Hippocampus nr. 274 (mei/juni 2019) by Hippocampus

SUUNTO D5 De nieuwe Suunto D5 is zo duidelijk en gebruiksvriendelijk dat u onbezorgd de onderwaterwereld kunt verkennen en van de duik kunt genieten. Speel met stijl door de polsband met uw outfit te matchen. Na het duiken verbindt u de Suunto D5 draadloos met de Suunto-app om uw avonturen opnieuw te beleven en met vrienden te delen. www.suunto.com

Suunto Diving

@suuntodive

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 274 – mei/juni 2019

LATEN WE SAMEN ONTDEKKEN.

Vintage OW-fotografie Hartproblemen en duiken

Photo: Adnan Drnda

EEN AUTOMAAT VOOR IEDERE DUIKER

Hugyfot Underwater Housings Fits your camera like a glove

1``arm ball

NIEUW

Vision Xs vacuum system

monitor 5´´

sun hood

MAKKELIJK ADEMHALEN. SCUBAPRO, STAAT VOOR KWALITEIT. U kunt het volste vertrouwen hebben wanneer u duikt met een SCUBAPRO ademautomaat. Kwaliteit, betrouwbaarheid en perfect ademen – daar streven de SCUBAPRO engineers naar en daar staan de SCUBAPRO ademautomaten om bekend. Deze sterrenstatus hebben we te danken aan ruim vijf decennia ontwikkeling en baanbrekende innovaties die de duiksport een ander aanzien hebben gegeven. Met een SCUBAPRO ademautomaat staat voor u de beleving van de duik centraal, niet uw uitrusting. Dat is precies waarom duikers vertrouwen op SCUBAPRO.

SCUBAPRO TESTDAGEN 2019 A700

S620 Ti

S600

G260

C370

red filter

screen protection

MK25 EVO

Hugyfot behuizing voor de GoPro Hero 5,6 en 7 Tot 150 meter diepte 5” monitor 3uur batterij

handle

Voor de GoPro Hero 5,6 &7 optional system lens

MK17 EVO

Een SCUBAPRO ademautomaat heeft slechts om de 24 maanden/100 duiken een onderhoudsbeurt nodig en bij aanschaf via een Authorized Dealer krijgt u er wereldwijd beperkte levenslange garantie op. MK11

Varta Li-ion battery 2600mAh

www.hugyfot.com

Te koop bij Da factory, België

Nr. 274

Het duikmagazine Hippocampus – kort-

mei/juni 2019

weg Hippo genoemd – draagt de wetenschappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers,

sportduikers,

instructeurs,

technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Maar ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Bondsnieuws Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: ......4

Reportages De Scubapro-testdagen 2019...................... 6-7 Duiken aan 'The Brothers' is opnieuw toegelaten....................................... 8 Vintage onderwaterfotografie................. 10-14 Het Visboek van Adriaan Coenen........... 16-18 Wijting, vis van het jaar.................................. 19 Interview als prijs (kuisploeg TODI)...... 20-22 De Malediven: een paradijs, maar voor hoe lang nog?......................................... 24-26 Verbod zonnecrème.................................. 28-30 Als een vis in het water: de kunstmatige kieuw ......................... 34-36 Bon bini na Bonaire.................................. 38-41 De Warmste Duik van 2019! (Kom duiken in de Nekker)................. 46-49 Duiken op Christmaseiland..................... 50-57 Primeur bij ZOO Antwerpen: baby epaulethaaitjes............................60-62 Duiksportbeurzen: duikmateriaal ........ 64-67

Vaste rubrieken Persbericht: 'Duikers in het water? Hou afstand' ............................................................5 Duikverbod aan de Zeelandbrug...................15 Hippoëzie (Waarom duik je nog?)..................15 Spotlight: de Duikgids cameraman (Rico Mols)............................................... 32-33 Citizen Science naar Socorro................... 42-43 Close-up (Eric Sels)...................................44-45 Mijn buddy: de zeemeermin (Anne Verelst)........................................ 58-59 Retro-Hippo....................................................... 63 BEFOS-FEBRAS................................................ 95 NELOS-Boetiek................................................. 96 Lopende agenda................................................97 NELOS-katern/Hippo-colofon...................... 98

Van de redactie DOOR IVO MADDER In deze periodiek bepreken we enkele nieuwe producten die je als duiker zeker kunnen bekoren. Wil je graag een Ursuit droogpak uittesten alvorens het eventueel aan te kopen? Dat kan 23 juni in het Zilvermeer Mol. Contacteer hiervoor contact@amilco.nl om je deelnameformulier te ontvangen. Duikmateriaal van Scubapro kan je gratis testen in het Zilvermeer Mol op 29 en 30 juni. Ook Mares heeft een 'Test Tour' tijdens de zomermaanden. Raadpleeg hun facebookpagina voor meer info. Ook hebben we het over de Amphibio, een toestel dat hopelijk ooit werkelijk op de markt komt om te ademen onder water zonder zware duikflessen mee te sleuren. Je kan natuurlijk ook gewoon gaan vrijduiken en een opleiding 'Assistent-Instructeur Vrijduiken' volgen. De meeste duikers hebben al reisplannen voor deze zomer, maar misschien nog niet voor eind dit jaar of volgend jaar. Met het reisverhaal over Christmaseiland of Bonaire brengen we je misschien op ideeën? Of schrijf je in voor de 'Citizen Science' naar Socorro. Je kan ook terug naar 'The Brothers' in de Rode Zee of toch naar de Malediven, ondanks de impact op de natuur aldaar. Hou er rekening mee dat zonnecrème schade aan het koraalrif toebrengt. Misschien geen slecht idee om het lijstje over 'Grootheden op vakantie' af te printen? Blijf je hier deze zomer? Weet dan dat er in Todi, dat regelmatig gereinigd wordt door NELOS-duikers, speciale vakantieformules zijn en dat er aan de Zeelandbrug in bepaalde perioden duikverbod ingepland staat. Kom je tijdens de duiken in onze wateren wijting tegen, weet dan dat het de 'Vis van het jaar' is. Deze vis werd jaren gele-

Correcties en/of opmerkingen i.v.m. de NELOS-cursusboeken: cursus@nelos.be. Correcties i.v.m. met de NELOS-infomap: documenten@nelos.be.

Regionale info www.avos.be www.bravos-vzw.be

www.limos-vzw.be www.ovos.be www.wevos.be

den al beschreven in het 'Visboek' van Adriaen Coenen. Nog een idee voor deze zomer: ga naar de ZOO Antwerpen om er de epaulethaaien te bekijken die er gekweekt worden. Jeugdduikers kunnen vrijkaarten winnen voor deze uitstap. Fotografeer je? Als eens aan modelfotografie gedacht? Doe dan inspiratie op bij de vintage foto's van Bruce Mozert, die nog steeds modern en actueel overkomen. Tijdens de Collegevergadering en nadien ook tijdens de Academische zitting, waar de nieuwe 1*Instructeurs hun titel kregen, werd bekend gemaakt dat de maximum duikdieptes voor jeugdduikers gewijzigd werd. Ook kregen we er info over de posities die prominenten van NELOS & LIFRAS bekleden binnen CMAS en onze hernieuwde EUF-certificering. Onlangs vond het 'Symposium duikgeneeskunde' plaats, waar onder andere de risico's voor oudere duikers aangehaald werd. We brengen hierover verslag en publiceren gelijk ook het eerste deel van een trilogie over 'Hartproblemen en duiken'. Vergeet niet in je agenda 14 september te noteren voor een duik in de Nekker ten voordele van de 'Warmste week 2019'.

Ivo Madder Coverfoto: Een vrijzwemmende tijgermurene (Enchelycore anatina) in de Middellandse Zee. Camera: Canon PowerShot G12 - ISO 100, 1/80 sec. bij f/8.0. Foto: Dirk Crutelle.

Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS. Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum.

AIG-ASSISTANCE Bij je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010. In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland. Call Center: +32 3 253 69 16. Hippocampus mei/juni 2019

Inhoudstafel Bondsnieuws

Symposium Duikveiligheid

AV College der 3*I's

De jubilarissen werden gevierd tijdens de AV van het College der 3*Instructeurs.

Duikdiepte jeugdduikers

De maximum duikdiepte voor jeugdduikers werd aangepast.

Hartproblemen en duiken

Eerste deel van een trilogie over hartproblemen bij duiken.

AIF-Initiator

Hippocampus mei/juni 2019

Academische Zitting

Zwembaddemonstratie voor Assistent-Instructeur Vrijduiken.

Vrijkaarten ZOO Antwerpen

Voor de jeugdduikers: schrijf een gedicht en win een vrijkaart voor de ZOO.

Grootheden op vakantie

Verslag over het gevarieerd programma van het Symposium Duikveiligheid 2019.

Een overzicht van de eenheden die worden gebruikt in het buitenland.

Verslag van de AV Duikonderricht en de Academische Zitting.

Nieuws over CMAS / EUF

Diverse leden van NELOS zijn nauw betrokken bij CMAS, EUF, enz.

DIVES-nieuws

Hoe is het gesteld met de privacywetgeving bij het gebruik van DIVES?

Persbericht

Duikers in het water? Hou afstand! In vorige Hippocampus werd de poster 'Veilig duiken? Duikvlag gebruiken!' gepresenteerd. Deze campagne richtte zich op de duikers. Nu is het ook tijd om de bovenwatersporter te informeren.

en sportduiker die zich onder water bevindt is onzichtbaar voor andere vaarweggebruikers zoals zeilers, surfers en motorboten. Het is belangrijk dat deze vaarweggebruikers weten dat er sportduikers onder water zijn die weer een keer naar de oppervlakte zullen komen. Andere vaarweggebruikers moeten daarom afstand houden van de sportduikers om hen niet te overvaren. Dat er zich duikers onder water bevinden kan kenbaar gemaakt worden door een duikvlag, de zogenaamde 'A-vlag' of 'internationale seinvlag A'. Probleem is echter dat heel wat schippers niet op de hoogte zijn van de regels betreffende die duikvlag. Omdat de bovenwatersporters nu volop aanvangen met hun sport, brengt de KNRM (Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij) nu de boodschap voor de bovenwatersport: "Houd voldoende afstand van de duikvlag en houd het wateroppervlak goed in de gaten op het moment dat je een duikvlag ziet wapperen". Nog niet in het bezit van een duikvlag? Oprolbare duikvlaggen zijn eenvoudig te bestellen bij de KNRM. Meer info hierover vind je op: www.knrm.nl/duikvlag.

nog even het wettelijk kader Op de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer is het Nederlandse Binnenvaartpolitiereglement (BPR) van toepassing. In het BPR zijn de verkeersregels opgenomen waaraan de vaarwegge-

bruikers zich dienen te houden. Ook voor de sportduiker bevat het BPR van belang zijnde regels. Zo wordt in artikel 3.38 bepaald wanneer de internationale seinvlag A gevoerd moet worden. Artikel 3.38 lid 1 bepaalt: dat bij het duiken vanaf een schip, behalve de bij artikel 3.08 respectievelijk artikel 3.20 voorgeschreven tekens, als bijkomend teken moet worden gevoerd: de internationale seinvlag A dan wel een replica daarvan vervaardigd van niet buigzaam materiaal, op een zodanige hoogte en op een zodanige wijze dat deze van alle zijden zichtbaar is. 's Nachts moet dit teken zodanig zijn verlicht dat het duidelijk zichtbaar is.

BLIJF OP 100M AFSTAND VAN DEZE VLAG!

DUIKERS IN HET WATER

WWW.KNRM.NL/DUIKVLAG Deze campagne wordt ondersteund door:

Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij

KNR885803261807_Poster_Duikvlag_Watersporter_A3_A.indd 1

21-2-2019 12:54:46

KNRM heeft posters laten drukken van de campagne. Er is een variant voor de duiker (zie Hippo 273) en een variant voor de bovenwatersport (die hier afgedrukt is). We zien natuurlijk graag dat deze posters een plek krijgen binnen clubgebouwen, watersportverenigingen en andere locaties. Aanvragen kunnen gedaan worden via KNRM. Graag wel goed aangeven welke variante je wil en naar welk adres het gestuurd kan worden.

Hoewel het niet verplicht is bij het sportduiken vanaf de wal de internationale seinvlag A te voeren, wordt dit wel dringend geadviseerd door de vaarwegbeheerder (i.e. Rijkswaterstaat). Immers de Oosterschelde, het Veerse Meer en het Grevelingenmeer zijn zeer drukbevaren wateren en op die wateren mag de scheepvaart ook buiten het betonde vaarwater varen en met name de visserij en recreatievaart doen dit dan ook veelvuldig. Laat andere vaarweggebruikers dus zien waar gedoken wordt. Plaats daarom een goed

zichtbare internationale seinvlag A op de wal en leg bij voorkeur ook een boei voorzien van de seinvlag A in het water! ď&#x20AC;ź OLAF TOMPOT, KNRM-COĂ&#x2013;RDINATOR PREVENTIE & GERIUS VAN WOUDENBERG, RIJKSWATERSTAAT ZEE EN DELTA MIDDELBURG

Advertentie

DUIKTANK

TE HUUR +32 475 73 25 74

DUIKCENTRUM Alle kwaliteitsmerken- Vulstation Eigen onderhouds- & hersteldienst

Verhuurdienst - Duikopleidingen www.aqualand.be info@aqualand.be

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage Duikmateriaal

Zing, hef,

duik, bid, lach, test en bewonder tijdens

de Scubapro-testdagen 2019

De zomer is officieel gestart, de horeca-uitbaters zetten zich schrap voor lange dagen, kroostrijke gezinnen vertrekken naar hun welverdiend vakantieoord, roodverbrande hoofden en ruggen sieren weer het straatbeeld en festivalterrein.

en je echter op 29 en 30 juni 2019 nog in ons Belgiëland, maak dan een daguitstap naar het Zilvermeer van Mol en test vrijblijvend het Scubapro-duikmateriaal. Aanvang om 10.00 u – laatste duik 16.00 u. We geven jou hierbij alvast een overzicht van het te testen materiaal.

Galileo HUD computer

'Glide' en 'Bella' zijn de nieuwste telgen van de familie van trimjackets. Beide zijn een 'front-adjustable' trimjacket met speciale kenmerken voor optimaal comfort en een uitstekende pasvorm. Ze worden geleverd met een nieuw schouderdesign Y-Fit, waardoor het jacket zich beter aanpast aan het lichaam, het voortreffelijk zit en je meer bewegingsvrijheid hebt. Door de roestvrijstalen driehoekige ring komt de kracht op het middelpunt van de Y te staan. De druk wordt beter over het lichaam verdeeld en het harnas blijft goed op zijn plaats, ongeacht de duikomstandigheden of je positie in het water. De onderste band zit vast aan het backpack en de buikband, wat veilig en comfortabel is. Het ontluchtsysteem bestaat uit drie ventielen van de nieuwste generatie, zodat de lucht uit de luchtkamer weg kan, ongeacht hoe je in het water ligt. De 'Bella' is speciaal ontworpen voor de vrouwelijke duiker, die extra comfort verlangt van haar trimjacket.

Foto: Ireen Loots.

De 'Galileo HUD' is een innovatieve en absoluut unieke luchtgeïntegreerde duikcomputer. Deze technologisch geavanceerde computer – een primeur voor de duikwereld en voor het Zilvermeer – heeft een 'heads up display' (HUD) dat op een masker met twee glazen is geplaatst. Het display is uitstekend afleesbaar en alle duikinformatie kan 'handsfree' geraadpleegd worden. Dit is een manier van duiken die we nog nooit hebben gezien. De Scubapro-testdagen zijn de unieke kans om deze computer geheel kosteloos te komen uittesten.

Glide & Bella

Hippocampus mei/juni 2019

MK17Evo/ C370 Deze ademautomaat combineert Scubapro's beste membraan eerste trap met de nieuwste luchtgebalanceerde tweede trap. De 'C370' heeft de beste kenmerken van zijn voorganger, de 'C350', plus een gebalanceerde klep. Het nieuwe uitademstuk, gebaseerd op het ontwerp van de 'S620 Ti', draagt ertoe bij dat ademen 10% minder inspanning kost ten opzichte van ademen met de 'C350'. Het is een prachtige ademautomaat voor een hele gunstige prijs. Perfect, ongeacht waar je gaat duiken.

Evertech Dry Breathable De 'Evertech Breathable' is een eersteklas trilaminaat droogpak voor fanatieke duikers. Dit pak van ademend materiaal geeft je de mogelijkheid om de nek- en polsseals zelf te vervangen. Dit is natuurlijk heel handig als je aan de waterkant staat en een van de seals plots kapot is. Dit hoeft dan niet te betekenen dat de duik direct ten einde is. Verder beschikt het pak over een dubbele diagonale rits, grote pockets, Si-Tech ventielen, bretellen en stevige schoenen. Voor het testen van droogpakken dien je wel zelf onderkleding te voorzien; dit omwille van de hygiëne.

Definition Dry droogpakken De nieuwe 'Definition Dry' is speciaal ontwikkeld voor ervaren duikers die een goed droogpak in het middensegment zoeken, een no-nonsense pak dat lang meegaat. Het pak is gemaakt van een nieuwe zware soort trilaminaat, waarvan de naden zijn gestikt, verlijmd en vervolgens dubbel getapet, zodat het pak onder alle omstandigheden stand houdt. De 'Definition Dry', die tegen een stootje kan, is een lichtgewicht en heeft een comfortabele, gestroomlijnde pasvorm. Voor het testen van droogpakken dien je wel zelf onderkleding te voorzien; dit omwille van de hygiëne.

MK25Evo/A700 De combinatie van de uitzonderlijke 'A700' tweede trap met de 'MK25 Evo' eerste trap levert het ultieme systeem op met een hoge luchtstroming voor alle soorten duiken. Scubapro heeft met de A700 de norm bepaald voor de prestaties van een tweede trap. De volledig metalen versie is het resultaat van precisie handwerk. Waar je ook gaat duiken met de 'A700', je kan onder water moeiteloos en natuurlijk ademhalen. Een geweldige duikbeleving is gegarandeerd.

Hydros Pro De 'Hydros Pro' is een baanbrekende ontwikkeling op het gebied van duikcomfort en -gemak. Dankzij het monopreen dat gegoten wordt, de instelbare pasvorm en de vele bevestigingspunten is dit het meest persoonlijke en comfortabele trimjacket ooit. Door de verwisselbare banden, de mogelijkheid tot klein inpakken en de rugtas met ruimte voor je complete duikuitrusting is de 'Hydros Pro' perfect, ongeacht waar je gaat duiken.

G2 en G2 Console Met alle nieuwe kenmerken, het gebruiksgemak, de schermkeuze en de mogelijkheid om zo veel of weinig van de technologie te zien als je zelf wil, wordt de 'G2' de favoriete polscomputer van de duiker op elk niveau. Heb je liever een duikcomputer in een console? De 'Galileo'-familie is nu uitgebreid met de 'G2 Console'. Met zijn verticaal scherm, zoals bij een mobiele telefoon, is de 'G2 Console' gebruiksvriendelijk en goed afleesbaar. De 'G2 Console' gaat overal mee naartoe en groeit mee met elke beginnende duiker, waar zijn passie hem ook brengt.

Lukt het je niet om het duikmateriaal te testen op 29/06 of 30/06/2019 in het Zilvermeer van Mol? Dan kan je het ook testen tijdens de Scubapro-testdagen in duiktank Transfo te Zwevegem op 13/10 en 14/10/2019. Aanvang eveneens om 10.00 u – laatste duik 16.00 u. Informatie: secretariaat@nelos.be. 

In samenwerking met:

KATRIJN OOLS

SAB

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage Duikplaats

Foto: Nargraffiti - shutterstock.

'Big Brother' eiland.

Duiken aan 'The Brothers'

is opnieuw toegelaten De twee Brother-eilanden in de Rode Zee hebben steeds een bijzondere aantrekkingskracht uitgeoefend op duikers. Zij behoren volgens velen dan ook tot de beste duikplaatsen ter wereld. Je bent er verzekerd van een groot aantal haaiensoorten zoals hamerhaaien, voshaaien, grijze rifhaaien en pelagische witpunthaaien.

Tijdens de verbodperiode werd door zowel experten als door het Egyptisch Ministerie voor Milieu onderzoek uitgevoerd naar het gedrag van haaien. De conclusie was dat het accidenteel of bewust voederen van de dieren, de illegale visvangst, de verhoogde druk op het milieu door te veel duikactiviteit en de onwetendheid over hoe met haaien om te gaan, oorzaken zijn van het aggressieve gedrag van de 'oceanic whitetip shark' of oceanische witpunthaai (Carcharhinus longimanus). Op 16 maart 2019 werd het duiken opnieuw toegestaan, mits inachtneming van een

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: Specta.

p 7 december 2018 besliste de Egyptische 'Chamber of Diving & Water Sports' (CDWS) het duiken op deze plaats te verbieden als gevolg van een aantal niet-dodelijke aanvallen van wittiphaaien op duikers. De CDWS beheert alle duikgerelateerde activiteiten in de Rode Zee.

De 'oceanic whitetip shark' of oceanische witpunthaai (Carcharhinus longimanus).

aantal regels die door alle liveaboardoperatoren moeten opgevolgd worden: • overnachting aan 'The Brothers' is niet meer toegelaten. Duikactiviteiten moeten plaatsvinden tussen 6.00 uur en 16.00 uur, waarna de boten de omgeving moeten verlaten; • het aantal boten wordt beperkt tot maximum 18, 12 op 'Big Brother' en 6 op 'Little Brother';

• het dumpen van om het even welk organisch afval wordt verboden binnen een straal van 5 zeemijlen rond de eilanden; • de boten dienen een speciale vergunning te bezitten en hun bemanning moet een specifieke opleiding gevolgd hebben om 'The Brothers' te mogen bezoeken. Duiken op de eilanden is opnieuw mogelijk, maar deze maatregelen zullen de prijs van een duiktrip naar 'The Brothers' in belangrijke mate doen stijgen. 

PATRICK SWINNEN

Reportage

Onderwaterfotografie

Vintage

onderwaterfotografie

Toen ik begin jaren negentig begon te duiken, stond de onderwaterfotografie nog in de kinderschoenen. Als je onderwaterfoto's wou maken, kon je een Nikonos of een Sea & Sea analoge camera kopen wanneer Voor die tijd had je praktisch geen andere keuze dan zelf een behuizing proberen te bouwen voor een gewoon fototoestel.

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: Bruce Mozert.

je kapitaalkrachtig genoeg was.

Foto: Bruce Mozert.

Bruce Mozert nam foto's van banale bbq's, flirtende koppels, prachtige vrouwen die nipten aan hun cocktail, meisje die aan het roddelen waren aan de telefoon, ... gewone 'lifestyle' fotografie, maar dan wel onder water.

flitslampjes

Bruce Mozert met zijn zelf

ineengeknutseld onderw

aterhuis.

Foto's (3): archief Bruce Moze

rt.

Een batterij

nmiddels heeft de fotografie, zowel boven als onder water, een enorme evolutie doorgemaakt, zodat het heden ten dage heel gewoon is geworden om als duiker op zijn minst een compactcameraatje of een GoPro mee onder water te nemen. Onderwaterfotografie is dan ook voor menig duiker een creatieve hobby geworden, waarbij alles uit de kast wordt gehaald om ultieme plaatjes te schieten. De resultaten zijn er ook naar; je hoeft maar naar de winnende foto's van de diverse wedstrijden te kijken. Elke keer weer verbaas ik me over het creatieve talent van onze onderwaterfotografen. Het gaat daarbij veel verder dan het louter fotograferen van het onderwaterleven. De opnames kunnen ook heel abstract, kunstzinnig of ludiek zijn. Hoe heden-

Met de onderwaterfoto's van Bruce werden touristen naar de Silver Springs in Florida gelokt.

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage

Bruce Mozer t ont wik kelde creatieve technieke n, zoals gecondenseerde me lk om opstijgende roo k te simuleren.

Foto's (4): Bruce

Mozer t.

Onderwaterfotografie

nen onder water, feerde vrouwen en man Bruce Mozert fotogra proken op het land ges l maa nor ze die en terwijl ze dingen ded zouden doen.

daags dit alles ook mag lijken, toch is er niets nieuws onder de zon of moeten we waterspiegel zeggen? Jaren voordat Cousteau aan boord van zijn Calypso met zelfgebouwde onderwatercamera's foto's en films maakte van zijn expedities, pionierde de Amerikaanse fotograaf Robert Bruce Moser – beter gekend als Bruce Mozert – al in de onderwaterfotografie. Mozert werd geboren in Ohio in 1916 en trok met zijn zus Zoë midden jaren '30 van de vorige eeuw naar New York. Zij werd een befaamde pin-up artieste, hij fotograaf. Op weg naar een opdracht in Miami in 1938 kwam hem ter ore dat Johnny Weismuller een van zijn Tarzanfilms aan het draaien was in Silver Springs. Prompt besloot hij een omweggetje te maken. Florida heeft vele heldere bronnen, maar Silver Springs was dé locatie, dankzij de

Hippocampus mei/juni 2019

goede verbinding met de buitenwereld via de Silver, de Ocklawaha en de St. Johns River. Na de burgeroorlog ontstond het stoomschiptoerisme in de 19e eeuw. Het onderwaterleven in de heldere bronnen trok massaal toeristen aan. En de eerste decennia van de 20e eeuw bleven ze komen, ook per trein en met de wagen. Eind 1938 was er echter nood aan een nieuw imago, wilde dat zo blijven. En dit was nu net een kolfje naar de hand van Mozert.

zelfgemaakt onderwaterhuis Tijdens de opnames van Tarzan knutselde Bruce Mozert van plexiglas, metaalplaat, soldeer en wat schroeven zijn eerste onderwaterhuis. Met een ter plaatse gevonden rubber binnenband bevestigde hij het

geheel aan zijn arm en ging onder gelach van de filmcrew te water. Zijn rolletje van 12 leverde eens terug boven echter allemaal scherpe en heldere foto's op, die uiteindelijk zelfs naar Hollywood werden verzonden. Bruce experimenteerde verder met het bouwen van onderwaterbehuizingen, waardoor hij met zijn camera diep in het heldere water kon fotograferen.

modelfotografie Van in de jaren '40 tot in de jaren '70 produceerde Bruce foto's voor Silver Springs, waardoor het één van Florida's grootste trekpleisters bleef, ondanks allerlei nieuwe attracties in de buurt ... tot in 1971 er 150 kilometer zuidelijker Disney World zijn deuren opende.

Op een speelse manier fotografeerde hij onderwaterscènes met modellen – vaak jonge vrouwen – die alledaagse dingen aan het doen waren. Die vormden zo het levende bewijs van de buitengewone helderheid van Silver Springs en moesten de toeristen blijven lokken.

Mozer t. Foto's (5): Bruce

Het echte kenmerk van ce vak manschap van Bru 's Mozert is dat zijn foto volkomen natuurlijk overkomen.

fotoshoot op in zette Bruce Mozert zijn Als een echte regisseur ida. Flor l traa cen in ing Silver Spr de zuivere waters van

De foto's zijn ware kunststukjes en spreken voor zich: een jonge vrouw ligt te telefoneren in het zand, een andere leest de krant, doet aan boogschieten of speelt golf onderwater… de humor is nooit ver te zoeken. Veel van de vrouwen waren trouwens werknemers van Silver Springs. Hippocampus mei/juni 2019

Reportage

Onderwaterfotografie

creativiteit

Mozertstudio

Ook op technisch vlak moest er creatief uit de hoek gekomen worden. Om bubbels onderwater uit een glas champagne te laten komen, vulde Mozert het met Alka-Seltzer of droog ijs.

Bruce bleef zijn leven lang verbonden met de filmwereld, onder andere voor de productie van de legendarische film 'Creature from the Black Lagoon'.

Voor de rook van een onderwaterbarbecue gebruikte hij een blikje gecondenseerde melk. Het vet liet de melk zachtjes opstijgen en vormde lange tijd een prachtige 'rook'.

Zijn foto's werden gepubliceerd in Life, National Geographic, The Huffingen Post en The Smithsonian.

Het is moeilijk te geloven dat zijn onderwaterfoto's gemaakt werden in de periode 1940 tot 1970. Het professionalisme druipt er letterlijk van af.

souvenirfoto's Boven water fotografeerde Bruce dan weer de toeristen aan boord van een glasbodemboot, ontwikkelde de foto's tijdens hun trip en had ze klaar voor verkoop tegen de tijd dat de klanten terugkwamen.

Mozert begon een studio niet ver van de Springs om 'home movies' te digitaliseren. Hij digitaliseerde er ook zijn foto's en kleurde ze in. Op de leeftijd van 91 jaar bestuurde hij nog zelf een vliegtuig om luchtfoto's te maken. Ondanks alle concurrentie is Silver Springs nog altijd 'in business'. Bruce Mozert is helaas niet meer, hij stierf thuis in 2015 op 98-jarige leeftijd.

 Geraadpleegde bronnen

STEF VAN UFFEL

Foto's (5): Br

Hoewel de onde rwaterfoto's va n Bruce Mozert nu al een defti ge leeftijd hebb en, geven ze nog steeds een hedendaagse uitstraling.

uce Mozer t.

• wikipedia • smithsonianmag.com • facebook.com/BruceMozert

Hippocampus mei/juni 2019

Duikverbod

Persbericht

aan de Zeelandbrug

eze werkzaamheden vinden plaats in de periode vanaf 1 mei tot 1 november 2019. Hieronder is de periode aangegeven waar ze daadwerkelijk een raakvlak hebben met de onderwatersporters. In de periode van 10 juni tot en met 5 juli 2019 gaan ze met werkvaartuigen pijlers 3 tot en met 8 aanpakken. Hier geldt al een permanent duikverbod maar toch graag hier nog aandacht voor! Uiteraard zal er in de periode van werkzaamheden aan pijlers 3 tot en met 8 een waarschuwingsbord geplaatst worden bij de toegangstrap.

In de periode van 1 juli tot en met 5 juli 2019 Pijler 1 en 2 van de duiklocatie 'Pijlers Zeelandbrug' aan de Galgelaan te Zierikzee: 'Tijdelijk duikverbod'. Hiervoor is inmiddels een verzoek voor het instellen van een tijdelijk duikverbod ingediend. Tevens is het één en ander kortgesloten met duikcentrum 'De Witte Boulevard' en de wegbeheerder. In de periode van werkzaamheden aan pijler 1 en 2 wordt de toegangstrap geblokkeerd door middel van een bouwhek en een duikverbodsbord.

Verder zal de parkeerplaats aan de Galgelaan in de periode van week 27, 28, 29 en 30 (van 30 juni tot 27 juli 2019) een gedeelte (10 m aan beide zijde van de Zee landbrug) van de parkeerplaats worden afgesloten. Deze afzetting is nodig om de werkzaamheden uit te kunnen voeren, geen onveilige situaties te creëren en ter voorkoming van verfspatten op geparkeerde voertuigen.  BEN FITTERS, OMGEVINGSMANAGER STEP

Foto: Thomas Van Puymbroeck.

In opdracht van de provincie Zeeland gaat de firma 'Gebr. van Kessel Speciale Technieken en Producten bv' (STEP) reparatie en conserveringswerkzaamheden uitvoeren aan de Zeelandbrug.

Hippoëzie Waarom duik je nog?

Foto: Corel Gallery - Undersea.

De zee is soms een spiegel, Dan duik ik in mijn spiegelbeeld, Ik glij weg zonder te vallen, De zon verliest haar glans en warmte. Ik raas langs een verticale helling naar beneden. Ik voel mijn ziel. De zee sluit zich achter mij. Ik ben alleen en voel me vrij. Ik word opgezogen door de gapende diepte, En verdwijn in een wereld zonder horizon. De nacht komt mij tegemoet, En het wordt stil in mijn hart. Ik vertrouw mijn lichaam toe aan Verborgen krachten in 'Verboden dieptes'. Want daar staat een wieg vol dromen van reuzen. God wacht op mij, op de bodem van de zee, En ik haast mij om Hem daar te ontmoeten. M.C. Van Oudenhove Auteur van 'Verboden dieptes'

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage Geschiedenis

Het Visboek van Adriaen Coenen Passie voor de zee en haar bewoners is van alle tijden. Vele duikers willen de pracht van de onderwaterwereld graag delen en het maken van foto's of video's ligt tegenwoordig in ieders bereik. In de vorige eeuwen lag dat wel even anders. De kennis over de wezens onder de zeespiegel was beperkt, van fotografie en sportduiken was nog geen sprake. Visvangst leverde toen de meeste informatie op. uiteenzet met onrin Coenen zijn bedoelingen soen Titelblad met gedicht waa ader t Bij Adriaen Coenen verg e end en srev 'Ghe r: deraan in een kade van Scheveninghc'.

de wind dat hij een rol gaat spelen in de locale elite. Zo is hij schout van Scheveningen en zetelt hij als afgevaardigde in de schepenbank van Den Haag.

Foto: Nationale Bibliotheek

(www.kb.nl).

