Το φυλαχτό ως προστατευτικό αντικείμενο ενάντια σε κάθε ορατό ή αόρατο κακό, φορτίζεται με μαγικές, υπερφυσικές ιδιότητες, ενώ ταυτόχρονα μεταφέρει ένα κομμάτι της αρχέγονης συλλογικής μνήμης.
Ε Ι Ρ Η Ν Η
Γ Κ Ο Ν Ο Υ
Φ Υ Λ Α Χ Τ A
Αίθουσα Σκουφά • Μάρτιος 2005
Kόρη με θόλια I
Βιβλία
Ανάγλυφο κόρης
ενδύματα-φυλαχτά
Το μυστικό της τέχνης
Το ένδυμα του κυνηγού της φυλής Μπαμάνα συγκεντρώνει επάνω του κρεμασμένα μια σειρά αντικειμένων όπως φυλαχτά, κέρατα, οπλές, ξύλα, ουρές ζώων, φτερά και άλλα είδη της άγριας χλωρίδας και πανίδας, το καθένα απ’ τα οποία ενσωματώνει κάποιο μυστικό. Τα αντικείμενα αναπαριστούν το μυστικό-γνώση το οποίο συσσώρευσε αυτός ο σπουδαίος κυνηγός κατά την διάρκεια της ζωής του. Είναι ο μόνος ο οποίος γνωρίζει τον ακριβή συμβολισμό των αντικειμένων αυτών και κανείς άλλος εκτός από τον ίδιο δεν έχει δικαίωμα να φορέσει το ένδυμα του. Τόσο προσωπικά είναι τα μυστικά-φυλαχτά, τα οποία αυτό φέρει επάνω του. Τα έργα τέχνης σε κοινωνίες προφορικής παράδοσης -είτε είναι προϊόν ατομικής είτε συλλογικής εργασίας- αντανακλούν πάντα την κατοχή ενός μυστικού συλλογικής μνήμης. Οι θεραπευτές και οι μάντεις του ίδιου πολιτισμικού χώρου συνταγογραφούν μικρά αντικείμενα τα οποία κατέχουν μεταφυσικές ιδιότητες ή περιέχουν ουσίες που δίνουν δύναμη σε περίπτωση ασθένειας ή προστατεύουν από τα κακά πνεύματα. Ανάλογα με την κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκει κανείς αντλεί δύναμη από διαφορετικά αντικείμενα που συσσωρεύουν διαφορετικά είδη μυστικών. Κανένα μυστικό δεν βρίσκεται κάπου απομονωμένο χωρίς κάτι να το περιβάλλει ή να το εμπεριέχει. Συνεπώς κάθε μυστικό μπορεί να ενσωματώνεται σε ποικιλία αντικειμένων. Η τέχνη έχει και αυτή τα δικά της μυστικά, ή ακόμα καλύτερα, η τέχνη όπως και τα μυστικά έχουν αρκετές ομοιότητες μεταξύ τους: και τα δύο έχουν μια μετωνυμική σχέση με την ζωή. Σαν κρυψώνες τα έργα τέχνης αποτελούν ένα δοχείο μέσα στο οποίο ιδιωτικά ή δημόσια μυστικά μπορούν να φυλαχθούν ή αντίθετα να αποκαλυφθούν. Αντίστοιχα λοιπόν οι αναλυτές της τέχνης ανατρέχουν στη μυθολογία, την ανθρωπολογία, τη σημειολογία, την ψυχανάλυση και σε άλλες επιστήμες προκειμένου να αποκωδικοποιήσουν τα μυστικά. Αυτό που δεν λαμβάνουν υπόψη τους είναι η μοναδική ιδιότητα των μυστικών να διαφεύγουν: Άλλωστε ό,τι είναι μυστικό για κάποιον, πολύ απλά δεν είναι μυστικό για κάποιον άλλο. Τα μυστικά επίσης έχουν ημερομηνία λήξης, όπως για παράδειγμα ένα παλιό μυστικό μπορεί σήμερα να αποτελεί κοινή γνώση. Μοιάζει τελικά πως είναι άσκοπο να κυνηγάει κάνείς ένα μυστικό και πιο συγκεκριμένα να ψάχνει το μυστικό που κρύβει ένα έργο τέχνης. Το μυστικό ενός έργου τέχνης βρίσκεται πάντα στην επιφάνειά του -οποιαδήποτε και αν είναι η φόρμα, το υλικό ή ο κώδικάς του- όπως ακριβώς συμβαίνει με το ένδυμα του κυνηγού της φυλής Μπαμάνα.
