SedatMurat.qxd
27.04.2007
14:46
Page 169
YETÝÞKÝN EÐÝTÝMÝ SEMPOZYUMU
ve toplumsal deðiþime ayak uydurmasý beklenmektedir. Bunu saðlayabilmesi de, bilinçli ve süreklilik gösteren bir yaygýn eðitim sürecinden geçmesiyle mümkün görülmektedir (Bülbül, 1987; 24). Günümüzde ülkelerin geliþme düzeylerinin belirlenmesinde veya bu ülkelerin uluslararasý alanda rekabet üstünlüðüne sahip olmalarýnýn en önemli nedeninin, ister ülke içinden isterse ülke dýþýndan beyin göçü þeklinde ithal edilmiþ olsun, yetiþmiþ insangücüne sahip olmalarýný gösterebilmek mümkündür. Kalkýnma ve dünyada her alanda rekabet üstünlüðü elde etme iddiasýnda olan ülkelerin, insan gücü varlýðýný miktar olarak artýrmalarýndan daha çok, mevcut bu gücü sanayileþme ve çaðdaþlaþmaya paralel olarak ihtiyaç duyulan vasýf ve niteliklerde yetiþtirmeleri daha fazla önem arz etmektedir. Bu ise, ancak kaliteli bir eðitim sisteminin kurulmasý ve mevcut insan gücünün eðitim düzeyinin artýrýlmasýna ilaveten kültürel derinlikle birlikte zengin bir hayat ve varlýk anlayýþýnýn oluþturulmasýna baðlýdýr. Her bölgenin ve her yörenin sosyal, ekonomik, kültürel ve demografik açýdan kendine has bazý özellikleri bulunmaktadýr. Bu özelliklerin dikkate alýnarak mevcut insan gücünün yöreye uygun þekilde yetiþtirilebilmesinde, örgün eðitim kurumlarýnýn yaný sýra yetiþkin eðitimi kurumlarýna büyük ihtiyaç bulunmaktadýr. Ýþte bu ihtiyacýn giderilmesinde de en önemli görev yerel yönetimlere düþmektedir.
A. KAVRAM OLARAK YETÝÞKÝN EÐÝTÝMÝ Genel olarak eðitimi; örgün ve yaygýn olmak üzere iki kýsma ayýrmak mümkündür: Literatürde, okullar tarafýndan verilen eðitim, örgün eðitim olarak nitelendirilirken, yaygýn eðitim olarak belirtilen kavram ise, okul çaðýný tamamlamýþ yetiþkinlere yöneltilen eðitimi ifade etmektedir. Bilimsel çevrelerde pek fazla kabul görmemesine karþýn, örgün eðitim kurumlarýnýn verimsiz çalýþtýðý, çok pahalý kurumlar olduklarý ve bu kurumlarýn tamamen ortadan kaldýrýlmasý gerektiðini öne süren görüþler bulunmaktadýr. Bu husus þunu açýkça ortaya koymaktadýr ki, hýz eksenli bir deðiþimin yaþandýðý dünyamýzda örgün eðitim sistemleri ne kadar etkin ve verimli olurlarsa olsunlar, eðitimin sadece okullarla sýnýrlanmasý yanlýþ olacaktýr (Bülbül vd., 1996; 11). Bugün, ister geliþmiþ isterse geliþmekte olan ülkeler olsun, hemen hemen tüm ülkelerde, yaygýn eðitimin veya yetiþkin eðitiminin, artýk eðitim sisteminin asli bir alt sistemi olduðu kabul edilmekte; toplumun ve bireylerin hýzla deðiþen eðitim ihtiyaçlarýný karþýlama giriþimlerinin yetiþkin eðitimi alanýnda yoðunlaþtýðý; ülke nüfusunun genelini içine alacak ölçekte düzenlenmiþ ve iyi desteklenmiþ eðitim hizmetleri sunulmasýnýn bireysel, toplumsal ve ekonomik olduðu kadar, kültürel nedenlerle de ulusal eðitim politikalarýnýn temel bir parçasý haline geldiði; bu anlayýþýn giderek hýzla yaygýnlaþtýðý görülmektedir (Bülbül vd., 1996; 11). Fiziksel ve zihinsel olarak olgunluða eriþmiþ kiþi olarak tanýmlanan yetiþkin (Kurt, 2000; 4) ve yetiþkin kesimin eðitimi ile ilgili olarak literatürde farklý kavramlar kullanýlmaktadýr. Aitchison, yaygýn ve yetiþkin eðitimi ile ilgili olarak kullanýlan kavramlarý þöyle sýralamaktadýr (Tepe, 2007; 8): Açýk eðitim, algýn eðitimi, baðýmsýz eðitim, beceri eðitimi, bilgi eðitimi, boþ zaman eðitimi, cezaevi eðitimi, dönüþlü eðitim, endüstriyel eðitim, esnek eðitim, hayat boyu eðitim, halk eðitimi, hatýrlatma eðitimi, hizmet içi eðitim, hizmet öncesi eðitim, ikinci þans eðitimi, insan haklarý eðitimi, iþçi eðitimi, kadýn eðitimi, kalkýnma eðitimi, kariyer eðitimi, kýrsal eðitim, kýsmi zamanlý eðitim, liderlik eðitimi, mesleki eðitim, okul sonrasý eðitim, okul dýþý eðitim, profesyonel eðitim, sendikal eðitim, sürekli eðitim, sosyal eðitim, telafi eðitimi, uzaktan eðitim, vatandaþlýk eðitimi, yaygýn eðitim, yaþayarak eðitim, yineleme eðitimi, yönetici eðitimi ve yetiþkin eðitimi. Görüldüðü gibi, bu sýnýflandýrmada, eðitim ve öðrenme ana 169