Wiosna bez końca (wstęp i allegro comodo). Wstęp obrazuje budzenie się natury z długiego zimowego snu.

Część 2. Kwitnienie (andante).

Część 3. Pod pełnymi żaglami (scherzo). · Człon II. Komedia ludzka.

Część 4. Na mieliźnie! (marsz żałobny w manierze Callota).

Część 5. Z piekła (Allegro furioso), następuje niczym nagły wybuch rozpaczy zranionego do głębi serca.

Swoje programy-komentarze do wczesnych symfonii Mahler określił kiedyś mianem „programów zewnętrznych”, dodając, że nie jest ważny przedmiot przedstawienia, lecz nastrój, który w muzyce ma znaleźć swój obraz. Dodawał jednak: „mimo wszystko dobrze jest na początek, kiedy słuchacz nie oswoił się jeszcze z moją sztuką, wyposażyć go na dalszą drogę w kilka tablic drogowych z podaniem ilości mil do przebycia”.

Zauważmy: „na początek” – i tu okazał się konsekwentny. Gdy w 1899 roku przygotował partyturę do druku, usunął wszystkie programowe sugestie – z tytułowym Tytanem włącznie, przy okazji rezygnując też z „sentymentalnej” części drugiej, wyraźnie „naddanej” w kontekście klasycznej formy. Pozostała więc czteroczęściowa I Symfonia D-dur.

Stanisław Kosz Stanisław Moniuszko Overture to „Halka” Stanisław Moniuszko’s Halka is one of the most prominent examples of Polish national opera; however, it would probably have failed to make an impression as such an artistic whole if not for the brilliant design of the overture. This purely instrumental piece is organically connected to the contents of the opera, whose libretto, written by Włodzimierz Wolski, describes the life of a peasant woman and her unrequited love and touches general problems of the human condition. Zdzisław Jachimecki notices that “from the first bar of the Overture you have that perfect feeling that invention stimulated with poetry gushes with ideas like a mountain spring”. Although motifs and themes that will return later in the dramatic work are easy to find within, it is not a simple summary or recapitulation of Halka as it rather outlines the mood and leads into the space for the tragedy about to come. However, it also holds room for the lavishness of independent musical thought, interestingly composed in a closed form, which is proof of the incontestable autonomous value of the piece that can also be performed independently as a successful concert overture.

Karolina Dąbek Jeajoon Ryu Concerto for Piano and Orchestra “The tune of Ryu’s [musical] tongue is strongly tangible, anchored”, Aija Haapalainen wrote. This contemporary composer from South Korea has special ties to Poland, as he studied with Krzysztof Penderecki at the Academy of Music in Kraków, and his works are often performed at Polish festivals and by Polish artists. Following in the footsteps of his maestro, Ryu does not shun working in the genres sanctified by the tradition and forms of great music, as demonstrated in the Concerto for piano and orchestra composed in 2017.

What makes his work exceptional is the new expression and artistic merit instilled into wellknown forms. Three classically composed movements, a cheerful Allegro con moto dazzling with various colours, the stately central Andante, and the sparkling bravado finale seem to paint stimulating inspired poetic landscapes with a delicate oriental undertone, whether through the original harmony or the specific colour of the sound.

Karolina Dąbek

Gustav Mahler Symphony No. 1 in D major After five years of struggling to find the time to write it in his busy conducting schedule, Gustav Mahler introduced his symphonic poem on 20 November 1889 in Budapest.

The audience enthusiastically received the masterly performance, but the critics were merciless.They must have been astounded by the monumental format of the work: it consisted of two parts with three and two movements respectively, lacked any nonmusical references despite being described as a Dichtung (poem), had no programme and contained only tempos. But the shape of the musical narrative seemed to suggest so much!

Moving on, there is a “romantic” introduction with the mysterious calls of hunting horns, echo effects, cries of sighing songs and the voice of a cuckoo (a perfect fourth!)

In a subsequent allegro there was no second theme, while all necessary tonal principles of a classical exposition were maintained. The sentimental melody of the slow part two and the perky (by comparison) and dancing ländler-like scherzo; the slow marching section contains the French nursery rhyme Frère Jacques (in minor key!) and a parody of a cheap Jewish-market band. Finally, the absolutely serious finale (again especially by comparison) leading from passionato to a dramatic F minor and a triumphant D major. An incredibly complex, multi-layered structure leading towards an apotheosis. Only insiders could find self-quotations from Lieder eines fahrenden Gesellen (1885) with his own lyrics: from the song on wandering across the fields in the morning, on dew covered grass, when the whole world seems beautiful (first movement), from the song of a lime tree that brings soothing sleep and happiness back to the faltering heart and about a pair of blue eyes (fourth movement).

Mahler showed a glimpse of his secrets in Hamburg, in 1893, where he conducted his work now entitled Titan. Indeed, “Titan” is also the title of the grand educational novel

by Jean-Paul Richter (1803) about Prince Albano and his long journey towards full humanity, defined as a harmony of personal happiness and the happiness of his subjects. Mahler also added titles and short comments to the parts and movements: · Part I: From the days of youth, “on youth, fruit, and thorns”.

1. Spring and no end (introduction and allegro comodo). This introduction describes the awakening of nature at the earliest dawn.

2. Flowerine Chapter (Andante).

3. Set with full sails (Scherzo). · Part II: Commedia umana 4. Stranded! (A funeral march in the manner of Callot).

5. Dall’inferno al Paradiso (Allegro furioso), as the sudden expression of a deeply wounded heart.

Mahler once described the programme comments on his early symphonies as “external programmes” and added that what is important is not the object described, but the mood that is to be pictured in the music. He also made a key caveat: “nevertheless, it is good to initially equip the listener with a few road signs giving the distances to be travelled before he becomes more familiar with my art.”

“Initially” he said, and was consistent. When, in 1899, he was preparing the score for publication, he removed all programme suggestions, including the title “Titan”.

This is also when he removed the “sentimental” Part II, that had clearly been added on top of the classical form. What remained was a four-movement Symphony in D major.

Stanisław Kosz

Nr/â„–

4

Wtorek, 9 kwietnia, 17.00 / Tuesday, 9 April, 5:00 pm Filharmonia Narodowa – Sala Kameralna Warsaw Philharmonic – Chamber Music Hall ul. Moniuszki 5

Ludwig van Beethoven (1770-1827) Trio fortepianowe c-moll op. 1 nr 3 Piano Trio in C minor, Op. 1 No. 3 1. Allegro con brio 2. Andante cantabile con Variazioni 3. Menuetto: Quasi Allegro 4. Finale: Prestissimo Sergiusz Rachmaninow / Sergei Rachmaninoff (1873-1943) I Trio g-moll „Elegijne” Trio “Elégiaque” No. 1 in G-minor Claude Debussy (1862-1918) Trio fortepianowe G-dur L. 5 Piano Trio in G major, L. 5 1. Andante con molto allegro 2. Scherzo: Moderato con allegro 3. Intermezzo. Andante espressivo 4. Finale: Appassionato

Penderecki Piano Trio Jarosław Nadrzycki – skrzypce / violin Karol Marianowski – wiolonczela / cello Konrad Skolarski – fortepian / piano

Penderecki Piano Trio Jarosław Nadrzycki (skrzypce), Karol Marianowski (wiolonczela), Konrad Skolarski (fortepian) Penderecki Piano Trio współtworzy trzech wybitnych polskich muzyków, koncertujących zarówno jako soliści jak i kameraliści – członkowie utytułowanego Meccore String Quartet. Muzycy zespołu są zwycięzcami wielu prestiżowych międzynarodowych konkursów. Za swoje dotychczasowe nagrania otrzymali również szereg nagród fonograficznych, w tym nagrodę Supersonic Award niemieckiego magazynu „Pizzicato” oraz Diapason 5. Penderecki Piano Trio ma zaszczyt nosić imię swojego mentora – Krzysztofa Pendereckiego.

Penderecki Piano Trio Jarosław Nadrzycki (violin), Karol Marianowski (cello), Konrad Skolarski (piano) The Penderecki Piano Trio are three outstanding Polish musicians who perform both as soloists and chamber musicians, are members of the recognised Meccore String Quartet and are winners of numerous prestigious international competitions. Their previous recordings have garnered them a range of awards, including the Supersonic Award from the German Pizzicato magazine and the Diapason 5. The Penderecki Piano Trio has the honour to be named after its mentor, Krzysztof Penderecki.

Ludwig van Beethoven Trio fortepianowe c-moll op. 1 nr 3 Beethoven był już autorem kilkudziesięciu utworów, gdy w roku 1795 zdecydował się opublikować swoje kompozycje. Jako opus pierwsze ukazały się w wiedeńskiej firmie Artaria napisane rok wcześniej 3 tria fortepianowe – Es-dur, G-dur i c-moll. Opatrzone dedykacją dla księcia Carla Lichnowskiego zostały wykonane w jego pałacu, nie wcześniej niż we wrześniu 1795, w obecności przybyłego z Londynu Haydna. Stary mistrz radził wówczas Beethovenowi zaczekać z wydaniem najbardziej zaawansowanego stylistycznie Tria c-moll.

Beethoven rady nie posłuchał, prawdopodobnie zresztą wydawca sztychował już głosy kompozycji, ale na dobre imię Haydna niesłusznie padł cień podejrzenia o uczucie zazdrości. Tria z op. 1 istotnie różnią się od triów Haydna i Mozarta tym, że nie są sonatami przeznaczonymi na fortepian z towarzyszeniem skrzypiec i wiolonczeli, lecz zapoczątkowują dzieje samodzielnego gatunku. Swą czteroczęściową budową nawiązują za to do stworzonego przez Haydna modelu kwartetu smyczkowego.

Maciej Negrey Sergiusz Rachmaninow I Trio g-moll „Elegijne” Już w najwcześniejszych kompozycjach Sergiusza Rachmaninowa znać oryginalność wielkiego talentu, ale też finezję i wrażliwość genialnego pianisty. Swoje pierwsze Trio fortepianowe g-moll „Elégiaque” pisał jeszcze na studiach, mając ledwie 19 lat. Przybiera ono nietypową, jednoczęściową postać, opartą na kanwie formy sonatowej. Kolejne epizody łączą się płynnie, przechodząc przez trudne do zdefiniowania stany rzewnej melancholii lub dramatycznego uniesienia. Skrzypce i wiolonczela snują swój nostalgiczny dialog na tle migotliwej, wirtuozerskiej, ale nie przeładowanej partii fortepianu, która miejscami wysuwa się na pierwszy plan. Tytułowa elegijność, obecna w całym utworze, zaznacza się szczególnie wyraźnie w samym zakończeniu dzieła: w posępnym, pogrążonym w ciemnych barwach marszu żałobnym.

