Geschiedenis
PE2 Het leger: het pronkpalet van Narmer en de slag bij Kadedj
Ismael Rahmouni Academiejaar 2023 - 2024
Geschiedenis 1A
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Ismael Rahmouni PE2: Het leger
4.1
5.2
5.3
6.4
6.5
Ismael Rahmouni PE2: Het leger
Ismael Rahmouni PE2: Het leger
1 Historische vraag:
Hoofdvraag:
Wat waren belangrijke momenten in de geschiedenis van het leger van Egypte en hoe zag dit leger eruit?
Deelvragen:
Hoe evolueerde het oude Egyptische leger doorheen de tijd?
Wat was de slag bij Kadesj?
Wat was het pronkpalet van Narmer?
Ismael Rahmouni
2 Inleiding:
PE2: Het leger
Het oude Egyptische leger speelde een cruciale rol in de vorming van de beschaving en de loop van de geschiedenis. Twee belangrijke gebeurtenissen die dit illustreren zijn het Pronkpalet van Narmer en de Slag bij Kadesj. Het Pronkpalet van Narmer, dat dateert uit ongeveer 3100 v.Chr., is een belangrijk archeologisch artefact dat de militaire overwinningen van farao Narmer illustreert. Het wordt beschouwd als een symbool van de eenwording van Opper- en Neder-Egypte onder Narmer’s heerschappij.
De Slag bij Kadesj, die plaatsvond rond 1274 v.Chr., was een belangrijke militaire confrontatie tussen het Egyptische Rijk onder farao Ramses II en het Hettitische Rijk onder koning Muwatalli II. Deze slag had aanzienlijke politieke gevolgen en leidde uiteindelijk tot het eerste bekende vredesverdrag in de geschiedenis
Ismael Rahmouni
3
Historisch Referentiekader:
3.1 Ruimte:
PE2: Het leger
Zoals je kan zien op de kaart was Egypte opgedeeld in Neder-Egypte in het noorden en Opper-Egypte in het zuiden.
De locaties van interesse zijn voornamelijk het oude Egypte zelf, met specifieke aandacht voor gebieden waar deze gebeurtenissen plaatsvonden. Narmer's pronkstuk werd ontdekt in Hierakonpolis, terwijl de Slag bij Kadesj zich afspeelde in de buurt van de stad Kadesj in het hedendaagse Syrië.
Egypte (3000 - 1000 v.C.). In Atlas van de algemene en Belgische geschiedenis
Ismael Rahmouni
3.2 Tijd
Geschiedenis 1A
PE2: Het leger
Het onderwerp heeft betrekking op verschillende tijdsperiodes binnen het oude Egypte. Narmer's pronkstuk dateert uit de vroege dynastieke periode (ongeveer 3100-2700 v.Chr.), terwijl de Slag bij Kadesj plaatsvond tijdens het Nieuwe Rijk (ongeveer 1274 v.Chr.).
Algemene tijdsband
Van In, (2021) Sapiens 1, Geschiedenis: Hoofdstuk 5: Egypte, het rijk aan de Nijl.
Deeltijdsband
Deeltijdsband van het oude Egypte via Sapiens 1, aangepast via Canva.com
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
4 Hoe evolueerde het oude Egyptische leger doorheen de tijd?
Van In, (2021) Sapiens 1, Geschiedenis: Hoofdstuk 5: Egypte, het rijk aan de Nijl. Deeltijdsband van het oude Egypte via Sapiens 1, aangepast via Canva.com
Het oude Egyptische leger onderging aanzienlijke evoluties in de loop van de geschiedenis, wat leidde tot veranderingen in militaire tactieken en strategieën. Deze veranderingen waren het resultaat van verschillende factoren, waaronder technologische vooruitgang, politieke omstandigheden en bedreigingen van buitenaf. In dit artikel zullen we de ontwikkeling van het oude Egyptische leger bespreken, evenals de rol van belangrijke militaire functionarissen, zoals de farao, generaals en soldaten.
4.1 Evolutie van militaire tactieken en strategieën:
Tijdens het Oude Rijk en het Middenrijk vormden infanterietroepen en boogschutters de kern van het oude Egyptische leger, dit leger uit boeren, vissers en jagers. Troepen werden in falanxformatie1 opgesteld, wat bescherming bood en vijanden afschrikte. Boogschutters speelden een cruciale rol in zowel aanvallende als defensieve tactieken, waarbij hun precisie en bereik een voordeel boden. Beroepsmilitairen verschenen voor het eerst tijdens de Eerste Tussenperiode (2118-1980 v. Chr.). In het Middenrijk vormde zich een Koninklijk leger met beroepsofficieren en met de farao als opperbevelhebber. Ze begonnen ook eenheden van huurlingen te gebruiken. De overgang naar een professioneler leger bracht ook betere wapens. Waar ze eerst tijdens het Oude rijk met stokken, knotsen, vuurstenen messen, strijdbijlen en speren vochten gebruikte ze nu zwaarden, speren met metalen punten, lansen en pijl en boog. (Thema 10: Egyptische Krijgers En Legers - Rijksmuseum Van Oudheden, n.d.)
1 een gesloten infanterieformatie die bewapend waren met lange lansen en beschermd door metalen helmen en grote schilden
Ismael Rahmouni
Kemet. (z.d.) Samenleving - Het leger. https://www.kemet.nl/het-leger/
PE2: Het leger
Tijdens de Tweede Tussenperiode van het oude Egypte werd het land geconfronteerd met de invasie van de Hyksos. Deze groep buitenlandse heersers, afkomstig uit de Levant, wist Egypte binnen te dringen en vestigde zijn eigen dynastie, bekend als de 15e dynastie. De Hyksos slaagden erin verschillende steden in de Nijldelta te veroveren, waaronder Avaris, en brachten een periode van politieke instabiliteit en verdeeldheid in Egypte. Waar de Hykos vandaan kwamen is niet duidelijk en hoe ze precies de macht in Egypte overname ook niet. (“De Hyksos Aan De Tand Gevoeld,” 2020; De Hyksos En De Zeevolken, n.d.)
