Liefdeskrant Kennemerland PO 2024

LIEFDESKRANT

OVER VRIENDSCHAP, VERLIEFDHEID, JEZELF ZIJN, LEKKER IN JE VEL ZITTEN EN WENSEN & GRENZEN.

Een uitgave van GGD Kennemerland - Week van de Lentekriebels, 4 - 8

Hebben jongens andere vriendschappen dan meisjes? Ja, vinden ze op De Pleiaden: “Jongens lachen meer en meiden houden van slaapfeestjes.”

6

Op Paarse Vrijdag vieren scholen dat iedereen zichzelf mag zijn. “Hoe je eruitziet, maakt niet uit. Iedereen hoort erbij”, zegt groep 8 van de Bos en Duinschool.

Waar word jij blijer van?

Kinderburgemeester Erina luistert naar muziek, Thijmen leest Donald Ducks, Ayman denkt aan fijne dingen in zijn leven.

Op een Vreedzame School helpen leerlingen bij ruzies op het schoolplein. “Eerst vraag je of de hulp gewenst is. Daarna laat je kinderen zelf een oplossing bedenken”, legt Alex uit.

“HET VOELT GOED SAMEN”

Neeltje (11) en Fedde (10) zijn een setje. Ze zitten in groep 7/8 van de Sint Bernardusschool in Haarlem en kennen elkaar al jaren. In april 2023 sloeg de vonk over.

Neeltje: “Ik voel me vrolijk bij Fedde. Daarom heb ik hem verkering gevraagd.” Fedde: “Je vroeg het op 17 april. Ik zei meteen ‘ja’. Het voelt goed.”

COOLE KLEDINGSTIJL

Fedde vindt Neeltje behulpzaam: “Je wilt altijd alles goed doen”, zegt hij tegen haar. “Als iemand iets vervelends doet, dan los jij dat op. En ik vind je blonde haren mooi.” Neeltje: “Dankjewel. Ik vind jou heel aardig en gezellig. Je bent altijd positief. Als het

ergens saai is, maak jij een grapje waardoor het weer leuk is. Ik vind je blonde haren en blauwe ogen mooi en je kledingstijl cool.”

DISCUSSIE

Fedde en Neeltje hadden de afgelopen maanden geen enkele keer ruzie. “We hebben wel eens een discussie”, vertelt Fedde. “Dan blijven we praten tot het weer goed komt.” Neeltje: “De discussies komen hierop neer: jij wil dit, ik wil dat. En dus verzinnen we iets anders.”

LIEVE VRIENDINNEN

Madelief (10) en Caithlynn (10) van De Talenten in Haarlem zijn dikke vriendinnen. Ze zitten bij elkaar in de klas en houden van giechelen. Bijna elke middag gaan ze naar cultuurhuis Rebup.

De meiden zijn vriendinnen sinds groep 3. Hoe het precies begon, weten ze niet meer. “Ik geloof dat we naast elkaar zaten met de kerstviering. Of was het nou met Pasen?”, lacht Madelief. “Vanaf toen gingen we samen spelen.”

“We houden van gamen”, vertelt Caithlynn. “We spelen vaak Mario Kart of Roblox op de telefoon van Madelief.” Madelief: “We hebben eens een uur en vijftien minuten met elkaar gebeld. Toen speelden we een online game. Die duurde erg lang omdat we allebei verdwaald waren, haha!”

“Ik kan altijd erg om Madelief lachen”, zegt Caithlynn. Madelief: “Ik ook om Caithlynn. Ze trekt zulke grappige gezichten. Ze lijkt soms net een muis!”

BOWLEN EN ZWEMMEN

“We doen leuke dingen samen”, vertelt Fedde. “We gamen of kijken tv. We zijn een keer gaan bowlen en naar de film geweest.” Neeltje: “Ik heb bij Fedde gelogeerd en nu komt hij bij mij. Voor zijn verjaardag gaan we naar het Tikibad. Heb ik heel veel zin in!” Afspreken vinden ze allebei leuk, maar zoenen…nee. “Dat doen we niet!”, roepen ze. Daar is dus geen discussie over!

Hoi, ik ben Hennie Hart. Deze krant is speciaal voor jou. Neem ‘m mee naar huis!

3

Over deze Liefdeskrant

Hi, leuk dat je de Liefdeskrant leest!

Wij zijn Marjolein en Kim, Gezonde School-adviseurs bij de GGD Kennemerland. Voor alle kinderen van 8 t/m 12 jaar in onze regio hebben we een Liefdeskrant laten maken.

De krant gaat over vriendschap, verkering, jezelf zijn, en wensen en grenzen aangeven. Niet alleen offline, maar ook online. Je leest herkenbare verhalen van andere kinderen en vindt er leuke puzzels en leerzame weetjes.

Iedereen krijgt op zijn of haar manier met relaties en seksualiteit te maken. Scholen zijn daarom al sinds 2012 verplicht om daar aandacht aan te geven. Om scholen hierbij te help, heeft de GGD deze Liefdeskrant gemaakt.

Als je leest en praat over deze onderwerpen, leer je beter omgaan met leuke en lastige situaties. Je krijgt zo meer zelfvertrouwen en zit beter in je vel. Het is ook fijn als je weet dat je niet de enige bent die met sommige vragen zit!

TIP: lees de Liefdeskrant samen met een vriend(in) of je ouders!

Contact met de GGD Jeugdgezondheidszorg: frontofficejgz@vrk.nl

Centrum Seksuele Gezondheid: seksueelgezondopschool@vrk.nl

COLOFON

Productie: Moving Words Haarlem

Vormgeving: Ase Design

Illustraties: Alex van Koten

Teksten: Fleur Leeflang, Jacqueline Schadee

Foto’s: Marisa Beretta, Eva Cameron, Floor Godefroy, Jacqueline Schadee

Oplage: 25.000 exemplaren.

Druk: Nieuwsdruk Nederland

Contact: info@liefdeskrant.nl

VRIENDSCHAP

SAMEN ALLES DELEN

Abby (12), Bo (12), Esmée (11), Rose (11) en Eva (11) zijn al heel lang vriendinnen. Ze zitten bij elkaar in de klas, spelen in hetzelfde voetbalteam en dragen dezelfde kettingen en armbandjes. Ze hebben een eigen dansje gemaakt en doen na elke voetbalwedstrijd een polonaise.