Als amateur ichtyoloog (vissenkenner, vissendeskundige) is hij een graag geziene gast in hogere kringen, waar hij zijn gastheren onderhoudt met verhalen over dieren uit de zee, waarnemingen op het strand en merkwaardige natuurverschijnselen. Aan de andere kant krijgt hij via zijn kennissenkring ook de kans boekwerken te lezen die zijn kennis verruimen. Al die informatie verzamelt hij in volumineuze handschriften. In 1574 schenkt hij er een aan Willem van Oranje. Helaas is dat exemplaar in de loop der tijden verloren gegaan.

et zoals nu waren er ook toen mensen gefascineerd door alles wat er in het water leeft en wilden ze er zoveel mogelijk over weten en delen. Adriaen Coenen was zo iemand. Geboren

Hippocampus mei/juni 2019

als visserszoon in 1514 in Scheveningen wordt hij na de dorpsschool leerjongen bij de visafslager in de vismijn. Later wordt hij zelf afslager en uiteindelijk groothandelaar in vis. Het gaat hem zo voor

In 1577, op 63 jarige leeftijd, begint hij aan zijn tweede 'Visboeck' om het na 4 jaar te voltooien. Het is een uniek handschrift met ongelooflijke illustraties. De restauratie van het boek in de jaren negentig bracht aan het licht dat Coenen niet op losse bladen schrijft en tekent, maar in een bestaand blanco album. Pagina na pagina schetst hij de meest wonderlijke wezens. Als vishandelaar kijkt hij eerst naar het nut van de vissen. Zijn ze eetbaar en verkoopbaar of oneetbaar en eerder een curiosum? De beschrijvingen van de vissen zijn net zoals zijn tekeningen uiterst gedetailleerd. Bij elke prent hoort een opsomming van de verschillende benamingen, ook in andere talen. Verder schrijft hij over de manier waarop ze gevangen worden, het vistuig dat gebruikt wordt en het jaargetijde waarin ze voorkomen. Zo wordt ook de haring in al zijn aspecten vol

De dolfijn met vermeldinge n in andere bronnen. "Dez e dolfijn is onze vissers van Scheveningen niet bekend. Dus weet ik van hen niets te schrijven dan uit andere visb eschrijvers of historieschrijv ers".

lof beschreven, alhoewel hij – eigenaardig genoeg – geen haringhandelaar was. Scheveningen had geen zeehaven en er werd nauwelijks haring aangevoerd. De vangst en verwerking van haring lag mijlenver van die van de gewone vis. Vandaar ook het wezenlijke verschil tussen een haring- en een vishandelaar in die tijd.

Foto: Nationale Bibliotheek

(www.kb.nl).

Foto: Nationale Bibliotheek

(www.kb.nl).

Coenen wil zo volledig mogelijk zijn en neemt daarom ook 'vreemdelandse' vissen, zoals dolfijnen, in zijn boek op. Hij waakt er echter over zijn bronnen te vermelden, aangezien hij de dieren niet met eigen ogen gezien heeft. Een andere prent schildert hij naar een gravure van een in 1577 aangespoelde walvis op de Scheldeoever ter hoogte van Doel. Net zoals nu trok dat ook in die tijd heel wat aandacht. Enkele jaren later wijdt hij er zelfs een geheel nieuw handschrift aan, het 'Walvisboeck', dat daarnaast ook nog andere vissen en dieren, zoals de zeewolf,

de bever en de otter, behandelt. Dat boek wordt bewaard in Antwerpen. Naast deze haast wetenschappelijke beschrijvingen neemt de auteur ook vreemde wezens in zijn boek op, waarover hij heeft gehoord of gelezen: mensen zonder hoofd, met een paardenkop, zeemeermannen en meerminnen, enzovoort. Dat het lijvige boekwerk – het telt 412 bladen en weegt ruim 4 kilogram – ook in die tijd reeds bijzonder was, valt af te leiden uit een aantekening in de gerechtsdagboeken van Leiden uit 1583, waarin Coenen de toestemming vraagt om zijn boek en zijn verzameling gedroogde vissen op de jaarmarkt te mogen laten zien. Daarbij kost het bezichtigen van de vissen een duit en het boek een oortje. Eén koperen oortje was twee duiten waard, 4 oortjes een stuiver waarbij 20 stuivers een gulden maakten.

Walvissen voor de kust van

Zuid -Holland. Rechtsboven

Scheveningen.

In de achttiende eeuw maakt het boek deel uit van de collectie van landsadvocaat Jacob Visser. Na diens dood komt het in 1809 terecht in de Koninklijke Hippocampus mei/juni 2019

Reportage Geschiedenis

De beschrijvingen van de

vissen zijn net zoals zijn teke

ningen uiterst gedetailleerd.

dat dit mogelijk te maken heeft met de goede kwaliteit van het handgeschepte lompenpapier. Aan de hand van watermerken in het papier kwam men te weten dat het afkomstig was uit de papiermolen van Troyes in Frankrijk. Verschillende mogelijkheden tot herbinden werden aan de hand van een aantal modellen getoetst, waarna een definitieve beslissing gezamenlijk door restauratoren en conservatoren werd genomen. Dankzij de moderne digitale technieken kan je dit bijzondere meesterwerk in al zijn glorie online raadplegen op www.kb.nl/ themas/middeleeuwen/visboek-vanadriaen-coenen. Ook een meer uitgebreide beschrijving van de restauratie kan je hier terugvinden. 

bibliotheek waar het, gezien zijn slechte staat – de boekband is beschadigd, de bladen liggen los en de katernruggen zijn gescheurd – een beschermd leventje leidt in een magazijn met klimaatbeheersing. In 2002 werd besloten over te gaan tot de restauratie van het kunstwerk. Het boek werd helemaal uit elkaar gehaald, waardoor de bladen ook probleemloos in kleur konden gedigitaliseerd worden. Tot dat moment waren er enkel wat zwart-witfoto's en microfilms beschikbaar. Vervolgens moest het geheel hersteld en terug ingebonden worden. Oude reparaties kwamen aan het licht, waarbij sommige al beter geslaagd waren dan andere. Het Visboek werd ook onderzocht op eventuele aantasting door inktvraat. IJzergallusinkt, een mengsel van geroest ijzer, galnoten en een zuur, kan na langere tijd schade aan het papier veroorzaken. Met spectrale technieken kon men de aanwezigheid van deze inkt bevestigen, maar geen schade erdoor vaststellen. Men veronderstelt

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: Nationale Bibliotheek

(www.kb.nl).

Foto: Nationale Bibliotheek

(www.kb.nl).

STEF VAN UFFEL

De in 1577 bij Saaf tinge aang

espoelde walvis.

Reportage Biologie

Fo t

nB o: J o

aldu

r Hlid

berg.

Wijting,

vis van het jaar Wijting is één van de vissoorten die vaak als bijvangst wordt gevangen, maar praktisch nooit op ons bord terechtkomt. Door wijting te kiezen als vis van het jaar en op verschillende manieren te promoten willen VLAM (het Vlaams Centrum van Agro- en Visserijmarketing vzw) en de visserijsector daar verandering in brengen.

ijting is vooral bekend in onze buurlanden. In Nederland eten we de vis als kibbeling, in Engeland als 'fish and chips' en in Frankrijk staat deze klassieker op de kaart als 'Merlan'. In België kan je enkel aan onze kust en op kermissen gezouten en gedroogde wijting vinden onder de naam 'bolling'. In sommige frituren tref je de wijting aan als lekkerbekje. Waarschijnlijk heeft de wijting zijn Belgische onbekendheid te danken aan het feit dat deze vis vrij recent nog werd beschouwd als eten voor de arme mensen. Wijting is trouwens een goedkoop alternatief voor kabeljauw.

familie Wijting (Merlangius merlangus) behoort tot de (orde) kabeljauwachtigen en heeft ook drie rugvinnen en twee buikvinnen. De snuit is spits. De rug is groenblauw, terwijl de flanken zilverkleurig zijn met een donkere vlek aan de basis van de borstvin en

: Je

een donkere zijlijn. Jonge dieren kunnen een kort kindraadje hebben en groeien vlug. De vis meet 20 tot 70 cm en kan 20 jaar oud worden. Wijting leeft in de nabijheid van de zeebodem en voedt zich voornamelijk met schaaldieren, schelpen, wormen en kleine vissen. De wijting is een zeer vruchtbare vis: een vrouwtje van 30 cm lang en ongeveer 230 gram zwaar kan maar liefst 400.000 eitjes produceren. Wijting komt talrijk voor in de wateren rond het noorden van Noorwegen tot Portugal, dus ook aan onze kust.

opmars in bereidingen In 2018 kocht slecht 5% van de Belgen wijting, terwijl die toch zeer gewaardeerd en gewild kan worden. Wijting kan je pekelen, grillen, bakken, stoven, koken en stomen. Hij wordt ook gebruikt voor de bereiding van soepen en bouillabaisse. Het is een magere vis, maar hij bevat wel graatjes.

P an

au l

Ch a

ss e n e t .

Het visvlees is tevens zacht van structuur en wordt daarom meestal in visfilets met vel verkocht om te vermijden dat de vis bij de bereiding uiteenvalt. Het seizoen van wijting loopt van juli tot november. VLAM heeft een receptenfolder samengesteld die gratis wordt verdeeld door de visspeciaalzaken en de visverkopers.

slimme keuze Kiezen voor een vis van bij ons is een slimme keuze. Zo beperk je je ecologische voetafdruk en steun je onze lokale vissers. Meer info vind je, samen met recepten van bekende chefs, op VLAM.be. Smakelijk!  CHRISJE DEMUYNCK

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage

De algen moeten regelmatig weggepoetst worden. Johan Bosmans en Pascal Ryken in actie.

Interview als prijs Op de NELOS-dag in TODI (17 november 2018) heeft ons redactieteam Hippocampus bij de bezoekers een enquête afgenomen om meer te weten te komen over het bereik van ons bondsblad. Iedereen mocht de enquête invullen en het leukste eraan was dat onder de deelnemers een aantal prijzen verloot zouden worden en elke deelnemer ter plaatse zelf een prijs mocht bedenken. Jan Langenaken is één van de winnaars. Hij had aangegeven dat hij graag geïnterviewd wilde worden. Via e-mail breng ik hem op de hoogte van zijn winst en spreken we verder af. Ik ben blij dat ik Jan heb leren kennen en dat ik hem zijn prijs onder de vorm van dit artikel kan overhandigen.

Jan Vos schrobt de algen op de rotsen weg met een harde borstel.

Hippocampus mei/juni 2019

et is niet evident om iemand te interviewen die je van haar noch pluim kent en waarvan je niet eens weet of die persoon duikt. Na twee vragen via e-mail te hebben gesteld, is niet alleen het ijs gebroken, maar spreken we meteen af in TODI te Beringen. Zijn duikvrienden en Jan zelf onderhouden daar het bassin. Door mijn ervaring met de poetsploeg van de Zoo Antwerpen (zie Hippocampus maart/april 2011), ben ik ook nu enorm geïnteresseerd in hoeveel tijd Jan hier spendeert.

aankomst bij TODI Wanneer ik bij het mooie duikcomplex van TODI aankom, zijn de deuren nog gesloten terwijl ik weet dat de duikers zich al aan het omkleden zijn. Het is dan ook Jan die mij verwelkomt. "De poetsploeg gaat meteen voor een uurtje in het water, neemt dan een pauze en gaat daarna opnieuw aan de slag. Ikzelf ga na de pauze mee, omdat ik rugklachten heb", weet Jan me meteen te vertellen. Ik beslis dan ook om pas na de pauze te snorkelen en hen zo in actie te zien.

Foto's (2): Patrick Gilis.

Interview

Foto: Patrick Gilis.

Romain Vandepoel met een elektrische schuurborstel.

redder bij TODI Jan heeft zowel het brevet Hoger Redder als 1* en 2*Bootredder, waardoor hij een jaar als hoofdredder en duiker in bijberoep heeft gewerkt in het duikcentrum TODI. Nadat de Belgische Staat aan de deur klopte, is hij daarmee gestopt.

Cousteau als icoon "Ik ben al van kinds af aan een waterrat en tijdens mijn jeugdjaren heb ik altijd zeer gefascineerd naar de documentaires van Jacques-Yves Cousteau gekeken", weet Jan me te vertellen. "Het is ook in Frankrijk, waar we zeer vaak op vakantie gingen, dat het allemaal begon. In 1980 hebben vrienden mij een rubber pak aangetrokken en een zogenaamde 'WC-bril' als trimvest (geen lachertje) rond mijn nek gehangen. Met de eentrapsontspanner in de mond heb ik mijn doopduik gekregen. Het is pas vier jaar later dat ik de stap richting duikschool LDL in Lummen heb gezet waar Federaal Moniteur Hugo Aerts, ook een icoon in onze duikwereld, me onder zijn vleugels heeft genomen. In 1990 heb ik het hoger brevet (toen het hoogst technisch brevet) gehaald en ben 10 jaar 4*Duiker gebleven, mede door rugklachten en de nodige operaties. In 2002 ben ik door de club richting

1*Instructeur geduwd en heb ik die titel ook behaald. Door rugklachten heb ik toen besloten om de stap naar 2*Instructeur niet te zetten. Beter een goede 1*, dan een slechte 2*Instructeur. Uiteindelijk ben ik via Orca Bree in een kleine club, namelijk Blue Sea uit Mol, terechtgekomen."

Blue Sea Blue Sea is een kleine club met 28 leden, waar vriendschap nog hoog in het vaandel gedragen wordt en de regels van het duikonderricht ook altijd perfect gevolgd worden. 3 Instructeurs en 3 Assistent-Instructeurs houden de club draaiende, maar ook zeer bekwame 2* en 3*Duikers dragen hun steentje bij.

poetser van dienst Het poetsen van het bassin in TODI gebeurt elke week beurtelings door Blue Sea en Gobius uit Beringen. De deelnemende duikers zijn bijna allemaal gepensioneerd, maar ook andere duikers staan paraat wanneer nodig. Er zijn zelfs 80-plussers bij wat niet zo evident is, want het is een job die je niet mag onderschatten. Het poetsen van de vloer gebeurt met borstels. Daarna worden de algen verwijderd van zowel de rotsen, de auto's, de mijngang als de tunnels. Het bassin wordt ook gestofzuigd en

de ramen worden gepoetst. Ook bij speciale evenementen is dit team steeds van de partij om te helpen.

snorkelen Na de pauze van de poetsers is het ook voor mij tijd om in het water te gaan. Ik hou het bij snorkelen, zodat ze me niet aan het werk zetten. Ik heb namelijk door dat het algenvrij maken een huzarenstuk is, zeker met het beschikbare materiaal. Ik heb het geluk dat de vissen gevoederd worden. Een duiker met een rood T-shirt geeft eten aan de kogelvissen. Door het rode T-shirt weten de kogelvissen bij wie ze moeten zijn om hun buik rond te eten. Alleen hebben deze fijnproevers scherpe tanden, waardoor voederen enkel kan met handschoenen. Ze maken eenzelfde geluid als papegaaivissen die koraal afbijten.

napraten in de brasserie De tafel voor de harde werkers staat al gedekt. Er wordt lekker gegeten en gedronken. Het duurt niet lang of de straffe verhalen van vroeger en nu worden op een sappige manier verteld. Op een gegeven ogenblik wordt het even serieus en geeft Jan mij aan dat hij het volgende wel zeer belangrijk vindt: "Dit is wat onze groep samenhoudt: veiligheid, maar op de eerste Hippocampus mei/juni 2019

Reportage

De poetsploeg in actie.

Romain Vandepoel zuigt de losgeschrobte algen weg.

Foto's (4): Patrick Gilis.

Interview

In het bassin zitten er ook vissen die de bodem algenvrij houden.

plaats zeker ook vriendschap. Ik wil langs deze weg dan ook iedereen bedanken die ik in de nu reeds 39 jaar heb gekend, voor de mooie tijden, de opleiding en ook NELOS, Dirk en Wouter van TODI, Lore en alle redders. Hopelijk kan ik dit, samen met deze groep, nog een hele tijd verder doen ."

Scan de QR-code om de poetsploeg in actie te zien:

van harte Ik wil Jan en de duikers bedanken voor de gezellige dag die ik heb mogen doorbrengen in TODI. Ook Dirk en Wouter, bedankt voor de gastvrijheid. ď&#x20AC;ź CHRISJE DEMUYNCK

TODI @ B-Mine te Beringen: je kan er op woensdag, vrijdag, zaterdag en zondag steeds terecht om er te duiken, te vrijduiken en zelfs te snorkelen. Meer info vind je op: www.todi.be.

Poetsploeg van Blue Sea Mol: Jan Langenaken, Johan Bosmans, Pascal Ryken, Hooghe Marc, Patrick Beets, Jan Vos, Jan Beyens, Eric Dispa, Romain Vandepoel, Patrick Gilis en Harry Emmers.

Hippocampus mei/juni 2019

The Ultimate Diving Experience

in jouw achtertuin!

Een onvergetelijke onderwaterbeleving bij TODI op de be-MINE site te Beringen.

UNIEKurg,

• Warm water van 24 graden • 4000 tropische vissen • 30 soorten vissen • Prachtige decors! • Snorkelen, duiken en vrijduiken • Inkijk in het aquarium via de ramen • Brasserie met reuzengroot aquarium • Klimparcours voor de kids in de buurt

b voor Lim opa! Eur België en

Zomer deals! Geldig juni, juli, augustus en september! • De Zomerduik: 1 duik voor € 25 (eigen materiaal) • De Combiduik: 1 duik + materiaal + mijnwerkersgerecht € 49 • Dagkaart week: duik zoveel je wil voor € 50 • Dagkaart Weekend: duik zoveel je wil voor € 60 EXTRA: op woensdagen om 19 uur zorgen wij voor je duikbuddy!! TODI is het eerste indoorduikcentrum waar je in optimale en veilige omstandigheden kan duiken en snorkelen in een zeer groot aquarium tussen 4.000 kleurrijke, tropische zoetwatervissen. Iedere bezoeker kan de ontdekking van de onderwaterwereld mee beleven via 6 ramen, of zelf gewichtloos zweven tussen de decorelementen onder water. Nadien kan je gezellig iets eten of drinken in de TODI-brasserie, gehuisvest onder het duikbassin van 6.500.000 liter helder water. Kortom: duiken is hier een belevenis voor ontdekkingsreizigers van 8 tot 88 jaar.

TODI Be-Mine 1

•

BE 3582 Beringen

•

+32 11 36 40 40

www.todi.be

•

info@todi.be

Reportage

Ook voor snorkelaars en strandtoerisme zijn de Malediven een paradijs.

Duikplaats

een paradijs,

maar voor hoelang nog? De archipel van de Malediven geldt als een paradijselijke bestemming voor duikers. Zowel boven als onder water biedt de eilandengroep alles waar de vakantieganger van droomt. Vanuit alle hoeken van de wereld vliegen zonnekloppers, strandliggers, snorkelaars en duikers richting de zonovergoten eilanden. Maar daar knelt nu juist het teensletsje: trop is soms te veel. to

Volwassen palmbomen worden verkocht om op kunstmatige eilanden te planten.

alé is de hoofdstad van de Malediven. Je landt altijd op Valena International Airport, de luchthaven van deze stad. Als je vanuit het vliegtuig door het raampje kijkt, zal je in de omgeving van Kaafu Atoll (zo heet het atol waar Malé deel van uitmaakt) een aantal kunstmatige eilanden in aanbouw zien. Dit is trouwens het geval in de hele archipel: 132 nieuwe eilanden zijn in aanbouw, waarvan 42 in Kaafu Atoll. Op elk bouwwerk komen er één of meerdere resorts, waardoor het aantal bedden voor toeristen wordt verdubbeld. Fijn, denk je: dan kunnen er meer mensen genieten van de schoonheid van de Malediven. Ja, maar zoals alle medailles heeft ook

Hippocampus mei/juni 2019

deze een keerzijde en die is veel minder fraai. Voedsel voor de resorts wordt centraal in Malé en op lokale markten in de nabijheid aangekocht. De plaatselijke vissers verkopen hun vangsten ook rechtstreeks aan de resorts. De vraag naar verse vis en schaalen schelpdieren stijgt en dat verhoogt de druk op de populatie zeedieren in de omgeving.

langoest met uitsterven bedreigd De langoest ('ihi' in het Diveni, de taal van de Malediven) kan het best als voorbeeld dienen. Deze schaaldieren leven in het rif en worden door vrijduikers met de hand gevangen. Om het bestand te beschermen, is export van deze lekkernij verboden en wordt de vangst door persluchtduikers

Foto: Ivo Madder.

De Malediven:

Foto: Dieter Decroos.

De Malediven, een paradijs voor duikers, rijk aan onderwaterleven.

streng beboet. Het is ook niet toegestaan wijfjes met eieren en dieren kleiner dan 25 cm (voelsprieten niet meegerekend) op te vissen. Toch wordt het bijzonder om tijdens een duik een langoest waar te nemen. Hun leefmilieu wordt verstoord en vernietigd door de nieuwe kunsteilanden, maar er wordt ook in steeds toenemende mate op gejaagd. De soort kan hierdoor bedreigd worden.

de haven van Hulhule en ze varen doorgaans rechtstreeks naar het resort. Het Kaafu Atoll telt momenteel 38 resorts en er komen er 42 bij. Dit atol is zeer geliefd bij de toeristen, omdat de hotels vrij dicht bij Malé liggen en vakantiegangers doorgaans niet houden van lange boottrips. Veel bezoekers uit Aziatische landen verblijven trouwens maar vijf dagen of minder op de Malediven.

Ook de Maldiviërs die geen vissers zijn beginnen hoe langer hoe meer langoest te vangen om ze aan de resorts te verkopen. Hoe groter de vraag, hoe hoger de prijs en hoe meer de plaatselijke bevolking op jacht gaat. Als er per resort vijf langoesten per dag worden geconsumeerd (volgens een niet-gecertifieerde schatting) zijn dit nu 70.000 dieren per jaar en worden dit 146.000 exemplaren wanneer alle nieuwe resorts operationeel zijn. Het ecosysteem kan dit duidelijk niet aan.

In hoeverre bedreigen deze boottochten het mariene leven? Elke dag varen er 60 boten naar de resorts en komen er 60 met toeristen terug, dat betekent 120 boottochten per dag. Als we daar de excursies, duiktochten en de noodzakelijke voedselen materiaalvoorziening bijtellen, komen we gauw aan 250 tochten per dag. De toename van de hotels zal dit aantal op korte termijn doen verdubbelen. Er zullen vanzelfsprekend meer zeedieren aangevaren worden. Lawaai zal zeezoogdieren als dolfijnen en walvissen nog meer verstoren. En dan spreken we nog niet over bezoedeling door brandstof.

transport naar de eilanden De medaille heeft nóg meer keerzijden. Elk (kunstmatig) eiland moet bereikbaar zijn. Alle trajecten van minder dan 50 tot 60 km worden op de Malediven met de boot afgelegd. In de omgeving van de hoofdstad Malé vertrekken deze boten vanuit

onwelriekend eiland De meer dan 750.000 toeristen die jaarlijks naar de Malediven trekken produceren dagelijks ongeveer 3,5 kilo vuilnis per

persoon. Het afval, dagelijks 400 ton, werd tot eind 2012 verzameld op Thilafushi, ongeveer zeven kilometer ten westen van het hoofdeiland Malé. Ooit was het een schitterend koraalrif. Thilafushi is nu een kunstmatig eiland van zeven kilometer lang en 200 meter breed, dat in 1991 werd aangelegd in een lagune om de afvalberg van de eilandengroep de baas te kunnen. Nu is het overspoeld met vuilnis van de andere eilanden en is volgens milieuactivisten uitgegroeid tot het grootse afvaleiland ter wereld, een tikkende giftige tijdbom in de oceaan. Aanvankelijk probeerde men het vuilnis onder de grond kwijt te raken, maar de berg bleef uiteraard aangroeien en die 'oplossing' was snel niet meer toereikend. Daarna werd beslist om het te verbranden met giftige rookpluimen tot gevolg. Bovendien dumpten vele schepen uit ongeduld hun afval in zee omdat ze vonden dat ze te lang moesten 'aanschuiven' vooraleer ze het vuilnis op het eiland kwijt konden. In 2012 vaardigde de regering van de Malediven een verbod uit om nog langer afval te storten op Thilafushi. Tegenwoordig wordt een deel van het vuilnis met boten naar India verscheept, maar dit is nog niet voldoende om het grote probleem op te lossen. Milieuactivisten geloven dan ook niet echt in de beloften van de Hippocampus mei/juni 2019

Duikplaats

Foto: Ivo Madder.

De situatie op Thilafushi, 30 november 2016.

Verpleegsterhaai tijdens een nachtduik.

autoriteiten. Zij geven aan dat er al eerder is beloofd om de troep op te ruimen, wat tot nu toe nog steeds niet gebeurd is. Door de opwarming van de aarde stijgt het waterpeil en Thilafushi ligt maar één meter boven de zeespiegel. Als het zeewater door hogere temperaturen blijft stijgen, kan het afval in zee terecht komen, maar zelfs nu bestaat er een groot risico dat giftige metalen zoals lood en cadmium in de oceaan lekken. Dat zou een ramp zijn voor de idyllische archipel waar de 270.000 inwoners vooral van het toerisme proberen te leven.

Een kunstmatig paradijs? De Malediven wekken dromen op van blauwe oceanen, hagelwitte zandstranden en groene kokosbomen, maar er is meer. De flora van de archipel is niet de rijkste ter wereld. Daar is de bodem te arm en het zoet water te schaars voor, maar er zijn toch een zeshonderdtal plantensoorten zoals de broodboom, de banyan en de arecapal die samen een uniek ecosysteem vormen.

Foto:Mohamed Abdulraheem.

Reportage

Nu is de kokosboom wel één van de gemakkelijkste eilandgasten. Hij heeft maar een heel klein beetje zoet water en voeding nodig. Hij is daarenboven gemakkelijk te verplanten, zodat hij de uitverkoren boom is voor de kunsteilanden. Hij wordt dus overal uit zijn natuurlijk habitat uitgraven om er het artificieel paradijs mee te bebossen. De Maldiviërs zelf verkopen hun volwassen bomen al te graag om zo hun levensstandaard te verbeteren. Je kan de gevolgen al raden: erosie op de natuurlijke eilanden, verstoord evenwicht overal.

•

Ja maar, wat kan ik doen? Een duikreis naar de Malediven moet een fantastische belevenis blijven en daar kunnen wij, duikers, ons steentje toe bijdragen. Enkele tips : • eet geen langoest (en natuurlijk ook geen haai of schildpad); • als je een langoest met eieren of kleiner dan 25 cm ziet op een bord of in een vi-

•

varium, verwittig de directie van het resort en info@protectthemaldives.com; geef, waar het kan, de voorkeur aan het vliegtuig boven de motorboot voor je verplaatsingen tussen de eilanden; steun organisaties als 'Marine Savers' (www.marinesavers.com), 'Olive Ridley Project' (www.oliveridleyproject. org) … die zich ontfermen over gewonde zeedieren; boek bij een reisorganisator, touroperator, resort of duikaccommodatie die je de nodige waarborgen geeft over respect voor het milieu, bescherming van het ecosysteem boven en onder water …; mijd kunstmatig aangelegde eilanden en steun de plaatselijke bevolking, zodat ze hun kokosbomen niet meer hoeven te verkopen. 

PATRICK SWINNEN

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: Roland Wantens.

Twee flink uit de kluiten gewassen langoesten.

ULTRA 72X

1STE TRAP

■ 4 VERTICALE EN 4 RADIALE LAGEDRUKPOORTEN ■ IDEAAL VOOR ALLE TECHNISCHE EN RECREATIEVE DUIK CONFIGURATIES ■ NATUURLIJK DFC SYSTEEM OP ALLE LP POORTEN ■ PRE-GEORIENTEERDE HOGEDRUKPOORTEN ■ AST - DROOG SYSTEEM 1STE TRAP ■ VERCHROOMDE AFWERKING ■ COMPACTE AFMETINGEN 2DE TRAP

■ TWIN POWER SYSTEEM ■ VAD SYSTEEM MET BYPASS ■ HOGE LUCHTSTROOM ■ ULTRA LICHTE KUNSTSTOF BEHUIZING ■ GROTE PIVOTERENDE PURGEER KNOP ■ SUPERFLEX SLANG

Reportage Milieu

Verbod

zonnecrème

en tiental jaar geleden bezocht ik Australië met daaraan gekoppeld mijn eerste duikvakantie op het 'Great Barrier Reef'. Toen werden duikers en snorkelaars al aangespoord om geen zonnecrème te smeren tot na de waterbezoeken, omdat dit schade kon toebrengen aan de riffen. Dat was ook het moment waarop ik me realiseerde dat ik veel op mijn lichaam smeerde zonder het effect ervan in te schatten. Laat staan dat ik erover had nagedacht welke invloed het kon hebben onder water.

schade door UV-filters Wat ons bescherming geeft tegen het schadelijk ultraviolet zonlicht, namelijk de UV-filters, brengt schade toe aan de onderwaterwereld. De schadelijke stoffen, zoals oxybenzone en octinoxaat, worden opgeslorpt door het koraal en dragen bij tot de verbleking. Daarnaast zouden ze hormoonverstorend werken en de groei van koraalriffen beperken (een beetje zoals het vrouwelijke hormoon oestrogeen), waardoor het babykoraal wordt misvormd. Daar komt bij dat oxybenzon het DNA en de herstelcapaciteit van het koraal aantast. Verder zou de stof vissen vervrouwelijken en zee-egels onvruchtbaar maken, zodat het al zo fragiele ecosysteem gaat wankelen.

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: Wavebreak Media.

Niet alleen vervuiling en de opwarming van de aarde, maar ook zonnecrème is geen cadeau voor het koraal. Wie in de nabije toekomst een duikvakantie plant, zal eerst op zoek moeten gaan naar een 'koraalvriendelijke' zonnecrème.

DNA of desoxyribonucleïnezuur is een molecule waarin alle erfelijke informatie van het organisme is vastgelegd. Het zit opgeslagen in de kern van elke cel van het organisme. De schade treedt al op bij minieme concentraties. Eerst werd gedacht dat door de golven en de getijden de concentratie van de chemicaliën rond het koraal niet zo hoog was, maar na analyse werden bij populaire stranden relevante hoeveelheden in het water gemeten. Volgens een onderzoek uit 2015 komt er elk jaar ongeveer 14.000 ton zonnecrème terecht in koraalriffen, voornamelijk door strandgangers die in de oceaan gaan zwemmen en doordat mensen het van zich wassen, waarna het via de riolering alsnog in zee belandt. De stof zit trouwens ook in andere cosmetica, zoals sommige lippenbalsems, dagcrèmes en shampoos.

chemische en natuurlijke filters Zonneproducten zijn niet alleen schadelijk voor het milieu, maar ook voor onze eigen huid. Je hebt de keuze uit verschillende soorten, maar er is meestal wel iets over te zeggen.

Enerzijds heb je de producten met chemische filters (de standaard zonneproducten), die pas na een half uur werken en het zonlicht absorberen en omzetten. Het zijn meestal hormoonverstorende en allergiereactieve stoffen. Reguliere zonnecrèmes bevatten bovendien bepaalde stoffen die ervoor zorgen dat de zonnefilters goed in de huid worden opgenomen. Als gevolg daarvan zijn de synthetische ingrediënten van zonnecrèmes al teruggevonden in bloed, urine en moedermelk. Anderzijds heb je de minerale of natuurlijke filters (natuurlijke zonneproducten), die vaak titaniumdioxide (bijv. de 'Lovea Bio Sunspray SPF30') of zinkoxide bevatten. De minerale zonnefilters werken fysisch. Ze trekken niet in de huid, maar leggen een dikke witte laag als bescherming op je huid die zonlicht weerkaatst, zodat je niet verbrandt. Dus gaan fabrikanten de mineralen tot nanodeeltjes vervormen, zodat ze zich beter laten uitsmeren, maar waardoor ze ook gemakkelijker worden opgenomen of zich binden met andere stoffen. Helaas komt met het verkleinen tot deze nanodeeltjes, ook weer het probleem dat de huid deze superkleine deeltjes mogelijk toch kan opnemen. Vooral wat betreft inademing (als je een spray gebruikt) is voorkomen beter dan genezen. Het is dus

toch het beste om te kiezen voor een minerale zonnecrème zonder nanodeeltjes, ook al zie je er wat witter uit. Ironisch genoeg zijn natuurlijke filters volgens sommige rapporten echter ook niet afbreekbaar en beschadigen ze zeer waarschijnlijk alsnog de zee. Dat een merk 'natuurlijk' is, wil dus niet zeggen dat het per definitie volledig veilig voor het milieu en biologisch afbreekbaar is.

Wat dan wel? Dat is een beetje problematisch. Zelf ben ik voorstander van natuurlijke zonneproducten, maar dan moet je wel goed kijken naar de ingrediënten. In koraalgebieden zijn steeds vaker zonnebrandcrèmes te koop die worden aangeprezen als 'eco-friendly' of 'coral safe', maar dit zijn geen beschermde termen, dus het blijft een kwestie van etiketten lezen en oppassen voor oxybenzone, dat soms vermeld staat als 'Benzopfenone-3' of 'BP-3'.

Wie veilig van de zon wil genieten en het koraal wil beschermen, moet dus eigenlijk op zoek gaan naar een natuurlijk zonneproduct zonder zinkoxide (ZnO) en titaniumdioxide (TiO2). Op onder andere www.lush.com kan je die vinden, maar andere synthetische ingrediënten die alsnog niet afbreekbaar zijn worden eveneens gebruikt.

• Je zelfgemaakte zonbeschermingscrème: kokosolie, vitamine E, water, cacaoboter en geraspte bijenwas. • Meer in de schaduw zitten. • Tijdens het snorkelen een 'rashguard' (een sport- of zwemshirt van spandex en nylon of polyester) met mouwen aantrekken, dan bespaar je al iets van 50 procent op zonnecrème.

