3ο Δημοτικό Σχολείο Αργοστολίου 2ο Εργαστήριο Δεξιοτήτων Φροντίζω το Περιβάλλον – Παγκόσμια και Τοπική Πολιτιστική Κληρονομιά Υπεύθυνες Εργαστηρίων: Καλαμπόκη Σπυριδούλα (Γ1) Τζάννε Ιωάννα (Γ2) Σχ. Έτος 2023-2024
2 Η ΛΑΪΚΗ ΜΑΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗ Η συνήθειες των ανθρώπων οι οποίες αφορούσαν τον τρόπο που ζούσαν, που ντύνονταν, που χόρευαν, καθώς και τα τραγούδια που είχαν, μεταδίδονταν από στόμα σε στόμα και από τους παππούδες και τις γιαγιάδες στα εγγόνια και αποτέλεσαν την λαϊκή μας παράδοση Οι άνθρωποι διατηρούσαν τις παραδόσεις τους και χρέος μας είναι να κάνουμε και εμείς το ίδιο αν και σήμερα η ζωή μας έχει αλλάξει αφού δεχόμαστε καθημερινά επιρροές από τον υπόλοιπο κόσμο
3 ΕΘΙΜΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ Το στόλισμα του καραβιού Το στόλισμα του καραβιού είναι ένα χριστουγεννιάτικο έθιμο που τα τελευταία χρόνια τείνει να εξαφανιστεί καθώς τη θέση του έχει πάρει το ξένο έθιμο του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Το καράβι συμβολίζει την καινούρια πλεύση του ανθρώπου στη ζωή μετά την γέννηση του Χριστού. Ένα έθιμο που τα τελευταία χρόνια πηγαίνει να εξαφανιστεί και τη θέση του έχει πάρει το στόλισμα του χριστουγεννιάτικου δέντρου. Οι κολόνιες παραμονή Πρωτοχρονιάς και η αποκοπή! Παραμονή της Πρωτοχρονιάς, στην Κεφαλονιά γιορτάζουν το έθιμο της “κολόνιας”. Κόσμος κατεβαίνει στο Λιθόστρωτο κρατώντας μπουκάλια με κολόνια και “ραίνουν” ο ένας τον άλλο, λέγοντας: «Ήρθαμε με ρόδα και με ανθούς να σας ειπούμε χρόνους πολλούς». Μερικά δευτερόλεπτα πριν αλλάξει ο χρόνος, εύχονται: «Καλή αποκοπή», δηλαδή με το καλό να αποχωριστούμε τον παλιό χρόνο και να ξεκινήσουμε το νέο. Κάλαντα Τα Κάλαντα αποτελούν δημοτικά ευχητικά και εγκωμιαστικά τραγούδια που ψάλλονται εθιμικά κατ΄ έτος κυρίως την παραμονή μεγάλων θρησκευτικών εορτών όπως των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς , των Θεοφανείων Κύρια παραδοσιακά μουσικά όργανα που συνοδεύουν τα κάλαντα είναι το τρίγωνο, το λαούτο, το νταούλι η τσαμπούνα, η φλογέρα κ.ά.
4 Έθιμα Αποκριάς Έθιμο Αποκριάς Στη Μεθώνη κάθε χρόνο γίνεται του «Κουτρούλη ο γάμος». Ένας γάμος παρωδία, με καρναβαλιστική διάθεση. Ό γάμος των νεόνυμφων (είναι και οι δύο άντρες), τελείται στην κεντρική πλατεία παρουσία συγγενών και πολλών κατοίκων – μαρτύρων. Το μυστήριο τελείται κανονικά με παπά και με κουμπάρο που εκτός από τις ευλογίες τους αναλαμβάνουν να διαβάσουν και το προικοσύμφωνο. Μετά το μυστήριο σειρά έχει το τρικούβερτο γλέντι του γάμου. Η κυρά Σαρακοστή Η κυρά Σαρακοστή είναι ένα έθιμο από τα παλιά. Την έφτιαχναν με αλεύρι, νερό και αλάτι. Είχε το στόμα της κλειστό γιατί νήστευε και σταυρωμένα τα χέρια της. Κάτω είχε 7 πόδια, που το κθένα συμβολίζει κι από μία εβδομάδα της Σαρακοστής. Το πρώτο πόδι κόβεται το Σάββατο μετά την Καθαρά Δευτέρα και το τελευταίο το Μεγάλο Σάββατο. Το γαϊτανάκι Το γαϊτανάκι είναι χορός, που χορεύεται κυρίως την περίοδο της αποκριάς Οι συμμετέχοντες χορεύουν γύρω από ένα κοντάρι δεμένο με πολύχρωμες κορδέλες. Ο κάθε συμμετέχοντας κρατάει στο χέρι του μία από αυτές, και έτσι κατά την περιστροφή τους οι κορδέλες τυλίγονται στο κοντάρι. Στην Ελλάδα ήρθε είτε από πρόσφυγες της Μικράς Ασίας, ή από Βενετούς των Επτανήσων. Η λέξη «γαϊτανάκι» είναι υποκοριστικό της τουρκικής λέξης «γαϊτανίν» που σημαίνει κορδόνι. Παραδοσιακά οι χορευτές του είναι δώδεκα.