Een van de opvallende kenmerken van de Hyksos-invasie was hun gebruik van geavanceerde militaire technologie, met name strijdwagens. Deze snelle en wendbare strijdwagens gaven de Hyksos een strategisch voordeel in de oorlogvoering, waardoor ze effectiever konden manoeuvreren dan de bestaande Egyptische strijdkrachten. (The Editors of Encyclopaedia Britannica, 2023)
De conflicten met de Hyksos bereikten een keerpunt tijdens het bewind van farao Ahmose I aan het begin van het Nieuwe Rijk. Ahmose I leidde een militaire campagne om de Hyksos te verdrijven en herenigde Egypte onder één heerser. De succesvolle verdrijving van de Hyksos markeerde het begin van het Nieuwe Rijk, een periode van hernieuwde kracht en bloei voor het oude Egypte. (Richard, 2023)
De ervaring met de Hyksos had aanzienlijke gevolgen voor de Egyptische samenleving. De militaire tactieken en technologie van het oude Egypte ondergingen veranderingen als reactie op de uitdagingen van de Hyksos. Het gebruik van strijdwagens werd bijvoorbeeld een belangrijk deel in de militaire strategieën van het Nieuwe Rijk. Deze strijdwagens werden elk bemand met boogschutters en speervechters en getrokken door twee paarden. Ze waren snel en wendbaar en zo dus heel effectief in snelle aanvallen en verkenningen. (Thema 10: Egyptische Krijgers En Legers - Rijksmuseum Van Oudheden, n.d.)
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Vestingbouw speelde gedurende de hele geschiedenis van het oude Egyptische leger een essentiële rol. Egyptenaren ontwikkelden geavanceerde vestingwerken, waaronder muren, grachten en forten, om steden en belangrijke locaties te beschermen. Deze constructies dienden als strategische verdedigingswerken. (Egypte - Staatsbestel, n.d.)
De geografie van Egypte, met de Nijl als natuurlijke barrière, was cruciaal voor de militaire strategie. Het leger gebruikte de Nijl als een defensieve lijn om indringers af te weren. Deze natuurlijke barrière speelde een aanzienlijke rol in het behoud van de veiligheid en stabiliteit van Egypte. (Wikipedia-bijdragers, 2023)
Diplomatie en allianties werden in verschillende perioden gebruikt om mogelijke bedreigingen te verminderen. De Egyptenaren maakten gebruik van diplomatieke inspanningen en het sluiten van allianties om vrede en stabiliteit te handhaven. Soms werden huwelijken tussen koninklijke families gearrangeerd als onderdeel van deze strategie. (Mark, 2023) (Joep, n.d.)
Tijdens de Late Periode en de Ptolemaïsche periode kwamen maritieme operaties in opkomst. Egyptische schepen werden ingezet voor handel, maar ook voor maritieme oorlogsvoering, waardoor de marine een belangrijk aspect van het militaire apparaat werd. (Thema 10: Egyptische Krijgers En LegersRijksmuseum Van Oudheden, n.d.) (The Editors of Encyclopaedia Britannica, 2023)
Historia (2017, april). Historische hoogtepunten, De geheimen van de Egyptenaren. (Bonnier Publications International).
Rekrutering en training van soldaten waren van vitaal belang voor de effectiviteit van het leger. Het oude Egyptische leger rekruteerde soldaten uit diverse lagen van de samenleving en voorzag hen van grondige training, zowel fysiek als tactisch. (The Editors of Encyclopaedia Britannica, 2023) (Thema 10: Egyptische Krijgers En Legers - Rijksmuseum Van Oudheden, n.d.)
Ryan, P.D. (2018). Michael O’Mara Books Limited, London, 24 Hours in Ancient Egypt-A Day in the Life of the People who Lived there Vertaling door Hélène Lesger Books, Amsterdam.
Ismael Rahmouni
4.2 Rol van Militaire Functionarissen:
PE2: Het leger
De farao fungeerde als opperbevelhebber van het leger en was de goddelijke vertegenwoordiger op aarde. De farao bepaalde militaire strategieën, autoriseerde militaire campagnes en gaf bevelen aan generaals. De farao droeg vaak symbolische militaire kleding om zijn rol te benadrukken.
Militaire generaals, waaronder de vizier en legeraanvoerders, waren verantwoordelijk voor de uitvoering van de militaire plannen van de farao. Ze coördineerden troepenverplaatsingen en leidden veldslagen. (Thema 10: Egyptische Krijgers En Legers - Rijksmuseum Van Oudheden, n.d.) (The Editors of Encyclopaedia Britannica, 2023)
Ten tijde van het Nieuwe Rijk bestond het leger uit zowel dienstplichtigen als beroepssoldaten. Dienstplichtigen werden gerekruteerd uit alle lagen van de samenleving en dienden tijdens oorlogstijd, terwijl beroepssoldaten goed getraind waren en de kern van het leger vormden.
Eenheden en organisatie zorgden voor een gestructureerde inzet van troepen. Het leger omvatte infanterie, boogschutters, speervechters en strijdwagens, elk met een eigen commandant en specialisatie.
Logistiek en bevoorrading waren van essentieel belang om de troepen van voorraden te voorzien tijdens militaire campagnes. Er waren legermagazijnen en transportdiensten om dit te faciliteren.
Forten en vestingwerken werden gebouwd en verdedigd door het leger om belangrijke locaties te beschermen. (Egypte - Staatsbestel, n.d.)
De organisatie van het oude Egyptische leger was zeer gestructureerd en hiërarchisch, met de farao als opperbevelhebber en militaire generaals die verantwoordelijk waren voor de uitvoering van militaire plannen. Soldaten, verdeeld in verschillende eenheden, waren verantwoordelijk voor het uitvoeren van tactische operaties. Deze organisatie, gecombineerd met de evolutie van tactieken en strategieën, speelde een cruciale rol in het handhaven van de militaire macht en veiligheid van het oude Egypte. (Thema 10: Egyptische Krijgers En Legers - Rijksmuseum Van Oudheden, n.d.) (The Editors of Encyclopaedia Britannica, 2023)
Historia (2017, april). Historische hoogtepunten, De geheimen van de Egyptenaren. (Bonnier Publications International).