De meiden hebben zelfs een speciale manier om samen te fietsen. Rose: “We zijn met een oneven aantal. Bij ieder stoplicht wisselen we van plek, zodat steeds iemand anders alleen fietst.” Zo voelt niemand zich buitengesloten. De meiden zijn gek op slaapfeestjes. De laatste keer gingen ze om half zeven ’s ochtends slapen. “Waren we de volgende dag súperchagrijnig”, lacht Esmée.

RUZIES SNEL VOORBIJ

Soms hebben de meiden ruzie. Eva: “De laatste ruzie ging over schoenmaten. Abby had gezegd dat ze schoenmaat 37,5 had. Vlak daarna zei ze dat ze 38,5 had. Dat kán gewoon niet. Toen was ik even

kwaad.” Esmée: “We maken ruzies altijd snel weer goed.” Bo: “We gaan dan gewoon weer bij elkaar staan.” Rose: “Als we praten over andere dingen dan waar de ruzie over ging, weet je dat het weer goed is.”

Het is fijn om goede vrienden te hebben. Sommige kinderen vinden één of twee goede vrienden genoeg, anderen willen er zo veel mogelijk. Je krijgt nieuwe vrienden door een praatje te maken en door leuke dingen te doen samen. Met de ene vriend kun je goed praten, met de andere juist lachen, gamen of sporten.

Overal waar ‘vriend’ staat, kun je ook ‘vriendin’ lezen.

“We kunnen erg lachen met elkaar”

Sonny (11) en Luca (11) zijn beste vrienden sinds groep 4. Sonny: “In dat jaar kwam ik op deze school. Luca en ik gingen steeds vaker met elkaar praten.” Luca: “Ik spreek het liefst elke dag af.”

Sonny: “Luca en ik delen dezelfde humor. We maken grappige filmpjes, zoals laatst met de muziek van Buurman & Buurman. We hebben heel erg gelachen.” Luca: “Een goede vriend is lief, behulpzaam en grappig.” Sonny: “Respect vind ik ook heel belangrijk.”

TWEE MINUTEN

“Soms is er een conflict”, zegt Luca. “Dat lossen we op door sorry te zeggen.” Sonny: “Vaak is

het binnen een dag weer goed. Soms zelfs in twee minuten.”

VOETBAL

Sonny zit op voetbal, Luca niet. Luca: “Ik heb het wel geprobeerd,

maar het is niks voor mij.” Sonny: “Je moet doen wat je zelf leuk vindt. Als je samen bent, kun je af en toe doen wat de één wil, en af en toe wat de ander wil. Belangrijk is dat je aardig blijft voor elkaar.”

“JONGENS ZIJN GEZELLIGER”

De klasgenoten Adam (11), Dex (11), Siem (11), Revi (11), Messi (11), Dyano (11), Valentijn (11), Joey (11) en Isa (12) van basisschool De Pleiaden in IJmuiden zijn supergoede vrienden. Hamza (11) staat niet op de foto, maar hoort er ook bij.

Wat is het verschil tussen een meiden- en een jongensvriendschap?

Joey: “Wij doen harder tegen elkaar.” Siem: “We lachen meer.” Adam: “Wij hebben meer gezelligheid.” Dyano: “De meiden hebben meer ruzie.”

Worden jullie wel eens boos op elkaar?

Joey: “We hebben niet vaak ruzie. Als we ruzie hebben, is die heel snel opgelost.” Isa: “We hebben met voetballen soms ruzie over natrappen.” Hamza: “Ik word boos als ze me ‘Hamkaas’ noemen. Dat gebeurt gelukkig niet vaak meer.”

Hoe gaan jullie om met nieuwe kinderen?

Adam: “Heel goed. Ik woonde eerst in Groningen. Ik kwam pas twee maanden geleden hier op school. Iedereen deed aardig. Ik mocht gelijk meedoen met voetbal.”

BIJNA NOOIT RUZIE SAMEN

Yinthe (11), Jente (11) en Lynn (12) zijn besties. Hun grootste wens? Samen op vakantie!

Yinthe: “We waren sinds de kleuters vriendinnen, maar in groep 4 en 5 opeens niet meer. Dat vond ik moeilijk. Ik zei steeds: ‘Mama, ik wil weer vriendinnen zijn met Jinte en Lynn!’.” Lynn: “Na een tijdje gingen we weer kletsen op school. We zijn toen opnieuw naar elkaar toegegroeid.”

VAAK SAMEN

Lynn: “Ik vind het leuk dat Yinthe altijd vrolijk is en dat we samen buiten spelen en chillen. We hebben niet vaak ruzie. Soms zijn we allebei een beetje chagrijnig.” Yinthe: “Lynn doet supergeinig. Op verdrietige momenten troost ze mij. Ze is behulpzaam. Buiten school zijn we ook vaak samen. Als we chagrijnig zijn, laten we elkaar even met rust.”

OP VAKANTIE

De meiden willen graag samen op vakantie. Yinthe: “Zwembadje, ijsje, chillen, ergens waar we bruin kunnen worden...” Lynn: “In Italië ofzo. Misschien kan dat later, als we zonder ouders op vakantie gaan.”

Vriendinnen uit drie landen

Amira (11), Demet (12) en Safa (12) zijn beste vriendinnen. Amira’s familie komt uit Marokko, die van Demet uit Turkije. Safa komt uit Syrië. Na schooltijd chatten ze veel met zijn drieën. Ze sturen elkaar ook grappige TikToks. Ze willen liever niet op de foto.

Amira: “Ik ken Safa van Arabische les. We hebben dezelfde humor.” Safa: “We houden ook van dezelfde films en muziek, van shoppen en van sushi.” Amira: “We zitten naast elkaar in de klas. We hebben een geheimtaal en chatten stiekem via onze laptops met elkaar. Wat ik mooi aan Safa vind, is dat ze voor anderen opkomt. Ze durft veel. En als je verdrietig bent, komt ze je troosten.”