5 ΕΘΙΜΑ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ Μπότηδες – Κέρκυρα Στην Κέρκυρα το Μεγάλο Σάββατο το πρωί πετούν κανάτια-μπότηδες γεμάτα με νερό από τα μπαλκόνια των καντουνιών Τελετή του ιερού Νιπτήρα – Πάτμος
αναπαράσταση του Ιερού Δείπνου. Τους 12 Αποστόλους υποδύονται μοναχοί και τον ρόλο του Χριστού ο ηγούμενος της μονής Θεολόγου. Σαϊτοπόλεμος – Καλαμάτα Την Κυριακή του Πάσχα οι διαγωνιζόμενοι οπλισμένοι με σαΐτες που έχουν φτιάξει μόνοι τους από χαρτονένιους σωλήνες γεμισμένους με μπαρούτι αρχίζουν την εκτόξευση και ξεσηκώνουν το πλήθος
Γίνεται
6 Κάλαντα του Λαζάρου Το Σάββατο του Λαζάρου (το Σάββατο πριν από την Κυριακή των Βαΐων) τα παιδιά γυρίζουν τα σπίτια και τραγουδούν τα ειδικά κάλαντα (Λαζαρικά) σε διάφορες παραλλαγές, που εξιστορούν την «εκ νεκρών έγερση» του Λαζάρου. Τελειώνοντας το τραγούδι τους τα Λαζαράκια, όπως αποκαλούνται οι καλαντιστές της ημέρας, συνεχίζουν με ευχετικούς και επαινετικούς στίχους για το σπίτι και δέχονται ως φιλοδώρημα αυγά που τα τοποθετούν σ’ ένα στολισμένο καλαθάκι (σε κάποιες περιοχές φρούτα ή χρήματα). Γενικότερα, το Σάββατο του Λαζάρου λαμβάνει χαρούμενο χαρακτήρα, καθώς η έγερση του Λαζάρου προαναγγέλλει την Ανάσταση του Χριστού. Στίχοι: Ήρθε ο Λάζαρος ήρθαν τα Βάγια, Ήρθε η Κυριακή που τρων' τα ψάρια Βάγια βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό και την άλλη Κυριακή, ψήνουν το παχύ αρνί. Που ’σουν Λάζαρε που ειν' η φωνή σου Που σε γύρευε η μάνα κι η αδελφή σου Βάγια βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό και την άλλη Κυριακή, ψήνουν το παχύ αρνί. Ήμουνα στη γη, στη γη βαθιά χωμένος Κι από τους εχθρούς, εχθρούς βαλαντωμένος. Βάγια βάγια των βαγιών, τρώνε ψάρι και κολιό και την άλλη Κυριακή, ψήνουν το παχύ αρνί.