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
4.3 Hoe werden soldaten gerekruteerd en getraind in het oude Egypte?
Er waren twee soorten soldaten in het oude Egypte: zij die vrijwillig dienst namen in het leger en zij die tegen hun wil werden opgeroepen. Het leger werd vaak aan mensen opgedrongen. Sommigen gingen zo ver dat ze zichzelf verwondden - bijvoorbeeld door hun duimen te breken - om niet in het leger te worden gezet.
Een rekruut moest een strenge training ondergaan. Een soldaat kreeg eerst een voorgeschreven kapsel en in latere Egyptische periodes kreeg hij een leren jas met vulling en een bronzen of leren helm. De drilmeester had de leiding over de soldaat en eiste van hem een hoge mate van conditie. Tot de oefeningen behoorden onder andere messenwerpen, stok vechten, zandzakken heffen, boogschieten en worstelen (Ancient Egyptian Soldiers, z.d.).
Publications International).
Er werd verwacht dat een soldaat 32 kilometer op één dag kon afleggen. Er waren strenge straffen in de vorm van afranselingen en strenge discipline. De goden Seth, Amun, Ptah en Re inspireerden de namen van de vier divisies van 5.000 soldaten waaruit het leger bestond. Er waren twintig compagnieën, of 250 soldaten, binnen elk van deze divisies. Uiteindelijk werden deze opgesplitst in vijf pelotons van elk vijftig man (The Life of Ancient Egyptian Soldiers, z.d.).
Mandal, D.(2022, 6 juli) De soldaten van het Nieuwe Egyptische rijk. The Ancient Egyptian Soldiers of the New Kingdom (afbeeldingen). https://www.realmofhistory.com/2022/07/06/10-facts-ancient-egyptian-armies-newkingdom/
Historia (2017, april). Historische hoogtepunten, De geheimen van de Egyptenaren. (Bonnier
Ismael Rahmouni
5 Wat was het pronkpalet van Narmer?
5.1 Historisch referentiekader.
PE2: Het leger
Het onderwerp heeft betrekking op verschillende tijdsperiodes binnen het oude Egypte. Narmer's pronkstuk dateert uit de vroege dynastieke periode (ongeveer 3100-2700 v.Chr.)
Van In, (2021) Sapiens 1, Geschiedenis: Hoofdstuk 5: Egypte, het rijk aan de Nijl. Deeltijdsband van het oude Egypte via Sapiens 1, aangepast via Canva.com
Zoals je kan zien op de kaart was Egypte opgedeeld in Neder-Egypte in het noorden en Opper-Egypte in het zuiden.
De locaties van interesse zijn voornamelijk het oude Egypte zelf, met specifieke aandacht voor gebieden waar deze gebeurtenissen plaatsvonden. Narmer's pronkstuk werd ontdekt in Hierakonpolis,
Janssen, R., Manet, A., Moreau, W., Van den Broeck, L., Hayt, F., & Grommen, jos. (z.d.). 7.1 - Egypte (30001000 v.C.). In Atlas van de algemene en Belgische geschiedenis. Van In.
Ismael Rahmouni PE2: Het leger
Ismael Rahmouni
5.2 Wie was Narmer?
PE2: Het leger
In 2022 schreef Maydana dat de vroeg-dynastieke periode van Egypte, ondanks zijn belang voor de ontwikkeling van de Egyptische beschaving, nog steeds slecht bekend is. Alleen de namen van een paar obscure heersers zijn bewaard gebleven, en het weinige dat we over hen weten, hebben we te danken aan latere bronnen die misschien niet juist zijn. Eén naam springt er echter uit: Narmer. Oude bronnen zijn het erover eens dat hij de eerste koning was, degene die Opper- en Neder-Egypte verenigde tot één koninkrijk.
De naam Narmer bestaat uit twee ideogrammen, de meerval (die wordt gelezen als Nar) en een beitel (Mer). Een beitel en een meerval zijn gegraveerd in het beroemde Narmer-palet, naast de figuur van de koning, en zo kunnen we hem identificeren. Maar in Egypte waren de naam en de persoon één en dezelfde, dus in andere afbeeldingen, zoals een cilindrische ivoren zegel gevonden in Abydos, kunnen we koning Narmer zien in de vorm van een meerval die vecht tegen de vijanden van Egypte. Direct onder de vis die een speer vasthoudt, bevindt zich een hiëroglief van een beitel, waardoor de Egyptische farao kan worden geïdentificeerd.
Het enige bekende standbeeld van koning Narmer, 1e dynastie, via University College in Londen. Maydana, S. (2022, 18 januari) Narmer: 10 feiten over de eerste Egyptische farao. https://www.thecollector.com/narmerfirst-egyptian-pharaoh/ Narmer was een oude Egyptische heerser die bekend stond als de laatste koning van de Naqada-periode en de eerste koning van de Eerste Dynastie. Beschouwd als de vereniger van Egypte, was hij hoogstwaarschijnlijk de opvolger van de Protodynastische koning, Ka, of mogelijk Schorpioen II. De meeste Egyptologen identificeren hem met farao Menes, een beroemde figuur in de klassieke traditie, die in de oude Egyptische schriftelijke verslagen wordt erkend als de eerste koning van een verenigd Egypte. Narmer was oorspronkelijk de heerser van Opper-Egypte en nam later de controle over Neder-Egypte over, hetzij vreedzaam of door verovering.