Karolian Dąbek Claude Debussy Trio fortepianowe G-dur L. 5 W Triu fortepianowym G-dur słyszymy Claude’a Debussy’ego na samym początku jego drogi twórczej – dzieło to skomponował jeszcze jako nastolatek, przebywając we włoskiej rezydencji Nadieżdy von Meck, wielkiej mecenas sztuki. Ten skromny utwór, pisany przede wszystkim dla celów użytkowych, skrywa w sobie młodzieńczy urok i świeżość, niosąc także zapowiedź przyszłych arcydzieł. Ujmująca prostota, niczym nie zmacony spokój i pogoda ducha – wszytsko to odnaleźć można w czterech częściach Tria: w rysowanym barwą skrzypiec, wiolonczeli i fortepianu nastrojowym krajobrazie pierwszej części, w lekkim i zwiewnym Scherzu, w rozmarzonym dialogu instrumentów smyczkowych w przedostatnim Andante espressivo, czy w bardziej dynamicznym, ale nie pozbawionym lirycznych fragmentów Finale. Niewątpliwa wrażliwość na wokalny kształt melodyjnych linii, swoista obrazowość i barwnosć muzycznych przedstawień zwiastują rychły rozkwit talentu genialnego Debussy’ego – twórcy, o którym Karol Szymanowski wkrótce napisze: „wytwornym a stanowczym gestem otworzył nagle okna dusznej, gorącej sali koncertowej na jakieś czarowne ogrody, nieskończone widnokręgi gór, mórz i nieba”.

Karolian Dąbek Piano Trio in C minor, Op. 1 no 3 Beethoven had authored several dozen works, when in 1795 he decided to publish his compositions. Three piano trios, in E flat major, G major and C minor, which had been written a year earlier, came out in Vienna (Artaria) as Opus 1. Dedicated to Duke Carl Lichnowsky, they were first performed in his palace, not earlier than in September 1795, with Haydn himself sitting in the audience. Thereupon the aged master, who had arrived from London, advised Beethoven to postpone the publication of the Trio in C minor, the most stylistically advanced of the three.

Beethoven ignored the advice, the publisher probably readying the score already, but the good reputation of Haydn was then unjustly marred by the suspicion of being motivated by envy.

Trios from Op. 1 significantly differ from Haydn’s and Mozart’s trios in that they are not sonatas for piano accompanied with violin and cello, but they begin the story of a separate genre.

With four movements, they draw from the model of the string quartet created by Haydn.

Maciej Negrey Sergei Rachmaninoff Trio “Elégiaque” No. 1 in G-minor The original quality of the great talent, and the finery and sensibility of the piano genius can be sensed even in the earliest works of Sergei Rachmaninoff. He wrote his first piano trio (in G minor) while still a student, at the age of only 19. It is unusually structured into a one-movement form based on the sonata. The following episodes flow one into another, passing through the hard-to-define states of tearful melancholy and dramatic elation. The violin and the cello weave their nostalgic dialogue against the background of the shimmering virtuoso, yet not excessive, piano part, which at times comes to the fore. The elegiac quality present in the title suffuses the whole piece, and is especially clear in the closing of the work, in a sombre funeral march drowned in dark colour.

Karolian Dąbek Claude Debussy Piano Trio in G major, L. 5 In the Piano Trio in G major Claude Debussy stands at the very beginning of his creative journey: he composed it as a teenager, while residing in Italy with Nadezhda von Meck, a great patron of the arts. The modest piece, written primarily for practical reasons, demonstrates youthful charm and freshness and at the same time is a harbinger of future masterpieces. Charming simplicity and undisturbed peace and cheerfulness of the spirit can be found in all four movements of the Trio: in the mood-building landscape of the first part drawn in the sounds of the violin, cello and piano; in the light and fleeting Scherzo, in the dreamy dialogue of the strings in the penultimate Andante espressivo, and in the more dynamic Finale that nonetheless carries lyrical fragments. A particular sensitivity to the vocal shape of the melody lines, a particular image quality and the colour of the musical representations herald the imminent blossoming of Debussy’ genius talent that will soon make Karol Szymanowski remark: “with a graceful and yet firm gesture, he suddenly opened the windows of the choky and hot concert hall to charming gardens, the infinite horizons of the mountains, seas, and skies.”

Karolian Dąbek

Nr/â„–

3

Poniedziałek, 8 kwietnia, 19.30 / Monday, 8 April, 7:30 pm Filharmonia Narodowa – Sala Koncertowa Warsaw Philharmonic – Concert Hall ul. Sienkiewicza 10 Ludwig van Beethoven (1770-1827) III Koncert fortepianowy c-moll op. 37 Piano Concerto No. 3 in C minor, Op. 37 1. Allegro con brio 2. Largo 3. Rondo: Allegro – Presto Modest Musorgski / Modest Mussorgsky (1839-1881) Pieśni i tańce śmierci / Songs and Dances of Death sł. Arsienij Goleniszczew-Kutuzow words by Arseny Golenishchev-Kutuzov (instr. / orch. Edison Denisov) 1. Kołysanka / Lullaby 2. Serenada / Serenade 3. Trepak 4. Wódz / The Field Marshal Przerwa / Intermission Dymitr Szostakowicz / Dmitri Shostakovich (1906-1975) I Symfonia f-moll op. 10 / Symphony No. 1 in F minor, Op. 10 1. Allegretto – Allegro non troppo 2. Allegro 3. Lento – Largo – Lento 4. Allegro molto – Lento – Allegro molto – Adagio – Largo – Presto

Nikolay Didenko – bas / bass Yutong Sun – fortepian / piano Santander Orchestra Maciej Tworek – dyrygent / conductor

GŁÓWNY SPONSOR

PARTNERZY

Nikolay Didenko. Rosyjski bas Nikolay Didenko ukończył zarówno śpiew, jak

i dyrygenturę na Akademii Sztuki Chóralnej w Moskwie. Był solistą moskiewskiej Opery Nowej, należał także do zespołu Grand Opera Studio w Houston. Do jego ról operowych należą: partia Don Geronia/Turek we Włoszech w Duńskiej Operze Królewskiej, Ojciec Gwardian/Moc przeznaczenia i Hrabia des Grieux/Manon Lescaut w Operze Kolońskiej, Hrabia Rudolf/Lunatyczka w Teatrze Bolszoj, partia Pistola/Falstaff w Operze w Bilbao, a także Filipa II/Don Carlos i Leporella/Don Giovanni w Operze Kolońskiej. Artysta występuje na całym świecie, współpracując z tak ważnymi instytucjami jak Houston Grand Opera, New York City Opera czy Metropolitan Opera. Jego plany na ten oraz kolejne sezony obejmują m.in. rolę Dalanda w Holendrze tułaczu w operze w Malmö oraz debiut w operze w Dallas.

Jako wszechstronny wykonawca, Didenko ma również ustaloną renomę na scenie koncertowej, występując – między innymi – z Orkiestrą Mozarteum z Salzburga, Orkiestrą Symfoniczną im. Simóna Bolívara, Królewską Orkiestrą Concertgebouw, Orkiestrą Symfoniczną z Malmö, Orkiestrą Symfoniczną z Atlanty oraz Londyńską Orkiestrą Symfoniczną. Didenko jest również jednym z solistów na płycie Penderecki Conducts Penderecki, która w 2017 roku zdobyła Nagrodę Grammy w kategorii „Najlepsze wykonanie muzyki chóralnej”.

Nikolay Didenko. Russian bass Nikolay Didenko graduated from the Moscow Academy of Choral Art in both singing and conducting. He was previously a soloist of the New Opera in Moscow and a member of the Houston Grand Opera Studio. His operatic roles include Don Geronio/Il Turco in Italia with the Royal Danish Opera, Il Padre Guardiano/La Forza del Destino and Le Comte des Grieux/Manon Lescaut both with the Cologne Opera, Count Rodolfo/La Sonnambula at the Bolshoi Theatre, Pistola/Falstaff at the Bilbao Opera and Filippo II/Don Carlo and Leporello/Don Giovanni both with the Cologne Opera. He continues to perform across the world with many significant companies including the Houston Grand Opera, New York City Opera and Metropolitan Opera. Engagements this season and beyond include Daland/Die Fliegende Holländer at the Malmö Opera, and his debut at Dallas Opera.

As a versatile performer, he is also established on the concert platform performing with the Mozarteum Orchestra Salzburg, Simón Bolívar Symphony Orchestra, Concertgebouw Orchestra, Malmö Symphony Orchestra, Atlanta Symphony Orchestra and London Symphony Orchestra, to name a few.

Nikolay features on the award-winning disc Penderecki Conducts Penderecki which won a Grammy for Best Choral Performance (2017).

Yutong Sun. Urodzony w 1995 roku, Yutong Sun ukończył szkołę muzyczną

przy Centralnym Konserwatorium Muzycznym w Pekinie w 2015 roku, gdzie studiował u Hua Changa. Obecnie, jako stypendysta Tan Family Education Foundation oraz fundacji Ruth T. George, kształci się w New England Conservatory pod okiem Alexandra Korsantii. Zdobył uznanie jako laureat prestiżowych konkursów – II nagrody w XIX Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym Palomy O’Shea w Santander, III nagrody w LXII Konkursie Muzycznym Marii Canals w Barcelonie (2016), I nagrody w LIV Konkursie Fortepianowym „Jaén” (2012) oraz wyróżnień w Nowym Orleanie i Kijowie.

Yutong Sun występował w najważniejszych ośrodkach muzycznych świata, takich jak Salle Cortot w Paryżu, Palau de la Música w Barcelonie, Jordan Hall w Bostonie, czy Teatr Bolszoj w Sankt Petersburgu. Współpracował m.in. z Orquesta Sinfónica de Galicia, Orkiestrą Granady, Orkiestrą Symfoniczną Hiszpańskiego Radia i Telewizji, Petersburską Orkiestrą Symfoniczną, Narodową Orkiestrą Symfoniczną Ukrainy, a także orkiestrami symfonicznymi Phoenix i Fort Worth.

Do najważniejszych wydarzeń tego sezonu z udziałem artysty należą koncerty w Bostonie, Paryżu, na Teneryfie i podczas festiwalu w Verbier.