Ik testte de 'Seasame Suntan Lotion' uit. Het product ruikt naar sesam, wat ik niet zo lekker vind. Maar sesamolie voorkomt schijnbaar de veroudering van de huid. Hieruit concludeer ik dat een zonneproduct dat goed is voor zowel de mens als het milieu een gat in de markt is. Momenteel kan je kiezen voor: • Natuurlijke oliën: deze oliën bevatten van nature een SPF (Sun Protection Factor). Enkele voorbeelden: wortelzaadolie: SPF 38-40, frambozenzaadolie: SPF 28-50, tarwekiemolie: SPF 20.

Binnenkort kunnen we waarschijnlijk ook kiezen voor de zonnepil. Die kunnen we verwachten binnen de 5 jaar. Wetenschappers onderzochten hoe het kan dat koraal in laag water niet verbrandt? Een natuurlijk zonnescherm weert de gevaarlijke UV-stralen. Door gebruik te maken van deze techniek wil men een pil voor de mens

Zonnecrème met een combinatie van zinkoxide en titaniumdioxide worden beschouwd als veilig voor het koraal, maar dat is niet bewezen. Van zonnecrème op basis van oxybenzone is wel al bewezen dat het schadelijk is voor koraalriffen. Opgelet! In de supermarkten zijn zogenoemde 'rif-vriendelijke' crèmes beschikbaar – maar soms bevatten die toch oxybenzone, zelfs als er 'oxybenzone free' op de verpakking staat.

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage Milieu

ontwikkelen. Meer info hierover vind je op: https://youtu.be/6npFVIy1FfA.

verbod De eilandrepubliek Palau, die in de Stille Oceaan ten oosten van de Filipijnen ligt, verbiedt als eerste ter wereld vanaf 2020 een heleboel zonnecrèmes. Er zullen ook echt bagagecontroles uitgevoerd worden. Alleen zonnecrème die onschadelijk is voor het rif mag het land nog in. Wie toch betrapt wordt, riskeert een boete tot 1.000 dollar (875 euro). Vanaf 2020 zullen de producten niet meer verkocht worden op de verschillende eilanden van Palau.

Ook op het Amerikaanse eiland Hawaï en het Nederlandse Bonaire, in de Caraïben, wordt in 2021 een verbod op de meeste zonnecrèmes van kracht. Tot dusverre bestaat er alleen een kleinschalig verbod, zoals rond een enkel Hawaïaans rif, in zeereservaten in Mexico, op de Maagdeneilanden en in Zuid-Florida.

druppel op hete plaat Het niet meer gebruiken van deze stoffen is maar een druppel op een hete plaat. Er zijn nog andere negatieve invloeden op de koraalriffen.

Zonnecrème bannen helpt enkel op kleine schaal waar veel toeristen zijn. Globaal lost dat het probleem van het verdwijnen van koraalriffen niet op. Je kan er lokaal en direct iets aan doen als je je in een koraalgebied bevindt en niet als je aan de Oosterschelde in zee duikt met de verkeerde crème op, want dan zijn de giftige stoffen allang veilig verdund voor ze ergens een koraalrif hebben bereikt. Misschien een extra meldpuntje als ecoduiker: als je op vakantie gaat, duik dan koraalvriendelijk.  CHRISJE DEMUYNCK

De 'Sunscreen Awareness Bonaire' poster.

Warmer water heeft ook veel invloed op het koraal Volgens recent onderzoek zijn de oceanen meer opgewarmd dan gedacht, meldde het vakblad Nature. De onderzoekers van de Universiteit van Princeton en het Oceanografisch Instituut van San Diego baseren zich op een nieuwe meetmethode. Via ARGO, een netwerk van duizenden sensoren, wordt de gemiddelde temperatuur op zee gemeten. Omdat er niet overal en ook maar op beperkte diepte wordt gemeten, is deze methode niet betrouwbaar. Nu gaan de wetenschappers na hoeveel de oceanen uitademen omdat zuurstof en koolstofdioxide minder goed oplossen in warmer water. Deze berekening met de methode APO, Atmospheric Potential Oxigen, zou veel betrouwbaarder zijn en geeft aan dat, indien de oceanen overal 10 meter diep zouden zijn, om de 10 jaar het water 6,5°C warmer zou worden (2,5°C meer dan vermeld in het IPCC rapport uit 2014).

Hippocampus mei/juni 2019

SCUBAPRO-TESTDAGEN:

29/06 & 30/06 2019 - Zilvermeer Mol

Watersportcentrale N.V.

Meer dan 45 jaar HET adres voor al uw duikmateriaal, boten & motoren. Waar service het beste product is!

Rozenkranslaan 93-97, 3600 Genk +32 (0)89 30 38 89 | www.watersportcentrale.be

Duikshop zeeën de

Bekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 17.00 u

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

Adv_7-Zeeen_20170126.indd 1

2/02/2017 15:57:28

Hippocampus mei/juni 2019

Spotlight

NELOS-videograaf in de kijker

de Duikgids cameraman Dag Rico, jij bent nog jong en toch maak je al hele mooie filmopnames onder water. Hoe is dat bij jou allemaal begonnen?

ken, een verhaal te vertellen met de juiste beelden, de juiste muziek, enz.

Zijn er nog grote projecten waar je zal aan deelnemen?

Ik denk eraan om te starten met het maken van een documentaire over de invloed van de mens op onze oceanen en dit zowel in positieve als in negatieve zin. Hiermee wil ik graag de mensen bewust maken van wat ze veroorzaken of wat ze zien, welke pracht en praal er is en welke gevaren er heersen. Ik ben nu op een punt dat ik de beelden kan weergeven zoals ik ze zelf ervaar en zie.

Wel, ik begin aan een heel mooi en groot project in mijn leven. Ik ga voor minimum een jaar naar Egypte. Ik start er als duikgids en cameraman voor een resort. Het is de bedoeling om vrij snel enkel nog onderwatervideograaf te zijn, enerzijds om films te maken voor toeristen die komen duiken en graag een herinnering mee naar huis willen nemen en anderzijds om promotie te maken voor het resort waar ik zal werken.

Toen ik op vakantie kon leren duiken, nam ik onmiddellijk een camera mee. Als ik nu kijk naar die foto's van toen moet ik wel even lachen, die waren natuurlijk niet zo goed. Ik was al blij als er iets op stond. Jaar na jaar gingen we op duikvakantie en iedere keer kon ik een betere camera meenemen. Na enkele jaren had ik het filmen onder water onder de knie en ging ik op school verder met mijn opleiding tot cameraman. Ik had er plezier in om een mooie reeks beelden na elkaar te monteren en er een muziekje onder te zetten. Maar nu heb ik meer en meer nood aan iets anders. Er zijn zoveel thema's die me aanspreken om een documentaire over te ma-

Hippocampus mei/juni 2019

Duikje op een wrak in de Rode Zee.

Foto's (5): Rico Mols.

igenlijk was het een kinderdroom. Ik wist al heel snel dat ik cameraman wilde worden. Op mijn 13e was het reeds beslist en dan ben ik die weg gewoon blijven volgen. Het zit wel een beetje in de familie. Mijn ouders zijn er ook door gebeten en ja, ik wilde altijd alles op beeld vastleggen.

Een gra

zende z

eeschil

dpad.

Rico Mo

Na am

tite B r e ve t /

r 3*Duike

OW S V C

Club

Duik t se A a n t al

ya na 2010

de r t

duiken

vide A a n t al

G oPro H

huizing

1 50 e ro 5

Hug y fo

t Vision

G oPro

, Eg ypte Arius 2x Maleisië , d n a il , T ha derland n Ne e s t a la Duikp ols.com w.ricom w w Website

rlich Videove

Daarna weet ik niet wat er komt, maar ik heb het gevoel dat het leven nog moet beginnen. Ik ben nog jong, dus kan ik nog wat langer in Egypte blijven of maak ik eventueel een wereldreis. Dat zien we nog wel binnen een jaartje. Eerst zet ik nu alles op alles om van mijn jaar in Egypte een succes te maken.

250

oduiken

Came ra Be

ting

Sinds het interview is Rico al in Egypte en werkt er in een resort als duikgids en cameraman.

Ik wil zoveel mogelijk filmduiken maken en zo goed mogelijk weergeven wat ik zie onder water, zodat ik films kan maken waar ik echt fier op ben. Natuurlijk is goed materiaal ook van belang, je moet kunnen vertrouwen op je materiaal en het moet tegen een 'duikje' kunnen. Ik vertrouw op mijn Vision-behuizing van Hugyfot, die gaat tot 200 meter diepte. Niet dat ik tot 200 meter zal duiken, maar het geeft toch een gerust gevoel dat het onderwaterhuis ook op diepte waterdicht is. Je mooiste duik ooit? Dat was toch wel Barracuda point in Maleisië, op dat punt kwam de onderwaterwereld bij elkaar. Duizenden 'Jacks', schildpadden, haaien, … gewoon alle soorten vissen bij elkaar op dat ene moment. Dat maakte het voor mij onvergetelijk speciaal. Die regio is ook beschermd gebied. Er mag niet gevist worden, dus de natuur wordt daar alvast goed beschermd.

Waar haal je de mosterd? Ik heb wel een groot voorbeeld: James Cameron. Ik vind dat hij fantastische films maakt. Als ik ooit eens zo'n productie zou mogen meemaken, zou dat geweldig zijn. Ik ben al enige tijd cameraman en de manier van iets onder water in beeld brengen is niet zo heel veel anders dan boven water. Er zijn wel enkele technische aspecten waar je rekening moet mee houden en natuurlijk is je stabiliteit onder water ook belangrijk. Je kan dus stellen dat ik de mosterd vooral

haal uit mijn opleiding en ervaring boven water. Voor mij is het belangrijk om nu echt te gaan beginnen met het maken van onderwaterfilms in plaats van een compilatie van beelden met wat muziek. Ik wil een verhaal vertellen, emotie brengen bij de kijker door de juiste muziek te kiezen en een sfeer op te bouwen. Als ik even mag wegdromen, hoop ik dat ik ooit voor de BBC mag werken. Dat zou fantastisch zijn! Kortom, Rico, we hebben veel om naar uit te kijken! Bedankt en veel succes gewenst!  JUTHA HEYMAN

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage Duikmateriaal

Als een vis in het water: de kunstmatige kieuw Ik werd het stilaan moe om met mijn vrouw 60 minuten lang op 20 meter diepte visjes te bekijken. Ik wou langer en dieper duiken, al dan niet met mijn vrouw.

n de duikclub kreeg ik het advies om aan 'technical diving' te gaan doen. Technisch duiken dus. Vol goede moed trok ik naar de SDT (Sectie DuikTechnieken van NELOS), waar ik meteen om de oren werd geslagen met termen als 'OC Normoxic Trimix', 'CCR diluent Air' en 'OC Extended Range'. Daar-

enboven zag ik foto's van duikers die onder water nog nauwelijks te zien zijn tussen de verzameling duikflessen die ze met zich meezeulen. 'Dat moet toch gemakkelijker kunnen?', dacht ik. Vissen kunnen toch ook onder water ademen zonder kilo's aan materieel rond hun vislijf?

De Triton werd nooit geproduceerd. Volgens de Zweden filtert de Triton het water via een membraan, waarvan de gaatjes kleiner zijn dan een watermolecule.

Hippocampus mei/juni 2019

In de James Bond film 'Thunderball' uit 1965 zwom een jonge Sean Connery lange tijd onder water met een eenvoudig toestel dat de vorm had van een mondstuk met vleugels. Dat toestel moet ik hebben. Mijn zoektocht op het internet brengt mij snel bij de uitvinding van de Zuid-

Koreaan Jeabyun Yeon: de Triton ademautomaat.

Niet getreurd, want ik vis wat dieper in het net en ontdek dat de Japanner Jun Kamei, in samenwerking met de universiteit van Tokio, in 2018 de Amphibio heeft uitgevonden.

In zijn persbericht stelt hij dat: "Het toestel een 3D geprint amfibisch kledingstuk is dat werkt als een kieuw. Het werd ontworpen voor een toekomst waar de mens in de onmiddellijke omgeving van water zal leven, het voorziet in dagelijks comfort voor mensen die evenveel tijd doorbrengen in het water dan op het land". Meteen droom ik van nachtenlange duiken met de Japanse schone die het toestel bevallig draagt op de foto bij het persbericht. Ik lees spijtig genoeg ook dat de Amphibio nog in ontwikkeling is en dat de kunstkieuw dus nog niet in mijn favoriete duikwinkel ligt.

Hoe Triton en Amphibio zouden moeten werken? Het principe van beide ademautomaten is bijna té simpel. Net als een vis haal je zuurstof gewoon uit het water, maar hoe

Waarom Triton en Amphibio niet kunnen werken? Laat ons ervan uitgaan dat we een systeem uitvinden dat de zuurstof, die in het water opgelost is, voor 100% filtert. Nu moeten we nog genoeg water door ons systeem pompen om gewoon te kunnen ademen, hetzij minimum 20 liter per minuut naargelang de watertemperatuur en het zoutgehalte. Een pomp die dit aankan is redelijk groot en moeilijk mee te nemen tijdens een duik. Gesteld dat dit toch zou lukken, dan zou je het gas nog ergens moeten stockeren om daadwerkelijk onder water te kunnen ademen. We spreken hier van een tank die aan een zeer grote druk kan weerstaan om voldoende volume samen te persen in een klein reservoir. Hiervoor heb je een krachtige compressor nodig.

In 2016 haalden hij en twee kompanen met een Zweedse startup meer dan 820.000 dollar op via 'crowdfunding' voor de ontwikkeling van het toestel. Dat is zo groot als een snorkel en zou om en bij de 300 dollar kosten. Ik haal meteen mijn creditcard boven om een Triton te bestellen, maar dan blijkt dat de firma niet meer bestaat en dat de zaakvoerders via Dubai ergens in Iran zijn verdwenen. De website toont een blank scherm en de investeerders zijn het grootste deel van hun geld kwijt.

denken ontwerpers dit te doen? Volgens de Zweden filtert de Triton het water via een membraan, waarvan de gaatjes kleiner zijn dan een watermolecule. De gewonnen zuurstof wordt door middel van een sterke compressor gevoed door een spectaculaire lithium-ion batterij en in een klein reservoir opgeslagen.

Om dit alles te voeden, heb je een batterij nodig die sterker is dan alles wat je nu op de markt kunt vinden. En als die problemen opgelost zijn, dan moet je nog een antwoord vinden op de vraag hoe je de ppO2 onder controle zal houden tijdens het duiken.

De duiker hoeft alleen nog maar te ademen.

Het antwoord van de uitvinders van de Triton op deze vragen was dat zij geen antwoord konden geven, omdat alle oplossingen nog geheim waren tot de nodige patenten waren neergelegd. Nadien vertrokken ze met de noorderzon.

De Amphibio bestaat uit een masker dat verbonden is met een poreus hydrofoob materiaal dat het onder water ademen toelaat door de zuurstof uit het water te halen en de koolstofdioxide terug te geven. Hier komt geen compressor aan te pas. Dankzij 3D-printing kan dat materiaal in zeer complexe vormen worden geproduceerd.

Bij Amphibio stelt Kamei dat zijn systeem op dit moment niet genoeg zuurstof uit het water kan halen om een mens toe te laten te ademen, maar dat het wél zuurstof uit het water filtert en de koolstofdioxide in het water kan laten oplossen. Er wordt verder aan gewerkt…

In beide gevallen wordt de technologie die de vissen hebben uitgevonden om hun kieuwen te maken, nagebootst. Maar kan dat wel?

De mens is nog niet klaar om zich als een vis in het water te voelen. Namaakkieuwen werken (nog) niet en er zal nog veel research moeten gebeuren naar geschikt

conclusie

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage Duikmateriaal

materiaal en naar een middel om voldoende water langs de kunstkieuwen te stuwen. Als ik dus anders wil duiken dan vandaag, zal ik moeten gebruik maken van de hulpmiddelen die de Sectie DuikTechnieken van NELOS mij ter beschikking stelt. Wist je trouwens dat er acht clubs een technische cel hebben laten homologeren? Je vindt alle info op www.nelos.be/sdt.  PATRICK SWINNEN

De Amphibio bestaat uit een masker dat verbonden is met een poreus hydrofoob materiaal dat het onder water ademen toelaat door de zuurstof uit het water te halen en de koolstofdioxide terug te geven.

Hoe een échte kieuw werkt… Om te ademen neemt de vis een fikse hap water in de bek en perst die met gesloten lippen langs de kieuwen naar de kieuwholten. Dan gaan de kieuwdeksels open en het water kan weer ontsnappen. Hierdoor ontstaat een waterstroom langs de kieuwfilamenten. Die zijn voorzien van een zeer groot aantal lamellen. De wand van een lamel is ongeveer 0,03 mm dik en laat de uitwisseling van zuurstof/koolstofdioxide toe door het principe van de tegenstroom. Het water stroomt in tegengestelde richting van het bloed door de kieuw. Hierdoor ontstaat er een verschil in concentratie tussen O2 in het water en in het bloed, wat de opname van zuurstof bevordert. Alle kieuwlamellen samen kunnen een oppervlakte hebben van 10 tot 60 keer de lichaamsoppervlakte van de hele vis. Ook bij haaien, roggen en geleedpotigen blijft het principe gelden, maar wordt het water op een andere manier door de kieuwen gestuwd.

Kieuwboog

Waterstroom Operculum (kieuwdeksel) Bloedvaten Hart Kieuwboog

Bloed naar het hart Bloed van het hart Kieuwplaten

Bloedvaten

Haarvaten in de kieuwlamellen

Waterstroom

Kieuwlamel

Waterstroom door de kieuwplaten

Zuurstofarm bloed Zuurstofrijk bloed

Hippocampus mei/juni 2019

Onbeperkt kantduiken

WWW.DIVEANDTRAVEL.NL

INDONESIË

PASSPORT TO PARADISE

www.bontravel.nl

LUB MET JOUW DUIKC NAAR DIVERS E? PARADISE BONAIR

Combineer 3 duikresorts in 1 reis 15 dagen / 12 nachten 2-pers kamer o.b.v. volpension, incl. auto- & boottransfers, 24 bootduiken en onbeperkt huisrifduiken

VANAF: € 2798,-

T BON TRAVEL

NEEM CONTACT OP ME

TIGER BEACH BAHAMAS  2019 EEN WEEK VOL MET TIJGER EN HAMERHAAIEN

huisrif Eigen villa met

Vertrek 08 december 2019 9 dagen / 8 nachten 2-pers hut o.b.v. volpension, 7 dagen duiken, 4 duiken p.d. Exclusief vluchten.

VOOR: € 3349,- P.P.

essen ru duikfl h T e iv r D deur naast de p u k ic p

FILIPIJNEN

MAGIC ISLAND DIVE RESORT

Nederlandse gastvrijheid op de Filipijnen. 10 dagen / 7 nachten 2-pers. superior cottage o.b.v. logies en ontbijt.

VANAF: € 1243,Bovenstaande prijzen zijn incl. retourvluchten en luchthaven transfers v.v. De duikpakketten zijn incl. fles/lucht/lood excl. duikmateriaal. Bagagekosten kunnen van toepassing zijn.

Volg ons op Facebook en blijf als eerste op de hoogte van het laatste nieuws.

e duikreis adviezen en Kijk voor meer uitgebreid s aanbod op onze ing een compleet bestemm ANDTRAVEL.NL VE DI W. website WW

met uurauto H p u k Pic dekking volledige

L .N L E V A R T D N A E IV .D WWW 15 94 TEL: 033 457

DMZ05_000_Dive_and_Travel.indd 1

02-04-19 12:51

Hippocampus mei/juni 2019

Foto's (4): Eric Sels.

Reportage Reisverhaal

Bon bini na Bonaire

Bonaire, het zelfverklaarde duikersparadijs.

e voelt je onmiddellijk goed in Bonaire. De bewoners verwelkomen jou met "Bon bini na Bonaire", welkom in Bonaire in het plaatselijke Papiaments. Wees gerust: ze spreken over het algemeen ook Nederlands, Engels en Spaans. De nummerplaten van de pick-ups aldaar dragen daarenboven de melding 'Divers Paradise'. De vlucht van meer dan 14 uren is vergeten, nu duiken! Met het boek van Marloes Otten, 'Duikgids Bonaire', onder de arm klop ik aan bij 'Buddy Dive', ĂŠĂŠn van de grootste duikcentra van het eiland. Ik word aan de balie verwelkomd door een sympathieke Nederlandstalige crew. Het duikcentrum beschikt over degelijk

Hippocampus mei/juni 2019

materiaal en je kan kiezen tussen lucht- of nitroxflessen. Dit blijkt trouwens ook het geval te zijn bij 'Captain Don's Habitat', een ander resort/duikcentrum waar veel Vlamingen hun duikvakantie doorbrengen. Tot mijn grote verwondering gelooft men mij zonder meer als ik beweer over een geldig duikbrevet te beschikken en naar mijn CMAS-kaart wordt niet gevraagd. Ik moet wel een testduik uitvoeren op het huisrif, maar die wordt door niemand behalve door mijn eigen buddy gecontroleerd. De poorten van het duikparadijs staan dus wagenwijd open, tenminste na het betalen van 25 dollar per persoon voor de 'Stinapa-tag', het inkombewijs voor het 'National Marine Park'.

105 duiklocaties? Volgens het foldertje dat je samen met het inkombewijs krijgt, telt Bonaire 105 duikplaatsen. 26 hiervan bevinden zich op Klein Bonaire, een onbewoond eilandje dat op 800 meter van Bonaire zelf ligt en vanzelfsprekend alleen met de boot te bereiken is. Een tiental andere plaatsen bevinden zich in het oosten en duiken is er slechts uitzonderlijk mogelijk. Ik verwijs hierbij naar het artikel van Ivo Madder en wijlen Bert Janssens in Hippo 260 voor diegenen die moeilijkere duiken niet schuwen. In het noorden geeft de gids nog dertien duikplaatsen aan die in de praktijk zeer moeilijk bereikbaar zijn, omdat je er slechts via een

éénrichtingsbaantje kunt geraken en nadien het hele eiland moet rondrijden om terug in je hotel te komen. Deze duikplaatsen worden daarenboven gekenmerkt door een zware stroming en zijn alleen voor zeer ervaren duikers aanbevolen. De negen meest zuidelijke duikstekken zijn dan weer gevaarlijk door de aanwezigheid van kitesurfers die aan zeer hoge snelheid over de golven scheren en duikers onmogelijk kunnen waarnemen. De aandachtige en rekenkundige lezer zal al uitgemaakt hebben dat er van de 105 duiklocaties slechts 47 overblijven voor kantduiken, maar zelfs dit aantal blijkt wishful thinking te zijn. Salt Pier, de duikplaats aan de aanlegsteiger waar

schepen zout komen laden, is geregeld gesloten wegens werkzaamheden of wanneer er een schip aangemeerd ligt. Andere duikplaatsen zijn slechts te betreden na betaling van een vrij hoge toegangsprijs of zijn wegens bouwwerken ontoegankelijk. Het te water gaan bij een aantal van de overgebleven duiklocaties blijkt dan ook nog bijzonder moeilijk wegens een hoge koraalbarrière en sterke golfslag.

prachtige duikbestemming Toch blijft Bonaire een prachtige duikbestemming. Het koraalrif is mooi en vrij goed bewaard. Ik ontdek er een twintigtal verschillende zachte en harde koralen, van elandshoornkoraal tot reuzenhersenkoraal. Elke duik verrast opnieuw door de rijkdom aan soorten. Trompetvissen, Hippocampus mei/juni 2019

Reportage Reisverhaal

Foto: Eric Sels.

Foto: Linda Budts.

De duikplaatsen worden door een gele steen aangeduid.

Indische koraalduivel (Pterois miles).

garnalen, langoesten, koffervissen, doktersen schorpioenvissen bevolken de ondiepe zones. Vanaf 30 meter ontdek je grote barracuda's, tarpons en reuzegrote murenes. De foto's van Eric Sels tonen hier meer dan woorden. Bootduiken bieden het voordeel dat je gemakkelijker in het water komt dan vanaf de kant. Naargelang de periode zit er meer of minder volk op je boot, maar een bootduik kost wel wat. Bij 'Buddy Dive' betaal je 60 dollar om in te schepen voor ĂŠĂŠn duik.

Aan de zoutpier kan niet altijd gedoken worden, omdat er soms schepen worden geladen met zeezout.

Hippocampus mei/juni 2019

De gemakkelijkst te beduiken en mooiste riffen vind je aan de westkust bij 'Buddy Dive' en 'Captain Don's Resort'. Het te water gaan is er comfortabel en er zijn mogelijkheden om achteraf iets te eten of te drinken. Beide accomodaties zijn ook toegankelijk voor duikers die er niet logeren.

de koraalduivel: mooi en meedogenloos De eerste koraalduivels werden pas in 2009 in Bonaire waargenomen. Hoe ze daar gekomen zijn blijft een raadsel, maar Foto: Linda Budts.

Waar blijven de grote witte haaien?

Foto: Eric Sels.

Op Bonaire wordt er actief jacht op gemaakt door lokale duikers en instructeurs

om zo de populatie onder controle te houden. De vis wordt onder de vorm van filet of burger overal aangeboden, zelfs in kraampjes langs de weg.

reizen naar Bonaire Je vindt tal van aanbiedingen en formules voor je duikreis naar Bonaire. Het eiland is uitstekend voorzien van accommodaties, zowel voor duikers met een relatief klein budget als voor meer kapitaalkrachtige vakantiegangers. Meestal wordt de reis aangeboden als pakketreis inclusief vlieg-

tuigticket, slaapgelegenheid, auto (pickup) en duikpakket. Let op dat je de auto tot op het uur van vertrek ter beschikking hebt, want in vele gevallen moet je hem vĂłĂłr de middag terug inleveren, zodat je de laatste dag van je vakantie op je kamer of aan de hotelbar moet doorbrengen. 'By the way': op Bonaire sluit je je auto nooit af en laat je de vensters open. Zo kunnen eventuele dieven onmiddellijk zien dat er niets te stelen valt en worden er geen ruiten ingeslagen. ď&#x20AC;ź PATRICK SWINNEN

De sterke branding laat duiken aan de zuidelijke duikplaatsen zelden toe.

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: Linda Budts.

sindsdien kennen zij een explosieve groei bij gebrek aan natuurlijke vijanden. Naast de snelle voortplanting is een flinke eetlust een andere eigenschap van de gewone koraalduivel. Hierdoor heeft zijn aanwezigheid een grote negatieve invloed op de biodiversiteit en het ecosysteem. Er is dus sprake van een invasieve vissoort. Verder vormt de gewone koraalduivel ook een gevaar voor de mens, vanwege de giftige stekels waarmee de vis is uitgerust.

Je gaat de haaien, manta's en andere zeedieren volgen en bestuderen. Je komt oog in oog te staan met de grote pelagische manta's.

Citizen Science naar Socorro Een unieke kans: neem deel aan wetenschappelijk onderzoek aan boord van de Quino El Guardian tijdens een trip naar Socorro.

Foto: Carlos Aguilera / Quino El Guardian.

Hippocampus mei/juni 2019

verstrekt aan websites om mensen voor te lichten en bij te dragen aan een verdere bewustmaking van het behoud. De bemanning van Quino El Guardian is er om je op alle mogelijke manieren te helpen je bezoek aan de Revillagigedo-eilanden (vaak onder de algemene naam Socorro aangeduid), waaronder het eiland Socorro en Roca Partida, tot een onvergetelij-

ke ervaring te maken. Duiken op Socorro is geweldig en biedt kans op ontmoetingen met grote zeedieren. De belangrijkste attracties in de Socorro-regio zijn de grote

Gegevens verzamelen van getagde haaien. Foto: Quino El Guardian.

ankzij het 'Citizen Science' programma biedt een duikreis met de Quino El Guardian een unieke ervaring. Tijdens deze reizen is er een mariene bioloog aanwezig die gespecialiseerd is in onderwerpen zoals mantaroggen, haaien, bultruggen, zeezoogdieren, mariene ecologie, pelagische soorten, rifecologie, ongewervelde fauna,... De activiteiten omvatten het identificeren van dieren en ze markeren, tellen van vissoorten en andere dieren, onderzoek voeren naar de effecten van mensen op het klimaat, enz. Veel van de verzamelde informatie wordt opgenomen in kranten en presentaties voor overheden en NGO's ( N i e t- G o u v e r n e mentele Organisaties) om te helpen bij het behoud van deze gebieden en dieren. Bovendien wordt de informatie

Je maakt deel uit van de 'crew' van een biologisch onderzoeksteam.

Wat is 'Citizen Science'? Burgerwetenschap, ook wel aangeduid met de Engelse term 'citizen science', is wetenschappelijk onderzoek dat in zijn geheel of gedeeltelijk wordt uitgevoerd door vrijwilligers, vaak in samenwerking met of onder begeleiding van wetenschappers met een professionele aanstelling.

Foto: Christian Vizl.

Persbericht

Foto: Quino El Guardian.

er 2 of 3 duiken op het programma. Alle andere duikdagen worden er 4 duiken per dag gemaakt, als de omstandigheden en planning dit toelaten. Duikers kunnen 3 duiken per dag verwachten bij Roca Partida.

Je gaat beslist dolfijnen tegenkomen onder water.

pelagische manta's, dolfijnen, bultruggen en zeven verschillende soorten haaien, inclusief hamerhaaien. Aangezien het Revillagigedo duikgebied strikt beschermd is, is het voor duikers verboden om duiklampen, messen of handschoenen te dragen tijdens het duiken. Alleen cameralampen en flitsen zijn toegestaan.

De touroperator Wild Water biedt je de mogelijkheid om deel te nemen aan deze unieke wetenschappelijke trip. Data: liveaboard van 18/01/2020 tot 27/01/2020. Deze periode is exclusief de reistijd en overnachting de dag voor vertrek van de expeditie. Tijdens de 'Citizen science'-trip wordt er enkel overdag gedoken. Het is verboden nachtduiken te maken, vanwege de te gevaarlijke stromingen. De eerste dag staan

Tijdens deze groepsreis ga je dus niet enkel 'gewoon' duiken, maar behoor je tot de 'crew' van een biologisch onderzoeksteam. Je gaat de haaien, manta's en andere zeedieren volgen en bestuderen, je gaat meehelpen met het aanbrengen van 'tags', ze proberen te lokaliseren en zoveel meer. Na deze reis heb je een totaal ander beeld van het wetenschappelijk onderzoek van onze oceanen. Je kan tijdens deze bijzondere trip zoveel meedoen als je wilt, inclusief 'hands-on' onderzoek. Je zal tevens kunnen genieten van interactieve avondpresentaties door de wetenschappers. Ben je altijd geobsedeerd geweest door de natuurwetenschappelijke reportages en onderzoeken, dan is dit vast iets voor jou. Meer info via de QR-code. ď&#x20AC;ź STEFAAN HAEGEMAN

Advertentie

Hippocampus mei/juni 2019

Een vierkleurennaaktslak (Chromodoris quadricolor) met een keizerpoetsgarnaal (Periclimenes imperator).

Close-up

NELOS-fotograaf in de kijker Doornige tijgergarnaal (Phyllognathia ceratophthalma).

Bekvechten

De hoofdredacteur van Hippocampus bij een wand van zwart koraal op 60 m diepte.

de lipvissen

(Cirrhilabr

us sp.).

Gestreepte koraalmeervallen (Plotosus lineatus).

Hippocampus mei/juni 2019

s Oranje schorpioenvi (Scorpaena scrofa).

Eric Sels Naam ur Instructe titel 3* / t e v e r B vel I Instr. Le brevet e fi a r g Foto or e n D G a ns h Club BC 4 de r t 1 9 7 Duikt se 3100 uiken igitaal A a nt al d g, 350 d o lo a n a n 20 0 , toduike , Spanje , Eg ypte , Bali Aantal fo d n la r e ed esiĂŤ BelgiĂŤ, N Bonaire, Indon atsen k, ij r k n a r Duikpla F a t c a me r c o mp a c IV 0 0 1 X Sony R C a me r a Duiker tussen een school dok tersvisse am n g Nautic (Acanthurus mata). Behuizin Z-330 0, INON ON Z-24 IN +10, n e Flits dioptrie 0 zetlens r +2 o ie o v tr a S ag s diop Lenzen Saga voorzetlen /ericsels ram.com g ta s n .i www Website Flambo

Hagedisvis (Synodus sp.).

Ane m

(Am nvisje

phipr

ion sp

rgsep nte dwe

ia (Meta

sepia pfe

.).

Kerstboomworm (Spirobranchus giganteus).

Blauwgeringd

e oc topus (H

apalochlaena

maculosa).

Hippocampus mei/juni 2019

fferi ).