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Zegelinscriptie van Narmer als vis, door Henry Whitehouse, 2002, via Narmer.org. Maydana, S. (2022, 18 januari) Narmer: 10 feiten over de eerste Egyptische farao. https://www.thecollector.com/narmer-firstegyptian-pharaoh/
De ware identiteit van Narmer is al lange tijd onderwerp van debat onder Egyptologen. De meesten van hen zijn van mening dat Narmer en farao Menes dezelfde persoon is. Volgens oude Egyptische geschreven verslagen is Menes de eerste koning van een verenigd Egypte. De reden dat Narmer wordt geïdentificeerd als Menes is dat het Narmer-palet hem toont als de vereniger van Egypte, die zowel de witte Hedjet-kroon van Opper-Egypte als de rode Deseretkroon van Neder-Egypte draagt.
Hansen, J. (2018b). Van steen tot stad. een geschiedenis van de prehistorie en het oude Nabije Oosten
5.3 Analyse van het pronkstuk van Narmer
Het 5000 jaar oude zogeheten Narmerpalet bevat enkele van de vroegste hiërogliefen en is een cruciale archeologische vondst. Het vertelt hoe Opper- en Neder-Egypte werden verenigd tot één rijk onder dezelfde farao. (Christensen & Kindler-Nielsen, 2022)
Het palet is voor de Egyptische kunstgeschiedenis een onmiskenbaar toonaangevend object vanwege zijn betekenis en symboliek. Het is niet alleen een van de eerste objecten waarop hiërogliefen waarneembaar zijn, maar het geeft ook de eenwording van het Egyptische rijk weer met scènes waarin de vijand wordt verslagen door de koning. De koning op het palet is Narmer, de eerste koning van de 1ste dynastie.
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Bron: Begelsbacher, B., Bruggman, M., Legiest, N. (1987) Kunst en beschaving Egypte. ArtisHistoria Uitgaven, Brussel.
Voorzijde: Op de ene kant staat Narmer met de witte kroon die OpperEgypte symboliseert. Rechts van hem knielt een gevangene onder papyrusbloemen — het symbool het zuiden van Egypte. Waar Narmer regeerde.
Achterzijde: De naam van de farao. Narmer. Staat in hiërogliefen geschreven en hij draagt de kroon van Neder-Egypte (het noorden). Beide rijken aanbaden leeuwengoden met een slangenkop. Twee goden met verstrengelde nekken symboliseren de eenwording.
Een belangrijke bron voor culturele en historische gebeurtenissen uit de tijd van farao Narmer wordt gevormd door voorwerpen die met reliëfs zijn versierd, zoals schminkpaletten, ivoren mesheften en knotskoppen. (Baardemans, 2012) Het bekendst is waarschijnlijk het pronkpalet van koning Narmer, dat dateert uit de tijd rond ca 3100 v.Chr. Dit palet is een van de oudste archeologische vondsten met hiërogliefen en gaat over de eenwording van Opper- en NederEgypte onder koning Narmer, waarbij de heersers uit het zuiden de noordelijke gebieden veroveren. Het is aangetroffen in de tempel van Hiërakonpolis, waar het eens was gewijd aan de god Horus.
Schminkpaletten werden vooral gebruikt voor het mengen van cosmetica, maar dit palet, met een afmeting van 64 cm hoog en 42 cm breed, had waarschijnlijk een ceremoniële functie in de tempel. Het palet is gemaakt van donkergroen leisteen. Beide zijden zijn gedecoreerd en te verdelen in registers.
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Baardemans, J. (2012).Beeld van Egypte Narmerpalet. https://www.beeldvanegypte.nl/kunst-en-kundehome/149-narmerpalet
Aan de voorzijde van het palet zien we in het eerste register een optocht waarbij koning Narmer de rode kroon van Neder-Egypte draagt. Voor hem uit lopen vijf figuren, de kleinste zijn standaarddragers die mogelijk verschillende gebieden in Egypte symboliseren. Voor hen liggen tien onthoofde lichamen, waarschijnlijk slachtoffers van Narmers verovering. Achter Narmer loopt iemand die zijn sandalen draagt.
In het volgende register zien we een paar figuren die twee verstrengelde fabeldieren bedwingen. Deze dieren omlijsten een holle ruimte waarin normaal gesproken cosmetisch poeder fijngestampt werd. De fabeldieren beelden mogelijk de eenwording van Egypte uit.
In het onderste register zien we een stier die door de ommuring van de stad heen breekt en een vijand vertrapt. De stier is de symbolische vervanger voor de koning.
Aan de achterzijde van het palet zien we Narmer met de witte kroon van OpperEgypte. Hij is groot afgebeeld en houdt een vijand aan de haren vast terwijl hij op het punt lijkt te staan deze de kop in te slaan met een knotskop. Het is een motief dat we vaker uitgebeeld zien in de Egyptische kunst. Achter Narmer loopt weer een persoon die zijn sandalen draagt. Het lopen op blote voeten zou een symbolische en rituele functie kunnen hebben. Mogelijk vonden de gebeurtenissen plaats op heilige grond of had het iets te maken met het willen benadrukken van de sterke band die er tussen de koning en het land was. De valk, rechtsboven, vertegenwoordigt de god Horus gezeten op een aantal papyrusbloemen, symbool voor Neder-Egypte. Hij wordt uitgebeeld met een menselijke arm, met daarin een koord. Het koord zit vast aan de neusgaten van een man, verbonden aan een stuk land waar papyrus bloeit. Dit symboliseert de onderworpenheid van de vijand. De zes papyrusbloemen beelden mogelijk de zesduizend vijanden uit die gevangengenomen of gedood zijn. Ook worden de papyrusbloemen vaak gezien als een verwijzing naar de moerassen van de Nijldelta in Neder-Egypte of als een verwijzing dat de gevechten in een moerassig gebied hebben plaatsgevonden. De naakte, liggende mannen en de hiërogliefen in het onderste register duiden mogelijk op de plaatsnamen van de gebieden die zijn veroverd. Een andere verklaring voor deze voorstelling is de oudste weergave van zwemmende mensen. De vijanden van Narmer vluchten de Bittermeren in.