(Μερικές σκέψεις για την Τέχνη με ευκαιρία την έκθεση της Ειρήνης Γκόνου «Φυλαχτά»)
Νατάσσα Μαρκίδου
Το Δέντρο
Η αρχαϊκή επωδή είναι το μαγικό τραγούδι ή τα λόγια που όταν απαγγέλλονται ή τραγουδιούνται απομακρύνουν τα κακά πνεύματα, γιατρεύουν αρρώστιες, κάνουν τους ανθρώπους να ερωτεύονται. Στις επωδές προφέρονταν ως μυητικά συνθήματα ήχοι χωρίς σύμφωνα - «η θεϊκή φύση των φωνηέντων σε αντίθεση με την φθαρτή των συμφώνων». « Εγχειρίδιο Αρμονικής» Νικόμαχος ο Γερασηνός
talisman
Kόρη με θολια ΙΙ
Ο τόπος όπου η μαγεία συναντά την ποίηση είναι ο λόγος.. Η ποίηση ως λόγος-φυλαχτό, ως επωδή, ως ξόρκι. Αποσπάσματα από το Συμπόσιο του Πλάτωνα και ποίηση του Σύρου ποιητή Άδωνη: δύο στιγμές της Μεσογείου των Πολιτισμών.
πλακίδια επωδών
Kόρη σε εσοχή με προσφορά
ΕΙΡΗΝΗ
ΓΚΟΝΟΥ
Η Ειρήνη Γκόνου γεννήθηκε στην Αθήνα 1978: Δίπλωμα Γλυπτικής της `Εcole Nationale
Supe ΄rieure des Beaux- Arts. 1982: Δίπλωμα Γλυπτικής της `Εcole Nationale
Supe ΄rieure des Arts De ΄ coratifs. 1984: Δύο χρόνια έρευνας και βοηθός τμήματος Γλυπτικής της E.N.S.A.D, Παρίσι.
Ατομικές Εκθέσεις
1980: 1981: 1982: 1983: 1984: 1985: 1987: 1988: 1992: 1993: 1994: 1996: 1997: 1998: 2000: 2001: 2002:
Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα Γκαλερί Καμάρα, Κάστρο Μονεμβασίας Galerie Ikuo, Παρίσι Γκαλερί Καμάρα, Κάστρο Μονεμβασίας Αίθουσα Τέχνης Σκουφά, Αθήνα Galerie Melnikow, Χαϊδελβέργη Aίθουσα Τέχνης Σκουφά, Αθήνα Γκαλερί Καμάρα, Κάστρο Μονεμβασίας Αίθουσα Τέχνης Σκουφά, Αθήνα Αίθουσα Τέχνης Αστρολάβος, Πειραιάς Γκαλερί Οpus 39, Λευκωσία, Κύπρος Αίθουσα Τέχνης Αστρολάβος, Αθήνα Wigmore Fine Arts, Λονδίνο Εspace Periple, Βρυξέλλες Αίθουσα Τέχνης Τρίγωνο, Αθήνα Αίθουσα Σκουφά Art Athina 6, ‘98 Αίθουσα Τέχνης Ζεύξις, Θεσ\νίκη Gallery L-S, Elounda Μare, Κρήτη Αιθουσα Τέχνης ’Εκφραση, Γλυφάδα Rarity Gallery, Μύκονος Espace Periple, Bρυξέλλες Hapax Genomenon, Αθήνα
Ομαδικές Εκθέσεις
1976: Acade ΄mie des Beaux- Arts, Παρίσι 1977: Maison des Beaux- Arts, Παρίσι 1982: XIIe `me Biennale de Paris Centre Culturelle Helle ΄nique, Παρίσι 1er Salon de la Sculpture Contemporaine, Croissy- sur- Seine, Γαλλία 1983: Προσωπικές μυθολογίες, Γκαλερί Συλλογή, Αθήνα `Εcole Re ΄gional des Beaux-Arts, St.Etienne, Γαλλία Centre Culturel Georges Pompidou - Concours de Sculpture, Παρίσι 1984: La Terre , Maison des Beaux- Arts, Παρίσι 1992: Γκαλερί Καμάρα, Κάστρο Μονεμβασίας 1993: Πηλός και Πλαστική δημιουργία, i) Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών 1994: ii) Πινακοθήκη Πιερρίδη, Αθήνα iii) Δημοτικό Κέντρο Τεχνών, Λευκωσία Kύπρος iv) Βασιλική του Αγ. Φραγκίσκου Ρέθυμνο, Κρήτη Εx - Libris, Αίθουσα Τέχνης Υάκινθος, Αθήνα Αφιέρωμα στον Π. Βυζάντιο, Πύργος Μάρκελλου, Αίγινα 1995: Gend, Flanders Expo: Lineart, Galerie Triskel, Βέλγιο Φόρος Τιμής στον Γκρέκο, Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα 3e `me Festival d’Arts Plastiques d’Abzac, Gironde 1996: Αιγαίο, Τιμή στον Οδυσσέα Ελύτη, Πύργος Μάρκελλου, Αίγινα Η Τέχνη έχει ηλικία;, Δημοτική Πινακοθήκη Λάρνακας, Κύπρος Οpus 39 Gallery, Λευκωσία, Κύπρος 1997: Άδηλα, Αίθουσα Τέχνης Τρίγωνο, Αθήνα Βακχεία, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη Πολιτιστική Πρωτεύουσα Χρησμοί, Espace Κρεωνίδης, Αθήνα 1998 : Focalisations du regard, Κτίριο της Δυτικοευρωπαϊκής Ένωσης, Βρυξέλλες ART ATHINA 6 `98 Αίθουσα Σκουφά 1999: Τέχνη σε χαρτί, Αίθουσα Τέχνης Ζεύξις, Θεσ\νίκη 2000: 2000 Κονσέρβες, Αθήνα 17 Griechischen Kuenstlern, Mainz-Drais, Frankfort, Γερμανία 2003: Αφιέρωμα στη Γυναίκα, 8+1 Εικαστικές επιλογές, Πινακοθήκη - Μουσείο Χαρακτικής Γρηγοράκη Νοητές Παραστάσεις Ι, Λευκωσία, Κύπρος 2004: Νοητές Παραστάσεις ΙΙ, Λευκωσία, Κύπρος Μικροπεριβάλλοντα, Θέατρο Αλμα, Αθήνα
Bιβλιογραφία Όλγα Ιωάννου, Ο Μικρόκοσμος της Ειρήνης Γκόνου, Επίκαιρα, 11 Δεκ.1980 Εφη Ανδρεάδη, Καλλιτεχνική κριτική, Το Βήμα, 5 Δεκ. 1980 Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν, Κριτικό Σημείωμα, Καθημερινή, 3 Δεκ.1980 Αντ. Μπουλούτζας, Σύγχρονοι Έλληνες Γλύπτες, Συλλέκτης, τ.70, Ιαν.1981 Μαν. Μαυρομάτης, Η XIIη Μπιενάλε των Νέων στο Παρίσι, Εικαστικά, Απρ.1981 Ήρα Φελουκατζή, Οι νέοι έλληνες στη Μπιενάλε του Παρισιού, Τα Νέα, Οκτ1982 Centre Culturel Helle ΄nique, Seize artistes grecs contemporains autour de la Biennale de Paris,1982 Μαρία Καραβία, Πορσελάνινες κούκλες, Καθημερινή, 27 Οκτ. 1984 Rhein - Neckar Zeitung, Eine Griechin aus Paris, 13 Δεκ. 1985 Σοφία Καζάζη, Οι γυναίκες της Ειρήνης Γκόνου, από το βιβλίο Έλληνες Καλλιτέχνες, Δέκα χρόνια κριτικής 1974 -1984, Εκδ. Διαγώνιος, Θεσσαλονίκη 1984 Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν, Κριτικό Σημείωμα, Καθημερινή, 26 Νοεμ. 1987 Στέλιος Λυδάκης, Ειρήνη Γκόνου, γλύπτρια, Βραδινή, 15 Δεκ. 1987 Σοφία Καζάζη, Ειρήνη Γκόνου, Εικαστικά, τ. 36, Δεκ. 1984 Hλίας Κανέλλης, Ex