Yutong Sun. Born in 1995, Yutong Sun graduated from the Music School attached to the Central Conservatory of Music in Beijing in 2015, where he was a student of Hua Chang. He is currently continuing his musical education under Alexander Korsantia at the New England Conservatory having been awarded scholarships by the Tan Family and Ruth T. George. His reputation has been enhanced thanks to major prizes in a number of prestigious competitions; Second Prize at the 19th Paloma O’Shea Santander International Piano Competition, Third Prize at the 62th Maria Canals Music Competition in Barcelona (2016), and First Prize at the 54th Piano Competition Prize “Jaén” (2012); his talents have also been recognised in New Orleans and Kyiv.

Sun has appeared in such major venues as Salle Cortot in Paris, Palau de la Música in Barcelona, Jordan Hall in Boston, and Bolshoi Hall in Saint Petersburg.

He has performed with the symphony orchestras of Galicia, the City of Granada and RTVE; the Saint Petersburg Philharmonic Orchestra, the National Symphony Orchestra of Ukraine, the Phoenix Symphony Orchestra, and the Fort Worth Symphony Orchestra. This current season see Yutong performing in Boston, Paris, Tenerife and Verbier Festival.

Maciej Tworek. W krakowskiej Akademii Muzycznej studiował fortepian

w klasie prof. Jana Hoffmana, chóralistykę oraz dyrygenturę w klasie prof. Józefa Radwana. Brał udział w dyrygenckich kursach mistrzowskich prowadzonych przez Helmutha Rillinga, Rogera Norringtona i Kurta Masura. Jako asystent współpracował z Valerym Gergievem i Lorinem Maazelem. W latach 2005–2012 był dyrygentem Capelli Cracoviensis.

W 2002 roku rozpoczął trwającą do dzisiaj dyrygencką współpracę z Krzysztofem Pendereckim. Jej owocem był m.in. udział w nagraniu z orkiestrą Sinfonia Iuventus kompletu symfonii i koncertów instrumentalnych kompozytora.

W 2018 roku dyrygował II Koncertem skrzypcowym „Metamorfozy” z Anne-Sophie Mutter jako solistką i Rundfunk-Sinfonieorchester Berlin. Z Anne-Sophie Mutter i orkiestrą Sinfonia Varsovia odbył następnie tournée po Chinach.

Koncertował w Europie, Azji i obu Amerykach, dyrygując takimi zespołami jak The Hilliard Ensemble, Narodowa Orkiestra Symfoniczna Polskiego Radia w Katowicach, Deutsche Radio Philharmonie, NDR Radiofilharmonie, MDR Sinfonie Orchester, Orquesta Sinfónica de Galicia, Orkiestrą Symfoniczną Czeskiego Radia, Państwową Orkiestrą Symfoniczną Nowa Rosja, Orquesta Sinfónica Simón Bolívar de Venezuela, Orquesta Filarmόnica de Bogotá.

Od roku 2010 opiekę impresaryjną nad artystą sprawuje Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena.

Maciej Tworek studied the piano under Professor Jan Hoffman, and choral studies and conducting under Professor Józef Radwan at the Academy of Music in Kraków. A participant in master classes by conductors such as Helmuth Rilling, Roger Norrington, and Kurt Masur, he was assistant conductor to Valery Gergiev and Lorin Maazel. In 2005–12, Maciej Tworek conducted the Capella Cracoviensis.

In 2002 he began a conducting collaboration with Krzysztof Penderecki, which lasts to this day. It has come to fruition in numerous projects, including the recording of Penderecki’s complete symphonies and instrumental concerts with the Sinfonia Iuventus Orchestra, conducting the Violin Concerto No. 2 “Metamorphosen” with soloist Anne-Sophie Mutter and the RundfunkSinfonieorchester Berlin in 2018, and the ensuing tour of China with Anne-Sophie Mutter and the Sinfonia Varsovia Orchestra.

Tworek has performed in Europe, Asia, and both North and South America, conducting the Hilliard Ensemble, Polish National Radio Symphony Orchestra in Katowice, Deutsche Radio Philharmonie, NDR Radiofilharmonie, MDR Sinfonie Orchester, Orquesta Sinfónica de Galicia, Czech Radio Symphony Orchestra, New Russia State Symphony Orchestra, Orquesta Sinfónica Simón Bolívar de Venezuela, and Orquesta Filarmónica de Bogotá.

Maciej Tworek has been represented by the Ludwig van Beethoven Association Artist Management since 2010.

Santander Orchestra

Santander Orchestra to projekt edukacyjny składający się z najbardziej utalentowanych muzyków z całej Polski, którzy rozwijają swój warsztat pod okiem znakomitych dyrygentów i tutorów – zarówno na próbach, jak i koncertach. To niezwykła szansa na zdobycie unikalnych doświadczeń i sprawdzenie się podczas występów przed bardzo dużą publicznością.

Młodzi artyści występują podczas prestiżowych wydarzeń, m.in. w ramach Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena oraz w najnowocześniejszych salach koncertowych w Polsce.

Oprócz szlifowania umiejętności muzycznych Santander Orchestra pozwala zdobyć wiedzę z zakresu public relations, social mediów, zarządzania finansami czy prawa autorskiego – zwykle pomijanych w programie uczelni muzycznych, a bardzo ważnych przy budowaniu kariery zawodowej.

Od 2015 roku Santander Orchestra zagrała 12 koncertów pod kierunkiem Krzysztofa Pendereckiego, Johna Axelroda, Jerzego Maksymiuka, José Marii Florência oraz Lawrence’a Fostera.

Pomysłodawcami Santander Orchestra są Santander Bank Polska i Fundacja MyWay, które realizują projekt przy wsparciu Europejskiego Centrum Muzyki Krzysztofa Pendereckiego. santanderorchestra.com Santander Orchestra The Santander Orchestra is an educational project composed of the most talented musicians in Poland who develop their skills under the eye of the renowned conductors and tutors both during rehearsals and at concerts.

They are offered an extraordinary opportunity to gain unique experience and test themselves while performing before very large audiences. The young artists perform during prestigious events, e.g. during the Ludwig van Beethoven Easter Festival and in the top modern concert halls in Poland.

Besides fine-tuning their musical skills, the Santander Orchestra musicians can learn about public relations, social media, finance management or copyrights, subjects that are usually omitted from the music school curricula but very important when developing one’s professional career.

The Santander Orchestra has played 12 concerts under Krzysztof Penderecki, John Axelrod, Jerzy Maksymiuk, José Maria Florêncio, and Lawrence Foster since 2015.

The organizers behind the Santander Orchestra are Santander Bank Polska and MyWay Foundation that both carry out the project with the support of the Krzysztof Penderecki European Centre for Music. santanderorchestra.com

Ludwig van Beethoven III Koncert fortepianowy c-moll op. 37 Na partyturze Koncertu c-moll widnieje data 1800, ale w rzeczywistości rozpoczęte w szkicach kilka lat wcześniej dzieło Beethoven ukończył w roku 1802. Jest więc ono zapisem przemian, które uczyniły z godnego następcy Haydna i Mozarta twórcę dzieł nie mających już żadnego związku z muzyką XVIII wieku. Koncert c-moll stoi jakby w pół drogi pomiędzy I Koncertem C-dur a Symfonią bohaterską – jakkolwiek byśmy to zestawienie uważali za dziwaczne. Miejscami bowiem przepełnia go jeszcze owa wybujała melodyczność, która wraz z przesunięciem spektrum brzmienia ku barwom klarnetów, fagotów, waltorni i wiolonczel zdaje się sytuować dzieła młodego Beethovena na samym progu Romantyzmu. A z drugiej strony ujawnia się tu dążność do oczyszczenia języka muzycznego z wszystkiego, co odciąga uwagę od istoty rzeczy. Precyzyjne, lapidarne tematy utrafiają w sedno określonych kategorii ekspresji, nabierając mocy symbolu.

To znów rys klasycyzmu, lecz nie stylu klasycznego, który właśnie przeminął, ale postawy, która w sprzecznościach targających światem dostrzega nie tyle dramatyczne rozdarcie, ile zadziwiającą jedność przeciwieństw.

Maciej Negrey Modest Musorgski Pieśni i tańce śmierci „Cztery wizje, cztery maski śmierci, zawsze nienawidzącej i gwałtownej; śmierć pełna hipokryzji, śmierć okrutna, śmierć łudząca, śmierć triumfująca” – tak cykl Pieśni i tańce śmierci Modesta Musorgskiego opisywał Michel-Rostislav Hofmann. Nie ma chyba innego kompozytora – postaci tragicznej, przez większość życia cierpiącej samotność i niedostatek – dla którego świadomość śmierci byłaby równie nieznośna, co wszechobecna i nieustępliwa.

I nie ma chyba innego dzieła, w którym temat ten zostałby przedstawiony w sposób tak silnie ekspresyjny, pełen dramatyzmu: ukazując makabryczność i irracjonalność śmierci (taneczność, wywiedziona z tradycyjnych gatunków kołysanki, serenady, ukraińskiego tańca i marsza, przyjmuje tu postać wykrzywioną, karykaturalną), i wyrażając jednocześnie poczucie nieuchronności i beznadziejności wszelkich ludzkich starań. Wobec śmierci wszyscy są równi; w kolejnych umuzycznionych wierszach Arseniusza GoleniszczewaKutuzowa spotyka ona chorujące niemowlę, młode, niewinne dziewczę, pijanego chłopa i konających w bitwie żołnierzy. Musorgski pod koniec życia w liście do swego przyjaciela pisał: „trudno, zostanę sam. Przecież umierać przyjdzie samemu; wszystkich nas to czeka”.

Karolina Dąbek Dymitr Szostakowicz I Symfonia f-moll op. 10 Piętnaście symfonii powstałych w latach 1925–1971 każe postrzegać Szostakowicza jako jednego z największych symfoników minionego stulecia. Symfonice Szostakowicza zdają się patronować Beethoven i Mahler, napotkamy tu bowiem dzieła tak różne, jak klasyczno-beethovenowska Piąta (1937), czy właśnie romantyczno-mahlerowska Czternasta (1969), niezwykła „symfonia śmierci”, na którą składa się jedenaście pieśni. U progu wszystkiego stoi jednak niezwykła Pierwsza.

Bywają debiuty błyskotliwe, ten jednak niewiele miał równych. Gdy 12 maja 1926 roku w Filharmonii Leningradzkiej zabrzmiała I Symfonia dwudziestoletniego Dymitra Szostakowicza, publiczność była zachwycona, a krytyka nie szczędziła słów uznania.