Emma (11): “Tess is mijn bestie. De beste vriendin die ik ooit kan hebben. Lief, leuk en chill.”

Tess (11): “Een goede vriendin is iemand met wie ik mijn diepste geheimen kan delen.”

Opdracht

OMCIRKEL HET ANTWOORD DAT VOOR JOU KLOPT. ER IS GEEN GOED OF FOUT!

Heb je een beste vriend?

ja ♥ nee, en dat hoeft ook niet ♥ nee, maar ik wil er wel één

Hoeveel goede vrienden zou je willen hebben?

1 ♥ 5 ♥ 50

Wat vind je de belangrijkste eigenschap van een goede vriend? goed luisteren ♥ betrouwbaar zijn ♥ grappig zijn ♥ knap zijn ♥ het met mij eens zijn

Vind jij jezelf een goede vriend?

Ja ♥ soms ♥ nee, want

VERLIEFDHEID EN LIEFDE

“WE SPREKEN ELKAAR VOORAL VIA DE APP”

Revi (11) en Bo (12) hebben al meer dan tien maanden verkering. Het ging aan via vrienden. Dat ging zo: Revi vertelde zijn vriend Luca dat hij graag verkering met Bo wilde. Luca appte dat naar Esmée, de vriendin van Bo. Esmée vroeg aan Bo of ze verkering wilde, en Bo zei ‘ja’.

Bo: “Ik vind alles leuk aan Revi. Hij is aardig en stuurt me lieve appjes, met hartjes en zo.” Revi: “Verliefd zijn voelt anders dan bevriend zijn. Als je verliefd bent, weet je dat je de ander écht leuk vindt. Het voelt alsof er vlinders in je buik zitten.”

AFSPREKEN

Revi en Bo spreken nooit samen af. Revi: “Dat zou ongemakkelijk zijn. Wat zouden we moeten doen?” Online hebben de twee wel veel contact. Bo: “We appen elkaar de hele middag na school. ‘Wat ben je aan het doen?’ vragen we dan, of ‘Hoe is het?’”

SPIJT

De verkering is één keertje uit ge weest. Bo: “Dat kwam door mij. Ik werd ongesteld en voelde me rot. Revi blééf maar appen om te vragen hoe het ging. Dat irriteerde me zo, dat ik het heb uitgemaakt.”

Revi: “Ik was er heel verdrietig om. Een paar dagen later zei mijn vriend Sonny op school dat Bo wilde dat het weer aan was. Ik geloofde het niet. Thuis appte ik Bo. Ze zei dat het klopte. Ik was heel blij.” Bo: “Ik was ook blij. Ik had zo’n spijt dat ik het had uitgemaakt!”

Meer dan

gewone vrienden

Nafsika (10) zit sinds kort in Haarlem op school. Ze woonde daarvoor in Engeland. Een meisje uit haar klas, Alys, was heel lang haar beste vriendin. “We spraken bijna elke dag af”, vertelt Nafsika. “Ik voelde me fijn en veilig bij haar, en tegelijk een beetje zenuwachtig. Op een dag zei ik tegen haar: ‘Ik denk dat we wel meer dan bff’s kunnen zijn.’ Dat vond zij ook. Toen hadden we verkering.”

De verkering werd niet echt geaccepteerd in de klas. Andere kinderen maakten nare opmerkingen. “We hebben toen net gedaan alsof het uit was”, zegt Nafsika. Nu ze in Haarlem woont, belt ze bijna elke dag met Alys. Nafsika: “Als ik verdrietig ben, kan ze me altijd troosten. Ook via de telefoon. In de vakantie zie ik haar weer.”

Opdracht

WAT VIND JIJ VAN DEZE STELLINGEN?

1. Nafsika: “Mijn vriendin en ik deden alsof het uit was.”

Ik zou hetzelfde doen als Nafsika en haar vriendin. Eens/oneens, want

Het maakt niet uit op wie je verliefd bent. Eens/oneens, want

2. Charlotte: “Als ik geen verkering meer wil, ga ik dat niet vertellen. Ik zeg dan dat ik met iemand anders ben.”

Je moet eerlijk zijn als je geen verkering meer wil. Eens/oneens, want

Je mag het uitmaken via een appje. Eens/oneens,want

Gedichten over liefde

Kinderen schreven met cultuurhuis Rebup haiku’s over de liefde. Een haiku is een Japans gedicht van drie regels. De eerste regel heeft vijf lettergrepen, de tweede zeven en de derde weer vijf.

Ik

Dagboek van Lisa

03-09-23, 17:17u

Hallo dagboek! Morgen is de eerste dag van de middelbare school! Ik heb er heel veel zin in, maar het is ook wel spannend, zo’n grote verandering. Als dat maar goed gaat! Ik hoop dat ik veel nieuwe vrienden maak en misschien wel een vriendje krijg, dat is natuurlijk heel cool op de middelbare. Uhm… welke kleren zal ik aandoen? Ik ga mijn tas inpakken, tot morgen!

04-09-23, 07:35u

Vandaag is het zover, mijn eerste dag op de middelbare! Ik draag een blauwe spijkerbroek met een wit topje en gouden sieraden. Ik hoop echt dat er een leuke jongen op school zit!

16:08u

Wat een dag! Ik liep de school binnen en kwam gelijk een paar leuke meiden tegen. We hadden het meteen gezellig. In de pauze zag ik zo’n leuk meisje! Ze was mooi en lief en praatte schattig. Toen ik naar huis fietste, zag ik haar weer, ze zei gedag. AAHHH!!! Waarom voel ik me zo? Het is maar een meisje, toch?

05-09-23, 07:45u

Ik heb zo slecht geslapen, ik kon alleen maar denken aan dat meisje. Ik weet echt niet wat ik moet doen. Ze is zo aardig en leuk! Val ik op meisjes? Nee toch? Dat kan niet! Ik heb me mijn hele leven nog nooit zo gevoeld. Helpppp!!!

08:25u

Ik loop net de school binnen en zie haar gelijk al. Lisa, niet zo naar haar kijken!