Reportage

De Warmste Duik van 2019! In het vorige nummer van Hippocampus kon je kennismaken met de duikmogelijkheden in het Provinciaal Sport- en Recreatiedomein 'de Nekker' in Mechelen. In de vijver van dit domein zijn vele interessante objecten geplaatst zoals een stadsbus en wrakken van boten en auto's. De waterkant, met takken en groen, en de vele grote en kleine objecten zijn bovendien een ideale habitat voor onder andere meervallen, snoeken, karpers, voorn, baarzen en rivierkreeftjes.

n het kader van 'de Warmste Week' organiseert de Mechelse duikclub Neptunus op zaterdag 14 september 2019 het grote evenement 'de Warmste Duik'. Het is een unieke kans voor iedereen om te komen duiken in de Nekker. Ook de 'Wet Wheelers' zijn van harte welkom. Duikclubs kunnen zich bovendien als groep inschrijven, zodat 'de Warmste Duik' een gezellige clubuitstap wordt. Ook voor de

Hippocampus mei/juni 2019

Het wrak 'De Kagenaar'.

frequente Nekkerduikers zijn er nieuwigheden voorzien. Langs de zuidwestkant, die normaal voorbehouden is voor de vissers, kan op die dag uitzonderlijk gedoken worden. De verre uithoek van de vijver, voor velen ongekend gebied, zal voor deze gelegenheid bereikbaar zijn na een drop-

ping met een boot. In september kan je aan het wateroppervlak zo'n aangename 18-19 graden Celsius verwachten. Onder de 8 meter daalt de temperatuur gevoelig. De maximum diepte is 17 meter, maar daar moet je behoorlijk naar zoeken, een uitdaging op zich!

Foto: Hans Cardoen.

Save the date : 14 september 2 019

Evenement

Foto: Hans Cardoen.

Snoek met school visjes tussen het groen.

Kleine meerval.

Foto: Hans Cardoen.

Het kerkhof.

Wil je de stadsbus en het wrak van 'de Kagenaar' zien, kies dan voor 'The Classic'. In deze zone kom je ook de piramide, de boom, de speedboot, de paraboolantenne en

Foto: Hans Ca

Deelnemers kunnen kiezen uit vier duikzones met duikslots tussen 9.00 en 17.00 uur. Voor de 'Wet Wheelers' wordt in de voormiddag ĂŠĂŠn duikzone gereserveerd die makkelijk bereikbaar is via de 'slipway' en een strandje. Langs de groene kant duik je ondiep op enkele meters. De meeste objecten bevinden zich tussen 6 en 12 meter. Je mag er dan ook een lange duik van maken, tot maximum 90 minuten.

rdoen.

4 duikzones

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage

Takken en groen aan de overkant.

nog enkele kleinere objecten tegen. Een klassieker in de ware zin van het woord en zeker een aanrader voor duikers die nog nooit in de Nekker zijn geweest. 'The Playa' brengt je naar het noordwestelijke deel van de vijver. Een babyolifant op ware grootte is het eerste oriĂŤntatiepunt voor deze duik. Je zwemt verder via een aantal autowrakken naar een ondiep gedeelte langs het strand waar vaak dikke

karpers en andere vissen vertoeven. Een hoogtepunt van deze route is zeker het kerkhof met graven en kruisbeelden. 'The Forest' is ideaal voor de sportievelingen die naar de overkant van de vijver willen zwemmen. Het is een tocht van ongeveer 15 minuten op kompas. Eenmaal aan de overkant kom je terecht in een zone vol struikgewas, boomstronken, takken en stenen waartussen zich veel onderwater-

Foto: Hans Cardoen.

Evenement

leven verschuilt. Je komt terug langs de visserszone waar normaal niet gedoken mag worden, maar voor deze dag wordt een uitzondering gemaakt. Op dit parcours kom je met een beetje geluk een meerval tegen, maar zeker karper, baars, zeelt, voorn en snoek. Met nog wat zonneschijn op het water is dit ideaal voor de onderwaterfotografen. Duikers die van een verrassing houden,

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: Hans Cardoen.

Begroeide buste op een ton.

rdoen. Foto: Hans Ca

Foto: Hans Cardoen.

Babyolifant

Autowrak begroeid met mosseltjes.

kiezen voor de 'The Mystery Zone'. In dit verre noordoostelijk deel van de vijver word je gedropt met een boot, waarna je terug binnen zwemt. Deze duik kan dus als bootduik ingelogd worden. Misschien vind je hier wel het diepste punt, zo'n 17 meter. Een unieke kans dus. Wat kan je nog meer verwachten? Dat is nu net de verrassing!

animatie en demo stand Mares Als duiker kan je de auto binnen het domein in de omgeving van de duikvijver parkeren. Op de grote parking aan de ingang van het domein kan eventueel materiaal overgeladen worden. Je kan gebruik maken van de douches en de kleedkamers aan de duikvijver. Per duikzone en duikslot

wordt een briefing gegeven door instructeurs van Neptunus. Wie geĂŻnteresseerd is in het nieuwste duikmateriaal kan aan de Mares-stand uitleg en advies krijgen en de materialen tijdens de duik uittesten. Via onze Facebook-pagina krijg je meer informatie over welk testmateriaal voorhanden zal zijn. Een ontbijtarrangement, eetstandjes en lokale bieren zullen ongetwijfeld de innerlijke mens versterken. Voor de kleinsten is er animatie met spelletjes en een groot springkasteel voorzien. De buitenspeeltuin van het domein is eveneens gratis toegankelijk. We sluiten de dag af met een optreden van coverrockband C4 en veel muziek in de grote tent.

het Dolfijntje en Masai 'De Warmste Duik' is een initiatief voor de Warmste Week van Studio Brussel. Niet-duikers kunnen gratis deelnemen. De bijdrage voor een duiker bedraagt 15,00 euro per duik. De volledige opbrengst, die in december tijdens de Warmste Week overhandigd zal worden, gaat naar twee bijzondere initiatieven: het therapeutisch zwembad 'het Dolfijntje' in Willebroek en een schoolproject voor Masai-kinderen in Kenia. ď&#x20AC;ź KRISTIEN VAN HOREBEEK & MARLEEN KESTENS

Tijdens 'De Warmste Duik' mag iedereen duiken in 'De Nekker'! De duikvijver is het hele jaar toegankelijk voor leden en genodigden van duikclubs die een vergunning hebben. Het is niet mogelijk om individueel te duiken. Op zaterdag 14 september 2019 zal de vijver echter voor elke duiker toegankelijk zijn. Ook de 'Wet Wheelers' zijn uitdrukkelijk welkom. Op deze dag organiseert duikclub Neptunus een groot evenement 'de Warmste Duik', in het kader van de Warmste Week 2019. Je zal langs verschillende parcours kunnen duiken. Dit evenement is een unieke gelegenheid om 'De Kagenaar', de bus en de andere objecten van 'De Nekker' te ontdekken en tegelijk een goed doel te steunen. Inschrijven om te komen duiken is verplicht en kan individueel, in groep of in clubverband via de website www.duikclubneptunus.be/dwd. Hier vind je ook meer informatie over de goede doelen. Volg ons zeker op facebook 'de Warmste Duik' voor nieuws, foto's en filmpjes van dit evenement! Je bent van harte welkom!'.

Reportage Reisverhaal

Foto: Dirk Wuyts.

Christmaseiland.

Duiken op Christmaseiland Dirk Wuyts en Sandra Beert trokken in november 2018 naar Christmaseiland (Australië) om er te duiken en de migratie van miljoenen rode landkrabben vanuit het regenwoud naar de Indische Oceaan gade te slaan.

duiken Christmaseiland heeft enkele van de beste duikplaatsen van Australië, waarbij de kilometerslange en diepe 'drop-offs' soms

Hippocampus mei/juni 2019

maar op 20 m van de kustlijn liggen. Het ligt aan de rand van de Javatrog, het diepste punt van de Indische Oceaan. Er zijn 37 verschillende duikplaatsen. Met 25°C is de watertemperatuur het koudst van juli tot

midden september. Medio het natte seizoen is de watertemperatuur het warmst en kan het oplopen tot 28°C. Tijdens de periode van de planktonbloei bedraagt de zichtbaarheid slechts 10 m; buiten deze periode

Rode landkrab (Gecarcoidea natalis). Foto: Dirk Wuyts.

hristmaseiland of Kersteiland (Engels: Christmas Island) is een Australisch eiland in de Indische Oceaan en het ligt 360 km ten zuiden van het Indonesische eiland Java. Het heeft een lengte van 19 km en een breedte van 14,5 km. De totale oppervlakte bedraagt 135 km² en er leven zo'n 1843 mensen. Murray Hill is met zijn 361 m het hoogste punt. Het eiland is eigenlijk het topje van een berg die van een diepte van 4.200 m vanop de oceaanbodem naar een hoogte van 300 m boven de zeespiegel oprijst. 63% van Christmas Island is tot nationaal park uitgeroepen. Het wordt vooral bewoond door 13 soorten landkrabben en verschillende soorten zeevogels. Het is ook de enige broedplaats ter wereld voor de bedreigde 'Abbott's booby' (Abbotts gent – Papasula abbotti) en van de ongeveer 135 verschillende plantensoorten zijn er 18 die nergens anders ter wereld voorkomen.

Het duikcentrum beschikt over twee aluminium boten. Beide boten bieden plaats aan 18 duikers, twee duikleiders en een kapitein, maar om het wat comfortabel te houden neemt Extra Divers maar 16 duikers per boot mee. Op elke boot is zuurstof, reddingsvesten, een reddingsvlot en een wc aanwezig. Verder is er voldoende

Een jonge Abbotts gent (Papasula abbotti).

drinkwater, koekjes en nootjes voorzien. We springen in het water via een zijdeurtje, wat eigenlijk best wel handig is. Om terug aan boord te geraken, gebruiken we de twee stevige kippenladders met vrij brede treden die achteraan de boot hangen. De boot is ook overdekt, zodat we zowel tegen felle zonneschijn als tegen regenvlagen worden beschermd. Elke duiker heeft een eigen zitplaats met daarachter ruimte voor twee aluminium duikflessen van 12-liter. Onder de zitplaats wordt dan weer alle duikmateriaal en camera's opgeborgen. Al het duikmateriaal wordt op voorhand aan boord gebracht. Enkel je camera en duikcomputer moet je zelf meebrengen; ook het monteren en controleren doe je uiteraard zelf. Er is eveneens een zuurstofmeter aanwezig. Iedereen duikt met aluminium flessen van 12 liter. Bij 50 bar moet elk

buddyteam een veiligheidstrap maken en bij 30 bar moet iedereen aan de oppervlakte zijn. Ofwel wordt er 60 minuten gedoken en maken we een veiligheidstrap op 5 m. Het is belangrijk om dicht bij elkaar te blijven aan het wateroppervlak, zodat het voor de kapitein gemakkelijker is om alle duikers zo snel mogelijk terug aan boord te helpen. Tot slot is het in het kader van de algemene veiligheid verboden om terug onder te gaan of alleen onder te blijven. De verste duikplaats ligt op 1 uur 15 min varen van de haven van Christmaseiland. De dichtstbijgelegen duikplaats bereiken we al na twee minuten. De keuze hangt telkens af van de deining. Van december tot maart is het aan de oostkant meestal rustig. De overige maanden wordt er vooral gedoken aan de noordkant. Soms wordt er ook uitgevaren naar de westkant, maar

Foto: Dirk Wuyts.

kan die oplopen tot 50 m. Regen beĂŻnvloedt de zichtbaarheid in mindere mate. Bovendien kan er ook goed gesnorkeld worden in de smalle stroken ondiep water. Het krioelt er van kleurrijk zeeleven dat aanwezig is tussen de mooie koralen. De populairste plaats om te snorkelen is 'Flying Fish Cove'. Wanneer de oceaan hier te ruw is, kan er uitgeweken worden naar Ethel Beach, waar je in een meer beschutte omgeving kan snorkelen. Je kan zowel op groot als op klein zeeleven duiken. Het hele jaar door kunnen er walvishaaien passeren. Er is wel een grotere kans om ze te spotten tijdens het regenseizoen, wanneer de rode krabben hun eitjes droppen. Dat vinden ze blijkbaar een overheerlijk hapje! Bij hogere watertemperaturen zitten de walvishaaien ook wat dieper. Hamerhaaien zijn hier het hele jaar door. Zeilvissen, manta's en geelvintonijnen komen zowel in het natte als in het droge seizoen voor. De leuze van Extra Divers is 'expect the unexpected' (verwacht het onverwachte). Ga niet duiken met al te grote verwachtingen, geniet van de mooie onderwaterlandschappen en laat je aangenaam verrassen. Op de noordkant van het eiland is er een snorkelplek waar je vrijwel altijd dikkopmakreel (Giant trevallies) en zijdehaaien (Silky sharks) kan zien. Enkel in het natte seizoen heb je geen toegang tot deze duikplaats omwille van de sterke deining.

Foto: Dirk Wuyts.

Onze duikboot.

Roodpootgent (Sula sula).

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage Reisverhaal

Foto: Dirk Wuyts.

Slanke koraalklimmer (Paracirrhites forsteri).

om elke dag 's ochtends te duiken, is de verantwoordelijke van Extra Divers soepel genoeg om aan onze vraag tegemoet te komen. Op die manier hebben we in de namiddag telkens ruimschoots de tijd om het eiland te verkennen en op zoek te gaan naar de krabben.

Submarine Rock Om de duikplaats Submarine Rock te bereiken, varen we 35 minuten vanuit de haven naar het noordwesten van Christmaseiland. De watertemperatuur bedraagt 28°C en we hebben zeker 20 m zicht. Submarine Rock is een drop off van 50 m diepte, waar de steile rotswanden vooral bedekt zijn met bruin steenkoraal waartussen vele rifvisjes zwemmen. Er wordt aangeraden om regelmatig 'in het blauw' te kijken om de wat grotere vissoorten te kunnen zien. We spotten deze duik onder andere witpuntrifhaaien, een grijze haai, tonijnen, 'Jacks' en 'Giant trevallies'. gezien de verdere verplaatsing wordt dan wel een extra brandstoftoeslag aangerekend. Door de onvoorspelbaarheid van de Indische Oceaan en moeilijke toegankelijkheid heeft Extra Divers zeer weinig ervaring met duiken aan de zuidkant van het eiland. Er is helaas geen decompressiekamer op het eiland aanwezig. Er is wel een klein hospitaal, maar daar kunnen geen operaties worden uitgevoerd; zelfs breuken kunnen ze hier niet behandelen. Alle evacuaties bij ernstige (duik)ongevallen gebeuren per privévlucht naar Perth (Australië). Het ziekenhuis neemt de volledige organisatie hiervan op zich, maar de wachttijden kunnen variëren van 8 tot 14 uur gezien het vliegtuig vanuit het vasteland moet overvliegen. Geschatte kosten voor buitenlanders liggen rond de 80.000 AUD voor de vlucht alleen. Voor inlanders is de vlucht gratis en betaalt Australië de kosten.

vluchten Toeristen die in het verleden Christmaseiland wilden bezoeken, moesten eerst naar Perth vliegen om van daaruit vijf uur terug te vliegen; een hele onderneming die velen te intensief vonden. Sinds augustus 2016 vliegt er één keer per week een charter van Jakarta (Java) naar Christmaseiland. Deze vlucht neemt slechts één uurtje in beslag, een hele tijdswinst die meer toeristen naar het eiland moet lokken. Vreemd genoeg is deze vlucht nergens online terug te vin-

Hippocampus mei/juni 2019

den. Blijkbaar gaat het om een privé-initiatief dat mee gesponsord wordt door Extra Divers en enkel geboekt kan worden via een gespecialiseerd reisbureau zoals het Nederlandse Diving World. Op dinsdag en vrijdag zijn er ook vluchten vanuit het Australische vasteland, maar die worden regelmatig geannuleerd. Sinds kort wordt er vanuit Kuala Lumpur (Maleisië) om de twee weken een chartervlucht ingelegd. Het is echter nog niet geweten of die vlucht behouden blijft en hoe betrouwbaar deze verbinding is.

de reis zelf We worden opgewacht op de luchthaven door twee vertegenwoordigers van Extra Divers en afgezet aan The Sunset Hotel en nemen onze intrek in een Superior Ocean View Room. Het uitzicht van onze kamer op de Indische Oceaan is inderdaad subliem te noemen. Het hotel ziet er wat ouderwets uit, maar de kamer is ruim en voorzien van alle noodzakelijk comfort. In de nabijgelegen Extra Divers Club krijgen we de nodige info over de komende duikdagen. Hierbij wordt veel aandacht besteed aan het veiligheidsaspect. Het is blijkbaar hoogseizoen, want de boot zit bijna elke dag op zijn maximum capaciteit van 16 duikers. We worden ingedeeld in twee groepen, die alternerend 's morgens en in de namiddag zullen duiken. Aangezien wij echter de voorkeur geven

Vanaf 9 m diepte gaat de steile wand over naar een hellende bodem die doorloopt tot de oppervlakte. Op Submarine Rock kunnen we de veiligheidsstop gemakkelijk uitduiken. Nadien begeven we ons 'in het blauw', zodat de boot ons gemakkelijk kan oppikken en geen risico loopt om de rotsen of het koraal te raken.

The Morgue Tijdens de verplichte rustperiode tussen de twee duiken, zet de kapitein koers richting haven en vaart verder naar het oosten. De duikplaats The Morgue ligt vlak voor de duikschool van Extra Divers, maar is door de steile rotswanden helaas niet bereikbaar vanaf de kant. The Morgue bestaat uit een zacht hellende rotsbodem die tot een diepte van 40 m gaat. Ook hier zien we veel bruin steenkoraal met bijhorende rifvisjes; sommige soorten zijn we zelfs nog nergens anders ter wereld tegen gekomen. We spotten ook enkele speciale krabbetjes en garnaaltjes, maar verder is hier vandaag weinig macroleven te bespeuren. In het diepere gedeelte zwemt er regelmatig een witpuntrifhaai, samen met enkele grote scholen vis. Net aan de oppervlakte komen we ook nog een grote school Mexicaanse gepen tegen.

Coconut Point Een dag later trekken we naar Coconut Point. De plaats heeft haar naam te dan-

Full Frontal In de rotswanden van de duikplaats Full Frontal zitten enkele ondiepe holtes die worden bewoond door talloze gestreepte poetskreeftjes. De beestjes laten zich met gemak fotograferen. De zachthellende bodem bestaat uit een beetje zand en veel begroeide rotsblokken. In de spleten van de rotsblokken zitten normaal gezien elektrische schelpen, die een soort van licht afgeven wanneer er met een lamp op wordt geschenen. Helaas kan niemand er eentje vinden. Op Full Frontal helt de bodem tot 14 m zeer zacht af, maar daarna wordt het een steile helling van 45 graden die reikt tot 35 m diepte. Tijdens de duik zien we vooral bruin steenkoraal en vele rifvisjes.

Roodkop murene (Gymnothorax flavimarginatus) met een poetsvisje.

springen we het water in aan een steile rotswand waar meerdere rode krabben zitten. Tot 11 m diepte hebben we een zacht afhellende bodem; nadien krijgen we een mooie 'drop off' met veel steenkoraal en gorgonen. Vele rifvisjes, scholen kleine visjes en een mooie school vleermuisvissen laten zich hier ten volle bewonderen. In enkele holletjes zitten murenen verscholen, die zich door poetskreeftjes en poetsvisjes heerlijk laten verwennen. Leuk om dit van dichtbij te kunnen meemaken.

Flying Fish Cove De duikplaats Flying Fish Cove ligt even ten westen van de haven van ChristmasÂ eiland. We starten op een zacht hellende bodem. Vanaf 18 m is er een kleine drop off en daarna gaat het terug over in een helling. Ook hier domineert bruin steenkoraal het zicht. Naast de gebruikelijke rifvisjes, zien we hier een grote langoest, wat blaaskoraal waar blauwe garnaaltjes in huizen en enkele krabbetjes die verscholen zitten in vedersterren. De krabbetjes zijn zo actief

Foto: Dirk Wuyts.

Tussen onze duiken vaart de kapitein naar de enige plaats waar vissers hun vangst kunnen kuisen en de rest terug in het zeewater mogen gooien. Als er een boot deze plaats passeert, komen de 'Giant trevallies' onmiddellijk kijken of ze een lekker hapje kunnen scoren. Al wie wil, mag hier even snorkelen. Er zijn wel 16 'Giant trevallies' te bewonderen, maar helaas geen enkele haai of tonijn. Wanneer de boot een beetje verder vaart, volgen de dikkopmakrelen gedwee. Sowieso een leuk tussendoortje!

Foto: Dirk Wuyts.

ken aan het rotsblok voor de kustlijn waar alleen maar een palmboom op staat, een soort van herkenningspunt. Coconut Point bestaat uit een zacht hellende bodem met steenkoraal van verschillende kleuren, maar bruin blijft nog steeds de overheersende kleur. Ook hier zijn zeer veel rifvissen aanwezig. De zachte helling van Coconut Point gaat op 11 m diepte over naar een 'drop off' van wel 50 m diep. Deze drop off is mooi begroeid met gorgonen en steenkoraal. We spotten vooral 'Wahoos', tonijnen en dikkopmakreel. Coconut Point is zeker de moeite waard!

Perpendicular Wall Een nieuwe dag breekt aan en we begeven ons naar Perpendicular Wall. Deze duikplaats ligt in het uiterste noordwesten van Christmaseiland. Omdat de plek vlak aan de hoek van het eiland ligt waar de open Indische Oceaan langsheen stroomt, kan hier enkel gedoken worden als de wind goed staat en niet al te krachtig is. Tijdens het duiken kijken we regelmatig 'in het blauw' en zien onder andere een hamerhaai, een paar witpuntrifhaaien en enkele dikkopmakrelen. Op Perpendicular Wall

Hagedisvis (Synodus sp.).

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage

Vuurpijlvis (Nemateleotris magnifica).

dat ze niet te fotograferen zijn. Jammer, maar wel mooi om naar te kijken!

Northwest Point Northwest Point ligt op het meest noordwestelijke topje van het eiland, waar de kracht van de Indische Oceaan op zijn sterkst is. Dat betekent dus dat we gaan stroomduiken met veel kans op grote vis zoals walvishaaien, haaien, manta's, scholen barracuda's, tonijnen, 'jacks' en dikkopmakrelen. De stroming is inderdaad sterk, maar niet onmogelijk. Helaas zien we geen walvishaaien, maar wel barracuda's, grootoogmakrelen en een schilpad. Op Northwest Point is de bodem de eerste 8 m zacht hellend en gaat daar-

Foto: Dirk Wuyts.

Reisverhaal

Porseleinkrabbetje tussen het koraal.

na over naar een sterke helling en een plateau op 40 m. Op het einde van het plateau gaapt de diepe Indische Oceaan. In het geval dat je van het plateau afdrijft, moet je dus meteen je duik afbreken en je OSB oplaten zodat de schipper je kan oppikken. Het bruine steenkoraal wordt ook hier bewoond door vele rifvisjes. Op Northwest Point wordt vrij diep gedoken; met nitrox is het bijgevolg belangrijk dat de maximale duikdiepte strikt wordt gerespecteerd. Decompressie is eveneens niet toegelaten, waardoor iedereen zijn duikcomputer goed in de gaten moet houden. Omwille van de diepte en sterke stroming is een extra waakzaamheid naar de luchtvoorraad zeker noodzakelijk.

Foto: Dirk Wuyts.

Robijnkleurige octopus (Octopus rubescens).

Isabel Beach Isabel Beach ligt ergens tussen de haven van Flying Fish Cove en de basis van Extra Divers en heeft een zacht hellende bodem met bruin steenkoraal. Op deze duikplaats komen verschillende types van murenen voor. Helaas vindt niemand van onze groep er eentje. De andere groep heeft wel een murene kunnen spotten en fotograferen. Opeens zien we een octopus die een gangetje onder een rotsblok induikt. De octopus is blijkbaar wat cameraschuw en probeert een spelletje met ons te spelen. In het rotsblok zitten immers drie gangen die in het midden met elkaar zijn verbonden. Telkens een duiker in de richting van de octopus gaat, verplaatst het lepe dier zich naar een andere gang. Na een 5-tal minuten proberen, geven we het op en vertrekken we zonder geslaagde foto. Octopus â&#x20AC;&#x201C; duikers: 1-0. Een beetje verder geeft de divemaster aan dat er in het koraal een porseleinkrabbetje aanwezig is. Het mooie diertje zit op een moeilijk te fotograferen plaats, maar uiteindelijk lukt het ons toch om van dit witte porseleinkrabbetje met rode stippen een leuk plaatje te schieten.

Boat Cave Duikplaats Boat Cave ligt ten noordwesten van Christmaseiland. Het is een drop off naar 50 m en gaat nadien over naar een hellende bodem. Op Boat Cave groeien de koralen schuin tegen de steile rotswand in de richting van het licht. Veel scholen kleine visjes, maar de roofdieren blijven achterwege. Op het einde van de 'drop off' is het gemakkelijk om op de hellende bodem uit te duiken. Daar is ook een inham in de eilandrotswand, waar net een bootje in past. Leuk!

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: Dirk Wuyts.

Kappersgarnaal (Stenopus hispidus).

Bij het terugvaren naar de haven gaat onze duikgids op de uitkijk staan in de hoop een walvishaai te spotten. Vissers hebben onlangs al het genoegen gehad om een walvishaai tegen te komen, maar het is eigenlijk nog iets te vroeg op het seizoen. Bij het boeken van de reis hebben we hier zoveel mogelijk rekening mee proberen te houden, maar de stand van de volle maan die de rode krabben naar de oceaan lokt heeft hierbij toch de doorslag gegeven. Kiezen is altijd verliezen!

krabben spotten Op onze laatste dag op Christmaseiland wordt er niet gedoken en kunnen we nog eens een allerlaatste keer het mooie eiland verkennen. Vannacht heeft het weer serieus geregend en wanneer we 's morgens de gordijnen opentrekken, zien we enkel donkere wolken. Yes! Normaal gezien zijn we nooit blij met dit weerbeeld op vakantie, maar hier natuurlijk wel want dat betekent dat we meer kans hebben om rode krabben te zien.

Er zijn nog een aantal viewpoints aan de westkant van Christmaseiland, daar trekken we vandaag naartoe. Als we de juiste weg willen opdraaien, worden we echter omgeleid want de baan is afgesloten wegens â&#x20AC;Ś krabbenmigratie. Hoera, dit is het fenomeen waarvoor we helemaal naar hier zijn gereisd! We gaan te voet verder en wandelen helemaal alleen tussen duizenden krabben. Het is nog niet de echte migratie met miljoenen krabben die tegelijk de tocht naar de Indische Oceaan inzetten, maar we zijn supergelukkig dat we dit mogen aanschouwen. De camera flitst volop en we kunnen maar niet genoeg krijgen van dit magische natuurfenomeen. Als het harder begint te regenen, rennen we terug naar de wagen. Via een omweg rijden we richting Martin Point en Winifred Beach. Eens we van de hoofdweg een zijpaadje inslaan, worden we alweer geconfronteerd met de massale aanwezigheid van de rode krabben. Ze komen allemaal uit hun holletje gekropen en wandelen rustig over de bosweg, waardoor het niet altijd mogelijk is om vlot door te rijden. Af en toe moeten we uitstappen en jagen we de diertjes met onze grote lange paraplu de zijberm in. Hilarisch, want sommige krabben hebben een eigen willetje en weigeren in de juiste richting te krabbelen. Om aan Winifred Beach te komen, moeten we door het regenwoud een wandeling van 1,5 km maken.

Foto: Dirk Wuyts.

Opnieuw vaart de kapitein naar de plaats waar vissers hun vangst kunnen kuisen en afval weer in het water mogen gooien. Bij het naderen van de locatie zien we vele vissen uit het water springen, wat er meestal op duidt dat er wordt gejaagd. We springen meteen in het water, maar helaas is er niets (meer) te zien en zijn de vogels ook van plaats veranderd. Tijdens het verdere vervolg van onze snorkeltocht worden we opnieuw vergezeld door 16 'Giant trevallies'. Als kers op de taart duikt er op het einde nog een zijdehaai vanuit de diepte op. Wat een leuk extraatje!

Smith's Point De duikplaats Smith's Point ligt tussen de haven van Flying Fish Cove en de basis van Extra Divers. De zacht hellende bodem is vooral begroeid met steenkoraal waar vele rifvisjes tussen zwemmen. Het is een gemakkelijke duikplaats en zeer geschikt voor een tweede duik omdat de diepte beperkt is.

Witstreep poetsgarnaal (Lysmata amboinensis).

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage Reisverhaal

Blauwe landkrab (Discoplax hirtipes).

Er zijn 18 plantensoorten die nergens anders ter wereld voorkomen.

Foto: Dirk Wuyts.

De dag erna zit onze vakantie er onherroepelijk op en rijden we richting luchthaven. Vandaag staat enkel onze vlucht van en terug naar Jakarta op de borden vermeld. De rest van de week komen er nog twee vluchten vanuit Perth en eentje vanuit Kuala Lumpur.

Foto: Dirk Wuyts.

Aangezien het nog steeds hard aan het regenen is en we niet weten in welke staat het wandelpad zich bevindt, nemen we geen risico en rijden we meteen door naar Martin Point. Dit is een viewpoint en vereist slechts enkele minuten stappen. We krijgen hier opnieuw uitzicht op de Indische Oceaan, maar het water beukt niet met de gekende kracht tegen de rotsen. We krijgen er niet meteen een wauw-gevoel van. Daarna rijden we via hetzelfde, met krabben bezaaide, bosweggetje terug naar de hoofdweg. Ondertussen is het gestopt met regenen en probeert de zon door het wolkendek te breken. Dat heeft meteen resultaat op het gedrag van de rode krabben, want ze zijn duidelijk minder voltallig aanwezig. Ook de weg die deze voormiddag nog afgesloten was, is nu terug voor alle autoverkeer opengesteld. We hebben m.a.w. heel veel geluk gehad dat we deze ochtend op het juiste moment op de juiste plaats waren.

Foto: Dirk Wuyts.

'That's it!' De tijd die ons hier nog rest gebruiken we zo optimaal mogelijk door nog even terug naar de hoofdweg te wandelen waar nog een dertigtal rode krabben in het

losse gebladerte zitten. Een mooie afsluiter van deze bijzondere reis! Om 15.00 uur stijgen we op van Christmaseiland en nog geen uurtje later zetten we alweer voet aan land in Jakarta. Het begin van een hels traject naar huis, maar het einde van een reis die zeker de moeite waard was. ď&#x20AC;ź DIRK WUYTS EN SANDRA BEERT WWW.ADCDIVING.BE

Het uitgebreide verslag van deze reis is na te lezen door onderstaande QR-code te scannen:

Gewone vleermuisvis (Platax orbicularis).

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: Dirk Wuyts.

Kokoskrab (Birgus latro).

krabbenmigratie Christmaseiland is vooral bekend voor de jaarlijkse migratie van de rode krabben (Gecarcoidea natalis). In november of december, bij het begin van het natte seizoen, komen naar schatting 120 miljoen rode landkrabben uit hun ondergrondse holletjes en trekken ze massaal naar de stranden en de Indische Oceaan. Deze migratie duurt zo'n 5 Ă 7 dagen en vindt enkel plaats nadat het voldoende heeft geregend en als de zon niet al te fel schijnt. Wanneer het te droog en te heet is, blijven de rode landkrabben rustig in hun ondergrondse holletje, anders riskeren ze om levend in hun schaal gekookt te worden! Tijdens de trek worden de wegen regelmatig afgesloten, zodat de beestjes niet worden platgereden. Op het strand graven de mannetjes eerst een liefdesnestje, waar de paring kan gebeuren. Daarna trekken de mannetjes zich terug in het regenwoud. De vrouwtjes blijven aan de rand van de oceaan, zodat ze hun eitjes in het water kunnen leggen op het moment dat het verschil tussen eb en vloed het kleinst is. Met gevaar voor eigen leven en kans op verdrinking, trekken de vrouwtjes bij volle maan het zeewater in en lossen daar 'al dansend' hun eitjes. Na ongeveer een maand komen er dan miljoenen kleine rode krabbetjes uit de zee om op land te gaan leven. Van dit grandioze spektakel zijn al heel wat documentaires gemaakt en dit lokt ook jaarlijks vele toeristen naar Christmaseiland. Een andere bekende krabsoort die op Christmaseiland voorkomt, is de kokoskrab (Birgus latro â&#x20AC;&#x201C; Engels: 'robber crab', 'Coconut crab' of 'palm thief'). Het is een echte alleseter die zonder verpinken zijn voedsel steelt en zelfs andere dode krabben rustig verorbert. Kokoskrabben kunnen behoorlijk groot worden en hebben meestal indrukwekkende scharen.

Advertentie

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: Patrick Van Hoeserlande.

Mijn buddy

Zelfs als Anne het koud heeft, blijft ze glimlachen.