W następnym roku dzieło poprowadził w Berlinie Bruno Walter, rok później w Nowym Jorku Artur Rodziński. Dziś, po latach, zdumiewa fakt, że w młodzieńczym dziele odnajdziemy w esencjalnej postaci wszystkie cechy stylistyki „wielkiego” Szostakowicza: dramatyczność formalnego ujęcia, skłonność do architektonicznego i brzmieniowego monumentalizmu, patos, niezwykłą ekspresywność, witalność, dynamizm, bogactwo melodycznej inwencji, charakterystyczne deformacje harmoniczne i instrumentacyjne, technikę montażu i „cięć” jako zasadę rozwoju narracji. A przecież Pierwsza to tylko zapowiedź!

Stanisław Kosz

Ludwig van Beethoven Piano Concerto No. 3 in C minor, Op. 37 The score of Concerto in C minor bears the date of 1800, but in fact the work was started in sketches several years earlier and completed by Beethoven only in 1802. It is thus a record of the transformation which changed the worthy successor of Haydn and Mozart into the composer of works no longer having anything to do with 18th-century music.

Concerto in C minor stands as if half way between Concerto No 1 in C major and Heroic Symphony – however odd this comparison may be. At times it is still filled with exuberant melodiousness which, together with the shift in sound spectrum towards clarinet, bassoon, French horn and cello tone-colours, seems to situate the works of young Beethoven at the threshold of Romanticism. And on the other hand, it reveals the tendency to rid the musical language from everything that draws attention to the non-essential. Precise, succinct themes fall within the core of particular categories of expression, acquiring symbolic power. This is a feature of classicism – not in the sense of the classical style which had passed at the time the work was written, but of the attitude which sees in the contradictions tearing the world apart not so much the dramatic dilemma, but astonishing unity.

Maciej Negrey Modest Mussorgsky Songs and Dances of Death “Four visions, four masks of death, always violent and full of hatred; death filled with hypocrisy, ruthless death, luring death, triumphant death” – this is how Michel-Rostislav Hofmann described Modest Mussorgsky’s Songs and Dances of Death.

There is probably no other composer more than Mussorgsky – a tragic figure who suffered from loneliness and poverty most of his life – for whom the awareness of death was as unbearable as it is ubiquitous and unrelenting. And there is probably no other work in which this subject is conveyed so evocatively and dramatically – showing the macabre and irrational character of death (the dance-like quality derived from the traditional genres of the lullaby, serenade, Ukrainian dance and march, takes on a warped and caricatured form here) and at the same time expressing the inevitability and hopelessness of all human endeavours. We are all equal before death; in the poems of Arseny Golenishchev-Kutuzov that Mussorgsky set to music, death comes to an ill infant, a young and innocent girl, a drunk peasant and soldiers dying in battle. Towards the end of his life, Mussorgsky wrote in a letter to his friend: “Oh well. I’ll remain alone. After all, I will die in solitude – we all will”.

Karolina Dąbek Dmitri Shostakovich Symphony No. 1 in F minor, Op. 10 The fifteen symphonies written between 1925 and 1971 compel us to see Shostakovich as one of the greatest symphony composers of the past century. Shostakovich’s symphonies seem to be written under the influence of Beethoven and Mahler, as we can find here as varied pieces as the classical Beethovenian Fifth (1937), and the romantic Mahlerlike Fourteenth (1969) – an extraordinary “death symphony” composed of eleven songs.

However, at the beginning of everything is the extraordinary First Symphony.

Some debuts are brilliant – that one, however, could be matched by very few.

When the First Symphony by the 20-year-old Shostakovich was played on 12 May 1926 at the Leningrad Philharmonic, the audience was delighted, and the critics’ acclaim was rapturous.

The following year, the piece was conducted in Berlin by Bruno Walter, and a year later in New York by Artur Rodziński. Today, many years later, we are amazed by the fact that in the essence of this youthful piece we can find all the features of the style of the “great” Shostakovich: the dramatism of a formal structure, an inclination for architectural and sound monumentalism, pathos, extraordinary expressiveness, vitality, dynamism, richness of melodious invention, characteristic harmonic and instrumental deformations, and the technique of editing and cuts, used as a principle for the development of the narrative. And yet the First is only a foretaste!

Stanisław Kosz

Nr/â„–

2

Niedziela, 7 kwietnia, 19.30 / Sunday, 7 April, 7:30 pm Filharmonia Narodowa – Sala Koncertowa Warsaw Philharmonic – Concert Hall ul. Sienkiewicza 10 Ludwig van Beethoven (1770-1827) Uwertura Coriolan op. 62 Coriolan Overture, Op. 62 Koncert potrójny C-dur op. 56 Triple Concerto in C major, Op. 56 1. Allegro 2. Largo – 3. Rondo alla Polacca Przerwa / Intermission Hector Berlioz (1803-1869) Uwertura do opery Benvenuto Cellini op. 23 Overture to Benvenuto Cellini, Op. 23 Les nuits d’été op. / Op. 7 (Letnie noce / Summer Nights) sł. / words by Théophile Gautier 1. Villanelle 2. Le spectre de la rose / (Widmo róży / The Spectre of the Rose) 3. Sur les lagunes / (Na lagunach / On the Lagoons) 4. Absence / (Nieobecność) 5. Au cimetière: Clair de lune / (Na cmentarzu: Blask księżyca / In the Cemetery: Moonlight) 6. L’île inconnue / (Nieznana wyspa / The Unknown Isle) Yu-Chien Tseng – skrzypce / violin Pablo Ferrández – wiolonczela / cello Szymon Nehring – fortepian / piano Stéphanie d’Oustrac – mezzosopran / mezzo-soprano Sinfonia Varsovia Lothar Zagrosek – dyrygent / conductor

PARTNER GŁÓWNY

Yu-Chien (Benny) Tseng w zawrotnym tempie zdobywa międzynarodowe

uznanie jako wschodząca gwiazda solistyki. Od trzynastego roku kształci się w Curtis Institute of Music. Jest zdobywcą pierwszych nagród na międzynarodowych konkursach skrzypcowych w Singapurze, im. Pabla Sarasatego w Hiszpanii oraz im. Isanga Yuna w Korei. Zwycięstwo podczas XV Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Piotra Czajkowskiego zaowocowało serią debiutów, m.in. z London Philharmonic Orchestra, Filharmonią Monachijską, Orkiestrą Teatru Maryjskiego oraz Czeską Orkiestrą Filharmoniczną. Koncertował pod batutą takich mistrzów jak Valery Gergiev, Jiří Bělohlávek, Esa-Pekka Salonen, Osmo Vänskä, Jacek Kaspszyk, Lawrence Foster, a ostatnio także z Mikhailem Pletnevem, który zaprosił go do występu w Tokio w marcu 2019 roku.

W 2016 roku Tseng podpisał kontrakt z Deutsche Grammophon, a już w 2017 roku ukazał się jego pierwszy solowy album. Kolejny, nagrany z Rosyjską Orkiestrą Narodową pod batutą Mikhaila Pletneva, wydany został jesienią 2018 roku. W listopadzie 2018 roku w Warszawie wykonał Koncert skrzypcowy Krzysztofa Pendereckiego podczas festiwalu z okazji urodzin kompozytora.

Artysta gra na skrzypcach Ex „Castelbarco-Tarisio” Giuseppe Guarneriego del Gesú z 1723 roku, użyczonych przez Fundację Chi-Mei Culture na Tajwanie.

Yu-Chien (Benny) Tseng is rapidly building an international reputation as an emerging young soloist. He has been pursuing his studies at the Curtis Institute of Music since the age of 13. Tseng previously won first prizes in the Singapore International Violin Competition, the Sarasate Violin Competition and the Isang Yun Violin Competition. Following his win in the 15th International Tchaikovsky Violin Competition, he has made a series of major debuts with the London Philharmonic Orchestra, the Munich Philharmonic, the Mariinsky Theatre Orchestra and the Czech Philharmonic Orchestra. He has worked with Maestros such as Valery Gergiev, Jiří Bělohlávek, Esa-Pekka Salonen, Osmo Vänskä, Jacek Kaspszyk, Lawrence Foster, and most recently Mikhail Pletnev who has invited him to perform in Tokyo in March 2019. Signed to Deutsche Grammophone in 2016, his first recital disc was released in 2017. He recorded his second album with Maestro Mikhail Pletnev and the Russian National Orchestra, which was released in the autumn of 2018. In November 2018 in Warsaw, he performed Penderecki’s Violin Concerto at the composer’s birthday festival.

He plays a Giuseppe Guarneri del Gesú 1732 Ex “Castelbarco-Tarisio,” on loan from the Chi-Mei Culture Foundation, Taiwan.

Pablo Ferrández. Laureat XV Międzynarodowego Konkursu im. Piotra Czajkowskiego, V Międzynarodowego Konkursu Wiolonczelowego oraz ICMA 2016 „Young Artist of the Year”, Pablo Ferrández to bez wątpienia muzyk wielkiego formatu. Urodzony w Madrycie w 1991 roku, w wieku zaledwie 13 lat podjął naukę u Natalii Szachowskiej w prestiżowej Escuela Superior de Música Reina Sofía w Madrycie. Następnie ukończył studia u Fransa Helmersona w Kronberg Academy. Ceniony przez krytyków, Pablo Ferrández występuje ze światowej sławy artystami tego pokroju co Anne-Sophie Mutter oraz z czołowymi orkiestrami, m.in. Bamberger Symphoniker, London Philharmonic, Orkiestrą Filharmonii Izraelskiej, Filharmonikami Wiedeńskimi, Konzerthaus Berlin, Petersburską Orkiestrą Filharmoniczną, BBC Philharmonic, Orchestra Sinfonica Nazionale RAI, Hiszpańską Narodową Orkiestrą Symfoniczną oraz Kremerata Baltica.

Artysta zapraszany jest także na prestiżowe festiwale, m.in. w Verbier, Dreźnie, Granadzie, La Folle Journée, Festiwal im. Mścisława Rostropowicza oraz Transsyberyjski Festiwal Sztuk. Pablo Fernández gra na wiolonczeli Stradivariusa „Lord Aylesford” (1696) dzięki uprzejmości Nippon Music Foundation. pabloferrandez.com Pablo Ferrández. A laureate of both the 15th International Tchaikovsky Competition and the 5th Paulo International Cello Competition as well as ICMA 2016 “Young Artist of the Year”, Pablo Ferrández has earned himself a reputation as a musician of stature. Born in Madrid in 1991, Pablo Ferrández enrolled at the age of 13 at the prestigious Escuela Superior de Música Reina Sofía, where he was taught by N. Shakhovskaya. He went on to complete his musical education under the guidance of F. Helmerson at the Kronberg Academy.