Vraag aan Hennie Hart

Max (10): Ik vind een meisje leuk. Hoe kom ik erachter of zij mij ook leuk vindt?

“De snelste manier om dat te ontdekken, is om het haar te vragen, al kan dat spannend zijn. Kijkt ze vaak naar je en probeert ze in jouw buurt te zijn? Dan is de kans groot dat haar antwoord ‘ja’ zal zijn! Je kunt ook zeggen dat je háár leuk vindt, en kijken hoe ze reageert. Of je vrienden kunnen het voor je vragen. Het nadeel is dat iedereen zich ermee kan gaan bemoeien. En…je kan iemand ook gewoon leuk vinden zonder te weten of het wederzijds is!”

16:17u

Pfff, wat een lange schooldag, gelukkig ga ik zo een ijsje halen met m’n broertje Tychgo. Toen ik vanmorgen naar m’n klas liep, zag ik dat meisje weer. Ik sloeg helemaal dicht. Ze blijkt Aimée te heten. Mooie naam!

20:11u

Ik moet wat vertellen! Ik liep net de ijswinkel in en daar stond…Aimée. OMG, ik wist niet wat ik moest doen, maar mijn broertje liep al door, dus ik moest wel mee. Ik keek naar haar, ze was zó mooi. Ineens keek ze me recht in mijn ogen. Ik keek snel weg en bloosde. Wat gebeurde er met me?!

06-09-23, 14:16u

We moeten een werkstuk maken en je raadt nooit met wie ik dat doe... AIMÉE!!! Ik ga zo naar haar huis, OMG! Zit mijn haar wel goed en is dit kledingsetje wel leuk?

19:21u

OMG-OMG-OMG, ik ga helemaal dood! Ik ging naar Aimées huis, ze deed de deur open, ik werd helemaal gek! Toen we naar haar kamer gingen, begon ik half te hyperventileren. Na een halfuurtje zaten we dicht bij elkaar en was er opeens een diepe stilte. We keken elkaar recht in de ogen. Ik móest het nu zeggen, dit was mijn enige kans! ‘Uhhm Aimée’, zei ik, ‘ik vind je echt heel leuk, misschien een beetje ra....’ Toen onderbrak ze me en zei dat het niet raar was en dat ze me ook leuk vond!

AHHH! Ik kon het niet geloven! Ze vroeg of ze mijn vriendin mocht zijn en natuurlijk zei ik ja. Ze pakte mijn hand en we kusten…

Het dagboek is geschreven door Noa (11) en Valérie (11) van IKC De Paradijsvogel. “We wilden eerst schrijven over een meisje dat verliefd wordt op een jongen”, vertelt Valérie. “Maar dat vonden we zo standaard. Toen dachten we: waarom schrijven we niet over twee meisjes? Als daar meer over wordt gepraat, wordt het vanzelf normaler.” Noa: “We hopen dat Lisa’s verhaal daarbij helpt!”

Ik heb geen liefde. Mijn hond is heel erg dapper. Ik houd van de hond.

Alisa (13, De Schakel)

Ben je verdrietig?

Geef wat liefde aan elkaar. Vriendschap is heel leuk!

Denise (13, De Schakel)

Ik houd van muziek. Popmuziek maakt mij heel blij. Meezingen is leuk

Ask (13, De Schakel)

All I want is you. The love from me is for you. Do you love me too?

Charlie (13, De Schakel)

“Paarse Vrijdag zou niet nodig moeten zijn”

In de gangen hangen paarse posters, ballonnen, slingers en regenboogvlaggen. De Bos en Duinschool in Bloemendaal is feestelijk versierd voor Paarse Vrijdag. Op deze tweede vrijdag van december vieren veel scholen dat iedereen zichzelf mag zijn en dat je mag houden van wie je wil. Wat vindt groep 8 van deze dag?

EVY (11):

“Paarse Vrijdag betekent dat je jezelf mag zijn. Eigenlijk zou daar geen speciale dag voor nodig moeten zijn. Sommigen kunnen er misschien moeilijk aan wennen dat meisjes verliefd worden op meisjes en jongens op jongens. Terwijl het niet uitmaakt op wie je verliefd bent. Als je je maar fijn voelt.”

LUCY (12):

“Ik heb geholpen met het versieren van de school. Ik vind het belangrijk dat Paarse Vrijdag wordt gevierd. Ik heb veel respect voor mensen die zich anders

Opdracht

TEKEN JE PORTRET

En jij? Vind jij het goed dat Paarse Vrijdag wordt gevierd?

Ja/nee, want

voelen dan de rest. De Bos en Duinschool voelt voor mij klein en veilig. Niemand reageert bijvoorbeeld raar op mijn beugel. Ze oordelen niet zo over anderen.”

MAURA (10):

“Dit is een dag waarop je jezelf mag zijn. Sommige jongens vinden het misschien spannend om te zeggen dat ze verliefd zijn op een jongen. En meisjes dat ze verliefd zijn op een meisje. Paarse Vrijdag zorgt ervoor dat ze minder bang hoeven zijn. Het zou fijn zijn als Paarse Vrijdag niet meer gevierd hoefde worden!”

EMMA (11):

“Het maakt mij niks uit of iemand zich een jongen of meisje voelt en op wie iemand verliefd wordt. In de vakantie ontmoetten we iemand met twee moeders. Eerst vond ik dat raar. Ik dacht dat die moeders vriendinnen waren. Maar het wende snel. Het is goed dat Paarse Vrijdag gevierd wordt. Ik snap eigenlijk niet waarom iemand ertegen zou zijn.”

ANNEMIJN (11):

“Paarse Vrijdag houdt in dat iedereen respect voor elkaar moet hebben. Je mag zijn wie je bent. Iedereen is gelijk, ook al zie je er anders uit. Het is niet respectvol om anderen buiten te sluiten omdat ze er bijvoorbeeld anders uitzien. Je kunt er niets aan doen hoe je eruitziet of hoe je bent!”