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
In de bovenrand, aan beide zijden van het palet, zien we de koegodin Bat, frontaal en dominant afgebeeld. Zij waakt als beschermster over de figuur van de koning en had invloed op de cultus van Hathor waarin ze uiteindelijk opgenomen werd tijdens het Middenrijk. (Baardemans, 2012)
5.4 Conclusie
Het palet van Narmer biedt inzichten in de economische, culturele en politieke omstandigheden van het oude Egypte. Het palet geeft een glimp van de sociale rol van de farao, die niet alleen als politieke heerser werd gezien, maar ook als een goddelijke figuur. Dit zou hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van een complex religieus systeem waarin de farao een centrale rol speelde als bemiddelaar tussen de mensheid en de goden. Deze goddelijke status van de farao zou hebben bijgedragen aan de versterking van de sociale hiërarchie, waarbij de farao bovenaan stond.
Copyright Nederlandse vertaling Uitgeverij Lannoo nv (2020). Encyclopedie van de geschiedenis, De oude wereld: Het oude Egypte pagina 22.
Ismael Rahmouni
6 Wat was de slag bij Kadesj?
6.1 Situering in tijd en ruimte:
PE2: Het leger
Van In, (2021) Sapiens 1, Geschiedenis: Hoofdstuk 5: Egypte, het rijk aan de Nijl. Deeltijdsband van het oude Egypte via Sapiens 1, aangepast via Canva.com
De slag bij Kadesj (ook wel gespeld als Kadesh) vond plaats waar nu de grenzen van Syrië en Israël zijn in de late bronstijd (1274 v. Chr.). De stad Kadesj lag dicht bij de rivier de in een gebied genaamd Kanaän in het oude Gypte (Bryan, 2020).
Dbachmann. (2004, 26 november). Egyptian and Hittite Empires, around the time of the Battle of Kadesh
Ismael Rahmouni
Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_bij_Kadesh
Foresman, pearson. (2007, 28 september). [Lijntekening van kanaän.]. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Kana%C3%A4n_(gebied)
6.2 Wie vocht in de slag bij Kadesj?
PE2: Het leger
De strijdende machten in dit verhaal zijn: Het Egyptische rijk, onder de macht van farao Ramses II, en het Hettitische rijk onder de macht van Koning Muwatalli II. De Hettieten kregen ook hulp van hun achttien vazal- en geallieerde staten 2 (Bryan, 2020).
Ramses de tweede is de enige farao die ooit ‘de grote’ werd genoemd. Hij is de farao die het langste aantal jaren in macht is geweest in Egypte, zelfs in vergelijking met hedendaagse heersers. Ramses was ook de best gekende (Egyptische) farao tot de ontdekking van Toetanchamon zijn tombe (Extra History, 2023; Brand & Hughes, 2023).
Ramses kwam niet van koninklijk bloed, zijn grootvader was een boekhouder van de kind loze farao horimhab. Ramses de eerste was al oud toen hij de 19de dynastie startte en zijn opvolger (Seti I) stierf op de leeftijd van 40. Zo kreeg Ramses II de troon rond de leeftijd van 24 (Extra History, 2023; Dierck, 2023).
Toch was hij goed voorbereid. Hij was 11 toen zijn opa de troon overpakte en was dus ook opgevoed als een mogelijke leider van het Egyptische volk. Zijn opleiding focuste veel op militaire tactieken en hij leerde ook boogschieten vanuit een strijdwagen (Extra History, 2023; Dierck, 2023).
2 : Vazalstaat: Staat die in naam onafhankelijk is, maar in werkelijkheid geheel afhankelijk is van een andere staat. Twintigste-eeuwse voorbeelden zijn de Japanse vazalstaat Mantsjoekwo en de Duitse vazalstaten Kroatië en Vichy-Frankrijk (Mulders et al., 1996)
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Tausch, O. (2011, 16 maart). [Standbeeld van Ramses in de binnenplaats van Ramses II van de Luxortempel, Egypte]. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Ramses_II
6.3 Wat leidde tot de slag van Kadesj?
De oorzaak voor de slag bij Kadesj was dat aan het einde van de 18de dynastie was Egypte veel grondgebieden kwijtgeraakt. Als gevolg was deze gebieden terugkrijgen een groot project van Ramses I, de vader van Seti I. Ramses I had de grenzen van het Egyptische rijk terug naar boven geduwd tot in Kanaän en de stad van Kadesj, in wat nu Syrië is, van de Hettieten uit Anatolië. Kadesj was een belangrijke stad in het gebied en was in het verleden al van de Egyptenaren geweest (Extra History, 2023).
Net als zijn vader Ramses I was Seti I een militair bevelhebber die het Egyptische rijk wilde herstellen tot de dagen van bijna een eeuw eerder. Kadesj werd veroverd door farao Seti I in 1306 voor Christus, tijdens zijn campagne naar Syrië. Kadesj was sinds de tijd van Achnaton verloren gegaan voor Egypte. Toetanchamon en Horemheb waren er allebei niet in geslaagd om de stad te heroveren op de Hettieten. Seti I had hier succes en versloeg een Hettitisch leger dat de stad probeerde te verdedigen. Hij trok samen met zijn zoon Ramesses II triomfantelijk de stad binnen en richtte op de plek een overwinningsstèle op. Zijn succes was slechts tijdelijk. Zodra Seti I terugkeerde naar Egypte, marcheerde de Hettitische koning, Mursilis II, naar het zuiden om Kadesj in te nemen en maakte het tot een bolwerk van de Hettitische verdediging in Syrië. (Wikipedia contributors, 2023a; Wikipedia contributors, 2023b)
De jonge Ramses II kan deze crisis met de Hettieten ook als een kans gezien hebben om zijn militaire dapperheid te tonen (“Ramesses II”, 2021).
6.4 Hoe nam Ramses terug controle over de verloren periferie?
Als reactie op de Hettitische opmars en uitbreiding naar het zuiden bereidde de Egyptische farao Ramses II een agressief militair antwoord voor en veroverde de kuststaat Amurru (Wikipedia contributors, 2023b).