Praised by critics, Pablo Ferrández has performed with such internationally renowned artists as Anne-Sophie Mutter as well as with many of the world’s leading orchestras, including the Bamberg Symphony, the London Philharmonic, the Israel Philharmonic, the Vienna Symphony, the Konzerthaus Berlin, the Saint Petersburg Philharmonic, the BBC Philharmonic, Orchestra Sinfonica Nazionale RAI, the Spanish National Symphony and Kremerata Baltica. He has also performed at many highly regarded festivals, such as Verbier, Dresden, Folle Journée, Granada, Rostropovich and the Trans-Siberian Arts Festival.

Mr. Ferrández plays the “Lord Aylesford” Stradivarius (1696) kindly loaned by the Nippon Music Foundation. pabloferrandez.com

Szymon Nehring jest jednym z najbardziej utalentowanych pianistów młodego pokolenia, jedynym Polakiem, który zwyciężył w Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym Artura Rubinsteina w Tel Awiwie.

Jest uczniem Olgi Łazarskiej, absolwentem klasy Stefana Wojtasa w Akademii Muzycznej w Bydgoszczy. Od 2017 roku studiuje pod kierunkiem Borisa Bermana w Yale School of Music.

Jest laureatem wielu konkursów, w tym finalistą XVII Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Fryderyka Chopina, na którym otrzymał wyróżnienie, nagrodę publiczności oraz nagrody dodatkowe.

Jego debiutancka płyta z muzyką polskich kompozytorów została wyróżniona Fryderykiem 2016. Ponadto nagrał album z koncertami fortepianowymi Chopina z Sinfoniettą Cracovią pod batutą Jurka Dybała i Krzysztofa Pendereckiego, Koncert fortepianowy „Resurrection” Pendereckiego pod batutą kompozytora oraz płytę z utworami Chopina wykonanymi na instrumencie Erarda.

Koncertował niemal na całym świecie występując w takich salach, jak Carnegie Hall, Wigmore Hall, Elbphilharmonie czy Musikverein.

Szymon Nehring jest reprezentowany przez Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena.

Szymon Nehring is one of the most talented pianists of the young generation, the only Pole to have won the Arthur Rubinstein International Piano Master Competition in Tel Aviv.

A student of Olga Łazarska and a graduate in the class of Stefan Wojtas at the Academy of Music in Bydgoszcz, he has studied under Boris Berman at the Yale School of Music since 2017.

Winner of numerous competitions, Nehring was a finalist of the 17th Fryderyk Chopin International Piano Competition which he completed with an honourable mention, the audience award, and additional prizes.His debut CD with the works of Polish composers won the Polish Fryderyk Award in 2016. He also recorded a CD with Chopin’s piano concertos with Sinfonietta Cracovia under the batons of Jurek Dybał and Krzysztof Penderecki, Penderecki’s Piano Concerto “Resurrection” under the baton of the composer, and a CD with works of Chopin performed on an Erard piano.

The artist has performed in nearly all corners of the world including such venues as Carnegie Hall, Wigmore Hall, the Elbphilharmonie, and the Musikverein.

Szymon Nehring is represented by the Ludwig van Beethoven Association.

Stéphanie d’Oustrac, mezzosopran. Stéphanie d’Oustrac – pra-pra-

siostrzenica Francisa Poulenca – od najmłodszych lat poświęca się muzyce i teatrowi. Częste występy na scenie, wielkie zaangażowanie oraz nienaganna figura sprawiły, że Stéphanie d’Oustrac uchodzi obecnie za jedną z najwybitniejszych mezzosopranistek swojego pokolenia. Pierwszym, który odkrył jej talent wokalny i aktorski był William Christie, który zaproponował jej pierwsze role tragiczne: Medei, Armidy i Dydony.

Doskonała dykcja oraz pełna energii sceniczna osobowość szybko zwróciły uwagę publiczności i sprawiły, że artystka stała jedną z najbardziej wziętych interpretatorek francuskiego (Carmen, Trojanie, Beatrycze i Benedykt, Peleas i Melisanda, Godzina hiszpańska, Werter) i Mozartowskiego (Łaskawość Tytusa, Don Giovanni, Idomeneo) repertuaru. W ramach przyszłych zobowiązań śpiewaczka wystąpi w takich dziełach, jak Carmen w Kolonii, Tokio i berlińskiej Deutsche Oper, Werter w teatrach operowych w Zurychu i Monte-Carlo, Mignon

w Liège, Don Giovanni w Operze Paryskiej, Opowieści Hoffmanna i Łaskawość Tytusa w Barcelonie, koncertowa wersja Zamku Sinobrodego w Lizbonie, Anna Bolena w Genewie oraz Hipolit i Arycja w operze w Zurychu i Théâtre des Champs-Elysées w Paryżu. stephanie-doustrac.com Stéphanie d’Oustrac, mezzosoprano. Stéphanie d’Oustrac – Francis Poulenc’s great grandniece – began to devote herself to music and theatre from a very young age. With her powerful stage presence, her colourful personality and her impeccable figure, Stéphanie d’Oustrac is today one of the most outstanding mezzos of her generation. William Christie was the first to discover her talents as a singer and actress and he offered her her first tragic roles: Médée, Armide, Dido…Her perfect diction and vibrant stage presence soon drew public attention.

She has emerged as one of the most sought-after singers in the French (Carmen, Les Troyens, Béatrice et Bénédict, Pelléas et Mélisande, L’Heure espagnole, Werther…), and Mozartean repertoires (La Clemenza di Tito, Don Giovanni, Idomeneo…). Her future projects include Carmen in Cologne, Tokyo and the Berlin Deutsche Oper, Werther at the Opernhaus of Zürich and Monte-Carlo, Mignon in Liège, Don Giovanni at the Paris Opera, Les Contes d’Hoffmann and La clemenza di Tito in Barcelona, Le Château de Barbe-bleue in a concert version in Lisbon, Anna Bolena in Geneve, and Hippolyte et Aricie at the Zurich Opernhaus and the Théâtre des Champs-Elysées in Paris… stephanie-doustrac.com

Lothar Zagrosek. Niemiecki dyrygent Lothar Zagrosek kształcił się

u takich mistrzów batuty jak Hans Swarowsky, István Kertész, Bruno Maderna i Herbert von Karajan. Pierwsze szlify w zawodzie zdobywał w Niemczech, a następnie piastował stanowiska pierwszego dyrygenta Austriackiej Radiowej Orkiestry Symfonicznej w Wiedniu, dyrektora muzycznego Grand Opéra w Paryżu, pierwszego dyrygenta gościnnego Orkiestry Symfonicznej Radia BBC, generalnego dyrektora muzycznego oper w Lipsku i Stuttgarcie oraz pierwszego dyrygenta Konzerthausorchester w Berlinie. Ceniony na całym świecie za działalność operową, występował w wielu najważniejszych teatrach, m.in. w Wiedniu, Monachium, Berlinie, Dreźnie, Brukseli i Londynie. W ramach repertuaru symfonicznego Lothar Zagrosek współpracował z uznanymi orkiestrami świata, takimi jak Gewandhausorchester w Lipsku, Filharmonikami Berlińskimi i Wiedeńskimi, Radiową Orkiestrą Symfoniczną Bawarii, Królewską Orkiestrą Concertgebouw, London Philharmonic, Orkiestrą Symfoniczną Atlanty oraz NHK w Tokio. Zapraszany był na prestiżowe festiwale: BBC Proms w Londynie, Festiwal Opery w Monachium i Festiwal Salzburski.

Znany jako propagator muzyki współczesnej, Lothar Zagrosek działa aktywnie także na polu edukacji muzycznej oraz wspierania młodych talentów. Jest przewodniczącym jury Niemieckiej Nagrody dla Dyrygentów. Za swoje zasługi został odznaczony Krzyżem Oficerskim Republiki Federalnej Niemiec.

Lothar Zagrosek. The German conductor Lothar Zagrosek learned his craft under Hans Swarowsky, István Kertész, Bruno Maderna and Herbert von Karajan. After taking up his first posts in Germany, he was appointed Chief Conductor of the Austrian Radio Symphony Orchestra in Vienna, Music Director of the Grand Opéra Paris, Chief Guest Conductor of the BBC Symphony Orchestra, General Music Director of the Opera in Leipzig and Stuttgart and Chief Conductor of the Konzerthausorchester Berlin.Internationally acclaimed for his achievements on the operatic stage, he has appeared on the podiums of Europe’s leading opera houses, including Vienna, Munich, Berlin, Dresden, Brussels, and London.

In concert, Lothar Zagrosek has worked with many major international orchestras, including Gewandhausorchester Leipzig, Berlin and the Munich Philharmonic, the BR Symphony Orchestra, the Royal Concertgebouw Orchestra, the London Philharmonic, the Atlanta Symphony Orchestra and the NHK Symphony Orchestra Tokyo. He has also performed at such prestigious festivals as the London Proms, the Munich Opera Festival and the Salzburg Festival.

A well-known champion of contemporary music, Lothar Zagrosek is also passionate about musical education and supporting young talent. He is chairman of the jury of the German Conductors’ Award and recipient of the Officers Cross of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany.

Sinfonia Varsovia

W 1984 roku na serię koncertów z Polską Orkiestrą Kameralną do Warszawy przybył legendarny skrzypek Yehudi Menuhin. By sprostać wymaganiom repertuaru, orkiestra zaprosiła do współpracy wybitnych muzyków z całego kraju. Pierwsze koncerty zespołu dyrygowanego przez Menuhina spotkały się z entuzjastycznym przyjęciem publiczności i uznaniem krytyków, a Menuhin przyjął propozycję dyrekcji objęcia funkcji pierwszego gościnnego dyrygenta nowo powstałej orkiestry Sinfonia Varsovia. Sinfonia Varsovia występuje w najbardziej prestiżowych salach koncertowych oraz na najważniejszych festiwalach, współpracując ze światowej sławy dyrygentami i solistami. Zespół zrealizował wiele nagrań płytowych, radiowych i telewizyjnych – jego dyskografia liczy blisko 300 płyt uhonorowanych prestiżowymi nagrodami. W 1997 roku dyrektorem muzycznym, a w 2003 roku dyrektorem artystycznym orkiestry został prof.