De zeemeermin Welke duiker droomt er niet van om tijdens een duik een (zee)meermin te ontmoeten? Vele jaren geleden had ik dat voorrecht. Haar foto siert nog steeds mijn eerste logboekjes. Gisteren botste ik echter op een concentratie meerminnen. Dit was niet toevallig, want mijn buddy van dienst was Anne Verelst, ook gekend als 'Mermaid Ariel Starfish' – Zeemeermin van de Kempen. Terwijl de jeugd toekeek door het raampje vanuit de publiekszone, probeerde ik de dansende onderwaterdames op lichtgevoelige sensoren vast te leggen.

erlijkheidshalve moet ik vertellen dat toen ik ontdekte dat er dames, en uitzonderlijk ook een heer, zijn die hun zeemeerminnenfantasie in werkelijk heid beleven ik het eerder een eigenaardig idee vond. Het leek net alsof deze dames weigeren op te groeien en wegvluchten van de realiteit in een kinderfantasie. Als duiker kon ik dit toch niet serieus nemen? Toch vond ik dat ik deze duikactiviteit, vanuit eerlijke journalistiek, niet links mocht laten liggen en ze moest opnemen in mijn reeks. Hoewel ik mijn geest zo wijd mogelijk openstelde, nam ik dit aspect van onderwaterbeleving niet serieus. En dat niet serieus genomen worden is nu net de opener van ons gesprek. Ik voel me

Hippocampus mei/juni 2019

een beetje betrapt als Anne dit met verve weerlegt. Ja, ze is in haar kindertijd gebeten door het meerminvirus na het kijken van de Disneyfilm 'De kleine zeemeermin', maar hoeveel zijn er niet beginnen duiken omdat ze genoten hebben van de vele Cousteau films? Proberen we als sportduikers ook niet een beetje het gevoel dat we toen hadden terug te beleven? Duiken we als vrijduikers ook niet in de 'The Big Blue'? Zwemmen als een meermin is niet zomaar een beetje rondzwemmen met een vissenstaart. Het is een combinatie van: • onderwaterfotomodel: wat er ook gebeurt, steeds lachen naar je publiek en je elegant voortbewegen;

Profiel Anne Verelst • Startjaar duiken: 2012. • Aantal duiken: 20 persluchtduiken, mijn duiken als meermin houd ik niet bij. • Club: Sub Aqua Nijlen. • Duikbrevet: 1*Duiker. • Andere brevetten: vrijduiken level 2. • Speciaal materiaal: duikbril op sterkte als ik ga duiken, volledig op maat gemaakte zeemeerminstaart uit siliconenrubber en monovin. • Favoriete duikstek 'onze wateren': Put van Ekeren. • Favoriete duikstek in buitenland: Kreta. • Voorkeur soort duik: niet echt, als er maar veel te zien is en in helder water. • Spectaculairste duik: mijn eerste wrakduik in Kreta.

Anne vertelt me dat ze dit al een tijdje doet en het nog steeds leuk vindt. Ondanks haar visuele handicap is ze door de groep onmiddellijk aanvaard. Haar beperking in zicht hindert haar minder in het water en dus voelt ze zich daar thuis. Als ze daarbij gewoontjes meldt dat ze ook in open water als meermin gaat zwemmen, schrap ik mentaal mijn laatste vooroordeel en bekijk ik deze tak van de duiksport compleet anders. Ze vertrekt nooit zonder haar staart op reis en prompt toont ze me enkele vakantiefoto's om het te bewijzen. Ik kan me de taferelen op het strand inbeelden als een zonnebadende toerist haar staart ziet en tegen zijn vrouw zegt: "Schat, daar een zeemeermin!". Met: "Je hebt te lang in de zon gelegen, schat", als antwoord. De staart is kenmerkend voor de meermin. Ze is een evolutief gegeven: de meesten beginnen met een simpele, zelfgemaakte staart die eerder een stoffen koker is om de monovin te camoufleren. Later, als ze ervaring opdoen en ideeën uitgewisseld hebben, gaan ze over naar een meer sierlijke en complexe staart. De creatievelingen maken ze zelf, anderen laten ze op maat maken, maar dat laatste gaat gepaard met een tamelijk hoog prijskaartje. Hoewel je een meermin aan de staart herkent – en ik spreek uit ervaring – is dat onderdeel ook het moeilijkste om aan te trekken. Het is nogal een onhandig gedoe om al liggend aan de waterkant als een rups terug in je cocon te kruipen. Mijn buddy heeft voor de aanvang van de duik uitdrukkelijk gevraagd om geen foto's van dit ritueel te

Langzaamaan transformeren de onbeholpen dames in meerminnen die zich sierlijk door het water bewegen. Ik doe mijn jacket aan en vervoeg hen. Tussen de vissen door ga ik op zoek naar een goede plaats om ze te observeren. Ik zie ze onderduiken, alleen of in kleine groepjes. Steevast zwemmen ze richting publieksvenster waar een heleboel kinderen en ouders staan te zwaaien. Deze kinderen komen de meerminnen bewonderen, nadat ze in de cafetaria beneden met een droog exemplaar hebben kunnen kennismaken. Iedereen glundert van bewondering als de meerminnen lachend voor het venster 'paraderen'. Aan beide kanten van het glas wordt er zichtbaar genoten van het schouwspel. Ik voel me als flessenduiker een vreemde eend in de bijt tijdens dit onderwaterfeestje. Intussen zijn er ook andere duikers die ons vervoegd hebben, maar zij hebben amper oog voor de rondzwemmende dames. Ontbreekt het hen aan fantasie of vinden ze meerminnen ten onrechte minderwaardig? Ik schud de gedachte van me af en geniet verder van deze unieke duikervaring. Tijd om mijn positie als onderwaterjournalist te gebruiken om beter kennis te maken met de 'gestaarte' schoonheden. Met mijn duikuitrusting aan steek ik van wal tijdens dit theekransje. De dames geven me met plezier uitleg over de verschillende staarten en vertellen me hoe je de meermin kunt herkennen. Sommigen van hen zijn SCUBA-duikers, anderen hebben zich verdiept in vrijduiken, … Iedereen heeft 'Mermaid Ariel Starfish', één van de zes zeemeerminnen van TODI.

gewoon zijn plannetje om het als meermin beter te doen. Allemaal vinden ze het leuk en krijgen ze het warm van de lachende gezichtjes. En die warmte hebben ze nodig, want door het gebrek aan een neopreen buitenlaag vertonen sommigen kippenvel. Toch aarzelen zelfs zij niet om nog een duikje te doen voor een zwaaironde. Als de koude voor Ariel toch te veel wordt, geeft ze mij met een lach op haar gezicht de kans om enkele foto's te nemen en haar trektocht naar de overkant te filmen. Het koude water is voor haar geen reden om snel te zwemmen – hoewel ik me moet reppen om haar met mijn materiaal bij te houden – of om de overtocht niet op een sierlijke manier af te leggen. Klasse! Na een omgekeerde metamorfose en een warme douche, die zij meer nodig had dan ik, praten we nog even na. Je eerste meerminontmoeting is altijd een beetje speciaal, maar een duikje met een groep is zeker ook de moeite. De kans dat je ze tegenkomt, kan je vergroten door even op hun facebookpagina te kijken. Tik 'Mermaid Sunday' in en je weet wanneer je met je duikbak richting Beringen moet trekken. Dank je wel Anne, alias Ariel, om mijn buddy te zijn en om me te introduceren bij de 'Mermates'. Met mijn karretje vol duikspullen en enkele leuke herinneringen, mentaal en fotografisch, verlaat ik TODI. Ik trek een streep door de lijn 'met een meermin duiken' en begeef me naar mijn volgende buddy. Wie was dat nu weer en voor welke activiteit? Weet jij het of heb je een voorstel, contacteer me dan via: patrick.vanhoeserlande@nelos.be.  PATRICK VAN HOESERLANDE

De duikbak van 'Mermaid Ariel Starfish'.

Foto: Patrick Van Hoeserlande.

Als je het zo bekijkt, dan is dit geen vlucht in een kinderfantasie, maar een volwaardig facet van het duiken. Ik zou er als ervaren duiker weinig van terecht brengen en zou zeker niet als een echte Neptunus door het water klieven.

maken, het zouden geen flaterende foto's zijn en het zou een deel van de magie verpesten. Een beetje zoals je in de kleedkamer van Sinterklaas zou fotograferen … Bij het aanschouwen van de voorbereidingen begrijp ik haar wens volledig.

Foto: Ivo Madder.

• vrijduiken: je moet immers de indruk geven dat water je natuurlijke omgeving is; • monovinzwemmen: uit een recente ervaring weet ik dat dit niet gemakkelijk is; • het koude water trotseren: geen isolerend duikpak, want steeds in bikini.

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage

Primeur bij ZOO Antwerpen:

baby

Foto: ZOO Antwerpen/Jonas Verhulst.

Biologie

epaulethaaitjes

Dat ZOO Antwerpen gerenommeerd is voor het kweken van zeepaardjes vertelden we in een eerder artikel al, maar dat de zoo ook voorloper is in het kweken van haaien is minder algemeen geweten. Voor het eerst in de geschiedenis van de zoo zijn er nu epaulethaaitjes geboren. Door hun uitzonderlijk talent weten deze haaitjes meteen je hart te veroveren.

Hippocampus mei/juni 2019

kenmerken Deze haai heeft een grijsbruin lichaam met een grote zwarte vlek achter elke borstvin en kleinere zwarte vlekken over de rest van het lichaam. Hij heeft dikke, gespierde buik- en borstvinnen en kan een lengte bereiken van ongeveer één meter, waarbij de mannetjes kleiner zijn dan de vrouwtjes. Vrouwtjes hebben dan weer een dikkere huid, omdat de mannetjes heel ruw zijn bij het paren en zich vastbijten in de borstvinnen en kieuwen van het vrouwtje.

speciale soort Een epaulethaai is heel speciaal, omdat hij over de bodem kan wandelen op zijn vin-

De epaulethaai verstopt zich graag.

Foto: Chris Demuynck.

k had het geluk om getuige te zijn van de redding van een net geboren epaulethaaitje door één van de verzorgers, Thomas Van Puymbroeck, die me ook te woord stond. Het haaitje raakte bij de geboorte verstrikt. Gelukkig werd dit tijdig gezien en kon Thomas het haaitje bij zijn leeftijdgenootjes in het aquarium zetten. Het zwart-wit haaitje zakte meteen naar beneden, waar hij aan zijn eerste wandeling op de bodem begon. Enkele minuten later ging hij op zijn achterste vinnen staan om de omgeving beter te kunnen inspecteren. Ik maakte mezelf wijs dat hij in de ban was van mijn aanwezigheid. Ik was meteen verkocht aan dit schattig haaitje.

Foto: Ivo Madder.

Een epaulethaai (Hemiscyllium ocellatum) tijdens een nachtduik bij het huisrif van Kri Eco Resort (Papua, Indonesië).

nen. De soort komt voor in het oosten van de Indische Oceaan en in het westen tot zuidwesten van de Grote Oceaan. Hij leeft tot op een diepte van 50 meter. De epaulethaai vertoeft graag rond getijdenpoeltjes, waar hij op zoek gaat naar voedsel. Als het eb is, kunnen de poeltjes geïsoleerd raken of vallen ze droog. Dat de haai ingesloten wordt, vormt geen probleem, want hij kan voor enkele uren niet-essentiële lichaamsfuncties uitschakelen om zo zuurstof te besparen. Er zijn zelfs studies die aantonen dat ze hun bloeddruk tot 50% kunnen laten zakken in zuurstofarme

naam Ondanks het wandeltalent heeft de haai zijn naam gekregen door een ander karakteristiek kenmerk. De epaulethaai (Hemiscyllium ocellatum) heeft achter de borstvinnen een grote door wit omzoomde zwarte vlek die wat doet denken aan een

epaulet op een militair uniform. De vlek, ook wel eens een oogvlek genoemd, zit er om roofvissen te misleiden en is van bij de geboorte al zichtbaar.

kweekprogramma De ZOO Antwerpen heeft al langer epaulethaaien, maar dankzij de adoptiehaaien van het vroegere Aquatopia was de groep groot genoeg om een kweek mee op te starten. Voorlopig zit er één volwassen haai in het aquarium dat voor het publiek zichtbaar is, maar die leeft nogal verborgen.

De witomlijnde zwarte vlek achter de kieuwen is een typisch kenmerk voor de epaulethaai.

Foto's (2): ZOO Antwerpen/Jonas Verhulst.

Volwassen epaulethaai (Hemiscyllium ocellatum) in de ZOO Antwerpen.

omgevingen. Als het nodig is, kan het dier, door zijn kieuwen af te sluiten, zelfs kleine stukjes land overbruggen om zich van de ene poel naar de andere te verplaatsen, waarbij zijn borstvinnen dienst doen als poten.

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage Foto: Chris Demuynck.

Biologie

Foto: ZOO Antwerpen/Jonas Verhulst.

Boven: Het eikapsel van de epaulethaai. Onder: Een juveniele epaulethaai, juist uit het ei.

Het is de bedoeling om de babyhaaitjes aan het publiek te tonen in het showaquarium, maar dit blijkt niet zo evident te zijn. Ze moeten eerst goed eten. Daarbij moeten ze ook goed uit de hand komen eten om zo ieder haaitje apart te kunnen monitoren. Voorlopig kruipen ze dus nog even rond in het aparte bassin achter de schermen.

één ei Epaulethaaien leggen slechts één ei dat een incubatietijd van 3 à 4 maanden heeft, afhankelijk van de watertemperatuur. Het jong ontwikkelt zich in het ei en hangt met een soort van navelstreng vast aan de dooier. Het jong absorbeert de dooier terwijl het groeit. Hoe groter het jong wordt, hoe meer de dooier slinkt.

voeding De kleintjes zijn ongeveer 10 centimeter groot. Er worden grotere haaienjongen, die al goed eten bij de pasgeborenen geplaatst, want zien eten doet eten. De jongen krijgen vooral levende mysis (een kleine aasgarnaal die tot 1 cm groot wordt), regenwormen en kleine stukjes spiering. Jonge haaien eten in de natuur veel wormen die in de zandbodem leven. Regenwormen zijn dus zeer belangrijk bij de kweek van jonge haaien. De oudere dieren krijgen spiering, mosseltjes, garnaaltjes en inktvis. Ook krijgen ze

Hippocampus mei/juni 2019

op wekelijkse basis jodium. Als ze een tekort aan jodium hebben, gaat hun schildklier opzwellen.

verwarring Soms worden de epaulethaaien verward met bamboehaaien. Ze behoren weliswaar tot eenzelfde familie, maar er zijn wel degelijk verschillen. Vermits beide soorten in de ZOO Antwerpen aanwezig zijn, is het voor mij gemakkelijk om te vergelijken. Het ei van de epaulethaal is kleiner dan dat van de bamboehaai. Het is glad, waardoor het properder is. Het heeft dan ook geen hechtdraden. De bamboehaai wandelt niet, heeft geen oogvlek, maar heeft wel een even knap, lief en hartveroverend uiterlijk. Terwijl ik ervan geniet om tussen de verschillende aquaria te lopen en veel info te verzamelen, bespeur ik andere babyzeediertjes. Als het kweekprogramma daarvan lukt, sta ik alvast op de eerste rij!  CHRISJE DEMUYNCK

De ZOO van Antwerpen is het hele jaar open. Meer informatie vind je alvast op: www.zooantwerpen.be. www.ZOOscience.be is het platform waar je meer info vindt over het wetenschappelijk onderzoekcentrum van de ZOO Antwerpen.

Voorplantingswijze bij haaien Bij haaien zijn er drie vormen van ontwikkeling voor de geboorte. Epaulethaaien zijn ovipaar, wat betekent dat ze eileggende haaien zijn. De meeste haaien zijn eierlevendbarend (ovovivipaar), waarbij het ei in de moeder wordt bevrucht en uitgebroed. Sommige haaisoorten zijn levendbarend (vivipaar). Deze soorten ontwikkelen net zoals zoogdieren een embryo met een placenta.

Haaienkweekprogramma's De ZOO Antwerpen is een grote speler in het kweken van diverse haaiensoorten, namelijk de bamboehaai (Chiloscyllium sp.), de koraalkathaai (Atelomycterus marmoratus), de hondshaai (Scyliorhinus canicula), de kathaai (Scyliorhinus stellaris) en nu ook de epaulethaai (Hemiscyllium ocellatum). De ZOO Antwerpen heeft al aan heel veel aquaria wereldwijd haaien bezorgd. Europese kweekprogramma's voor verschillende haaiensoorten zijn van levensbelang voor het behoud van een gezonde populatie in aquaria.

Retro-Hippo Verzameld door Wim Van Doeselaer

45 jaar geleden uit Hippocampus nr. 49

juni 1974

ciële politiek voerde, bleef haar doel nog steeds: promotie van de duiksport. Eind september 1978 legde PADI bij de griffie tot erkenning van merken en brevetten een embleem voor, waarvan zij beweerde enige eigenaar te zijn. Dit embleem bleek achteraf het CMAS-embleem te zijn. Dit werd voor het gerecht aangevochten door CMAS. Het proces duurde tot september 1979 en werd gewonnen door CMAS. Het was dan ook vanzelfsprekend dat men PADI uitsloot uit de Wereldfederatie.

waardoor de drang naar de diepte zal verdwijnen. • De nodige veiligheidsmaatregelen inbouwen zodat dieper duiken veiliger wordt.

15 jaar geleden uit Hippocampus nr. 199

juni 2004

geboren onder water Bendor De nieuwe Federale Monitors (nu 2*I) uit het Vlaamse landsgedeelte: Hugo Aerts (COWOL), Jacques De Kimpe (Temse Watersport), Gerard Dierckx (Amphora), Rik Leys (CVD), Eduard Peeters (CVD), Richard Plovier (Neptunus), Arthur Rival (CVD), José Vandekerckhove (MDK), Willy Vanhaelen (Poseidon), Dirk Van Mullem (BCOS), Jozef Van Vaerenbergh (Neptunus). En twee nieuwe Nationale Monitors (nu 3*I): Jean Sax (CAS-Temse Watersport), John Swinnen (Neptunus).

red de zee De vervuiling van de zeeën bereikt thans de drempel van de catastrofe. De mensen hebben lange tijd gemeend dat de zee, die onmetelijke zee, alles kon verwerken en dus wierp men er alle afval in. In zijn boek 'Leven en dood van de koralen' vertelt commandant Cousteau dat hij de atol Mar-Mar als een woestijn zonder enig leven weergevonden heeft, terwijl er enkele jaren voordien duizenden vissen en weekdieren een onderwaterparadijs vormden. P. Lancien

35 jaar geleden uit Hippocampus nr. 99

juni 1984

Het is weinig alledaags, op 19 oktober 1983 werd in het H. Serruysziekenhuis een meisje ter wereld gebracht onder water. Het gezin Dirk Reunbrouck-Nicole Wittevrongel, beiden lid van duikschool Barrcuda, hadden reeds een flinke zoon Kenny. Nu is zus Bo geboren als een visje. Voor de vader alleszins een enorme gebeurtenis en in zijn vele duikjaren het mooiste dat uit het water gekomen is.

25 jaar geleden uit Hippocampus nr. 149

juni 1994

integrale recreatievisie Deltawateren doe altijd een veiligheidstrap De laatste jaren heeft een toenemend aantal medische experts op duikgebied duikers geadviseerd een veiligheidstrap te maken op het einde van de duik, zelfs wanneer de tabellen of de computer dit niet vereisen. Een korte tijd op trapdiepte verblijven voor we aan de oppervlakte komen, beperkt de vorming van micro-belletjes in ons veneus bloed.

duikdiepte

PADI was aangesloten bij CMAS en hoewel de Amerikaanse organisatie een commer-

Een duiker die elders zijn brevet heeft behaald, kan lid worden van de Serviceclub. Hij profiteert dan van een voordelige collectieve verzekering en ontvangt vijfmaal per jaar de Hippocampus. Het servicelidmaatschap is bedoeld voor alle duikers. In veel gevallen zijn dit individuelen die geen behoefte hebben zich aan te sluiten bij een club. De financiële impuls die het servicelidmaatschap voor NELOS kan opleveren, zal grotendeels worden aangewend om de clubs verder te ondersteunen. Willy van der Plas Voorzitter NELOS

John Lippmann

PADI uitgesloten bij CMAS

Serviceclub NELOS

Doelstellingen bij het invoeren van de 'Dieptekwalificatie' en het 'Reglement Diep Duiken': • Vermijden dat pas gebrevetteerden onmiddellijk naar grote diepten duiken. • De duiker bewust maken van het feit dat dieper duiken wat meer inhoudt dan zich te laten zakken. • Een mentaliteitswijziging bekomen

De laatste 40 jaar heeft de duiksport in Zeeland een indrukwekkende groei doorgemaakt. De duiksport is één van de belangrijkste economische pijlers in het toerisme. Zoals de beroepsvissers hun recht op vissen benadrukken, eisen de gezamenlijke duikorganisaties het gelijkwaardig recht op om te duiken. De duikers erkennen het recht op veiligheid van de bewoners. Gezien de opwarming van de aarde voorziet men in de toekomst hogere waterstanden. Er kunnen nieuwe duikplaatsen bijkomen indien het getij terug hersteld wordt in het Veerse Meer en de Grevelingen. Door storting van hard substraat kan de fauna en flora in grote mate toenemen op duikplaatsen die thans weinig interessant zijn. Nico Habets & Wim Van Doeselaer BEFOS-FEBRAS-afgevaardigden Breed Overleg Deltawateren Hippocampus mei/juni 2019

Reportage

Duikmateriaal verzameld door Ivo Madder

Duikmateriaal

tijdens de duiksportbeurzen

Hippocampus bezocht de duiksportbeurzen in Parijs, Nederland en België. Er waren heel wat toffe producten te bewonderen. We kunnen ze niet allemaal voorstellen in deze editie. Nu een kleine greep uit het aanbod, volgende keer bespreken we nog enkele nieuwigheden.

MARES

De nieuwe luchtgeïntegreerde Mares 'Quad'-duikcomputer heet 'Quad Air'. Deze polscomputer ontvangt via een draadloze zender de resterende flesdruk en geeft deze weer op het grote display van 5,71 cm. De informatie over diepte, tijd en decompressie wordt in drie overzichtelijke rijen weergegeven. De transmitter die de flesdruk naar de computer stuurt is voorzien van een slimme led die van kleur verandert als de druk daalt. De buddy kan dus in een oogopslag zien hoe het met de gasvoorraad staat. De 'Quad Air' is te gebruiken in sportduikmodus met lucht of nitrox. Mengsels zijn instelbaar tussen 21 en 99 procent zuurstof. Deze computer ondersteunt het gebruik van 3 verschillende gassen tijdens een duik met een maximale ppO2 die instelbaar is tussen 1,2 en 1,6 bar. Als rekenmodel maakt hij gebruik van het RGBM Mares-Wienke algoritme. De batterij van de 'Quad Air' gaat 100 tot 150 duiken mee en kan men zelf vervangen. Maximale diepte: 150 meter. Richtprijs Mares 'Quad Air' + transmitter: 339,00 euro. Een losse transmitter kost 189,00 euro. De nieuwe 'Epic ADJ 82X', het topmodel bij de Mares ademautomaten, heeft

Hippocampus mei/juni 2019

een rijkdom aan uitzonderlijke functies. De unieke 1ste en 2de trappen zijn behandeld met een 'Physical Vapour Deposition' (PVD) voor een onovertroffen weerstand tegen krassen en corrosieslijtage. De '82X' is een ggebalanceerde membraan eerste trap die een ongeëvenaarde ademhaling garandeert en consistente prestaties op elke diepte, zelfs getest tot 400 m! Inclusief een draaibare kop met vijf lagedruk poorten (4 horizontale en 1 verticale). De voorgeoriënteerde hogedruk (HP) poorten staan schuin tegenover elkaar. Hierdoor kan de duiker een manometer en/of computerzender gebruiken. Bovendien kan de eerste trap worden gepositioneerd met de draaibare kop naar boven of naar beneden gericht, voor maximale keuzevrijheid. De '82X'-eerste trap is uitgerust met het Mares 'Auto Sealing Technology systeem' (AST), dat een uitstekende bescherming biedt tegen binnendringen van water of andere ongewenste onzuiverheden. De '82X' is verkrijgbaar in INT- en DIN-versie. Richtprijs: 599,00 euro.

Het halfdroge 7 mm duikpak 'Flexa Z-Therm' kan men gemakkelijk aan- en uittrekken zonder hulp dankzij de diagonale 'G-Lock' ritssluiting. Een extra neopreen binnenflap verhoogt het thermisch comfort en geeft extra bescherming van de huid. Dankzij het innovatief telescopisch systeem met tussenbeensluiting is er een uitgebreide maatvoering. Uitgevoerd met een compacte, rekbare op-

bergpocket op de rechterdij. Beschikbaar in een uitvoering voor mannen en vrouwen. Richtprijs: 450,00 euro.

Speciaal voor de vrijduikers heeft Mares de witkleurige (Marseillaise) 'Belt Elastic' op de markt gebracht, een 140 cm lange, 3 mm dikke rubberen (Marseillaise) loodgordel, voorzien van een zwarte nylon gesp met snelsluiting. Het mooi ontwerp zorgt voor een optimale zichtbaarheid. Richtprijs: 25,95 euro. www.mares.com

SCUBAPRO De lichte, comfortabele, robuuste 'Go'-reisvinnen van Scubapro, die per paar maar 1,2 kg wegen, waren tot voor kort enkel in het zwart verkrijgbaar. Nu zijn ze ook in het wit beschikbaar. Deze reisvinnen zijn zo compact dat ze in je handbagage passen. Je haakt de vinbladen in elkaar en haakt vervolgens de elastische hielband van de ene vin aan de hiel van de andere. Het resultaat is een compact pakketje. Met deze vinnen kan je krachtig zwemmen en ben je ook heel wendbaar. Het blad staat onder een hoek van 25 graden op de voetpocket, is relatief stug en dankzij ribben aan de onderzijde wordt het te ver doorbuigen van het blad voorkomen. De voetpocket is niet geschikt om er

met laarsjes (botjes) in te gaan. Wel met blote voeten of met een neopreen sok. De zachte, elastische hielband zit comfortabel op de blote hiel en de vin zit meteen goed. Dankzij de ruime lus aan de hielband kan je de vin gemakkelijk aan- en uittrekken. De 'Go'-reisvinnen zijn verkrijgbaar in drie maten (XS-S, M-L, XL). Richtpr ijs : 60,00 euro. Speciaal voor de ' G o'-v innen heeft Scubapro de dunne 'Go sock 3 mm' uitgebracht. Deze 3 mm sokken zijn voorzien van een dunne zool die bescherming en stabiliteit biedt wanneer je naar de waterkant wandelt. De sokken hebben een lage schacht zodat je ze gemakkelijke aan - en uittrekt. De 'Go Sock' is ook handig om rond te wandelen op een tropisch strand of in het zwembad. Verkrijgbaar van maat 36 tot 48. Richtprijs: 23,50 euro.

Opmerkelijk is de innovatieve luchtgeĂŻntegreerde 'Galileo HUD' duikcomputer. Deze technologisch geavanceerde computer heeft een 'heads-up display' (HUD) dat op een duikmasker wordt geplaatst. De 'Galileo HUD' is uitstekend afleesbaar en maakt het mogelijk om handsfree informatie te volgen. Hij werd ontwikkeld voor gevorderde en technische duikers. Enkele kenmerken: draadloze luchtintegratie, keuze uit 2 algoritmes, volledig geschikt voor trimix en nitrox, geavanceerde CCR-functionaliteit, 3D volledig kantelbaar kompas voor navigatie tijdens de duik, ingebouwde gps voor navigatie boven water, oplaadbare batterij, bluetooth en nog veel meer. Richtprijs: 1.300,00 euro. www.scubapro.com

Fisheye De nieuwe compacte videolamp van Fisheye, die tot 100 meter waterdicht is, is de 'FIX NEO Premium 4030 EFII'. Kenmerkend is zijn ultra grote lichthoek van 120 graden, 3.000 lumen, een kleurtemperatuur van 5.000 K en een flitsfunctie. Hij heeft een speciale 'Electronic Flash mode' waarmee de lamp kortstondig 4.000 lumen aan vermogen geeft. Dit dankzij een optionele optische kabel waarmee je de lamp verbindt met de camera of het onderwaterhuis. De flitser van de camera stuurt dan de flitsfunctie van de lamp aan: hij geeft dan een extra sterke lichtimpuls van maximaal 4.000 lumen. Hierdoor simuleert de lamp als het ware een onderwaterflitser. Dat is veel licht maar nog niet vergelijkbaar met wat een elektronenflitser afgeeft. De 120 graden ultra brede bundel is

een geweldige match voor groothoekvideo- en -fotografen. De NEOlamp belicht het onderwerp perfect met natuurgetrouwe kleuren door de zeer hoge kleurw e e r g av e - i n d e x (RA90). De lampkop met verwijderbare domelens geeft tevens de mogelijkheid om een snoot of filters te monteren. De helderheid van de lamp is traploos instelbaar of in stappen van 25%. Wanneer 3.000 lumen teveel is, dan is de lamp eenvoudig in te stellen op 100%, 75%, 50% of 25% vermogen door te drukken op de ronde knop. Met de twee andere knoppen is het mogelijk om de helderheid van de lamp traploos in te stellen op een vermogen tussen 1% en 100%. Het ingestelde vermogen en de brandtijd zijn duidelijk af te lezen op een LCD-scherm. Brandtijd:

max. 50 min. Tijdens het reizen is de lamp gemakkelijk te vergrendelen door de ronde knop en de linker of de rechterknop een aantal secondes vast te houden. De batterij kan op twee manieren worden geladen. Via de buitenkant door middel van een wetconnector. Dit heeft als voordeel dat de lamp niet open hoeft en hierdoor de kans op lekkage nihil is. Of de batterij kan geladen worden door hem uit de behuizing te halen. Hiervan is het voordeel dat er optioneel ook een tweede accu aangeschaft kan worden zodat, wanneer je toch niet de mogelijkheid hebt om de accu te laden toch de lamp bij de volgende duik kunt gebruiken. Laadtijd 3 uur. De 'Fisheye NEO Premium 4030 EFII LEDlamp' is uitgerust met een reductiesysteem wat er voor zorgt dat het vermogen automatisch wordt verlaagd zodra de lamp te warm wordt. Hierdoor is de lamp zowel boven als onderwater te gebruiken. Richtprijs: 629,00 euro. www.onderwaterhuis.nl

Hippocampus mei/juni 2019

Reportage

Duikmateriaal verzameld door Ivo Madder

Tusa WeeFine

Finclip Het Italiaanse bedrijf 'Finclip' bedacht een innovatieve manier om vinnen snel en veilig te kunnen aantrekken. Hierbij werd gekeken naar de manier waarop skischoenen op ski's worden geklikt. Dit principe hebben ze vertaald naar een eenvoudige bevestiging voor duikvinnen: je stapt in de vinpocket en duwt je hiel naar beneden. De clip trekt dan de hielband omhoog en je vin zit vast. 'Finclip' won met dit concept de 'Compasso d'Oro', een Italiaanse designprijs. 'Finclip' is ook een optimale oplossing voor het verwijderen van vinnen in het water. Eenmaal geopend, kan het hakstuk gemakkelijk worden vastgehouden en gebruikt om het zuigeffect tussen je voet en de binnenkant van de vin te overwinnen. 'Finclip' kan worden bevestigd aan de meest gangbare modellen verstelbare vinnen, ongeacht de maat. Transport/opbergen: duw aan het einde van een duik het hakstuk naar voren en nu kun je je vinnen terug in de tas stoppen zoals je altijd hebt gedaan. Richtprijs complete set: 69,00 euro. www.finclip.cloud/finclip-eng

Over de 'WeeFine Ring Light 1000' (209,00 euro), een onderwaterringlamp van 1000 lumen met 67 mm schroefdraad voor op de lenspoort van je onderwaterhuis en waterdicht tot 60 meter, brachten we in 2016 al info. Deze ringlamp is ideaal voor macrofotografie en voor video. Ik gebruik hem trouwens ook boven water om macrofoto's te maken van insecten. Er is ook de 'WeeFine Ring Light 3000'. Deze ringlamp heeft eveneens een 67 mm schroefdraad, maar produceert naast wit licht ook blauw en rood licht en heeft daarnaast een unieke flits functie! Perfect voor super macrofoto's en -video's. De maximale kracht van de lamp is 1800 lumen bij continu licht, gedurende ongeveer 45 minuten en 3000 lumen in de flits modus, goed voor 12 uur flitslicht. Belichtingshoek: 100 graden op het land / 90 onder water. Kleurtemperatuur: 5000 ~ 5500 Kelvin. Instelbaar: 100% / 75% / 50% / 25%. Bovendien is de 'WeeFine Ring Light 3000' waterdicht tot 100 meter. Richtprijs: 329,00 euro. www.weefine.com www.onderwaterhuis.nl

Tusa introduceert de nieuwe 'Paragon M2001SQB' duikbril. Dankzij het vernieuwde en versterkte 'Tri-Mix Frame' is dit masker robuuster dan al zijn voorgangers. De 'Freedom Technology Fit II' met ronde hoeken aan het gelaatstuk zorgt ervoor dat het masker goed past. Ik stond daar wat twijfelachtig tegenover, want ook andere merken hebben modellen die voorzieningen hebben voor een betere pasvorm en slechts weinige sluiten goed af op mijn gezicht. De Tusa 'Paragon' past perfect. In combinatie met de 'UV 420' beschermende factor (bescherming tegen HEV-licht, UV-A en UV-B) en 'anti-reflectie' op de 'Ultra Clear' glazen is het zicht rustiger en helderder tijdens je duik. Normaal duik ik met een duikbril met correctieglazen maar met dit model, zonder correctieglazen, had ik de indruk dat ik alles helder en scherp zag. De 3D-hoofdband is instelbaar in 5 posities, voor optimaal draagcomfort. De 'Paragon' duikbril is verkrijgbaar in zwart of wit (niet transparant), afgewerkt met blinkend inox en met keuze uit verschillende kleuraccenten (zoals klassiek zwart, zeeblauw, rood, oranje en flitsend geel) op het frame. Voor fotografen is een zwarte siliconenbril aan te raden boven een transparante, maar de speciale glazen, die een betere kleurweergave bieden onder water, geven boven water en in bepaalde lichtomstandigheden (bijv. TLlicht) een afwijkende kleur, wat mogelijk voor verwarring kan zorgen bij het beoordelen van de kleuren bij het herbekijken van de foto's. Vormt dit een probleem, dat kan je de 'Paragon' ook verkrijgen zonder de 'UV 420' coating. In dat geval zijn zelfs correctieglazen mogelijk. Richtprijs: 199,00 euro. www.tusa.com

Hippocampus mei/juni 2019

Hugyfot Voor de GoPro Hero 5, 6 en 7 heeft Hugyfot al een tijdje een onderwaterhuis: de 'Vision Hero'. Nu hebben ze nog een extra onderwaterhuis voor deze camerareeks: de 'Vision Xs'. De behuizing van de 'Vision Xs' is eveneens vervaardigd uit aluminium met anodisatie en Surlon Coating. Hierdoor is de behuizing corrosieresistent tegen zeewater. Beide modellen hebben in de behuizing twee oplaadbare batterijen voor een langere autonomie. De 'Vision Hero' kan tot 200 meter diepte gebruikt worden, heeft een 7 inch monitor en een autonomie van 5 uur. Met de 'Vision Xs' kan je 'maar' tot een diepte van 150 meter, de autonomie is 'slechts' 3 uur (wat zeker nog meer dan voldoende is) en heeft een 5 inch 'plug and play' monitor die je heel gemakkelijk in en uit de behuizing kan halen. Zodoende kan hij ook gebruikt worden buiten de behuizing, als monitor op je DSLR-camera of andere. Het spaart je de aankoop van een extra monitor uit. De 1920 x 1080 pixels 4K-monitor biedt een 80째 kijkhoek en professionele voorzieningen zoals 'histogram', 'focus assist', 'false colors', 'zebra', 'zoom', 'image flip' en vele andere. De batterijen zijn gemakkelijk op te laden

en alle laad accessoires worden bijgeleverd. Naast het unieke sluitsysteem met

om het geheel stabiel te houden onder water. De 'Vision Xs' is een hele compacte en lichte behuizing, ontworpen om te reizen, maar toch sterk en voorzien van heel wat functionaliteit. Verkoopprijs van de 'Vision Xs': 1.100,00 euro (monitor, batterijen en laadaccessoires inbegrepen). Zijn grotere broer, de 'Vision Hero', kost 1.675,00 euro. Opties voor de 'Vision Xs': macrolens met M67 adapter, variabele rood filter met M67 adapter, HugyFloat drijfarmen voor extra stabiliteit, Hugyfot Arius video lampen en een Hugyfot draagtas.

dubbele O-ring dichting is de 'Vision Xs' ook voorzien van een vacu체m lekdetectiesysteem op de behuizing, deze stel je op scherp door met de meegeleverde pomp een hoeveelheid lucht uit de behuizing te zuigen. Na het verschijnen van de groene led is er in de behuizing een veilig vacu체mniveau aanwezig. Om het vacu체m lekdetectiesysteem weer te ontgrendelen draai je een speciaal ontworpen ventiel open zodat er weer lucht in de behuizing komt en je ze kan openen. Onderaan de behuizing vind je een 'videowing' die diverse montagemogelijkheden biedt. Dank zij de twee stevige handvatten is het heel gemakkelijk

www.hugyfot.com

omdat je geen lucht naar je bril moet blazen om deze te klaren. Door de bijhorende neusklem kan je je oren handenvrij klaren. Davide Carrera, winnaar van de 'Sail Sabang 2017 freediving competitie' test deze zwembril tot een diepte van 90 meter! De 'Hektometer' is verkrijgbaar in zwarte of witte uitvoering. Kostprijs: 180,00 euro.

www.facebook.com/hektometerTM/ www.hektometer.com

Hektometer freediving goggles Met de 'Hektometer freediving goggles' (Hektometer vrijduikzwembril) kan je tijdens een vrijduik naar de bodem duiken zonder je duikbril te moeten klaren. Dit is mogelijk dankzij het gepatenteerde

zelf-equlibrerend membraansysteem. Het klaren van je bril gaat dus automatisch. Dankzij deze zwembril blijven je ogen droog, behoud je perfect zicht en spaar je veel lucht uit Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Algemene Vergadering van

het College der 3*Instructeurs Op zaterdag 16 maart 2019 kwamen de 3*Instructeurs samen in het Duikershuis te Mechelen voor de eerste Collegevergadering van 2019; dit is de traditionele vergadering voor de aanvang van het duikseizoen en voor de Algemene Vergadering in Geel.