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Hij nam ook terug controle van Kanaän (dat op dat punt verloren was geraakt aan de Sjaarden3). In plaats van de Sjaarden te vermoorden heef hij ze laten meevechten in zijn leger (Extra History, 2023; Shaw, 2019). Ramses II verdeelde zijn leger in hoofddivisies, elk met een eigen functie en vernoemd naar goden. Wagens, boogschutters en infanterie vormden samen een uitgebalanceerde, formidabele strijdmacht die flexibel genoeg was om van tactiek te veranderen als de situatie daarom vroeg (Dierck, 2023).
LeMay, W. (2019, 17 mei). Ramses II (“de Grote”) tijdens de Slag bij Kadesh. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_bij_Kadesh
Toen de Hettitische koning Muwatalli II een leger had gestationeerd in de buurt om de heroveringen van Ramses de tweede te stoppen, kwam Ramses zelf controle nemen van het leger.
Toen het tijd was om de stad van Kadesh zelf aan te vallen dacht Ramses II geluk te hebben. Hij trof twee mannen aan die beweerde deserteurs te zijn van de Hettitische troepenmacht. Deze mannen zeiden dat de Hettieten 100km verder in het noorden waren. Ramses stuurde zijn troepen om te zoeken voor de Hettieten maar deze belande recht in een val. De Hettieten waren veel minder verder weg dan dat de ‘deserteurs’ zeiden en vielen de Egyptenaren aan in hun eigen kamp(Extra History, 2023; Wikipedia contributors, 2023b).
Ramses had amper tijd om zijn verspreide troepen terug bij elkaar te krijgen toen het gevecht begon (Extra History, 2023; “Ramesses II”, 2021; Shaw, 2019).
Mandal, D.(2022, 6 juli) De soldaten van het Nieuwe Egyptische rijk. The Ancient Egyptian Soldiers of the New Kingdom (afbeeldingen). https://www.realmofhistory.com/2022/07/06/10-facts-ancient-egyptian-armies-newkingdom/
3: Het is niet zeker wie de Sjaarden waren, wat we wel weten is dat ze een ethnishe groep waren. Er wordt gedacht dat deze een vroege golf waren van de zeemensen (Extra History, 2023).
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Nooit eerder was er een strijd met zoveel strijdwagens (minstens 4500, het werkelijke nummer wordt over geargumenteerd door historici). Ramses II vocht zelf mee met in de strijd en latere omschrijvingen van het gevecht, door Ramses zelf, zeggen dat het zijn moed en dapperheid was die de Egyptenaren hadden gered(“Ramesses II”, 2021). Latere tekeningen beelden hem af als een god tussen de soldaten en Geschiedkundige geloven in het algemeen de Egyptische vertelling van de slag bij Kadesj. Dit maakt het een van de eerste gevechten waarvan we in detail weten wat er gebeurd is (“Ramesses II”, 2021; Shaw, 2019).
6.5 Wie heeft de slag bij Kadesj gewonnen?
Alhoewel de slag bij Kadesj onbeslist was, beweerden beide partijen te hebben gewonnen. De Hettieten claimden de overwinning omdat ze hun hegemonie behielden in Syrië en zelfs een uitbreiding maakten naar het grensgebied, terwijl Egypte succesvol een invasie afdwong. In werkelijkheid waren zowel de Hettieten als Egyptenaren moegestreden (Bryan, 2020; “Hoofdstuk 5: Egypte, het rijk aan de Nijl”, 2023)?
Ook al hebben de Hettieten teruggetrokken, was de slag om Kadesj onbeslist. Zelfs wanneer de vijand weg was probeerde Ramses Kadesj niet te in te nemen, zijn troep waren te zwaar verwond. Dus ging hij terug naar het zuiden en verklaarde een overwinning (Extra History, 2023).
Kadesj bleef echter onder Hettitische heerschappij, Amurru keerde terug in de Hettieten hun handen en het Hettitische leger zette zijn veroveringen in zuidelijke richting voort tot aan Upi, het gebied rond Damascus. 15 jaar na de slag bij Kadesj kwamen de opvolgers van Ramses en Muwatalli samen om een vredeverklaring te tekenen (“Ramesses II”). De originele vredeverklaring was geschreven op een zilver tablet maar is verloren. Kopieën van de verklaring bestaan wel in zowel Egyptische hiëroglyfen als Hettietishe taal. Natuurlijk bestonden er al vredeverklaringen in het verleden maar dit is de vroegste waar we van weten die opgeschreven is. Het verdrag was ook vrij modern. Er was zelfs een wederzijds defensiepact afgesproken (Extra History, 2023)
Kadesj verdween uit de geschiedenis nadat het rond ca. 1178 voor Christus werd verwoest door de binnenvallende Zeevolkeren (Brand & Hughes, 2023; Wikipedia contributors, 2023a).
Ismael Rahmouni
7 Antwoord op onze historische vraag.
PE2: Het leger
Het oude Egyptische leger onderging verschillende belangrijke ontwikkelingen in de loop van de geschiedenis. In de vroegste periode was het leger voornamelijk samengesteld uit infanterie, boogschutters en strijdwagens. Deze vroege strijdkrachten waren niet zo geavanceerd als latere legers, maar ze waren essentieel voor het beschermen van het koninkrijk tegen externe bedreigingen en om de territoriale expansie te handhaven.
Na verloop van tijd begonnen de Egyptenaren hun militaire strategieën te verfijnen en ontwikkelden ze geavanceerdere wapens en tactieken. Tijdens het Nieuwe Rijk, ongeveer rond 16e eeuw v.Chr., bereikte het Egyptische leger zijn hoogtepunt. Het omvatte een mix van infanterie, boogschutters, strijdwagens en cavalerie, die allemaal werden getraind in geavanceerde gevechtstechnieken. De farao's van die tijd, zoals Ramses II, voerden militaire campagnes uit om de invloed van Egypte uit te breiden en zijn rijk te beschermen tegen vijandige buurvolkeren.