Krzysztof Penderecki. Organizatorem Orkiestry Sinfonia Varsovia jest Miasto Stołeczne Warszawa. Nowa siedziba orkiestry, mieszcząca m.in. największą w Polsce salę koncertową, powstaje przy ul. Grochowskiej 272. sinfoniavarsovia.org Sinfonia Varsovia In 1984, the legendary violinist Yehudi Menuhin arrived in Warsaw for a series of concerts with the Polish Chamber Orchestra. To satisfy the demands of the repertoire, the orchestra invited the cooperation of eminent musicians from all over the country. The first concerts of the ensemble conducted by Menuhin were enthusiastically welcomed by the audience and highly acclaimed by critics, and Menuhin himself accepted the proposal to assume the post of first guest conductor of the thus established Sinfonia Varsovia Orchestra. Sinfonia Varsovia performs in the most prestigious concert halls and at the most important festivals, working with conductors and soloists of world renown. The ensemble has released numerous CDs, and radio, and television recordings, with their archive boasting nearly 300 records honoured with prestigious awards. Professor Krzysztof Penderecki became the orchestra’s music director in 1997 and artistic director in 2003.The Sinfonia Varsovia orchestra is a municipal cultural institution coordinated by the City of Warsaw. The Orchestra’s new home, including the biggest concert hall in Poland will be built at 272 Grochowska Street. sinfoniavarsovia.org

Ludwig van Beethoven Uwertura Coriolan op. 62 Uwertura do tragedii H.J. Collina w godnej siebie interpretacji wywiera wrażenie głębokie, nawet poruszające. Rzecz nie jest jednak ani jednoznaczna ani oczywista. Coriolan należy do Beethovena utworów kontrowersyjnych. Miewał i miewa entuzjastycznych zwolenników, lecz w historii jego oddziaływania nie brak też było krytyków i to znaczących.

Rzymskiego bohatera, obrońcę miasta przed barbarzyńcami spotyka krańcowa niewdzięczność: w wyniku intryg zostaje skazany na banicję. By pomścić krzywdę sprzęga się z wrogami ojczyzny i tylko łzy żony i matki odwodzą go od zemsty. Ginie. U Szekspira – z rąk zdradzonych barbarzyńców, u Collina, który ponownie wątek tragicznego bohatera wziął na warsztat – z ręki własnej, w wyniku wyrzutów sumienia.

Heinrich Joseph von Collin, rówieśnik i dobry znajomy Beethovena pisze tragedię o Coriolanie w roku 1802 i tegoż roku wystawia w Teatrze Dworskim. Dla wprowadzenia w nastrój wykorzystuje fragmenty Mozartowskiego Idomenea, grane między scenami dramatu. Coriolan Collina podbija Wiedeń; również Beethovena, w którego psychice odezwał się rezonans dla antycznego bohatera. W roku 1807 komponuje dla Coriolana uwerturę, jako własną interpretację tragedii. Collin w kwietniu tego samego roku włącza ją w przedstawienie.

Allegro con brio. Akordy uderzane z najwyższą siłą padają w ciszę, przedzielane pauzami.

Muzyka wprowadza in medias res, w konflikt, któremu sama nie wróży szczęśliwego rozwiązania. Smyczki poddają temat główny, rosnący od ciszy do grzmotu, surowy, suchy, ascetyczny. Interpretatorzy słyszą w nim uosobienie Coriolana, jego hardej, gwałtownej, nie panującej nad sobą natury. W drugim z tematów, śpiewnym i płynnym, niesionym przez skrzypce i zespół instrumentów dętych znajdują wyraz uczuć reprezentujących drugą stronę wewnętrznego konfliktu, tę która przeważy, lecz doprowadzi do śmierci bohatera.

Przebieg uwertury, jej muzyczną narrację można rozpatrywać z punktu widzenia formy sonatowego allegra. I będzie to allegro dziwne, pozbawione samoistnie muzycznej logiki.

Można również spojrzeć na nią jak na wyrażoną dźwiękiem sekwencję zdarzeń, a jeszcze bardziej – przeżyć „podmiotu lirycznego” utworu – od zaistnienia konfliktu sumienia do owego konfliktu tragicznego rozwiązania. I wówczas „niedokończone” zakończenie Coriolana zyska swój sens. Uwertura kończy się przerwaniem tematu przez powrót akordów złowróżbnego mementa. Wygasa wśród urywanych fraz i suchego brzmienia pizzicat.

Sądzono, że Beethoven uwertury nie dokończył; usiłowano nawet dokomponować zakończenie „godne” Beethovenowskiego stylu. Takie znakomitości jak Aleksander W Thayer, główny monografista kompozytora czy Hugo Riemann, słynny teoretyk, zaliczyli Coriolana do utworów nieudanych: pisząc uwerturę twórca Eroiki dysponował już przecież znakomitą, wielobarwną techniką orkiestracyjną, której w Coriolanie ani śladu. Tylko ci, którzy sens utworu znajdowali w jego niepowtarzalnej ekspresji, wymagający koncentracji „środków ubogich” byli w stanie zrozumieć i odczuć intencje twórcy.

Mieczysław Tomaszewski Koncert potrójny C-dur na fortepian, skrzypce, wiolonczelę i orkiestrę op. 56 Dzieło to, napisane w 1804 roku dla księcia Franza Josepha Lobkowitza, ucznia i protektora Beethovena, jest dość szczególne. Trzy instrumenty solowe koncertują tu niekiedy z osobna, niekiedy łączą się w pary, często zaś występują po prostu jako trio fortepianowe. A wszystko we współpracy z wciąż odmieniającą swe role orkiestrą. Oznacza to, że soliści muszą być zarazem wytrawnymi kameralistami i doświadczonymi koncertantami. I jeśli nawet – co się często podkreśla – partia fortepianu nie zawiera wirtuozowskich fajerwerków, to przecież arystokratyczny uczeń Beethovena, dla którego była ona przeznaczona, musiał wiele umieć. Lecz ani pianista, ani skrzypek nie mają w tym Koncercie tyle do powiedzenia, co wiolonczelista. Jego partia jest nie tylko najtrudniejsza ze wszystkich, ale też najwięcej znaczy w ogólnym kolorycie dzieła i uskrzydla je swą śpiewnością.

Koncert potrójny powstał w sąsiedztwie Eroiki i Appassionaty, ale niemal nie wykracza poza konwencje. Część I (Allegro) wypełniają tematy o trzeźwych, marszowych rytmach, w typie klasycznego concerto militare. Ale gdy tylko podejmie je wiolonczela, cały ten blichtr zmienia się w złoto. Ponieważ zaś część ta imponuje swym założeniem, tchnie energią, a nawet porywa, tam zwłaszcza, gdzie koncertuje pełne trio, słuchacz ma powody do satysfakcji. W bardzo krótkiej części II (Largo) będzie miał powody do zachwytu, bo partie

wiolonczeli i skrzypiec łączą się w przepiękny duet na tle smyczków, klarnetów i fagotów.

Wprowadzona attacca część III (Rondo alla polacca) skrywa wszystko, co w tym Koncercie najlepsze – śpiewność, dowcip i blask wirtuozerii. Nade wszystko zaś jest to prawdziwy polonez, zamaszysty, ceremonialny, pański. Na krótko tylko korowód przechodzi w wesoły galop, aby wśród wiwatów powrócić, „kłaniając się damom, starcom i młodzieży”.

Maciej Negrey Hector Berlioz Uwertura do opery Benvenuto Cellini op. 23 „Berlioz […] czeka jednak wciąż na odkrycie jako twórca muzyki dramatycznej, rzecznik nowej koncepcji brzmieniowej, jako kompozytor i pisarz, który swą twórczością nie tylko odzwierciedlał idee swej epoki, ale także wyczuwał rytm przyszłości” – uważa Elżbieta Dziębowska. Dzieła Hektora Berlioza niewątpliwie przekraczały jego epokę – za co przychodziło mu niestety płacić nieraz bardzo wysoką jak dla artysty cenę: braku zrozumienia czy wręcz niechęci wobec jego dzieł. Podobnie było z operą Benvenuto Cellini, której śmiały, niepospolity charakter wywołał początkowo bardzo krytyczne opinie.

Wszystkie nowatorskie cechy tego dzieła sumują się już w samej Uwerturze: pełne blasku, niezwykłe, pyszniące się połączenia barw, a zarazem silna sugestywność samej muzyki.

Bowiem, jak zauważa cytowana wcześniej autorka, „U podstaw całej jego twórczości tkwi treść pozamuzyczna, tekst słowny”. Pomiędzy głosami instrumentalnymi, łączonych w sposób zaskakujący, lecz miły dla ucha, zdaje się rozgrywać wewnętrzny dramat, zapowiedź historii o wielkiej miłości, pasji i triumfie.

Les nuits d’été / Letnie noce op. 7 „Berlioz reprezentuje muzyczną ideę romantyczną: […] wzburzoną i szekspirowską głębię namiętności, marzenie miłosne czy melancholijne, nostalgie i żądania duszy, nieokreślone i tajemnicze uczucia, których nie potrafi oddać mowa” – pisał francuski poeta Teofil Gautier. To właśnie po jego wiersze pochodzące z tomu La comédie de la mort (Komedia śmierci) sięgnął Hektor Berlioz komponując Les nuits d’été. Sześć pieśni tworzy tu żywą i romantyczną opowieść, nie pozbawioną jednakże dramatycznej głębi. Malowany dźwiękami ciepły krajobraz pierwszej części, wypełniony marzeniem o radosnych chwilach z ukochaną, w kolejnej przemienia się w senną, poetycką, pełną symbolicznych odniesień wizję. Muzyka nasyca się tragizmem i poczuciem niewypowiedzianego smutku w pieśniach środkowych, ukazujących samotność i rozpacz po utracie kochanej osoby. Ostatnia część przynosi jednak ukojenie: w marzeniach lub na jawie, na tym lub na tamtym świecie, uczucie znów połączy dwoje zakochanych. „Która z dwóch potęg może wynieść człowieka na wynioślejsze wyżyny – pisał Berlioz – miłość czy muzyka?... To wielkie pytanie. Jednak wydaje mi się, że trzeba by powiedzieć tak: miłość nie może dać pojęcia o muzyce, muzyka może dać pojęcie o miłości”.