Mark Sebrechts 15 jaar 3*Instructeur.

Ronny Margodt 35 jaar 3*Instructeur.

it was de eerste Collegevergadering voor 2019, maar zeker niet de eerste keer dat we elkaar zagen, want intussen hadden we reeds het examen theorie 3*Instructeur en de herkansing achter de rug, alsook de talrijke sessies voor 1*Instructeur die overal te lande plaatsvonden. Dit was wel het moment bij uitstek om de geïntroduceerde wijzigingen even te bespreken, alsook de manier waarop ze werden doorgevoerd. De grote wijzigingen zijn: • afschaffing van delegaties;

Hippocampus mei/juni 2019

•

NELOS-Infomap enkel nog digitaal (wordt niet meer gedrukt); • inschalingsprotocol & schrappen van 'standaard examen'; • formulieren voor duikinitiaties (zwembad en open water; jeugd en volwassen duikers); • DIVES; • EUF-audit; • regionale bijscholingen; • wijzigingen duikdieptes jeugdduikers. Al deze wijzigingen werden ook opnieuw tijdig en uitgebreid gecommuniceerd via

NELOS-Info's, via Ronde Tafel-vergaderingen, via de bijscholingen over de NELOS-Infomap 2019 en via dit bondsblad. Hierdoor zijn deze wijzigingen reeds goed ingeburgerd; enkel de clubs waar NELOS-info's niet worden doorgestuurd blijven een aandachtspunt, maar een elektronische nieuwsbrief van het Duikonderricht naar de instructeurs moet dit euvel verhelpen. Je kan de NELOS-info's ook steeds downloaden in het documentencentrum (www. nelos.be/documentencentrum).

Foto's (3): Ivo Madder.

Jubilarissen 2019 die aanwezig waren tijdens het College der 3*Instructeur. Vlnr: Bruno Bossier, Mark Sebrechts, Tony Devolder, Ronny De Meersman, Ronny Margodt, François Desmet.

Staande ovatie van het Bureau Duikonderricht voor François Desmet.

Scan de QR-code voor meer foto's:

François Desmet is de laatste overlevende van de lichting 1969.

•

Foto's (2): Ivo Madder.

•

jubilarissen Traditioneel mochten de 3*Instructeurs die minstens 10 jaar als 3*I actief zijn in het Duikonderricht een medaille in ontvangst nemen. Dit jaar telden we maar liefst elf jubilarissen, hierbij uiteraard alle respect voor François Desmet die reeds 50 jaar 3*I is. • 10 jaar 3*I (sinds 2009): • Bruno Bossier • 15 jaar 3*I (sinds 2004): • Mark Sebrechts

•

• • • •

20 jaar 3*I (sinds 1999): • Ginette De Smedt • Dirk Deraedt • Herwig Van Cotthem 25 jaar 3*I (sinds 1994): • Tony Devolder 30 jaar 3*I (sinds 1989): • Ronny De Meersman 35 jaar 3*I (sinds 1984): • Ronny Margodt 40 jaar 3*I (sinds 1979): • René Janssens

45 jaar 3*I (sinds 1974): • John Swinnen 50 jaar 3*I (sinds 1969): • François Desmet

Uiteraard kwam de klassieke agenda ook aan bod: de verslagen van de Verantwoordelijke der Brevetten (examens en homologaties), het Veiligheidscomité (ongevallen en statistieken), de Ereraad (behandelde zaken), het Brevettencomité (EUF, wijzigingen, …), de Sectie EDIT (publicaties, presentaties, …), de Subcommissie Jeugdduiken (organisaties, evenementen, werking), de Sectie Duiktechnieken (organisaties, evenementen, werking) en Sport Vlaanderen passeerden de revue. Traditioneel werd ook een blik geworpen op de toekomst en de uitdagingen binnen de duiksport. En 'last but not least' werden de drijvende krachten achter DIVES (Lutgart Stals, Ivo Hubert en Herwig Van Cotthem) bedankt voor hun blijvende inzet om dit te laten functioneren zoals we het nu kennen. Maar ook Monique Demoustier, John Remue en Guy Bosmans werden bedankt voor het jarenlang consequent en plichtsbewust controleren van de IDEAL-kaarten; dit behoort nu immers tot het verleden. Na deze besprekingen dronken de 3*I's het glas der vriendschap en werd er geklonken op NELOS.  SVEN VANDEKERCKHOVE

Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws

Foto: Chrisje Demuynck.

Geneeskundige Commissie

Symposium Duikveiligheid 2019 deprimerend en/of oogopener?

Dr. Catherine De Maeyer, voorzitter van de Geneeskundige Commissie NELOS, opende het symposium.

m kwart na acht 's morgens stapte ik het Congrescentrum Ter Elst binnen. De koffiegeur kwam me meteen tegemoet, terwijl ik vlotjes met een naamsticker gelabeld werd. Keuze maken uit koffiekoekjes viel me zwaar, want bloemsuiker en donkere kledij gaan in mijn geval niet samen. Gezichtsherkenning maakte dat er veel gegroet en geknuffeld werd; een aangename start van de dag.

blijven bewegen Dr. Catherine De Maeyer, voorzitter van de Geneeskundige Commissie NELOS, gevolgd door Dr. Herman Van Bogaert haalden even het topic over decompressieongevallen aan en hadden daarbij tegensprekende cijfers, maar de boodschap bleef wel dezelfde: het merendeel van de duikers zal tegen 2040 de leeftijd van 50 jaar overschrijden of zal die al overschreden hebben. Dit is de leeftijdscategorie waarbij hart- en vaatziekten en ook

Hippocampus mei/juni 2019

Ook dit jaar lokte het gevarieerd programma een kleine 300 geĂŻnteresseerden naar Edegem, waaronder ook redactielid Chrisje Demuynck, die de dag met argusogen bekeek. Ze vroeg zich af of het prijzenplaatje al dan niet te hoog was en het sprekersjargon te complex? Lees hieronder haar bevindingen.

immersie longoedeem meer voorkomen. Beiden sturen ons dus allemaal terug naar het zwembad voor de wekelijkse trainingen, omdat dit de veroudering afremt, het een positieve invloed heeft op de bloeddruk en goed is voor het behouden van de conditie. Regelmatig duiken zou ook een beschermend effect hebben, maar door oogveroudering zal de duiker al sneller een vis missen. Gehoorachteruitgang zal er dan weer voor zorgen dat er delen van de briefing gemist worden, om nog maar te zwijgen over het evenwicht dat wat moeilijker te houden is. Als we veilig willen blijven duiken, kunnen we beter toegeven dat we wat ouder worden en dat de verantwoordelijkheid van medische keuring en advies niet alleen bij de arts mag gelegd worden, maar evenzeer bij onszelf. Blijven bewegen is cruciaal om de leeftijdsgebonden veranderingen, zowel op het vlak van hart en bloedvaten als in het ademhalingsstelsel, in het lichaam het

hoofd te bieden, zeker met het oog op veilig blijven duiken.

oefenen op opstijging Paddy Reijnders van DOSA (Duik Ongevallen Statistiek en Analyse) vertelde ons dat Belgen al zeer goed duikongevallen registreren. Hij ontleedt die ongevallen en incidenten om de veiligheid van duikers te verhogen en het aantal ongevallen en incidenten te verlagen. Hij maakt zich wel zorgen om het feit dat veel ongelukken gebeuren doordat duikers niet op trimvest kunnen stijgen zonder hun vinnen te gebruiken of enige inspanning te leveren. Hij vindt het te overwegen om het stijgen zonder vinnen te oefenen terwijl de veiligheid gegarandeerd is.

duikgeneeskunde evolueert Prof. Costantino Balestra is fysioloog en besteedde de laatste 20 jaar aan onderzoek binnen de decompressiefysiologie. De Italiaan bracht zijn presentatie zeer luchtig. Hij gaf aan dat:

Adrian825 | Dreamstime.com.

Foto: Kevin Van Battel.

Foto: Nejron

Rudi Baert gaf uitleg over de werking van de hersenen.

Gecontroleerd stijgen op trimvest zonder de vinnen te gebruiken, blijkt niet zo eenvoudig te zijn.

DD duiken met nitrox je geest meer helder houdt; DD je epigenetica kan aangepast worden; DD omgevingsfactoren geen juiste benaming zijn, maar wel stressfactoren; DD cutis marmorata verkeerdelijk 'skinbends' of 'huidbends' wordt genoemd. Dit duikongeval wordt niet veroorzaakt door stikstofbellen in de huid, maar wel door stikstofbellen in de hersenstam. Hij toonde dit ondermeer aan door onderzoek op varkens; DD bij vrijduikers ook stikstofbellen gevonden zijn (na 4 duiken op 40 m); DD sauna, gevolgd door een massage en chocola eten vóór de duik niet bepaald resulteerde in minder bellen, maar inspanningen op een trilplaat vóór de duik duidelijk een positief verschil gaf; DD hydratatie belangrijk is. Begin 's morgens met het drinken van een glas water en doe dit de hele dag door, telkens om de 20 minuten. DD duikgeneeskunde snel evolueert en dat veel van de huidige inzichten i.v.m.

decompressieongevallen en stikstofeffecten in de toekomst zullen bijgesteld worden.

oortjes van jeugdduikers Dr. Paul Vander Eecken gaf aan dat oorproblemen bij jonge duikers zich vooral situeren in de Ring van Waldeyer, die je kan vinden vanaf het achterste van de tong naar de poliepen en amandelen toe. Hij raadde aan om niet te snel over te gaan tot het plaatsen van buisjes bij regelmatige oorproblemen.

maturiteit Rudi Baert, 3*Instructeur, sprak over 'veiligheidscultuur'. Hij legde ons uit hoe het brein werkt en het niet of anders werkt wanneer er zich iets ongewoon tijdens de duik (of op andere ogenblikken) voordoet. Daarom is het belangrijk dat je weet wat je kan en nog belangrijker dat je weet wat je niet kan. De menselijke factor is de meest onbetrouwbare factor bij het duikongeval. Duik met maturiteit!

Je lichaam extra hydrateren (hyperhydratie) vóór de duik vermindert drastisch het aantal circulerende stikstofbelletjes.

Ring van Waldeyer Neusamandel of adenoïd Oortrompet-amandel of tonsilla tubaria

Keelamandelen of tonsillae palaltinae

Tongamandelen of tonsillae linguales

keuren van flessen en kranen Ronny Desmet vertelde ons dat de meeste keuringsbedrijven de verantwoordelijkheid bij de keuring van flessen bij de klant Hippocampus mei/juni 2019

Blijf bewegen op oudere leeftijd als je veilig wil blijven duiken.

Bondsnieuws

Foto: Monkey Business Images. Foto: Thanagon Srichanchom.

Foto: Chrisje Demuynck.

Geneeskundige Commissie

Grote foto: Ronny Desmet bracht de fouten tijdens het keuren van duikflessen in beeld. Foto rechtsonder: Ook aan de waterkant kan een AED (Automatische Externe Defibrillator) nuttig zijn.

leggen. Een goed keuringsbedrijf zal: DD bepalen wat en hoe er gekeurd moet worden; DD eveneens de kraan keuren; DD geen olie gebruiken.

voorkomende fout bij het gebruik van AED is dat je stopt met hartmassage, terwijl het apparaat nagaat of er een shock moet gegeven worden.

De belangrijkste keuring is de optische keuring. Verder gebeuren veel ongelukken door verkeerde kranen te plaatsen op de duikflessen met de nodige risico’s van dien. Flessen worden gekeurd met medicinale olie zonder onderzoek te doen naar de invloed van de olie die in de longen terechtkomt en dan nog in hyperbare omstandigheden.

De locatie leende zich echt goed voor dit event. Tijdens de pauzes werden we goed en snel voorzien van drank en spijzen. Zo verliep de dag zeer vlot. Daarnaast hielden de sprekers rekening met hun publiek. Alles werd zeer begrijpelijk uitgelegd. Het was zijn prijs waard. Ook volgend jaar volgt er een symposium, maar spijtig genoeg ligt de datum daarvan nog niet vast. We houden je op de hoogte! 

AED aan de waterkant Prof. Koen Monsieurs vindt een AED (Automatische Externe Defibrillator) aan de waterkant en zelfs op een boot nuttig, maar weinig toestellen kunnen tegen (veel) water. Je moet niet bang zijn om een AED te gebruiken in 'waterige' omstandigheden, zoals in het zwembad. De meest

Hippocampus mei/juni 2019

de conclusie

CHRISJE DEMUYNCK

De presentaties van Prof. Balestra en Prof. Monsieurs zullen niet downloadbaar zijn. De andere presentaties zijn beschikbaar op volgende website: www.duikveilig.be.

Wat is epigenetica? Epigenetica is het vakgebied binnen de genetica dat de invloed bestudeert van de omkeerbare erfelijke veranderingen van DNA. Het bestudeert ook de processen die de ontplooiende ontwikkeling van een organisme beïnvloeden. Prof. Costantino Balestra heeft proeven gedaan op ratten. De eerste generatie ratten kreeg een decompressieongeval, waarbij vele ratten het niet overleefden. Uit de overlevenden kwam een volgende generatie voort die hetzelfde lot onderging en waarbij opgemerkt werd dat er iets meer ratten overleefden. Bij een zevende generatie overleefde 90%. Met deze test heeft hij bij de ratten de ontplooiende ontwikkeling van de volgende generatie beïnvloed.

Bondsnieuws

Subcommissie Jeugdduiken

Aanpassing duikdieptes Foto: Ivo Madder.

voor jeugdduikers

De maximum duikdieptes voor jeugdduiker werden aangepast en dit zorgt tevens voor een betere voorbereiding op het brevet 1*Duiker.

a 20 jaar jeugdduiken binnen NELOS en de evolutie van het jeugdduiken werd de vraag gesteld om de maximum duikdieptes voor onze jeugdduikers vanaf 8 tot en met 14 jaar te herbekijken en eventueel aan te passen aan de nieuwe realiteit. Daarbij werd ook in overweging genomen dat dit een betere doorstroming van onze jeugdduikers naar naar volwassen duiken bevordert, namelijk het behalen van het brevet 1*Duiker via inschaling.

In de ons omringende landen en commerciĂŤle organisaties werd al een aanpassing doorgevoerd.

Zie hieronder de tabel met nieuwe maximum duikdieptes voor jeugdduikers, die nu geldig is. ď&#x20AC;ź

Na grondige analyse binnen de Subcommissie Jeugdduiken werd een voorstel gedaan aan het Bureau Duikonderricht en aan het College der 3*Instructeurs. Ondertussen werd ook binnen onze zusterliga LIFRAS een gelijkaardige aanpassing goedgekeurd. Zie ook de NELOS-info nr. 354 (die downloadbaar is van de NELOSwebsite).

FRANKLIN FORREZ, VOORZITTER SUBCOMMISSIE JEUGDDUIKEN

Leeftijd jeugdduiker

Opleidingsduiken

Bronzen Dolfijn

Zilveren Dolfijn

Gouden Dolfijn

Jonger dan 10 jaar

max. 3 m

max. 5 m

max. 7 m

10 - 12 jaar

max. 5 m

max. 7 m

max. 10 m

Ouder dan 12 jaar

max. 5 m

max. 7 m

max. 10 m

max. 15 m

Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws

Zwembaddemonstraties

'AIF-Initiator' ... bij JAWS in Sint-Truiden

Voor de eerste keer organiseert NELOS in samenwerking met de Vlaamse Trainersschool (VTS) de opleiding Assistent-Instructeur Vrijduiken (AIF)-Initiator. Op maandag 1 april 2019 werd Module 2 van deze opleiding, de 'zwembaddemonstraties', een belangrijke mijlpaal voor de kandidaten en een 'première' voor de groeiende vrijduikgemeenschap.

aar wij bij het examen theorie 3*FD meer dan 90% behaald hadden, waren we vrijgesteld van het gedeelte theorie bij Module 2. Dus enkel een examen in het zwembad was nodig. Eén april is een dankbare datum om een zwembadexamen te organiseren. Zo kondigde de jury aan dat, omwille van herstellingswerken aan het klein bad, de deelnemers aan het examen de 'static' proeven af moesten leggen in de wildwaterrivier of zelfs in de jacuzzi's. Niet iedereen had meteen door dat het om een aprilvis ging, wat voor de nodige hilariteit zorgde… De concentratie keerde echter snel terug, want de voorziene 90 minuten waren net genoeg om alle proeven af te leggen. Eén 3*FD en twee 4*FD zijn kandidaat AIF-Initiator en fungeerden tegelijkertijd als 'proefkonijn' voor de nieuwe 'zwembaddemonstraties'. Vermits twee van de

Hippocampus mei/juni 2019

drie deelnemers lid zijn van het kersverse 'JAWS Freediving' in Sint-Truiden (http:// users.telenet.be/freediving), werd het examen logischerwijze ook daar georga-

Instructeurs die een 'samba' simuleren, geef je een paar meppen.

niseerd. Voor de gelegenheid was de jury talrijk aanwezig, met niet minder dan vijf vrijduikinstructeurs onder leiding van Walter Mellaerts, 3*FDI.

Foto's (2): Laurent Schmitz.

Een slachtoffer naar de kant slepen.

Sportcommissie

Foto's (3): Laurent Schmitz.

Beademen tijdens het slepen is niet evident.

samba De eerste proef is een ideale opwarming, maar daarom niet minder belangrijk. Achteraf werd duidelijk dat de meeste punten verloren gingen tijdens de 'gemakkelijke' proeven. Een jurylid simuleert een 'Loss of Motoric Control' (LMC) â&#x20AC;&#x201C; beter bekend als 'samba' â&#x20AC;&#x201C; tijdens een statische apneu. De kandidaten moeten reageren door het protocol perfect toe te passen.

statische apneu Voor de tweede proef moeten de kandidaten een statische apneu van drie mi-

Tijdens de statische apneu wordt zo weinig mogelijk energie verspild.

nuten demonstreren. We kunnen allemaal langer onze adem inhouden, maar je concentreren tijdens een examen is niet vanzelfsprekend. Deze proef was dus niet te onderschatten. Na een verkorte CO2-tabel (een techniek om leren om te gaan met hoge CO2-waarden), bij wijze van voorbereiding, was het de bedoeling om na 4 minuten recuperatie te starten. Door omstandigheden werden dat echter meer dan 7 minuten, waardoor het effect van de CO2-tabel grotendeels verloren ging. Ook de organisatie van de 'timekeeping' bleek niet optimaal. Als kandidaat kon je

bijvoorbeeld het aftellen amper horen. Dit leidde tot onzekerheid en afleiding tijdens de duik, met een negatieve invloed op de prestaties. We moesten ons dus serieus focussen om de drie minuten te halen. Pittig!

dynamische apneu De volgende proef is een dynamische apneu (DYN) van 60 meter. De afstand vormt in principe geen probleem voor ons en maar goed ook, want ook tijdens deze proef verliep niet alles even vlot. Door een misverstand had een jurylid besloten om de 60-meterlijn te 'markeren' door een lood-

Oppervlakteprotocol: herstelademhaling en OK-teken binnen de 30 seconden.

Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws

Bij een 'black-out' onder water moet de redder snel ingrijpen.

Vrijduiken is fun!

gordel op de bodem te leggen, over elk van de drie banen. Tijdens de voorbereiding vroeg ik mijn echtgenote (en coach) om mijn loodgordel door te geven, maar die was nergens te bespeuren. Vreemd, ik had mijn materiaal nochtans tweemaal gecontroleerd! Met nog maar één minuut te gaan, besloot ik om dan toch zonder loodgordel te vertrekken. Om zeker onder water te blijven, moest ik in een hoek zwemmen, letterlijk met mijn neus tegen de bodem. Vrijduikers kijken niet naar voren als ze duiken, ze houden hun kin op de borst. Zo zag ik de tegels tegen een mooi tempo van 1 m/sec. voorbijkomen toen ik plotseling tegen mijn eigen vermiste loodgordel botste! Dat was even schrikken, maar ik zette mijn masker terug recht en zwom gewoon verder, zonder bijkomende aprilvissen tegen te komen… We waren alle drie voor deze proef geslaagd, mijn loodgordel was terecht en we konden met een gerust gemoed met de volgende demonstratie starten.

drenkeling De redding is een klassieker. Een jurylid simuleert een 'black-out' tijdens een dynamische apneu. De kandidaat voert het protocol uit en sleept het slachtoffer naar de kant. Tijdens het slepen moet de kandidaat het slachtoffer regelmatig beademen. Die handeling is moeilijk te simuleren in een zwembad. Omdat zowel slachtoffer als redder een loodgordel en een dun pak dragen, is hun drijfvermogen beperkt. De beademing uitvoeren zonder van het jurylid een levensechte drenkeling te maken, is

Foto's (2): Laurent Schmitz.

Sportcommissie

Hippocampus mei/juni 2019

dus niet evident.

eendenduiken Na deze inspanning leek de laatste proef een formaliteit. De kandidaten voeren drie eendenduiken aan de boei uit: voorwaarts, zijwaarts en achterwaarts. Een peulschil, zou je denken, maar bij deze proef moet het iedere keer perfect zijn. Hier gingen kostbare punten verloren. Uiteindelijk behaalde elk van ons meer dan 70%, waardoor iedereen geslaagd was. Niet alleen staan Klaas Roggen, Johan Vandersmissen en ikzelf dichter bij het brevet AIF-Initiator, deze eerste editie heeft ook de protocollen van de proeven gevalideerd. De soms grappige haperingen

waren leerrijk voor de organisatie, waardoor de Spor tcommissie nu beter gewapend is om meer nieuwe AIF's-Initiators op te leiden. Er is nog veel talent onder de vrijduikers en NELOS kan zeker meer kader gebruiken. Met dank aan de juryleden en aan het bestuur van JAWS voor de organisatie van deze eerste 'Module 2: zwembaddemonstraties'.  LAURENT SCHMITZ (KANDIDAAT AIF)

AIF-Initiator worden? Het brevet AIF-Initiator past in het kader van de VTS-opleidingen. Je bent minstens 18 jaar en je bent 3*FD of 4*FD, dan kan je inschrijven voor deze opleiding. Je volgt een lessen- en proevenpakket van vier modules, met nadruk op didactiek. Module 1 (algemene gedeelte didactiek) leert je les geven. Tijdens deze heb je ook nog de gelegenheid om de cursus 'Veilig sporten – curatief luik' te volgen, als je geen brevet Duiker-Hulpverlener of Duiker-Redder bezit. Module 2 is het sporttechnische gedeelte. Bij Module 3 krijg je de specifieke didactiek voor het vrijduiken voorgeschoteld en pas je die toe op je 'klasgenoten'. Module 4 verloopt onder de vorm van een stage waarin je geëvalueerd wordt op je lesgeverscapaciteiten theorie, zwembad en openwater. Het hele traject duurt ongeveer een jaar. Als AIF-Initiator krijg je heel wat bevoegdheden in de opleiding van vrijduikers. Dit brevet is ook een belangrijke stap in het traject naar 1*Instructeur Vrijduiken.

Europlongée Boulouris

Alles inbegrepen van maandag tot vrijdag: 5 nachten, volpension

Teambuilding? GET WET maritiem

www.getwet.nl Raadpleeg de data van de trainingen op:

10 duiken aan € 539 per persoon.

Diep duiken: 6 duiken aan € 336 per persoon. (vullen met zuurstof mogelijk) 6 personen minimum

www.europlongee.fr FAX: 04 94 19 03 26 GSM: 06 09 18 53 74 • contact@europlongee.fr

Kwaliteit in maritieme praktijktrainingen en wrakduiken

ENKELE VAN ONZE PARTNERS: SCUBAPRO SUB GEAR

BARE SUUNTO UWATEC SHEARWATER METALSUB BIGBLUE RIFF GREEN FORCE BRIGHT WEIGHT MARES SEAC PROCEAN DIVESYSTEM UK SCUBAPRO-TESTDAGEN: DICAPAC 29/06 & 30/06 2019 - Zilvermeer Mol SEALIFE DUIKCOMPUTERS DUIKLAMPEN ADEMAUTOMATEN DROOGPAKKEN JACKETS, …

showroom Hofeinde 21, 2350 Vosselaar, België Tel: +32(0)14 61 12 60 E-mail: Hcv.Bvba@Pandora.Be www.duikmateriaal.be

Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws

De nieuwe 1*Instructeurs van 2019.

De Algemene Vergadering van de NELOS-instructeurs &

de Academische Zitting De Algemene Vergadering van de Commissie Duikonderricht is de jaarvergadering voor en door NELOS-Instructeurs. Dit is tevens een hoogdag voor de duiksport. Als actieve NELOS-Instructeur is dit dus de afspraak die jaarlijks in je agenda moet staan! En uiteraard telt je aanwezigheid als instructeur ook mee als bijscholing voor het instructeurskader. 78

Hippocampus mei/juni 2019

eze Algemene Vergadering vindt traditioneel plaats samen met de Academische Zitting voor de nieuwe 1*Instructeurs, dit jaar op 24 maart 2019 in de stadszaal 'De Waai' te Geel. De zaal zat opnieuw vol instructeurs, die geboeid de laatste ontwikkelingen binnen alle gelederen van de NELOS Commissie Duikonderricht aanhoorden. Hoewel op hetzelfde moment de Algemene Vergadering van LIFRAS plaatsvond, was Philippe Pittier, Technisch Directeur van LIFRAS, ook aanwezig; dit onderstreept het belang van de samenwerking tussen beide liga's die samen BEFOS vormen.

De vergadering werd voorgezeten door de voorzitter van de Commissie Duikonderricht, Sven Vandekerckhove. Hij belichtte de recente wijzigingen binnen het duikonderricht, zette de geslaagden van de Zeestage 2018 in de 'picture', gaf een blik op de nabije toekomst en de aandachtspunten en uitdagingen voor de verre toekomst. Waar de jaarwisseling 2017-2018 werd beheerst door inhoudelijke wijzigingen in het Duikonderricht stond die van 2018-2019 in het teken van de invoering van DIVES en wijzigingen komende uit de hercertifice-

Foto: Ivo Madder.

Commissie Duikonderricht

Sven Vandekerckhove tijdens zijn speech over de deontologie van een NELOS-Instructeur.

Kim De Leeuw tijdens het ondertekenen van de deontologische code van NELOS.

De Algemene Vergadering eindigde rond 16.00 uur. Dat was het tijdstip waarop het glas der vriendschap kon worden gedronken en de netwerking met de collega's kon beginnen.

proclamatie De Academische Zitting ging van start met de speech over de ethiek van de Instructeur en hierna werden de 18 nieuwe 1*Instructeurs één voor één naar voor geroepen om

hun titel en CMAS-kaartje in ontvangst te nemen, maar dit niet zonder eerst de deontologische code van NELOS te ondertekenen. Tijdens deze proclamatie kregen twee Begeleiders Jeugdduiken, door het behalen van de titel van 1*Instructeur, onmiddellijk hun titel van Jeugdduikinstructeur, namelijk: Gunter Boeye en Adriaan De Pooter.

Foto's (7): Ivo Madder.

Net zoals alle andere nieuwe 1*Instructeurs krijgt Dieter Denenbourg zijn CMAS-kaartje van 1*Instructeur.

De cateringploeg van Yellow Diving School.

ring van onze ISO-certificaten. Hoewel er al heel wat toelichting werd gegeven tijdens de regionale Ronde Tafel-vergaderingen, de regionale bijscholingen over DIVES en de regionale bijscholingen over de NELOS-Infomap 2019, was het toch wachten op de Algemene Vergadering van de Commissie Duikonderricht om een goed zicht te krijgen op de stand van zaken betref fende de aanpa ssingen bij het NELOS-Duikonderricht.

Verse oesters voor de receptie.

Griet Vangheluwe neemt haar instructeursstempel in ontvangst.

Een schitterende receptie, traditioneel verzorgd door Yellow Diving School, rondde het feest helemaal af! 

SVEN VANDEKERCKHOVE, VOORZITTER BUREAU DUIKONDERRICHT

De 18 nieuwe 1*Instructeurs van 2019 Gunter Boeye (Lagoondivers), Wim Bollein (Sepia), Michael Brenders (Lagoondivers), Pascal Casier (KGCS Manta), Kim De Leeuw ('t Zeepaardje), Dieter Denenbourg (Lagoondivers), Adriaan De Pooter (Poseidon), Nic De Priester (Gentse Dolfijnen), Annelien Goossens (Samantha), Thomas Govaerts (Breevenduikers), Suzy Heyns (Fire Divers Zandhoven), Walter Huylebroeck (Aqua Diving Team), Sylwia Mikolajczyk (Samantha), Nicolas Moerman (KGCS Manta), Steve Rodts (Barracuda), Hans Sterkendries (Aquarius), Sylviane Thibaut (Nemo's Diving), Griet Vangheluwe (Nemo).

Op zoek naar al de andere foto's van de Academische Zitting? Ga dan naar: www.flickr.com/photos/nelos-vzw/albums.

Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws

Foto: Ruigsantos - shutterstock.