LINDE (11):

“Jongens die op jongens vallen en meisjes die op meisjes vallen, zien op Paarse Vrijdag dat ze niet de enigen zijn. Ze voelen zich dan misschien minder buitengesloten. Het maakt mij niet uit op wie mensen vallen, welke kleur hun huid heeft en of ze een hoofddoekje dragen. Als je je thuis voelt bij iemand, diegene vertrouwt en aardig vindt, kun je vrienden worden.”

JOEY (11):

“Paarse Vrijdag helpt mensen die zich anders voelen om uit hun schulp te kruipen. Ze mogen zijn wie ze zijn, zonder dat anderen dat raar vinden. Iedereen is er oké mee. Dat vind ik belangrijk, omdat sommigen anders hun hele leven gaan doen wat anderen zeggen. Ze volgen niet hun eigen wil. Daar kun je heel boos van worden.”

Waarom een regenboogvlag?

De regenboogvlag laat zien dat alle kleuren erbij horen en samen een geheel vormen. Vertaald naar de mensenwereld betekent dat: iedereen mag anders zijn en iedereen hoort erbij. De kleuren hebben een eigen betekenis. Rood staat voor leven, oranje voor genezen, geel voor zonlicht, groen voor natuur, blauw voor rust en violet voor kracht.

Van links naar rechts: Linde, Evy, Emma, Annemijn, Lucy, Maura en Joey voor hun school.

Hoe leven dieren samen?

Sommige mensen vinden het niet natuurlijk als twee mannen of twee vrouwen een relatie hebben. “Twee mannen of twee vrouwen kunnen geen kinderen krijgen. Het is dus niet de bedoeling van de natuur dat ze een stelletje zijn”, zeggen ze. Toch zijn er in de natuur allerlei soorten relaties.

Bij meer dan 1500 diersoorten zijn mannetjes wel eens intiem met mannetjes, en vrouwtjes met vrouwtjes. Bijvoorbeeld bij leeuwen, wolven, wilde geiten, dikhoornschapen en bij mensapen als bonobo’s en chimpansees. Vooral bij dieren die in groepen leven waarbij mannetjes elkaar doden, komt het veel voor. Misschien is dit een manier van de natuur om te zorgen dat de mannetjes minder vechten, denken wetenschappers.

Bron: wnf.nl

Vrouwtjes-zeepaarden leggen hun eitjes in de buidel van de mannetjes. De mannetjes broeden de eitjes uit.

Slakken kunnen tegelijk mannetje en vrouwtje zijn.

Sommige mannelijke pinguïns stelen het ei van een heteroseksueel paar. Ze broeden het uit en voeden het jong op.

Er zijn mannelijke dolfijnenstelletjes die alles samen doen. Reizen, jagen, intiem zijn…

DRIE VRAGEN AAN QUINN

Quinn (9) is goed in rugby en zit op de Haarlemse Hannie Schaftschool. Op Paarse Vrijdag hield Quinn een presentatie over de kleuren van de regenboogvlag. Quinn vertelde de klas ook zich geen jongen en geen meisje te voelen. “Ik ben daar helemaal oké mee”, zei Quinn.

Hoe kwam je erachter dat je je geen jongen en geen meisje voelt?

“In groep 5 vroegen veel mensen: ‘Ben je een jongen of een meisje?’ Ik antwoordde altijd ‘een jongen’, maar steeds vaker dacht ik: ‘Volgens mij is dat helemaal niet waar!’ Ik ging nadenken en voelen. Ik dacht: ik voel me geen jongen én geen meisje. Later hoorde ik dat dat ‘nonbinair’ heet.”

Welke reacties kreeg je toen je erover vertelde?

“Vroeger deden kinderen weleens vervelend. Ze gingen om me heen staan en zeiden: ‘Jongen of meisje? Je móet kiezen!’ Heel irritant. Ik denk dat ze het thuis niet goed uitgelegd hadden gekregen. Toen ik het de klas verteld had, kreeg ik applaus en complimenten. Het was daarna afgelopen met vervelende vragen.”

Heb je tips voor kinderen die zich zo voelen als jij?

“Houd het niet geheim. Vertel het je ouders, je vrienden, je klas. Na mijn presentatie zeiden kinderen: ‘Ik wist dat niet van je. Wat goed dat je het zegt’. Het maakt niet uit of je je een jongen of meisje voelt of geen van beide. Het is allemaal oké. Je bent gewoon een mens.”

Anemoonvissen kunnen van geslacht veranderen. De leiders van een school anemoonvissen zijn altijd vrouwtjes. Mannetjes zijn tweede in rang. Als de leidster sterft, verandert een mannetje zichzelf in een vrouw en wordt de nieuwe leider.

Wat maakt jou blij?

KiKiD is een groep acteurs die scholen bezoekt met theatervoorstellingen. De voorstelling ‘Happy me!’ gaat over gevoelens, gedachten en emoties. Over mentale gezondheid dus. In november speelde KiKiD op de Willem van Oranjeschool in Haarlem.

“Wat is mentale gezondheid?”, vraagt acteur Pim aan groep 8. “Lekker in je vel zitten”, zegt een leerling. “En wat betekent ‘Happy me’?”, vraagt Pim. Het is even stil. Maar dan weet iemand het: “Blije ik!”, roept ze. De voorstelling kan beginnen.

SPELREGELS

De klas wordt verdeeld in drie groepjes. Elk groepje heeft een acteur als begeleider. De acteurs zijn opgeleid tot jongerenexperts. De groepjes bespreken wat de spelregels zijn als je met elkaar praat. “Respect voor elkaar hebben”, zegt Ilias (11). Andere regels zijn: niet door elkaar praten, luisteren met aandacht, niet uitlachen.

INFLUENCERS ZIJN NIET ECHT

De acteurs spelen vier scènes. Het eerste stuk gaat over influencers. Dat zijn mensen die hun volgers beïnvloeden. Ze vertellen online hoe zij dingen doen. Nora (11): “In het stukje zagen we influencers die helemaal niet wilden zijn wie ze online zijn.” Jimi (11): “Influencers doen alsof ze blij zijn, terwijl ze dat van binnen niet zijn. Dat zie ik veel gebeuren. Iemand ziet er bijvoorbeeld heel lief uit op YouTube, maar is in echt heel anders.”