De Slag bij Kadesj, die plaatsvond rond ca. 1274 v.Chr. tijdens de regering van Ramses II, was een van de belangrijkste militaire confrontaties in de geschiedenis van het oude Egypte. Deze veldslag vond plaats tussen de legers van Ramses II en die van de Hettieten, een machtig volk uit Anatolië. Ondanks dat de inscripties van Ramses II de overwinning van Egypte claimden, wordt de slag beschouwd als een patstelling tussen de twee machten, die uiteindelijk leidde tot een vredesverdrag tussen de Hettieten en de Egyptenaren.
Het pronkpalet van Narmer is een van de meest bekende artefacten uit het oude Egypte. Het toont farao Narmer die twee delen van Egypte verenigt, Opper- en Neder-Egypte, wat wordt gezien als het begin van de eerste dynastie van het oude Egypte. Het palet toont ook de symbolen van koninklijke macht en goddelijke autoriteit die essentieel waren voor de vroege Egyptische samenleving.
Als conclusie kunnen we stellen dat het oude Egyptische leger zich door de tijd heen ontwikkelde van eenvoudige infanterie en strijdwagens tot een goed georganiseerd en getraind leger met geavanceerde gevechtstechnieken. De Slag bij Kadesj was een keerpunt in de militaire geschiedenis van Egypte, terwijl het pronkpalet van Narmer ons inzicht geeft in de vroege politieke en religieuze structuren van het oude Egypte. Deze gebeurtenissen zijn essentieel voor het begrijpen van de ontwikkeling van de oude Egyptische beschaving en haar militaire en politieke geschiedenis
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Mandal, D. (2022, 6 juli) De soldaten van het Nieuwe Egyptische rijk. The Ancient Egyptian Soldiers of the New Kingdom (afbeeldingen). https://www.realmofhistory.com/2022/07/06/10-facts-ancient-egyptian-armies-newkingdom/
Ismael Rahmouni
8 Bibliografie
Het huidige document heeft geen bronnen.
PE2: Het leger
Ancient Egyptian Soldiers. (z.d.). ancientegyptianfacts.com. Geraadpleegd op 1 november 2023, van https://ancientegyptianfacts.com/ancient-egyptiansoldiers.html
Baardemans, J. (2012). Beeld van Egypte Narmer. Geraadpleegd op 25 oktober 2023 van URL https://www.beeldvanegypte.nl/voorname-personen/dynastiekeperiode/546-narmer
Baardemans, J. (2012). Beeld van Egypte Narmerpalet. Geraadpleegd op 25 oktober 2023 van URL https://www.beeldvanegypte.nl/kunst-en-kunde-home/149-narmerpalet
Begelsbacher, B., Bruggman, M., Legiest, N. (1987) Kunst en beschaving Egypte. Artis-Historia Uitgaven, Brussel.
Brand, P., & Hughes, T. (2023, 21 september). Ramesses the Great. History Hit. Geraadpleegd op 11 november 2023, van https://open.spotify.com/episode/2Be1LjQGpmNWAAwtpbUXvS
Bryan, B. (2020, 25 maart). The Battle of Kadesh. ARCE. Geraadpleegd op 1 november 2023, van https://arce.org/event/battle-kadesh/
Christensen, E.; Kindler-Nielsen, B. (2022, 10 oktober) Historia: Beschavingen, Egyptenaren: Klimaatverandering maakte Egypte tot een supermacht. Geraadpleegd op 26 oktober 2023 van URL https://historianet.nl/beschavingen/egyptenaren/klimaatverandering-maakteegypte-tot-supermacht
Dbachmann. (2004, 26 november). Egyptian and Hittite Empires, around the time of the Battle of Kadesh. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_bij_Kadesh
De Hyksos aan de tand gevoeld. (2020, October 16). National Geographic. Geraadpleegd op 13 november 2023 via URL: https://www.nationalgeographic.nl/geschiedenis-en-cultuur/2020/10/de-hyksosaan-de-tand-gevoeld
De Hyksos en de Zeevolken. (n.d.). InfoNu. Geraadpleegd op 13 november 2023 via URL: https://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/144653-de-hyksos-ende-zeevolken.html
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Dhar, R. (2023, 9 januari) History Cooperative Ancient Egyptian Weapons: Spears, Bows, Axes, and More! Ancient Civilizations, Ancient Egypt, Military. Geraadpleegd op 22 oktober 2023 van URL https://historycooperative.org/egyptian-weapons/
Dierck, L. (2023, 11 augustus). Ramses II. Wikipedia. Geraadpleegd op 5 november 2023, van https://nl.wikipedia.org/wiki/Ramses_II
Dorling Kindersley Limited (2019). Dorling Kindersley Limited, London, Knowing Encyclopedia History. Vertaling door de Ridder, R. Uitgeverij Lannoo nv., Tielt, 2020.
Egypte - Staatsbestel. (n.d.). Geraadpleegd op 5 november 2023 via URL: https://www.stilus.nl/oudheid/wdo/EGYPTE/GEWOON/EGSTAAT.html
Extra History. (2023, 5 Oktober). Ramesses the Great: The Battle of KadeshEgyptian History - #1 – Extra History [Video]. YouTube. Geraadpleegd op 31 oktober 2023, van https://www.youtube.com/watch?v=4BFh0kTOjBA
Foresman, pearson. (2007, 28 september). [Lijntekening van kanaän.]. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Kana%C3%A4n_(gebied)
Hansen, J., Vercauteren, L., Vinckx, E. (2022). Een geschiedenis van de prehistorie en het Oude Nabije Oosten: Van steen tot stad. Pelckmans Uitgevers nv (hoofdstuk 9 pagina 154)
Historia (2017, april). Historische hoogtepunten, De geheimen van de Egyptenaren. (Bonnier Publications International).
Hoofdstuk 5: Egypte, het rijk aan de Nijl. (2023). In Sapiens 1: geschiedenis (pp. 127–164). Van In.