Geneeskundige commissie

Hartproblemen en duiken - over en uit? Tijdens het duiken wordt ons lichaam, en dus ook ons hart- en bloedvatenstelsel, blootgesteld aan uitdagende omstandigheden. De verhoogde omgevingsdruk, de lagere omgevingstemperatuur en de effecten van (inerte) gassen zorgen voor extra belasting waarop het lichaam gepast moet reageren.

ctiviteiten onder water kosten het lichaam meer energie en moeite ten opzichte van eenzelfde inspanning aan land. Dit geldt niet enkel voor professionele duikers, maar ook voor recreatieve duikers. Het hart, de centrale pomp, neemt een cruciale plaats in in het lichaam en zijn fysiologie. Een correcte werking van het hart, met voldoende reserve om op deze uitdagende omstandigheden te kunnen reageren, is dan ook noodzakelijk. Bij elke aandoening van het hart, of het nu om een aangeboren of een verworven probleem gaat, moet de duiker zich dan ook de vraag stellen of veilig duiken voor zichzelf ĂŠn zijn buddy gegarandeerd blijft. Veroudering is een van de factoren die hartaandoeningen mee in de hand werken. Met het ouder worden van de (duikende)

Hippocampus mei/juni 2019

populatie komen vragen over hartproblemen bij duikers meer en meer voor.

driedelige reeks In deze driedelige reeks wordt een overzicht gegeven van verschillende hartaandoeningen, hun behandeling en de aandachtspunten voor duikers met ĂŠĂŠn of meerdere van deze hartproblemen. Overleg met een duikarts met kennis van zaken is bij en na een hartprobleem aangewezen. In de verschillende delen van de reeks worden vernauwingen van de kransslagaders (de belangrijkste oorzaak van overlijden bij personen ouder dan 35 jaar), hoge bloeddruk, ritmestoornissen, hartklepproblemen en tenslotte aangeboren hartafwijkingen besproken.

Deel 1: Ischemisch hartlijden of hartproblemen ten gevolge van vernauwingen in de kransslagaders. De volgende adviezen en richtlijnen gelden enkel voor recreatief duiken (de professionele duikrichtlijnen zijn strenger) en zijn gebaseerd op Britse, Franse en Amerikaanse studies en richtlijnen.

het hart tijdens hyperbare omstandigheden Tijdens het duiken wordt ons hart door de omgevingsfactoren extra belast. Door ondermeer de bloedshift verhoogt de 'preload' (het bloed dat in de linkervoorkamer toekomt) en zal de druk in de longvaten en het hart oplopen. Het hart moet harder werken. Door de duikreflex zal de hartslag (tijdelijk) dalen van zodra het gelaat ondergedompeld wordt. Een gezond, goed werkend hart kan dit goed opvangen, maar bij onderliggend hartlijden, bijv. zuurstoftekort, kan het hierin tekort schieten. Als het hart hier niet in slaagt, wordt

De twee kransslagaders zijn de Linker Coronair Arterie en de Rechter Coronair Arterie, meestal afgekort tot LCA en RCA. Maar in feite zijn er drie hoofdtakken, want de hoofdstam (LCA) van de linkerkransslagader splitst zich al snel in tweeën. De twee takken heten de LAD, een afkorting van Left Anterior Descending (linker voorste dalende) kransslagader, die aan de voorkant van het hart naar beneden loopt, en de rechter kransslagader RCx (afkorting van Circumflex), die een omcirkelende beweging naar achteren maakt. In feite zijn er dus drie hoofdtakken: de RCA, de LAD en de RCx.

de aan- en afvoer van bloed én alle daarin opgeloste stoffen (zuurstof, voedingsstoffen, maar ook bijv. afvalproducten) in het hele lichaam gecompromiteerd en is er bijv. een verhoogd risico op immersielongoedeem.

een beetje anatomie: de kransslagaders en wat er mis kan gaan Onze hartspier pompt bloed rond (zie ka-

der rechtsboven), maar moet om goed te kunnen functioneren ook voldoende zuurstofrijk bloed ontvangen. Dat gebeurt via de kransslagaders, die ook wel kroonslagaders of coronairen genoemd worden. Deze slagaders zijn de eerste aftakkingen nadat het bloed de linker hartkamer verlaten heeft – dit is het meest zuurstofrijke bloed. Elke kransslagader (er zijn er drie, elk met verschillende vertakkingen, zie figuur linksboven) bevloeit een specifiek

Bloedshift Onderdompeling van een persoon in water leidt tot een verhoging van het centrale bloedvolume van minstens 600 ml. Dit komt ondermeer door de hydrostatische druk op de weefsels, waarbij de bloedvaten in samendrukbare weefsels min of meer leeggeduwd worden. De borstkas is een deel van het lichaam dat niet samendrukbaar is. Ook de vasoconstrictie ten gevolge van koude bij onderdompeling in water, dat thermisch veel beter geleidt dan lucht, speelt mee in de bloedshift. Het hart wordt extra belast met meer bloed dat vanuit de onderste en bovenste holle aders toekomt (de 'preload'). Alle bloedvaten in de longen zullen maximaal benut worden en de druk ter hoogte van de longen en hart zal stijgen.

deel van de hartspier. Afsluiting van een kransslagader zorgt ervoor dat een stuk hartspier geen zuurstofrijk bloed meer krijgt. Het gevolg is zuurstoftekort en hartspierbeschadiging. Dit kan snel gaan: een afgesloten bloedvat moet binnen de 90 minuten opengemaakt worden, zoniet is er onherstelbare spierschade. Een hartspier die beschadigd is, zal niet meer voldoende kunnen meewerken aan het rondpompen van het bloed. En meer nog: deze beschadigde plaatsen kunnen een oorsprongplaats zijn voor mogelijk dodelijke ritmestoornissen, zowel op korte als op lange termijn na het event. Hartspierweefsel dat beschadigd is door zuurstoftekort zal slechts beperkt en onder bepaalde omstandigheden recupereren. Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws

Voortgang van atheroscleros in de slagader.

Geneeskundige commissie

Pijn op de borst wordt geassocieerd met een hartaanval.

Vernauwingen ... Wat en hoe? Ter hoogte van deze belangrijke kransslagaders kunnen vernauwingen of zogenaamde artherosclerotische plaques ontstaan. Vaak vormen deze plaques zich geleidelijk aan, over een periode van verschillende maanden of jaren. De plaques worden ondermeer gevormd door cholesterolmolecules, een deel van de vetfractie in het bloed. Vaak wordt er over deze plaque een 'kapje' gevormd, dat bestaat uit ondermeer calcium. Op een bepaald moment kunnen er in deze kapjes scheurtjes ontstaan. Het lichaam zal hierop reageren door het scheurtje met behulp van ondermeer bloedplaatjes te herstellen. Maar je kan je voorstellen dat een bloedklonter die in een bloedvat ontstaat, meer kwaad dan goed zal doen en het bloedvat acuut kan afsluiten. Van zodra het bloedvat afgesloten is, ontstaat een infarct. De klachten van een infarct zijn vaak – maar niet altijd – duidelijk aanwezig. Een infarct kan leiden tot mogelijk dodelijke ritmestoornissen, maar kan ook leiden tot belangrijk functieverlies in de hartspier. We noemen dit 'hartfalen'. De grootte van de schade hangt ondermeer af van de plaats in de kransslagader waar het

Hippocampus mei/juni 2019

probleem zich voordoet (in het begin van het vat versus in een kleine zijtak) en het aantal letsels (één letsel versus meerdere letsels op meerdere kransslagaders).

Zijn er klachten waarop je kan letten? Vaak zijn er tijdens de vorming van een vernauwing klachten en waarschuwingssignalen die spijtig genoeg niet altijd door de patiënt worden opgepikt of niet ernstig worden genomen ('iedereen is al eens een keertje moe of buiten adem'). De klachten zijn vaak anders bij mannen (meer typi-

sche klachten) dan bij vrouwen (vaak meer algemene, minder typische klachten) – zie kadertje. Bij sommige mensen zijn er helemaal geen klachten, terwijl er zich toch één of meer vernauwingen vormen. We spreken van silentieuze ischemie of zuurstoftekort. Het mag duidelijk zijn dat deze laatste groep een erg gevaarlijke groep is, bij wie een hartinfarct met eventueel overlijden zeer plots kan optreden.

Symptomen van zuurstoftekort in de hartspier door vernauwingen Vrouwen: • stekende of drukkende pijn in de bovenbuik, kaak, nek of rugpijn tussen de schouderbladen; • kortademigheid; • uitgesproken vermoeidheid; • een slap of griepachtig gevoel; • misselijkheid of braken; • onrustig gevoel of gevoelens van angst.

Mannen: • beklemmende of drukkende pijn op de borst, alsof er een knellende band om de borst zit of er iets op de borstkas ligt; • uitstraling van de pijn naar armen, hals, kaak, rug of maagstreek; • zweten of misselijkheid; • soms bewustzijnsdaling of bewustzijnsverlies. De klachten komen typisch voor als de hartspier meer zuurstof nodig heeft, zoals bij: • lichamelijke inspanning of sport, inclusief duiken; • heftige emoties; • na het eten van een zware maaltijd; • de plotselinge overgang van een warme naar een koude omgeving.

behandelingsmogelijkheden bij een vernauwing of volledige afsluiting van een kransslagader Gelukkig zijn deze problemen ten gevolge van de kransslagaders doorgaans goed te behandelen, al blijft het wel van groot belang dat de plaquevorming tijdig wordt opgespoord en aangepakt, bij voorkeur voor er een infarcering of onomkeerbare beschadiging van de hartspier is opgetreden. Belangrijke punten voor een tijdige diagnose zijn het zelf herkennen van waarschuwingssignalen, die bespreken met de huisarts/duikarts/cardioloog en zo nodig

aangepast onderzoek (bijv. een inspanningstest, echografie van het hart, scan van de kransslagaders, …). Uiteraard is preventie van de vorming van de vernauwingen ook heel belangrijk, hierover verder meer. Het gouden standaardonderzoek voor het opsporen en zo nodig ook behandelen van belangrijke kransslagadervernauwingen is een coronarografie of hartcatheterisatie. Tijdens dit onderzoek, dat in ziekenhuizen die beschikken over een catheterisatielabo gebeurt, zal de slagader in de pols (in sommige gevallen in de lies) aangeprikt worden en zal een catheter via de slagader naar de aorta en zo naar de oorsprong van de kransslagaders opgevoerd worden. Eens ter plaatse zal contraststof toegediend worden, en zullen met behulp van röntgenstralen beelden gemaakt worden van de verschillende kransslagaders en hun zijtakken. In geval van belangrijke vernauwingen (>70% vernauwing) zal er vervolgens gekeken worden wat de beste oplossing is om dit letsel (letsels) open te maken: 1. Openmaken van vernauwingen via stentplaatsing: Tijdens deze procedure zal via een catheter een ballonnetje met daarrond een stent (zie figuur) opgevoerd worden tot op de plaats van het letsel. Het ballonnetje wordt opgeblazen, waardoor

de plaque tegen de bloedvatwand geduwd wordt (ze wordt slechts zelden verwijderd) en het stentje zich hiertegen zet en zich verankert. De stent zal er zo voor zorgen dat het vat open blijft (mits inname van de nodige medicatie en aanpassing van de levensstijl uiteraard). Deze procedures gebeuren tegenwoordig vaak in dagopname. 2. Overbruggingen: Wanneer er verschillende vernauwingen zijn en/of de letsels zich op moeilijke plaatsen bevinden, is het soms beter om de kransslagaders te overbruggen. Er zullen dan via een open hartoperatie extra bloedvaten (bypassen) geplaatst worden om het vernauwde of afgesloten vat te kortsluiten. Je kan het vergelijken met de ringweg rond een stad die afgesloten is, waardoor auto's parallelle wegen nemen. Deze overbruggingsvaten worden zowel uit de borstkas als uit de benen genomen. Het herstel van een overbruggingsingreep duurt langer dan het herstel na een stentplaatsing. 3. Medicatie: Soms zijn er vernauwingen op de kransslagaders, maar zijn ze nog niet ernstig genoeg om een stent te plaatsen. Het is dan van groot belang dat deze letsels niet groter worden. Hiervoor zijn levensstijlaanpassingen en vaak ook medicatie nodig.

preventie en gezonde levensstijl Voorkomen van hart- en vaatziekten is natuurlijk nog beter dan ze behandelen. Dit kan je doen door de klassieke risicofactoren voor hart- en vaatziekten aan te pakken. Maar ook na een stentplaatsing of overbruggingsingreep is het cruciaal dat je ervoor zorgt dat stents en overbruggingsvaten zo lang mogelijk zo goed mogelijk open blijven. Ook voor deze patiënten is aanpakken van de risicofactoren dus absoluut noodzakelijk.

Wat zijn die cardiovasculaire risicofactoren dan? De risicofactoren voor hart- en vaatziekten kunnen we in twee groepen onderverdelen: de niet-beïnvloedbare en de beïnvloedbare risicofactoren. In deze eerste groep vinden we de leeftijd (hoe ouder, hoe meer kans), het geslacht (vrouwen zijn tot aan de menopauze door het vrouwelijk hormoon meer beschermd tegen vaatvernauwingen, na de menopauze valt deze bescherming weg) en de genetische aanleg (sommige mensen maken makkelijker vernauwingen dan andere). Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws

Geneeskundige commissie

Het is vanzelfsprekend dat we ons bij preventie vooral richten op de tweede groep van risicofactoren, namelijk de beïnvloedbare: • Roken: de toxines in sigaretten zorgen voor een aanhoudende (chronische) ontsteking van het endotheel, dit is de binnenbekleding van bloedvaten. Deze ontstoken binnenbekleding is gevoeliger voor plaquevorming. Deze ontsteking treedt ook op bij het roken van 'slechts' enkele sigaretten. Een volledige rookstop is een zeer belangrijke risicoverlagende actie. • Verhoogd cholesterolgehalte: de plaques zijn ondermeer opgebouwd uit LDL (low density lipoprotein)-cholesterolmolecules. Cholesterol is een vetachtige stof en is een essentiële bouwsteen van ondermeer de celmembranen, vitamine D en gal. Cholesterol wordt in de lever gevormd en vervolgens in de bloedbaan afgegeven. De partikels worden omgevormd tot LDL-C, dat voor een deel terug wordt opgenomen door de lever, maar zich ook in de vaatwand kan nestelen en zo zorgt voor vervetting van de wand. Er bestaat ook een 'goede' vorm van cholesterol, nl. het 'HDL' (high density lipoprotein) dat in de lever gevormd wordt en gebruikt wordt om overtollig cholesterol in de weefsels terug naar de lever te brengen. De 'bad boy' is dus het LDL-cholesterol en dit moet zo laag mogelijk gehouden worden. Een gezonde, gevarieerde voeding, arm aan dierlijke vetten en suikers en met voldoende groenten is hiervoor nodig. Soms moet medicatie gestart worden om het LDL-C maximaal te verlagen. • Verhoogde bloeddruk of arteriële hypertensie: de bloeddruk is de druk die in de bloedvaten heerst. Het is de weerstand die de hartpomp moet overwinnen om het bloed rond te pompen. Een blijvend verhoogde bloeddruk kan kleine microletsels in de bloedvatwand veroorzaken en zal zo plaquevorming mee in de hand werken. Bovendien zal aanhoudende hypertensie het hart extra belasten. Dit is natuurlijk absoluut te vermijden als het hart bijv. al een infarct heeft doorstaan of als er aan het hart geopereerd is. Bij het duiken zal de bloeddruk ook oplopen. Ook veroudering leidt tot het oplopen van de bloeddruk. • Suikerziekte of diabetes: doordat de suikermolecules onvoldoende worden opgenomen in bijv. het spierweefsel, zal

Hippocampus mei/juni 2019

bij diabetes de suikerspiegel continu te hoog zijn. Deze verhoogde suikerspiegel werkt plaquevorming mee in de hand. Vaak worden waarschuwingssignalen van dreigende hartproblemen door diabetici onvoldoende gevoeld. • Overgewicht: overgewicht werkt ondermeer door zijn effect op de bloeddruk en de bloedsuiker- en bloedcholesterolspiegel de plaquevorming mee in de hand. Verder zal het overgewicht op zichzelf het hart extra belasten. • Gebrek aan regelmatige lichaamsbeweging: door regelmatige lichaamsbeweging worden stoffen geproduceerd die het endotheel beschermen en weerstandiger maken tegen plaquevorming. Bovendien zal de lichaamsbeweging zorgen voor gewichtscontrole, bloeddrukverlaging en verbeteren van het suiker- en lipidenprofiel in het bloed. Een minimum van 3 x 1 uur sportbeoefening per week (nadruk op duursportbeoefening) of dagelijks een half uur, aan submaximale intensiteit, is het geadviseerde minimum.

Wat met duiken? Het mag wel duidelijk zijn dat onderliggende vernauwingen die tot zuurstoftekort kunnen leiden, vaak aanvankelijk enkel bij belasting en bij verdere progressie, ook in rust grote problemen kunnen veroorzaken tijdens en na het duiken. Als de hartspier onder water geconfronteerd wordt met een belangrijk zuurstoftekort (wat in het slechtste geval zal leiden tot een infarct), zal dit een cascade van gebeurtenissen in gang zetten, zoals longoedeem, ritmestoornissen, noodopstijgingen en vaak overlijden. Maar ook voor en na het duiken kunnen vernauwingen voor proble-

men zorgen: tijdens het dragen van het duikmateriaal over de dijk bijv. vragen we opnieuw veel van ons hart. Ook kan de zenuwachtigheid voor een duik een extra belasting geven. Tenslotte: bij het beëindigen van een duik is er vaak een ondervulling (je hebt vocht verloren, ondermeer door urinevorming), waardoor de doorbloeding van de kransslagaders gecompromiteerd wordt. Redenen genoeg dus om hartproblemen te voorkomen, maar ook tijdig op te sporen en te behandelen.

beoordeling van de duikgeschiktheid na een ischemisch hartprobleem Na een kransslagaderprobleem is duiken vaak nog mogelijk. Overleg met een duikarts met kennis van zaken is echter belangrijk. Er zijn immers een aantal dingen waar rekening mee gehouden moet worden en waarvan de doorsnee hartspecialist zich vaak niet bewust is. Gezien de impact van het duiken op het cardiovasculaire stelsel en de fysieke eisen die nodig zijn om de duiksport veilig te beoefenen (zwemmen met vinnen, stroming, reddingen, …), gelden er verschillende voorwaarden om de duiksport na een ischemisch probleem terug op te nemen: • Gedurende de eerste zes maanden na het event (infarct, stentplaatsing – ook zonder voorafgaand infarct, overbruggingsingreep) geldt een absoluut duikverbod. Dit om de hartspier te laten herstellen, maar ook om effecten van medicatie goed te kunnen beoordelen. De eerste maanden na een infarct is ook de periode waarin nog potentieel dodelijke ritmestoornissen kunnen optreden. Na een ischemisch event contacteer je dus best na zes maanden

Foto: Photographee.eu - shutterstock.

zich geen absolute contra-indicatie voor duiken. • Goede therapie-compliance, dit betekent: correct innemen van de voorgeschreven medicatie en goed opvolgen van de levensstijlmaatregelen.

Tijdens een inspanningstest wordt nagegaan of je voldoende inspanningsvermogen hebt.

•

een duikarts met kennis van zaken, die onderstaande zaken, nodig om de duiksport te kunnen hervatten, verder zal beoordelen. De pompkracht van de hartspier moet goed zijn. Er mag met andere woorden geen sprake zijn van een belangrijk pompverlies om terug te mogen duiken. De reden hiervoor is bijv. de bloedshift tijdens het duiken, waarbij het hart extra belast wordt. En uiteraard bij intensieve inspanningen, zoals reddingen en stromingsproblemen, zal een goede respons van de hartspier nodig zijn. De richtlijn hierbij is dat een ejectiefractie (bij een normale hartfunctie bedraagt die minstens 55%), niet onder de 50% gezakt mag zijn. Als de ejectiefractie zes maanden na een event nog steeds <50% ligt, is duiken absoluut verboden. De pompkracht wordt ondermeer met behulp van een echografie van het hart beoordeeld. Sommige patiënten krijgen na een hartinfarct (vooral als er veel functieverlies is) een defibrillator ingeplant, die bij mogelijk dodelijke ritmestoornissen zal ingrijpen. Het hartfalen op zich is een absolute contra-indicatie voor verdere beoefening van de duiksport. Over duiken met een pacemaker/defibrillator in een volgend onderdeel meer. Afwezigheid van verdachte klachten bij zuurstoftekort, zoals pijn op de borst, uitgesproken vermoeidheid of kortademigheid bij beperkte inspanningen, … Afwezigheid van verdachte ritmestoor-

nissen tijdens een maximale inspanningstest. • Afwezigheid van onvoorspelbare, geverifieerde spasmes van de kransslagaders: sommige patiënten (vaak vrouwen) hebben geen stentbare vernauwing, maar ontwikkelen op onverwachte momenten, ondermeer bij koudeblootstelling en bij stress, spasmes van de kransslagaders, die ook kunnen leiden tot zuurstoftekort en eveneens aanleiding kunnen geven tot potentieel dodelijke ritmestoornissen. Deze spasmes vormen – gezien het onvoorspelbare karakter en de hieraan verbonden risico's – een absolute contra-indicatie voor het beoefenen van de duiksport. • Voldoende inspanningsvermogen, te beoordelen met behulp van een maximale inspanningstest. Voor een duiker is een inspanningsvermogen van >120% van de voorspelde waarde noodzakelijk. Beoordeling van het noodzakelijke inspanningsvermogen hangt af van de leeftijd en het geslacht van de duiker, en van de beoogde duikactiviteiten. Uiteraard mag er tijdens de inspanningstest niet opnieuw een teken van zuurstoftekort in de hartspier zijn, en moet de hartfrekwentie ook voldoende oplopen tijdens inspanning. Tijdens de eerste maanden na een ischemisch event neemt de patiënt vaak een betablokker, die de hartfrekwentie afremt. Aanpassing van de dosis is na enkele maanden vaak mogelijk en noodzakelijk. Gebruik van een lage dosis betablokker is op

Een goedkeuring voor een duiker met ischemische voorgeschiedenis is maximum een jaar geldig. Na een jaar is bovengenoemde herevaluatie aangewezen.

Wat met de bloedverdunners na stenting of overbruggingsoperaties? Na elke stentplaatsing of overbruggingsingreep (ook zonder voorafbestaand infarct) zal elke patiënt een bloedverdunner (soms tijdelijk twee of drie) moeten nemen, in functie van het achterliggend probleem. Vaak gaat het om een lage dosis acetylsalicylzuur ('aspirine', bijv. asaflow 80 mg/dag of cardio-aspirine 100 mg/dag). Na een stentplaatsing moet hij of zij vaak gedurende minstens 6 maanden (max. 12 maanden meestal) clopidogrel 75 mg/dag bijnemen. Inname van deze medicatie is geen absolute tegenindicatie om te duiken, maar uiteraard is het van groot belang dat de duiker zich bewust is van de verhoogde bloedingsneiging, bijv. bij barotraumata van sinussen en oren. Extra voorzichtigheid is dus geboden. Het niet nemen of later nemen van de bloedverdunner op de dag van de duik is nutteloos en moet absoluut vermeden worden. Soms zijn zwaardere bloedverdunners nodig, dan zal de duikgeschiktheid patiënt per patiënt bekeken worden.

Zijn er aandachtspunten en duikbeperkingen na een ischemisch event? Na een infarct, stentplaatsing en overbrugginsgoperatie gelden er specifieke beperkingen bij het verderzetten van de duiksport: • De duikdiepte wordt best beperkt, zodat er geen decompressieverplichtingen zijn. Het idee hierachter is dat bij een eventueel nieuw probleem de duiker zich niet extra blootstelt aan decompressieproblemen bij onmiddellijke stijging. Vaak wordt een maximumdiepte van 30 meter geadviseerd, maar dit kan geherevalueerd worden na meerdere probleemloze duiken. Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws

Geneeskundige commissie

Belangrijk om mee te nemen is dat de beoordeling van de duikgeschiktheid en eventuele aandachtspunten patiënt- of duikerspecifiek is. Het is een 'geval per geval' beoordeling (bijv. ervaren duiker versus beginner, stress-gevoeligheid, omkadering van de duik, …). Het succes van een duikhervatting wordt voornamelijk bepaald door het kiezen voor duikomstandigheden, waarbij het cardiovasculair stelsel niet overmatig belast wordt. Foto: Roland Wantens.

• Grotduiken worden omwille van de beperking om eenvoudig de oppervlakte te bereiken afgeraden. • Duiken in koude omstandigheden of in omstandigheden waarbij er een reëel risico voor belangrijke afkoeling is, is na een ischemisch hartprobleem zeker te vermijden. Deze factor komt zeer vaak voor in posteriori analyses bij duikongevallen. De koudebelasting legt het hart een extra belasting op, ook door de vasoconstrictie, waardoor nog meer bloedshift voorkomt. • Het inschakelen van duikers met een ischemische voorgeschiedenis bij opleiding, zeker bij jeugdduikers, wordt afgeraden. Deze omstandigheden kunnen een extra stressbelasting veroorzaken. Ook het correct handelen in noodsituaties kan een hindernis zijn bij deze duikers. • Het al dan niet adviseren van duiken met nitroxmengsels is een punt van verder onderzoek. Hyperoxie kan door interactie ter hoogte van het beschadigd endotheel immers meer kwaad dan (het verwachte) goed doen. Gebruik van nitrox 32% lijkt aanvaardbaar, maar wordt niet verplicht. Wordt vervolgd.

besluit Hart- en vaatziekten komen veel voor, meer nog met het toenemen van de leeftijd, en vaker bij een ongezonde levensstijl. Ischemische hartproblemen onder water kunnen verregaande en soms dodelijke gevolgen hebben. Duiken is achteraf vaak nog mogelijk, maar besef dat de beoordeling van de duikgeschiktheid en evaluatie van eventuele aandachtspunten na een ischemisch hartprobleem belangrijk en noodzakelijk is. Het kan het verschil maken voor jezelf, maar ook voor je buddy.

Catherine De Maeyer.

handeling en optimaliseren van de levensstijl zijn eveneens cruciaal. Tot slot: voorkomen is altijd beter dan genezen.  CATHERINE DE MAEYER, VOORZITTER GENEESKUNDIGE COMMISSIE, DUIKARTS, CARDIOLOOG,

Correct volgen van de voorgeschreven be-

CARDIAAL REVALIDATIEARTS

Advertentie

WIJ ONDERHOUDEN & HERSTELLEN ALLE MERKEN WWW.MES-BVBA.BE INFO@MES-BVBA.BE +32 11 85 15 08

G KORTIN G R O EP S S R E UIK VOOR D

Nemo Dive Club & Hotel & Safari’s Bert en Sofie Red Sea Egypt -Safaga

Tel.: 00 20 (0) 100/36 48 708 en 00 20 (0) 100/11 37 707 - info@nemodive.com -

Hippocampus mei/juni 2019

www.nemodive.com

Bondsnieuws Commissie Redactieteam Hippocampus

Vrijkaarten ZOO Antwerpen Speciaal voor de jeugdduikers zijn er vrijkaarten voor de dierentuin ZOO Antwerpen te winnen!

m een vrijkaart te winnen, vragen we aan onze jeugdduikers om een gedicht te schrijven over alles wat met de zee en/of het duiken te maken heeft en dat vóór 15 juli 2019 te sturen naar chris.demuynck@nelos.be.

Uit alle inzendendingen selecteren we er een aantal die we zullen plaatsen op onze facebookpagina 'hippocampusredactie', waarbij iedereen de leukste kan 'liken'. Uit de gedichten met de meeste 'likes' zal het redactieteam de winnaars kiezen. Het

allermooiste gedicht verschijnt ook in Hippocampus. Niets houdt je tegen om je gedicht en het 'liken' te promoten. Vergeet niet je naam, voornaam, leeftijd, club en brevet te vermelden. Succes! 

Foto: ZOO Antwerpen / Jonas Verhulst.

CHRIS DEMUYNCK

Advertentie

 

rEvo rebreathers info@revo-rebreathers.com www.revo-rebreathers.com

 

Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws CMAS / EUF

CMAS World, CMAS Europe & EUF Een kluwen van organisaties … NELOS is betrokken bij diverse nationale en internationale organisaties en we maken van deze gelegenheid gebruik om toch eventjes toe te lichten wat de bevoegdheden van deze

CERTIFICATION INTERNATIONAL

Nieuws over

organisaties zijn.

Foto: Ivo Madder.

In het Technical Committee van CMAS World is 3*Instructeur (NELOS en LIFRAS) Marc Allemeersch 'Quality Control and Diving Safety Director'. Verder hebben we in CMAS World . Marc Allemeersch vertegenwoordigers binnen de 'Finswimming Commision', de 'Freediving Commission' en de 'Visual Commission'. De voorzitter van LIFRAS, Pilar Lopez Ruiz, werd in 2018 verkozen als voorzitter van de CMAS World 'Women in Sport and Diving Commission'. De grootste en sterkste groep binnen CMAS World is de Europese vleugel. CMAS Europe (www.cmas-europe.net) heeft zijn thuisbasis in België en werd in 2005 opge-

Hippocampus mei/juni 2019

richt naar Belgisch recht. Het administratief secretariaat bevindt zich in ons NELOS-Duikershuis.

Momenteel wordt het voorzitterschap van CMAS Europe waargenomen door onze NELOS-voorzitter Ronny Margodt. CMAS Europe houdt zich bezig met het ontwikkelen van omvangrijke projecten. Een mooi voorbeeld hiervan is de 'Marine Conservation Cours', gratis downloadbaar via de CMAS Europe website. Onlangs werd binnen deze organisatie 'Mental Coaching after diving accident' gelanceerd.

Foto: Marc Allemeersch.

CMAS Europe werd onder impuls van BEFOS opgericht en bekende NELOS-figuren, zoals John Remue (eerste voorzitter) en Wim Van Doeselaer (voorzitter van de stichtingsvergadering) hebben er een belangrijke rol in gespeeld.

Pilar Ruiz Lopez gaf tijdens een vergadering van het Technisch Comité CMAS uitleg over de werking van 'Duiken met een handicap' bij LIFRAS.

Wim Van Doeselaer en John Remue stonden aan de wieg van CMAS Europe.

Foto: Ivo Madder.

nze liga NELOS maakt deel uit van een internationaal netwerk dat onder de koepel valt van CMAS World (Confédération Mondiale des Activités Subaquatiques) (www.cmas.org). In deze organisatie is NELOS vertegenwoordigd via de Koninklijke Belgische Duikfederatie BEFOS (Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport) die in 1957 opgericht werd. Binnen CMAS World behoort de federatie BEFOS tot de CMAS G6, de zes belangrijkste landen van de wereld inzake de duiksport. Onze NELOS-voorzitter (Ronny Margodt) en de voorzitter van onze Franstalige zusterliga LIFRAS bekleden daarin de functie van beheerder.

Foto: archief Ronny Margodt.

Ronny Margodt spreekt de Algemene Vergadering CMAS toe in Thailand.

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Ons NELOS 'Mental Coaching Team' mocht hun werking toelichten in Monaco en die staat nu model voor een uitbreiding naar Europa en de rest van de wereld. NELOS, bij monde van de voorzitter, werd door het NBN 'Bureau voor Normalisatie' (www.nbn.be) aangesteld als expert voor het 'comité TC228 WG1'. Dit betekent dat NELOS vertegenwoordigd is in de 'Technische ISO-commissie' (www.iso.org) die de standaardisering van het duiken voor zijn rekening neemt. In deze ISO-commissie zijn alle landen van de wereld vertegenwoordigd. NELOS vertegenwoordigt hier België. BEFOS past deze standaarden toe via de liga's NELOS en LIFRAS en laat dit officieel vaststellen via vijfjaarlijkse certificatiebeurten. Hierdoor mogen we op onze brevetkaartjes ISO-nummers noteren. Dit is belangrijk, omdat dit wereldwijd als

enige referentie aanvaard wordt voor wat de eisen betreft tot het behalen van duikbrevetten. Alle landen en organisaties die zich laten certificeren kunnen zich bij EUF (European Underwater Federation) (www. euf.eu) aansluiten. Dit is gebeurd door de grootste commerciële organisaties, maar ook een groot aantal CMAS Europe landen (waaronder België) behoren tot het EUF. Eind 2018 werd onze NELOS-voorzitter binnen het EUF verkozen als vicevoorzitter. CMAS Europe vertegenwoordigt binnen het EUF de niet-commerciële organisaties, RSTC (Recreational Scuba Training Council) vertegenwoordigt de commerciële organisaties. Ronny heeft binnen het EUF bijgevolg twee mandaten. Verder functioneert NELOS eveneens binnen een aantal Vlaamse organisaties, zoals de VSF (Vlaamse Sportfederatie) (www.vlaamsesportfederatie.be).

De Vlaamse Sportfederatie vzw (VSF) is de koepelorganisatie voor sportfederaties en hun sportclubs in Vlaanderen. De VSF overkoepelt 48 gesubsidieerde en 18 louter erkende federaties, goed voor anderhalf miljoen sporters in Vlaanderen die sporten in 19.000 sportclubs. Ook binnen de VTS (Vlaamse Trainersschool) (www. sport.vlaanderen/trainers-en-sportbegeleiders) vervult NELOS mandaten binnen de 'Denkcel Duiken'. De Vlaamse Trainersschool is het resultaat van de samenwerking tussen Sport Vlaanderen, de Vlaamse universiteiten (KU Leuven, UGent en VUB), de hogescholen met een opleiding Lichamelijke Opvoeding en de erkende Vlaamse sportfederaties. Gezien NELOS ook een Sportcommissie heeft, waarvan leden via BEFOS voor internationale wedstrijden kunnen geselecteerd worden, zijn we eveneens lid van het

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: Marc Allemeersch.