ALS APPJES NIET HELPEN…

De tweede scène gaat over echt contact zoeken. Kan dat online? Een van de acteurs speelt een jongen die zich rot voelt. Online kan hij dat niet delen. Via een appje wordt hij niet begrepen. Hij wil écht contact. “Ik wil met iemand praten, offline”, zegt hij verdrietig.

PRATEN IS BETER

De groepjes bespreken of je écht contact kunt hebben via social media. Volgens een leerling is dat lastig. “Je weet niet hoe anderen met je bericht omgaan als je zegt dat het niet goed met je gaat”, vindt hij. Tijn (10): “Ik deel niet alles via de app, want ik wil

Tijn: “Ik deel niet al mijn gevoelens via de app.”

niet dat mensen zich zorgen over mij maken.” Ilias: “Als je echt contact wil, ga je naar iemand toe om te praten.” Ook facetimen, knuffelen met dieren of naar een therapeut gaan kan helpen, zeggen de anderen.

WAT ZEG JIJ TEGEN JEZELF?

In het derde deel laat acteur Camila zien hoe slecht iemand over zichzelf kan denken. Ze kijkt in de spiegel. Haar spiegelbeeld zegt alleen maar nare dingen tegen haar. Ilias: “Dat stukje raakt mij. Het spiegelbeeld zegt steeds dat ze lelijk is. Het is bodyshaming. Gelukkig besluit ze toch te dragen wat ze mooi vindt.”

DOEN WAAR JE BLIJ VAN WORDT

Het laatste stuk gaat over doen waar je blij van wordt. Soms heb je het gevoel dat je iets moet doen wat je niet wil: kleren dragen die anderen ook dragen, niet opvallen, op ballet terwijl je liever voetbalt, of andersom. Tijn: “Acteur Noah voelde zich gedwongen om hard te werken op school. Hij schreeuwde over zijn gevoelens. Dat vond ik heftig.” Acteur Pim: “Je steeds aanpassen maakt je niet gelukkig. Doen wat je zelf leuk vindt, daar word je blij van!” Meer weten? www.kikid.nl

Nora: “Ik wil mijn ouders niet teleurstellen.”

Nora, Ilias, Jimi en Tijn na de voorstelling ‘Happy Me!’ over mentale gezondheid.

De acteurs van KiKiD.

Emotiemeter.

DEWI PAKT PESTEN AAN

Jarenlang had Dewi (12) last van pesters. ‘Hee brilsmurf, zal ik je bril van je bek slaan?’, zeiden ze bijvoorbeeld. Of ze dreigden haar in een container te gooien. Dewi ging op judo en volgde een groepstraining bij Wijs en Sterk. Ze leerde omgaan met pesters én kreeg meer zelfvertrouwen.

Een van de eerste dingen die Dewi leert, is het verschil tussen plagen en pesten. “Bij plagen is iedereen gelijk. Het is zichtbaar en wordt gedaan voor de lol”, legt Dewi uit. “Bij pesten is een klein groepje de baas. Het gebeurt vaak stiekem en is niet voor iedereen grappig.”

STEVIG STAAN

Daarna leert Dewi hoe ze kan omgaan met pesters. “Het belangrijkste is de ik-boodschap”, legt ze uit. “Je gaat stevig staan, kijkt de pesters aan en zegt met rustige, duidelijke stem een zin die met ‘ik’ begint. Als iemand bijvoorbeeld zegt: ‘Wat heb jij stomme schoenen aan’, dan antwoord je rustig: ‘Ik vind deze schoenen wél mooi.’”

GEEN EMOTIES

Als het pesten na de ik-boodschap niet ophoudt, kun je – rustig en rechtop – weglopen en naar iemand toegaan, zegt Dewi. “Ik ga dan naar een vriendin, een juf, mijn moeder of mijn vader.” Dewi merkt al snel dat de tips helpen. “Pesters willen emoties zien. Ze vinden het leuk als je boos of verdrietig wordt. Als je rustig reageert, vinden ze dat saai.”

ONLINE PESTEN

Een aantal lessen gaat over online pesten. Dewi: “Als iemand je via whatsapp lastigvalt, kun je een ik-boodschap inspreken. Je zegt dan bijvoorbeeld rustig en krachtig: “Ik wil dat je hiermee ophoudt.” Als iemand doorgaat, kun je

hem of haar het beste blokkeren. Vertel er wel eerst over aan een volwassene en maak eventueel screenshots van de berichten.”

HOUD HET GEZELLIG ONLINE

Goede regels voor de klassenappgroep helpen ook, zegt Dewi. “We hebben afgesproken om geen rare berichten te posten. Zie je toch iets, zoals een naaktfoto of een nare opmerking, dan zeg je dat tegen juf. Een paar ouders kijken ook mee. Het is nu veel gezelliger dan vroeger. We sturen alleen appjes als: ‘Wil iemand een foto van topo maken?’ of ‘Gelukkig nieuwjaar!’.

KNUTSELEN EN TONEELSPELEN

Dewi leert ook andere dingen, zoals rustig worden in tien tellen en helpende gedachten verzinnen. “Ik vond het een heel leuke training. We mochten veel knutselen en toneelstukjes doen. Jammer dat hij na acht weken voorbij was. Ik ga zeker naar de terugkomdag!”

Foto’s in de Bieb

Op zaterdag 19 april is de Landelijke Dag tegen Pesten. Dewi’s foto hangt dan samen met die van negen anderen in de Centrale Bibliotheek van Haarlem. Ze delen ook hun persoonlijke ‘helpende gedachte’ en tips tegen pesten. Want, zegt trainer Kim Aukema: “Pesten is niet normaal en nee, het hoort er niet bij.” Meer weten? www.wijsensterk.nl

Ayman: “Als ik boos ben, denk ik aan leuke dingen in mijn leven en aan alles wat ik wil bereiken. Het helpt ook om te denken dat mensen vervelende dingen niet expres doen.”

Marwe: “Ik zet muziek op als ik me niet fijn voel.”

Thijmen: “Als ik boos ben, ga ik op mijn kamer Donald Duckjes lezen.”