Karolina Dąbek

Ludwig van Beethoven Coriolan Overture, Op. 62 The overture to H.J. Collin’s tragedy in the right interpretation has a deep, or even a disturbing, effect. However, this is neither unequivocal nor obvious: Coriolan is one of Beethoven’s controversial works. It has had its enthusiastic advocates, but there has been no lack, too, of critics, including some significant ones.

The Roman hero, his city’s defender against barbarians, is treated with ungratefulness and banished. To avenge himself he conspires with the enemies of his country and only the tears of his wife and his mother restrain him from treason. He dies. In Shakespeare – at the hands of the betrayed barbarians, in Collin, who re-worked the tragic hero’s story – by his own hand, through remorse.

Heinrich Joseph von Collin, Beethoven’s good friend and contemporary, writes his tragedy of Coriolanus in 1802 and presents it at the Court Theatre in the same year. He uses fragments of Mozart’s Idomeneo to help build up the mood in between the acts. Collins Coriolan takes Vienna by storm; it also enchants Beethoven, whose psyche is well attuned to the Antique hero. Beethoven composes the overture for Coriolan, his own interpretation

of the tragedy, in 1807. In April the same year, Collin makes it part of his production.

Allegro con brio. The chords, struck with the greatest force, interspersed with pauses, fall into silence. The music is an introduction into the medias res, into the conflict itself, the sad resolution of which it seems to foretell. The strings bear the main theme, rising from silence to a thunder, severe, plain, ascetic. Interpreters recognise there the presence of Coriolanus, of his haughty, violent, unruly nature. In the second theme, singing and graceful, carried by the strings and the wind instruments, they find an expression of emotions representing the other side of the conflict, the one that will triumph but, at the same time, lead to the protagonist’s death. The course of the overture, its narration, can be discussed in terms of the form of a sonata allegro. A curious allegro it is, one devoid of an independent musical logic. It can also be viewed as a sequence of events presented with sound, and, even more so – of the “speaker’s” experiences – from the conflict of conscience to the conflict’s tragic resolution. Then Coriolan’s “unfinished” ending makes sense. The overture ends with the theme being interrupted by the return of the chords of the ominous memento; it recedes in broken phrases and dry-sounding pizzicatos.

It was generally believed that Beethoven had never finished the overture; some even tried to complete it in a way “worthy” of Beethoven’s style. Such authorities as Alexander W Thayer, the composer’s principal monographer, or Hugo Riemann, the famous theoretician, saw Coriolan as a deficient composition: it is true that, at the time of the composition of the overture, the author of Eroica possessed already an excellent, multicoloured orchestration technique, of which no trace can be found in Coriolan. The composer’s intentions could only be understood and sensed by those who found that sense in the work’s unrivalled expression, requiring a concentration of “economic means”.

Mieczysław Tomaszewski Triple Concerto in C major for piano, violin, cello and orchestra, Op. 56 This piece, written in 1804 for Prince Franz Joseph Lobkowitz, Beethoven’s pupil and patron, is a peculiar one. The three solo instruments play their concerts individually at times, at times in duets, and often simply as a piano trio. All this is done in collaboration with the orchestra in its ever-changing roles. This means that the soloists must be both veteran chamber musicians and experienced concert performers. And even if, as has often been said, the piano part is devoid of fireworks of virtuosity, Beethoven’s aristocratic student for whom this has been written, must have been quite skilled. Yet neither the pianist nor the violinist have much to say in this concerto in comparison with the cellist.

His or her part is not only the most difficult one; it also carries the greatest meaning in the general colour of the piece and elevates it with its singing quality.

Triple Concerto has been written in the time of Eroica and Appassionata, but does almost nothing to breach the conventions. The first movement (Allegro) is filled by themes with sober, marching rhythms, very much in the type of a classic concerto militare.

Yet the moment this is taken over by the cello, all this glitter becomes gold. Now since this movement is imposing in its outline, emanating with energy, to the point of rapture – especially when the full trio plays in concert, the audience have reasons to be satisfied.

It will have reasons for admiration, too, in the very short Movement Two (Largo), for the parts of the cello and the violin combine in a beautiful duet over a background of strings, clarinets, and bassoons. The third movement comes attacca (Rondo alla polacca) to obscure all that is the best about this Concerto – the singing, the humour, the glow of the virtuoso. It is above all real, energetic, ceremonial, and lordly. This pageant enters a merry gallop for only a short while; it returns, among cheers, bowing to one and all.

Maciej Negrey Hector Berlioz Overture to Benvenuto Cellini, Op. 23 “However, Berlioz (…) is still waiting to be discovered as a composer of dramatic music, as a champion of the new concept of sound, as a composer and writer; not only a man whose work reflected the ideas of his time, but also one who sensed the rhythm of the future” Elżbieta Dziębowska believes. The works of Hector Berlioz certainly were ahead of his time, for which he unfortunately often had to pay a price through lack of understanding if not downright disapproval of his works, a very high price for an artist.

The opera Benvenuto Cellini was a similar case, as its daring and exceptional character initially brought highly critical opinions. All the innovative features of the work already come together in the Overture: the glistening, extraordinary, and dazzling combinations of timbres melded with a powerful suggestiveness of music itself. For as Dziębowska noted “at the foundation of all his work, there is the non-music content, the verbal message”. An internal drama seems to be played out between the voices of the instruments brought together in a manner that is surprising yet pleasant to the ear; a herald to a story of great love, passion, and triumph.

Les nuits d’été / Summer Nights, Op. 7 “Berlioz represents the musical idea of Romanticism: (…) tempestuous and Shakespearean depth of passion, the dream of love or melancholy, nostalgias and yearnings of the soul, obscure and mysterious feelings that speech knows not how to render” as French poet, Théophile Gautier, wrote. These were why Hector Berlioz sought out Gautier’s poems from the volume La comédie de la mort (The Comedy of Death) when composing Les nuits d’été (Summer Nights). The six songs create a living and romantic tale that nevertheless is not bereft of dramatic depth. The warm landscape of the first part painted in warm sounds and filled with a dream of joyful moments with one’s beloved transforms in the following song into a dreamy, poetic vision, full of symbolic references. The music becomes saturated with a sense of tragedy and unspeakable sorrow in the central songs, portraying solitude and despair after the loss of the beloved. Yet the last part brings consolation: in dreams or in waking life, in this or in that world, feeling that will again bring the two lovers together.

“Which of these two powers can bring the human up to more sublime heights”, Berlioz wrote “Love or music?… It is a big question. However, I believe that it should be answered thus: ‘love cannot express the idea of music, while music can give an idea of love’.”

Karolina Dąbek

Nr/â„–

1

Niedziela, 7 kwietnia, 17.00 / Sunday, 7 April, 5:00 pm

Zamek Królewski – Sala Wielka The Royal Castle – Great Assembly Hall, Plac Zamkowy 4

RE CI TAL PI EŚNI / SO NG R E CITA LS Franz Schubert (1797–1828) Die Winterreise D. 911 (Podróż zimowa / Winter Journey) sł. / words by Wilhelm Müller 1. Gute Nacht (Dobranoc / Good Night) 2. Die Wetterfahne (Chorągiewka na wietrze / The Weathervane) 3. Gefrorne Tränen (Zamarzłe łzy / Frozen Tears) 4. Erstarrung (Odrętwienie / Numbness) 5. Der Lindenbaum (Lipa / The Linden Tree) 6. Wasserflut (Powódź / Flood) 7. Auf dem Flusse (Nad rzeką / On the River) 8. Rückblick (Spojrzenie wstecz / Backward Glance) 9. Irrlicht (Błędny ognik / Will-o‘-the-wisp) 10. Rast (Przystanek / Rest) 11. Frühlingstraum (Sen o wiośnie / Dream of Spring) 12. Einsamkeit (Samotność / Loneliness) 13. Die Post (Poczta / The Post) 14. Der greise Kopf (Siwa głowa / The Grey Head) 15. Die Krähe (Wrona / The Crow) 16. Letzte Hoffnung (Ostatnia nadzieja / Last Hope) 17. Im Dorfe (W wiosce / In the Village) 18. Der stürmische Morgen (Burzliwy ranek / The Stormy Morning) 19. Täuschung (Złudzenie / Illusion) 20. Der Wegweiser (Drogowskaz / The Signpost) 21. Das Wirtshaus (Karczma / The Inn) 22. Mut! (Odwagi! / Courage!)

23. Die Nebensonnen (Bliźnie słońca / The Mock Suns) 24. Der Leiermann (Lirnik / The Hurdy-Gurdy Player) Christian Gerhaher – baryton / baritone Gerold Huber – fortepian / piano

Christian Gerhaher, baryton. Wspólnie ze swoim stałym akompaniatorem

Geroldem Huberem, Christian Gerhaher od ponad 30 lat poświęca się interpretacji pieśni w ramach działalności zarówno koncertowej czy fonograficznej, jak i pedagogicznej. Wielokrotnie nagradzany duet można usłyszeć na najważniejszych scenach recitalowych świata, m.in. w Nowym Jorku, Amsterdamie, Filharmonii Berlińskiej czy Cité de la musique w Paryżu. Muzycy często goszczą także w Teatro de la Zarzuela w Madrycie oraz w Wigmore Hall w Londynie – zarówno tam, jak i w Musikverein w Wiedniu Christian Gerhaher był w ostatnich latach artystą rezydentem. W tym sezonie barytona można usłyszeć wraz z Filharmonikami Berlińskimi pod dyrekcją Ivana Fischera w pieśniach orkiestrowych Hugo Wolfa.

Ponadto odbędzie trasę koncertową z Requiem wojennym Brittena (partia solowa) z Orchestre de Paris pod batutą Daniela Hardinga, a na scenie operowej pojawi się w Scenach z Fausta Goethego Roberta Schumanna w Operze Państwowej w Hamburgu, Eliaszu Mendelssohna w Theater an der Wien oraz w Weselu Figara Mozarta w produkcji Davida McVicara, w której po raz pierwszy zaśpiewa partię Figara w Royal Opera House (Covent Garden) pod batutą Sir Johna Eliota Gardinera. gerhaher.de Christian Gerhaher, baritone. In collaboration with his regular piano accompanist Gerold Huber, Christian Gerhaher has devoted over 30 years of his life to interpreting the lied in concerts, the recording studio and the classroom.

The duo’s efforts have earned them a number of major prizes. Gerhaher and Huber have performed on the stages of major international recital centres, including concert halls in New York and Amsterdam, the Berlin Philharmonic and the Cité de la musique in Paris. They are also frequent guest performers in the Concert house and the Teatro de la Zarzuela in Madrid as well as in the Wigmore Hall in London, where in the last few years Christian Gerhaher has been artist in residence, a position he has also held in the Musikverein in Vienna.