Bondsnieuws

Foto: Valery Doronin.

CMAS / EUF

Vlnr: Anna Arzhanova (President CMAS), Albert II van Monaco en Hassan Baccouche (Secretaris-Generaal CMAS) tijdens de Algemene Vergadering CMAS in Monaco.

BOIC (Belgisch Olympisch en Interfederaal Comité) (https://teambelgium.be).

CMAS Europe thuisbasis NELOS

Foto: BEFOS-archie

CMAS World 60 jaar jong

Hippocampus mei/juni 2019

Foto: BEFO

rsteau, de eerste voo Commandant Cou t de me nis ken akt ma zitter van CMAS, Monitors (1964). Belgische Nationale

S-archief.

CMAS Europe heeft België als thuisbasis gekozen. De infrastructuur waarover NELOS in zijn Duikershuis beschikt, is uitermate geschikt voor het houden van bestuursvergaderingen. Mechelen is dus het centrum voor de niet-commerciële duiksport in Europa geworden. Inmiddels mochten we in onze vergaderzalen reeds een 4-tal keer de leden van de Raad van Bestuur CMAS Europe ontvangen, maar ook CMAS World voorzitster Anna Arzhanova en Secretaris Generaal Hassan Baccouche zijn regelmatig te gast. Paul Bailly, één van de oprichter s van BE FO S.

CMAS werd officieel op 9, 10 en 11 januari 1959 gesticht in Monaco. De stichtende leden waren de duikfederaties van Duitsland, België, Brazilië, Spanje, USA, Frankrijk, Groot-Brittannië, Griekenland, Italië, Malta, Monaco, Nederland, Portugal, Zwitserland en Joegoslavië. Het voorzitterschap werd waargenomen door de alom bekende 'commandant Cousteau'.

congres van de CIPS (International Confederation of Sport Fishing) dat op 28 september 1958 is Brussel gehouden werd. Tien landen, waaronder België, beslisten toen om het 'Comité des Sports Sous-Marins' (CSSM) om te vormen tot een confederatie van landen die duiksportfederaties hadden. Enkele maanden later zag CMAS het levenslicht. Wij zijn trots dat het idee in België ontstond.

Minder gekend is het feit dat in 1958, het jaar vóór de stichting, het idee om de CMAS op te richten ontstond tijdens het 6e

Paul Bailly was het eerste Belgische bestuurslid binnen het nieuw opgerichte CMAS, de bekende Jacques Dumas werd

Foto': Marc Allemeersch.

Vergadering CMAS Europe in Mechelen, met links achter Hassan Baccouche (Secretaris-Generaal CMAS).

Foto: Ivo Ma

dder.

enkele maanden later aangesteld als secretaris-generaal. Luigi Ferraro (Italië) werd tot vicevoorzitter verkozen en zorgde er tijdens zijn voorzitterschap (1993-2013) voor dat CMAS permanent onderdak kreeg in het Olympisch dorp van Rome. Gedurende een korte periode (1991-1993) nam Christian Ide, één van onze 3*Instructeurs, maar uitgeweken naar Canada, het voorzitterschap van CMAS-World waar.

voorzit ter NELOS Elfrie Van Poppelen, Mental Coaching.

Foto: NELOS-archief.

Foto: Roland Wante

ns.

huis van in het Duiker a CMAS Europe na Arzhanov Vergadering An n va id nwezighe NELOS, in aa AS). (President CM

van Veerle Levecke, lid ching. NELOS Mental Coa

Tijdens de algemene vergadering van CMAS World in Monaco werd de 60e verjaardag gevierd in het bijzijn van Prins Albert II. Deze plechtigheid vond plaats op 9 en 10 april 2019 in het Oceanografisch Museum met een receptie tussen

de fantastische aquaria en een diner in het prestigieuze auditorium waar ooit heel wat internationale overeenkomsten getekend werden inzake de bescherming van de oceanen. Ons land was op deze plechtigheid vertegenwoordigd door de voorzitters van onze beide liga's en onze directeur bij het Technisch Comité CMAS World. Veerle Levecke en Elfrie Van Poppelen, de twee speciale genodigden die namens NELOS en CMAS-Europe een voordracht mochten geven over de werking van Mental Coaching, waren hier eveneens van de partij.

 RONNY MARGODT

Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws

Commissie Duikonderricht

Grootheden

op vakantie

Duiken is een internationale sport. Overal ter wereld wil je dan ook kunnen antwoorden op eenvoudige vragen als: "Hoeveel lucht heb je nog?", "Hoe diep gaan we duiken?", "Hoeveel bedraagt de watertemperatuur?", "Wat is de inhoud van die trimvest?", ...

pijtig genoeg bestaan er wereldwijd verschillende maatstelsels die andere eenheden gebruiken om grootheden zoals lengte, volume, druk, massa en temperatuur te kwantificeren. Het SI-stelsel (Internationale Stelsel van Eenheden) is het wettelijke stelsel in de Europese Unie. In landen onder Angelsaksische invloed gebruikt men echter het Imperiaal stelsel, ook wel het Brits-Amerikaanse maatsysteem genoemd. In onderstaande conversietabellen wordt de relatie weergegeven tussen de voor duikers belangrijkste grootheden in het SI- en Imperiaal stelsel.

diepte (meter / feet) Conversie van meter (m) naar feet (ft): x 3,2808

meter (m)

feet (ft)

3,28

9,84

16,40

32,81

98,43

Conversie van feet (ft) naar meter (m): x 0,3048

feet (ft)

meter (m)

0,31

3,05

5,18

10,06

30,18

volume (barliter / cubic feet) Conversie van barliter (barl) naar cubic feet (cu ft): x 0,035

barliter (barl)

1.000

2.300

2.400

3.000

6.000

cubic feet (cu ft)

105

210

Conversie van cubic feet (cu ft) naar barliter (barl): x 28,57

cubic feet (cu ft)

0,11

105

210

barliter (barl)

1.000

2.286

3.000

6.000

Opmerking: De inhoud van duikflessen wordt in de VS vaak aangeduid in 'cu ft' of 'cft' (cubic feet). Zo spreekt men van een 80 cu ft fles. Men bedoelt hier echter niet het volume van de fles, maar wel de totale gashoeveelheid. Een gashoeveelheid van 80 cu ft is gelijk aan ongeveer 2.300 l of, in duiktermen uitgedrukt, 2.300 barl. Dit komt overeen met een flesvolume van 11 liter. Gashoeveelheid gedeeld door de druk geeft ons het volume (cfr. 2300 barl / 210 bar = 11 liter).

Hippocampus mei/juni 2019

druk (bar / psi) Conversie van bar naar pound per square inch (psi): x 14,5

bar

100

200

300

psi

725

1.088

1.450

2.900

4.350

Conversie van psi naar bar: x 0,069

psi

725

1.100

1.450

3.000

4.350

bar

100

207

300

De bar is een niet-SI-eenheid van druk, maar is wel een blijvend erkende eenheid. De SI-eenheid van druk is de Pascal (Pa). Eén bar is gedefinieerd als 100.000 Pa = 100 kPa. Van deze eenheid kunnen decimale veelvouden en delen worden gevormd. Het meest gebruikelijke is de millibar (symbool: mbar = 100 Pa), vooral voor het aangeven van de atmosferische druk.

massa (kilogram / pound) Conversie van kilogram (kg) naar pound (lbs): x 2,2

massa (kg)

1,5

pound (lbs)

2,2

3,3

17,6

Conversie van pound (lbs) naar kilogram (kg): x 0,45

pound (lbs)

massa (kg)

0,9

1,35

3,6

4,5

20,25

temperatuur (Celcius / Fahrenheit) Conversie van graden Celcius (°C) naar graden Fahrenheit (°F): (1,8 x °C) + 32

°C

°F

33,8

39,2

98,6

Conversie van graden Fahrenheit (°F) naar graden Celcius (°C): (°F - 32) x 0,56

°F

100

°C

-17,20

10,08

15,56

23,90

37,78

Foto: Narith Thongphasuk - Dreamstime.com

Opmerking: Fahrenheit is een temperatuurschaal bedacht door Gabriel Fahrenheit (1686-1736), een Pools/Duits natuurkundige. De graad Fahrenheit is geen SI-eenheid. Fahrenheit kwam met zijn schaalverdeling in 1724, eerder dus dan de Zweedse astronoom Anders Celsius (1701-1744), die in 1742 de temperatuurverdeling in graden Celsius definieerde. Formeel is afgesproken dat temperaturen in de SI-eenheid kelvin worden uitgedrukt. In bepaalde gevallen, bijvoorbeeld bij het aangeven van de buitentemperatuur in een weerbericht, worden echter graden Celsius gebruikt, enerzijds uit gewoonte en anderzijds omdat met behulp van deze eenheid de temperatuur in handzamere getallen kan worden uitgedrukt. In vijf landen, waaronder de Verenigde Staten, wordt de fahrenheitschaal nog officieel gebruikt. Een temperatuurverschil van één graad Celsius is even groot als een verschil van één kelvin. 0,00°C komt overeen met 273,15 K. Een temperatuur in kelvin wordt naar graden Celsius omgerekend door er 273,15 van af te trekken.  IVO MADDER, NAMENS DE SECTIE EDIT

Hippocampus mei/juni 2019

Bondsnieuws

Foto: Andrea Izzotti - shutterstock.

Commissie Duikonderricht

DIVES-nieuws

Het DIVES-systeem begint meer en meer ingang te vinden. Na het eerste kwartaal zijn er al ruim 10.000 activiteiten ingebracht, meer dan 1.000 opleidingen worden momenteel via het systeem behandeld en ongeveer 50% van de leden heeft zich geregistreerd. De grootste kinderziektes werden opgelost en nu is het langzaamaan tijd om te starten met een optimalisatie en uitbreiding van het systeem. Maar daar ga ik nu niet verder over uitweiden, dat is iets voor een volgend artikel.

egelmatig krijgen we opmerkingen dat DIVES niet in lijn zou zijn met de recente privacywetgeving. Bij de uitwerking van dit systeem is wel degelijk nagedacht over de nieuwe GDPR-wetgeving. Het systeem is voorgelegd aan een externe deskundige en op basis van de evaluatie daarvan werden een aantal zaken aangepast en werd ook een privacybeleid op papier gezet. Dit kan geraadpleegd worden zonder te moeten inloggen op de NELOS-website.

akkoord met de voorwaarden Elk NELOS-lid dient de voorwaarden goed te keuren bij het inloggen op de website om van het systeem gebruik te kunnen maken. Het staat iedereen vrij om al dan niet aan DIVES deel te nemen, maar bij NELOS is het niet (meer) mogelijk om opleidingen te volgen en/of te geven zonder de registratie elektronisch te laten verlopen. Bij sommige leden leven er enkele mis-

Hippocampus mei/juni 2019

verstanden over welke gegevens zichtbaar zijn in DIVES. We sommen hier even op wat wel en niet zichtbaar is en voor wie: • In het DIVES-systeem is enkel voor iedereen zichtbaar: de voornaam, achternaam en de behaalde brevetten. • Andere persoonlijke gegevens, zoals telefoonnummers of adressen, kunnen niet opgezocht worden. • De brevetkaart kan enkel geconsulteerd worden door de opleidingsverantwoordelijke en de 'coachen' die door de kandidaat zelf moeten aangeduid worden. • Een activiteit, zoals een duik, is enkel zichtbaar voor de deelnemers. • Het logboek is privé. • De 'dive-chat' en de duikgegevens zijn enkel zichtbaar voor de deelnemers aan die specifieke duiken de proeven-chat tussen kandidaat en instructeur. De eventuele andere deelnemers in dezelfde activiteit, zoals een duik, kunnen deze informatie niet zien.

• De databank zit in een specifiek afgeschermde enclave en is dus niet rechtstreeks toegankelijk. Veel persoonsgebonden gegevens zitten ofwel gewoon niet in de databank of kunnen niet opgezocht worden. Het is dus niet mogelijk dat eender wie kan zien waar je met wie gedoken hebt, zelfs de 'Power-Users' en de administratoren kunnen dit niet zien.

BEFOS Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Op de pagina GDPR-voorwaarden vind je meer info over de registratie op de NELOS-website en de instemming van het gebruik van je persoonlijke gegevens.

niet mogelijk omwille van de privacy Waar er voor sommigen onvoldoende rekening wordt gehouden met privacy, krijgen we dan weer veel verzoeken om bepaalde zaken toch zichtbaar te maken of in te voeren. Het is omwille van de privacywetgeving niet mogelijk om leden van NELOS die niet inloggen op de website zichtbaar te maken in de buddylijst. Om dezelfde reden kan een Assistent-Instructeur ook geen 'coach' worden, omdat hij de deontologie niet ondertekend heeft.

– opleiding Duiker-Hulpverlener) en 'ped' (pedagogisch – opleiding Assistent-Instructeur) worden via DIVES geregistreerd. In de DIVES-handleiding kan je het volledig overzicht terugvinden van alle opleidingen en de gebruikte afkortingen in DIVES.

Vragen of opmerkingen? Via deze weg wensen we ook nog even te herhalen dat alle vragen/opmerkingen kunnen bezorgd worden via de regionale DIVES-mailadressen, dus rechtstreeks contact opnemen met het secretariaat of de verantwoorde lijken van DIVES zal je geen meerwaarde geven. Zij zullen je ook consequent doorverwijzen naar deze e-mailadressen.

RTFM & FAQ

meldingen via e-mail Het versturen van e-mails vanuit het systeem is iets dat we niet gaan invoeren, omdat er een te groot risico bestaat op 'phishing mails' met het onderwerp DIVES, waar dan te goeder trouw op geklikt wordt. Bovendien is het blijkbaar een onmogelijke taak voor alle leden om te zorgen dat hun e-mailadres correct is ingegeven; daardoor krijgt NELOS nu al dagelijks 10 e-mails binnen in een 'mailbox' van niet afgeleverde e-mails. Gewoon DIVES openen en je kan alle activiteiten in je logboek raadplegen.

Ik kan iedereen die een vraag heeft over hoe te werken met het DIVES-systeem aanbevelen om eerst even de handleiding of instructiekaarten te lezen en de FAQ door te nemen. Veel weerkerende vragen worden immers daarin opgenomen. Deze documenten kan je vlot terugvinden via de webpagina DIVES (w w w.nelos.be/commissie/DIVES) – waar je trouwens nog extra info kan terugvinden – of via het documentencentrum op de NELOS-website.

Je kan ook op NELOS-nummer een buddy selecteren. Dit is handig indien je duikt met een buddy met een frequent voorkomende naam. Zo ben je zeker de juiste persoon geselecteerd te hebben.

workshops

afkortingen van brevetten en titels In het DIVES-systeem worden veel afkortingen van brevetten gebruikt. Om op een bepaald brevet te selecteren, dien je in de tab 'opleiding' een selectie te maken en dan krijg je alle brevetten gelinkt aan die specifieke opleiding te zien. Om bijvoorbeeld alle Assistent-Instructeurs van je club te selecteren, moet je eerst kiezen voor de opleiding 'ped' (van pedagogisch) en dan kan je 'AI' selecteren. Enkel de opleidingen 'lucht' (duiken instructeursopleidingen), 'nitrox' (nitrox-opleidingen), 'jeugd' (opleidingen jeugdduiken), 'med' (medisch

Voorzitter: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G. Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com Mede -Voorzitter: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be Bestuursleden: Marc Lycops Av. de la Liberté 158 Bte 7 – 1080 Molenbeek-Saint-Jean Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Catherine Bes Rue de la Plaine 10 – 1390 Archennes Gsm 0476 24 92 89 – catherine.bes@skynet.be Jean-Pierre Vlieracker Rue Georges Rodenbach – 1420 Braine-l'Alleud Gsm 0476 31 91 78 – jpvlieracker@hotmail.com Dirk Saman Groeningenlei 106 – 2550 Kontich Gsm 0475 26 79 20 – dirk.saman@nelos.be Ivo Hubert Stijn Steuvelslaan 24 – 2630 Aartselaar Gsm 475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Sven Vandekerckhove Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

BEFOS-secretariaat: Margaux Montrieux Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

LIFRAS

r s

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl

Présidente: Maria del Pilar Ruiz Lopez Rue G.Stocq 18 – 1050 Ixelles Tel. 02 649 57 95 – gsm 0477 74 38 17 pilarlifras@gmail.com Vice-président: Marc Hiernaux Avenue des Paveurs 10 – 1410 Waterloo Gsm 0475 46 09 65 – marc.hiernaux@skynet.be Secrétaire Général: Roland Thiebault Hoogstraat 31 - 1980 Zemst Gsm 0475 92 00 03– roland.thiebault@proximus.be

Rest mij nog om jullie al attent te maken op de 'workshop DIVES' die in het najaar zal plaatsvinden in de verschillende regio's. Dit zal een echte 'workshop' worden waar jullie de finesses van het systeem kunnen leren via oefeningen op de laptop, de tablet of de smartphone. Er zullen genoeg experts aanwezig zijn om dit te begeleiden en vragen te beantwoorden. Dus noteer alvast de datum in je agenda: DD WEVOS: di. 10 september 2019 DD OVOS: ma. 16 september 2019 DD LIMOS & BRAVOS: ma. 4 november 2019 DD AVOS: di. 12 november 2019

Administrateurs: Didier Arts rue Baudet, 7 – 7090 Petit-Roeulx-lez-Braine Gsm 0495 50 86 02 – easy.engine@skynet.be Catherine Bes Rue de la Plaine 10 – 1390 Archennes Gsm 0476 24 92 89 – catherine.bes@skynet.be Sylviane Godin Rue Bruyère St Jean 95– 1410 Waterloo Gsm 0475 87 99 95 – sylviane.godin@gmail.com Robert Henry Av. Docteur Terwagne 46 – 1310 La Hulpe Gsm 0475 76 77 85 – henry.robert@skynet.be Marc Lycops Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – marc@lycops.eu Frédéric WIllem Des Charmes 28 – 5100 Jambes (Namur) Gsm 0475 64 59 74 – willem.frederic@skynet.be

Secretariaat:

 LUTGART STALS, VANWEGE HET DIVES-TEAM

Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be Boekhouding: comptabilite@lifras.be Jules Broerenstraat 38 – 1070 Brussel Tel. 02 521 70 21 – fax 02 522 30 72

Hippocampus mei/juni 2019

NELOS-boetiek Fleece € 45,00

T-shirt kind € 10,00

Longsleeve € 17,00

Polo € 20,00

Alle artikelen kunnen besteld worden via het NELOS-secretariaat. De bestellingen worden opgestuurd vanuit het NELOS-secretariaat of worden afgehaald bij de regioverantwoordelijken. Meer informatie: boetiek@nelos.be. Bij het opsturen worden verzendingskosten aangerekend.

NELOS-boetiek Algemeen verantwoordelijke Rik Olievier Gsm 0475 64 31 71 boetiek@nelos.be Rekening boetiek: BE45 4016 5136 2189

NELOS-boetiek Duikerhuis Brusselsesteenweg 313-315 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 secretariaat@nelos.be

Regionale verantwoordelijken Antwerpen: Frederik Rausenberger Brandheide 2 2880 Bornem Gsm 0492 97 65 64 boetiek.ant@nelos.be Vlaams-Brabant: Tiny Heremans

Hippocampus mei/juni 2019

Janseniusstraat 41 3000 Leuven Tel. 016 22 56 98 boetiek.vbr@nelos.be Limburg: Stefan Paas Slakweidestraat 20 3630 Maasmechelen Gsm 0475 76 10 11 boetiek.lim@nelos.be Oost-Vlaanderen: Mark Bulte Hendrik Consciencelaan 6 9950 Waarschoot Tel. 09 377 37 97 boetiek.ovl@nelos.be West-Vlaanderen: Kurt Lommens Jules Deconinckstraat 16 8560 Wevelgem Gsm 0475 78 11 32 boetiek.wvl@nelos.be

NELOS-structuur? Raadpleeg de brochure NELOS-structuur, voor meer info over wie wat doet binnen NELOS, zoals bijv. de Ereraad, de ombudsman, de verantwoordelijken voor de commissies, ...

Je kan deze brochure downloaden via onze website: www.nelos.be/ documentencentrum.

Lopende Agenda

Raadpleeg de uitgebreide Lopende Agenda op www.nelos.be voor meer info.

Juni 2019

16 Workshop DIVES regio OVOS

18 DHV – Train the Trainer

22 Themaduik Commissie Biologie

Inschrijven: cel.hulpverlening@ovos.be

Locatie: Duikershuis, Mechelen – 20.00 u

Onderwerp: zeepaardjes en verwante soor-

Inschrijven: secretariaat@nelos.be

ten, zoals zeenaalden

22 Antwerp Wet Wheels DiveDay 2019

November 2019 04 Workshop DIVES (LIMOS & BRAVOS) Inschrijven: secretariaat@limos-vzw.be

07 Start cursus OW-fotografie Niveau 2

Gastspreker: Lilian Schoonderwoerd

Wanneer? 7, 14, 20 en 28 november 2019

Locatie: Put van Ekeren – 10.00 tot 17.00 u

Locatie: Stavenisse, zaal 'de Stove'

Locatie theorie: Fotoclub CREA, Fort II,

Inschrijven en info: inschrijven@anww.be

10.30 - 17.00 u (LW 15.05 u)

Wommelgem – 19.00 u

Inschrijven: voorzitter.biologie@nelos.be

Locatie praktijk: zwembad Nijlen – 20.00 u

23 Themaduik Commissie Biologie Locatie: Klein Stelle – 10.30 tot 16.30 u

29-04

Kostprijs: 75,00 euro (incl. homologatie en

Zeestage 2*I en 3*I + Exploratiestage

zwembad)

29-30

Locatie: Boulouris, Zuid-Frankrijk

Inschrijven: Yves Teughels (info.acavos@

Info: secretariaat@nelos.be

gmail.com) of Jef Driesen (jefdriesen@

Inschrijven: voorzitter.biologie@nelos.be

Scubapro Testdagen 2019 Locatie: Zilvermeer Mol – 10.00 tot 16.00 u

30-06 OBK 'shoot-out' OW-foto/film

Info: secretariaat@nelos.be

Augustus 2019

Meer info op: www.nelos.be/OBK_2019

25-01

Oktober 2019

11 Voordracht Commissie Biologie

Hugycup 2019 – Cruise 1 Info: www.hugycup.com

Onderwerp: zeezoogdieren

September 2019 01-08

Hugycup 2019 – Cruise 2 Info: www.hugycup.com

01 Fotografie themaduik met bbq Thema: macrofotografie Locatie: Anna Jacobapolder Kostprijs: gratis – 10.00 u briefing Inschrijven: Yves Teughels (info.acavos@ gmail.com) of Jef Driesen (jefdriesen@ telenet.be of 0475 284 273)

01 Familiedag Commissie Biologie Onderwerp: zeehondensafari Locatie: Haven Zierikzee – 13.00 u (stipt) Inschrijven: voorzitter.biologie@nelos.be

02 Limiet inschrijvingen examen 1*I Info: secretariaat@nelos.be

07 Begeleiderscursus DmH Locatie: Beringen Info: ann.tielen@nelos.be

08 College der 3*I (+ workshop) Locatie: Duikershuis, Mechelen – 09.00 u

08 Pre-Zeestage voor kandidaten 2*/3*I Locatie: Duikershuis, Mechelen – 14.30 u

10 Workshop DIVES regio WEVOS Inschrijven: bruno.vanderbeken@skynet.be

12 Grenzeloos spelplezier Locatie: SportinGenk park, Emiel Van Dorenlaan 144, Genk – 20.30 tot 22.30 u Info: stefan.paas@nelos.be

14 Groot duikevenement ten voordele van de Warmste Week 2019

Locatie: Huis van de Sport, Boomgaardstraat 22, 2600 Berchem – 20.00 - 22.30 u Inschrijven: voorzitter.biologie@nelos.be

13-14

Scubapro Testdagen 2019 Locatie: Duiktank Transfo, Transfostraat 5, 8550 Zwevegem – 10.00 tot 16.00 u Info: secretariaat@nelos.be

16 Bijscholing DHV (LIMOS & BRAVOS) Locatie: GC Oosterhof, Lummen – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@limos-vzw.be

17 Bijscholing DHV (AVOS) Locatie: Huis van de Sport, Berchem – 20.00 u Inschrijven: www.avos.be

19 DHV – examensessie 2 Locatie: Sint-Lutgardis, Gasstraat 9 te Mol Van 08.30 tot 17.00 u Info: secretariaat@nelos.be

19-20 Tekdive 19 event Locatie: Ter Elst Congrescenter, Kattenbroek 1, 2650 Edegem – 09.00 tot 18.00 u Info: www.terelst.be

20 Grenzeloos spelplezier Locatie: Interbad Brugge, Veltemweg 35, 8310 Brugge – 14.00 tot 18.00 u Info: mario.verhaeghe@nelos.be

22 Bijscholing DHV (OVOS) Locatie: Huis van de Sport, Gent – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@ovos.be

25 Bijscholing DHV (WEVOS) Locatie: Clubhuis Stingrays, Vichte – 20.00 u Inschrijven: danny.vanparys@hotmail.com

telenet.be of 0475 284 273)

10 Examen 1*I theorie Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 09.00 u Inschrijven: secretariaat@nelos.be

10 Post-Boulouris Locatie: School Regina Caeli, Rozenlaan 45, 1700 Dilbeek – 13.00 u

11 Examen 3*I – Limiet inschrijvingen Info: secretariaat@nelos.be

12 Workshop DIVES regio AVOS Inschrijven: www.avos.be

13 Bijscholing Decompressietechnieken Locatie: Huis van de Sport, Gent – 20.00 u Inschrijven: secretariaat@ovos.be

14 Start cursus OW-fotografie Niveau 1 Wanneer? 14, 20 en 28 november 2019 Locatie theorie: Fotoclub CREA, Fort II, Wommelgem – 19.00 u Locatie praktijk: zwembad Nijlen – 20.00 u Kostprijs: 60,00 euro (incl. homologatie en zwembad) Inschrijven: Yves Teughels (info.acavos@ gmail.com) of Jef Driesen (jefdriesen@telenet.be of 0475 284 273)

16 Specialisatieopleiding Jeugdduiken – theorie deel 1 Locatie: Duikershuis, Mechelen Info: secretariaat@nelos.be

19 Bijscholing Decompressietechnieken Locatie: Huis van de Sport, Berchem – 20.00 u Inschrijven: www.avos.be

21 Herexamen theorie 1*I Locatie: Duikershuis, Mechelen Info en inschrijving: secretariaat@nelos.be

23 Specialisatieopleiding Jeugdduiken – Theorie deel 2 Op www.nelos.be/sdt vind je meer info over de opleiding nitrox, extended range, trimix, CCR, ...

Locatie: De Nekker – 09.00 tot 21.00 u

Controleer even of het evenement inderdaad plaatsvindt. Weet je van interessante evenementen of organiseer je zelf een activiteit die in onze Lopende Agenda kan opgenomen worden?

Info: www.duikclubneptunus.be

Bezorg ze dan aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be .

Hippocampus mei/juni 2019

CERTIFICATION INTERNATIONAL

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw is lid van BEFOS, stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten CMAS, erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

www.facebook.com/NederlandstaligeLigaVoorOnderwateronderzoekEnSport

Raad van Bestuur

Commissies

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Commissie Duikonderricht

Vice-voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 – ondervoorzitter@nelos.be

Voorzitter: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 voorzitter.duikonderricht@nelos.be

Penningmeester: Dirk Saman Gsm 0475 26 79 20 – penningmeester@nelos.be Boetiekverantwoordelijke: Rik Olievier Gsm 0475 64 31 71 – boetiek@nelos.be Bestuurslid: Ivo Hubert Gsm 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be Bestuurslid: Sven Vandekerckhove Gsm 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be Bestuurslid: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Secretariaat & Ombudsman Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat Ombudsman & Aanspreekpunt integriteit (API): Eric Sels Gsm 0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie

Verantw. der brevetten: René Van Leeuwen Gsm 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be Ereraad: Wim Van Doeselaer Gsm 0479 82 48 84 – voorzitter.ereraad@nelos.be Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez Gsm 0492 25 12 33 voorzitter.jeugdduiken@nelos.be Brevettencomité: John Maes Gsm 0495 66 56 19 voorzitter.brevettencomite@nelos.be Sectie duiktechnieken: Glenn Tessens Gsm 0485 57 52 13 – voorzitter.sdt@nelos.be Sectie EDIT: Lutgart Stals Gsm 0473 2 86 64 – voorzitter.edit@nelos.be Veiligheidscomité: Eric Vonk Gsm 0475 44 55 29 voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Geneeskundige Commissie Voorzitter, dopingpreventieverantwoordelijke en contactpersoon Medisch Verantwoord Sporten: Catherine De Maeyer voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be

Arena Nv: Tel. 02 512 03 04, www.arena-nv.be arena@arena-nv.be. Contactpersoon Inge Ghijsels.

Mental Coaching: Elfrie van Poppelen Gsm 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden. Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

Audiovisuele Commissie

Hulpdiensten

Voorzitter: Marc Vermeiren Gsm 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwaterfotografie: Marc Vermeiren – owf@nelos.be Voorzitter Sectie Onderwatervideografie: Jo De Smedt Gsm 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Commissie Biologie Voorzitter: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Redactie Hippocampus UNIVERSITAIR ZIEKENHUIS ANTWERPEN Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur) HYPERBAAR CENTRUM Militair Hospitaal Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382 ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112 Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. 0031 113 23 42 90 (24/24 uur)

Deadlines artikels Hippocampus Editie januari/februari: vóór 5 december

Hoofdredacteur: Ivo Madder Gsm 0475 73 32 01 voorzitter.redactieteam@nelos.be

Commissie Duikers met een Handicap Voorzitter: Ann Tielen Gsm 0496 75 04 46 – voorzitter.cdmh@nelos.be

Sportcommissie Voorzitter: Herwig Van Cotthem Gsm 0495 55 85 19 voorzitter.sportcommissie@nelos.be

Commissie Solidariteitsfonds Leden: Guy Bosmans, Ronny De Meersman, Ronny Margodt

Editie maart/april: vóór 5 februari Editie mei/juni: vóór 5 april

Erevoorzitters

Editie september/oktober vóór 15 juni Editie november/december: vóór 5 oktober

Hippocampus mei/juni 2019

Jozef Van den Berghe jozef.vandenberghe@nelos.be Willy van der Plas willy.vanderplas@nelos.be

INFORMATIEBLAD VAN NELOS vzw Hoofdredacteur: Ivo Madder De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – Gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt Steenovenstraat 24 – 8490 Varsenare Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Natalie Decrock, Chrisje Demuynck, Jan Dieu, Ivo Madder, Bart Morent, Katrijn Ools, Patrick Swinnen, Marijke Van Cauwenberghe, Jozef Van den Berghe, Wim Van Doeselaer, Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel, Roland Wantens Ambassadeur: Ivo Hubert Vormgeving en publiciteit: Katrijn Ools Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 publiciteit@nelos.be Drukkerij: Moderna Printing Schoebroekstraat 50 – 3583 Paal-Beringen www.moderna.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414.

Gedrukt op:

Advertentietarieven Zie 'Media Pack' op: www.nelos.be/mediapack Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald via: www.nelos.be/Hippo-archief Of je kan door de recentere uitgaven bladeren via: http://issuu.com/ivomadder De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning. Overeenkomstig de Europese privacywetgeving (GDPR – General Data Protection Regulation – of ook genoemd Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG), welke op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, melden wij dat uw persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. U heeft inzage- en correctierecht. Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Lid van:

Adresveranderingen enkel via het secretariaat van je duikclub waar je als 1e lid ingeschreven bent.

www.facebook.com/hippocampusredactie

Photo: Adnan Drnda

EEN AUTOMAAT VOOR IEDERE DUIKER

Hugyfot Underwater Housings Fits your camera like a glove

1``arm ball

NIEUW

Vision Xs vacuum system

monitor 5´´

sun hood

SCUBAPRO TESTDAGEN 2019 A700

S620 Ti

S600

G260

C370

red filter

screen protection

MK25 EVO

Hugyfot behuizing voor de GoPro Hero 5,6 en 7 Tot 150 meter diepte 5” monitor 3uur batterij

handle

Voor de GoPro Hero 5,6 &7 optional system lens

MK17 EVO

Een SCUBAPRO ademautomaat heeft slechts om de 24 maanden/100 duiken een onderhoudsbeurt nodig en bij aanschaf via een Authorized Dealer krijgt u er wereldwijd beperkte levenslange garantie op. MK11

Varta Li-ion battery 2600mAh

www.hugyfot.com

Te koop bij Da factory, België

Suunto Diving

@suuntodive

Mechelen P 004152 – TWEEMAANDELIJKS INFORMATIEBLAD (NIET IN JULI EN AUGUSTUS) VAN DE NEDERLANDSTALIGE LIGA VOOR ONDERWATERONDERZOEK EN -SPORT NELOS Nr. 274 – mei/juni 2019

LATEN WE SAMEN ONTDEKKEN.

Vintage OW-fotografie Hartproblemen en duiken