Erina: “Het helpt mij om naar Taylor Swift of Dua Lipa te luisteren.”

“Je hoort vaak: ‘je moet je grenzen aangeven!’ Maar hoe weet je waar een grens is? Dat voel je vaak in je lijf. De vier bekendste emoties zijn boos, bang, bedroefd en blij. Je voelt in je lichaam of die er zijn. Je moet soms even oefenen voordat je de emoties herkent.”

VRAGEN EN ANTWOORDEN

Is mijn lichaam normaal? Wat doe ik tegen puistjes? De GGD Kennemerland beantwoordt de vragen van kinderen die het vaakst gesteld worden.

Ik vroeg verkering, maar hij zei nee. Wat nu?

“Wat jammer en verdrietig voor je. Het is knap dat je het gevraagd hebt: daar is moed voor nodig. Je kunt helaas niet kiezen wie er verliefd op je wordt, hoe leuk, knap, lief of stoer je ook bent. Wat wel helpt?

Praat erover met je vrienden en/of ouders, en doe veel leuke dingen. Dat vervelende gevoel gaat echt weer weg!”

Ik ben al ongesteld geworden, maar mijn vriendinnen nog niet. Is dat normaal?

“Jazeker! De meeste meisjes worden voor het eerst ongesteld als ze tussen de 11 en 16 jaar zijn. Als je nog niet ongesteld bent, merk je misschien wel dat je lichaam verandert. Je borsten en schaamhaar beginnen te groeien. Je weet dan dat je vrouwelijke hormonen beginnen te werken.”

Ik ben twaalf jaar. Moet ik al weten of ik op jongens of meisjes val?

“Nee, dat hoef je niet te weten. Je komt er vanzelf achter. En het gevoel kan altijd weer veranderen, je hele leven nog.”

Ik ben de kleinste van mijn klas. Word ik ooit groter?

Mijn vriendinnetje wil elke dag samen iets doen, maar ik wil na school ook gamen met m’n vrienden. Wat moet ik zeggen?

“Het is goed om te blijven doen wat belangrijk voor je is, zoals gamen met je vrienden. Eerlijk zijn werkt het beste. Zeg dat je haar nog steeds leuk vindt, maar ook graag met je vrienden afspreekt.”

Ik krijg een HPV-vaccinatie, wat is dat voor een prik?’

“HPV is een afkorting van het Humaan Papilloma Virus. De HPV-prik beschermt je tegen verschillende vormen van kanker. Na twee HPV-vaccinaties maakt jouw lichaam afweerstoffen tegen het HPV-virus aan. Als jouw lichaam dan in contact komt met HPV, herkent je lichaam het virus en ruimt het het vanzelf op. Hiermee word je beschermd tegen verschillende vormen van kanker.”

Mijn piemel ziet er anders uit dan die van de jongens uit mijn voetbalteam. Is dat erg?

“Alle piemels zien er anders uit. Klein, groot, dik, dun, krom, recht, met of zonder voorhuid: allemaal normaal. Het is wel belangrijk om je piemel schoon te houden. Was hem met water. Anders kan er viezigheid onder de voorhuid blijven zitten die voor ontstekingen kan zorgen.”

“De meeste kinderen op de basisschool groeien niet zo snel. Pas in de puberteit groeien ze opeens harder. De puberteit begint bij iedereen op een ander moment. Jij kunt dus later een groeispurt krijgen dan je klasgenoten. Ook de lengte van je ouders speelt mee. Jongens worden vaak ongeveer even lang als hun vader, meisjes als hun moeder. Wat je zelf kunt doen om goed te groeien, is gezond eten, genoeg slapen en bewegen.”

Help, ik krijg puistjes in m’n gezicht! Hoe gaan ze weg?

“Puistjes zijn vervelend. Je krijgt ze meestal rond de puberteit, als je huid verandert door stofjes in je lichaam. Het gaat vanzelf over, maar dat kan wel een paar jaar duren. Wat je zelf kunt doen: laat je huid met rust, gebruik geen crèmes, was je gezicht met lauw water en zeepvrije zeep, ga niet uitknijpen of peuteren (hoe moeilijk ook!) en blijf gezond eten en drinken: groente! water!”

Opdracht

Schrijf jouw vraag hieronder en stel hem thuis aan je ouders. Weten zij het antwoord ook niet? Zoek het samen op!

Deze vragen zijn beantwoord door verpleegkundigen van de Jeugdgezondheidszorg en van het Centrum voor Seksuele Gezondheid.

De Vreedzame School: fijne sfeer, minder ruzie

Het is dinsdagmiddag. In de ruime lichte gang zitten kinderen op zachte kussens tegen de muur. Een juf leest voor. Voor het houten Stiltehuisje wappert een wit gordijn. Binnen ruikt het naar lavendel. Een zitzak, koptelefoon en stressballetjes liggen klaar voor wie even rust wil. Verderop overlegt een groepje over een opdracht. Welkom op IKC De Paradijsvogel in Vogelenzang.

“Onze school werd ongeveer drie jaar geleden een Vreedzame School”, vertellen Alex (11), Daphne (12) en Laura (12) uit groep 8. “Dat betekent dat de school regels heeft over omgaan met elkaar. Onze klas heeft ook eigen regels, zoals ‘jongens en meiden kunnen gewoon vrienden zijn’ en ‘niet roddelen, ook niet digitaal’. Iedereen heeft daar een handtekening onder gezet”, zegt Daphne.

COMPLIMENTEN GEVEN

Laura: “De Vreedzame School is ook gewoon een vak. Elke week bespreken we een thema, zoals ‘Iedereen hoort erbij’, en ‘Je steentje bijdragen’. We leren ook om te debatteren. Je zorgt er dan samen voor dat iedereen die wil, aan het woord komt. En we doen vaak ‘complimentenregen’. Eén persoon krijgt dan van iedereen een complimentje.”