7 Κοιμήσου αστρί, κοιμήσου αυγή, κοιμήσου νιο φεγγάρι· κοιμήσου, που να σε χαρεί ο νιος που θα σε πάρει. Κοιμήσου, που παράγγειλα στην Πόλη τα χρυσά σου, στη Βενετιά τα ρούχα σου και τα διαμαντικά σου. Κοιμήσου, που σου ράβουνε το πάπλωμα στην Πόλη και σου το τελειώνουνε σαρανταδυό μαστόροι· στη μέση βάνουν τον αετό, στην άκρη το παγόνι. Νάνι του ρήγα το παιδί, του βασιλιά τ' αγγόνι. Κοιμήσου και παράγγειλα παπούτσια στον τσαγγάρη, να σου τα κάνει κόκκινα με το μαργαριτάρι. Κοιμήσου, μες στην κούνια σου και στα παχιά πανιά σου, η Παναγιά η δέσποινα να είναι συντροφιά σου. Ν. Γ. Πολίτη, Εκλογαί από τα τραγούδια του ελληνικού λαού «Το νανούρισμα της πεταλούδας» Νάνι νάνι νάνι νανανα… το παιδάκι μου νανανα… Νάνι νάνι το παιδί και γλυκά να κοιμηθεί… Μια πεταλούδα θα σε βάλει στα φτερά της για να σε πάει στα βελούδινα όνειρά της σε πέπλα ανάλαφρα, σε πουπουλένια δάση, θα σε ξαπλώσει κι απαλά θα σε σκεπάσει Στίχοι: Γιώργος Χατζηπιερής «Το φεγγάρι» Φεγγαράκι λυπημένο, μοναχούλι μου, καημένο, μόλις λίγο μεγαλώσω θα 'ρθω να σε ανταμώσω! Στίχοι: Φώντας Λάδης
8 Μήλο μου κόκκινο ρόιδο βαμμένο Μήλο μου κόκκινο ρόιδο βαμμένο Γιατί με μάρανεστον πικραμένο Γιατί με μάρανεστον πικραμένο Πηγαίνω κι έρχομαι μα δε σε βρίσκω Πηγαίνω κι έρχομαι μα δε σε βρίσκω Βρίσκω την πόρτα σου αμπαρωμένη Τα παραθύρια σου φεγγοβολούνε Ρωτώ το πάπλωμα "πούειν' η κυρά σου" Ρωτώ το πάπλωμα "πούειν' η κυρά σου" Κυρά μ' δεν είναι δω πάει για τη βρύση Πάει για να πιει νερό καινα γεμίσει Πατήστε επάνω στην εικόνα
9 Εδώ σ’ αυτή τη γειτονιά στην παραπάνω ρούγα Τη φωλιά της έχτισε μια πέρδικα μικρούλα Πώς ήθελα πολύ να την παινέψω, με λουλούδια του Μαγιού στεφάνια να της πλέξω Μα αυτή ‘ναι παινεμένηκαι ξακουστή Κι όπου πάει κι όπου γυρίσει κι όπου σταθεί Πέρδικα μικρή, πέρδικά μου ξακουσμένη Που μες το χορό είσ’ η μόνη ζηλεμένη Έλα εδώ για να σου πω γλυκά, πόσο εγώ σε αγαπώ τρελά Στο νησί του τραγουδιού που παίζουν τα βιολίναγνώρισα μιαν όμορφη, πανώρια σινιορίνα Και στο χορό που χόρευε με χάρη, λούλουδα της πέταξα δε θέλει να τα πάρει Πάρτα φιόρα μου, γλυκιά σινιορίνα που ‘σαι μέσαστους χορούς η πιο μπελίνα Τα παλιά μου πάθη φινίρανε και πάνε και τα τωρινά, γίναν φίδια να μεφάνε Κέρκυρά μου, Κέρκυρά μου χρυσή, είσαι το ομορφότερο νησί Πατήστε επάνω στην εικόνα
10 Ένα άλογο μια ποιο άλογο; Ένα άσπρο άλογο που αγκαλιάζει τον Αρή! Κοράλλι ψιλοκόραλλο και ψιλοκοραλλάκι Πέμπτη πέφτει ο πεύκος κάτω Πίτα σπανακόπιτα σπανακολαδόπιτα Άσπρη πέτρα ξέξασπρη κι απ’ τον ήλιο ξεξασπρότερη Ένας οδηγός μα ποιος οδηγός; Ένας ονειροπόλος οδηγός που θέλει να γίνει στρατηγός Φίλος έδωσε σε φίλο τριαντάφυλλο με φύλλο. Φίλε φύλαγε το φύλλο, μην το δώσεις σε άλλο φίλο.
11 Καλημέρα καμηλιέρη Καμηλιέρη καλημέρα! Φτού… σκουληκομυρμηγκότρυπα Ποντικός τρυπά κουνούπι ποντικοτρυποκουρούπης Ο γιος του Ρουμπή του κουμπή του ρουμποκομπολογή βγήκε να ρουμπέψει να κουμπέψει να ρουμποκομπολογέψει και τον πιάσανε οι ρουμπίδες οι κουμπίδες οι ρουμποκομπολογήδες
Από
Μια κορασιά
Σιγανή,σιωπηλή,το σαμάρι κουβαλεί.