This season he has sung orchestral songs by Hugo Wolf accompanied by the Berlin Philharmonic under the baton of Ivan Fischer. Christian Gerhaher also plans a tour with the Orchestre de Paris as a soloist in Britten’s War Requiem, conducted by Daniel Harding. His opera engagements include Robert Schumann’s Scenes from Goethe’s Faust at the Hamburg State Opera, Mendelssohn’s Elijah at the Theater an der Wien and a reprise of David McVicar’s production of Mozart’s Le Nozze di Figaro, taking on the role of Figaro for the very first time at the Royal Opera House Covent Garden under the baton of Sir John Eliot Gardiner. gerhaher.de

Gerold Huber studiował fortepian u Friedemanna Bergera w Musikhochschule

w Monachium oraz uczestniczył w kursach interpretacji pieśni Dietricha FischerDieskaua w Berlinie. W 1998 roku wraz z Christianem Gerhaherem zdobył Prix International Pro Musicis. Poza prowadzeniem kursów mistrzowskich, od 2013 roku uczy także akompaniamentu pieśni w Hochschule für Musik w Würzburgu. „Za jego pełne wrażliwości interludia można by oddać życie” – tak, z wielkim zachwytem, wyraził się jeden z krytyków o stylu wykonawczym Gerolda Hubera, co w pełni oddaje bardzo entuzjastyczny powszechny odbiór jego działalności jako akompaniatora. Gerold Huber występował w wielu międzynarodowych festiwalach i na najważniejszych estradach koncertowych świata, m.in. w Konzertverein w Wiedniu, Wigmore Hall w Londynie czy Bawarskiej Operze Państwowej w Monachium, towarzysząc tak wybitnym artystom jak Christian Gerhaher, Christina Landshamer, Franz-Josef Selig, Mojca Erdmann, Diana Damrau, Ruth Ziesak, Maximilian Schmitt, Christiane Karg, Rolando Villazón. Poza dwoma albumami solowymi z dziełami Beethovena i Schumanna, artysta najbardziej zasłynął wyjątkowymi i wielokrotnie nagradzanymi nagraniami z barytonem Christianem Gerhaherem. Gerold Huber jest dyrektorem artystycznym festiwalu Pollinger Tage Alter und Neuer Musik.

Gerold Huber studied the piano under Friedemann Berger at the Musikhochschule in Munich and attended Dietrich Fischer-Dieskau’s lied class in Berlin. In 1998, he together with Christian Gerhaher was awarded the Prix International Pro Musicis. In addition to teaching masterclasses, since 2013 Gerold Huber has also been a professor of lied accompaniment at the Hochschule für Musik in Würzburg.

“His sensitive interludes are to die for” – so claimed one critic of Gerold Huber’s style, which is typical of the enthusiastic reception of the pianist’s work.

Gerold Huber has performed at many internationally renowned festivals and major concert halls, including Konzertverein Vienna, Wigmore Hall London and Bavarian State Opera Munich, accompanying Christian Gerhaher, Christina Landshamer, Franz-Josef Selig, Mojca Erdmann, Diana Damrau, Ruth Ziesak, Maximilian Schmitt, Christiane Karg, Rolando Villazón and others.

In addition to two solo albums featuring works by Beethoven and Schumann, he is best known for his outstanding and multi award-winning recordings with the baritone Christian Gerhaher.

Gerold Huber is the artistic director of the Pollinger Tage Alter und Neuer Musik.

Franz Schubert

Die Winterreise / Podróż zimowa D. 911 „Nie umiem grać na żadnym instrumencie ani śpiewać. Ale kiedy składam wiersze – śpiewam i gram. Gdybym potrafił wymyślić melodie, moje Lieder podobałyby się bardziej niż się podobają!” – pisał w notatniku niemiecki poeta romantyczny Wilhelm Müller (1794-1826), kończąc myśl słowami: „Nie traćmy jednak zapału: znajdzie się jakaś bratnia dusza, która usłyszy muzykę w moich słowach i wtedy mi je zwróci. Moje Lieder żyją tylko połowicznie, życiem papierowym, czarno-białym. Muzyka ożywi je swym tchnieniem, wyrwie ze snu!”. Ową bratnią duszą, która usłyszała muzykę jego wierszy i je unieśmiertelniła, został Franciszek Schubert.

Cykl 24 pieśni Winterreise jest rodzajem psychologicznego monodramu. Bohaterem jest młodzieniec, który porzucił dom i błąka się w opustoszałym zimowym krajobrazie, korespondującym z jego wewnętrznym monologiem. Bardziej sugerowany niż opisany bieg wydarzeń staje się metaforyczną podróżą w głąb ludzkiej duszy. Dzieło przenikają odczucia samotności, odrzucenia i rozpaczy. Świadectwa współczesnych potwierdzają, jak silnie wiersze Podróży zimowej zarezonowały w duszy kompozytora, który walczył już wówczas ze śmiertelną chorobą. Pokazując pieśni ścisłemu gronu przyjaciół, kompozytor dookreślił je jako „cykl przerażających pieśni”, a po ich wykonaniu wyznał „Podobają mi się te pieśni bardziej niż wszystkie inne i wam się także spodobają”. Kilka lat wcześniej, w marcu 1824 roku Schubert zanotował „Wszystko, co tworzyłem, zrodziło się z mojego rozumienia muzyki i mego własnego smutku”.

Ewa Siemdaj

Franz Schubert

Die Winterreise / Winter Journey, D. 911 “I don’t know how to play an instrument or sing. But when I put together poems, I sing and play. If I could invent melodies, my Lieder would be enjoyed more than they are!” the German Romantic poet Wilhelm Müller (1794–1826) wrote in his notebook, finishing his thoughts with “Let us, however, not give up the passion: a brotherly soul can be found who will hear the music in my words, and then I will have them returned. My lieder only live a half-life, a paper, black-and-white life. Music will animate them with its breath, and break their slumber!” That brotherly soul who heard the music of his poems and immortalised them was Franz Schubert.

The cycle of 24 songs entitled Winterreise is a particular psychological monodrama.

The protagonist is a youth who abandoned his home and is drifting around a wintery wasteland corresponding with his internal monologue. The course of events, implied rather than described, becomes a metaphorical trip into the human soul. The piece is pervaded by feelings of loneliness, rejection, and despair.

The testimonies of the contemporary confirm the powerful resonance of the Winter Journey poems with the soul of the composer, who at the time was already grappling with a mortal illness. Showing the songs to a close bevy of friends, the composer defined them as “ a cycle of terrifying songs”, and after their performance he confessed that he liked them “more than any other, and you will like them too”. A few years earlier, in March 1824, Schubert wrote “whatever I’ve written was born from my understanding of music and my own desolation”.

Ewa Siemdaj

Organizacja / Organisation: Elżbieta Penderecka Prezes Zarządu Stowarzyszenia im. Ludwiga van Beethovena, Dyrektor Generalny Wielkanocnego Festiwalu Ludwiga van Beethovena President, Ludwig van Beethoven Association, General Director, Ludwig van Beethoven Easter Festival Andrzej Giza Dyrektor Stowarzyszenia im. Ludwiga van Beethovena Executive Manager, Ludwig van Beethoven Association Produkcja / Production: Elżbieta Chojnowska, Iwona Dyrduł, Sylwia Idźkiewicz-Lichocka, Jakub Lis, Cornelia Much, Filip Nazar, Zofia Rogala, Michał Smolis, Małgorzata Szyndel, Irena Tarkowska, Joanna Tomaszewska, Mirosława Wachowska-Nowak, Maria Zarycka.

Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena Ludwig van Beethoven Association ul. Sławkowska 14/7 31-014 Kraków – Poland tel./fax: + 48 12 421 28 89 e-mail: biuro@beethoven.org.pl Obsługę prawną Stowarzyszenia im. Ludwiga van Beethovena oraz Wielkanocnego Festiwalu im. Ludwiga van Beethovena zapewnia kancelaria Tomasik Pakosiewicz Groele Adwokaci i Radcowie Prawni Sp.p. w Krakowie (www.tpg.net.pl).

The Ludwig van Beethoven Association and the Ludwig van Beethoven Easter Festival use legal services kindly provided by the TPG Law Firm Kraków (kancelaria Tomasik Pakosiewicz Groele Adwokaci i Radcowie Prawni Sp.p. w Krakowie; www.tpg.net.pl). www.beethoven.org.pl

Katalog wydawany przez Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena The Festival catalog is published

by Ludwig van Beethoven Association Redakcja i koordynacja / Coordinating editor: Ewa Siemdaj Opracowanie graficzne / Graphic layout by: Witold Siemaszkiewicz Tłumacze / Translators: Piotr Krasnowolski, Xymena Plater-Zyberk Korekta angielska / English proofreders: Martin Cahn, Jason Lowther, Alex Sweet Noty biograficzne wykonawców na podstawie dostarczonych materiałów / Performer’s biographies based on submitted material Fotograficy / Photographs: Kevin Abosch, Bartek Banaszak, Bartek Barczyk, Tom Benz, Nicolas Bets, Caroline de Bon, Marco Borggreve, Catoz, Susanne Diesner, Bruno Fidrych, Ivan Fodor, Simon Fowler, Rosa Frank, Marc Ginot, Wojciech Grzedziński, Sammy Hart, Michał Heller, Gregor Hohenberg / Sony Music Entertaiment, Steffen Höft, © Igor Studio, Paweł Jaremczuk, Krzysztof Kalinowski, Kaapo Kamu, Priska Ketterer, Marion Köll, Maarit Kytoharju, Grazia Lissi, Nikolay Lund, Perla Maarek, Franz Neumayr, Anna Niemiec, Christian Nielinger, Sang-hoon Ok, Simon Pauly, Mirosław Pietruszyński, Łukasz Rajchert, Monika Redzisz, Giulia Sandersen, Milena Schloesser, Sara Schoengen, Ksenia Shaushyshvili, Iwona Sielczak, Piotr Skórnicki, Maija Tammi, Pavel Vaan, Sakari Viika, © Wernicke, Ewa Żukowska, Archiwum Stowarzyszenia im. LvB / LvB Association archives. .

Plakat Festiwalu / Poster design: Kinga Nowak © 2019, Stowarzyszenie im. Ludwiga van Beethovena Ludwig van Beethoven Association