Janssen, R., Manet, A., Moreau, W., Van den Broeck, L., Hayt, F., & Grommen, jos. (z.d.). 7.1 - Egypte (3000 - 1000 v.C.). In Atlas van de algemene en Belgische geschiedenis. Van In.
Joep. (n.d.). Een Introductie in de Geschiedenis van de Diplomatie. Superprof FL. Geraadpleegde 5 november 2023 via URL: https://nl.superprof.be/blog/wathoudt-diplomatieke-geschiedenis-in/
Kemet. (z.d.) De militaire hiërarchie. Geraadpleegd op 21 oktober 2023 van URL https://www.kemet.nl/de-militaire-hierarchie/
Kemet. (z.d.) Het Narmer palet. Geraadpleegd op 25 oktober 2023 van URL https://www.kemet.nl/narmerpalet/
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Kemet. (z.d.) Samenleving - Het leger. Geraadpleegd op 21 oktober 2023 van URL https://www.kemet.nl/het-leger/ https://www.kemet.nl/category/leger/
Kemet. (z.d.) Sport in het oude Egypte: boogschieten. Geraadpleegd op 21 oktober 2023 van URL https://www.kemet.nl/sport-in-het-oude-egypteboogschieten/
Kemet. (z.d.) Strijdwagens in het oude Egypte. Geraadpleegd op 21 oktober 2023 van URL https://www.kemet.nl/strijdwagens-in-het-oude-egypte/
LeMay, W. (2019, 17 mei). Ramses II (“de Grote”) tijdens de Slag bij Kadesh. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Slag_bij_Kadesh
Mandal, D. (2022, 6 juli) De soldaten van het Nieuwe Egyptische rijk. The Ancient Egyptian Soldiers of the New Kingdom (afbeeldingen). Geraadpleegd op 3 november 2023 van URL https://www.realmofhistory.com/2022/07/06/10facts-ancient-egyptian-armies-new-kingdom/
Mulders, L., van Dijk, J., & Verheusen, A. (1996). Historische gids van de 20e eeuw: 2200 namen, termen en begrippen. Van Walraven.
Mark, J. J. (2023). Amarna-periode van Egypte. Encyclopedie Van De Wereldgeschiedenis. Geraadpleegd 26 oktober 2023 via URL: https://www.worldhistory.org/trans/nl/1-16201/amarna-periode-van-egypte/
Maydana, S. (2022, 18 januari) Narmer: 10 feiten over de eerste Egyptische farao. Geraadpleegd op 26 oktober 2023 van URL https://www.thecollector.com/narmer-first-egyptian-pharaoh/
On secret hunt (z.d.) Is het palet van Narmer Egyptisch? Geraadpleegd op 26 oktober 2023 van URL https://www.onsecrethunt.com/nl/is-the-palette-ofnarmer-egyptian/
Ramesses II: Egypt’s greatest king. (2021). In S. Snape, Ancient Egypt: The definitive visual history (pp. 212–214). DK.
Richard. (2023, February 2). Ahmose i. Kemet. Geraadpleegd op 13 november 2023 via URL: https://www.kemet.nl/ahmose-i/
Rijksmuseum van Oudheden te Leiden, Nederland (1995). Geraadpleegd op 22 oktober 2023 van URL https://www.rmo.nl/museumkennis/egypte/thema-10egyptische-krijgers-en-legers/.
Ryan, P.D. (2018). Michael O’Mara Books Limited, London, 24 Hours in Ancient Egypt-A Day in the Life of the People who Lived there. Vertaling door Hélène Lesger Books, Amsterdam.
Ismael Rahmouni
PE2: Het leger
Shaw, I. (2019). Ancient Egyptian Warfare: Tactics, Weaponry and Ideology of the Pharaohs. Casemate.
Slag bij Kadesh. (z.d.). In Slag bij Kadesh. Geraadpleegd op 31 oktober 2023, van https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Slag_bij_Kadesh&action=history
Tausch, O. (2011, 16 maart). [Standbeeld van Ramses in de binnenplaats van Ramses II van de Luxortempel, Egypte]. Wikipedia. https://nl.wikipedia.org/wiki/Ramses_II
The Editors of Encyclopaedia Britannica. (2023, October 27). Hyksos | History, Kings, & Significance. Encyclopedia Britannica. Geraadpleegd op 13 november 2023 via URL: https://www.britannica.com/topic/Hyksos-Egyptian-dynasty
The Life of Ancient Egyptian Soldiers. (z.d.). sacredegypt.yolasite.com. Geraadpleegd op 1 november 2023, van https://sacredegypt.yolasite.com/resources/The%20Life%20of%20Ancient %20Egyptian%20Soldiers.pdf
Thema 10: Egyptische krijgers en legers - Rijksmuseum van Oudheden. (n.d.). Rijksmuseum Van Oudheden. Geraadpleegd op 13 november 2023 via URL: https://www.rmo.nl/museumkennis/egypte/thema-10-egyptische-krijgers-enlegers/
Weebly (z.d.) Weapons Ancient Egyptian weapons. Geraadpleegd op 22 oktober 2023 van URL https://egyptinfocus.weebly.com/weapons.html
Weebly Geschiedenisonweb(z.d.) Het Oude Egypte (afbeelding piramide van standen) Geraadpleegd op 3 november 2023 van URL https://geschiedenisonweb.weebly.com/het-oude-egypte.html
Wikipedia (2021) Narmer. Geraadpleegd op 26 oktober 2023 van URL https://nl.wikipedia.org/wiki/Narmer
Wikipedia contributors. (2023a, 31 oktober). Battle of Kadesh Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Battle_of_Kadesh
Wikipedia contributors. (2023b, juli 8). Kadesh (Syria). Wikipedia. https://en.wikipedia.org/wiki/Kadesh_%28Syria%29
Wikipedia-bijdragers. (2023, November 15). Oude Egypte. Wikipedia. Geraadpleegd 19 november 023 via URL: https://nl.wikipedia.org/wiki/Oude_Egypte