Τι είναι;
(Η χελώνα) Κοντός,
12
ΑΙΝΙΓΜΑΤΑ
πάνω σαν τηγάνι, από κάτω σαν βαμβάκι, από πάνω σανψαλίδι.
Τι είναι; (Το χελιδόνι)
είναι, σαμάρι
Κέρατα έχει, κατσίκα δεν
φορεί,γάιδαρος δεν είναι. Τι είναι; (Το σαλιγκάρι)
μικρή,μεγάλεςπίτεςκάνει.
Τι είναι; (Η μέλισσα)
κοντός καλόγερος παλούκια φορτωμένος.
(Ο σκαντζόχοιρος) Το κοιτάζεις, σε κοιτάζει,τρως, τρώει, γελάς, γελάει αλλά άνθρωπος δεν είναι. Τι είναι; ( Ο καθρέφτης) Άμα βλέπω, δεν το βλέπω και το βλέπω όταν δεν το βλέπω. Τι είναι; (Το όνειρο) Χίλιοι μύριοι καλόγεροι σ’ ένα ράσο τυλιγμένοι. Τι είναι; (Το ρόδι) Ανεβαίνει κατεβαίνει καιστην ίδια θέση μένει. Τι είναι; (Το στόμα) Δύο αδελφάκια αγαπημένα,το ένα το άλλο ποτέ δεν βλέπει. Τι είναι; (Τα μάτια) Δεν έχει φτερά αλλά πετάει.Δεν έχει μάτια αλλά κλαίει. Τι είναι; (Το σύννεφο) Τετράποδο είναι αλλά δ3εν κινείται.Πάνω του γελάνε,τρώνε, διαβάζουν και μιλάνε αλλά αυτό τίποτα δεν καταλαβαίνει. Τι είναι; (Το τραπέζι)
Τι είναι;
13
14
15 Μπομπότα με τυρί Υλικά:
1/2 λίτρο γάλα (χλιαρό)
2 φλιτζανάκια του καφέ ελαιόλαδο
1 μπέικιν 500γρ. καλαμποκάλευρο Λίγο αλάτι 500γρ. τυρί φέτα Εκτέλεση
Ανακατέψτε τα 5 πρώτα υλικά και μετά τρίψτε τα ¾ του τυριού και ανακατέψτε να ενσωματωθεί. Στο ταψί το ρηχό της κουζίνας, ρίχνετε τον χυλό αφού το έχετε λαδώσει καλά και τρίψτε το υπόλοιπο τυρί από πάνω. Λιώστε δύο κουταλιές βούτυρο, φρέσκο και περιχύστε το. Ψήστε ώσπου να πάρει χρυσοκόκκινο χρώμα στους 200 βαθμούς, πάνω κάτω αντιστάσεις. Καλή επιτυχία!
16
17
18
19 «Βόλοι ή μπίλιες» Έβαζαν σε μια σειρά ο καθένας την μπίλια του σε μια γραμμή. Στη συνέχεια προσπαθούσαν να παρασύρουν τις μπίλιες από την γραμμή πετώντας από κάποια προκαθορισμένη απόσταση μια άλλη μπίλια που είχε ο καθένας. Όποια παράσερνε από τη γραμμή, την έπαιρνε. «Το εφτάπετρο» Μία μπάλα, μια στοίβα από εφτά πέτρες τοποθετημένες η μία πάνω στην άλλη και δυο ομάδες παιχτών (3-6 άτομα ανά ομάδα). Η μια ομάδα έριχνε την μπάλα προς την πλευρά που ήταν στημένες οι εφτά πέτρες με σκοπό να τις ρίξει. Αν τις έριχνε, προσπαθούσε να τις ξαναστήσει χωρίς οι παίκτες της άλλης ομάδας να μπορέσουν να τους κάψουν (δηλ. να τους πετύχουν με την μπάλα ) . Αν το κατάφερναν , πέρναν ένα πόντο και ξαναπαίζαν. Αν όχι, οι ομάδες αλλάζαν ρόλους. «Το κορόιδο» Ένα παραδοσιακό παιχνίδι πολλών χρόνων. Οι κανόνες είναι απλοί. Παίζουν τεις ή περισσότεροι παίχτες. Ο ένας είναι στη μέση και κάνει το κορόιδο και οι άλλοι είναι στα πλάγια. Ο ένας από τα πλάγια πετάει την μπάλα και το κορόιδο προσπαθεί να την πιάσει. Όταν την πιάσει από αυτόν που την πετάει, αλλάζουν θέσεις και κάνει αυτός το κορόιδο.
20
21
22