HELPEN BIJ RUZIES

Kinderen op de Vreedzame School leren om zelf ruzies op te lossen. “Als je in groep 7 zit, word je opgeleid tot mediator”, legt Daphne uit. “Na je examen in groep 8 ben je mediator. Je loopt met z’n tweeën in de pauze over het plein van de jongere groepen. Als er een ruzie is, ga je ernaartoe.” Alex: “We vragen de kinderen wat er aan de hand is en of onze hulp gewenst is. Daarna vragen we hoe ze de

AARDIGER

Laura en Daphne vinden het heel leuk om mediator te zijn. “Als er geen ruzies zijn, mogen we gewoon met de kinderen spelen”, zeggen ze. Volgens de meiden is de sfeer op school fijner geworden door de Vreedzame School. Alex weet niet of er iets veranderd is, want hij kwam pas vorig jaar naar de Paradijsvogel. “Ze zijn hier wel aardiger tegen elkaar”, zegt hij.

Ook De Pleiaden in IJmuiden is een Vreedzame School. Vijf leerlingen uit groep 8 worden mediator. Siem: “We leren wat het verschil is tussen ruzies en discussies. Discussies zijn niet erg, ruzies wel”, zegt hij. “Ik vind het fijn om bij ruzies te helpen.” Lynn wordt ook mediator. “Pesten is gewoon niet leuk. Ik wil graag voorkomen dat het gebeurt”, zegt ze.

Lekker lezen

Boeken kunnen je troosten en gezelschap houden. Rosa (29) van de Bibliotheek Zuid-Kennemerland zocht de tofste boeken voor je uit. Ze passen bij de onderwerpen van de Liefdeskrant.

VRIENDSCHAP:

• Besties voor altijd van Mirjam Mous

• Logboek van Theo Thorbecke van Jeff Kinney

VERLIEFDHEID EN VERKERING:

• Zepie van Janneke Schotveld

• Het verwarrende liefdesleven van Lottie van Katie Kirby

• Rick van Alex Gino

GRENZEN EN WENSEN:

• Dit ben ik! van Emy Geyskens en Joke van Steenwinkel

MENTALE GEZONDHEID:

• Alles wat ik voel, het grote emotieboek van Stine Jensen

HOE HOU JE HET FIJN ONLINE?

✔ Heb respect voor elkaar.

✔ Anderen belachelijk maken is niet grappig of stoer.

✔ Steun kinderen die gepest worden. Troost ze en kom voor ze op in de groep.

✔ Krijg je een blootfoto of -sticker? Stuur hem niet door. Als de persoon op het plaatje jonger is dan 18, is delen zelfs strafbaar.

✔ Sommige mensen die je online ontmoet, ook via games als Roblox of Fortnite, zijn niet wie ze zeggen dat ze zijn. Stuur ze geen filmpjes of foto’s van (een deel van) jezelf.

✔ Maak screenshots als de ander rare dingen van je vraagt. Vertel het een volwassene. Ga naar www.helpwanted.nl of bel de Kindertelefoon: 0800 - 0432. Het is niet jouw schuld!

ruzie zouden kunnen oplossen. Het is goed als ze de oplossing zelf bedenken.”

“Wil je vrienden maken, je beter voelen of de sfeer in de klas verbeteren? Complimenten werken altijd. Het zijn magische woorden waarmee je veel kan bereiken. Geef ook jezelf complimentjes. Als je dat iedere dag doet, ben je na een paar weken een stuk gelukkiger!”

Marwe zitten in de Haarlemse kinderraad. Erina is ook kinderburgemeester. Ze geven elkaar complimenten.

Thijmen over Erina: “Je bent een goede kinderburgemeester. Alles wat je moet doen, doe je goed.”

Erina over Marwe: “Je hebt mooie dromen voor de toekomst. Ga ze achterna!”

Marwe over Ayman: “Je bent heel aardig.”

Ayman over Thijmen: “Je hebt goede ideeën en kunt ze goed verwoorden.”

ZIT JE ERGENS MEE?

Praat erover met iemand die je vertrouwt: een juf, meester, je vader, moeder, broer of zus, oom of tante, vriend(in) van de familie. Je hoeft niet bang te zijn dat volwassenen last hebben van jouw probleem. Ze zijn oud genoeg om ermee om te gaan en denken graag met je mee.

De Kindertelefoon bellen kan elke dag van 11 tot 21 uur: 0800 - 0432. Je kunt ook chatten via www.kindertelefoon.nl of kijken of je vraag op het forum staat. Blijf niet alleen met je probleem rondlopen!

WIE HELPT HENNIE HART DIT DOOLHOF UIT?

Alex, Laura en Daphne van De Paradijsvogel geven elkaar ook complimenten:

Alex over Laura en Daphne: “Jullie zijn heel behulpzaam en kunnen goed helpen bij ruzies.”

Laura over Daphne: “Je hebt altijd leuke kleren aan.”

Laura over Alex: “Je bent best slim.”

Daphne over Laura: “Je draagt leuke kleren en kan goed samenwerken.”

Daphne over Alex: “Je bent slim, je kan goed samenwerken én goed voetballen.”

Prijsvraagpuzzel

Schrijf de antwoorden in de witte vakjes. De letters in de gele vakjes vormen een woord. Mail het woord met je voornaam, leeftijd en school naar info@liefdeskrant.nl. Onder de goede antwoorden verloot de GGD vijf boekenbonnen van € 20,-. Alleen de winnaars krijgen bericht.

1. Wat sloeg in april over tussen Fedde en Neeltje? P. 1

2. Wie broeden bij zeepaardjes de eieren uit? P. 7

3. Wat doen Sonny en Luca graag met elkaar? P. 2

4. Wat zijn de vier bekendste emoties? Blij, bang, boos en … P. 9

5. Wat pakt Dewi aan? P. 9

6. Waar bel je gratis naartoe als je ergens mee zit? P. 12

7. Waarvoor staat de V in HPV? P. 10

8. Hoe heet de vriendin van Yinthe en Lynn? P. 3

9. Welke vlag hoort bij Paarse Vrijdag? P. 6

De antwoorden op de vragen vind je in deze krant!

De antwoorden vind je in de Liefdeskrant.

MARWE

THIJMEN

ERINA

AYMAN

ALEX

DAPHNE

LAURA ♥

Geef je ouders of verzorgers een compliment. Vraag ook wat zij het leukst aan jou vinden!