Libris, Ιδανικό Σπίτι, Απ ρ. 1992 Αθηνά Σχινά, Ειρήνη Γκόνου, Αντί, 20 Μαρτ. 1992 Σοφία Καζάζη, Ο γλυπτικός Κόσμος της Ειρήνης Γκόνου, Εντευκτήριο Νο.20, Σεπτ. 1992 Mary Machas, Neo Baroque Fantasies, The Athenian, No.235, 1993 Τάκης Μαυρωτάς, Γλυπτικές αντιπαραθέσεις, Marie-Claire, Μάιος 1993 Μάχη Τράτσα, Η γλυπτική σε χέρια θηλυκά: Ειρήνη Γκόνου, Το Βήμα 6 Μαρτ. 1994 Τάκης Μαυρωτάς, Πηλός και Πλαστική Δημιουργία, Σύγχρονοι Έλληνες Καλλιτέχνες Κατάλογος έκθεσης, Πινακοθήκη Πιερρίδη The Cyprus weekly, Irini Gonou-Opus 39, 17 Nov.1994 Kατερίνα Τζαβάρα,Νεορομαντισμός, Εψιλον, τ. 139,18 Δεκ.1994 Κατερίνα Τζαβάρα, Ars longa, vita brevis, Ελευθεροτυπία, 16 Φεβ.1996 Ν. Γ. Ξυδάκης, Χρωστήρας, Καθημερινή, 28 Φεβ. 1996 Δ. Σαββοπούλου, Γλυπτική από φτωχά υλικά, Ελεύθερος Τύπος, 23 Φεβ.1996 Μ. Μαραγκού, Στο Κάδρο, Κυριακάτικη, 25 Φεβ. 1996 Άννα Γριμάνη, Με σπάγκο, σίδερα και φαντασία..., Μετρό, τ. 5, Μάρτ. 1996 Χ. Καμπουρίδης, Τρυφεροί μικρόκοσμοι, Τα Νέα, 13 Μαρτ. 1996 Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν, Living, Απρίλιος 1996 Ηaris Livas, An Astonishing Couple, Athens News Agency, June 4, 1996, No 65
Σοφία Καζάζη, Ειρήνη Γκόνου, Γλυπτικές κατασκευές, Εντευκτήριο, Φθινόπωρο 1996 Αθηνά Σχινά, Ειρήνη Γκόνου, ARTI,Τεύχος 35, 1997 Ντόρα Ηλιοπούλου Ρογκάν, Ειρήνη Γκόνου, Εκεί που η μεταφυσική γίνεται τέχνη, Living, Τεύχος 85, Οκτ. 1997 Κατερίνα Τζαβάρα, Οι τρεις διαστάσεις της τέχνης, συνέντευξη, Είναι, τ. 337, 28 Οκτ. 1997 Κατερίνα Τζαβάρα, Ναι στα σύμβολα, όχι στη μόδα, Ελευθεροτυπία, 8 Νοεμ. 1997 Γρηγοράκης Νικος, Ελληνικά Ex-Libris, σελ.75,1997 Κατερίνα Τζαβάρα, Φύσεις Παράλληλες, Ελευθεροτυπία, 7 Νοεμ. 1998 Πέννυ Οιχαλιώτου, Οίκος & Κήπος 3, 1999 Χρύσα Νάνου, Εικαστικοί βωμοί για τη γυναίκα παρηγορήτρια, Αγγελιοφόρος, 22 Μαίου 2000 Θάλεια Στεφανίδου, Υπέρ Απορρήτων Ευχαριστιών, Κατάλογος έκθεσης, Ζεύξις, Θεσ/νίκη Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών , Εκδόσεις Μέλισσα Έργα της βρίσκονται στο Ministere de la Culture, Γαλλία Muse ΄e Ernest Renan, Treguier Γαλλία Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Φλώρινας Ανθρωπολογικό Μουσείο Πτολεμαίδος Πινακοθήκη – Μουσείο Χαρακτικής Γρηγοράκη καθώς και σε πολλές ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το Εξωτερικό.
Ο κατάλογος της Ειρήνης Γκόνου, τυπώθηκε το Μάρτιο του 2005 απο τις εκδόσεις Ιωάννου Επιμέλεια: Εριφύλη Νικολακοπούλου